DIAMENT PRAKTIKUM GEMMOLOGICZNE

NR 171

Wydawnie drugie

Redaktor serii: Nauki o ZiemiMariusz Rzętała

Recenzenci wydania pierwszegoWiesław Heflik Ryszard Kryza

ODAUTORA

1. WS"mP ..

2.DIAMENT

TRESC

3. DIAMENT OSZLIFOW ANY . 3.1. Brylant . . . . . . . 3.2. Fantazyjne formy szlifu. .

4. OCENA DIAMENTOW OSZLIFOW ANYCH. 4.1. Ocena szlifu . . . . .

4.1.1. Szlif brylantowy . . . . 4.1.1.1. Proporcje szlifu . .

4.1.1.1.1. Wielkosc tafli . 4.1.1.1.2. Kl}t nachylenia fasetek korony . 4.1.1.1.3. Grubosc rondysty . 4.1.1.1.4. Gl~bokosc pawilonu . . . . 4.1.1.1.5. Wielkosc koletu . . . . . . 4.1.1.1.6. Wplyw proporcji brylantu na jego wartosc .

4.1.1.2. Symetria szlifu . . . . 4.1.1.3. Jakosc poleru . . . . . 4.1.1.4. Ocena szlifu brylantowego

4.1.1.4.1. Przyrzl}dy starsze 4.1.1.4.2. Przyrzl}dy nowsze .

4.1.1.4.2.1. Digitalproporcjoskop (The Brilliant Eye) 4.1.1.4.2.2. Idealskop (The Ideal-Scope) . . . 4.1.1.4.2.3. Brylanskop (The Brilliance-Scope)

4.1.1.4.3. Systemy oceny szlifu brylantowego 4.1.1.4.3.1. Gemex . . . . . . . . 4.1.1.4.3.2. HCA (Holloway Cut Adviser)

4.1.2. Szlify fantazyjne . . . 4.1.2.1. Proporcje szlif6w. . . . 4.1.2.2. Symetria szlif6w . . . . 4.1.2.3. Poprawnosc formy szlif6w.

9

11

16

39 41 51

53 58 59 60 60 63 67 68 69 70 75 79 82 86 89 89 90 93 94 94 96 99 99

102 105 5

4.2. Ocena barwy i luminescencji . 4.3. Ocena czystosci . . . . . 4.4. Wielkosc (masa) . . . . .

5. SYSTEMY OCENY OSZLIFOW ANYCH DIAMENTOW

106 115 125 129

6. MODERNIZACJA STARYCH SZLIFOW DIAMENTOW 133

7. DIAMENTY POPRA WIANE I METODY ICH IDENTYFIKACJI 136 7.1. Poprawianie barwy . . . 137

7.1.1. Napromieniowanie . 141 7.1.2. Temperatura . . . 146 7.1.3. HPHT (GE POL) . 149 7.1.4. Warstewka syntetycznego diamentu 158 7.1.5. Wykrywanie . 159

7.2. Poprawianie czystosci . 162 7.2.1. Laserowanie . . 162 7.2.2. Kamuflaz p~kni~c 168

7.3. Powi~kszanie masy . . 181

8. SYNTETYCZNE DIAMENTY JUBILERSKIE I METODY ICH IDENTY-FIKACJI . . . . . . . . 186 8.1. Historia syntezy diamentu. 186

8.1.1. Pierwsze pr6by . . 186 8.1.2. Droga do sukcesu . 190 8.1.3. Synteza pierwszego diamentu 190

8.2. Fabrykaty . . . . . . . . 192 8.2.1. Proszek diamentowy (grit). 192 8.2.2. Karbonado (carbonado) 193 8.2.3. Powloki diamentowe . . 194 8.2.4. Monokrysztaly . . . . 196

8.3. Syntetyczne diamenty jubilerskie 197 8.3.1. Jubilerskie monokrysztaly. 197 8.3.2. Jubilerskie powloki diamentowe 201

8.4. Identyfikacja . . . 201 8.4.1. DiamondSure . . 202 8.4.2. DiamondView. . 203 8.4.3. Metody spektralne 207 8.4.4. Inne metody wykrywania . 208

8.5. Przyszlosc syntetycznego diamentu 212

9. IMITACJE DIAMENTOW I METODY ICH IDENTYFIKACJI 216 9.1. Dawniejsze imitacje diament6w. 216 9.2. Nowsze imitacje diament6w . 220

9.2.1. Syntetyczny rutyl. 220 9.2.2. Tytanian strontu . 221 9.2.3. Sztuczne granaty. 222 9.2.4. Cyrkonia . 223 9.2.5. Moissanit . 227 9.2.6. Kompozyty. 233

6 9.3. Efemerydy . . . 234

10. DIAMENT W WYROBACH JUBILERSKICH 10.1. Oprawy. . . . . . . . . 10.2. Ocena oprawionego diamentu .

10.2.1. Szlif . . 10.2.2. Barwa . . 10.2.3. Czystosc . 10.2.4. Masa . .

10.3. Przestrogi . . . 10.3.1. Zagrozenia podczas naprawy wyrobu z diamentem 10.3.2. Warunki czyszczenia wyrob6w z diamentem.

11. CERTYFIKACJA DIAMENTOW. . . . .

12. SZACOW ANIE WARTOSCI DIAMENTOW 12.1. The Rapaport Diamond Report 12.2. Rosyjska lista cenowa . . . . . 12.3. !nne cenniki . . . . . . . .

13. SWIATOWY RYNEK DIAMENTOW

14. BIBLIOGRAFIA . . . . . . . .

237 237 239 240 240 241 241 246 247 248

250

261 262 267 271

273

278

OD AUTORA

Diament fascynowalludzi od wielu wiek6w. Znalazlo to wyraz juz w jego greckiej nazwie adamas, tzn. niepokonany. Pierwszymi, kt6rzy zainteresowali si(( diamentem w spos6b nieomal naukowy, byli alchemicy. Powszechnie wiadomo, ze celem ich niestrudzonych poszukiwan bylo odkrycie ,kamienia filozoficznego". Za jednego z jego bliskich ,krewnych" uwazali wlasnie diament. Dzi((ki ich wysilkom bardzo wczesnie poznano liczne wlasciwosci tego mineralu. Jednak prawdziwy przelom w poznaniu diamentu nast<!pil dopiero w XX wieku wraz z rewolucj<! naukow<!. Wiedza o tym niezwyklym minerale stanowi dzis wyspecjalizowan<! dziedzin(( i obejmuje wiele zagadnien zar6wno teoretycznych, jak i praktycznych.

Szybki rozw6j swiatowego rynku kamieni jubilerskich, a takie spodziewane przyst<!pienie Polski do Unii Europejskiej nakazuje powi((kszenie kadry wyso­ko wykwalifikowanych fachowc6w w dziedzinie znawstwa kamieni jubilerskich oraz podniesienie kwalifikacji znawc6w juz dzialaj<!cych. Jednym ze sposob6w umozliwiaj<!cych realizacj(( tego zadania jest przygotowanie odpowiednich podr((cznik6w. Diament. Praktikum gemmologiczne, wraz z nieco wczesniej opublikowanymi podr((cznikami: Gemmologia og6lna (LAPoT, 1999) oraz Gemmologia szczeg6lowa (LAPoT, 2000), wydane nakladem Wydawnictwa Uniwersytetu Sl<!skiego, znacz<!co wypelniaj<! t(( luke( i daj<! polskiemu czytel­nikowi mozliwosc osi<!gni((cia tego celu. Jest to waine r6wniez z praktycznego punktu widzenia, gdyz niski poziom fachowosci wielu polskich jubiler6w w zakresie gemmologii rodzi uzasadnion<! nieufnosc do firm jubilerskich; stanowi tez jeden z gl6wnych powod6w ich klopot6w. Wprawdzie ujawnianie i pi((tnowanie okreslonych praktyk wzgl((dem niekt6rych kamieni szlachetnych spotyka si(( z wyrain<! niech((ci<! i oporem niekt6rych srodowisk, a dzialalnosc edukacyjna w tym zakresie bywa okreslana nawet jako ,tworzenie niewlasciwej atmosfery rynkowej", to nie powinno to jednak zniech((cac w d<!zeniu do poprawy obecnej sytuacji. Podniesienie poziomu wiedzy w tej dziedzinie po­winno w perspektywie dac korzysc wszystkim zainteresowanym, takie tym dzis temu niech((tnym.

9

Przygotowujl:!c niniejszl:! publikacj~, zamiarem autora bylo przede wszyst­kim zwi~zle przedstawienie wiedzy o diamencie studentom ostatnich lat studi6w geologicznych Uniwersytetu Sll:!skiego w ramach monograficznego wykladu z ,gemmologii". Autor rna tei: nadziej~, i:e podr~cznik ulatwi dost~p do wiedzy o diamencie wszystkim milosnikom kamieni jubilerskich, gdyi: prezentowane zagadnienia zestawiono w spos6b pozwalajl:!cy na opanowanie ich nawet przez osoby mniej obeznane z tego rodzaju problematykl:!. Z tl:! mysll:! zdecydowano si~ na taki zakres i uklad tresci, aby jak najefektywniej poll:!czyc zagadnienia praktyczne z teoretycznymi.

Autor nie Sl:!dzi, by udalo mu si~ znalezc najlepszy z moi:liwych sposob6w prezentacji omawianych zagadnien. Dlatego tei: b~dzie bardzo wdzi~czny za wszelkie uwagi i spostrzei:enia zmierzajl:!ce do ulepszenia pracy.

RedaktorGrażyna Wojdała

Redaktor technicznyBarbara Arenhövel

KorektorMirosława Żłobińskia

Copyright © 2015 byWydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Wszelkie prawa zastrzeżone

ISSN 1644-0552ISBN 978-83-226-1217-0

WydawcaWydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

ul. Bankowa 12B, 40-007 Katowicewww.wydawnictwo.us.edu.ple-mail: wydawus@us.edu.pl

Wydanie II. Ark. druk. 18,0 Ark. wyd. 23,0 Papier offset. III kl., 90 g Cena 70 zł (+ VAT)

Druk i oprawa: Drukarnia Archidiecezjalnaul. Wita Stwosza 11, 40-042 Katowice