Diana Gabaldon

OBCA

(Outlander)

Tumaczya Zofia Zaubert Nie byo to miejsce, w ktrym mona by zagin. Przynajmniej na pierwszy rzut oka. Domek pani Baird nie rni si niczym od tysicy innych szkockich domostw z tysic dziewiset czterdziestego pitego roku: spokojny i czysty, ze spowia tapet w kwiatki, lnicymi parkietami i bojlerem na monety w azience. Sama pani Baird, przysadzista i dobroduszna, nie miaa nic przeciw temu, eby Frank zagraci jej maleki salonik w gazki ryczek stertami ksiek i papierzysk, z ktrymi zawsze podrowa.Spotkaam pani Baird w korytarzu przy drzwiach. Pooya mi na ramieniu pulchn do i dotkna moich wosw. Oj, pani i pan Randall, nie moe pani tak wyj! Zaraz, zaraz, tu trzeba poprawi. No! Teraz lepiej. Wie pani co? Kuzynka mi mwia, e znalaza nowy pyn do trwaej ondulacji. Trzyma jak marzenie. Moe powinna pani go kupi?Nie miaam serca powiedzie, e moje loki jasnobrzowe i dziko rozwichrzone, to przeklestwo natury, a nie resztki schodzcej ondulacji. Wosy pani Baird, uoone w sztywne fale, nie znay takich szalestw. Tak wanie zrobi skamaam. Schodz do wioski, eby spotka si z Frankiem. Wrcimy na podwieczorek. I wymknam si z domu, zanim gospodyni zdoaa odkry jeszcze jakie niedoskonaoci mojego zbyt swobodnego wygldu. Po czterech latach, ktre spdziam w armii jako pielgniarka, cieszyam si kad chwil ycia z dala od mundurw, kitli, subowych przydziaw. Codziennie ubieraam si w kolorowe baweniane sukienki, cho zupenie si nie nadaway do forsownych marszw przez wrzosowiska.Waciwie nie zamierzaam spdza czasu na wdrwkach po okolicach. Bardziej zaleao mi na wysypianiu si do pna i dugich, leniwych popoudniach w ku z Frankiem.Jednake trudno byo utrzyma romantyczny nastrj, kiedy za drzwiami niezmordowanie wy odkurzacz pani Baird. To chyba najbrudniejszy chodnik w caej Szkocji zauway Frank tego ranka, kiedy leelimy w ku, przysuchujc si piekielnemu rykowi w korytarzu. Prawie tak brudny, jak myli naszej gospodyni zgodziam si. Moe jednak powinnimy byli pojecha do Brighton?Tego lata, zanim Frank obj katedr profesora historii w Oksfordzie, zdecydowalimy spdzi wakacje w szkockich grach. Szkocja poniosa podczas wojny mniej strat ni reszta Wielkiej Brytanii, a poza tym chcielimy unikn radosnego zgieku, jakim ttniy tu po wojnie bardziej popularne kurorty.Sdz, e podwiadomie uznalimy to miejsce za symboliczne dla odnowienia naszego maestwa; osiem lat temu, przed wybuchem wojny, pobralimy si i spdzilimy w tych grach dwudniowy miesic miodowy. Mylelimy, e bdzie to spokojny zaktek, w ktrym ponownie odkryjemy si nawzajem, nie zdawalimy sobie jednak sprawy, e w Szkocji obok golfa i wdkarstwa najpopularniejszym sportem s plotki. Zwaszcza gdy pada i nie mona si zaj owieniem czy golfem. Dokd idziesz? spytaam, kiedy Frank usiad na ku. Nie chciabym zawie naszej kochanej starowiny oznajmi. Zacz lekko podskakiwa na wiekowym ou, ktre skrzypiao pod nim rytmicznie. Ryk odkurzacza zamilk w uamku sekundy. Po paru minutach podskakiwania Frank wyda gony, teatralny jk i upad na plecy. Chichotaam bezradnie w poduszk; za drzwiami trwao napite milczenie.Frank zmarszczy brwi. Miaa wydawa ekstatyczne jki, a nie chichota napomnia mnie szeptem. Jeszcze pomyli, e nie jestem dobrym kochankiem. Trzeba byo duej podskakiwa, skoro spodziewae si ekstatycznych jkw. Dwie minuty zasuguj wycznie na chichot. Maa samolubna jdza. Przyjechaem tu odpocz, nie pamitasz? Leniuch. Nigdy si nie doczekasz nowej gazi swojego drzewa genealogicznego, jeli nie zabierzesz si do sprawy z wikszym przekonaniem.Kolejnym powodem, dla ktrego wybralimy Szkocj, byo zamiowanie Franka do genealogii. Z jednego z niechlujnych wistkw, z ktrymi si nie rozstawa, wynikao, e jaki jego staroytny przodek mia co wsplnego z tym czy innym regionem Szkocji w poowie osiemnastego a moe siedemnastego wieku. Jeli stan si bezdzietnym skiem na moim drzewie genealogicznym, to tylko przez nasz niezmordowan gospodyni. Poza tym jestemy maestwem od omiu lat. May Frank Junior bdzie dzieckiem z prawego oa, nawet jeli poczniemy go bez wiadka. Zakadajc, e w ogle go poczniemy dodaam pesymistycznie. Przed wyjazdem do Szkocji przeylimy kolejne rozczarowanie. Przy takich ilociach wieego powietrza i zdrowego jedzenia? Nie mamy wyboru. Wczoraj na kolacj by smaony led. Na obiad marynowany. A zalatujcy z korytarza przenikliwy odr zwiastowa, e na niadanie dostaniemy ledzia wdzonego. Pora si ubra, chyba e zamierzasz uszczliwi pani Baird kolejnym budujcym wystpem. Czy nie umwie si na dziesit z proboszczem?Wielebny Reginald Wakefield, pastor w miejscowym probostwie, mia przedstawi Frankowi jakie wstrzsajce ksigi chrztu, nie wspominajc ju o upojnej perspektywie wygrzebania z zapleniaych piwnic depesz wojskowych lub innych ladw istnienia wspomnianego przodka. Jak mia na imi twj prapraprapradziadek? spytaam. Ten, ktry utkn tu podczas ktrego powstania. Nie przypominam sobie. Willy czy Walter? Prawd mwic, Jonathan. Frank przyjmowa z rezygnacj moj zupen obojtno w kwestiach rodzinnej historii, cho zawsze czujnie reagowa na najsabsz oznak zainteresowania, gotw powiadomi mnie o wszystkich znanych mu faktach, od dnia dzisiejszego a do pierwszych Randallw. Take teraz w jego oczach pojawi si bysk fanatycznego zaangaowania. Jonathan Wolverton Randall... Wolverton po wuju matki, niezamonym rycerzu z Sussex, cho znano go pod do buczucznym przezwiskiem Czarnego Jacka, jakie zyska sobie w wojsku, prawdopodobnie wtedy, kiedy tu stacjonowa. Padam na ko i wydaam z siebie przecige chrapnicie. Frank mwi dalej, niezraony i peen zapau niczym naukowiec podczas wykadu. Kupi patent oficerski w latach trzydziestych... osiemnastego wieku, ma si rozumie... i suy jako kapitan dragonw. Z tych starych listw, ktre przysaa mi kuzynka May, wynika, e radzi sobie cakiem niele. Dobre zajcie dla drugiego syna w rodzinie; jego modszy brat take podporzdkowa si tradycji i zosta wikarym, ale o nim nie dowiedziaem si jeszcze zbyt wiele. W kadym razie, diuk Sandringham bardzo ceni Jacka Randalla za jego czyny w czasie powstania jakobitw w czterdziestym pitym... to byo drugie powstanie, oczywicie doda, niewtpliwie mylc o najbardziej tpym suchaczu na widowni, mianowicie o mnie. No wiesz, ksi Charlie i tak dalej. Nie jestem cakiem przekonana, czy Szkoci zdaj sobie spraw, e przegrali wtrciam, siadajc i przystpujc do uporzdkowania fryzury. Wyranie syszaam, jak barman w pubie nazwa nas Sassenachami. Dlaczego miaby tego nie robi? powiedzia Frank ugodowo. W kocu to sowo oznacza tylko Anglika lub w najgorszym przypadku cudzoziemca. Wiem, co znaczy to sowo. Nie podoba mi si ton, jakim zostao wypowiedziane.Frank szuka w szufladzie paska. By zy, bo powiedziaem, e piwo jest sabe. Wyjaniem mu, e aby otrzyma prawdziwe szkockie piwo, powinno si wrzuci do kadzi stary but, a produkt kocowy przecedzi przez znoszon bielizn. Ha! Teraz rozumiem, dlaczego rachunek by tak wysoki. Moe wyraziem si nieco bardziej dyplomatycznie, ale tylko dlatego, e w szkockim dialekcie nie istnieje sowo oznaczajce gacie.Zaintrygowana signam po wspomniany szczeg garderoby. Dlaczego? Czy w dawnej Szkocji nie nosio si bielizny?Frank zarechota. Nigdy nie syszaa tej starej piosenki, mwicej, co Szkoci nosz pod kiltami? Zakadam, e nie s to ciepe kalesonki mruknam. Moe wybior si dzi na poszukiwanie jakiego faceta w kilcie, a ty tymczasem zdybiesz proboszcza i odpytasz go w tej kwestii. Tylko nie daj si aresztowa, Claire. Dziekan collegeu St. Giles nie byby zachwycony.Jednak, jak si okazao, nie znalazam adnego faceta w kilcie ani na rynku, ani w otaczajcych go sklepach. Spotkaam za to mas innych osb, przewanie gospody w typie pani Baird, zajtych codziennymi zakupami. Gaday i plotkoway jedna przez drug, a ich przysadziste, odziane w perkal sylwetki promienioway przytulnym ciepem; mur obronny chronicy przed zimn porann mg.Nie miaam jeszcze wasnego domu, nie musiaam wic kupowa zbyt wiele, ale bawio mnie myszkowanie pomidzy znowu penymi pkami z czystej radoci spogldania na dostatek. Przeyam dugie lata racjonowania produktw i obywania si bez tak podstawowych rzeczy, jak mydo i jajka oraz jeszcze duszy okres braku maych przyjemnoci w rodzaju perfum LHeure Bleu.Moje spojrzenie zatrzymao si duej na wystawie penej artykuw gospodarstwa domowego. Haftowane ciereczki i kapturki na imbryki, dzbanki i szklanki, sterta swojskich foremek do ciasta, komplet trzech wazonw...Jeszcze nigdy nie miaam wasnego wazonu. W czasie wojny mieszkaam w kwaterach pielgniarek, najpierw w szpitalu Pembroke, potem w szpitalu polowym we Francji. Ale nawet przed wojn nie zatrzymywalimy si nigdzie na tyle dugo, by mc kupi taki przedmiot. Gdybymy go mieli, wujek Lamb nasypaby do niego skorup, zanim zdyabym si zbliy z bukiecikiem stokrotek.Quentin Lambert Beauchamp. Q dla studentw archeologii i przyjaci, doktor Beauchamp dla naukowcw, wrd ktrych stale si obraca. Dla mnie pozostawa zawsze wujkiem Lambem.Jedyny brat mojego ojca i mj jedyny yjcy krewny. Musia si mn zaopiekowa, kiedy miaam pi lat, a moi rodzice zginli w wypadku samochodowym. Wybiera si na Bliski Wschd, ale odoy t podr na jaki czas, eby zorganizowa pogrzeb, pozby si posiadoci moich rodzicw i odesa mnie do przyzwoitej szkoy z internatem. Do ktrej nie zgodziam si pj.Wujek Lamb nie cierpia konfliktw. Postawiony wobec koniecznoci oderwania moich pulchnych paluszkw od klamki samochodu i zacignicia mnie do szkoy za wosy, westchn z irytacj, wzruszy ramionami i wyrzuci za okno swoje pierwotne postanowienie razem z moim nowym somkowym kapeluszem. Paskudztwo mrukn, obserwujc wesoo podskakujcy ksztat we wstecznym lusterku. Nigdy nie lubiem damskich kapeluszy. Zerkn na mnie gronie. Zapamitaj sobie powiedzia strasznym gosem. Pod adnym pozorem nie wolno ci si bawi moimi perskimi figurkami grobowymi. Wszystkim innym, tylko nie tym, zrozumiano?Skinam gow z zadowoleniem. I pojechaam razem z nim na Bliski Wschd, do Poudniowej Ameryki, w dziesitki miejsc na caym wiecie. Nauczyam si czyta i pisa na brudnopisach gazetowych artykuw. Umiaam wykopywa doy pod latryny i gotowa wod, a take wiele innych rzeczy niestosownych dla modej damy a wreszcie poznaam przystojnego, ciemnowosego historyka, ktry zjawi si, by zasign rady wujka Lamba w kwestii francuskiej filozofii i jej odniesie do egipskich praktyk religijnych.Nawet po lubie Frank i ja prowadzilimy wdrowne ycie pomidzy konferencjami na kontynencie i wynajmowanymi mieszkaniami, a wreszcie wojna rzucia go do centrum ksztacenia kadry oficerskiej i pracownikw wywiadu w MI-6, a mnie na kursy dla pielgniarek. Cho nasz zwizek trwa ju osiem lat, nowe lokum w Oksfordzie miao si sta naszym pierwszym prawdziwym domem.Wsadziam torebk pod pach, wmaszerowaam do sklepu i kupiam wazony.Spotkaam si z Frankiem na skrzyowaniu High Street i Gereside Road. Unis brwi na widok mojej zdobyczy. Wazony? umiechn si. Wspaniale. Moe wreszcie przestaniesz wkada mi kwiaty midzy strony ksiek. Nie kwiaty, tylko okazy. I to ty zaproponowae, ebym si zaja botanik. Dla zabicia czasu, skoro nie jestem ju pielgniark przypomniaam. Rzeczywicie skin gow dobrodusznie. Ale nie przewidziaem, e za kadym razem, kiedy otworz sownik, na kolana bdzie mi wypada zielenina. Co to za suche wistwo wsadzia w Tuscuma i Banksa? Krwawnik. Dobry na hemoroidy. Przygotowujesz si na nadejcie mojej nieuniknionej staroci? Jeste bardzo przewidujca.Weszlimy przez furtk, miejc si. Frank przystan na chwil, ebym pierwsza moga wej po wskich schodkach do drzwi frontowych.Nagle zapa mnie za rami. Uwaaj! O mao co nie wdepna.Zastygam ze stop nad du, ciemnoczerwon plam na grnym stopniu. Bardzo dziwne powiedziaam. Pani Baird szoruje te schody kadego ranka, sama widziaam. Co to moe by?Frank pochyli si i pocign lekko nosem. Mgbym zaryzykowa przypuszczenie, e krew. Krew? Cofnam si o krok. Czyja? Mylisz, e pani Baird miaa wypadek? Nie wyobraaam sobie, eby nasza nieskazitelnie porzdna gospodyni moga dopuci do tego, aby na schodach widniay plamy chyba eby wydarzya si katastrofa.Przez chwil zastanawiaam si, czy w salonie nie czai si morderca z siekier, ktry za chwil wypadnie na nas z wrzaskiem mrocym krew w yach.Frank pokrci gow. Stan na palcach i zajrza ponad ywopotem do ssiedniego ogrdka. Nie sdz. Na schodkach Collinsw jest taka sama plama. Naprawd? Przysunam si do niego bliej, eby poczu si bezpieczniej i mie lepszy widok na ogrdek ssiadw. Gry Szkocji nie wydaway mi si szczeglnie odpowiednim polem dziaalnoci dla seryjnego mordercy. No, ale kto taki raczej nie kieruje si rozsdkiem przy doborze miejsca... To niezbyt przyjemne zauwayam niepewnie. Ssiedni dom wydawa si wymary. Jak sdzisz, co si stao?Frank zmarszczy brwi z namysem, po czym klepn si nagle po nodze. Chyba wiem! Poczekaj chwil. Popdzi ku furtce i oddali si truchtem, zostawiajc mnie przed schodkami.Po chwili wrci. Promienia zadowoleniem. Tak, ju wiem. To miao miejsce w kadym domu. Co? Wizyta mordercy? warknam, wytrcona z rwnowagi. Par chwil spdziam przecie sama w towarzystwie duej kauy krwi.Frank parskn miechem. Nie, rytualna ofiara. Fascynujce! Uklk i zacz z zainteresowaniem bada plam.Skadanie krwawych ofiar nie wydao mi si duo lepsze od wizyty maniakalnego mordercy. Przykucnam obok Franka, marszczc nos wobec przenikliwego fetoru. Muchy jeszcze si nie zleciay, ale nad kau kryo ju par duych, powolnych komarw. Jaka rytualna ofiara? spytaam. Pani Baird jest chrzecijank, tak jak wszyscy ssiedzi. Tu nie ma druidw.Wsta, otrzepujc spodnie z trawy. Tak ci si wydaje, moja maa. Nie istnieje na tym padole miejsce, w ktrym stare przesdy i magiczne rytuay splataj si z codziennym yciem bardziej ni w grach Szkocji. Koci to jedna sprawa, a druga to fakt, e pani Baird wierzy w Stary Lud, podobnie jak wszyscy ssiedzi. Wskaza plam czubkiem porzdnie wypastowanego buta. Krew czarnego koguta wyjani z zadowoleniem. Te domy s nowe, jak widzisz. Z prefabrykatw.Obrzuciam go chodnym spojrzeniem. Jeli ci si wydaje, e to wszystko wyjania, jeste w duym bdzie. Co za rnica, ile lat maj te domy? I gdzie, na mio bosk, podziali si wszyscy? Sdz, e s w pubie. Chodmy tam i sprawdmy. Wzi mnie pod rk i wyprowadzi przez furtk na Gereside Road. W dawnych czasach cign a waciwie do nie dawna, istnia tu zwyczaj zakopywania w fundamentach domu jakiego zabitego stworzenia dla przebagania miejscowych duchw ziemi. No wiesz: Niech fundamenty pooy na swym pierworodnym, a na najmodszym synu niech zbuduje bramy. Obyczaj stary jak te gry.Wzdrygnam si. W takim razie uwaam, e okazali si cakiem przyzwoitymi i cywilizowanymi ludmi, skoro zuytkowali do tego celu kuraki. Chcesz powiedzie, e skoro te domy s zupenie nowe, nic nie zostao pod nimi zakopane i teraz ludzie naprawiaj to niedopatrzenie? Wanie. Frank wydawa si rozczulony moimi postpami. Poklepa mnie po plecach. Zdaniem wikarego wielu tutejszych sdzi, i wojna zostaa czciowo spowodowana przez to, e ludzie zapominaj o swoich korzeniach i nie podejmuj pewnych rodkw ostronoci, na przykad nie zakopuj ofiar pod fundamentami albo nie pal rybich oci w kominku... z wyjtkiem upaczy, oczywicie doda, radonie odpywajc na falach ulubionego tematu. Nie wolno pali oci upacza... wiedziaa o tym? W przeciwnym razie nigdy si ju adnego nie zowi. Oci upacza naley zakopywa. Zapamitam na cae ycie obiecaam. Powiedz mi jeszcze, co trzeba zrobi, eby nigdy wicej nie zobaczy na oczy ledzia, a wykonam to niezwocznie.Pokrci gow, zatopiony w mylach. Zdarzay mu si takie krtkie okresy zapomnienia, kiedy traci czno z rzeczywistoci, pochonity wyczarowaniem jakiej informacji z pokadw zalegajcych mzg. O ledziach nic mi nie wiadomo odpar z roztargnieniem. Na myszy wiesza si pki zi. A co do trupw pod fundamentami... wanie std wziy si te podania o duchach. Widziaa Mountgerald, ten duy dom u wylotu High Street? Maj tam ducha murarza, ktrego zoono w ofierze. Zdarzyo si to w osiemnastym wieku, czyli sprawa jest niemal aktualna doda z namysem. Legenda gosi, e z rozkazu waciciela domu najpierw wzniesiono jedn cian, a z jej szczytu zrzucono na murarza kamienny blok... podejrzewam, e wybrano najmniej sympatycznego gocia. Pochowano go w piwnicy i na nim wzniesiono reszt domu. Jego duch codziennie nawiedza miejsce, w ktrym zosta zabity, z wyjtkiem rocznicy jego mierci i czterech Dawnych Dni. Czego? To stare wita wyjani, wci zatopiony w odgrzebywanych wiadomociach. Hogmanay, czyli Nowy Rok, dzie przesilenia letniego, Bekane i Zaduszki. Druidzi, lud kultury pucharw dzwonowatych, pierwsi Piktowie i w ogle wszyscy przestrzegali wit soca i ognia, przynajmniej o ile nam wiadomo. W kadym razie duchy maj wolne podczas witych dni i mog sobie fruwa, gdzie si im podoba, by czyni dobro lub zo, zgodnie z upodobaniami. Potar brod z namysem. Zblia si Bekane... to w czasie wiosennego zrwnania dnia z noc. Lepiej uwaaj, kiedy bdziesz przechodzi koo cmentarza. Oczy zamigotay mu wesoo i zrozumiaam, e trans dobieg koca.Parsknam miechem. A zatem mamy tu kolekcj synnych miejscowych duchw?Wzruszy ramionami. Nie wiem. Przy najbliszej okazji spytamy pastora.Okazja nadarzya si wkrtce potem. Wraz z wikszoci mieszkacw wioski pastor znajdowa si w pubie, gdzie oblewa piwkiem powicenie domw.By nieco zawstydzony, e przyapalimy go na tak pogaskich praktykach, lecz usiowa bagatelizowa ten fakt, twierdzc, e to tylko miejscowy zwyczaj z historyczn tradycj, podobnie jak celebrowanie dnia witego Patryka w Irlandii. Doprawdy fascynujce wyzna gosem naukowca, rwnie charakterystyczny, jak terr-t! drozda. Frank, reagujc na zew bratniej duszy, natychmiast rozpocz taniec godowy akademikw i po chwili obaj tkwili ju po uszy w archetypach i paralelach pomidzy starymi przesdami i nowoczesnymi religiami. Wzruszyam ramionami, utorowaam sobie drog do baru i wrciam, dzierc w obu rkach po duej brandy.Wiedzc z dowiadczenia, jak trudno jest odwrci uwag Franka od takich dyskusji, bez ceregieli ujam jego rk, zacisnam mu palce wok nki kieliszka i zostawiam samemu sobie.Odnalazam pani Baird na aweczce pod oknem, gdzie popijaa sobie piwko ze starszym mczyzn, ktrego przedstawia mi jako pana Crooka. To wanie ten czowiek, o ktrym pani Randall mwiam oznajmia z oczami byszczcymi od alkoholu i oywienia. Zna si na wszelakich rolinach. Pani Randall lubuje si w rozmaitych zioach wyjania swojemu towarzyszowi, ktry skoni ku niej gow, na poy z grzecznoci, na poy z powodu guchoty. Wkada w ksiki i suszy. Tak? Pan Crook unis jedn rozwichrzon bia brew. A ja mam prasy do rolin... takie prawdziwe, rozumie. Dostaem od siostrzeca, kiedy przyjecha do mnie na wakacje. Nie miaem serca mu powiedzie, e nie potrzebuj czego takiego. Zioa wieszam na oknie, a potem trzymam w sakwie albo soju. Nie wiem, po co bym mia je rozpaszcza na placki. Moe po to, eby na nie popatrze wtrcia uprzejmie pani Baird. Pani Randall zrobia par cudnych obrazkw z malw i fiokw, mwi wam, e tylko oprawi w ramki i powiesi na cianie. Hmm... Na pomarszczonej twarzy pana Crooka pojawi si wyraz zdradzajcy, i taka sugestia wydaje mu si do pewnego stopnia dopuszczalna. No, skoro pani si to przyda, moe pani sobie zabra te prasy, a ja bd zadowolony. Wyrzuca al, a do niczego mi si nie przydadz.Zapewniam go, e bd zachwycona, mogc uywa jego pras, a jeszcze bardziej mnie ucieszy, jeli mi pokae, gdzie mog znale jakie niezbyt pospolite okazy rolin. Przez chwil mierzy mnie ostrym spojrzeniem, przekrzywiwszy gow niczym stare ptaszysko, ale wreszcie chyba uzna, e moje zainteresowanie nie jest udawane. Zdecydowa, e moemy spotka si rano i wyruszy na obchd miejscowych zaroli. Pamitaam, e Frank zamierza pojecha na jeden dzie do Invemess, by przejrze akta tamtejszego ratusza, a ja z najwiksz radoci skorzystaam z wymwki, by mu nie towarzyszy. Wszystkie te stare ksigi wyglday jednakowo, przynajmniej dla mnie.Wkrtce potem Frank oderwa si od pastora i wrcilimy do domu w towarzystwie pani Baird. Osobicie nie miaam ochoty wspomina o plamie krwi na schodkach, ale Frank nie przeywa takich rozterek i rozpocz energiczne ledztwo w kwestii korzeni tego zwyczaju. Sdz, e jest bardzo stary zagai, siekc witk chwasty w przydronych rowach. Kwity ju srebrniki, a pczki arnowca zaczy nabrzmiewa; jeszcze tydzie i wybuchn kwiatami. Pani Baird dreptaa energicznie obok nas, nie dajc si zostawi w tyle. Starszy, ni ktokolwiek pamita. Jeszcze sprzed czasw olbrzymw. Olbrzymw? powtrzyam. No. Fionna i Feinna. Podanie ludowe zauway Frank z przejciem. Herosi. Prawdopodobnie wpyw skandynawski. Do czsto spotykany na tych terenach. Niektre tutejsze nazwy wywodz si z jzyka skandynawskiego, nie celtyckiego.Przewrciam oczami, spodziewajc si kolejnego wykadu, ale pani Baird umiechna si yczliwie i zachcia Franka do kontynuowania tematu, twierdzc, e to prawda. Sama bya na pnocy i widziaa kamie Dwch Braci, ktry jest przecie skandynawski. Norwegowie przybijali do tego brzegu setki razy pomidzy rokiem paskim pisetnym i tysic trzechsetnym owiadczy Frank, spogldajc z rozmarzeniem na horyzont. Pewnie widzia ju drakkary, wynurzajce si z kbw mgy. Wikingowie przywieli ze sob mnstwo wasnych mitw. To dobry kraj dla legend. Zapuszczaj tu korzenie.W to mogam uwierzy. Zblia si zmrok, a wraz z nim burza. W niesamowitym, przesiewajcym si przez chmury wietle nawet cakowicie nowoczesne budynki wydaway si rwnie staroytne i grone jak zmurszay piktyjski kamie, stojcy o trzysta metrw std, na rozstajach, ktre oznacza od tysicy lat. W tak noc dobrze jest si znale w domu ze szczelnie zamknitymi okiennicami.Zamiast jednak spdzi miy wieczr w przytulnym saloniku pani Baird i dla rozrywki oglda w magicznej latarni szkockie widoki. Frank postanowi skorzysta z zaproszenia pana Bainbridgea, handlarza nieruchomoci i znawcy miejscowych dziejw. Pami o moim wczeniejszym spotkaniu z panem Bainbridgeem jeszcze nie zblada, w zwizku z czym postanowiam zosta w domu z latarni magiczn. Postaraj si wrci przed burz powiedziaam, caujc Franka. pozdrw ode mnie pana Bainbrigdea. Hmm. Tak, oczywicie mrukn, starannie unikajc mojego wzroku. Woy paszcz i wyszed, zabrawszy parasol ze stojaka przy drzwiach.Zamknam za nim, ale tylko na klamk, eby mg wej bez przeszkd. Wrciam do salonu, mylc po drodze, e Frank bdzie pewnie udawa, e jest kawalerem, a pan Bainbridge z radoci wczy si do tej mistyfikacji. Waciwie nie miaam mu tego za ze.Podczas naszej pierwszej wizyty u pana Bainbridgea z pocztku wszystko szo wietnie. Byam stonowana, delikatna, inteligentna, lecz nie narzucajca si, starannie uczesana i dyskretnie elegancka Idealna ona Pana Profesora. A do chwili, kiedy podano herbat.Spojrzaam na praw rk, na wielki pcherz, cigncy si u nasady palcw. W kocu to nie moja wina, e pan Bainbrigde, wdowiec, zadowala si tanim blaszanym imbrykiem zamiast przyzwoitym naczyniem. I nic nie mogam poradzi na to, e pragnc okaza si grzeczny poprosi mnie o nalanie herbaty. Nie wiedziaam rwnie, e osona na rczce imbryka jest pknita i rozpalony do czerwonoci metal wejdzie w bezporedni kontakt z moj doni. Nie pomylaam. Upuszczenie imbryka byo cakowicie usprawiedliwion reakcj, a upuszczenie go na kolana pana Bainbridgea to czysty przypadek; w kocu musia gdzie upa. To mj grujcy nad jkiem pana Bainbridgea okrzyk O esz kurwa ma!, spowodowa, e Frank rzuci mi miercionone spojrzenie nad sucharkami.Pan Bainbrigde, oprzytomniawszy po wstrzsie, zachowa si bardzo elegancko.Zaj si moj doni i zignorowa wysiki Franka, ktry usprawiedliwia mj jzyk faktem, e niemal przez dwa lata pracowaam w szpitalu polowym. Obawiam si, e moja ona przeja kilka... hmm... barwnych wypowiedzi od jankesw i im podobnych wykrztusi z nerwowym umiechem. Fakt przywiadczyam przez zacinite zby, okrcajc sobie dokadnie do mokr chustk. Mczyni na og zachowuj si bardzo barwnie, kiedy wyciga si z nich szrapnela.Pan Bainbridge taktownie skierowa konwersacj na neutralny grunt historyczny. Oznajmi, e zawsze interesoway go historyczne odmiany tego, co okreli jako blunierstwa. Na przykad, powiedzia, Gorblimey to przeksztacona wersja przeklestwa God blind me bodajby Bg mnie olepi. Tak, oczywicie potwierdzi Frank, z wdzicznoci przyjmujc ratunek. Bez cukru, Claire, dzikuj. A co z Gadzooks? Gad to oczywicie God Bg, ale zooks? C, czasami wydaje mi si, e to zmienione szkockie sowo yeuk. Oznacza wysypk. To chyba cakiem prawdopodobne, prawda?Frank skin gow; jeden niesforny kosmyk, zupenie nie pasujcy do wizerunku po wanego naukowca, opad mu na czoo. Odgarn go automatycznie. Interesujce... ta ewolucja wulgaryzmw. Nadal trwa wtrciam, ostronie biorc szczypcami kostk cukru. Tak? zainteresowa si grzecznie pan Bainbridge. Czy spotkaa si pani z jakimi ciekawymi odmianami podczas swojej... hm, wojennej kariery? Owszem: Mj ulubiony przykad przejam od pewnego jankesa. Nazywa si Williamson i pochodzi, o ile mi wiadomo, z Nowego Jorku. Powtarza to za kadym razem, kiedy zmieniaam mu opatrunek. I c to byo? O Jezu, w mord, Chryste powiedziaam i zgrabnie upuciam kostk cukru wprost do filianki Franka.Po spokojnym i niezbyt przykrym posiedzeniu z pani Baird ruszyam na gr, by przy gotowa si na przyjcie Franka. Wiedziaam, e jego moliwoci kocz si na dwch szklaneczkach sherry, wic spodziewaam si go w kadej chwili.Wiatr przybra na sile, a powietrze w sypialni byo tak naelektryzowane, e a strzelao. Przecignam szczotk po wosach, ktre rwnie trzaskay sucho i zwijay si w dzikie kdziory. Zdecydowaam, e dzi obejd si bez stu pocigni szczotk. Przy takiej pogodzie powinno mi wystarczy mycie zbw. Pasma wosw przykleiy si do policzkw i nie chciay wrci na swoje miejsce, kiedy usiowaam je odgarn.W dzbanku nie byo wody; Frank wykorzysta j, przygotowujc si na spotkanie z panem Bainbridgeem, a mnie nie chciao si przynie nowej. Wziam butelk LHeure Bleu i nalaam spor porcj w zagbienie doni. Szybko potaram rce, zanim zapach zdy si ulotni, i przesunam nimi po wosach. Zmoczyam szczotk perfumami i przeczesaam pasma wosw za uszami.No. Teraz ju lepiej uznaam, przegldajc si w piegowatym lustrze. Wilgo podziaaa antyelektrostatycznie na wosy, ktre obecnie spyway cikimi, lnicymi falami po obu stronach mojej twarzy. Ulatniajcy si alkohol pozostawia bardzo przyjemny zapach. Frankowi to si spodoba, pomylaam. Zawsze lubi LHeure Bleu.Za oknem bysn piorun. Natychmiast potem rozleg si grzmot. wiato zgaso. Zaczam grzeba w szufladach, klnc pod nosem.Gdzie widziaam wiece i zapaki; problemy z elektrycznoci byy w Szkocji tak powszechne, e wiece stay si niezbdnym elementem wyposaenia wszystkich tutejszych gospd i zajazdw. Mieli je nawet w najbardziej eleganckich hotelach aromatyzowane zapachem wiciokrzewu, tkwiy w wiecznikach z mroonego szka, ozdobionych wiszcymi ezkami.wiece pani Baird wyglday znacznie bardziej pospolicie, ale za to byo ich mnstwo. Znalazam take trzy pudeka zapaek. W takiej chwili nie zamierzaam grymasi.Przy wietle nastpnej byskawicy woyam wiec do bkitnego ceramicznego wiecznika na toaletce, po czym obeszam cay pokj, zapalajc inne, a wreszcie cae pomieszczenie wypenio si agodnym, migotliwym blaskiem. Bardzo romantyczne, pomylaam i przytomnie wyczyam wiato, eby nagy rozbysk nie zniszczy nastroju w niestosownym momencie.wiece zdyy si wypali moe o pi centymetrw, kiedy nagle drzwi si otworzyy i Frank wpad do rodka na skrzydach wiatru. Dosownie, poniewa pd powietrza, jaki ze sob wnis, zdmuchn pomienie z trzech najbliszych knotw.Drzwi zatrzasny si z hukiem, po ktrym zgasy trzy nastpne wiece. Frank stan nieruchomo, wpatrujc si w nagle pomroczniae wntrze. Przeczesywa doni rozczochrane wosy. Wstaam i na nowo zapaliam wiece, mwic co agodnie o dziwnych manierach. Dopiero kiedy skoczyam i zwrciam si ku niemu, pytajc, czy ma ochot na drinka, zauwayam, e jest blady jak kreda i najwyraniej wstrznity. Co si stao? zdziwiam si. Zobaczye ducha? Waciwie powiedzia powoli nie dabym gowy, czy tak nie byo. Sign nieprzytomnie po moj szczotk i unis j, chcc si uczesa. Nagy powiew LHeure Bleu podrani jego nozdrza. Zmarszczy nos, odoy szczotk i wycign z kieszeni grzebie.Wyjrzaam przez okno; wizy giy si gwatownie pod uderzeniami wiatru. Nie domknita okiennica uderzaa gdzie rytmicznie o cian. Zawitao mi, e i my powinnimy je zamkn, cho widowisko na zewntrz wygldao nad wyraz interesujco. Troch zbyt wietrznie jak na ducha zauwayam. Wydawao mi si, e bardziej lubi ciche, mgliste cmentarze.Frank rozemia si z zakopotaniem. Co mi si zdaje, e to wszystko przez opowieci Bainbridgea i przez sherry, ktrej wypiem ciut wicej, ni powinienem. Waciwie chyba nic si nie stao.Teraz byam ju zaciekawiona. Wic co waciwie zobaczye? spytaam, sadowic si przed toaletk. Ruchem gowy wskazaam butelk whisky, a Frank natychmiast podszed, by nala nam drinka. Tylko jakiego czowieka zacz, odmierzajc jedn miark dla siebie i dwie dla mnie. Sta na rodku drogi. Przed naszym domem? Rozemiaam si. Wic to na pewno duch. Nie wyobraam sobie, eby ktokolwiek ywy zechcia wyj w tak noc.Frank przechyli dzbanek nad swoj szklank. Rzuci mi oskarycielskie spojrzenie, kiedy nie doczeka si nawet kropli wody. Nie patrz tak powiedziaam. To ty wszystko zuye. Zreszt mog pi tak, jak jest. Pocignam yk, eby to zademonstrowa.Frank najwyraniej mia ochot pobiec do umywalni po wod, ale zrezygnowa i zacz opowiada, popijajc alkohol niezwykle ostronie, jakby spodziewa si poczu kwas pruski zamiast najlepszej sodowej whisky Glenfiddich. Sta tu przy pocie ogrdka. Wydawao mi si... zawaha si ze wzrokiem wbitym w kieliszek e spoglda w twoje okno. W moje okno? To niezwyke. Nie zdoaam pohamowa lekkiego dreszczu. Ruszyam do okiennic, by je pozamyka, cho na to wydawao si ju nieco za pno. Frank szed za mn, nie przestajc opowiada. Tak, i ja te ci widziaem. Czesaa wosy i kla, bo ci staway dba. W takim razie ten facet mia pewnie niez zabaw rzuciam cierpko.Frank pokrci gow, cho umiechn si i pogadzi mnie po gowie. Nie, nie mia si. Prawd mwic, wydawa si strasznie nieszczliwy. Nie widziaem zbyt dobrze jego twarzy, ale byo co dziwnego w sposobie, w jaki sta... Podszedem do niego od tyu, a kiedy si nie odwrci, spytaem grzecznie, czy mog mu w czym pomc. Z pocztku zachowywa si tak, jakby mnie nie sysza, i waciwie chyba mg nie sysze przez ten wiatr, wic spytaem raz jeszcze i chciaem dotkn jego ramienia... eby mnie zauway, rozumiesz? Ale zanim zdoaem to zrobi, odwrci si i odszed. Niezbyt grzeczny, ale nie zachowywa si jak duch zauwayam, osuszajc szklaneczk. Jak wyglda? Wielki chop oznajmi Frank, marszczc brwi z namysem. Szkot, w kompletnym stroju, wcznie ze sporranem i najpikniejsz na wiecie brosz z pdzcym jeleniem. Chciaem go spyta, skd j wzi, ale znikn, zanim zdyem otworzy usta.Podeszam do biurka i nalaam kolejnego drinka. C, wygld cakiem na miejscu jak na t okolic, prawda? Od czasu do czasu w wioskach widuje si tak ubranych ludzi. Nie... Frank nie wydawa si przekonany. To nie jego ubranie byo dziwne. Przechodzi obok mnie niezwykle blisko, powinnimy otrze si o siebie przynajmniej rkami... a tak si nie stao. Zaintrygowany, odwrciem si i odprowadziem go wzrokiem. Szed przez Gereside Road, ale zanim dotar do zakrtu... znikn. Dopiero wtedy zrobio mi si troch niewyranie. Moe na chwil stracie go z oczu, moe wszed w cie zasugerowaam. Koo tego zakrtu ronie duo drzew. Mgbym przysic, e nie odwrciem od niego wzroku ani na moment mrukn Frank. Nagle podnis na mnie oczy. Wiem! Przypomniaem sobie, dlaczego wyda mi si taki dziwny, cho wtedy nie zdawaem sobie z tego sprawy. No? Ten duch zaczyna mnie troch mczy. Chciaam przej do bardziej interesujcych kwestii... takich jak ko. Wiatr wia wciekle, ale fady ubrania tego mczyzny... kiltu i szala... w ogle si nie poruszay. Dopiero wtedy, kiedy zacz i. Przez chwil patrzylimy na siebie. Tak odezwaam si w kocu. To troch niesamowite.Frank wzruszy ramionami i umiechn si nagle. Przynajmniej bd mia co opowiedzie pastorowi, kiedy si z nim spotkam. Moe to jaki synny miejscowy duch, a on wyjawi mi jego krwaw histori. Zerkn na zegarek. Ale teraz pora do ka. Ot to mruknam.Przygldaam si w lustrze, jak zdejmuje koszul. Nagle przerwa rozpinanie guzikw. Spotykaa jakich Szkotw? spyta niespodziewanie. W szpitalu polowym albo w Pembroke? Naturalnie odpowiedziaam, nieco zdumiona. W szpitalu polowym w Amiens byo paru Seaforthw i Cameronw, a pniej, po Caen, mielimy parti Gordonw. Do mili... przewanie. Bardzo filozoficznie podchodzili do ycia, ale na widok zastrzykw zaczynali panikowa. Umiechnam si na wspomnienie jednego ze swoich pacjentw. Mielimy takiego... stary wyga, kobziarz z Third Seaforths... nie pozwala sobie zrobi zastrzyku, zwaszcza w poladek. Caymi godzinami znosi najbardziej dokuczliwy bl, zanim si zgodzi, aby kto podszed ze strzykawk, a nawet wtedy usiowa nas skoni, ebymy zrobili mu zastrzyk w rami, cho mia by dominiowy. Parsknam miechem, przypomniawszy sobie kaprala Chisholma. Powiedzia: Jeli mam lee na brzuchu z goym tykiem, to chc, eby dziewczyna bya pode mn, nie za mn, w dodatku ze szpilk do kapeluszy!.Frank umiechn si z odrobin skrpowania, jak zwykle przy moich wojennych opowieciach. Nie przejmuj si pocieszyam go. Nie opowiem tego na herbatce w pokoju profesorskim.Umiech sta si pogodniejszy; Frank stan przy toaletce i pocaowa mnie w czubek gowy. Nie martw si powiedzia. Ciao pedagogiczne bdzie tob zachwycone, bez wzgldu na opowieci, jakimi ich uraczysz. Mmm... licznie pachn ci wosy. Naprawd?W odpowiedzi jego donie zelizny si mi po ramionach i zamkny si na moich piersiach, przykrytych tylko cienk nocn koszul. Widziaam w lustrze jego gow, opart podbrdkiem na czubku mojej. Caa jeste liczna szepn ochryple. W wietle wiec wygldasz jeszcze pikniej. Masz oczy jak sherry w krysztale, a twoja skra lni niczym ko soniowa. Czarownica pomieni wiec, to ty. Moe na stae odczymy prd? Bdzie trudno czyta w ku zauwayam.Serce zaczo mi bi szybciej. Znam ciekawsze rzeczy, ktre mona robi w ku wymamrota. Na przykad? Wstaam i zarzuciam mu rce na szyj.Pniej, kiedy leelimy przytuleni do siebie za zaryglowanymi okiennicami, uniosam gow z jego ramienia i spytaam: Dlaczego nie spytae mnie wczeniej? O to, czy miaam do czynienia ze Szkotami. Musiae wiedzie, e tak. Przez szpitale polowe przewijaj si najrniejsi ludzie.Poruszy si i delikatnie przesun doni po moich plecach. Mmm... Wiesz, kiedy zobaczyem tego gocia na zewntrz, przyszo mi do gowy, e to moe by... zawaha si i przytuli mnie odrobin mocniej. No, wiesz, e to moe jaki twj pacjent. Dowiedzia si, e tu bdziesz, i przyszed ci odwiedzi... No, takie tam rzeczy. Dlaczego wic nie wszed do domu i nie poprosi o spotkanie? spytaam rzeczowo. Moe rzuci Frank niedbale nie chcia natkn si na mnie.Podniosam si na okciu i spojrzaam na niego. Zostawilimy zapalon jedn wiec, wic widziaam go do dobrze. Odwrci gow i przyglda si z nadzwyczaj obojtn min oleodrukowi ksicia Charliego, ktrym pani Baird uznaa za stosowne udekorowa nasz pokj.Chwyciam Franka za brod i odwrciam jego gow ku sobie. Spojrza na mnie z udanym zdziwieniem. Sugerujesz, e z tym mczyzn na zewntrz czy mnie jaki... jaki... zawahaam si, szukajc odpowiedniego sowa. Romans? podsun uczynnie. Romantyczny zwizek? dokoczyam. Nie, absolutnie nie zapewni bez przekonania. Uwolni twarz z mojego uchwytu i chcia mnie pocaowa, ale teraz to ja odwrciam gow. Przycign mnie ku sobie i zmusi, ebym pooya si obok niego. Ja tylko... Widzisz, Claire, przecie mino sze lat. Spotkalimy si tylko trzy razy, ostatnim razem zaledwie na jeden dzie. Nie byoby niczym dziwnym, gdyby... chc powiedzie, e wszyscy wiedz, i lekarze i pielgniarki yj w cigym stresie i... no, po prostu... ja tylko... no, zrozumiabym, gdyby co, hm, spontanicznego...Przerwaam mu to mamrotanie, wyszarpujc si z jego obj, i wyskoczyam z ka. Uwaasz, e ci zdradziam? rzuciam. Jeli tak, moesz w tej chwili opuci ten pokj. I w ogle ten dom! Jak miesz zarzuca mi co podobnego?Pieniam si z wciekoci. Frank usiad i wycign rk, chcc mnie uspokoi. Nie dotykaj mnie! warknam. Powiedz tylko, naprawd uznae, e miaam pomienny romans z jakim pacjentem, poniewa obcy mczyzna przypadkiem spojrza w moje okno?Frank wsta i wzi mnie w ramiona. Nadal byam sztywna niczym ona Lota, ale nie rezygnowa. Gadzi moje wosy i ramiona, tak jak lubiam. Nie, wcale tak nie myl zaprzeczy gorliwie. Przycign mnie bliej, a ja nieco si rozluniam, cho nie na tyle, by go obj. Po dugiej chwili wyszepta mi we wosy: Nie... wiem, e nigdy by nie zrobia czego takiego. Chciaem tylko powiedzie, e nawet gdyby... Claire, to dla mnie bez rnicy. Kocham ci ponad wszystko. I nigdy nie przestan ci kocha. Uj moj twarz w donie; by wyszy ode mnie zaledwie o par centymetrw, dziki czemu mg bez trudu patrzy mi prosto w oczy. Wybaczysz mi? szepn. Jego oddech, nioscy saby zapach whisky, musn ciepem moj twarz, a wargi, pene i kuszce, znalazy si niebezpiecznie blisko.Kolejny bysk z zewntrz obwieci nagy wybuch burzy, a deszcz zabbni gono o dachwki.Powoli objam Franka w pasie. Niezmierzone jest miosierdzie zacytowaam. Spada jako agodna rosa z niebios...Frank rozemia si i unis wzrok; na suficie powstay ciemne zacieki, nie obiecujce nam spokojnej nocy. Jeli to ma by prbka twojego miosierdzia, to nie chciabym by wiadkiem zemsty. Jakby w odpowiedzi na jego sowa rozleg si huk grzmotu, potny niczym wystrza z modzierza. Oboje parsknlimy miechem, znowu uspokojeni.Dopiero potem, wsuchujc si w jego miarowy, gboki oddech, zaczam si zastanawia. Jak powiedziaam, nie istnia aden dowd niewiernoci. Mojej. Ale Frank mia racj: sze lat to bardzo dugo.Zgodnie z umow, pan Crook zgosi si dokadnie o sidmej nastpnego ranka. C, pojedziemy zbiera ros z kaczecw, gobeczko? spyta ze starowieck galanteri. Przyprowadzi motocykl, tak stary jak on sam. Po obu stronach tej ogromnej machiny znajdoway si zgrabnie przymocowane prasy do rolin.Nasza wyprawa okazaa si leniwym spacerkiem po cichych kach, jeszcze bardziej spokojnych przez kontrast z grzmicym rykiem motocykla pana Crooka. Starszy pan rzeczywicie doskonale zna si na okolicznej rolinnoci. Nie tylko wiedzia, gdzie mona znale poszczeglne okazy, ale wyjania mi rwnie, jakie przypadoci lecz i jak mona przygotowa preparaty. aowaam, e nie przyniosam notesu, eby zapisywa kade sowo, ale suchaam z nateniem jego starczego, skrzypicego gosu i staraam si utrwala wszystkie informacje w pamici, ukadajc roliny w masywnych prasach.Zatrzymalimy si na drugie niadanie u podny dziwacznego wzgrza z pasko citym szczytem. Byo zielone jak wszystkie inne, miao takie same turnie i skalne wystpy, a jednak wyrniao si jednym szczegem: na zboczu wia si wydeptana cieka, znikajca niespodziewanie w granitowej pieczarze. Co jest tam w grze? spytaam, machnwszy kanapk z szynk w kierunku owego miejsca. Troch za wysoko na pikniki. Aa... Pan Crook zerkn ku szczytowi. To Craigh na Dun, gobko. Miaem ci to pokaza, jak zjemy. Tak? Jest tam co ciekawego? A jake potwierdzi, lecz powstrzyma si przed bardziej szczegowymi opisami. Oznajmi, e zrozumiem, kiedy zobacz.Miaam wtpliwoci, czy starszy pan zdoa wdrapa si po tak stromym zboczu, ale wszystkie obawy wywietrzay mi z gowy, kiedy okazao si, e z trudem za nim nadam, zipic i sapic. Wreszcie poda mi powykrcan do i wcign na szczyt wzgrza. Jestemy na miejscu machn rk z gospodarsk dum. Ale to Stonehenge! zawoaam z zachwytem. Miniaturowe Stonehenge!Ze wzgldu na wojn przez par lat nie odwiedzalimy doliny Salisbury, ale razem z Frankiem widzielimy Stonehenge tu po lubie. Podobnie jak inni turyci, bkalimy si, przejci podziwem, pomidzy ogromnymi gazami, gapilimy si na Kamienny Otarz (gdzie dawni druidowie skadali ofiary z ludzi, wedug okrelenia przewodnika, oprowadzajcego wosk wycieczk, ktrej uczestnicy posusznie fotografowali do zwyczajnie wygldajc stert gruzu).Ta sama skrupulatno, ktra zmuszaa Franka go do wieszania krawatw na wieszaku w taki sposb, by ich koce znajdoway si na rwnym poziomie, sprawia, e kaza nam Obej okrg i odmierzy krokami odlego midzy dziurami Z i Y oraz policzy progi w Krgu Sarsen, lecym na obrzeu monstrualnych gazw.Po trzech godzinach znalimy ju liczb dziur Y i Z (pidziesit dziewi, jeli to kogo interesuje; mnie nie), ale w dalszym cigu wiedzielimy o przeznaczeniu tej konstrukcji rwnie mao, jak wszyscy archeolodzy, amatorzy i zawodowcy, ktrzy od piciuset lat pezaj pomidzy owymi kamieniami.Teorii oczywicie nie brakuje. ycie pomidzy akademikami nauczyo mnie, e dobrze sformuowana teoria jest zazwyczaj lepsza ni le sformuowany fakt.witynia. Stos ofiarny. Obserwatorium astronomiczne. Miejsce egzekucji (std bdnie nazwany Kamie Ofiarny, przewrcony na bok i na wp zagrzebany). Targ na wieym powietrzu. To ostatnie podobao mi si najbardziej. Ju widziaam megalityczne gosposie, jak przechadzaj si z koszykami, krytycznie przygldaj si nowemu transportowi dzbankw z czerwonej gliny i sceptycznie wysuchuj nawoywa piekarzy i sprzedawcw bursztynowych paciorkw oraz opat z jeleniej koci.Jedyny dowd stojcy w sprzecznoci z t hipotez stanowiy ciaa znalezione pod Kamiennym Otarzem oraz spalone szcztki w dziurach Z. Grzebanie zwok na targu wydawao mi si nieco niehigieniczne chyba e byy to ciaa kupcw oskaronych o oszukiwanie na wadze.W miniaturowym Stonehenge na szczycie wzgrza nie zauwayam adnych ladw pochwkw. Mwic miniaturowy, mam na myli jedynie to, i kamienie w krgu wyglday na mniejsze od tych z prawdziwego Stonehenge. Kady z nich by dwukrotnie wikszy ode mnie i odpowiednio szeroki.Podsuchaam, jak jaki przewodnik ze Stonehenge wyjani, i kamienne krgi s rozsiane po caej Wielkiej Brytanii i Europie. Jedne s w lepszym stanie, inne w gorszym, nie ktre rni si nieco pooeniem lub ksztatem, ale nikt nie potrafi odgadn przeznaczenia i pochodzenia adnej z tych tajemniczych budowli.Pan Crook sta, dobrotliwie umiechnity, kiedy myszkowaam pomidzy kamieniami, od czasu do czasu zatrzymujc si, by delikatnie dotkn tego lub owego, cakiem jakby mogo to zrobi wraenie na monumentalnych gazach.Niektre z nich byy poznaczone ctkami lub paskami w rozmytych kolorach. Inne lniy patkami miki, ktre odbijay radosny blask porannego soca. Wszystkie zdecydowanie odrniay si od skalnego podoa. Ten, kto zbudowa w krg bez wzgldu na jego przeznaczenie najwyraniej uwaa swoje dzieo za tak istotne, i zada sobie trud sprowadzenia budulca z kamienioomw, odpowiedniego uksztatowania materiau i przeniesienia na okrelone miejsce. Uksztatowania ale w jaki sposb? Przeniesienia jak i z jakiej niewyobraalnej odlegoci? Mj m byby zauroczony powiedziaam, dzikujc panu Crookowi za wycieczk. Pniej go tu przyprowadz.Zgarbiony staruszek poda mi rycersko rami, ktre z wdzicznoci przyjam, rzuciwszy okiem na stromo schodzc w d ciek. Uznaam, e mimo podeszego wieku z pewnoci poradzi sobie lepiej ode mnie.Po poudniu popdziam ku wiosce, eby odebra Franka z plebani. Radonie wcigaam w puca upajajc wo wrzosu, szawii i janowca, zaprawion dymem z kominw i zapachem smaonego ledzia. Wioska przycupna w maej kotlince u stp jednej z niebosinych gr, wyrastajcych stromo z wrzosowiska. Rozsiane wzdu drogi chatki wyglday bardzo adnie. Powojenny dobrobyt objawi si gwnie pod postaci wieej warstwy farby na cianach. Nawet plebania, liczca sobie co najmniej sto lat, pysznia si jaskrawotymi ozdobami wok spaczonych okiennych framug.Drzwi otworzya mi gospodyni pastora wysoka, ylasta kobieta z potrjnym sznurkiem sztucznych pere na szyi. Usyszawszy moje nazwisko, zaprosia mnie do rodka i poprowadzia dugim, wskim i ciemnym korytarzem, na ktrego cianach wisiay rzdy zkych rycin przedstawiajcych synne osobistoci lub ukochanych krewnych obecnego pastora. Cho rwnie dobrze mogy to by wizerunki czonkw rodziny krlewskiej. Tak niewiele dawao si dostrzec w mroku.Jakby prawem kontrastu w gabinecie pastora olepiao wiato, lejce si do rodka przez ogromne okna, sigajce od podogi do sufitu. Stojce przy kominku sztalugi z nie dokoczonym obrazem, przedstawiajcym czarne klify na tle wieczornego nieba, tumaczyy powd istnienia okien, ktre najwyraniej zostay przebite na dugo po wybudowaniu domu.Frank i niski, zaywny mczyzna w koloratce grzebali radonie w stercie pogniecionych papierzysk na biurku po drugiej stronie pokoju. Frank ledwie na mnie spojrza, ale pastor grzecznie pospieszy ku mnie z twarz rozjanion uprzejmym umiechem. Witam pani! zakrzykn, energicznie potrzsajc moj doni. Ciesz si, e znw si spotykamy. Przysza pani w sam por, by usysze nowiny! Jakie nowiny? Oszacowaam rodzaj papieru i czcionki lecych na biurku dokumentw i doszam do wniosku, e wspomniane nowiny dotycz pewnie wydarze z roku mniej wicej tysic siedemset pidziesitego. Nie ma co liczy, eby ogosili je w radiu. ledzilimy losy przodka pani ma, Jacka Randalla, na podstawie wojskowych depesz z tego okresu. Pastor pochyli si ku mnie i wymamrota ktem ust, cakiem jak gangsterzy w amerykaskim filmie: Pozwoliem sobie... hm... poyczy oryginay depesz z miejscowego archiwum Towarzystwa Historycznego. Prosz nikomu nie mwi!Przyrzekam z pewnym rozbawieniem, e nie zdradz tego straszliwego sekretu, i rozejrzaam si za jakim krzesem, na ktrym mogabym wysucha najnowszych rewelacji z osiemnastego wieku. Fotel pod oknem wyglda zachcajco, ale kiedy obrciam go w stron biurka, okazao si, e jest ju zajty. May chopczyk ze strzech lnicych czarnych wosw lea na nim zwinity w kbuszek i spa snem sprawiedliwego. Roger! Pastor by rwnie zaskoczony jak ja. Chopczyk usiad i otworzy oczy koloru mchu. Co ty tu robisz, obuzie? spyta czule pastor. A, znowu zasne nad komiksem? Zebra kolorowe stroniczki i poda je dzieciakowi. Uciekaj std, mam co do zaatwienia z pastwem. A, poczekaj, zapomniaem ci przedstawi. Pani Randall, to mj syn Roger.To mnie nieco zaskoczyo. Gdybym miaa opisa zaprzysigego starego kawalera, by by nim wielebny Wakefield. Jednak grzecznie ujam wycignit apk i ucisnam j ciepo, opierajc si pokusie, by zaraz potem wytrze lepk rk o spdnic.Czcigodny Wakefield spojrza z uczuciem za chopcem, ktry powdrowa w kierunku kuchni. Tak naprawd jest to syn mojej siostrzenicy wyzna. Ojciec zosta zestrzelony nad kanaem La Manche, matka zgina podczas nalotu, wic si nim zaopiekowaem. To szlachetnie z pana strony mruknam, mylc o wujku Lambie.On take zgin podczas nalotu, w audytorium British Museum, gdzie wygasza wykad. O ile go znaam, z pewnoci jego najsilniejszym doznaniem bya ulga, i skrzydo z perskimi zabytkami zostao oszczdzone. Nic podobnego. Pastor machn doni z zaenowaniem. po prostu mio mie w domu jakie mode stworzenie. No, prosz usi.Frank zacz mwi, zanim jeszcze zdyam odstawi torebk. Najbardziej niespodziewany umiech losu! zakrzykn z entuzjazmem, grzebic w wywiechtanych kartkach. Pastor odnalaz cay szereg wojskowych depesz, dotyczcych Jonathana Randalla. Wikszo z nich wydaje si dzieem samego kapitana Randalla zauway pastor, przejmujc od Franka cz dokumentw. Przez jakie cztery lata dowodzi garnizonem w Fort William, ale wyglda na to, e sporo czasu powica napadaniu na szkockie tereny wzdu granicy... oczywicie w imieniu krlestwa. Tutaj wskaza z oywieniem na stosik papierw s skargi na kapitana wystosowane przez rozmaite rodziny i rnych wacicieli ziemskich, zarzucajcych mu wszystko, od baamucenia sucych, a nawet onierzy z garnizonu, po kradzie koni, nie wspominajc ju caej kolekcji skarg na nieokrelone obelgi.Poczuam si rozbawiona. Wic masz w rodzinie tak czarn owc?Frank wzruszy beztrosko ramionami. By, kim by, i nic na to nie poradz. Chc tylko dowiedzie si o nim naprawd wszystkiego. Takie skargi nie s niczym nadzwyczajnym jak na ten okres historyczny. Anglicy w ogle, a zwaszcza onierze, nie cieszyli si w Szkocji specjaln sympati. Tak naprawd dziwne jest to, e najwyraniej wszystkie skargi, nawet najpowaniejsze, nie odniosy adnego skutku.Pastor, ktry nie mg usiedzie spokojnie ani chwili duej, wpad mu w sowo. Wanie! Oczywicie oficerowie zachowywali si zgodnie z wczesnymi obyczajami; mieli du swobod w pomniejszych sprawach. Ale mimo wszystko to dziwne. Nikt nie bada tych spraw, choby tylko po to, eby je nastpnie oddali. Po prostu nikt wicej o nich nie wspomina. Wie pan, co podejrzewam? Paski przodek mia protektora. Kogo, kto broni go przed zwierzchnikami.Frank podrapa si po gowie, spogldajc spode ba na depesze. Moe i racja. Ale to musia by kto naprawd wpywowy. Moe jaki dowdca na wysokim szczeblu wojskowym albo dostojnik... Tak, albo... Kolejn teori pastora przerwao wejcie gospodyni, pani Graham. Przyniosam co na zb oznajmia, zdecydowanym ruchem stawiajc tac na rodku biurka. Pastor w ostatniej chwili zdy uratowa swoje cenne depesze. Gospodyni zmierzya mnie bacznym spojrzeniem. Przyniosam tylko dwie filianki, bo mylaam, e moe pani Randall zechce odwiedzi mnie w kuchni. Mam troch... Nie czekajc na dalsze wyjanienia, czym prdzej zerwaam si z miejsca. Ledwie zdyymy si zbliy do wahadowych drzwi kuchni, za naszymi plecami ju szemra dalszy cig dyskusji.Herbata bya zielona, gorca i wonna, z wirujcymi listkami. Mmm westchnam, odstawiajc filiank. Tak dawno nie piam ulungu...Pani Graham skina gow, byszczcym okiem napawajc si moim zachwytem. Najwyraniej zadaa sobie sporo trudu, eby mnie godnie przyj. Filianki z cieniutkiej kremowej porcelany stay na serwetkach z rcznie robionej koronki, a wafle byy podane z gst mietank. Tak. Nie sposb byo jej dosta przez wojn. A jest najlepsza do czytania. Z tym Earl Greyem to miaam co okropnego, mwi pani. Listki rozpadaj si tak szybko,e nie da si z nich nic zrozumie. O, pani wry z fusw? spytaam z lekkim rozbawieniem. Nic bardziej odbiegajcego od popularnego wyobraenia cygaskiej wrki ni pani Graham o siwych wosach skrconych siln ondulacj i z potrjnym naszyjnikiem ze sztucznych pere. yk herbaty wyranie przesun si wewntrz dugiej, ylastej szyi i znikn pod lnicymi paciorkami. Owszem, moja droga. Tak samo jak moja babka i jej babka. Wypij do koca, a zobacz, co tam masz.Przez dug chwil siedziaa w milczeniu, od czasu do czasu przechylajc filiank do wiata lub powoli obracajc j w chudych doniach.Wreszcie odstawia naczynie tak ostronie, jakby mogo jej wybuchn w twarz. Bruzdy z jednej strony ust pogbiy si, a brwi zbiegy si w grymasie, mogcym wyraa zaskoczenie. No, no powiedziaa wreszcie. To jeden z dziwniejszych ukadw. Tak? Nadal byam rozbawiona, ale zaczynao mnie to ciekawi. Poznam bruneta wieczorow por czy pojad za ocean? Moe. Pani Graham podchwycia artobliwy ton. A moe i nie. To ci dopiero! Jedno zaprzecza drugiemu. Ten zakrzywiony listek zwiastuje podr, ale przekrela go inny, zamany; ten znw oznacza ycie osiade. No i s obcy mczyni, nawet kilku. Jeden z nich to twj m, jeli dobrze odczytaam wrb.Moje rozbawienie nagle si ulotnio. Po szeciu latach rozki i szeciu miesicach wsplnego ycia mj m rzeczywicie by mi obcy. Cho nie potrafiam sobie wytumaczy, jak to moliwe, e fusy o tym wiedz.Pani Graham cigle patrzya na mnie ze zmarszczonymi brwiami. Poka mi rk, dziecko rozkazaa.Jej do bya kocista, lecz zaskakujco ciepa. Z przedziaka pochylonej, szpakowatej gowy emanowa zapach lawendy. Gospodyni przygldaa si mojej rce z namysem, czasami wodzc po liniach palcem, jakby usiowaa odczyta map, na ktrej wszystkie drogi gin w piaszczystych achach i pustkowiach. Co tam pani widzi? spytaam, starajc si zachowa lekki ton. A moe mj los jest zbyt straszliwy, eby o nim mwi? Ale skd, kochana. Los nie jest zapisany w liniach doni. To tylko jego ziarenko. Ptasia gowa gospodyni przekrzywia si na bok. Te linie si zmieniaj, pojmujesz? W rnych momentach twego ycia mog wyglda cakiem inaczej. Nie wiedziaam. Mylaam, e wygldaj tak samo od chwili urodzenia. Walczyam z pokus, by wyszarpn rk z jej ucisku. Wic jaki jest sens w czytaniu z rki? Nie chciaam by niegrzeczna, ale to badanie nieco wytrcio mnie z rwnowagi, zwaszcza e nastpio tu po wreniu z fusw.Pani Graham umiechna si niespodziewanie i zacisna moje palce w pi. Linie twej doni pokazuj, kim jeste, kochana. To dlatego si zmieniaj... przynajmniej powinny. U niektrych ludzi s cigle takie same. Ci biedacy nie umiej si zmieni, ale tacy nieczsto si zdarzaj. Lekko ucisna i poklepaa moje zwinite palce. Ty nie jeste taka. Twoja do wiadczy, e ju teraz zaszo w tobie sporo zmian jak na kogo tak modego. To pewnie przez wojn dodaa jakby do siebie.Znowu mnie zaciekawia. Otworzyam rk. A wic kim jestem wedug tych linii?Pani Graham zmarszczya brwi, ale nie podja badania. Trudno powiedzie. To dziwne, bo donie przewanie s do siebie podobne. Nie identyczne, ale s pewne wzory, pojmujesz? ... Umiechna si dziwnie ujmujco, ukazujc bardzo biae i ostentacyjnie sztuczne zby. Tak wanie pracuje wrka. Co roku robi to na kocielnym festynie... a w kadym razie robiam przed wojn. Teraz pewnie zaczn na nowo. Dziewczyna wchodzi do mojego namiotu, a tam ja... wystrojona w turban z pawim pirem, poyczony od pana Donaldsona, i szaty kapice orientalnymi bogactwami czyli szlafrok pastora, cay w pawie i ty jak soce... Tak, dziewczyna wchodzi, a ja si jej przygldam, cho udaj, e patrz tylko na rk. I widz: bluzk ma wydekoltowan a do ppka, czu j tanimi perfumami, a w uszach zawiesia kolczyki dugie do ramion. Nie trzeba krysztaowej kuli, eby przewidzie, e do nastpnego festynu urodzi dziecko. W szarych oczach pani Graham bysno obuzerskie wiateko. Cho jeli nie nosi piercionka, grzeczniej bdzie powiedzie, e najpierw wyjdzie za m.Parsknam miechem, a ona mi zawtrowaa. Wic wcale nie patrzy pani na ich rce? Tylko zerka, eby sprawdzi, czy nie maj obrczki?Spojrzaa na mnie z zaskoczeniem. No jake, patrz! Tylko wiem z gry, co tam zobacz. Przewanie. Skina ku mojej otwartej doni. Ale takiego wzoru jeszcze nie widziaam. Taki duy kciuk... Pochylia si jednak i lekko dotkna mojego palca. Pewnie si nie zmieni. To oznacza, e roztropna i nieatwo sprzeciwi si twej woli. Mrugna do mnie. Przypominam sobie, e twj m tak powiedzia. Podobnie jest z tym. Wskazaa na misiste wzniesienie u podstawy kciuka. Co to? Nazywamy to wzgrzem Wenus. Zacisna surowo usta, cho ich kciki uniosy si uparcie ku grze. U chopca mona by wnioskowa, e lubi dziewczyny. Z kobietami jest inaczej. eby uj to grzecznie, powiedziaabym, e twj m nie bdzie ci zostawia samej w ku. Zachichotaa, zaskakujco gardowo i rubasznie, a ja zarumieniam si lekko.Gospodyni znowu zadumaa si nad moj doni. Dziobna spiczastym palcem w par miejsc, by podkreli swoje sowa. A tutaj dobrze zaznaczona linia ycia; jeste zdrowa i zapewne tak ju zostanie. Linia ycia jest przerwana, co znaczy, e twoje ycie bardzo si zmienio... no, to mona powiedzie o kadym z nas, nie? Ale twoja jest bardziej porwana ni u innych. Rozszarpana na strzpy. A teraz linia maestwa... znowu pokrcia gow. Rozdzielona, ale to nic szczeglnego. Oznacza dwa maestwa...Moja reakcja bya saba i natychmiast ukryta, ale pani Graham j zauwaya i rzucia mi szybkie spojrzenie. Uznaam, e prawdopodobnie jest bardzo dobr wrk. Potrzsna siw gow. Nie, dziewczyno, nie. Twojemu mowi nic si nie stanie. Ale gdyby... Pooya nacisk na ostatnim sowie, ciskajc lekko moj do. Nie zwidniesz w samotnoci i smutku. Naleysz do tych kobiet, ktre potrafi znowu pokocha, jeli strac pierwsz mio. Zmruya krtkowzroczne oczy i przecigna krtkim stwardniaym paznokciem po gbokiej linii maestwa. Ale wikszo takich linii jest przerwana... a twoja si rozwidla. Zerkna na mnie z obuzerskim umiechem. A nie jeste czasem bigamistk?Parsknam miechem. Nie. Kiedy miaabym na to czas? Potem odwrciam do, pokazujc zewntrzn krawd. Syszaam, e te mae znaki wskazuj, ile dzieci bdzie si miao.Staraam si mwi niedbaym tonem. Ta cz mojej doni bya niepokojco gadka. Pani Graham wymiaa jednak moje obawy. Jak ju bdziesz miaa dzieciaka, albo lepiej dwoje, moe i poka ci si linie. Ale prdzej doczekasz si siwych wosw. To niczego nie dowodzi. Naprawd? Poczuam idiotyczn ulg.Chciaam jeszcze zapyta, czy wyrane linie na nadgarstku maj jakie znaczenie (potencjalna samobjczyni?), ale przerwao nam pojawienie si wielebnego Wakefielda, ktry wkroczy do kuchni z tac. Postawi j na suszarce i zacz haaliwie i niezgrabnie szuka czego w kredensie, najwyraniej pragnc sprowokowa reakcj gospodyni.Pani Graham zerwaa si na rwne nogi, by broni nietykalnoci swojego krlestwa. Bezceremonialnie odepchna wielebnego i zacza ustawia na tacy akcesoria do herbaty. Pastor odcign mnie na bok, na bezpieczn odlego. Moe przyjdzie pani do pokoju i wypije z nami jeszcze jedn filiank herbaty? Dokonalimy wspaniaego odkrycia.Widziaam, e mimo pozornego opanowania a pka z radoci. Wyglda jak chopczyk z ropuch w kieszeni. Niestety, wygldao na to, e nie wykrc si od odczytania rachunku z pralni, od szewca czy innego rwnie fascynujcego dokumentu.Frank by tak pochonity treci postrzpionych kartek, e ledwie podnis na mnie wzrok. Niechtnie odda swoje skarby w pulchne donie wielebnego, stan za jego plecami i zacz czyta mu przez rami, jakby nie mg cierpie bodaj najkrtszego rozstania z nimi. Tak? rzuciam grzecznie, przegldajc brudne wistki. Hmmm, bardzo interesujce.Rozpezajce si na wszystkie strony litery byy tak spowiae i ozdobne, e niemal nie mogam ich odcyfrowa. Jedna karta, zachowana lepiej od innych, miaa w nagwku jaki herb. Ksi... Sandringham, prawda? spytaam, spogldajc na herb z lecym lampartem i nieco wyraniejszy tekst zamieszczony poniej. W rzeczy samej potwierdzi rozpromieniony pastor. Ten rd ju wygas, jak pani wiadomo.Nie miaam o tym zielonego pojcia, ale skinam gow z mdr min. Przebywanie wrd oszalaych historykw byo dla mnie chlebem powszednim. Najwyraniej wyczytali w tych mieciach, e przodek Franka, niepoprawny Czarny Jack Randall, nie by jedynie dzielnym wojakiem w subie krlestwa, lecz zaufanym i tajnym agentem ksicia Sandringhama. Prawie prowokator! Prawda, doktorze Randall? Pastor odbi wdzicznie pieczk do mojego ma. Rzeczywicie. Jzyk jest bardzo powcigliwy... Frank delikatnie odwrci stron. O, doprawdy? wtrciam. Z dokumentw wynika, e Jonathan Randall mia za zadanie budzi sympati dla jakobitw w znamienitych szkockich rodzinach w tych okolicach. Chodzio o to, by wykurzy std wszystkich baronetw i przywdcw klanowych, ktrzy mogliby ywi skryte sympatie w tym kierunku. Ale to do dziwne. Czy sam Sandringham nie by uwaany za jakobit? Frank zwrci si do pastora z pytajcym wyrazem twarzy. Pastor zrewanowa mu si identyczn min. Tak, ma pan racj. Ale zaraz, sprawdmy to w Cameronie... Ruszy ku pce, zapenionej tomami oprawnymi w cielc skr. On na pewno wspomina Sandringhama... Jakie to wszystko pasjonujce mruknam. Moja uwaga skierowaa si ku ogromnej korkowej tablicy, zajmujcej jedn cian od podogi do sufitu.Zapeniay j najrniejsze rzeczy; przewanie rozmaite dokumenty, stare rachunki za gaz, korespondencja, zawiadomienia z rady diecezjalnej, lune kartki z ksiek, notatki nakrelone rk pastora, lecz rwnie mae przedmioty klucze, kapsle od butelek i co, co wydao mi si drobnymi czciami samochodowymi, poczonymi pluskiewkami i yk.Leniwie przygldaam si tym rnociom, puszczajc mimo uszu toczc si obok mnie dyskusj. (Zdecydowali, e ksi Sandringham prawdopodobnie by jakobit). Moj uwag zwrcio drzewo genealogiczne, z najwysz troskliwoci przytwierdzone w rogu tablicy za pomoc czterech pinezek. Na jego szczycie widniay nazwiska z datami z pocztku siedemnastego stulecia. Ale to nie one, lecz nazwisko u dou mnie szczeglnie zaintrygowao:Roger W. (MacKenzie) Wakefield. Przepraszam odezwaam si, przerywajc fina namitnej dysputy, czy lampart w ksicym herbie trzyma w apie lili, czy te krokus. Czy to drzewo genealogiczne paskiego syna? Co? A, tak, tak, oczywicie. Pastor podbieg, jeszcze bardziej rozpromieniony. Czule odpi kart i pooy j na stole przede mn. Nie chciaem, eby zapomnia o wasnej rodzinie, rozumie pani. To bardzo stary rd. Siga pocztkw siedemnastego wieku. Jego pulchne palce pogadziy papier niemal z szacunkiem. Daem mu moje nazwisko, poniewa to wydawao mi si bardziej na miejscu, ale pragnem, aby pamita o swoich przodkach. Na twarzy wielebnego pojawi si usprawiedliwiajcy grymas. Obawiam si, e moja rodzina nie ma si czym chwali... przynajmniej genealogicznie. Pastorzy i wikariusze, a od czasu do czasu ksigarz dla urozmaicenia. Pierwsze lady dopiero koo tysic siedemset siedemdziesitego drugiego roku. Raczej kiepsko zachowane dokumenty wyjani, kiwajc gow z ubolewaniem wobec niedbaoci swoich antenatw.Kiedy opucilimy plebani, zrobio si ju cakiem pno. Pastor obieca, e jutro z samego rana zabierze listy do miasta, by je skopiowa. Frank papla radonie o szpiegach i jakobitach przez ca drog do pani Baird. Wreszcie zauway moje milczenie. Co si stao, skarbie? spyta, obejmujc mnie opiekuczo. le si czujesz? W jego gosie zabrzmiaa nuta troski i nadziei. Nie, czuj si doskonale. Zastanawiaam si tylko... zawahaam si, poniewa rozmawialimy ju na ten temat. Mylaam o Rogerze. O kim?Westchnam zniecierpliwiona. Frank, doprawdy! Potrafisz by taki... zapominalski! Roger to syn wielebnego Wakefielda. A... Rzeczywicie mrukn z roztargnieniem. Uroczy dzieciak. I co? Hm... jest wiele takich dzieci jak on. Sierot.Rzuci mi ostre spojrzenie i pokrci gow. Nie, Claire. Naprawd, chciabym, ale mwiem ci ju, co sdz o adopcji. Zrozum... Nie czubym si zwizany z dzieckiem, w ktrego yach... no, nie pynie moja krew. To oczywicie idiotyczne i samolubne, ale tak wanie jest. Moe z czasem zmieni zdanie, ale teraz...Przez chwil szlimy we wrogim milczeniu. Nagle Frank zatrzyma si i chwyci mnie za rce. Claire odezwa si gorcym szeptem. Chc, ebymy mieli wasnego potomka. Jeste dla mnie najwaniejsza na wiecie. Pragn nade wszystko twojego szczcia, ale chc te... no, chc ci mie dla siebie. Boj si, e dziecko, z ktrym nie bdziemy naprawd zwizani, wyda nam si intruzem, a tego bym nie znis. Ale da ci dziecko, ktre w tobie uronie, zobaczy, jak przychodzi na wiat... to co wicej... jakby kontynuacja ciebie. I mnie. Prawdziwa cz nas obojga. Spojrza na mnie bagalnie. Rozumiem.Nie zamierzaam kontynuowa tematu. Na razie. Odwrciam si, ale Frank chwyci mnie w ramiona i zatrzyma. Claire, kocham ci. W gosie Franka brzmiaa czuo caego wiata.Oparam gow na jego piersi, poczuam ogarniajce mnie ciepo mskich ramion. Ja te ci kocham.Przez chwil stalimy, spleceni ze sob, koyszc si lekko na wietrze. Nagle Frank cofn si nieco i umiechn do mnie. Poza tym, szepn, odgarniajc mi z twarzy wzburzone wiatrem wosy jeszcze si nie poddalimy, prawda?Zrewanowaam si takim samym umiechem. Oczywicie.Wzi moj do, woy j sobie pod rami i ruszylimy ku naszym kwaterom. Gotowa do nastpnej prby? Tak. Czemu nie?Szlimy, rka w rk, ku Gereside Road. Dopiero widok Baragh Mhor, piktyjskiego kamienia na rozstajach, przypomnia mi o czym. Prawda! zawoaam. Musz ci pokaza co fascynujcego.Frank spojrza na mnie i przytuli do siebie. Ucisn mi do. Ja te powiedzia z umiechem. Ty pokaesz mi jutro.Ale nastpnego dnia czekay nas inne zajcia. Zapomniaam, e zaplanowalimy wycieczk do Wielkiej Doliny nad Loch Ness.Wstalimy wczenie, jeszcze przed wschodem soca. Przebieglimy galopem w lodowatym powietrzu poranka do czekajcego samochodu, w ktrym umocilimy si pod ciepym przykryciem. Poczuam, e krew w doniach i stopach znowu zaczyna mi kry. Wraz z tym doznaniem ogarna mnie sodka senno i zapadam w drzemk, oparta o rami Franka. Ostatnim obrazem, jaki zapamitaam, bya gowa kierowcy na tle rozjaniajcego si nieba.Na miejsce dojechalimy po dziewitej, a na brzegu jeziora oczekiwa nas zamwiony przewodnik z maym skiffem. Jeli to pastwu odpowiada, pomylaem, eby si wybra na ma wycieczk do zamku Urquhart. Moe tam co przegryziemy, zanim ruszymy dalej. Przewodnik, niski, surowy czowieczek w spowiaej od soca i deszczu bawenianej koszuli i samodziaowych spodniach, zgrabnie schowa piknikowy kosz pod siedzenie i poda mi stwardnia do, pomagajc wej na pokad.Dzie by pikny; kipica ziele brzegw odbijaa si w gadkim lustrze jeziora. Nasz towarzysz mimo surowego wygldu okaza si rozmowny, a ponadto dysponowa spor wiedz. Pokazywa nam wysepki, zamki i ruiny wok dugiego, wskiego jeziora. Tam dalej jest zamek Urquhart. Skin ku gadkiej skalnej cianie, prawie zupenie ukrytej za drzewami. A raczej to, co z niego zostao. Odkd przekly go wiedmy z Doliny, spaday na niego same nieszczcia.Opowiedzia nam histori Mary Grant, crki pana na zamku Urquhart, oraz jej kochanka Donalda Donna, poety i syna MacDonalda z Bohuntin. Ojciec dziewczyny zabroni im si spotyka ze wzgldu na podejrzenia, i MacDonald zwija kad sztuk byda, na ktr si natknie (stara i szacowna szkocka profesja, jak zapewni nas przewodnik), ale modzi i tak si widywali. Ojciec dziewczyny zorientowa si, co si wici. Donald zosta zwabiony na spotkanie i pojmany. Skazano na mier; baga, by cito go jak dentelmena, a nie wieszano jak przestpc. Prob uwzgldniono i nieszczsny zoy gow na katowskim pniu, powtarzajc: Diabe porwie pana Granta, a Donald Donn nie bdzie wisie. I nie zawis, a legenda gosi, e kiedy jego gowa potoczya si po ziemi, przemwia w te sowa: Mary, podnie mnie.Wzdrygnam si, a Frank obj mnie ramieniem. Zostaa po nim jedna strofa powiedzia cicho. Wiersz Donalda Donna. Brzmi tak:Jutro stan na wzgrzu, pozbawiony gowy.Czy ktry z was zapacze nad m smutn pann,agodnook Mary o kdziorach powych?Wziam go za rk i ucisnam lekko.W miar jak rozwijay si przede mn kolejne historie zdrady, morderstwa i gwatu, stao si jasne, e jezioro zyskao sobie saw budzc groz w caej okolicy. A potwr? spytaam i wyjrzaam przez burt w mroczne gbiny. W takiej okolicy przeraajce monstrum wydawao si cakiem na miejscu.Nasz przewodnik wzruszy ramionami i splun w wod. Bajdy, nic innego. Tak, ludzie opowiadajc czym starym i zym, co niegdy siedziao w tych gbinach. Skadano mu ofiary: bydltka, a czasem nawet mae dzieci, puszczane na wod w ozinowych koszykach. Znowu splun. mwi, e to jezioro nie ma dna, tylko dziur na samym rodku, gbsz ni wszystko inne w caej Szkocji. Chocia, z drugiej strony zmarszczki wok jego oczu pogbiy si jeszcze bardziej par lat temu bya tu rodzina z Lancashire. Wpadli z krzykiem na posterunek policji w Invermoriston: widzieli, jak potwr wyazi z wody i kryje si w paprociach. Podobno by straszny, poronity rud szczecin, mia okropne rogi i ar co, a z pyska kapaa mu krew. Unis do, by powstrzyma mj okrzyk przeraenia. Konstabl, ktrego tam wysali, wrci i powiedzia: wszystko si zgadza oprcz tej krwi. Bardzo dokadny opis zrobi pauz dla lepszego efektu adnej krwki, pascej si w krzakach!Dotarlimy do poowy jeziora, przybilimy do brzegu i zabralimy si do pnego obiadu.Na ldzie czeka na nas samochd, ktrym wrcilimy do Doliny. Nie zauwaylimy niczego niezwykego, jeli nie liczy lisa na drodze. Zwierze podnioso na nas zdumione oczy; z pyska zwisao mu jakie bezwadne ciako. Rudzielec zrcznie zeskoczy na pobocze i pomkn w mrok, lekki jak cie.Zrobio si bardzo pno, kiedy wreszcie dotarlimy do domu pani Baird. Stanlimy na schodkach Frank szuka klucza i zamiewalimy si, wspominajc wydarzenia dnia.Dopiero kiedy przebieralimy si do snu, przypomniaam sobie o miniaturowym krgu kamieni na Craigh na Dun. Frank natychmiast otrzsn si ze zmczenia. Naprawd? I trafisz tam? Fantastycznie! Rozpromieni si i zacz grzeba w walizce. Czego szukasz? Budzika. Po co? spytaam ze zdumieniem. Chc wsta na czas, eby je zobaczy. Kogo? Czarownice. Czarownice? Kto ci naopowiada takich rzeczy? Pastor oznajmi Frank, najwyraniej rozkoszujc si absurdem sytuacji. Jego gospodyni jest jedn z wiedm.Pomylaam o dystyngowanej pani Graham i parsknam pogardliwie. Nie bd mieszny! No, moe niezupenie czarownice. W Szkocji yy sobie spokojnie od wiekw. Zaczto je pali na stosach dopiero w osiemnastym wieku, ale tak naprawd mona je nazwa spadkobierczyniami druidw. Nie chc powiedzie, e to prawdziwy sabat... no wiesz, e oddaj cze szatanowi. Ale pastor powiedzia, e istnieje tu grupa, ktra nadal odprawia pradawne rytuay podczas starych wit soca. On sam nie moe sobie pozwoli na zbyt otwarte zainteresowanie, ale jest zanadto ciekawy wiata, eby zupenie zignorowa takie wydarzenie. Nie wiedzia, gdzie s odprawiane te ceremoniay, ale skoro w pobliu znajduje si kamienny krg, to wanie tam musz si odbywa spotkania zatar radonie rce. Co za szczcie!Pobudka przed witem, by wyruszy na spotkanie przygody, to nieza zabawa. Taka sama pobudka dwa razy z rzdu trci ju masochizmem.Tym razem nie czeka na nas aden wygodny samochd z kocami i termosami. Dreptaam niemrawo zaFrankiem, potykajc si o wykroty i obijajc sobie na kamieniach palce.Zimno i mglicie; chowaam zgrabiae donie, jak mogam najgbiej, w kieszeniach.Ostatni wysiek i oto kamienny krg stan przed nami, niemal niewidzialny w ponurym pmroku przedwitu. Frank stan jak wryty, zastygy w podziwie. Ja doczogaam si do najbliszego kamienia i usiadam ciko, ledwie dyszc. Pikne mrukn mj m. Podszed bezszelestnie do zewntrznego okrgu. Jego czarna sylwetka znikna w cieniach rzucanych przez gazy. Rzeczywicie byy pikne, a poza tym cholernie przeraajce. Zadraam niezupenie z zimna. Jeli ich twrcy zamierzali kogo nastraszy, z pewnoci im si udao.Frank wrci. Na razie nie ma tu nikogo szepn, cichutko podchodzc do mnie od tyu. Podskoczyam jak oparzona. Chod, znalazem dobry punkt obserwacyjny.Niebo na wschodzie zaczynao si ju rozjania; nad horyzontem pojawi si pasek szaroci, ale jeszcze nie zrobio si tak jasno, ebym nie potykaa si co chwila, kiedy Frank wprowadzi mnie do olszynowego zagajnika tu przy ciece. W rodku znajdowaa si maluteka polanka, mogca pomieci dwie stojce rami w rami osoby. Rozciga si z niej znakomity widok na ciek i wntrze kamiennego krgu, oddalonego od nas o jakie sze metrw. Po raz kolejny zaczam si zastanawia, jakiego rodzaju zadania powierzano Frankowi podczas wojny. Z pewnoci bardzo dobrze zna si na manewrach w ciemnociach.Nieprzytomna z niewyspania, yczyam sobie jedynie zwin si w kbuszek pod jakim przytulnym krzakiem i znowu zapa w sen. Ale na to nie byo tu miejsca, wic musiaam sta, wpatrujc si w stromo biegnc ciek, ktr w kadej chwili mogy nadej druidessy. Czuam upanie w krzyu, bolay mnie nogi, ale w kocu nasze oczekiwanie nie powinno trwa dugo; szara smuka na niebie nabraa bladorowego koloru, wic uznaam, e do witu mamy nie wicej ni p godziny.Pierwsza sza niemal tak bezszelestnie jak Frank. Zdradzi j cichy grzechot kamyka, strconego z grzbietu wzgrza. Zaraz potem w polu mojego widzenia pojawia si gadko uczesana siwa gowa. Pani Graham. A wic to prawda. Gospodyni pastora bya ubrana w praktyczn tweedow spdnic i weniany paszcz, a pod pach niosa jakie biae zawinitko. Znikna za jednym ze stojcych kamieni, cicha jak duch.Reszta zjawia si zaraz potem, pojedynczo, dwjkami i trjkami, ze stumionymi miechami i szeptami, ktre umilky, gdy kobiety weszy w kamienny krg.Kilka z nich ju znaam z widzenia. Pani Buchanan, miejscowa listonoszka, o jasnych wosach z now ondulacj, roztaczajca siln wo perfum. Zdawiam chichot. Wic tak wygldaj nowoczesne kapanki druidw!Byo ich pitnacie, wycznie kobiety, od rwnolatek pani Graham po dwudziestoletni dziewczyn, ktr widziaam przed dwoma dniami w sklepie, pchajc wzek z dzieckiem. Wszystkie miay ubrania stosowne na dugie piesze wycieczki; wszystkie niosy zawinitka. Niemal bez sowa znikay za kamieniami lub krzakami, po czym wyaniay si z pustymi rkami, odziane w biae szaty bez rkaww. Kiedy jedna z nich przesza niedaleko nas, dolecia mnie zapach szarego myda; szaty zostay sporzdzone z przecierade, owinitych wok postaci i zwizanych na ramieniu.Zebray si na zewntrz kamiennego krgu, od najstarszej do najmodszej, i czekay w milczeniu. Niebo na wschodzie rozjanio si jeszcze bardziej.Kiedy nad horyzontem pojawi si skrawek sonecznej tarczy, rzd kobiet zacz si porusza. Przechodziy powoli pomidzy dwoma kamieniami; przywdczyni prowadzia je na rodek krgu, gdzie kroczyy w kko, niezmiennie powolnym krokiem, dostojne niczym abdzie.Kobieta na przedzie zatrzymaa si nagle, uniosa rce i wystpia na rodek krgu. Zwrcia twarz ku dwm gazom wysunitym najbardziej na wschd i cienkim gosem wydaa okrzyk. Niezbyt gono, lecz na tyle dononie, by sycha j byo w caym krgu. Nieruchoma mga dawia i znieksztacaa sowa kobiety. Wydawao si, e to kamienie przemawiaj wasnym gosem.Pozostae tancerki bo teraz uczestniczki spotkania stay si ju tancerkami podchwyciy sygna przywdczyni. Nie dotykajc si, lecz wycigajc ku sobie ramiona, podrygiway i skaniay si, nieustannie chodzc w koo. Nagle krg si rozdzieli; siedem tancerek ruszyo zgodnie z ruchem wskazwek zegara, pozostae kryy w przeciwnym kierunku. Dwa pkola zachodziy na siebie z rosnc prdkoci, czasami tworzc peny okrg, czasem za podwjn lini. A w rodku staa nieruchoma przywdczyni, cigle zawodzca cienkim gosem w dawno zapomnianym jzyku.Powinny wyglda idiotycznie i pewnie tak byo. Zbieranina kobiet, znacznej czci otyych i dalekich od sprawnoci, w przecieradach, paradujca w kko na szczycie wzgrza. A jednak dwik ich zawodzenia sprawia, e wosy jeyy mi si na gowie.Zatrzymay si jednoczenie i zwrciy twarz ku wschodzcemu socu, uszeregowane w dwch pkolach, pomidzy ktrymi przebiegaa wyranie wytyczona cieka. Soce wydwigno si nad horyzont; jego promienie pady pomidzy gazy skierowane na wschd, przebiegy wrd powek krgu i dosigy wielkiego rozszczepionego kamienia po przeciwlegej stronie.Tancerki stay przez chwil znieruchomiae cienie po obu stronach sonecznych promieni. Potem pani Graham odezwaa si w tym samym dziwnym jzyku, ale ju normalnym tonem. Obrcia si i przesza po sonecznej ciece wyprostowana, z siwymi wosami lnicymi w wietle. Tancerki poszy w milczeniu za jej przykadem. Przeszy jedna za drug przez szczelin w gwnym gazie i znikny.Krylimy si w olszynie, dopki kobiety, ktre teraz miay si gono i rozmawiay, nie woyy zwykych ubra i nie zeszy razem po zboczu wzgrza, zmierzajc na kaw do plebani. Jejuniu jknam, rozcierajc zdrtwiae plecy i nogi. Ale scena, co? Wspaniaa! wykrzykn uniesiony entuzjazmem Frank. Nie przepucibym jej za skarby wiata. Wylizn si z zaroli jak waz, nie czekajc, a wyplcz si z nich o wasnych siach, i rzuci si ku kamiennemu krgowi z nosem przy ziemi niczym posokowiec. Czego szukasz? rzuciam.Z pewnym ociganiem weszam do krgu, ale dzie zacz si ju na dobre, a kamienie, cho nadal robiy wspaniae wraenie, straciy upiorny wygld. Znakw odpowiedzia, opadajc na czworaki. Skd wiedziay, gdzie si zatrzymywa i od ktrego miejsca zacz? Dobre pytanie. Niczego nie widz. Ale kiedy zerknam na traw, zauwayam interesujc rolin u podstawy jednego z wysokich kamieni. Niezapominajka? Nie, chyba nie; miaa pomaraczowy rodek otoczony ciemnoniebieskimi patkami. Ruszyam ku niej, zaintrygowana. Frank mia such ostrzejszy ni ja; zerwa si na rwne nogi, chwyci mnie za rami i wywlk z krgu na chwil przed pojawieniem si jednej z porannych tancerek.Bya to panna Grant, maa, przysadzista kobietka prowadzca z duym powodzeniem, sdzc po jej figurze sklep z ciastkami i sodyczami na High Street. Rozejrzaa si wok, mruc krtkowzroczne oczy, po czym pogrzebaa w kieszeni w poszukiwaniu okularw. Wcisna je sobie na nos i zacza chodzi po krgu. Wreszcie znalaza zgubion spink do wosw. Wsuna j w gste, lnice loki. Najwyraniej si nie spieszya, usiada sobie na gazie, przyjacielsko opara si o jednego z kamiennych olbrzymw i leniwie zapalia papierosa.Frank westchn z rozpacz. C powiedzia, zrezygnowany. Lepiej ju chodmy. Wyglda na to, e ona moe tu przesiedzie cay ranek. Zreszt i tak nie widziaem adnych wyranych oznacze. Moe wrcimy tu pniej podsunam, nadal zaciekawiona bkitn rolin. Dobrze zgodzi si Frank. Straci ju zainteresowanie samym krgiem, zaabsorbowany szczegami ceremonii. Po drodze odpytywa mnie surowo, nalegajc, ebym przypomniaa sobie sowa okrzykw i figury taca. Nordycki oznajmi, wreszcie usatysfakcjonowany. Te sowa maj nordyckie korzenie. Jestem tego niemal pewien. Ale taniec? Potrzsn gow w zamyleniu. Nie, taniec jest o wiele starszy. Oczywicie wikingowie take znali tace w krgach doda, unoszc gronie brwi, jakby spodziewa si sprzeciww. Ale ten zmienny wzr z podwjnymi szeregami.. hmmm, to wyglda... c, niektre tace ludu kultury pucharw dzwonowatych, zachowane na ceramice, ukazuj do podobne ukady, ale znowu... hmmm...Ponownie zapad w naukowy trans. Od czasu do czasu mamrota co niewyranie, a ockn si dopiero wtedy, gdy potkn si o jak przeszkod u stp wzgrza. Machn rkami z okrzykiem zaskoczenia, polizn si i par metrw przeby koziokujc. Zatrzyma si w kpie koskiego szczawiu. Rzuciam si na ratunek, ale kiedy dobiegam do ma, ju usiad pomidzy drcymi zielonymi odygami. Nic ci nie jest? spytaam, cho sama widziaam, e jest w formie. Chyba nie... Przesun drc doni po czole, odgarn z niego ciemne wosy. O co si potknem? O to. Uniosam puszk po sardynkach, porzucon przez innego wycieczkowicza. Przeklestwo cywilizacji. Ach. Odebra mi j, zajrza do rodka i rzuci za siebie. Szkoda, e jest pusta. Po tej wyprawie jestem godny jak wilk. Sprawdzimy, co pani Baird przewidziaa na pne niadanie? Moemy zgodziam si, wygadzajc mu pasma wosw. A moemy take zrobi z tego wczesny obiad. Spojrzaam mu w oczy. Ach... powtrzy zupenie innym tonem. Powoli przesun mi doni po ramieniu i szyi. Delikatnie musn kciukiem patek mojego ucha. To take moliwe. Jeli nie jeste zanadto godny dodaam.Druga rka zacza pieci moje plecy. Przycign mnie ku sobie; czuam jego dotyk coraz niej. Lekko rozchyli wargi, jego ciepy oddech poaskota mi piersi.Ostronie pooylimy si w trawie; w tle faloway pierzaste odygi. Frank pochyli si i pocaowa mnie lekko. Rozpi mi sukienk, guzik za guzikiem, pieszczc i dranic obrzmiae czubki moich piersi. Wreszcie sukienka zostaa rozpita a do talii. Ach... powiedzia jeszcze raz, znowu innym tonem. Jak biay aksamit. Gos mu ochryp, a wosy znowu opady na czoo, ale teraz ju ich nie odgarnia.Rozpi mi stanik jednym wprawnym ruchem kciuka i zaj si oddawaniem hodu moim piersiom. Potem wyprostowa si, obj je obiema domi, powoli przesun rce tak, e spotkay si pomidzy sterczcymi wzgrzami, a potem pynnie obwid palcami moj klatk piersiow a do plecw. I znowu w gr, w d... a jknam i odwrciam si twarz do niego. Nasze usta przywary do siebie, a biodra cile si dopasoway. Uksi mnie delikatnie w ucho.Rka wdrujca po moich plecach opada niej i zatrzymaa si nagle. Poruszya si znowu; Frank podnis gow i spojrza na mnie z umiechem. Co to wszystko ma znaczy? spyta tonem wioskowego policjanta. A raczej, co ma znaczy brak tego wszystkiego? Jestem przewidujca oznajmiam z godnoci. Pielgniarki musz by przygotowane na wszystkie moliwoci. Och, Claire szepn, przesuwajc doni pod moj spdnic, wzdu uda a do delikatnego, nie osonitego ciepa pomidzy nogami. Jeste najprzeraliwiej praktyczn osob, jak znam.Tego wieczoru usiadam w salonie z wielk ksig na kolanach. Frank przystan za mn. Co robisz? spyta. Delikatnie zoy rce na moich ramionach. Szukam pewnej roliny wyjaniam, zaoywszy palcem kartk. Tej, ktr zauwayam w kamiennym krgu. Widzisz... Otworzyam ksik. To moe by co z rodziny dzwonkowatych, wielosiowatych lub ogrecznikowatych... do nich nale wanie niezapominajki. Ale rwnie dobrze moe to by nawet odmiana Anemone patens. Wskazaam kolorow podobizn sasanki. Nie wygldaa mi na goryczk; patki nie byy tak zaokrglone, lecz... Wr wic i zerwij t rolin? zaproponowa. Pan Crook poyczy ci swojego gruchota albo... nie, mam lepszy pomys. Poycz samochd od pani Baird, jest bezpieczniejszy. Gra ley niedaleko od drogi. A potem ju tylko sto metrw pionowo w gr dokoczyam. Dlaczego ta rolina ci tak interesuje? Odwrciam si, eby spojrze na Franka. Lampa otoczya jego gow zotym konturem, jak aureol ze redniowiecznych obrazw. Waciwie nie chodzi mi o jakie zielsko. Skoro tam jedziesz, chciabym, eby zerkna na zewntrzn stron krgu. Dobrze zgodziam si posusznie. Po co? lady ognia. We wszystkich dostpnych materiaach o Beltane ogie jest czci rytuau, ale te kobiety niczego nie paliy. Zastanawiam si, czy nie rozpaliy ogniska poprzedniego wieczoru. Cho historyczne rda podaj, e ogie powinien roznieci pastuch. Wewntrz krgu nie byo ladw ognia doda. Ale odeszlimy, zanim zdoaem sprawdzi teren na zewntrz. Dobrze powtrzyam i ziewnam. Dwie pobudki z rzdu zaczynay dawa o sobie zna. Zamknam ksik i wstaam. Pod warunkiem, e nie bd musiaa wsta przed dziewit.Prawd mwic, do kamiennego krgu dotaram dopiero przed jedenast. Myo i byam caa przemoczona, poniewa zapomniaam zabra paszcz przeciwdeszczowy. Dokonaam pobienego badania gruntu na zewntrz krgu, ale jeli nawet kto pali tam ognisko, zada sobie wiele trudu, eby usun lady.atwiej przyszo mi znale rolin. Bya tam, gdzie zapamitaam, u stp najwyszego kamienia. Wziam par prbek pdu i owinam je w chusteczk, zamierzajc zaj si nimi w samochodzie, gdzie miaam cikie prasy do rolin.Najwyszy gaz w krgu by rozszczepiony; pionowe pknicie dzielio go na dwa potne odamki. Dziwne ta szczelina zostaa zrobiona umylnie. Wida byo, e obie czci pasuj do siebie, a jednak rozsunito je mniej wicej na metr.Usyszaam niski pomruk, dobiegajcy z jakiego niewidocznego rda. Doszam do wniosku, e w pkniciu jednej ze ska moe znajdowa si rj lenych pszcz. Chwyciam si gazu, by przelizn si przez szpar.Kamie krzykn.Odskoczyam jak oparzona, potknam si i z rozmachem klapnam na ziemi. Wytrzeszczyam oczy na gaz, w jednej chwili zlana zimnym potem.Nigdy w yciu nie syszaam, eby ywe stworzenie wydao podobny gos. Nie ma sw, by go opisa. Taki krzyk mgby wyda tylko kamie. Straszliwy.Pozostae kamienie rwnie zaczy krzycze. Usyszaam zgiek bitwy, jki umierajcych i renie rannych koni.Potrzsnam gwatownie gow, lecz gosy nie ucichy. Podniosam si chwiejnie i pobiegam, potykajc si, ku skrajowi krgu. Dwiki otaczay mnie ze wszystkich stron; zby zaczy mnie bole, czuam zawroty gowy. Przed oczami latay mi czarne patki.Nie wiem, czy poszam ku szczelinie w gwnym kamieniu, czy te to, co nastpio, byo przypadkiem, lepym trafem we mgle haasu. Obudziam si kiedy na tylnym siedzeniu w samochodzie, ukoysana ruchem, ogarnita bogim odrtwieniem. Kierowca zbyt ostro skrci na most i straci panowanie nad pojazdem, a ja ocknam si z bogostanu w jaskrawym wietle reflektorw i z mdlc wiadomoci, e spadamy w niezwykle szybkim tempie. Nastpio nage wyszarpnicie z jednego stanu i przeniesienie w drugi. Teraz dowiadczaam podobnego uczucia, ale w znacznie wikszym stopniu.Mogabym powiedzie, e moje pole widzenia skurczyo si do jednego czarnego punktu i znikno, pozostawiajc po sobie nie ciemnoci, lecz wietlist prni. Mogabym powiedzie, e wydawao mi si, i wiruj wok wasnej osi albo e co mnie wywraca na lew stron. Wszystko to prawda, lecz nic nie oddaje uczucia zupenego rozpadu, potnego uderzenia czym, czego tam nie byo.Prawd jest, e nic si nie poruszyo, nic si nie zmienio, wydawao si, e nic si nie dzieje, a jednak poczuam pierwotne przeraenie, tak wielkie, e straciam wszelk wiadomo, kim, czym i gdzie jestem. Znajdowaam si w samym rodku chaosu, ktrego nie mona byo opanowa adn si ciaa czy umysu.Nie potrafi powiedzie, czy straciam przytomno, ale z pewnoci przez jaki czas nie miaam wiadomoci samej siebie. Obudziam si, jeli to waciwe okrelenie, kiedy si potknam o kamie u stp wzgrza. Reszt drogi przebyam polizgiem i zatrzymaam si na kpie gstej, rozwichrzonej trawy.Czuam mdoci i krcio mi si w gowie. Powlokam si ku grupie modych dbw i oparam o jeden z nich, by si opanowa. Z oddali dobiega jaki zgiek, przypominajcy dwiki, ktre usyszaam i poczuam w kamiennym krgu. Jednak nie mia w sobie tamtego nieludzkiego gniewu. Odwrciam si w stron rda haasu. Mczyni znajdowali si do daleko, kiedy ich spostrzegam. Dwaj lub trzej, ubrani w kilty, mignli przez niewielk polank. Z oddali dobieg mnie haas, ktry rozpoznaam jako strzay.Upewniam si do reszty, e nadal mam halucynacje, kiedy na ciece pojawio si pi czy sze uzbrojonych w muszkiety postaci w czerwonych paszczach i bryczesach. Zamrugaam powiekami. Machnam sobie rk przed nosem i uniosam dwa palce. Zobaczyam take dwa palce, wyranie i bez adnych wtpliwoci. Brak zaburze widzenia. Nieufnie pocignam nosem. Oszaamiajcy zapach wiosennych drzew i lekka smuka woni koniczyny, rosncej w kpie u moich stp. Brak omamw wchowych.Pomacaam si po gowie. adnej bolesnoci. Wstrznienie mzgu wykluczone. Puls nieco przyspieszony, ale stabilny.Odlege haasy nagle ulegy zmianie. Zastpi je ttent koskich kopyt. W moim kierunku pdzio kilka koni, na ktrych siedzieli Szkoci w kiltach. Wrzeszczeli po celtycku. Uskoczyam im z drogi ze zrcznoci wiadczc o tym, e jednak nie doznaam fizycznych obrae, bez wzgldu na stan psychiczny.Rozwizanie przyszo mi do gowy, kiedy jeden z onierzy, przewrcony przez uciekajcego Szkota, wsta i teatralnie pogrozi za nim pici. Oczywicie. Film! Pokrciam gow nad wasn tpot. Krc jaki film kostiumowy i tyle. Pewnie co o szkockich powstaniach.Dobrze. Bez wzgldu na warto artystyczn scenariusza, ekipa z pewnoci nie podzikowaaby mi za wprowadzenie do niego wspczesnej nuty. Weszam do lasu.Zamierzaam obej polan szerokim ukiem i wyj na drog w miejscu, gdzie zostawiam samochd. Jednak szo mi si gorzej, ni przewidywaam. Las by mody, a zwarte krzaki szarpay mnie za ubranie. Musiaam ostronie przelizgiwa si przez zarola i odczepia sukienk od jeyn.Gdyby by wem, pewnie bym na niego nastpia. Pojawi si midzy drzewkami zupenie niespodziewanie, a ja nie dostrzegam go, dopki spomidzy zaroli nie wystrzelia rka, ktra zapaa mnie za rami.Jego towarzysz zakry mi usta. Zostaam wcignita w mod dbrow. Wyrywaam si im dziko, przeraona. Ten, ktry mnie schwyta, by mniej wicej mojego wzrostu, lecz mia zdecydowanie bardziej uminione ramiona. Poczuam saby kwiatowy zapach, jakby wod lawendow, a take co bardziej przenikliwego, zmieszanego z ostrym smrodem mskiego potu. Spryste gazie zasaniay drog, ktr mnie wlekli, a ja zauwayam, e do zacinita wok mojego przegubu wyglda jakby znajomo.Potrzsnam gow, by uwolni si od apy zasaniajcej mi usta. Frank! wybuchnam. Co ty wyprawiasz, na mio bosk?Nie wiedziaam, czy bardziej czuam ulg, czy irytacj. Wydarzenie w kamiennym krgu wstrzsno moimi nerwami. Nie miaam ochoty na takie zabawy.Rka pucia mnie, ale kiedy si odwrciam, zrozumiaam, e co tu si nie zgadza. Nie chodzio tylko o brak znajomego zapachu wody koloskiej, lecz o co bardziej subtelnego.Staam nieruchomo, a wosy zjeyy mi si ze strachu. Nie jeste Frankiem wyszeptaam. Nie jestem zgodzi si, patrzc na mnie z wielkim zainteresowaniem. Cho mam kuzyna o takim imieniu. Jednak wtpi, by moga nas pomyli, pani. Nie jestemy do siebie podobni.Nie wiedziaam, jak wyglda jego kuzyn, lecz on sam mg uchodzi za brata Franka. Niemal identyczna, gitka sylwetka i delikatne koci, te same rzebione rysy twarzy, proste brwi i szeroko rozstawione orzechowe oczy. Te same ciemne kdziory, gadko podwinite na czole.Ale wosy tego mczyzny byy dugie, zwizane z tyu rzemykiem. A niada skra stanowia wiadectwo miesicy... nie, lat spdzonych na socu i wietrze. W niczym nie przypominaa jasnozotej opalenizny, ktr Frank zyska podczas naszych szkockich wakacji. Kim jeste? spytaam, czujc si idiotycznie.Frank mia licznych krewnych, lecz wydawao mi si, e znam ca jego zamieszka w Anglii rodzin. Z pewnoci nie byo pomidzy nimi kogo, kto wygldaby tak jak ten czowiek. A Frank przecie by wspomnia o bliskim krewnym, ktry mieszka w Szkocji? Nie tylko by wspomnia, lecz i zaproponowa, ebymy odwiedzili kuzyna, w nadziei wydobycia z niego jakich strzpw historii synnego Czarnego Jacka Randalla.Obcy unis jedn brew. Kim jestem? Mgbym ci zada to samo pytanie, pani, i mam do tego znacznie wicej praw. Powolnym spojrzeniem zmierzy mnie od stp do gw. Przyjrza si mojej cienkiej sukience w piwonie z bezczeln aprobat i z dziwnym rozbawieniem zatrzyma wzrok na moich nogach. Nie rozumiaam, o co mu chodzi, ale zaczam si denerwowa. Cofnam si o par krokw, a dotknam plecami drzewa.Mczyzna wreszcie odwrci spojrzenie. Odetchnam z ulg, cakiem jakby wypuci mnie z dokuczliwego ucisku. Dopiero teraz poczuam, e wstrzymywaam oddech.Sign po surdut, przerzucony przez najnisz ga modego dbczaka. Otrzepa odzienie z lici i zacz wkada.Chyba krzyknam cicho, bo znowu na mnie spojrza. Surdut mia barw intensywnego szkaratu, z dugimi poami z tyu, pozbawiony klap, zapinany na koki. Wywinite mankiety mierzyy dobre pitnacie centymetrw, a z jednego epoletu zwisaa zota plecionka. By to mundur dragona, oficera dragonw. Zrozumiaam. Oczywicie, to aktor z ekipy, na ktr si natknam po drugiej strome lasu. Ale krtka szpada u jego boku wygldaa zbyt realistycznie jak na rekwizyt.Oparam si o twardy pie drzewa, kojco solidny. Splotam ramiona w obronnym odruchu. Kim jeste, do stu diabw? spytaam znowu.Tym razem mj gos zabrzmia niezwykle sabo. Nawet ja usyszaam w nim przeraenie.Zignorowa mnie, bez popiechu zapinajc surdut. Dopiero potem znowu przenis na mnie wzrok. Skoni si kpico z rk na sercu. Jestem Jonathan Randall, kapitan dragonw Jego Krlewskiej Moci. Do usug, pani.Poderwaam si i rzuciam do ucieczki. Przedzieraam si przez zbity gszcz dbw i olch, nie czujc jeyn, pokrzyw, kamieni, zwalonych pni, wszelkich przeszkd. Za moimi plecami rozleg si jaki okrzyk, ale byam za bardzo przeraona, by dokadnie okreli, skd dochodzi.Pdziam na olep przed siebie. Gazie drapay mnie po twarzy i ramionach, wpadaam w dziury, wykrcajc sobie nogi, i potykaam si na kamieniach. W moim umyle nie byo miejsca na choby jedn racjonaln myl. Chciaam tylko uciec.Co cikiego uderzyo mnie w krzy; upadam jak duga z takim impetem, e straciam dech. Twarde rce przewrciy mnie na plecy; kapitan Jonathan Randall podnis si na kolana. Oddycha ciko; podczas pocigu zgubi szpad. By potargany, brudny i bardzo rozgniewany.Pochyli si i chwyci mnie za rce. Cigle zdyszana, staraam si wyrwa, ale udao mi si tylko pocign Randalla na siebie.Straci rwnowag i pad na mnie jak dugi. Dziwne, ale to wprawio go w doskonay humor. A, wic to lubisz, tak? odezwa si i zachichota. Chtnie bym ci dogodzi, kochaneczko, ale wybraa nieodpowiedni chwil. Jego ciar wgnit moje biodra w ziemi; co wbijao mi si bolenie w krzy. Szarpnam si. Przycisn moje ramiona, przygwodzi mnie do ziemi. Otworzyam usta w oburzeniu. Co ro... zaczam, ale on pochyli si i pocaowa mnie, ucinajc moje okrzyki. Jego jzyk wdar mi si do ust, badajc, biorc w posiadanie, cofajc si i znowu napierajc. Potem, rwnie nagle, oderwa si ode mnie.Poklepa mnie po policzku. Bardzo mi mio, kochaneczko. Moe pniej, kiedy bd mia czas zaj si tob jak naley.Do tego czasu zdyam odzyska dech. Wrzasnam draniowi prosto w ucho; odskoczy, jakbym wsadzia mu w maowin rozpalony drut. Wykorzystaam t chwil przewagi i wbiam mu kolano w odsonity bok. Upad na cik.Podniosam si chwiejnie. Przetoczy si sprawnie i wsta tu obok mnie. Rozgldaam si dziko, szukajc drogi ucieczki, ale znajdowalimy si u stp jednej z tych niebosinych granitowych skalnych cian, niespodziewanie wyrastajcych z gleby szkockich gr. Kapitan zapa mnie w miejscu, w ktrym skalne urwisko zaamywao si do wewntrz, tworzc pytk rozpadlin. Stan na drodze do niej, rozoywszy ramiona pomidzy kamiennymi cianami. Na urodziwej niadej twarzy mia wyraz gniewu pomieszanego z ciekawoci. Z kim jeste? spyta. Z Frankiem? W mojej kompanii nie ma nikogo o takim imieniu. A moe to jaki tutejszy? Umiechn si pogardliwie. Nie cuchniesz ajnem, wic nie bya z wieniakiem. Zreszt wygldasz na tak, na ktr nie sta miejscowych.Zacisnam pici i uniosam brod.