Dlaczego Froebel ?

Źródło:pl.Wikipedia.org

Friedrich Wilhelm Froebel jest nazywany ojcem i prorokiem nowożytnego wychowania przedszkolnego. Był to niemiecki pedagog, architekt i miłośnik przyrody, żył i tworzył w latach 1782-1852. Jest znany przede wszystkim jako twórca tzw. „ogródków dziecięcych”, czyli instytucji wychowawczych dla dzieci 3-6-letnich, w których wprowadzał autorski system metodyczny, oparty na zabawowej i zajęciowej samodzielności i aktywności dziecięcej. Jako twórca znanych w świecie myśli pedagogicznych był zwolennikiem rozwoju i edukacji zgodnych z potrzebami dziecka. Swoją koncepcję filozofii wychowania Froebel oparł na trzech głównych ideach: jedności wszechświata, szacunku dla dziecka i jego indywidualności, znaczenia zabawy w rozwoju dziecka. Przez jedność wszechświata rozumiał uporządkowane życie oparte na wierze w Boga, który jest źródłem harmonii

1

Przedszkole to ogródek, w którym rosnące rośliny to dzieci,

a nauczyciel jest ogrodnikiem dbającym

i pielęgnującym ich rozwój.Fredrich Froebel

i siły. Wychowanie powinno integrować elementarne siły: głowy, rąk i serca w celu zapewnienia mu jak najlepszego wykształcenia. Wychowanie powinno mieć więc charakter globalny – w okresie dzieciństwa mały człowiek powinien zdobywać jak najwięcej nowych doświadczeń. W związku z tym Froebel kładł nacisk na warunki edukacyjne pozwalające dzieciom na swobodę w działaniu, tworzeniu i decydowaniu. Celem wychowawczym Froebla był „samodzielny, myślący i wolny człowiek”. Dary

Froebel jako miłośnik przyrody wielokrotnie zaznaczał, że wiele wartościowych materiałów do zabaw można znaleźć w przyrodzie (dary natury – np. piasek, glina, woda, kamienie). Zwracał również uwagę na ważną rolę dorosłego w wyborze odpowiednich zabawek dla dzieci – muszą to być przedmioty kształcące i rozwijające, a nie przypadkowe i niesłużące jego rozwojowi. Właśnie dlatego opracował zestawy przedmiotów do dziecięcych zabaw i nazwał je Darami. Dar, podarek, podarunek, upominek, prezent – coś wartościowego, cennego, dane komuś w prezencie - ofiarowane. Nazwa podkreśla, że proponowane zabawki są czymś wyjątkowym, o co trzeba się troszczyć i szanować, coś co dorosły ofiarowuje dziecku. Opis Darów Froebla

Obecnie zestaw darów wg koncepcji Froebla obejmuje: wełniane piłeczki, drewniane klocki w kształcie sześcianów, walców, graniastosłupów, mozaiki, patyczki i pierścienie, punkty ułożone w zestawy i umieszczone w drewnianych pudełkach, ale jak podają historyczne źródła Froebel był twórcą darów 1 – 6, natomiast kolejne dary stworzyli jego następcy. Dary ponumerowane są w sposób logiczny od najbardziej

2

przystępnych do najtrudniejszych. Korzystający z nich dorośli i dzieci używają oryginalnego nazewnictwa np. „dar pierwszy”, czy „dar drugi”. Praca i zabawa może opierać się nie tylko na gotowych zestawach darów, ale również na wspomnianych wyżej darach natury.

„Naśladujcie myśl, nie zaś formę” – mówił sam Froebel. Nie materiał jest najważniejszy, ale sposób myślenia, działania i pracy z dziećmi.

Źródło: zabawkowicz.pl

3

Dar 1 - to dwanaście różnokolorowych wełnianych, miękkich piłeczekZabawa piłkami pełni wiele funkcji. Dziecko, manipulując piłką, uczy się określać jej położenie (blisko, daleko, wysoko, nisko), ruchy (toczy się, turla, spada, skacze) i cechy (kulista, lekka, okrągła). Zabawa piłkami może odbywać się w toku śpiewania piosenek, mówienia wierszyków i związana jest również z zaakceptowaniem reguł współpracy z kolegami.

Dar 2 - to po dwa drewniane klocki w kształcie kuli, walca i sześcianu, umieszczone w pudełku, z ruchomym stelażem, patyczkiem i sznurkiem do przeprowadzania działań badawczych. Klocki te mają służyć do odkrywania zjawisk fizycznych, poznawania ruchów przedmiotów, przeprowadzania porównań, odróżniania kształtów, form kulistych od graniastych, budowania w umysłach dzieci intuicji geometrycznej, badania ciężaru, ruchu itp.

Dar 3 - to osiem małych sześciennych klocków o krawędziach 25 mm. Doświadczenia dziecka w składaniu oraz rozkładaniu sześcianu pozwalają dokonywać porównań i dochodzić do wniosków o identyczności elementów, dostrzeganiu części i całości, a także opanowywaniu w działaniu następujących pojęć: ściana, krawędź, wysokość, szerokość, długość, wierzchołek. Sześciany umożliwiają układanie znanych dzieciom z życia codziennego kształtów np. łóżko, stół, krzesło. Pomagają w uczeniu się matematyki oraz układanie ornamentów. Do tych działań przydatne są plansze z nadrukowaną siecią kwadratową, która jest dołączona do darów.

Dar 4 - tworzy osiem klocków w kształcie prostopadłościanów. Zabawy tym darem pozwalają na budowanie w umysłach dzieci pojęć: prostokąt, kwadrat, prostopadłościan, pionowo, poziomo, płaski, leży, stoi, krawędź, bok, brzeg, wierzchołek. Pozwalają wnioskować, że

4

klocki różnią się między sobą nie tylko wielkością, ale też formą geometryczną. Składając małe prostopadłościany w większe bryły w połączeniu z sześcianami z Daru trzeciego, wzbogacają i precyzują intuicję geometryczną odnoszącą się do pola i objętości konstruowanych brył. Mogą również konstruować większe bryły na dużej planszy z nadrukowaną siecią kwadratową, która jest dołączona do Darów.

Dar 5 - składa się z sześcianów i trójgraniastych połówek sześcianów. Jest większy od darów 3 i 4.

W tym zestawie dziecko poznaje rozmaitość brył, rozwija giętkość myślenia. Bawiąc się tymi bryłami, dziecko dostrzega ich podobieństwo, różnice i proporcje. Można na nich ilustrować treść zadań matematycznych związanych z dodawaniem i odejmowaniem. Dziecko może je składać na różne sposoby, również na planszy z nadrukowaną siecią kwadratową, dołączoną do Darów. Może układać kształty naturalne, kształty matematyczne i kształty piękna.

Dar 6 - zawiera klocki, cegiełki o płaszczyznach ścian odpowiadających poznanym kształtom (prostokąty, kwadraty). Dar umożliwia konstruowanie złożonych budowli i kształtów estetycznych.

Dary rozszerzone

Dar 1.1 - to klocki przypominające wyglądem większe korale w kształcie kul, walców, sześcianów. Występują w sześciu podstawowych kolorach tak jak piłki z daru 1. Wykorzystując ten dar dziecko może doskonalić poczucie dostrzegania i tworzenia regularności, układać rytmy, kontynuować je i uzupełniać,

5

ćwiczy przy tym precyzję i koordynację wzrokowo - ruchową, bada i określa kształty używając pojęć: kulisty, okrągły i graniasty.

Dar 1.2 - jest to zestaw 125 plastikowych kołeczków w ośmiu kolorach. W zestawie jest jeszcze 8 sznurowadeł zakończonych tak, aby łatwo je było przewlekać przez otwory w drewnianej tablicy.Ta pomoc dydaktyczna służy nie tylko do doskonalenia sprawności manualnej, ale również rozwija dziecięcą intuicję geometryczną oraz wprowadza w zagadnienia związane z mierzeniem, liczeniem i mnożeniem.

Dar 5B - w pudełku jest 8 klocków w kształcie sześcianów z wyciętą krawędzią i zaokrągleniem pozwalającym na umieszczenie w nich walców przeciętych na pół. Bawiąc się tymi klockami dziecko bada nieznane kształty, dostrzega podobieństwo, różnice i proporcje.

Dar 5P - zawiera 9 sześcianów z otworkami, mogą służyć do przewlekania sznurka. Na ściankach tych sześcianów są nadrukowane cyfry od 0-9. W pudełku znajdują się też 3 małe walce i otaczające je pierścienie pocięte na różne sposoby: jeden zestaw takich klocków został pocięty na dwie, drugi na trzy, a trzeci na cztery równe części. Klocki umożliwiają poznawanie pojęć i całości, budowanie pojęcia liczby. Dziecko korzystając z tych klocków może tworzyć piękne ozdobne wzory.

Dar 7 - to mozaika złożona z płytek w ośmiu kolorach w kształcie: koła, połowy koła, trójkąta równobocznego, równoramiennego, różnobocznego, rozwartokątnego, prostokątnego, kwadratu i rombu. Dzieci mogą utrwalać kolory, segregować według koloru i kształtu. Mogą również budować z płytek znane im z życia codziennego kształty, układać rytmy, witraże, formy piękna. Płaskie klocki mogą również służyć do porównań z klockami przestrzennymi.

6

Dar 8 - to zestaw sześciu rodzajów drewnianych patyczków tej samej szerokości, ale różnej długości: 2,5; 5; 7,5; 10; 12,5 i 15 cm; występują one w ośmiu kolorach W trakcie zabawy Darem 8 dzieci porównują i różnicują, a także segregują biorąc pod uwagę długość i kolor. Można je wykorzystać do mierzenia długości obiektów. Materiał doskonale nadaje się do układania szlaczków, rozet , a także innych kompozycji, które mogą łączyć z elementami mozaiki z Daru7.

Dar 9 - tworzą drewniane pierścienie i półpierścienie. Elementy są w 3 wymiarach w sześciu kolorach. W trakcie zabaw dzieci mogą porównywać wielkość obręczy, a także składać pocięte obręcze w całość. Poznają takie zagadnienia, jak: całość i część- połowa. Służą do układania obrazków i różnych kształtów. Za ich pomocą oraz z dodatkowym wykorzystaniem mozaik i patyczków można ilustrować treści bajek, układać zdobienia, kształty liter czy cyfr.

Dar 10 - to drewniane małe krążki o średnicy 1 cm i wysokości 0,5 cm, będące wyobrażeniem punktów. Krążki są w ośmiu kolorach. Można je wykorzystywać do doskonalenia umiejętności liczenia, dodawania, odejmowania, a także segregowania według koloru. Za ich pomocą dzieci mogą schematycznie układać szlaczki, rozety, projektować posadzki, kafelkowe podłogi, wzory na tkaninie itd. Wykorzystać go w podobny sposób jak dary 7-9. Korzystając z Daru 10 dzieci doskonalą koordynację wzrokowo- ruchową, rozwijają wyobraźnię, a także mają poczucie sprastwa tworząc piękne kompozycje.

7

Zalety pracy z Darami Froebla

Wykorzystanie darów w codziennej pracy przynosi wiele korzyści: umożliwia ćwiczenie wszystkich zmysłów, rozwija sprawność manualną, koncentrację, koordynację wzrokowo-ruchową, pobudza wyobraźnię i myślenie twórcze. Mogą być wykorzystywane do ilustrowania treści bajek, wierszy, opowiadań czy też legend. Materiał Froebla pozwala kształtować u dzieci różnorodne pojęcia matematyczne, czasami wykraczające poza ramy podstawy programowej. Dzieci mogą z nich układać przeróżne kompozycje i te z najbliższego życia jak i te z wyobraźni. Nauczyciel może również wspomóc wzorem. Do układania takich budowli dzieci wykorzystają dary 3 - 6 oraz pierścienie, półpierścienie, patyczki, płytki, żetony itp. - dary 7 - 10. Dary służą poszerzaniu wiedzy dzieci o świecie i systematyzowaniu pojęć. Dary Froebla to przede wszystkim znakomita pomoc przygotowująca do nauki szkolnej w szczególności w zakresie czytania, pisania, matematyki, działań artystycznych. Bardzo ważnym aspektem jest skupienie dzieci podczas pracy z darami i ich wyciszenie. Zabawa z darami uczy dzieci odpowiedzialności i szacunku do powierzonych im przedmiotów – jest to niezwykle ważne w dzisiejszym nieuporządkowanym, zabieganym świecie.

8

Źródło: własne-„Freblowskie koty”- zajęcia otwarte z rodzicami w gr. „Słoneczka”

Wioletta Urbaniak

Literatura

1. Bilewicz- Kuźnia B., Dar Zabawy. Metodyka i propozycje zajęć z dziećmi według założeń pedagogicznych Froebla, Froebel.pl dar zabawy, Lublin 2014

2. Bilewicz- Kuźnia B., Teoretyczne podstawy programu [w:] B. Bilewicz-Kuźnia, Kustosz S., Małek K., Dar Zabawy, Program Wychowania Przedszkolnego, Froebel. pl dar zabawy, Lublin 2017

3. Gruszczyk Kolczyńska E., Kozieł J., Zastosowanie Darów Froebla w dziecięcej matematyce, Froebel. pl dar zabawy, Lublin 2017

9

4. Strzemeska J., M. Weryho , Wychowanie przedszkolne. Podręcznik dla wychowawców, Księgarnia Teodora Parnickiego, Warszawa 1895

5. Urbaniak W. Innowacja pedagogiczna „Freblowskie zabawy i aktywności”

10