Czynniki środowiskowe wpływające na Czynniki środowiskowe wpływające na

zdrowie dzieci i młodzieży szkolnej.zdrowie dzieci i młodzieży szkolnej.

Ewelina GodyńOddział Edukacji Zdrowotnej i Higieny Dzieci i Młodzieży

Wojewódzka Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w KrakowieKraków, dn. 25.06.2013r.

Czynniki środowiskoweCzynniki środowiskowe

Czynniki niebezpieczne (ich bezpośrednie oddziaływanie prowadzi lub

może prowadzić do urazów).

Czynniki szkodliwe (ich bezpośrednie oddziaływanie prowadzi lub może

prowadzić do schorzeń).

Czynniki uciążliwe (ich oddziaływanie może spowodować złe

samopoczucie lub nadmierne zmęczenie)

Czynniki szkodliwe i uciążliweCzynniki szkodliwe i uciążliwe

Działając przez dłuższy czas mogą spowodować obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej lub zmiany w stanie zdrowia, a w konsekwencji doprowadzić do choroby.

Czynniki fizyczne (promieniowanie optyczne, hałas , mikroklimat)

Czynniki chemiczne

Czynniki biologiczne

Czynniki psychofizyczne

Mikroklimat

MikroklimatMikroklimat

Odpowiednia temperatura

Wilgotność

Wentylacja – ruch powietrza

Odpowiednia temperaturaOdpowiednia temperatura

Zapewnia się temperaturę co najmniej 18 ºC

Zbyt wysoka temperatura prowadzi do przegrzania organizmu,

wysychania błon śluzowych, spadku formy fizycznej, spowolnienia

i osłabienia postrzegania, utrudnienia myślenia, ziewania, senności,

spadku motywacji do działania, zmniejszenia gotowości do pracy

i stopnia koncentracji, zwiększenia popełnianych błędów.

Zbyt niska temperatura prowadzi do obniżenia temperatury ciała,

niedokrwienia skóry, zmniejszonej odporności ogólnej organizmu,

odczucia potrzeby aktywności fizycznej, pogorszenia się uwagi

i możliwość skupienia na pracy umysłowej.

WilgotnośćWilgotność

W pomieszczeniach ogrzewanych pożądana jest wilgotność względna

40-50%.

Zbyt uszczelnione okna i odkręcone grzejniki mogą być przyczyną

dużego spadku wilgotności powietrza.

Wilgotność poniżej 30% wywołuje niekorzystne objawy wysuszenia

śluzówki dróg oddechowych (nosa, gardła, tchawicy), ból gardła,

pieczenie oczu, wysuszenie skóry.

Wentylacja – ruch powietrzaWentylacja – ruch powietrza

Usuwanie z pomieszczenia zanieczyszczonego powietrza i

dostarczanie w jego miejsce świeżego.

Wentylacja grawitacyjna lub mechaniczna.

W celu zapewnienia odpowiedniej wymiany powietrza okna swą

konstrukcją powinny umożliwiać otwieranie co najmniej 50% ich

powierzchni w danym pomieszczeniu.

Należy wietrzyć pomieszczenia „na przestrzał” - otwarte drzwi i okna

na każdej przerwie i dowolnie w czasie lekcji oraz nie dopuszczać do

zasłaniania kratek wentylacyjnych.

Nie właściwa wentylacja powoduje bóle głowy, podrażnienie oczu,

nosa, gardła, suchy kaszel, przesuszenie skóry.

Zła jakość powietrza w budynku może Zła jakość powietrza w budynku może powodować następujące problemy powodować następujące problemy

zdrowotne:zdrowotne:

Dolegliwości alergiczne: zapalenie śluzówek, astmaoskrzelowa, przewlekłe zapalenie gardła, krtani, oskrzeli.

Objawy ogólne: ból gardła, zawroty głowy, nienaturalnezmęczenie, zaburzenia koncentracji, przygnębienie, rozdrażnienie.

Podrażnienie błon śluzowych, suchość lub podrażnienie oczu, nosa,gardła.

Objawy skórne: przesuszenie, zaczerwienienie, złuszczenie naskórkana twarzy, rękach.

Jak postępować aby w szkole panował Jak postępować aby w szkole panował odpowiedni mikroklimat:odpowiedni mikroklimat:

Wietrzyć pomieszczenia, w których odbywają się zajęcia w czasiekażdej przerwy, a w razie potrzeby także w trakcie lekcji.

Zapewnić w pomieszczeniach szkoły właściwe ogrzewanie iwentylację15 m/h dla każdego dziecka w żłobku i przedszkolu, 20 m/hdla każdego dziecka w szkole.

Kontrolować skuteczność systemów wentylacyjnych.

Malować pomieszczenia wodorozcieńczalną farbą lateksowązawierającą środek zapobiegający rozwojowi grzybów, bakteriiprzeznaczony do stosowania w szkołach, przedszkolach, szpitalach.

Dokonywać przeglądów piwnic oraz suteryn pod kątem zagrzybienia ewentualnie zlecić badanie mykologiczne konstrukcji budowlanych.

Jak postępować aby w szkole panował Jak postępować aby w szkole panował odpowiedni mikroklimat:odpowiedni mikroklimat:

Stosować do remontów i wyposażenia budynków szkolnych materiałykategorii M1 – przebadane pod względem emisji szkodliwych substancjii spełniające określone normy tej emisji.

Korzystać z mikrowentylacji poprzez rozszczelnianie okien.

Odkurzać codziennie pomieszczenia szkolne oraz przecierać podłogi iparapety na wilgotno.

Unikać zakładania zasłon i firanek, w których może zbierać się kurz i pył.

Jak postępować aby w szkole panował Jak postępować aby w szkole panował odpowiedni mikroklimat:odpowiedni mikroklimat:

Regularnie spryskiwać kwiaty w klasach.

Tablice zawsze wycierać mokrą gąbką albo stosować białe tablice.

Niebezpieczne jest też stosownie okien o bardzo dużejszczelności – niedostateczna wymiana powietrza powoduje nadmiernezwiększenie wilgotności powietrza, powstaje para wodna skraplająca się na wewnętrznej powierzchni szyb oraz chłodnejpowierzchni ścian stwarzając warunki sprzyjające rozwojowi grzybówi pleśni.

Oświetlenie

OświetlenieOświetlenie

Powinno:

zapewnić wygodę widzenia, czyli zdolność rozróżnienia szczegółów bez

nadmiernego zmęczenia wzroku,

umożliwić sprawne wykonywanie czynności takich jak czytanie, pisanie,

zapewnić uczniom warunki pracy, gdzie wymagane jest duże skupienie.

OświetlenieOświetlenie

Oświetlenie naturalne – słońce

Powinno go docierać do klasy jaknajwięcej.

Powinno padać z lewej stronyucznia.

Prawidłowy stosunek powierzchnioszklonej okien do powierzchnipodłogi przy typowymrozmieszczeniu okien powinienwynosić od 1:4 do 1:5.

Oświetlenie sztuczne – żarówki, świetlówkiOgólne (pośrednie)Miejscowe ( bezpośrednie)Kombinowane (złożone)

Na stanowisku pracy każdegoucznia powinno wynosić 300lx, natablicy 500lx.

Powinno padać na pulpit z lewejstrony i z przodu.

Punkty świetlne powinny być równomiernie rozmieszczone, a oprawy zapewniać światłorozproszone zbliżone do dziennego.

W pomieszczeniach do nauki – salach lekcyjnych powinno być

zapewnione oświetlenie naturalne. Jeżeli jest to nie możliwe wtedy

musi być zapewnione dobre oświetlenie sztuczne, które powinno być

dostosowane do rodzaju prac i ich dokładności.

Polska Norma dotycząca oświetleniaPolska Norma dotycząca oświetlenia

PN-EN 12464-1:2012 Światło i oświetlenie.

Oświetlenie miejsc pracy.

Cześć 1: Miejsca pracy we wnętrzach.

Natężenie oświetlenia w pomieszczeniach Natężenie oświetlenia w pomieszczeniach placówek oświatowychplacówek oświatowych

Klasy, sale do zajęć komputerowych, sale gimnastyczne

300 lx

Tablice czarne, zielone i białe oraz stanowiska demonstracyjne

500 lx

Dobre warunki do pracy wzrokowejDobre warunki do pracy wzrokowej

Zachowanie należytegokontrastu

możliwe jest uwidocznienie przedmiotu

lub jego ogólnego zarysu

Odpowiedni poziomnatężenia oświetlenia

natężenie oświetlenia określone jestw lx światła padającego na 1m² w salilekcyjnej - 300lx

Unikanie olśnienia

odczucie niewygody przy patrzeniu lub/i obniżonej zdolności rozpoznawaniaprzedmiotów

Wszelkiego rodzaju refleksy świetlne, kontrasty oświetlenia, zbyt

jaskrawe lampy, brak zasłon lub żaluzji pogarszają zdolność

koncentracji, samopoczucie, a nawet wpływają na stan zdrowia –

wykształcenie i utrwalenie wad wzroku i układu nerwowego.

P

Przy słabym oświetleniu widzi się gorzej, szybciej dochodzi do

zmęczenia, pojawiają się bóle oczu i głowy.

ZZbyt intensywne światło powoduje niepożądany dla oczu

kkontrast i nadmierne ciepło, wzrok szybciej się męczy, a poziom

kkortyzonu (hormon stresu) szybko wzrasta, duża początkowo

wwydajność pracy szybko maleje.

do zmęczenia, pojawiają się bóle oczu i głowy

Narażeni na złe warunki oświetleniowe są zwłaszcza

uczniowie uczestniczący w zajęciach w godzinach

popołudniowych i wieczornych oraz uczący się w szkołach,

w których ze względu na otoczenie (wysokie drzewa, budynki)

światło dzienne dociera do pomieszczeń w niewystarczającej

ilości.

Dobrze oświetlona sala lekcyjnaDobrze oświetlona sala lekcyjna

Przy oświetleniu jednostronnym światło powinno dostawać się z lewej

strony.

Natężenie oświetlenia na polu zadań co najmniej 300lx.

Punkty świetlne prawidłowo osłonięte, aby chronić wzrok przed

olśnieniem.

Rzędy świetlówek powinny być rozmieszczone segmentowo do ściany z oknami, a kontakty pozwalać na włączanie /wyłączanieich segmentowo, gdyż nie zawsze w ciągu dnia zachodzi potrzebaoświetlenia całego pomieszczenia.

Dobrze oświetlona sala lekcyjnaDobrze oświetlona sala lekcyjna

W oknach żaluzje lub zasłony zapewniające możliwość ochrony przed

bezpośrednio wpływającym światłem słonecznym.

Tablice i miejsca prezentacji (500 lx) powinny być oświetlone

dodatkowo, odpowiednio osłoniętymi punktami świetlnymi lub

można zastosować tablice białe.

Natężenie światła dostosować do rodzaju pracy wykonywanej w danej

chwili, czynności precyzyjne wymagają większej intensywności

oświetlenia.

Dobrze Dobrze oświetlonaoświetlona sala lekcyjna sala lekcyjna

Utrzymanie czystości szyb, nie zasłanianie ich roślinami, zrezygnowanie

z firanek

Stosowanie powierzchni matowych oraz białych ścian i sufitów w

pomieszczeniach klasowych

W celu zminimalizowania odbicia należy pilnować, aby uczniowie nie

siadali w odległości mniejszej niż 2,2 m od tablicy

Poprawne rozmieszczenie opraw oświetleniowych i miejsc pracy

Hałas

Hałas Hałas

wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe, uciążliwe

lub szkodliwe dźwięki oddziałujące na narząd słuchu i inne

zmysły człowieka przeszkadzające w wykonywaniu czynności

lub utrudniające wypoczynek

charakteryzuje się różnorodnością źródeł i powszechnością

występowania

HałasHałas

Szkodliwy

Wywołuje trwałe skutki w

organizmie człowieka.

Uciążliwy

Nie wywołuje trwałych skutków w

organizmie człowieka,

ale utrudnia wykonywanie

określonych czynności.

Polska norma dotycząca dopuszczalnego Polska norma dotycząca dopuszczalnego poziomu hałasupoziomu hałasu

PN-87/B-02151/02 Akustyka budowlana.

Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach

dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach.

Dopuszczalny poziom hałasu w Dopuszczalny poziom hałasu w pomieszczeniach placówek oświatowychpomieszczeniach placówek oświatowych

Pokoje dla dzieci w żłobkach i przedszkolach35dB

Klasy i pracownie szkolne40 dB

Zdrowotne skutki oddziaływania hałasuZdrowotne skutki oddziaływania hałasu

Na narząd słuchu:

czasowe lub trwale obniżenie progusłuchu,

zmiany patologiczne ucha,

uszkodzenie mechaniczne narządusłuchu,

Na organizm ludzki:

zmiany rytmu oddychania

zmiana ciśnienia tętniczego krwi

zakłócenie wzroku

odruchowe napięcie mięśni

bezsenność, bóle głowy, zawroty

zmiana w funkcjonowaniu układu nerwowego

odczucie niepokoju, lęku, zmęczenia, depresja

Społeczne skutki oddziaływania hałasuSpołeczne skutki oddziaływania hałasu

Obniżenie sprawności i chęci działania oraz wydajności pracy.

Obniżenie sprawności uczenia się i nauczania.

Negatywny wpływ na możliwość komunikowania się.

Rosnąca liczba osób z obniżoną słyszalnością.

Zwiększona pobudliwość, drażliwość.

Jak ograniczyć hałas w Jak ograniczyć hałas w pomieszczeniach szkolnychpomieszczeniach szkolnych

Ograniczenie hałasu pochodzącego z otoczenia budynku szkolnego poprzezstosowanie ekranów akustycznych i pasów zieleni. Przeciwdziałanie odbijaniu się dźwięków lub ich intensyfikacji w obrębiepomieszczeń szkolnych - instalacja szkolna powinna być dobrzekonserwowana, należy wyeliminować brzęczące świetlówki, skrzypiące drzwiitp. aby nie zakłócały ciszy.

Zmniejszenie hałasu w pomieszczeniach poprzez projektowanie i budowanie szerokich, załamanych korytarzy, sytuowanie klas tylko z jednej strony,używanie dźwiękochłonnych materiałów budowlanych, instalowanieszczelnych drzwi i okien.