Szkoła Podstawowa nr 7 w Poznaniu

1

Droga Ósmoklasistko, Drogi Ósmoklasisto,

na początek proponujemy utrwalenie wiedzy o rodzajach i gatunkach literackich.

Pamiętaj, wyróżniamy trzy rodzaje literackie: lirykę, epikę i dramat.

Pamiętaj! Istnieją tzw. gatunki synkretyczne – łączą w sobie lirykę, epikę i dramat.

Poznałaś/eś je na lekcjach:

Ballada – utwór poetycki, gatunek synkretyczny, łączący w sobie cechy liryki (nastrojowość,

emocjonalność), epiki (fabuła, narrator) i dramatu (dialogi, akcja), którego tematem są

niezwykłe wydarzenia.

Satyra - gatunek literacki lub publicystyczny łączący w sobie epikę, lirykę i dramat (także inne

formy wypowiedzi) wywodzący się ze starożytności (pisał je m.in. Horacy), który ośmiesza i

piętnuje ukazywane w niej zjawiska, obyczaje, politykę, grupy lub stosunki społeczne.

Jeżeli nie tabelka z uporządkowanymi informacjami, to może:

https://view.genial.ly/5e6fae7427aede0fbe7db069/presentation-e-lekcja-rodzaje-i-gatunki-

literackie?fbclid=IwAR1C7n0WStZJIWRzbwq9xrRvc7lCbmqX_zof4-l38LVR7-zSHwrQ9F5O31I

Szkoła Podstawowa nr 7 w Poznaniu

2

2. Sprawdź, czy rozróżniasz rodzaje i gatunki literackie, czas na quiz:

https://wordwall.net/sv/resource/459865/rodzaje-literackie

3. Obok tytułów lektur dopisz rodzaj i gatunek literacki.

Artysta Sławomir Mrożek …………………………………………………………………

Balladyna – Juliusz Słowacki …………………………………………………………….

Opowieść wigilijna – Charles Dickens ……………………………………………………

Reduta Ordona– Adam Mickiewicz ……………………………………………………..

Śmierć Pułkownika– Adam Mickiewicz …………………………………………………

Świtezianka – Adam Mickiewicz ………………………………………………………….

II część Dziadów– Adam Mickiewicz ……………………………………………………

Stepy akermańskie– Adam Mickiewicz ………………………………………………….

Pan Tadeusz– Adam Mickiewicz ………………………………………………………..

Syzyfowe prace– Stefan Żeromski ……………………………………………………….

Quo vadis – Henryk Sienkiewicz ………………………………………………………...

Latarnik – Henryk Sienkiewicz ………………………………………………………….

Na zdrowie – Jan Kochanowski …………………………………………………………

Tren V – Jan Kochanowski ………………………………………………………………

Zemsta – Aleksander Fredro ……………………………………………………………..

Żona modna – Ignacy Krasicki ………………………………………………………….

Prosiliście o przypomnienie informacji związanych z utworem „Ziele na kraterze”

Melchiora Wańkowicza.

4. Przeczytaj fragment utworu zamieszczony w podręczniku na stronach 12-15.

Następnie zapoznaj się z informacjami zamieszczonymi pod tym adresem:

https://view.genial.ly/5e6e199e27aede0fbe7410ee/interactive-image-melchior-wankowicz-ziele-

na-kraterze

5. Zapoznaj się z krótkim planem powieści. Wybrane fragmenty omawialiśmy na

lekcjach.

1. Dzieciństwo w domu na Elektoralnej:

a) narodziny Krysi,

b) narodziny Tili.

2. Przeprowadzka do Domeczku na Żoliborzu.

3. Wakacje na wsi i na Mazurach.

Szkoła Podstawowa nr 7 w Poznaniu

3

4. Nauka w szkole sióstr zmartwychwstanek.

5. Matura.

6. Europejskie wakacje na rowerach.

7. Wybuch II wojny światowej – rozdzielenie rodziny.

8. Pobyt Marty w Stanach Zjednoczonych – nauka, korespondencja z więźniami

obozów jenieckich, propagowanie polskości.

9. Powstanie warszawskie:

a) imieniny Krysi – tuż przed powstaniem,

b) losy szesnastki – imieninowych gości,

c) walka,

d) śmierć Krysi.

10. Oczekiwanie na wiadomość o śmierci córki.

11. Poszukiwania ciała Krystyny przez matkę dziewczyny.

6. Korzystając z prezentacji oraz wiedzy zdobytej na lekcjach, odpowiedz na

pytania:

a) Kiedy rozgrywa się akcja utworu „Ziele na kraterze”?

b) Gdzie rozgrywa się akcja utworu?

c) Jakich znasz głównych bohaterów „Ziela na kraterze’?

d) Co to znaczy, że „Ziele na kraterze” jest utworem autobiograficznym?

e) Jakie najważniejsze tematy poruszył pisarz w powieści?

f) Co jest charakterystyczne dla stylu Wańkowicza?

g) Co oznacza tytuł „Ziele na kraterze”?

Jeżeli powyższe zadnie sprawia Ci trudność, przyporządkuj odpowiedzi do pytań.

a) …... b) ……. c) ….... d) ..…. e) ……. f) …….. g) ………

1.

Bardzo duża ilość opisanych osób i zdarzeń.

Pobieżne charakteryzowanie osób spoza pierwszego planu.

Wplatanie w tok narracji anegdot, fragmentów listów, artykułów.

Stosowanie języka reporterskiego, obrazowego, dokładne cytowanie wypowiedzi osób.

2.

„Ziele na kraterze” można odnieść do całego pokolenia Krystyny i Marty – ludzi urodzonych

po pierwszej wojnie światowej, którym przyszło wkraczać w dorosłość w latach wojny i

okupacji. Świat, na który przyszli, był niczym krater po wybuchu wulkanu – wulkanu, który

wybuchł wkrótce ponownie, przynosząc zagładę. Zakończenie książki wnosi jednak nutę

optymizmu: „ziele” zdołało przetrwać i zaczyna puszczać młode pędy. Na świat przychodzi

mała Anna Krystyna.

3.

Akcja trwa od 1919 do 1946 roku (czasem następuje retrospekcja, „cofnięcie się” w czasie –

autor wspomnieniami sięga do lat swojej młodości). Są to lata ważnych zdarzeń historycznych,

które przeżywamy razem z członkami rodziny Wańkowiczów: wojna polsko-rosyjska (1919-

1920), obydwie wojny światowe, powstanie warszawskie.

Szkoła Podstawowa nr 7 w Poznaniu

4

4.

Akcja powieści toczy się przede wszystkim w Warszawie, gdzie rodzina najpierw mieszkała

przy ul. Elektoralnej, a później w domu na Żoliborzu. Często przenosi się na wieś (Jerka,

Jodańce, Bezek), gdzie dziewczynki spędzają wakacje oraz w inne miejsca, po których

podróżuje rodzina Wańkowiczów (spływy kajakowe w Prusach Wschodnich, podróże

samochodowe m.in. na południe Polski, wycieczka rowerowa po Belgii i Francji). W czasie

wojny dochodzi do rozłąki – Marta wyjeżdża do Stanów Zjednoczonych, a King do Włoch, a

potem na Bliski Wschód.

5.

Młodość, rodzina, wojna i powstanie warszawskie, twórczość literacka.

6.

Melchior Wańkowicz – autor książki, mąż Zofii, ojciec Krystyny i Marty, noszący przezwisko

King.

Zofia Wańkowicz – żona Melchiora, matka Krysi i Marty, zwana przez domowników

Królikiem.

Krysia – starsza córka Wańkowiczów (o przezwiskach Don Kichot, Pyton, Struś, pseudonim

w konspiracji – Anna); zginęła w powstaniu warszawskim (była łączniczką).

Marta – młodsza córka Wańkowiczów (inaczej Sancho Pansa, Chłopek Roztropek, Tili). Na

początku wojny pracowała w szpitalu, gdzie opiekowała się rannymi, ale potem wyjechała do

USA. Tam założyła rodzinę oraz została pisarką i dziennikarką.

(W powieści pojawia się mnóstwo postaci drugoplanowych – rodzina Wańkowiczów, służba,

kucharka zwana Wężem, pokojówka zwana Cielęciną, znajomi rodziców oraz dzieci.)

Ich życie rodzinne skupione było wokół tzw. Domeczku. Tak nazywali Wańkowiczowie swój

dom w Warszawie. Była to czteropoziomowa kamienica, na którą składały się:

suterena dla służby, kuchnia, spiżarnia, przechowalnia warzyw, łazienka, toaleta i kotłownia

(na I poziomie), ogromny salon, biblioteka, jadalnia i hall (na parterze), sypialnie rodziców,

gabinet, hall, łazienka i toaleta (na I piętrze), pokój dzieci i pokój gościnny (na II piętrze).

Domeczek, niestety, został zburzony w czasie bombardowania.

7.

Powieść autobiograficzna- powieść oparta na prawdziwych wydarzeniach mających miejsce

w życiu pisarza. Narratorem lub głównym bohaterem powieści jest przeważnie autor.

Zachęcamy do zapoznani się z informacjami dotyczącymi zbioru reportaży

„Tędy i owędy”.

https://view.genial.ly/5e6e53464b44a00fb793bb24/interactive-image-melchior-wankowicz-tedy-i-

owedy?fbclid=IwAR1vpkqooaEqe5jJ9S494sfgCVBv7whZ34bP6kcvqLCJfTIXkWk5hqBvTJQ

CUKIER KRZEPI – Znasz to hasło? A może LOTEM BLIŻEJ?

Autorem tych sloganów jest Melchior Wańkowicz. Pierwsze hasło wymyślił w latach 30.

XX wieku i niektóre źródła mówią, że zarobił dzięki temu sloganowi 1000$. Z kolei

w 1971 zwyciężył w konkursie Polskich Linii Lotniczych LOT hasłem „Lotem bliżej”.

Może i Ty w przyszłości wymyślisz coś równie popularnego?

Najpierw przypomnij sobie podstawowe informacje o reklamie.

Szkoła Podstawowa nr 7 w Poznaniu

5

7. Kliknij w poniższy link. Przeczytaj uważnie informacje o reklamie. Wysłuchaj

rozmowy z profesorem Jerzym Bralczykiem. Wykonaj zadania.

https://epodreczniki.pl/a/reklamowy-zawrot-glowy/D7ddaYcsO

Zabiegi językowe, które często pojawiają się w reklamach

Zwroty w 2. osobie oraz formy zaimka TY/ WY, często zakończone wykrzyknikiem

Jedziesz szybciej, niż myślisz. Zwolnij, szkoda życia! Dla Ciebie – dla Rodziny ...Rozkręca Twój dzień Tak, jak lubisz

Przymiotniki i przysłówki w stopniu wyższym i najwyższym lub wyrazy o podobnym znaczeniu

Najtaniej w mieście Największe promocje w mieście Totalna wyprzedaż Okazyjna cena

Wyrazy odwołujące się do takich skojarzeń, jak nowoczesność, luksus, świeżość, atrakcyjność, wyjątkowość

nowoczesny produkt, supertechnologia, absolutnie nowy, wyjątkowa świeżość, ekologiczna żywność, przełomowa technologia, najlepsza myśl technologiczna, agresywny silnik, nowa generacja produktów

Proste i bezpośrednie hasła i zwroty apelujące do odbiorcy – najczęściej pod postacią równoważników zdań lub trybu rozkazującego

Gdy mówisz „mniam”... Twoje „wyborne” jest dla nas najważniejsze

Pytania retoryczne Znajdziesz taniej?

Metafory i wyrazy wieloznaczne

Tyle smaków, że można dostać kota (reklama karmy) Podziel się swoim kawałeczkiem nieba (reklama ptasiego

mleczka) Życie ze smakiem (reklama przypraw)

Zwroty porównawcze i hasła oparte na przeciwieństwie

Niskie ceny – szybka dostawa Trochę dalej – dużo taniej Na świeżość są patenty – trochę jabłka, trochę mięty

Ciekawe przekształcenia znanych powiedzeń, zwrotów i cytatów

Nie rób sceny (robić scenę w języku potocznym oznacza: zachowywać się niegrzecznie, prowokacyjnie itp.)

Kto czyta, nie błądzi

Gry językowe – np. przekształcenia słów, przekształcenia warstwy graficznej wyrazów (lub brzmienia słów)

Schłodzimy z cenami (reklama lodówek) Prezent za jeden uśmiech (aluzja do tytułu filmu Podróż za

jeden uśmiech)

Rymowane hasła przypominające wierszyki, powiedzonka lub gry słowne

Kupujesz – zyskujesz Pasta Kiwi – but ożywi

8. Jakie ciekawe środki perswazji dostrzegasz w niżej cytowanych sloganach

reklamowych? Odpowiedzi zapisz poniżej.

„Łyk inspiracji” (reklama herbaty)

„Chwile, które łączą” (reklama sieci telefonów komórkowych)

„Codziennie niskie ceny” (slogan sieci handlowej)

„Cała Polska czyta dzieciom” (slogan kampanii społecznej)

Szkoła Podstawowa nr 7 w Poznaniu

6

„Wygrałeś? Walczysz? Wspierasz? Policzmy się z rakiem” (slogan kampanii

zdrowotnej)

„Wspieraj kody i wybieraj nagrody” (reklama komercyjna)

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

Warto wiedzieć!

Wyróżniamy:

Reklamę komercyjną - zachęca do zakupu produktu lub skorzystania z usługi.

Reklamę społeczną przekonuje do pewnej idei i zachęca do zmiany światopoglądu.

Reklamę polityczną przekonuje do poparcia partii lub polityka.

Rodzaje reklamy: prasowa, radiowa, telewizyjna, internetowa.

Nietypowym rodzajem reklamy jest lokowanie produktu, które polega na

przedstawieniu produktu lub usługi w filmach, serialach, audycjach rozrywkowych, w taki

sposób, że stanowią one integralną część produkcji telewizyjnej. Producent programu

zobowiązany jest do umieszczenia informacji o lokowaniu produktu.

Techniki perswazyjne stosowane w reklamie to m.in.:

bezpośrednie zwroty do odbiorcy, słownictwo nakłaniające, przymiotniki i przysłówki

wartościujące, oddziaływanie na emocje odbiorcy, posługiwanie się niedopowiedzeniami,

przedstawianie korzyści, porównywanie efektów działania produktów

Teraz czas na interpunkcję. Informacji na temat stawiania przecinków nigdy nie jest za

mało. Najpierw przypomnij sobie to, o czym mówiliśmy już wielokrotnie.

https://www.youtube.com/watch?v=YmXoc6Qqufo

Możesz też skorzystać z notatki: https://www.interpunkcja.pl/

Szkoła Podstawowa nr 7 w Poznaniu

7

9. Przeczytaj fragment powieści „Quo vadis” i wstaw w odpowiednie miejsca

przecinki.

Winicjusz rozbudził się znowu lecz marzenia jego rozpraszały się z wolna i nie od

razu odzyskał poczucie rzeczywistości. Przez czas jakiś zdawało mu się jeszcze że

jest nad jeziorem i że otaczają go tłumy wśród których sam nie wiedząc dlaczego

począł szukać Petroniusza i zdziwił się że go nie może odnaleźć. Żywe światło od komina

przy którym nie było już nikogo otrzeźwiło go jednak zupełnie. Pieńki oliwne żarzyły

się leniwie pod różowym popiołem lecz za to szczapy pinii których widocznie świeżo

dorzucono na zarzewie strzelały jasnym płomieniem i w blasku tym Winicjusz ujrzał

Ligię siedzącą nie opodal od jego łóżka.

Widok jej wzruszył go do głębi duszy. Pamiętał że zeszłą noc spędziła w Ostrianum

a cały dzień krzątała się przy opatrunku teraz zaś gdy wszyscy udali się na spoczynek

ona jedna czuwała u jego łoża. Łatwo było zgadnąć że musi być jednak zmęczona

albowiem siedząc nieruchomie oczy miała zamknięte. Winicjusz nie wiedział czy śpi czy

pogrążona jest w myślach. Patrzył na jej profil na spuszczone rzęsy na ręce złożone

na kolanach i w pogańskiej głowie jego poczęło się z trudem wykluwać pojęcie że obok

nagiej pewnej siebie i dumnej ze swych kształtów piękności greckiej i rzymskiej jest

na świecie jakaś inna nowa ogromnie czysta w której tkwi dusza.

Nie umiał zdobyć się na to by ją nazwać chrześcijańską myśląc jednak o Ligii nie

mógł już oddzielić jej od nauki którą wyznawała. Pojmował nawet że jeśli wszyscy inni

udali się na spoczynek a Ligia jedna ona którą pokrzywdził czuwała nad nim to właśnie

dlatego że ta nauka tak nakazuje. Lecz myśl ta przejmująca go podziwem dla nauki

była mu zarazem i przykrą. Wolałby był by Ligia czyniła tak z miłości dla niego dla jego

twarzy oczu dla posągowych kształtów słowem dla tych wszystkich powodów dla

których nieraz obwijały się naokół jego szyi śnieżne ramiona greckie i rzymskie.

Możesz sprawdzić, czy poprawnie wstawiłaś/eś przecinki, czytając fragment powieści na

stronie https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/quo-vadis.html (wersy 1646-1648).

Jeśli chcesz zrobić więcej zadań, skorzystaj z e-podręcznika:

https://epodreczniki.pl/a/do-czego-sluzy-przecinek/DWxbakBUy

Źródła:

epodreczniki.pl

eszkola.pl

wolnelektury.pl