czyli Wolontariat Europejski w Twojej...

33
Wolontariat zmienia świat czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacji

Transcript of czyli Wolontariat Europejski w Twojej...

Page 1: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

Wolontariat zmienia świat

czyli

Wolontariat Europejski

w Twojej organizacji

Page 2: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

Spis treściWstęp 5Oprogramieiedukacjipozaformalnejsłówkilka 6PrzygodazWolontariatemEuropejskim 9ŚladamihistoriiWolontariatuEuropejskiego 11WolontariatEuropejskiwliczbach 14DlaczegomłodziludziepowinnikorzystaćzWolontariatuEuropejskiego? 19Korzyścizwolontariatudlawszystkich 21

KtojestkimwWolontariacieEuropejskim 25Jakrozpocząćgoszczenieiwysyłaniewolontariuszy? 27Trochęofinansach 32SzkoleniawWolontariacieEuropejskim 35

UczeniesięwWolontariacieEuropejskim 38WolontariatEuropejskiamobilność 42Lokalnieiglobalnie 45Międzykulturowość 50Włączaniemłodzieży 53WspółpracazeWschodem 56Podsumowanie 60Ważneadresy 62

Page 3: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

4 5

Różnorodność jest aspektem traktowanym priorytetowo przez program „Młodzież w działaniu”, zaś przezWolontariat Europejski –w sposób szczególny.Myśląc o konkretach, o pojedynczym projekcie czy nawetdziałaniuangażującymwolontariusza,byćmożeniełatwowyobrazićsobierealizowanieuprzedniozaplanowanejstrategiidotyczącejróżnorodnościwłaśnie.Tymczasem,możnająodnaleźćnarozmaitychiniemalwszystkichpłaszczyznach działania, ponieważ jest ona jednym z kilku podstawowych elementów tworzących esencjęWolontariatuEuropejskiego.Różnorodnośćdotyczytematykipodejmowanychprojektów,wolontariuszy,którzyprzyjeżdżają do organizacji, i pomysłów, które wolontariusze realizują. Każda organizacja angażująca sięwWolontariatEuropejskizyskuje.

Wpierwszej części publikacji „Wolontariat zmienia świat czyliWolontariat EuropejskiwTwojej organizacji”przedstawimyistotęihistorięWolontariatuEuropejskiegoorazkorzyścipłynącezjegorealizacjidlawszystkichzaangażowanychstron.DalszaczęśćzawierapraktycznewskazówkidotycząceWolontariatuEuropejskiego.Jakotrzymaćakredytację?Kimsąpartnerzyprojektu?Czyprogram„Młodzieżwdziałaniu”finansujecałyprojekt?Jakieszkoleniaorganizacjamazapewnićwolontariuszowi?Ocozadbać,bystworzyćdobryprojektWolontariatuEuropejskiego?W trzeciej części publikacji pracownicy Narodowej Agencji i organizacje, które już od wielu lat działająnapoluwolontariatu–Stowarzyszenie„JedenŚwiat”zPoznania,FundacjaBorussiazOlsztyna,EuropejskieForumMłodzieży zBystrzycyKłodzkiej,PolskaFundacja im.R.Schumana zWarszawy i FundacjaWiatrakzBydgoszczy–podzieląsięswoimidoświadczeniaminatematWolontariatuEuropejskiego.

Mamynadzieję, że lekturabędzie inspiracjądlaPaństwaorganizacji.Więcej informacji znajdzieciePaństwonastroniewww.mlodziez.org.plwsekcjiWolontariatuEuropejskiego.

ZespółAkcji2.–WolontariatEuropejski

Wstęp

Projektgraficzny:MonikaWojkowska

Redakcja:AgnieszkaMoskwiak

Koncepcjaiopracowanietekstów:MartaBrzezińska-Hubert,AgnieszkaMoskwiak

Redakcjajęzykowaikorekta:AgnieszkaPawłowiec,WeronikaWalasek

Autorzytekstówifotografii:WpublikacjiwykorzystanotekstyizdjęciaprzygotowaneprzezprzedstawicieliNarodowejAgencji,byłychwolontariuszyEVS,

przedstawicieliakredytowanychorganizacjiEVSorazmateriałyizdjęciazmateriałówarchiwalnychAkcji2.,którychautoramisąbeneficjenciprogramu.

Druk:DrukarniaNarodowaS.A.

Nakład:1000egz.

ISBN:978-83-62634-22-4

FundacjaRozwojuSystemuEdukacji

NarodowaAgencjaProgramu„Młodzieżwdziałaniu”

ul.Mokotowska43

00-551Warszawa

tel.(+4822)46-31-323;46-31-000

fax(+4822)46-31-025;46-31-026

www.mlodziez.org.pl

www.frse.org.pl

TapublikacjazostałazrealizowanaprzywsparciufinansowymKomisjiEuropejskiej.Publikacjaodzwierciedlajedyniestanowiskojejautorów

iKomisjaEuropejskanieponosiodpowiedzialnościzaumieszczonąwniejzawartośćmerytoryczną.

PUBLIKACJABEZPŁATNA

Page 4: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

„Uczymysięprzezcałe życie”– tęmaksymę znaprawie każdy z nas.Jeśliwziąćpoduwagęnaukęszkolną–czyliformalną–takąszansęmająwłaściwie tylko nauczyciele i profesorowiewyższych uczelni.Wszyscymożemy za to (bezwzględu nawiek, pochodzenie czywykształcenie)aktywnie „dotykać” życia, doświadczać go i wyciągać z tegownioski,wiedzę oraz nabywać kompetencje. Realizacja projektów w ramachprogramu„Młodzieżwdziałaniu”stwarzaprzestrzeńdotakiegowłaśniesposobu uczenia się, czyli edukacji pozaformalnej1. Związana jest onaz rozpoznawaniem możliwości intelektualno-praktycznych w tokudziałania, niejako „wboju”, kiedy towykorzystuje się rozmaitemetodypracy, np. edukację rówieśniczą, grupę projektową, opiekęmentorską.Mimo pozaformalnego charakteru i braku zakorzenienia w określonymsystemie edukacyjnym takie uczenie się realizowane jest w oparciuo określony plan, dobór uzgodnionych z uczestnikami procesumetod,formdziałaniaiewaluacjizdobytegodoświadczenia2.Terminu edukacja pozaformalna zaczęto używać pod koniec latsześćdziesiątych3 w Stanach Zjednoczonych. Zauważono, że procesuczenia się zachodzi również poza granicami zinstytucjonalizowanegosystemu szkolnictwa. Edukacja pozaformalna towarzyszy i uzupełnia proces uczenia się, jaki zachodzi w trakcie edukacji formalnej. Może zachodzić w miejscu pracy, w organizacjach pozarządowych, w lokalnych społecznościach, a także w sektorze prywatnym. Uczestnictwo jest zawsze dobrowolne. Proces edukacji pozaformalnej jest ustrukturowany, intencjonalny (w odróżnieniu od edukacji nieformalnej) i celowy. Nie prowadzi do uzyskania formalnych kwalifikacji. Nauczyciele, edukatorzy nie podlegają uregulowaniom prawnym i są często wolontariuszami4.

Cechy charakterystyczne edukacji pozaformalnej:•krótkoterminowa•majasnookreśloneceleedukacyjne•dotyczyokreślonychdziedzin,np.zatrudnienie,społeczeństwoobywatelskie,edukacjaeuropejska,edukacjaglobalna,itp.

•uczestnicyzdobywająwiedzęiumiejętnościwokreślonejprzezsiebiesamychdziedzinie

•uczestniczeniewprogramachedukacjipozaformalnejnieuniemożliwiapracyczyedukacjiszkolnej

•zawartośćprogramówedukacyjnychjestzindywidualizowanaimanaceluwykształceniepraktycznychumiejętności

•programjestzamierzonyiokreślony,alejednocześniejestodpowiedziąnapotrzebyuczestników,którzyczęstosamigokształtują

•zawartośćprogramuedukacjipozaformalnejmożebyćzmienianawczasietrwaniaprogramuidostosowywanadopotrzebuczącychsię

•stosowanesąnowatorskiemetodynauczania•brakhierarchiczności:uczeń–nauczyciel.

Program „Młodzież w działaniu”, a w szczególności WolontariatEuropejski, mieści się w nurcie edukacji pozaformalnej. Jestnajważniejszyminstrumentem,jakimposługujesięKomisjaEuropejska,aby umożliwić młodym ludziom zdobywanie doświadczeń. ChociażuczestnictwowWolontariacieEuropejskimniegwarantuje zatrudnienia,umiejętnościzdobyteprzezwolontariuszypomagająimporuszaćsięnarynku pracy. Każdy uczestnikWolontariatu Europejskiego otrzymuje pozrealizowaniu projektu certyfikat Youthpass, który szczegółowo opisujeto,czegonauczyłsięwolontariusz.

Program „Młodzież w działaniu”„Młodzież w działaniu” to program Unii Europejskiej, dziękiktóremu młodzi ludzie w wieku 13-30 lat mogą realizować swojepasje, rozwijać umiejętności i zdobywać nowe doświadczeniawczasiewolnymodnauki.Programadresowany jest równieżdoosóbpracującychzmłodzieżąorazorganizacjidziałającychnarzeczmłodzieży,którechcąpodnieśćswojekwalifikacje,rozwinąćdziałaniaczynawiązaćwspółpracęmiędzynarodową.Program wspiera finansowo i merytorycznie inicjatywy podejmowanepoza szkołą i poza uczelnią. Projekty zgłaszane do programu sąprzygotowywaneirealizowaneprzezmłodzieżlubteżplanowanezmyśląo niej. Angażująmłodych ludzi od pierwszego pomysłu do zamknięciawszystkichzwiązanychznimiformalności.„Młodzieżwdziałaniu”zachęcadopodejmowaniaprzeróżnychwyzwań,począwszyodmiędzynarodowejwymianymłodzieży,wyjazdunawolontariateuropejskipoprzezorganizacjęinicjatyw na rzecz lokalnej społeczności, szkoleń, seminariów aż pospotkaniaidebatyzosobamiodpowiedzialnymizapolitykęmłodzieżową.W programie może uczestniczyć każdy młody człowiek bez względunapłeć,pochodzenieetniczne,statusspołeczny,sytuacjęmaterialnąitp.Szczególnynaciskpołożonyjestnauczestnictwomłodzieżyzmniejszymiszansami, czyli tej, która ze względów społecznych, geograficznych,zdrowotnych czy ekonomicznychma utrudniony dostęp do informacji,edukacjiikultury.

Powiedz mi, a zapomnę, Pokaż mi, a zapamiętam,Zaangażuj mnie, a zrozumiem.

Konfucjusz1.Częstotermin„edukacjapozaformalna”używanyjestwznaczeniuedukacjinieformalnej(incydentalnej)iviceversa.Wynikatozróżnychwersjitłumaczeńangielskichterminów„non-formallearning”i„informallearning”

2.Kurzępa,J.O potrzebie komplementarności w edukacji formalnej i nieformalnej: aplikacje teoretyczno-praktyczne w: Doświadczać uczenia - materiały pokonferencyjne,FundacjaRozwojuSystemuEdukacji,Warszawa2005

3.Fordham,P.E.,Informal, non-formal and formal education programmes in YMCA George Williams College,YMCA,London19934.Chisholm,L., Mixing the foundations for a new learning culture for Europe: The agenda for a milestone seminar, Research Seminar in the framework of the youth Research Partnership between

the European Commission and the Council of Europe, European Youth Center Strasbourg,28-30April2004,openingsession:IntroductiontotheSeminar.

O programiei edukacji pozaformalnej

słów kilka

Fot.DagnaGmitrowicz

6 7

Page 5: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

Zacznijmy od początku. Co było pierwsze: wolontariat czy praca?

Swoją przygodę z Fundacją Rozwoju Systemu Edukacji rozpocząłemw1997lub1998roku.Zaczynałemodprostychpracadministracyjnych.Nieco później zająłem się Wymianą Młodzieży w ramach programu„Młodzież dla Europy” i przez moment nawet koordynowałem tenżeprogram. W roku 2000 ruszał nowy program o nazwie MŁODZIEŻ– który obejmował m.in. dwie akcje, a mianowicie WymianęMłodzieży oraz Wolontariat Europejski. Nawiązałem wówczas kontaktz polskimi organizacjami pozarządowymi, które miały już pewnedoświadczenia w realizacji tego rodzaju projektów. Dzięki temumogłem skorzystać z praktyki osób, które poznały wolontariat w wieluwymiarach bądź to pracując jako wolontariusze, bądź organizująctego typu przedsięwzięcia. Pracowałem wtedy z wieloma ludźmi,jednak osobą, która niezwykle mi wówczas pomogła, była MałgosiaKopka – trenerka, która przez kilka lat współpracowała z niemieckąorganizacją KURVE Wustrow. Prowadziła szkolenia dla niemieckichwolontariuszy oraz organizacji goszczących w Niemczech. Wspólniezbudowaliśmy nasz, polski system szkoleń dla wolontariuszyi współpracowaliśmy razem przez kilka lat. Pierwsze szkoleniaprowadziliśmy wspólnie. W ten właśnie sposób powstawały pomysłynadalszeszkolenia,pierwsze i kolejnemoduływarsztatów.Całapracanadtworzeniemwszystkiegoodpodstawmiałaniezwykłeprzełożenienaefekty–to,cobyłonapoczątkuprzeniosłosięnapóźniejszedziałaniaiwypracowaneprocedury,któredziałajądodziś.

Cele programu to:•przezwyciężaniebarier•pokonywanieuprzedzeńistereotypówwśródmłodychludzi• wspieranie ich mobilności oraz promowanie aktywności obywatelskiej.„Młodzież w działaniu” wspomaga przedsięwzięcia, któremają pomócw rozwoju osobowości młodych ludzi oraz w nabywaniu przez nichnowychumiejętności.

Działania wspierane przez program:

Akcja 1. Młodzież dla Europy

Akcja 1.1. Wymiana MłodzieżyWspiera spotkaniamłodzieżywwieku 13-25 lat z krajów europejskichwceluwzajemnegopoznania,przedyskutowaniainteresującychtematów,zrealizowaniawspólnychprzedsięwzięć.

Akcja 1.2. Inicjatywy MłodzieżoweDofinansowujedziałaniamłodzieżowe,któresłużąspołeczności lokalnej.Akcjaprzeznaczonajestdlamłodychludziwwieku18-30lat.

Akcja 1.3. Młodzież w DemokracjiWspomagaprzedsięwzięciapromująceuczestnictwomłodzieżywżyciuobywatelskimnapoziomielokalnym,krajowymimiędzynarodowym.

Akcja 2. Wolontariat EuropejskiUmożliwia wysyłanie młodych ludzi jako wolontariuszy do pracyprzy różnych projektach zagranicznych (ekologicznych, socjalnych,kulturalnych itp.) oraz goszczenie wolontariuszy z innych krajóweuropejskichwpolskichorganizacjachiinstytucjachnonprofit.ProjektyWolontariatu Europejskiego mogą być realizowane indywidualnie lubgrupowoprzezmłodychludziwwieku18-30lat.Młodziludziewykonujądziałanianarzeczspołecznościlokalnejwkrajuinnymniżichkrajzamieszkania.WolontariatEuropejski–EVS–stwarzaimzatemokazjęzdobyciadoświadczeńprzydatnychwprzyszłymżyciuosobistymizawodowym.Wolontariuszerozwijająswojezainteresowania,ucząsięzaradności,poznająinneśrodowisko,kulturę,obyczaje.Udziałw projektach EVS zwiększa szanse znalezienia przez młodych ludzipracy.Osoby realizujące projekt wraz z instytucjami wysyłającymi i przyjmującymi muszą wyraźnie określić cele, zadania i formy jegorealizacji. Ważnym elementem tych działań jest możliwość zdobyciaumiejętności potrzebnychw życiu społecznym, które będą przydatnerównież po powrocie do kraju. Młodzi ludzie powinni angażować się wżyciespołecznościbędącejgospodarzemipracowaćnieodpłatnienajejrzecz.Projektymogąbyćrealizowanewyłącznieprzezinstytucjenonprofit(nienastawionenazysk).

Akcja 3. Młodzież w ŚwieciePromuje i dofinansowuje współpracę pomiędzy młodzieżą z KrajówProgramu i Krajów Partnerskich. Wspiera organizację wymianz młodymi ludźmi z państw sąsiadujących z rozszerzoną Europąi z innych krajów świata oraz szkolenia i projekty współpracywsieci.

Akcja 4.3. Szkolenie i Tworzenie SieciPomagawszystkim,którzysązaangażowaniwdziałalnośćmłodzieżową,w przygotowanie i realizację projektóww ramach programu „Młodzieżw działaniu”. Oferuje szkolenia, seminaria, staże dla pracownikówmłodzieżowych.

Akcja 5.1. Spotkania młodzieży z osobami odpowiedzialnymi za politykę młodzieżowąWspiera dialog młodzieży z osobami odpowiedzialnymi za kreowaniepolitykimłodzieżowejwEuropie.Umożliwiam.in.organizacjękrajowychimiędzynarodowychspotkańdotyczącychwspółpracywtejdziedzinie.

ZarealizacjęprogramuwPolsceodpowiadaNarodowaAgencjaProgramu„Młodzież w działaniu” funkcjonująca w ramach Fundacji RozwojuSystemuEdukacji.

8 9

Fot.ZbigniewDrzewiecki

Rozmowa z Bartoszem Mieleckim – koordynatorem Akcji 2. Wolontariatu Europejskiego w latach 2000-2006

Przygoda z Wolontariatem Europejskim

NazdjęciuBartekMielecki

Page 6: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

10 11

Śladami historii Wolontariatu Europejskiego

Program „MŁODZIEŻ” i jego następca „Młodzieżw działaniu”odpoczątkuistnieniarealizujądwacele:wzmacnianiespołeczneji zawodowej integracji młodych ludzi oraz wspomaganiespołecznościlokalnych,awszerszejperspektywiepromowanieuznawalności kształcenia pozaformalnego. Szczególnymzadaniem programu jest przeciwdziałanie wykluczeniuspołecznemu przez docieranie do młodzieży z mniejszymiszansami, a także do osób i organizacji pracującychztągrupąspołeczną.

Od czego zaczęła się Pana bezpośrednia przygoda z Wolontariatem Europejskim?WmomenciekiedyruszałprogramMŁODZIEŻ,pracowałyprzynimtylkoczteryosoby.WtedyteżrazemzRenatąSobolewską,ówczesnądyrektorprogramu MŁODZIEŻ, zastanawialiśmy się, jak podzielić obowiązki.Ostatecznieustaliliśmy,żekoordynacją„nowej”akcji–czyliWolontariatuEuropejskiego–zajmęsięja.Natomiast„stary”program,czyliWymianęMłodzieży, powierzymy nowej osobie – Pawłowi Aleksandrowiczowi.Bardzo się cieszę, że tak się stało, ponieważ Wolontariat Europejskibardzo mnie fascynował i opieka nad nim sprawiała mi dużo radości.Miałemjużwówczasdoświadczeniewpracywolontariusza–pracowałemjako instruktor harcerski i dużoczasupoświęcałempracyworganizacjipozarządowej. Aspekt międzykulturowy i międzynarodowy był takżedodatkowązachętąibardzomnieciekawił.Traktowałemtojakonaprawdęcośwyjątkowego.

Polska a wolontariat? Możliwości czy zagrożenie? Jaki to rodzaj pracy i czy w ogóle się liczy?Wówczas w Polsce temat wolontariatu nie był zbyt popularny, niewspominającjużowolontariaciemiędzynarodowym.Ludziepatrzylinatopodejrzliwie–„Jakmożnawyjechaćzagranicę,nieponoszącspecjalnieżadnychwiększychkosztów?”.Byłyoczywiściepojedynczeorganizacje,którezajmowałysiętymtematemiwspółpracowałygłówniezpartneramizNiemiec.Zdarzałosię także,żektośwspółpracowałzwolontariuszamiz innychkrajów,ale tobyły jednostkoweprzypadki.Dlatego teżmiałemświadomość, że jest to projekt, który stwarza ogromne możliwościi pozwoli na rozszerzenie tej naszej współpracy na inne kraje. Dużewyzwanie i wielka odpowiedzialność dająca młodym ludziom szansęrozwoju osobistego oraz przeżycia fantastycznej przygody. Znaczącynaciskkładliśmynamotywacjęosób,którezgłaszałysiędonasichciałyuczestniczyćwprogramie.Chcieliśmyodpoczątku,abyludzie,którzysiędonaszgłaszają,byliświadomitego,cotakiwyjazdoznacza,żebyokresspędzony poza domem nie był czasem straconym awręcz przeciwnie,szansąnarozwójiznalezienieswojej„ścieżki”.

Jakie przeszkody w polskiej rzeczywistości były najtrudniejsze do pokonania?Największym problemem było wypromowanie tego rodzaju działania.Na początku szukaliśmy organizacji, które są w stanie dotrzeć dowolontariuszy, organizacji, które jużmiały doświadczenie przy realizacjipodobnychprojektów.Tedziałaniabyłytrochękłopotliweiczasochłonne,niemniejudałonamsię znaleźćkilka takich instytucji.Większośćznichzaangażowałasięwewspółpracęznamibezreszty.Oczywiścieniebyłołatwo,zdarzałosię,żeprojektysięrozsypywały.Częstobowiem oczekiwania wolontariuszy nie pokrywały się z oczekiwaniamiorganizacji goszczących i odwrotnie. Wtedy staraliśmy się wspieraćobydwie strony, na przykład mediując pomiędzy nimi, wypracowującstandardywspółdziałaniaetc.Drugąsprawąbyłozachęceniemłodychludzi

dowyjazdówizrealizowaniezamierzeń.Wszystkienaszedziałaniawtymczasiebyłykompromisempomiędzyrealizacjąprojektów,wykorzystaniemprzyznanychnatencelfunduszy,wpisaniemsięwstatystkiorazrealizacjąmisji.Akwestiaidei,jakąchcieliśmyprzekazać,nasamympoczątkunieprzezwszystkichbyławłaściwierozumiana.Dzięki temu, że akcja powoli i systematycznie się rozrastałaipopularyzowaławszelkieszkolenia,warsztatyiseminariaweszłynastałewnasządziałalnośćorazstałysięelementemewaluacyjnymprojektów.

Czy kiedy rozpoczynał Pan pracę z Wolontariatem Europejskim, miał Pan jakiś scenariusz działań do wykonania?Był todługiprocespracycałegozespołu, jednakzrokunarokudawałosiępodnosićpoprzeczkę.WostatnichlatachmojejpracywFundacjiudałonam się osiągnąć zamierzony cel. Program się rozrósł i stał sięmarkąsamąwsobie,stałsię rozpoznawalny.Gdyzaczynaliśmy–byłemsam.Docelowostworzyliśmyzespółsześciuosób,byliśmyprawdziwądrużyną.Naszzespółspotykałsięregularnie,pracowaliśmycałyczasnadnaszymikompetencjami, prowadziliśmy szkolenia dla naszych beneficjentów.Niektórzyznassątreneramidodziś.

Które z zadań rozpoczętych przez Pana nadal istnieją?To,copozostałoponaszymzespole,acosięchybasprawdzadochwiliobecnej, to system akredytowania i certyfikowania poszczególnychorganizacji, zespoły trenerów oraz systemy szkoleń czy seminariów,niektóreformypublikacji,któresąpodtrzymywanedodziś.

Jakie osoby, z którymi miał Pan możliwość współpracować przez te kilka lat, wyjątkowo Pan ceni, bądź pamięta?Jest mnóstwo osób, które zrobiły kawał naprawdę dobrej robotyi pewnie zabrakłoby czasu, żeby je wszystkie wymienić – ale są to,m.in. Magda Jakubowska, Aneta Cruz-Kąciak, Dagna Gmitrowicz,Radek Ciszewski, Michael Kimmig, Wojtek Szczepanik czy MonikaMrówczyńska. Jednak przede wszystkim nie wyobrażam sobiemojej pracy bez Małgosi Kopki, jak już wcześniej wspomniałembyła to osoba, która niesamowicie mi pomogła i bez którejz pewnością Wolontariat Europejski w Polsce dziś wyglądałbyinaczej. Dużą pomoc otrzymałem też od Agnieszki MoskwiakiKarolinySucheckiej.A wyjątkowe wspomnienia… Zdecydowanie film „Nie rozumiem”!Widziałemgochybatrzystarazy iwcalenieżartuję.Zawszemniebawi,śmiejęsię,zakażdymrazem,gdygooglądam.

Bardzo dziękuję za możliwość przeprowadzenia tego wywiadu. Było to dla mnie niezwykle pouczające doświadczenie.

Monika Victoria Gorgoń, Dział Promocji i Informacji FRSE

Film „Nie rozumiem” dostępny jest na stronie programu „Młodzież w działaniu” www.mlodziez.org.pl.

Page 7: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

12 13

Od1988r.wwielukręgachtrwałydyskusjenatematbarierwmobilnościmłodzieży1wEuropie.Zauważono,żeoilepodejmowanebyłydziałaniadotycząceswobodyprzepływupracownikówistudentów,otyleosobymłodeniemająaniszansy,animożliwościswobodnegoporuszaniasięnaterenieEuropy.PoprzezotwarcienawschódEuropastawałasięcorazwiększa.Wyżdemograficznykońcalatsiedemdziesiątychmiałniebawemwejśćnarynekpracy–pojawiłabardzodużagrupamłodzieży,którejpozakończeniuedukacjinieudałosięznaleźćzatrudnienia.

W 1995 r. Komisja Europejska zapoczątkowała program Wolontariat Europejski. Było to naturalnąkonsekwencjąpopularności,jakącieszyłysięwymianymiędzynarodowe.Wlatach1996-97wWolontariacieEuropejskim wzięło udział 2500 wolontariuszy z krajów Unii Europejskiej2 oraz Islandii, LiechtensteinuiNorwegii.Wtrakcie trwaniaakcjipilotażowejprzeprowadzonorównieższczegółowebadaniaankietowena tematwpływuudziałuwWolontariacieEuropejskimnawolontariuszy,na ichdalsząedukację,wybórpracy, rozwój osobisty. Badania te jednoznacznie potwierdziły potrzebę kontynuowania WolontariatuEuropejskiegonawiększąskalę.

W2000 r. zprogramuMłodzieżdlaEuropy,WolontariatuEuropejskiegooraznowegoelementu– Działań Wspierających narodził się program MŁODZIEŻ, który składał się z pięciu działań,nazwanychAkcjami.

Wkwietniu2004r.KomisjaEuropejskaopublikowałatymczasowyraportoceniający3program„MŁODZIEŻ”,z któregowynikało, że program tenmiał bardzo pozytywnywpływ na uczestników. Dawał im szansęnabycianowychumiejętnościosobistych,społecznych,kulturowychorazzawodowych.

Odpowiedzią na te wyzwania było uruchomienie w 1989 r. programu „Młodzież dla Europy”,umożliwiającegomłodymludziomrealizacjęwymianmiędzynarodowych.

KomisjaEuropejskawnowejstrategiiEuropa2020oficjalnieuznaje,żemłodziludziejakosiłanapędowadlaprzyszłościUniiEuropejskiejmusząznaleźć się w centrum zainteresowania UE. Wydarzenia ostatnich lat,awszczególności kryzysgospodarczy i społeczny, jakiedotknęłycałąUnię,szczególniemocnouderzyływmłodych ludzi.Wstarzejącymsięeuropejskimspołeczeństwiezbytdużyodsetekmłodzieżykończyedukacjęprzedwcześnie lub z niewystarczającymi kwalifikacjami, by następniebezskutecznie poszukiwać pracy. Podstawy przyszłej koniunkturywUniiEuropejskiejmajązatemtworzyć:rozwójopartynawiedzy,wysokipoziomedukacjiiumiejętności,adaptacyjnośćdowymogówrynkowych,kreatywnośćorazinnowacja.

Czterygłówneceleinicjatywy„Youthonthemove”będąnastępujące:•promocjaatrakcyjnościszkolnictwawyższegodlarozwojugospodarkiopartejnawiedzy

• budowamocnych podstaw systemu uczenia się przez całe życieotwartych na społeczeństwo i gospodarkę oraz wzmacnianiekompetencjikluczowych

•wsparciedlarozwojutransnarodowejmobilnościedukacyjnejmłodzieży•rozwijaniemożliwościuczeniasięiintegracjispołecznejdlawszystkichmłodych ludzi oraz budowanie ram mających na celu zmniejszeniebezrobociawśródmłodzieży.

Więcejoinicjatywie„Youthonthemove”nastronieKEhttp://europa.eu/youthonthemove/

W2008 r. społecznośćeuropejska liczyłaok.500mlnosóbpochodzącychzróżnychgrupjęzykowych,kulturowych i społecznych. 96 mln stanowiłamłodzież w wieku 15-29 lat. Grupa docelowaprogramusięrozszerzyła.

Rok 2010 jest dla Unii Europejskiej rokiem podwieloma względami wyjątkowym. Po pierwsze,zgodniezkalendarzemeuropejskimjestonczasemśródokresowej ewaluacji programów działającychw latach 2007-2013, a więc także programu„Młodzież w działaniu”. Po drugie, w tym rokuogłoszonazostajenastępczyniStrategiiLizbońskiej,czylinowastrategiaEuropynakolejnądekadę.

Przewodnią inicjatywą Unii Europejskiej, która mawspieraćrealizacjęstrategiiEuropa2020wobszarzemłodzieży,jest„Youthonthemove”.

1988-1995

1989

2004

2007-2013

1995-2000

2000-2006

2008

2010

2011

1.Barrierstoyouthmobility(G.DannemannReport),CEJ/MOBY,Strasbourg19882.W1996r.UniaEuropejskaskładałasięz15krajów3.http://europa.eu.int/comm/youth/program/evaluation_en.html#interim_evaluation(18.05.2004)

Od2007r.działaniarealizowanewramachprogramu„MŁODZIEŻ”kontynujeprogram„Młodzieżwdziałaniu”.Wnowymprogramiebardzodużynaciskzostałpołożonynauczestnictwomłodzieży,agranicawiekowarozszerzonado13-30 lat.KomisjaEuropejskaszacuje,żepocząwszyod2007r.10.000wolontariuszybędziecorocznieuczestniczyłowprogramie(70000wolontariuszywokresie 2007-2013).Dla porównania,w latach2000-2006 średnia roczna liczba uczestnikówwynosiokoło3500wolontariuszy.

Page 8: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

Wolontariat Europejski w liczbach

14 15

51

211

378 41

7

601 65

6 701

141 17

3 224

49

160

286 34

9

528

626 647

106 13

2

142

0

100

200

300

400

500

600

700

800

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Projekty złożone

Projekty zatwierdzone

Rok

Licz

ba p

roje

któw

2 32

0 26

7 EU

R

2 43

0 14

7 EU

R

2 54

1 14

7 EU

R

1 58

0 68

5 EU

R

2 03

8 57

5 EU

R

1 07

9 27

7 EU

R

753

142

EUR

580

380

EUR

471

426

EUR

326

050

EUR

EUR

500 000 EUR

1 000 000 EUR

1 500 000 EUR

2 000 000 EUR

2 500 000 EUR

3 000 000 EUR

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009Rok

Kwot

a w

eur

o

WolontariatEuropejski2000-2009–ProjektyAkcji2.

BudżetWolontariatuEuropejskiego2000-2009

0

101

185

232

308

379

373

272

364 376

49 59

101 11

7

205

254 28

9

285

427 44

2

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Rok

Licz

ba w

olon

tariu

szy

Wolontariusze wysłani

Wolontariusze goszczeni

WolontariatEuropejski2000-2009–Liczbauczestników

Poniższe statystyki pokazują stan Wolontariatu EuropejskiegofinansowanegoprzezPolskąNarodowąAgencjęProgramuMŁODZIEŻ(2000-2006)oraz„Młodzieżwdziałaniu”(2007-2009).

Page 9: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

16 17

2 4 4 6 10 12 14 14 14 16 16 18 22 24 26 28 28 30 38 40 42 44 46 51 49 54 56 68 72 86 96 108 126 114 130 124162

232 226

320 355 375

581

1011

0

200

400

600

800

1000

1200

Cypr

Liba

n

Pales

tyna

Chor

wacja

Czar

nogó

ra

Bośn

iai H

erce

gow

ina

Azer

bejdża

n

Słow

acja

Słow

enia

Malt

a

Esto

nia

Izrae

l

Serb

ia

Moł

dowa

Łotw

a

Litw

a

Biało

ruś

Węg

ry

Luks

embu

rg

Bułg

aria

Rum

unia

Mac

edon

ia

Arm

enia

Holan

dia

Szwe

cja

Norw

egia

Irlan

dia

Islan

dia

Finlan

dia

Gruz

ja

Fede

racja

Rosy

jska

Belg

ia

Ukra

ina

Aust

ria

Czec

hy

Portu

galia

Turc

ja

Dania

Grec

j a

Wło

chy

Hisz

pania

Fran

cja

Wiel

kaBr

ytan

ia

Niem

cy

Kraj

Kraj

Licz

ba w

olon

tariu

szy

0 0 0 1 2 2 2 4 4 4 4 6 8 8 8 10 12 14 16 24 24 26 26 28 28 31 38 42 40 47 58 60 69 76 76 100 101 112 123

211270 283

616659

925

0100200300400500600700800900

1000

Liba

n

Malt

a

Izrae

l

Irlan

dia

Chor

wacja

Czar

nogó

ra

Mar

oko

Islan

dia

Bośn

iai H

erce

gow

ina

Serb

ia

Egip

t

Alba

nia

Luks

embu

rg

Azer

bejdża

n

Esto

nia

Słow

enia

Moł

dowa

Norw

egia

Słow

acja

Szwe

cja

Mac

edon

ia

Litw

a

Bułg

aria

Biało

ruś

Czec

hy

Dania

Fede

racja

Rosy

jska

Rum

unia

Grec

ja

Holan

dia

Łotw

a

Arm

enia

Finlan

dia

Gruz

ja

Portu

galia

Węg

ry

Belg

ia

Ukra

ina

Aust

ria

Wło

chy

Hisz

pania

Wiel

kaBr

ytan

ia

Turc

ja

Fran

cja

Niem

cy

Licz

ba w

olon

tariu

szy

WolontariatEuropejski2000-2009–Wolontariuszewysłanizagranicęwgkrajupobytu

WolontariatEuropejski2000-2009–WolontariuszegoszczeniwPolscewgkrajupochodzenia

2 4 4 6 10 12 14 14 14 16 16 18 22 24 26 28 28 30 38 40 42 44 46 51 49 54 56 68 72 86 96 108 126 114 130 124162

232 226

320 355 375

581

1011

0

200

400

600

800

1000

1200

Cypr

Liba

n

Pales

tyna

Chor

wacja

Czar

nogó

ra

Bośn

iai H

erce

gow

ina

Azer

bejdża

n

Słow

acja

Słow

enia

Malt

a

Esto

nia

Izrae

l

Serb

ia

Moł

dowa

Łotw

a

Litw

a

Biało

ruś

Węg

ry

Luks

embu

rg

Bułg

aria

Rum

unia

Mac

edon

ia

Arm

enia

Holan

dia

Szwe

cja

Norw

egia

Irlan

dia

Islan

dia

Finlan

dia

Gruz

ja

Fede

racja

Rosy

jska

Belg

ia

Ukra

ina

Aust

ria

Czec

hy

Portu

galia

Turc

ja

Dania

Grec

j a

Wło

chy

Hisz

pania

Fran

cja

Wiel

kaBr

ytan

ia

Niem

cy

Kraj

Kraj

Licz

ba w

olon

tariu

szy

0 0 0 1 2 2 2 4 4 4 4 6 8 8 8 10 12 14 16 24 24 26 26 28 28 31 38 42 40 47 58 60 69 76 76 100 101 112 123

211270 283

616659

925

0100200300400500600700800900

1000

Liba

n

Malt

a

Izrae

l

Irlan

dia

Chor

wacja

Czar

nogó

ra

Mar

oko

Islan

dia

Bośn

iai H

erce

gow

ina

Serb

ia

Egip

t

Alba

nia

Luks

embu

rg

Azer

bejdża

n

Esto

nia

Słow

enia

Moł

dowa

Norw

egia

Słow

acja

Szwe

cja

Mac

edon

ia

Litw

a

Bułg

aria

Biało

ruś

Czec

hy

Dania

Fede

racja

Rosy

jska

Rum

unia

Grec

ja

Holan

dia

Łotw

a

Arm

enia

Finlan

dia

Gruz

ja

Portu

galia

Węg

ry

Belg

ia

Ukra

ina

Aust

ria

Wło

chy

Hisz

pania

Wiel

kaBr

ytan

ia

Turc

ja

Fran

cja

Niem

cy

Licz

ba w

olon

tariu

szy

Page 10: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

18 19

2590

2228

2000

2100

2200

2300

2400

2500

2600

2700

Wolontariusze wysłani Wolontariusze goszczeni

WolontariatEuropejski2000-2009–Liczbauczestników

6 20 22 24 56 76 78 87 99 100 125 167

286 316380

919

0100200300400500600700800900

1000

opol

skie

podk

arpa

ckie

święt

okrz

yskie

lubu

skie

kujaw

sko-

pom

orsk

ie

podl

askie

lube

lskie

łódz

kie

pom

orsk

ie

zach

odni

opom

orsk

ie

wiel

kopo

lskie

śląsk

ie

war

miń

sko-

maz

ursk

ie

mało

polsk

ie

maz

owiec

kie

doln

ośląs

kie

Województwo

WolontariatEuropejski2000-2009–Liczbaprojektówwgwojewództw

Dlaczego młodzi ludzie powinni korzystać

z Wolontariatu Europejskiego?

19

Ponieważ EVS jest:• możliwością spędzenia czasu w innym kraju i tym samym poznania

tamtejszych ludzi i kultury „od wewnątrz”• pracą w charakterze wolontariusza w organizacji, która umożliwia

poznanie pewnego obszaru działań w innej kulturze• szansą pogłębienia i poszerzenia kompetencji na różnych poziomach:

wiedzy, praktycznych umiejętności, kompetencji międzykulturowych, zdolności

• czasem na odkrycie nowego kierunku oraz tego, czego chce się naprawdę i na czym najbardziej zależy w życiu

• bodźcem do osobistego rozwoju, np. samoświadomości, pewności siebie, umiejętności uczenia się, poczucia odpowiedzialności,

• zmianą łączącą czas między szkołą/studiami i pracą, służącą odkryciu swojego miejsca w społeczeństwie

• wyjątkową szansą zdobycia głębokiego doświadczenia, które prowadzi do zmian w życiu młodych ludzi i ma duży wpływ na ich dalszą drogę w przyszłości

• i mnóstwem innych rzeczy...

Michael

Uczestnicząc w Wolontariacie Europejskim, młodzi ludzie mogą nauczyć się samodzielności, odpowiedzialności, umiejętności współpracy w grupie, radzenia sobie w zmieniających się warunkach, mogą poznać języki obce. Te wszystkie kompetencje są wysoko cenione na rynku pracy i poszukiwane przez pracodawców. EVS może być więc szansą na znalezienie wymarzonej pracy na przeżycie niezwykłej przygody, a nawet na spotkanie wielkiej miłości.

Marta

Page 11: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

21

Korzyści z wolontariatu dla wszystkich

21

drDorotaMorońUniwersytetWrocławski

20

Wolontariat,czylidobrowolnainieodpłatnapracanarzeczinnych,tojedenz ważnych przejawów funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego.Zapotrzebowanienapracęspołecznąnieodłącznietowarzyszyrozwojowitrzeciegosektora,bowiemdziękiniejorganizacjemogąłatwiejprowadzićswojądziałalnośćstatutową,aochotnicyzyskująprzestrzeńdodziałania.Wolontariat to również sposób na tanią czy wręcz bezpłatną i bardzoczęstotakżeefektywnąpomocnarzeczszerokopojętejspołeczności,aleprzedewszystkimszkołaobywatelskiej,wspólnejaktywności,polegającejmiędzy innymi na wychodzeniu poza własne partykularne interesynarzeczrealizacjidobrawspólnego.Wolontariatprzejawiasięwrozmaitejaktywności,począwszyodudziałuwjednorazowychczycyklicznychakcjach(np.zbiórkipieniędzynaWielkąOrkiestrę Świątecznej Pomocy) poprzez stałą pracę w organizacjach(wykonywaną w wymiarze kilku – kilkudziesięciu godzin miesięcznie)po pracę społeczną, realizowaną poza granicami kraju, w ramachworkcampów(kilkutygodniowych,wpełnizorganizowanych,najczęściejwakacyjnych projektów, w ramach których wolontariusze z różnychkrajów pracują na rzecz lokalnej społeczności), wyjazdów czy misjikrótkoterminowychorazdługookresowychprogramówwolontariackich.PrzykłademtychostatnichjestprogramWolontariatEuropejski.

Fot.AnnaWoźniak

Pracując w tym programie prawie sześć lat, wysłuchałam wielu wspaniałych historii o tym, jak wolontariat zmienia ludzkie życie. To właśnie ten potencjał do zmiany i rozwoju sprawia, że jest to program, który warto polecić każdemu młodemu człowiekowi szukającemu nowych wrażeń, możliwości rozwijania siebie i własnych kompetencji oraz pragnącemu nie tyle odkrywać, co świadomie tworzyć własną drogę.

Eliza

Aby spojrzeć na siebie z innej perspektywy, odkryć i rozwijać swoje zdolności i umiejętności, poznać nowe miejsca, ludzi i możliwości.

Marta

Wolontariat wzbogaca – młodzi ludzie kształtują swoje zachowania społeczne i rozwijają swoje kompetencje.

Wojtek

Aby zmierzyć się z własnymi umiejętnościami, wiedzą, postawą i spostrzec, że ma się te zasoby.

Dagna

Odpowiadali trenerzy Wolontariatu Europejskiego.

Wolontariat to niepowtarzalna szansa doświadczenia przygody, która może dać wszystkim osobom zaangażowanym inspiracje, motywacje, świadomość i energię na swojej drodze życia.

Tomek

Page 12: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

232322

Fot.KatarzynaGrabowska Fot.MariadeSola

Wolontariat Europejski to Akcja 2. programu „Młodzież w działaniu”,czyli programu Unii Europejskiej uruchomionego zmyślą omłodzieży.Stymulujeonaktywnośćmłodychludzi,rozbudzasolidarnośćitolerancję,promujemobilność,edukacjępozaformalnąidialogmiędzykulturowyorazintegracjęmłodzieży.WolontariatEuropejskiumożliwiamłodymludziom(generalniewwieku18-30 lat) pracęwolontariackąprzezokresdo12miesięcyw innymkrajuniż ichkrajzamieszkania.Takapracaniesiezesobąwielekorzyści.Popierwszeprzynosiprofitylokalnejspołeczności,podrugieorganizacjigoszczącejwolontariusza,potrzeciezaśsamemuspołecznikowi.Krótkie ichzestawieniepozwolinawykazanieniezwykłejwartościWolontariatuEuropejskiego.

Społeczności lokalneOrganizacje,któregoszcząwolontariuszy,sąpodmiotamizakorzenionymiw lokalnych społecznościach i aktywnie działającymi na ich rzecz.Pamiętać należy, że mogą to być organizacje pozarządowe, ale nietylko, gdyżprzyjmowaćspołecznychpracownikówmogą też instytucjepubliczne czy organizacje komercyjne, ale te ostatnie tylko wówczas,gdyorganizująimprezęmłodzieżową,sportowąlubkulturalną.Wswymzałożeniu praca wolontariusza winna przynosić korzyści organizacjigoszczącej i społeczności lokalnej, ale jednocześnie nie jest to formapraktyk ani też pracy zarobkowej, a ochotnicy nie mogą zastępowaćwynagradzanychpracowników.Wolontariusze wykonują nieodpłatną, niezarobkową pracę w pełnymwymiarzegodzinnarzeczlokalnychspołecznościwokreślonymwcześniejobszarze działania, np. kulturze, edukacji, problematyce i działalnościmłodzieżowej, sporcie, opiece społecznej, ochronie środowiska,współpracy na rzecz rozwoju itp. Ich praca to nieodpłatna i efektywnapomocwrozwiązywaniuproblemówlokalnychspołeczności.

Jednocześnie sam pobyt ochotnika w społeczności sprzyja jejotwarciunaświat,zapoznaniuzinnąkulturą,językiem,religiączyświatopoglądem, pozwala odkryć, że ludzie reprezentujący innekulturysąw rezultacieniezwykledosiebiepodobni inawiązaniez nimi kontaktów to ciekawe doświadczenie. Ma to szczególneznaczeniewprzypadkuspołeczności o charakterze zamkniętym,izolującychsięod innychczywręczodrzucającychodmienność.Wolontariusze mogą być dla członków społeczności lokalnychwzorcemaktywnegoobywatela,którypodejmujesięnieodpłatnejpracy na rzecz innych. Ich postawa sprzyjać może motywacjidopodejmowaniapodobnychdziałań–wspólnejwolontariackiejpracy dla dobra społeczności, a nawet mobilizować do udziału wpodobnych,wyjazdowychprojektachwolontariackich.

Organizacje zaangażowane w projektJak już wspomniano, praca wolontariuszy winna przynosić korzyściorganizacjom goszczącym i społecznościom lokalnym. Tak więc

organizacje przyjmujące ochotników zyskują pracowników na ustalonyz góry okres, którzy nieodpłatnie i w pełnym wymiarze czasu pracybędą podejmować działania przynoszące profity z perspektywy misjiorganizacji.JednocześnieWolontariat Europejski nakłada naorganizacje goszczącepewneobowiązkiorazograniczeniacodopracyochotników.Wolontariatnie może więc być formą praktyki, ani też formą pracy zarobkowej,wolontariusz nie może zastępować na stanowisku pracownikawynagradzanego,którynp.korzystazurlopu.Wolontariatniepolegatakżenawykorzystywaniutaniejczywręczbezpłatnejsiłyroboczej.Organizacjemusząwięcmieć gotową koncepcję pracy dlawolontariuszy,w którejochotnicybędąwykonywać jasnookreślone zadania, alebędą równieżmogli wykorzystać własne pomysły i doświadczenie oraz nauczą sięnowychrzeczy.Zdobycie nieodpłatnych pracowników to tylko jedna z zaletprogramu dla organizacji i, rzec chyba można, nie najważniejsza.Wszakorganizacjebiorąceudziałwprogramiekierująsię,awkażdymrazie powinny kierować się, poczuciem misji w działalności na rzeczlokalnejspołeczności,aleteżnarzeczrozwojuwolontariatuikształceniamłodychludzibiorącychudziałwprogramie.SamudziałwWolontariacieEuropejskim i status organizacji goszczącej (ale również iwysyłającej)jestdlaorganizacjiwyróżnieniem.Świadczybowiemotym,żeorganizacjaaktywnie zaangażowała się w pozyskiwanie wolontariuszy, potrafiłasprostaćwymaganiomstawianymprzezprogram„Młodzieżwdziałaniu”iprzygotowałaciekawąofertęwolontariacką,zktórejzechcieliskorzystaćmłodziludzie.

Dla organizacji taki projekt to zdobycie umiejętności poruszaniasię w międzynarodowym środowisku, nawiązanie kontaktów z wolontariuszami z innych państw, organizacjami, które ichwysłały, a także za ich pośrednictwem z innymi podmiotami.Może toskutkowaćdługofalowąwspółpracą,wykraczającąpozaramyprogramuwolontariackiego.Udziałwprogramie torównieżzperspektywyorganizacjiwykazanie,żepotrafipracowaćmetodąprojektową, zdobywać projekty i zarządzać nimi, co stanowizdecydowany walor w ocenie działalności podmiotu i sprzyjauzyskiwaniu przez organizację innych formwsparcia czy innychprojektów.

UdziałwprogramieWolontariatEuropejskinobilitujerównieżorganizacjewoczachlokalnejspołeczności.Napodjęcietakiegowyzwaniadecydująsię bowiemnielicznepodmioty. Te, które to robią,wykazują swój dużypotencjał, chęć do aktywnego działania, kompetencje w dziedzinierealizacji projektów międzynarodowych i działań na rzecz lokalnejspołeczności.Dziękirealizacjitakichprojektówiichpromocjiorganizacjestająsięrozpoznawalnewswoimśrodowisku,zdobywająmiejscowychsympatykówiwolontariuszy.

WolontariuszeZazwyczaj podejmując pracę wolontariacką, ochotnicy kierują sięmotywami o charakterze altruistycznym – chęcią pomocy innym,zrobienia czegoś dobrego dla społeczności ze względu na poglądymoralne,religijneczypolityczne,powinnością,przekonaniem,żetoważnedziałania.Motywacjaegoistycznawcaleniedyskwalifikujewolontariuszy–wszakdziałalnośćspołecznamożebyćpodejmowanazewzględunaróżne pobudki. Niezależnie od motywacji praca społeczna faktycznieprzynosiochotnikomróżnegotypukorzyści.WolontariatEuropejski jestprzytymwolontariatemo–możnabyrzec–specyficznymcharakterze,przynoszącymochotnikomróżnorodneprofity.Wartojetuzestawić.ProgramWolontariatEuropejskijestskierowany–oczymjużwspomniano– do ludzi młodych. Oferuje im pracę wolontariacką w innym kraju.Podkreślićtrzeba,żepracatawykonywanajestwpełnymwymiarzegodzin,wymagaodochotnikówpewnej samodzielności i odpowiedzialności zapodjętewyzwanie.

Niezwykle ważny z perspektywy młodych ludzi jest fakt, żewolontariuszenieponoszążadnychkosztówudziałuwprojekcie.

Bardzo często, w przypadku międzynarodowych programówwolontariackich, ochotnicy muszą również finansowo partycypowaćw projekcie, co zdecydowanie utrudnia zaangażowanie osób gorzejsytuowanych.W ramach programuWolontariat Europejski ochotnikompokrywane są koszty przejazdu do miejsca wykonywania pracy,kosztywiz i szczepień (jeśli zachodzi takapotrzeba),mają zapewnionezakwaterowanie,wyżywienie(lubekwiwalentzawyżywienie),możliwośćkorzystania z lokalnych środków transportu, jak również otrzymująkieszonkowe – w wysokości od 50 do 145 euro, zależnie od kraju,w którym pracują. Dzięki temuw programiemożewziąć udział każdy,niezależnieodzamożności.

WolontariatEuropejskiumożliwiateżpracęmłodzieżyzmniejszymiszansami,którejbezspecjalnychpreferencjibardzotrudnobyłobypodjąć taką aktywność. Młodzież z mniejszymi szansami toosoby napotykające pewne przeszkody, które uniemożliwiają imefektywnydostępdoedukacji,mobilnośćorazintegracjęspołecznąnarównychwarunkach.

Wskazaćtumożnanp.naosobyzróżnychwzględówdyskryminowane,młodzieżubogą,bezdomną,niepełnosprawną,przewleklechorą,osobymająceproblemyzuczeniemsię,członkówmniejszościnarodowychlubetnicznych, imigrantów, uchodźców, byłych narkomanów, alkoholikówczyprzestępców.Tacywolontariuszemogąliczyćnaspecjalnewsparcie,np.pokryciekosztówopiekizdrowotnej,dodatkoweszkolenie,wsparciejęzykowe, przygotowanie odpowiednich pomieszczeń i wyposażenia,pokrycie kosztów pobytu dodatkowej osoby towarzyszącej. Jest toniezwykle istotne, bowiem większość organizacji pozarządowych niemoże – ze względów finansowych – pozwolić sobie na tak szerokiewspieranieochotników.

Wolontariat Europejski ma wyjątkowy walor edukacyjny – jestformąedukacjiocharakterzenieformalnym,aleipozaformalnym.Uczeniesięnieformalneoznaczauczeniesięwramachcodziennychzajęć,wtymwykonywanejpracywolontariackiej,atakżewczasiewolnym.

Edukacjapozaformalna zaś touczeniesiępoza formalnymprogramemnauczania, w ramach różnego typu zorganizowanych zajęć. Ochotnicyucząsię,wykonującpracęspołeczną–uzyskująkonkretneumiejętnościzawodowe i kompetencje społeczne. Zdobywana podczas nieodpłatnejpracy wiedza stanowi doświadczenie zawodowe ochotników i będziemogła zostać wykorzystana w dalszej pracy, np. o charakterze

Page 13: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

Kto jest kim w Wolontariacie Europejskim

24 25

zarobkowym, po powrocie z projektu. Założeniem projektu jest to, żemusi on stwarzać ochotnikom możliwości edukacyjne – organizacjegoszczącemająobowiązekwskazać, jakiemożliwościkształceniabędąmieliwolontariusze.Ochotnicypowinnibyćnietylkowykonawcądziałań,alemiećrównieżwkładwformułowaniepomysłów.

Biorącyudziałwprogramiewolontariuszeniemusząmiećżadnychkwalifikacji zawodowych, będą je zdobywali dzięki nieodpłatnejpracy.

Jest to szczególnieważne z perspektywyuczniów i studentów, którymczęsto trudno jest zdobyć pierwsze doświadczeniaw interesującej ichdziedzinie.Dodatkowowolontariuszemająmożliwość–aczęstonawetobowiązek–udziałuwróżnegotypuszkoleniach–przedwyjazdem,poprzyjeździeiwtrakcietrwaniaprogramu.Ochotnicymogąteżnieodpłatnieuczyćsięjęzykakrajuswojegopobytu.Wdobieglobalizacjimożliwośćpowiększeniakompetencji językowych – dzięki pracy społecznej oraz kursom – toniezwykleważnywalortegoprogramu.Wolontariatwinnymkrajusprzyjaprzełamywaniu blokady komunikacyjnej, motywuje do wytężonej naukijęzykaobcego–trudnowięcolepsząszkołęedukacjijęzykowej.Społecznicy mają zapewnioną indywidualną opiekę, pomoczwiązaną z wykonywanymi zadaniami oraz wsparcie językowe iadministracyjne.

Niezwykle ważnym aspektem wsparcia udzielanego wolontariuszowijest opieka mentora, który dba o szkolenie, zapewnia opiekęirozwiązujeproblemy.Powinnabyćtoosobazdoświadczeniem,odktórejochotnikrównieżmożesięuczyć.Wolontariuszeniesąwięcpozostawienisamisobie,zawszemogąskorzystaćzporadiwsparcia.

Jednocześniewolontariatjestnaukąsamodzielności,asertywności,samodyscypliny i wiary w siebie, rozwija kreatywność – zdolnościorganizacyjneikoordynacyjne.

Wolontariusze otrzymują bowiem wsparcie, jednak w ramach swojejpracysąnietylkobezrefleksyjnymiwykonawcamipoleceń,aleosobami,któreaktywnieuczestnicząwkreowaniuswojejpracy.

Często pobyt na wolontariacie sprzyja podejmowaniu decyzji o dalszej przyszłości zawodowej i osobistej, np. o rozpoczęciupracy czy studiów w innym kraju czy też wyborze dalszegokierunkukształcenialubpracyzarobkowej.PoodbyciuwolontariatuochotnicyotrzymującertyfikatYouthpass,któryopisujeipotwierdzadoświadczenie pozaformalnego i nieformalnego uczenia siępodczasprojektu.

Certyfikat taki zawiera dane osobowe uczestnika, ogólny opis akcjiWolontariat Europejski, kluczowe informacje dotyczące projektui działań zrealizowanych przez uczestnika oraz opis efektów uczeniasię osiągniętych przezwolontariuszaw trakcie projektu. Dokument tenmożebyćbardzoprzydatnywdalszymkształceniu ipracyzawodowej.Wolontariatkształtujepostawęobywatelskąochotnikówisprawia,żestająsięoniaktywnymiczłonkamispołeczeństwaobywatelskiego.Pracującnarzeczinnychlubnarzeczwspólnegodobra,społecznicywychodząpozaswojepartykularneinteresy,ucząsięrozwiązywaniaproblemówlokalnychbezudziałuwładzy,poznająmożliwościdziałaniaaktywnychspołecznościlokalnych. Tak ukształtowani ochotnicy najczęściej po powrociezwolontariatuangażująsięwdziałalnośćjużwswoimkraju,podejmująpodobnedziałanianarzeczrodzimychspołecznościlokalnych.

Wolontariat Europejski jest formą edukacji międzykulturowej, dajeszansę na „poszerzenie horyzontów”, integrację z odmiennymispołecznościami,przełamaniestereotypówiuprzedzeń,poznaniemłodych ludzi z innych krajów, poznanie innych kultur, religii izwyczajów.

Organizacjegoszczącewolontariuszystwarzająimmożliwościintegracjiw społeczności lokalnej, poznawania innych młodych ludzi, udziałuwżyciu towarzyskim izajęciachwczasiewolnym,kontaktówz innymiwolontariuszami Wolontariatu Europejskiego. Nawiązane podczas tegoprojektukontaktyiprzyjaźnieczęstobywająwykorzystywanejużpóźniej,pozakończeniuwolontariatu.Wartość Wolontariatu EuropejskiegoWolontariat Europejski przynosi korzyści zarówno lokalnymspołecznościom i organizacjom biorącym udział w programie, jakipracującymwjegoramachwolontariuszom.Jestjednązformbudowaniaaktywnego,odpowiedzialnegozaswójlosidbającegoowspólnedobrospołeczeństwaobywatelskiego.

Najszersze korzyści czerpią z programu wolontariusze, głównym jegocelem jest bowiem zapewnienie młodym ludziom wszechstronnegorozwoju,promowaniewśródnichaktywnościobywatelskiej,solidarności,tolerancji, ale też zapewnienie immożliwości partycypacji w systemiekształcenianieformalnegoipozaformalnego.

Kształtowanie młodych, odpowiedzialnych członków społeczeństwa,przekonanychotym,żemająwpływnabudowaniedzisiejszejiprzyszłejEuropy,zaprocentujewprzyszłościaktywnym,prawdziwieobywatelskimspołeczeństwemwskalicałejUniiEuropejskiej.

Fot.MartaBrzezińska-Hubert

Organizacje i instytucje za pomocą różnych metodi dostępnych środków oddziałują na środowisko lokalne.Jedną z form odpowiadania na potrzeby społecznościlokalnejjestrealizacjaprojektówWolontariatuEuropejskiegopoprzez zaangażowanie wolontariuszy polskichizagranicznych.WszyscyuczestnicyprojektuWolontariatuEuropejskiego,czyliwolontariusz,organizacjawysyłająca,goszcząca i koordynująca (jeśli występuje), sązaangażowani w przygotowanie i realizację projektu nazasadachpartnerstwa.

Page 14: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

2726

WojciechJurzyk,Servimedia MartaBrzezińska-Hubert

Jak rozpocząć goszczenie i wysyłanie wolontariuszy?

Organizacje,którechcąrealizowaćprojektywramachAkcji2.WolontariatEuropejski,musząposiadaćstatusakredytowanejorganizacjiWolontariatuEuropejskiego.Wpraktyceoznaczato,żekażdaorganizacja,któragościlub/iwysyławolontariuszy,posiadaswójnumerEI(ExpressofInterest),któryotrzymujepoakredytacjiprzeprowadzonejprzezNarodowąAgencję.Dzięki temu informacja o organizacji umieszczona jestw bazie internetowej Komisji Europejskiej, do którejdostęp ma każda osoba zainteresowana WolontariatemEuropejskim.

Fot.LilianaGmerek

Organizacja goszcząca to każda organizacja, która zdecyduje sięgościć wolontariusza. Organizacja taka powinna dobrze znać potrzebyspołeczności lokalnej. Jeśli taka organizacja podejmuje decyzję, żedo swoich działań chce zaangażować wolontariuszy z zagranicy, tosama zajmuje sięwszystkimi formalnościami związanymi z przyjęciemwolontariuszaorazotrzymaniemdofinansowanianajegodziałania.Dojejzdańnależytakżedbanieoto,abywolontariuszodbyłwszystkieszkolenia.Worganizacjimusibyćkoordynatordziałańorazmentor.

Organizacjatakamożerównieżzostaćzachęconaprzezinnąorganizację,bardziejdoświadczonąlubzajmującąsięjużwysyłaniemalbogoszczeniemwolontariuszy,dozaangażowaniasięwWolontariatEuropejski.

Organizacja koordynująca pomaga organizacjom goszczącym realizowaćprojekt. Zajmuje się całą stroną formalną związaną z otrzymaniemdofinansowania oraz zarządzaniem projektem i wolontariuszami.Musi zadbać o to, aby wolontariusze odbyli wszystkie obowiązkoweszkolenia, zapewnić im mentorów i dbać o prawidłowy przebieg ichdziałań.Organizacjakoordynującamożetakżesamagościćlub/iwysyłaćwolontariuszy.

Organizacją wysyłającą może zostać każda organizacja, która chcesię zająć wysyłaniem wolontariuszy do zagranicznych organizacjigoszczących.Dojejzadańnależypomocwolontariuszowiwznalezieniuorganizacji goszczącej, dopełnienie wszelkich formalności związanychzustaleniem,kto–organizacjagoszczącaczywysyłająca–będziestarałsię o dofinansowanie. Zadaniem organizacji wysyłającej jest równieżprzygotowaniewolontariuszadowyjazduzagranicę.

Narodowa Agencja działawkażdymKrajuProgramu.Jejzadaniemjestnie tylkodofinansowanieprojektów,ale takżedbanieo jakośprojektówWolontariatuEuropejskiego.NarodowaAgencjaorganizujeszkoleniadlawolontariuszy,dlaorganizacjigoszczącychiwysyłającychwolontariuszy.Jestpartneremdlaorganizacji,któraotrzymadofinansowanie.

organizacjakoordynująca

koordynatordziałańmentor

koordynatorwysyłania

koordynatorprojektu

wolontariuszespołecznośćlokalna

organizacjawysyłająca

organizacjagoszcząca

NarodowaAgencja

Page 15: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

Jesteśmy zdecydowani!Jeżeli organizacja wie, dlaczego chce się zaangażować wWolontariatEuropejski,wówczaspowinnazłożyćdoNarodowejAgencjiListIntencyjny,w którym opisze swoją intencję goszczenia/wysyłania wolontariuszy.Należypamiętać,abyopisbyłrealistyczny!Akredytowanesąorganizacje,anieprojekty.Oznacza to, żew trakciespotkaniazakredytorem,któryodwiedzaorganizację,należyprzedstawićjaknajszerszyzakresdziałań,w którewolontariuszmoże zostaćwłączony. Jest to ogromnieważne,ponieważ później daje to wolontariuszowi możliwość włączenia sięiwykorzystaniaswojegopotencjału.List wypełnia się online na stronie http://online.frse.org.pl/. NastępniejegowydrukowanąipodpisanąwersjęnależydostarczyćdoNarodowejAgencji.

Spotkanie akredytacyjneSpotkaniezakredytoremmanacelupoznanieprzezNarodowąAgencjędziałalnościorganizacjiorazoczekiwań,wyobrażeńipomysłunaprojektEVS, a także skonfrontowanie ich z ideą Wolontariatu Europejskiego.Wspotkaniuakredytacyjnymbierzeudziałakredytororazwszystkieosoby(zarównopracownicyorganizacjiubiegającejsięostatusakredytowanejorganizacji, jak i spoza niej), które będą zaangażowane w realizacjęprzyszłegoprojektuEVS.Spotkanie takiema równieżnaceluwsparcieorganizacji, aby mogła ona jak najlepiej pełnić funkcję organizacjigoszczącej/wysyłającej.

Co zrobić, aby otrzymać akredytację?

Kto może być organizacją Wolontariatu Europejskiego?Akredytację może otrzymać organizacja pozarządowa, instytucja,jednostkaorganizacyjnasamorząduterytorialnego:m.in.szkołypubliczne,domykultury,domypomocyspołecznejetc.

Jak zacząć?Przede wszystkim należy poznać filozofię Wolontariatu Europejskiego.Użytecznybędzie„Przewodnikpoprogramie” dostępnynastronieinternetowejprogramu„Młodzieżwdziałaniu”.Dobrzejestteżzapoznaćsięzdodatkowymimateriałami dotyczącymiWolontariatu Europejskiego, które znajdują sięw dziale Publikacje na stronie programu, np. „À propos Polski”,„Przewodnik dla organizacji goszczących Wolontariatu Europejskiego”orazzRaportamiprogramu„Młodzieżwdziałaniu”,którezawierająopisyzrealizowanychprojektów.

Należysię równieżzastanowić,dlaczegochcemygościćEuropejskiegoWolontariusza? Co ma wnieść do naszej organizacji? Co my, jakoorganizacja,możemymuzaproponować?Cobędzierobił?

28 29

Dialog, elastyczność oraz chęć rozwoju razem z wolontariuszem. Angażowanie społeczności lokalnej oraz jak największej liczby pracowników i działaczy w organizacji – pozwolenie im, aby zrozumieli, czym jest Wolontariat Europejski i jak sami mogą z niego korzystać. Podnoszenie kompetencji i wiedzy koordynatora, mentorów poprzez szkolenia i publikacje.

Joanna

Praktyczne, realne i ciekawe zadania oraz duża doza odpowiedzialności i inicjatywy, którą wolontariusz może poczuć i przejąć, jeśli chce. Poza tym rzeczywiste i autentyczne możliwości spotykania się ze społecznością lokalną i wymiany międzykulturowej.

Maja

Fot.WojciechJurzyk,Survimedia

Najważniejsi są ludzie tworzący dobrze, świadomie i zdrowo działającą organizację, którzy mają składny pomysł i wizję funkcjonowania Wolontariatu Europejskiego w swoim środowisku. Ludzie otwarci na coś nowego, na przyjęcie w swoje progi kogoś z daleka – czasami daleka rozumianego fizycznie, ale i mentalnie, kulturowo. Ta otwartość z domieszką elastyczności na niespodzianki, jakie Wolontariat Europejski niesie z sobą, tworzy przestrzeń do rozwoju po obu stronach. A wszystko przyprawione szczerą ciekawością i docenianiem nowości i inności. A na deser – szanowanie granic, odmienności oraz cierpliwość.

Monika

Jasne zdefiniowanie celów, oczekiwań obu stron. Otwartość i elastyczność. Określenie granic i tych elementów projektu, których nie można zmienić, oraz wzajemna zgoda na te ograniczenia. Monitoring i ewaluacja.

Aneta

Fot.MultimedialnaBibliotekaMłodychPlaneta11wOlsztynie

Akredytorzy pomagają organizacjom zdać sobie sprawę z tego, jaką odpowiedzialnością i jaką szansą jest Wolontariat Europejski oraz co oznacza przyjmowanie lub/i wysyłanie wolontariuszy.

Maja

Jaka jest rola akredytacji i akredytorów?

Akredytacje są bardzo ważnym etapem w przygotowywaniu projektów Wolontariatu Europejskiego. Osobisty kontakt z organizacjami jest bezcenny zarówno dla Narodowej Agencji, jak i organizacji. Akredytorzy wspierają nowe organizacje w tworzeniu koncepcji jak najlepszych projektów Wolontariatu Europejskiego, pomagają zwrócić uwagę na najważniejsze elementy programu, zrozumieć szanse i trudności związane z realizacją projektów.

Aneta

Jesteśmy zazwyczaj trzecim „promykiem”, który wpada do organizacji. Pierwszy to informacja o Wolontariacie Europejskim, drugi – decyzja o przyjęciu wolontariusza, trzeci to właśnie my. Nagle po zmaganiach ze stroną internetową, zasadami Wolontariatu Europejskiego, Listem Intencyjnym, pojawia się wreszcie żywy człowiek – akredytor/ka. Podczas spotkania akredytacyjnego rozmawiamy z przedstawicielami organizacji, przyglądamy się jej funkcjonowaniu na wielu płaszczyznach, rozwiewamy wątpliwości. Czasem wspólnie odkrywamy nowe obszary w działalności organizacji, w które może zostać zaangażowany Wolontariusz Europejski.

Monika

Co jest ważne w projekcie, aby stwarzał on przestrzeń dla rozwoju zarówno wolontariusza, jak i organizacji?

Page 16: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

A po spotkaniuPospotkaniuNarodowaAgencjapokonsultacjizakredytorempodejmiedecyzję dotyczącą organizacji. Jeżeli decyzja będzie pozytywna, opisWaszej organizacji trafi do bazy Komisji Europejskiej. To miejsce, doktórego dostęp ma każdy, kto jest zainteresowany wzięciem udziałuwWolontariacieEuropejskim.Jeżeli jednaknieotrzymacieakredytacji,nierezygnujcie.MacieczasnawprowadzeniepoprawekdoWaszegopomysłunagoszczenie/wysyłaniewolontariuszy!

Koordynacja projektów… czy to dla nas?Niektóreorganizacjeposiadająstatusorganizacji koordynującej.Jest tospecyficznystatuszwiązanyzkoordynacjąorganizacjigoszczącychlub/iwysyłających.Ostatustakimożesięubiegaćorganizacja,któramadużedoświadczenie w wolontariacie międzynarodowym lub/i europejskim.Wiążesię tobowiemzdużą ilościąobowiązków, jakie takaorganizacjamusispełniać.

30 31

Zwracam uwagę na wiele elementów. Cały proces zaczyna się od umawiania się na spotkanie, poprzez poszukiwanie informacji o danej organizacji, po samo spotkanie. Staram się jak najwięcej dowiedzieć i poznać organizację. Podkreślam cały czas, że akredytuję organizację Wolontariatu Europejskiego, a nie sam projekt. Dobrze, „zdrowo” funkcjonująca organizacja, jeśli chce i ma przygotowanych do tego ludzi, może stworzyć dobry jakościowo projekt. Ważna jest dla mnie spójność całego przekazu – tego co słyszę, widzę, czuję w odniesieniu do miejsca, w którym jestem.

Monika

Dla mnie szczególnie ważne są: motywacja organizacji; cele planowanych projektów – zarówno dla organizacji (na jakie potrzeby odpowiada projekt), jak i wolontariuszy (czego się nauczą); zrozumienie zasad programu, ze szczególnym uwzględnieniem roli wolontariusza; otwartość, elastyczność, sposoby radzenia sobie z trudnościami oraz możliwości organizacyjne.

Aneta

Poza tym, co wymieniła Aneta, interesują mnie relacje między pracownikami oraz czy organizacja mówi o wolontariuszu podmiotowo czy przedmiotowo. Bardzo istotne jest również to, czy proponowany projekt stwarza możliwość ciekawej, „wypełnionej godzinowo” pracy i czy zakłada działania własne wolontariusza.

Joanna

Zwracam szczególną uwagę na motywację organizacji, stopień zrozumienia wolontariatu, na realne możliwości kontaktu wolontariusza ze społecznością lokalną i na jakość zaplanowanego wsparcia – szczególnie w przypadku wolontariuszy z mniejszymi szansami.

Maja

Pasja osób, które na co dzień robią wspaniałe rzeczy i chcą włączyć w te działania młodych wolontariuszy z zagranicy.

Aneta

Uwielbiam spotykać ludzi zaangażowanych w swoje działania. Lubię słuchać ich historii, być zaskakiwana ich ciekawymi pomysłami na siebie, organizację i wolontariusza. Lubię też mieć poczucie, że pomagam im na ich drodze Wolontariatu Europejskiego. Wczoraj miałam taką „akredytację marzeń” – super zespół w organizacji, mający rewelacyjne pomysły na działania wolontariusza, bardzo dobrze znający zasady.

Joanna

Spotkania z ciekawymi i dobrymi organizacjami, bycie świadkiem powstawania nowych dobrych praktyk. Możliwość poznania tak wielu różnych społeczności w całej Polsce i ich aktywnych członków.

Maja

Niesamowitym przeżyciem jest dla mnie poznawanie nowych organizacji, szczególnie jeśli mają przemyślaną wizję tego, jak ma w ich środowisku funkcjonować Wolontariat Europejski. Masę zachwytów oraz ogromną radość sprawia mi możliwość powiedzenia na koniec spotkania akredytacyjnego, z czystym sumieniem i bez obaw: „Zielone światło – witajcie w naszej EVS’owej rodzinie”. Mówię tak, kiedy mam pełne przekonanie, że dana organizacja spełnia wszystkie warunki organizacji EVS. Czasami wręcz zazdroszczę przyszłym wolontariuszom – taką zdrową, pozytywną zazdrością – i cieszy mnie to, że prawdopodobnie dorzucam swój kamyk do powstania nowych, ciekawych projektów, do przygody, którą w danym miejscy przeżyją inni, młodzi ludzie z całej Europy. Później pozostaje tylko wzruszenie, kiedy otrzymuję sygnały, że projekty przebiegają dobrze.

Monika

Co sprawia akredytorom największą satysfakcję i radość w przeprowadzaniu akredytacji?

Zapraszamydozapoznaniasięz„PrzewodnikiemdlaorganizacjigoszczącychWolontariatuEuropejskiego”zawierającymmnóstwowskazówekprzydatnychpodczasprzygotowań,realizacjiiewaluacjiprojektówWolontariatuEuropejskiego:

http://www.youth.org.pl/s/p/artykuly/7/7/EVS_dla_organizacji.pdf.

Fot.AleksandraKania

Na co akredytorzy zwracają szczególną uwagę podczas wizyty akredytacyjnej?

Page 17: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

Trochę o finansach

32

Fot.DominikaGóra

Fot.LilianaGmerek Fot.WojciechJurzyk,Servimedia

32 33

Jak otrzymać dofinansowanie?Organizacja,któraotrzymałajużakredytację,możestaraćsięowysyłanielubgoszczeniewolontariuszy.Wzależnościodtego,jakistatusotrzymaławtrakcieakredytacji,możepodejmowaćzwiązaneztymdziałania.Wniosek o fundusze wypełnia się online na stronie http://online.frse.org.pl/.Następnie jego wydrukowaną i podpisaną wersję należy dostarczyćdoNarodowej Agencjiwwyznaczonym terminie, zgodnym z zasadamiprogramu.

Projektyrozpoczynającesiępomiędzy:

Terminskładaniawniosków

1majaa30września 1lutego

1lipcaa30listopada 1kwietnia

1wrześniaa31stycznia 1czerwca

1grudniaa30kwietnia 1września

1lutegoa31lipca 1listopada

Szacunkowy budżet Wnioskimuszązawieraćszacunkowybudżet,wktórymwszystkiekwotysą podane w euro. Bardziej szczegółowe informacje o stosowanychkursach wymiany zamieszczono na stronie internetowej Komisji podadresem:www.ec.europa.eu/budget/inforeuro/.

Budżet projektu należy opracować zgodnie z zasadami finansowaniaAkcji 2.,wyszczególniającwnimwyraźnie koszty, które kwalifikują siędofinansowaniaześrodkówUniiEuropejskiej.

UWAGA: Wniosek o dofinansowanie zawsze składa tylkojeden z partnerów – organizacja goszcząca lub wysyłającaalbo koordynująca (jeżeli taka pojawia się w projekcie) – wimieniuwszystkichorganizacjipartnerskich.

Jakie koszty obejmuje budżet projektu Wolontariatu Europejskiego?

Budżet organizacji wysyłającej•podrożwolontariusza(zmiejscazamieszkanianamiejscerealizacjiprojektuizpowrotem):90%kosztów

•koszty działań związane zwysyłaniem (rekrutacja, przygotowaniewolontariusza, pomoc w formalnościach, utrzymywanie kontaktuz wolontariuszem, ewaluacja, kontynuacja, administracja): 480euronajednegowolontariusza

• koszty wiz, koszty związane z formalnościami wizowymi, kosztyszczepień(*organizacjawysyłającaluborganizacjagoszczącaalbokoordynująca):100%kosztów

Dodatkowe fundusze na projekty z udziałem młodzieży z mniejszymiszansami:• wizyta przygotowawcza: 100% kosztów podroży + 51 euro dzienniena osobę z partnerskiej organizacji wysyłającej (jedna lub dwie osoby,podwarunkiemżedrugimuczestnikiemjestwolontariusz)

•dodatkowaopiekamentora:250euromiesięczniena jednegowolontariusza

• koszty specjalne (koszty bezpośrednio związane z udziałemwolontariuszyzmniejszymiszansamiczyspecjalnymipotrzebami):do100%

Page 18: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

Fot.WojciechJurzyk,Servimed

ia

Szkolenia w Wolontariacie Europejskim

34 35

Budżet organizacji goszczącej• koszty związane z goszczeniem (wsparcie dla wolontariusza,zakwaterowywanie,wyżywienie,przejazdylokalne,administracja,wsparciejęzykowe):470euronawolontariuszanakażdymiesiącjegopracy(kwotadlawolontariuszygoszczonychwPolsce;wkażdymkrajuobowiązujeinnastawka)

•kieszonkowewolontariusza(organizacjagoszczącalubkoordynująca):zależnie od kraju – szczegółowa tabela dostępna na stronie www.mlodziez.org.pl

• szkolenie po przyjeździe namiejsce (*organizacja goszcząca lubkoordynująca):100%kosztów,do900euronajednegouczestnika

•szkolenieprzedwyjazdem,spotkaniewpołowieokresupobytu,ewaluacjakońcowa (*organizacja goszcząca lub koordynująca): 100% kosztów,do500euronajednegouczestnika

Dodatkowe fundusze na projekty z udziałem młodzieży z mniejszymiszansami:•dodatkowaopiekamentora:250euromiesięcznienawolontariusza•kosztyspecjalne(kosztybezpośredniozwiązanezudziałemwolontariuszyzmniejszymiszansamiczyspecjalnymipotrzebami):do100%

Budżet organizacji koordynującej •kosztykoordynacji(monitorowania,współpracypar tnerówwsieci,komunikacji,obsługiadministracyjnej,spotkańzpartneramiprojektu):130euronaorganizacjępartnerską+100euronawolontariusza

•kosztyzwiązanezupowszechnianiemiwykorzystywaniemrezultatówprojektu:maksymalnie500euronakażdegopartnerawprojekcie

• kieszonkowe wolontariusza: zależnie od kraju – szczegółowa tabeladostępnanastroniewww.mlodziez.org.pl

• szkolenie po przyjeździe na miejsce: 100% kosztów, do 900 euronajednegouczestnika

•szkolenieprzedwyjazdem,spotkaniewpołowieokresupobytu,ewaluacjakońcowa(*organizacjagoszczącalubkoordynująca):100%kosztów,do500euronauczestnika

Dodatkowe fundusze na projekty z udziałem młodzieży z mniejszymiszansami:•dodatkowaopiekamentora:250euromiesięcznienawolontariusza•kosztyspecjalne(kosztybezpośredniozwiązanezudziałemwolontariuszyzmniejszymiszansamiczyspecjalnymipotrzebami):do100%

Jak wygląda realizacja projektu i co trzeba wziąć pod uwagę?

Termin składania wniosków

Przedział czasu

Okres obowiązywania

umowy

Data rozpoczęcia projektu

Faza przygotowawcza

Realizacja działania

Faza ewaluacji(włącznie z refleksją na temat

ewentualnej kontynuacji)

Data zakończenia projektu

Data rozpoczęcia

działania

Data zakończenia

działania

•Naogół3miesiącewprzypadkuprojektówskładanychnapoziomiezdecentralizowanym

•Naogół6miesięcywprzypadkuprojektówskładanychnapoziomiescentralizowanym

Page 19: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

36 37

Proces szkoleniowy w Wolontariacie EuropejskimSzkolenia zajmują bardzo istotne miejsce w procesie realizacji celówWolontariatuEuropejskiego.Zarównowolontariuszom,jakiorganizacjomstwarzają przestrzeń do spotkania, dzielenia się doświadczeniamiiuczeniasięodsiebienawzajem.Wspierająuczestnikówwplanowaniu,monitorowaniu i ewaluacji własnego procesu uczenia się podczasWolontariatu Europejskiego. Zapraszają także do refleksji naddotychczasowymi doświadczeniami zdobytymi podczas realizacjiprojektu,wyciąganiawnioskóworazwypracowywanianowychsposobówradzeniasobieztrudnościamiiwyzwaniami.Cyklszkoleń,któryzapewniawsparcienaróżnychetapachrealizacjiprojektu, jestszczególnieważnydla grupy priorytetowej programu „Młodzież w działaniu”, a więc tychosób, które z powodów społecznych, geograficznych, ekonomicznychczy zdrowotnych w mniejszym stopniu mogły dotychczas braćudział w międzykulturowych doświadczeniach, zwłaszcza wyjazdachzagranicznych. Szkolenia prowadzone są przez zespół trenerówWolontariatu Europejskiego. Ich wypowiedzi dotyczące roli i różnychaspektówprocesuszkoleniowegozamieszczamyponiżej.

Cykl szkoleń a etap realizacji projektuJeszczeprzedrozpoczęciemdziałańprojektowychwolontariuszezapraszanisą na szkolenie przygotowawcze do wyjazdu (pre-departure training).Wtrakcieprojektuwolontariuszeuczestnicząwszkoleniuwprowadzającym(on-arrival training) oraz ewaluacji pośredniej (mid-term meeting),a po zakończeniuWolontariatu Europejskiego biorą udział w spotkaniuewaluacyjnym(finalevaluationmeeting).Szkoleniasąobowiązkowe,choćw przypadku krótszych działań (do pół roku) możliwe jest, że niewe wszystkich szkoleniach w kraju goszczącym wolontariuszebędą uczestniczyć. Z kolei osoby zaangażowane w WolontariatEuropejski w organizacjach (koordynatorzy projektów, działańi mentorzy) mają możliwość podnoszenia swoich kwalifikacji,a tym samym jakości projektów, podczas różnych szkoleńwzależnościodswojegodoświadczeniaipotrzeb.Sątom.in.szkoleniadlaNowychOrganizacjiGoszczącychlubWysyłających,corocznyZjazdOrganizacjiWolontariatu Europejskiego, szkolenia z cyklu LaboratoriumOptymalnego Wolontariatu Europejskiego oraz szkolenia i seminariamiędzynarodowe.

Zadanie trenerów polega na wspieraniu wolontariuszy na różnych etapach ich wolontariatu. Na szkoleniu przygotowawczym pomagamy uczestnikom rozwiać wątpliwości dotyczące wyjazdu, projektu, spotkania z inną kulturą. Podczas szkoleń wprowadzających wspieramy ich w procesie odnajdywania się w nowej rzeczywistości, wśród nowych ludzi, zadań, obyczajów. Pomagamy im także planować własny rozwój podczas wolontariatu. Spotkanie ewaluacji pośredniej to czas na wsparcie wolontariuszy oraz pomoc w rozwiązywaniu pojawiających się wyzwań i dylematów dotyczących pracy i relacji z innymi. Po zakończeniu projektu, na spotkaniu ewaluacyjnym wspieramy młodych ludzi w procesie podsumowania efektów wolontariatu i planowaniu dalszych kroków.

Marta Piegat-Kaczmarczyk

Nasza rola determinowana jest mocno czasem, w którym znajdują się wolontariusze w ramach swojego projektu. Gdy są przed wyjazdem – chcę ich trochę zatrzymać i wyhamowywać pęd, w którym się znajdują. Zaprosić do chwili zastanowienia nad tym, „po co ja właściwie jadę?”. Poza tym staram się przekazać najważniejsze aspekty EVS – zasady, kwestie finansowe. Zaraz po przyjeździe pragnę pomóc stworzyć im sieć kontaktów z innymi wolontariuszami, staram się odpowiadać na wszystkie pytania, rozwiewać ewentualne wątpliwości. Jeszcze raz, gdy tego potrzebują – wyjaśnić zasady formalne, finansowe. Mid-term to już mniej pracy trenerskiej, a więcej wprowadzania do różnych wątków, które wolontariuszei mogą sobie podsumować, którym mogą się przyjrzeć. Dawanie wolności, przestrzeni. Szkolenia ewaluacji końcowej natomiast to tworzenie przestrzeni do podsumowywania różnych aspektów, doświadczeń wyniesionych z projektów.

Wojtek Spychała

Cele szkoleńCelem szkoleń w ramach Wolontariatu Europejskiego jest przedewszystkim wsparcie wolontariuszy i organizacji w procesieuczenia się (pozaformalnym i nieformalnym) podczas realizacji ichprojektów.

Mogę wspierać młodych ludzi, a zrozumienie ich problemów i potrzeb przekazać dalej – osobom mającym realny wpływ na strukturę programu oraz organizacjom tworzącym projekty Wolontariatu Europejskiego.

Dagna Gmitrowicz

Po pierwsze, głównym aktorem w tej sztuce są wolontariusze. Jakiekolwiek wyzwanie podejmują, zadaniem trenera jest ich w tym wspierać i wzmacniać ich potencjał oraz wiarę w siebie, aby mogli dać sobie z tym radę. Po drugie, trener pomaga wszystkim stronom zaangażowanym w Wolontariat Europejski odkrywać i szanować różne potrzeby oraz interesy. Oznacza to uświadamianie wolontariuszom perspektywy organizacji i vice versa oraz znajdowanie sposobów na ulepszanie projektów przez wolontariuszy i ich organizacje. Po trzecie, rolą trenera jest zachęcanie wolontariusza do odkrywania innych kultur, jak równiej swojej własnej kultury.

Michael Kimmig

Trener powinien umożliwiać wolontariuszom uświadamianie sobie swojego potencjału, wspierać ich przy szukaniu odpowiedzi na pojawiające się pytania, stwarzać czas i miejsce na indywidualną refleksję i wzajemną inspirację. Powinien przybliżać wolontariat jako przestrzeń do rozwoju osobistego dla młodego człowieka i wspierać proces uczenia się wolontariusza poprzez tworzenie przestrzeni do refleksji, planowania i dzielenia się.

Tomasz LubotzkiNaszą rolą jest wsparcie w procesie współpracy wolontariusza i osób z organizacji partnerskich.

Wojtek Szczepanik

Szkoleniaopartesąnauczeniusięprzezdoświadczenie,wykorzystującymmetody „aktywne” i uwzględniające doświadczenia, zainteresowaniai potrzeby uczestników (np. gry symulacyjne i z podziałem na role,dyskusje, praca w małych grupach, techniki teatralne, metodyplastyczne). Ostateczny kształt każdego programu wypracowująprowadzącywporozumieniuzuczestniczącymi, takbyobudzićwnich

współodpowiedzialność za powodzenie spotkania. Prowadzący tworząramy,którepozwalająuczestnikomodkrywaćistotębyciawolontariuszem,pomagają im uzmysłowić sobiemocne i słabe strony ich osobowościw celu odnalezienia własnych dróg i metod wychodzenia z trudnychsytuacji,wspierająwaspektachkonfrontacjizinnymikulturami.

Wspieram wolontariuszy, aby po danym szkoleniu poszli co najmniej krok do przodu. A to, w jakim kierunkach, na jakiej drodze – zależy od nich samych.

Marta Brzezińska-Hubert

Na szkoleniu, na krótki moment, wolontariusz jest „wyjęty z kontekstu projektowego”. Pozwala to się zatrzymać, spojrzeć na pewne rzeczy z dystansem, czasami zobaczyć je z innej perspektywy. Tak właśnie widzę swoją rolę: trochę jako takiego „zatrzymywacza” w codziennym wolontariackim życiu w biegu poprzez zaproszenie do refleksji, zastanowienia się nad tym doświadczeniem, nadania mu własnych znaczeń. Myślę, że jako trenerka korzystam z własnej wiedzy i doświadczeń, aby pomóc wolontariuszom w mierzeniu się z trudnymi momentami, jakie stają się ich udziałem podczas projektu, jak również w odkrywaniu i rozwijaniu ich własnych zasobów, które są przydatne w takich trudnych chwilach.

Eliza ZadłużnaFot.ZbigniewDrzewiecki Fot.ZbigniewDrzewiecki

Page 20: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

3838

3938

Uczenie się w programie „Młodzież w działaniu”, czyli czym jest edukacja pozaformalna

Program„Młodzieżwdziałaniu”powstałpoto,abydawaćmłodymludziommożliwośćuczeniasię,rozwojuiposzerzaniaswoichhoryzontów.Procesuczenia się, zdobywania nowych umiejętności i wiedzy odbywa sięwprogramiewramachedukacjipozaformalnejinieformalnej.

Uczeniesiępozaformalnemakilkaszczególnych,wyróżniającychjecech.Należądonich:• dobrowolne uczestnictwo: to uczestnik uczenia siępozaformalnegodecydujeowłasnymudzialeorazo tym, iledlasiebieztegoprocesuweźmie

• ustrukturowany proces o konkretnym programie – na tylejednak elastycznym, by umożliwić ewentualne pełniejszedostosowaniegodopotrzebuczestników

• intencja: zamierzeniem jest uczenie się, w swoim założeniuprocesmasłużyćsięwłaśniejemu,cozdecydowanieodróżniauczeniesiępozaformalneodnieformalnego

• celowość: cele edukacyjne są jasno określone a podejmowane działaniamająsłużyćichosiągnięciu.

Uczeniesięwsposóbpozaformalnyskupiasięnapoznawaniunowychtematóworazzdobywaniuirozwijaniukompetencjiprzezdoświadczenie.Wykorzystuje interaktywne metody pracy, pozwalające na praktycznezgłębianie określonego dla danego działania tematu. Uczestnik takiegouczeniasięjestwcentrumprocesu.

Edukacja pozaformalna w programie „Młodzież w działaniu” tomożliwość kształcenia przez podróże, szkolenia, wolontariat, wymianymiędzynarodowe, wspieranie samodzielności i przedsiębiorczościmłodych ludzi, angażowanie ich w różnorakie programy i wspieranieaktywności poza szkołą. Dzięki udziałowi w różnorodnych projektachmłodzi ludzie zyskują nowe doświadczenia, umiejętności i wiedzę.Spotkaniezinnymikulturami,podejmowaniewyzwań,zgłębianienowychtematów przekłada się na kształtowanie ich postaw. Wszystko to masłużyćrozwojowiindywidualnemuispołecznemumłodychludzi,atakżezwiększaniu ich szans na znalezienie w przyszłości zatrudnienia.Edukacja pozaformalna odbywa się w różnych środowiskachisytuacjach,wktórychszkolenieiuczeniesięniemusząbyćjedynąlubnajważniejsząformązajęć.

Edukacja formalna, uczenie się pozaformalne, a także nieformalnewzajemnie się uzupełniają, składając się na całościowe doświadczenieedukacyjne człowieka. Większość działań edukacyjnych, w jakichbierzemy udział, jest zresztą mieszaniną różnych rodzajów edukacji.Planującwłasnąścieżkęedukacyjną,wartootympamiętać ikorzystać

zróżnorodnychmożliwościrozwoju.Właśniewprocesiepozaformalnegouczeniasięmożliwejestzdobywaniewielukompetencji,którewmniejszymstopniurozwijanesąwtrakcieformalnejścieżkikształcenia.

Program „Młodzież w działaniu” jest programem edukacyjnym UniiEuropejskiejiwzwiązkuztymkorzystazjejdorobkuwzakresieobszaruedukacji. Mowa tu szczególnie o Zaleceniu Parlamentu Europejskiegoi Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowychwprocesieuczeniasięprzezcałeżycie.Zgodniez treściąpowyższegodokumentukompetencjekluczowetote,którychkażdyczłowiekpotrzebujedo samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem,integracji społecznej oraz zatrudnienia. Określono osiem kompetencjikluczowych,któresąpołączeniemwiedzy,umiejętnościipostaw:1. porozumiewaniesięwjęzykuojczystym2. porozumiewaniesięwjęzykuobcym3. kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne

4. kompetencjeinformatyczne5. umiejętnośćuczeniasię6. kompetencjespołeczneiobywatelskie7. inicjatywnośćiprzedsiębiorczość8. świadomośćiekspresjakulturowa.

Projektyrealizowanewprogramie„Młodzieżwdziałaniu”przyczyniająsiędo rozwijaniakompetencji kluczowych,w ramachopracowanegoprzeztwórcówiuczestnikówprojektuprogramuorazjegocelówedukacyjnych.Cotooznaczawpraktyce?Jakiekompetencjerozwijanesąwprojektachrealizowanychw ramachprogramupoprzezuczeniesiępozaformalne?

WramachewaluacjirealizacjiprogramuwPolscewlatach2007-2009 uczestnicy i koordynatorzy projektów mieli za zadanieocenić, które kompetencje rozwinęli najmocniej dzięki udziałowi w projekcie. Badanie pokazało, iż projekty mają szczególnywpływna kształtowanie następujących kompetencji kluczowych, awichramachprzykładowychkonkretnychumiejętności,wiedzyipostaw:• porozumiewanie sięw językach obcych (np. przełamywaniebarierw porozumiewaniu się, odwaga i pozytywna postawawobec komunikacji w języku obcym, rozwój słownictwa ipraktycznegowykorzystaniajęzyka)

• kompetencjeinformatyczne(np.korzystaniezInternetu,forów,komunikacji przez Internet, tworzenie stron internetowych,korzystanie z nowoczesnych narzędzi komunikacji,wyszukiwanieinformacji)

• umiejętność uczenia się (np. motywacja i wiara we własnemożliwości w uczeniu się, rozwiązywanie problemów,wykorzystywaniezdobytejwiedzy iumiejętnościwpraktyce,

Fot.MariadeSola

Uczenie się w Wolontariacie Europejskim

Page 21: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

40

umiejętność poszukiwania informacji i określania własnychpotrzebedukacyjnych)

• kompetencje społeczne i obywatelskie (praca w między-kulturowym środowisku, praca w grupie, rozwiązywaniekonfliktów, zaangażowanie obywatelskie, udział w życiu i działaniach społeczności lokalnej, zdolność do okazywaniasolidarnościizainteresowaniainnymi,pomocy,wstrzymywaniepochopnychsądówoludziach)

• inicjatywność i przedsiębiorczość (przygotowywanie,wcielaniewżyciewłasnychpomysłów,wdrażanieirozliczanieprojektu, stawianie i osiąganie celów, odpowiedzialność zapodejmowanedziałania)

• świadomość i ekspresja kulturalna (wyrażanie siebie za pomocą środków artystycznych, znajomość dziedzictwakulturowego własnego kraju, otwartość na różne formyekspresjikulturalnej).

Uczestnicy ocenili, że praca i działaniaw ramach projektów programu„Młodzieżwdziałaniu”byłydoświadczeniemważnymwichżyciuzarównowwymiarze prywatnym, edukacyjnym, jak i zawodowym.Mimo iż niezawszesąwstaniedokładnieokreślić,czymjestpozaformalneuczeniesię,aterminy„edukacjapozaformalna”i„edukacjanieformalna”stosujązamiennie(cobudzipewneuczucieniejasności),tointuicyjnieczują,cojewyróżniairozumiejąjegowartość.Szczególniewtymzakresiepodkreślanajestwartośćmetodologiistosowanejprzezedukacjępozaformalną.Dziękiniejuczestnicyprojektówucząsięwsposóbbardziejatrakcyjny,aprzezto szybciej i na dłużej zapamiętują uzyskane informacje. Metodywarsztatowepozwalająnauczeniesięprzezdoświadczenie,anie tylkowformachpodających.

Najważniejszejestto,żewprojektachprogramuuczeniesiępozaformalneodbywasięwróżnorodnychsytuacjachiniejestjedynymichcelem.Obokdoświadczeniaedukacyjnegoprojekty tesączasemaktywnychdziałań,wyjątkowychspotkań,poznawanianowychmiejscoraz ludzi iwkońcuogromnejradości!

Anna Olszówka, Zastępca Dyrektora programu „Młodzież w działaniu”

Z pamiętnika wolontariusza

Wybór, jakiego dokonałem decydując się w 2006 roku na półrocznywolontariatwcentrumharcerzywKoldingwDanii,byłprawdopodobniejednym z najważniejszych momentów ostatniej dekady mojego życia.Z własnego doświadczenia wiem, że dla wielu moich rówieśnikówWolontariatEuropejskijestciągleczymśtakodległymjakSahara,dlategobyćmożemojahistoriabędziewstaniechoćtrochępobudzićwyobraźnięosób,którepierwszyrazspotykająsięztymtematem.

Z perspektywy czasu widzę, ile nowych możliwości dał mi udziałw dawnym programie „MŁODZIEŻ”. Wydaje mi się jednak, że latatemu nie byłem w pełni świadomy tego, jak dobrym pomysłem nażycie jest udział w tego typu inicjatywie. Po skończonym projekcie,który był jedynie w części związany z „budowaniem”, osiedliłemsię w Danii, zaczynając najpierw od kilkumiesięcznego pobytuw duńskiej szkole z internatem. Nieco później, dzięki zadowalającejznajomości języka duńskiego, zacząłem pracę w branży budowlanej,którą po prawie roku zamieniłem na studia na kopenhaskiej uczelnitechnicznej. Było to w głównej mierze możliwe dzięki przyznaniustypendium rządu duńskiego, jakie otrzymałem w 2007 roku m.in. zaokrespracywolontariackiejpodczasEVS.

Od ponad 2 i pół roku studiuję dziennie na kierunku przypominającympolskie budownictwo w niewielkim stopniu połączone z architekturą,amoje studia ze względu na umiejętności językowe często wzbogacapraca dla lokalnych firm budowlanych współpracujących z polskimipodwykonawcami. Przyjeżdżając do Danii w 2006 roku, nie umiałempowiedziećpojedynczegosłowawjęzykuduńskim.WolontariatEuropejskizaoferował mi wówczas niezbędny czas na naukę oraz wsparciejęzykowe, dzięki czemu obecnie mam możliwość swobodnego życiawKopenhadze.

Dziś widzę wyraźnie, że nauka duńskiego była strzałemw dziesiątkę. Gdy jednak wyjeżdżałem na EVS (dzień po ostatnimegzaminie maturalnym), nie miałem pojęcia o konkretnychmożliwościach, jakie on stwarza. Wiem dobrze, że bez pobytu nawolontariacie w 2006 roku nie znalazłbym w sobie wystarczającejodwagi na przyjazd do zupełnie obcego kraju, dlatego czuję, żemoje życie zostało w pewien sposób pozytywnie zmienione przezwolontariat i jego zalety. Odwaga, o której wspomniałem, pozwoliłami na szersze otwarcie oczu na otaczający świat i dzięki temuw 2009 roku wyjechałem na półroczną wymianę studencką na jedenz uniwersytetów w Edynburgu. Wymiana następnie przyczyniła się dozorganizowania stażu (stanowiącego część moich duńskich studiów),któryodbędziesięwSzkocjizdofinansowaniemzprogramuErasmus.

OErasmusie,jakrównieżoWolontariacieEuropejskim,dowiedziałemsięlata temuzkolorowychbroszurekFundacjiRozwojuSystemuEdukacji.Pomimo znajomości ogólnego zarysu tych programów nigdy bym niepomyślał,żebędęwtakimstopniukorzystałwmoimżyciuztegotypumożliwości. Nie znałem osobiście nikogo, kto zrobił to wcześniej, ajednakzanamowąprzychylnychmiludzizdecydowałemsięskorzystaćzprogramuEVS.

Gdybym mógł zmienić coś w wyborach, których dokonałem, toprawdopodobnienicbymniezmienił,widząc, jakwzbogacajądziśonenie tylkomoje studia, ale również pracę, którąwykonuję.Umiejętnościzdobytew trakcieWolontariatu Europejskiego były zalążkiem kolejnychcennych doświadczeń, których pozytywne skutki będę odczuwał przezlata.

Michał Łuczun, Wolontariusz Europejski

Fot.ViraMatskevychFot.LilianaGmerek Fot.AleksandraKania

41

Page 22: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

Fot.OlgaSzczeblewska

42 43

Wolontariat Europejski a mobilność

Mobilność w Wolontariacie Europejskim

O Wolontariacie Europejskim nie sposób rozważać z wyłączeniemzagadnienia mobilności. Wolontariat Europejski daje młodym osobommożliwość przekraczania granic zarówno w sensie terytorialnym, jaki psychologicznym. Łączy zatem różne rodzajemobilności, nadając jejtymsamymwymiarszczególny.Swoboda przemieszczania się jest jednym z podstawowych praw UniiEuropejskiej, dzięki któremu młode osoby mogą uczestniczyć międzyinnymi w Wolontariacie Europejskim. Zdarza się też, że to możliwośćwyjazdu za granicę motywuje młodych do działania na rzecz lokalnejspołeczności. Należy jednak podkreślić, że sam wyjazd za granicęnie stanowi celu projektów Wolontariatu Europejskiego, a jest jednąz korzyści udziału w nich. Sam wyjazd jest jedynie środkiemdo poznawania siebie i wzajemnego uczenia się. To właśnie szansaodkrywania własnych możliwości i rozwoju osobistego określa istotęWolontariatuEuropejskiego.

WolontariatEuropejskisprzyjamobilnościwwymiarze:• terytorialnym:wolontariuszwyjeżdżazagranicę• psychologicznym:wolontariuszprzekraczawłasnegranice–odkrywanowemożliwości

• zawodowym: wolontariusz zdobywa doświadczenie, któredecydujeowyborzejegodrogiżyciowej.

Doświadczenie Wolontariatu Europejskiego ma charakter indywidualny,dlategoteżmobilnośćznimzwiązanapowinnabyćpostrzeganawtakimwymiarze. Dla niektórych wolontariuszy sam wyjazd jest wyzwaniem;dlainnychjestnimrealizacjadziałania,poznawanieludziikultury.Sąteżtacy,którzyzdobytedoświadczeniebędąstaralisięprzełożyćnarealnekorzyści np. podczas poszukiwania pracy. Nie należy wartościowaćtych doświadczeń, gdyż każde z nich stanowi wartość jedynie dla tejkonkretnejosoby.Możnastwierdzić,żekażdywolontariuszjestmobilnynaswójsposób–zależy,wjakimmomenciedrogiżyciowejrealizujeswójprojekt.

DlaWolontariuszaEuropejskiegopodróżowanieniejestprzeszkodą...Teraz już wiem, że jak chcę wyjechać, to wystarczy wybrać cel, spakować plecak i ruszyć w drogę. Mój wolontariat w Indonezji mi to uświadomił –powiedziałajednazwolontariuszeknaspotkaniuewaluacyjnym.

Jednakniejestwcalekoniecznepokonaniedużejodległości,żebymłodaosobazdałasobiesprawęztego,jakbardzotenwyjazdjąwzbogaca.

Urszula Buchowicz, specjalistka ds. Wolontariatu Europejskiego, program „Młodzież w działaniu”

Mobilność

Stowarzyszenie„JedenŚwiat”,Poznań,www.jedenswiat.org.plWolontariuszywysłanych:130od1998r.Wolontariuszygoszczonych:64

Myliłbysięten,ktotwierdzi,żemobilnośćobywateliUniiEuropejskiejmamiejscetylkowprzypadkuposzukiwanialepszychmiejscpracy.Mobilnośćjest nieodłącznym i koniecznymwarunkiem przy pracywolontariackiejpodejmowanejprzezmłodzież.WolontariatEuropejski,realizowanywAkcji2.programu„Młodzieżwdziałaniu”,pozwalamłodymosobom,którenieukończyłytrzydziestegorokużycia,nazrealizowanieprojektuwjednymz państw Unii Europejskiej oraz w innych państwach biorących udziałw programie.W praktyce oznacza to, żewolontariusz opuszcza znanysobieteren,rodzinę,przyjaciółczyszkołę,bywyjechać(naokresod2do12miesięcy)donowegomiejscaizrealizowaćtamambitnyprojekt,służącyzarównospołecznościlokalnej,jakijegoosobistemurozwojowi.Zmiana miejsca oznacza zatem także przekraczanie horyzontów orazwłasnychograniczeń.Dlawielumłodych ludzi jest torównieżpewnegorodzaju „mobilność wewnętrzna”, pozwalająca na wprowadzaniezmian w ich życiowych scenariuszach. Wolontariusze nie otrzymująwynagrodzeniazaswojąpracę.Dziękiśrodkomprzyznanymnarealizacjęprojektu mają jednak zapewnione zakwaterowanie, wyżywienie orazskromnekieszonkowe.O ilewiększamusibyćzatemmotywacja,chęćzmian, poznawania nowego i mobilność, by udać się na drugi konieckontynentu nie po to, by się „dorabiać”, ale by poznawać samegosiebie,pokonywaćswojesłabościorazstawaćsięlepszymczłowiekiemi obywatelem! Komisja Europejska dostrzega ogromny potencjałwolontariatu–jesttoszansarozwojumłodychludzi.Korzyścizwyjazdusą znaczące, a po jego zakończeniu przed wolontariuszami otwierająsięnowemożliwości.Dlatego teżpaństwaczłonkowskie zachęcanesądo aktywnego włączania się w promocję wolontariatu, który wpływanamobilnośćmłodych ludzi i pozwala imw świadomy i przemyślanysposóbkierowaćswoimżyciem,anapóźniejszymetapie–takżekarierą.By ułatwić potencjalnym pracodawcom zapoznanie się z dokonaniamiiwiedząwolontariusza,KomisjaEuropejskastworzyłacertyfikatYouthpass–narzędziepotwierdzającewiedzęidoświadczeniezdobytenaprojekcie.Zachęcamy do zapoznania się z trzema historiami wolontariuszekStowarzyszenia„JedenŚwiat”,któredziękiWolontariatowiEuropejskiemuzmieniłyswojepodejścieinastawieniedożycia.

Z Francji do PoznaniaLaetitia, pochodząca z Francji, przyjechała jakowolontariuszkaEVSdoPoznaniaw2007r.PracowaławbiurzeStowarzyszenia„JedenŚwiat”,zajmując się edukacją z zakresu praw człowieka oraz zapobieganiadyskryminacji.Wytrwaleuczyłasięjęzyka,poznawałapolskąkulturęoraz

Page 23: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

Lokalnie i globalnie

Fot.AleksandraKania

44 45

Autorka:ViraMatskevych

Fot.MichałBraun

poglądyna różne kwestie, które częstobyłydiametralnie inneod tych,któresamawyznawałabądźznałazeswojegokraju.Gdyzakończyłsięjejprojekt,LaetitiapostanowiłazamieszkaćwPolsce.Czaspokaże,czynastałe.Wśródwielupowodów jej decyzji pojawił się także „element”romantyczny–polskichłopak,zktórympoznałasiękilka latwcześniejw…Londynie.ObecnieLaetitiapracujewStowarzyszeniu„JedenŚwiat”,wtrzyosobowymzespolezajmującymsięWolontariatemEuropejskim.

Serbia – miłość odwzajemnionaMarta, studentka filmoznawstwa, wyjechała na Wolontariat Europejskido Novego Sadu w Serbii, nie wiedząc, czego się spodziewać. Jejdotychczasowezainteresowania zdawałysięniemiećwielewspólnegoz obszarem działań organizacji goszczącej. Wkrótce po rozpoczęciuprojektuiwzajemnympoznaniusię,okazałosię,żeMartaniemożeżyćbez Serbii, a Serbia – bez Marty. Zainteresowanie nowymi tematamiprzerodziłosięwpasjęichęćkontynuowaniawspółpracypozakończeniuprojektu.DzisiajMartaodwiedzaSerbię takczęsto, jak tomożliweorazprzygotowuje się do koordynowania międzynarodowego seminariumdotyczącegozrównoważonegorozwoju.

Do Polski – po wiedzę i doświadczenieW2008 r.wStowarzyszeniu „JedenŚwiat” pracę jakowolontariuszkaEVS rozpoczęła, pochodząca z Ukrainy, Marta. Oprócz wywiązywaniasię z obowiązków, jakie miała w biurze, szybko zaangażowała sięw prowadzenie ukraińskiego chóru i rozpoczęła starania o pozostaniew Polsce i kontynuowanie nauki. Dzisiaj Marta jest doktorantką naUniwersytecie im. A.Mickiewiczaw Poznaniu, nawydziale neofilologiiprzygotowujedysertacjędotyczącąjęzykaukraińskiego.

Podsumowując wiele ewaluacji przeprowadzonych z młodymi ludźmi,możemystwierdzić,żeWolontariat Europejski:

pomagawtrojakisposóbwstaraniachopracę:• wykształca umiejętności interpersonalne, które przygotowują do kontaktu zpotencjalnymipracodawcami–wolontariuszesąbardziejświadomiswegopotencjałuimocnychstron

• umożliwiawpisanieniestandardowegodoświadczeniawCV• dajemożliwośćwykorzystaniazdobytegodoświadczeniawprzyszłejpracy

sprawdzapostawywolontariuszywnowymterenie,kulturze,środowisku

w przyjaznych warunkach jest możliwością poznania swoich granic iprzekroczeniaich

oferujedoświadczenieczegośzupełnienowegowbezpiecznym,bokontrolowanymśrodowisku

sprawia, że praca w innej kulturze pozwala wolontariuszom spojrzeć znowejperspektywynawłasnąkulturę,wartości,stereotypyiuprzedzenia,otwieraoczynamożliwości

uczyumiejętnościrozwiązywaniatrudnychsytuacjibezwzględunasytuację

otwieramożliwośćnabycialubrozwinięciainteligencjispołecznej(wolontariatwinnejkulturzetociągłykontaktzróżnymiosobami)dziękipracynarzeczinnychstwarzaszansępoznaniatematuspołecznego,przyktórymwolontariusz/kapracuje.

Mobilność, rozumiana jako chęć zmiany, doświadczenia czegośnowego oraz wyjścia poza swoje dotychczasowe granice, może byćnajważniejszympowodem,dlaktóregomłodziEuropejczycydecydująsięnazostaniewolontariuszemEVS.Żadneinnedoświadczenieniezmieniadotychczasowego życia tak mocno, jak ma to miejsce w przypadkuWolontariatu Europejskiego. Z czego to wynika? Byćmoże z faktu, żepodczas jego trwanianienastawiamysięnazarabianiepieniędzy, tylkonazrealizowaniezałożeńprojektu i rozwójosobisty?Amożez tego,żeprzezcałyczastrwaniaprojektuuczymysię,nawetniezdającsobieztegosprawy?Albozfaktu,żepodejmujemynaprawdędużewyzwanieimusimywłożyćmnóstwoenergii,poświęceniaiuczucia,bymupodołać?

Możliwe,żetychpowodówjestwięcej,najważniejszezałożeniepozostajejednak niezmienne: każdy młody Europejczyk, mający trochę odwagi,pasjiichęcizmian,możeprzeżyćtoniezwykłedoświadczenieiodnaleźćswojądrogęwżyciu.

Agnieszka Szczepanik, koordynatorka Wolontariatu Długoterminowego; Magdalena Kaj, koordynatorka Projektów

Wysyłających, Stowarzyszenie „Jeden Świat”

Page 24: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

Wymiar lokalny

Jednym z ważnych elementów projektów Wolontariatu Europejskiegojestichwpływnaspołecznośćlokalną.Możnagookreślićjakonaturalneoddziaływanie na środowisko, a w szczególności na ludzi, z którymiwolontariusz spotyka się na co dzień podczas realizacji działania.Zapewnieniewolontariuszowiwarunkówdonawiązywaniakontaktówzespołecznościąlokalnąświadczyodobrymprzygotowaniuprojektu.Wolontariusz odgrywa znaczącą rolę w tworzeniu świadomościspołeczności,w której przebywa.Wszedłszymiędzy ludzi, początkowojako „ktoś z zewnątrz”, może spojrzeć na ich problemy z nieco innejperspektywy oraz zbierać inspiracje do tworzeniawłasnych pomysłówi nowych rozwiązań. Z czasem wolontariusz wnika w tę społeczność,poznaje ją od środka, realizując już konkretne zadania. W niektórychprojektach wolontariusze stają się integralną częścią pracy organizacjigoszczących,np.przedszkoli,klubówmłodzieżowych,miejskichbibliotek.Zdążylijużnastałewpisaćsięwżyciemieszkańców.

Wykonywaniepracynarzeczspołecznościlokalnychwzbogacarównieżsamego wolontariusza. Doświadczenie nowej rzeczywistości poszerzahoryzonty i kształtuje postawy młodego człowieka. Tylko bezpośrednikontaktzlokalnąkulturąiobyczajamimieszkańcówpozwalamupoczućspecyfikę danego miejsca. Wolontariusz przejmuje pewne zasadyfunkcjonowaniadanejspołeczności,dostosowujesiędoniej.Oddziaływanie to ma zatem wzajemny charakter i składa się na całyprocesuczeniasięwprojektachWolontariatuEuropejskiego.

Urszula Buchowicz, specjalistka ds. Wolontariatu Europejskiego, program „Młodzież w działaniu”

W Bydgoszczy i nie tylko…

Fundacja„Wiatrak”,woj.kujawsko-pomorskie,www.wiatrak.org.plWolontariuszywysłanych:65od2006r.Wolontariuszygoszczonych:40

15września2005 roku.Wdrzwiach Fundacji „Wiatrak” staje pierwszaWolontariuszkaEuropejska.Wrazzniąpojawiasięprzednamiwyzwanie:co zrobić, bydwanaściemiesięcy, które razemspędzimy,wykorzystaćjaknajlepiejdladobrazarównowolontariuszki,jakiorganizacji.Zadaniasą zaplanowane, rozpoczynasięcodzienność:praca zdziećmi,pomocosobomchoryminiepełnosprawnym,konwersacjejęzykaniemieckiego.Po trzech miesiącach przyjeżdża do nas druga wolontariuszka. Nowezadania,pracaworganizacji.Mijajądni,tygodnie,miesiące…Widzimy, jak Wolontariat Europejski „wnika” w naszą organizację.Pracownicycorazodważniejmówiąwobcychjęzykach–czasemtrzebapomóc, odpowiedzieć na pytanie, a czasemma się ochotę zwyczajnieporozmawiać, czegoś dowiedzieć. Wolontariusze pokazują nam swojezwyczaje; w sposób naturalny poznajemy ich kulturę, mamy okazjęskosztować typowych dla ich krajów potraw. Doświadczamy ogromudobra.

Przyjeżdżają kolejne osoby. Chcemy, żeby z tego potencjału korzystalitakżeinni,ludziespozaorganizacji,mieszkańcynaszegoosiedla,dzielnicy,miasta. Zaczynamy proponować spotkania, wieczorymiędzykulturowe,mówimy o możliwości zorganizowania prezentacji. Wychodzimyz inicjatywą i… dziwimy się, bo nie ma odzewu. Organizacje, szkołysą niechętne. Pojawiają się pytania: Kto? Co?Wolontariat Europejski?Nie,nigdyniesłyszałam!Programunijny?Acorobią?itp.,itd.

46 47

W naszych głowach pojawia się pomysł. Zróbmy dużą akcję! Niechinformacjadotrzedokażdejbydgoskiejszkoły.Wpiśmiewytłumaczymy,ocochodzi.Prosimyopoparcieprezydentamiasta–zgadzasię.PismozapraszająceodprezydentaiprezesanaszejfundacjiUrządMiastakierujedokażdejszkoły.Czekamy.Zaczynająsięnieśmiałetelefony.Nauczycielei pedagodzydopytująsię, jakbędąwyglądały tespotkania.Umawiamyterminy.Telefondzwonidalej.Przygotowujemycałąakcję.Dzielimysięnatrzyekipy.Iruszamy!Młodzieżjestzachwycona,nauczycieleproszą,żebyśmyprzyszlijeszczeraz,dyrektorzyzachęcają,byprezentacjebyłyteżwinnychklasach.Współpracazjednąszkołątrwaprzezcałyrok.WolontariuszzFrancjirazwtygodniuodwiedzagrupęuczniów.AkcjękończyuroczystagalawUrzędzieMiastazorganizowanazokazjiDnia Wolontariusza. Prezydent nagradza młode osoby z Bydgoszczy,WolontariuszeEuropejscyodbierająwyróżnienia.Mamytammożliwośćzaprezentowaniaideiwolontariatu,ajednazwolontariuszekmówiotym,codałjejEVS.

Zarokjestjużowielełatwiej.Zanimruszamyzpromocjąakcji,telefonjużdzwoni.Umawiamyspotkania.PracownicyUrzęduMiastateżpytają,czymożemybyćnagali iktoopowieomożliwościachwyjazduzagranicę.Tewydarzenianastałewpisująsięwbydgoskątradycję.Corokuakcjaw szkołach, a po niej gala z prezydentem miasta. Udaje się teżzainteresowaćtematemlokalnemedia.WolontariuszeEuropejscygoszcząw bydgoskim oddziale Telewizji Polskiej, słychać ich na antenie kilkurozgłośni,możnaonichprzeczytaćwprasie.Zaczynamy„wystawiaćsię”natargach,dniachnauki.Jesteśmyproszenioprezentacje,ozagospodarowaniestoisk.

Jedna z goszczonych wolontariuszek na pożegnanie organizuje balkarnawałowy dla uczniów szkoły specjalnej. Zaprasza WolontariuszyEuropejskichzcałejPolski.Wydarzenieminteresująsięmedia.Korzystająuczniowie,ichrodzice,opiekunowie.Dowiadująsięmieszkańcymiasta.Od trzech lat Fundacja „Wiatrak” prowadzi w regionie kujawsko-pomorskim szkolenia na temat programu „Młodzież w działaniu”.Od ubiegłego roku proponujemy uczestnikom udział w wieczorzemiędzykulturowym. Chętnych jest wielu. Przychodzą z ciekawością,odchodzązdoświadczeniemprzeżyciawspaniałegospotkania.Zaznaczajątowewaluacjach.Wieczoryteczęstoowocująkolejnymizaproszeniami,prośbamioprzyjazddo ichmiejscowości,szkoły. IdeaEVSdocieradokolejnychzakątkówregionu.

Polacy, których wysłaliśmy do innego kraju, po powrocie chcą dzielićsię z innymi tym, co przeżyli. Organizujemy spotkania ze studentami:na uczelni, w duszpasterstwie. Czy ktoś słyszał już o WolontariacieEuropejskim?–padawprowadzającepytanie.Niktniepodnosi ręki.Ponaszychopowieściachkilkadziesiątosóbwięcejjużwie,cotoEVS.

18maja2010r.–siódmarano,pakowanie.Bagażnikipełnetradycyjnychpotraw, owoców, napojów. Cel – Dąbrowa. Uczniowie i nauczycielejuż czekają. Rozpoczyna się Europejski Dzień Regionalny. Sześćprzygotowanych klas – dekoracje, flagi, opisy historii.W każdej klasiewolontariusz, który pochodzi z danego kraju lub spędził w nim EVS.Prezentacje,tańce,konkursy,degustacja.Inakonieczaproszenie,abyzarokznówsiępojawić.Wracamy.Powraca codzienność, a wraz z nią perspektywa kolejnych spotkań,warsztatów,wieczorów,istnieniawśrodowiskulokalnym,które–wedługmnie–dopełniaprawdziwywymiarWolontariatuEuropejskiego.

Agnieszka Prinz, koordynatorka projektów Wolontariatu Europejskiego w Fundacji „Wiatrak”

Włączanie innych w moje... doświadczenia we współpracy lokalnej w projektach Wolontariatu Europejskiego

Fundacja„Borussia”,Olsztyn,www.borussia.plWolontariuszywysłanych:38od2006r.Wolontariuszygoszczonych:17

W2005rokudoświadczeniaFundacji„Borussia”wedukacjipozaformalneji pracy na rzecz ochrony europejskiego dziedzictwa postanowiliśmyprzełożyć na ambitne, szeroko zakrojone działanie edukacyjne dlamłodzieży. Stworzyliśmy koncepcję i rozpoczęliśmy realizację projektudługoterminowego wolontariatu na rzecz ochrony europejskiegodziedzictwa pn. „Międzynarodowy wolontariat w ochronie krajobrazukulturowegonaWarmii iMazurach”.Corokuuczestniczywnim18-20wolontariuszyzPolski,NiemieciRosji,którzyprzez12miesięcypracująspołecznie w małych miejscowościach Warmii i Mazur, wspierającdziałalnośćlokalnychorganizacjiiinstytucji.Projekttenjestjednocześniekwintesencjąiurzeczywistnieniemborussiańskichidei.

Dziś, po pięciu latach funkcjonowania projektu można mówić o jegowielkimsukcesie.W2005rokupomysł,którysamistworzyliśmy,byłdlanaszej organizacji jednocześnie ogromnymwyzwaniem. Podjęliśmy je.Wprojekciejakwogniskowejskupiłysięnaszedoświadczeniaipomysły,które uosabiały jedną z borussiańskich maksym: „Myśl uniwersalnie,działajlokalnie!”.

Jak i dlaczego warto działać lokalnie? Co kryje się pod pojęciemwymiaru lokalnego projektu w pracy z wolontariuszami EVS? Na tei inne pytania postaram się odpowiedzieć, a asumptem do nich będąpraktycznedoświadczeniazdobyteprzeznasząorganizacjęprzyrealizacjiwspomnianegoprojektu.

Fot.AllesandroPiacentini Fot.MiguelMelo

Page 25: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

iwarsztatów,obejmującywwymiarzerocznymłącznie35dni.Realizującnasze założenie, na każdym etapie projektu intensywnie pracowaliśmynietylkozwolontariuszami,lecztakżezichorganizacjami.Odbywaliśmywielespotkań:począwszyodpierwszychwstępnych rozmówoudzialew projekcie, informowaniu o jego celach, założeniach, przez pomocw kwestiach merytorycznych, logistycznych, intensywną wymianędoświadczeń.Pracęzpartneramikontynuowaliśmy,gdybyli jużunichwolontariusze.To,comywnieśliśmydo ichdziałań, tocałyknow-howpracy z wolontariuszami, pracy projektowej, kontakty z zagranicznymipartnerami.Transferwiedzy idoświadczeńodbywałsięzatemnie tylkomiędzywolontariuszemajegoorganizacjągoszczącą,lecztakżenawieluróżnychpoziomach:międzynamiaorganizacjamigoszczącymiiinnymipartnerami, czy organizacjami goszczącymi między sobą, w groniewolontariuszy. Powstawały ciekawe konstelacje doświadczeń, wiedzy,umiejętności, które owocowały wspaniałymi pomysłami na działania,z ogromnym zaangażowaniem i dużym wyczuciem realizowane przeznaszychwolontariuszy.

Organizacjom goszczącym stwarzaliśmy okazje do dzielenia siędoświadczeniami, podpatrywaniem, co robią inni (organizacje,wolontariusze, partnerzy zagraniczni). Zapraszaliśmy ich naseminaria ewaluacyjne, gdzie każdy uczestniczący w projekciewolontariusz przedstawiał realizowane przez siebie projekty.Organizacjegoszczącebrałyudziałwspotkaniachtematycznych,poświęconych rozwojowi koncepcji projektu, ale także pracymentorów,koordynatorówdziałań.

Również sami przedstawiciele organizacji goszczących występowaliw roliprowadzącychzajęcianaszkoleniach iobjazdachstudyjnychdlawolontariuszy. Organizując jako Fundacja „Borussia” międzynarodowekonferencje i warsztaty z zakresu ochrony dziedzictwa czy edukacjipozaformalnej, głos oddawaliśmy organizacjom goszczącym. W tensposóbzdobywalinowedoświadczenia,kontakty.Tymchętniej,znowymisiłami i pomysłami, wspólnie z wolontariuszami włączali się w dalszedziałaniaiszukaliinspiracji,którąpotemprzekuwaliwczyn.

Zgodnie z naszymi założeniami działamy według zasadypomocniczości. Szanujemy autonomię i specyfikę pracyposzczególnych organizacji i ich lokalnych środowisk.Przekazujemykompetencjezwiązanez realizacjąprojektuswoimlokalnym partnerom – to oni opracowują koncepcję pracy zwolontariuszami,anastępnietwórczojąrealizują.

Mywłączamysiętylkowtedy,gdyzachodzikutemuwyraźnapotrzeba.Wramachprojektustworzyliśmyminifunduszgrantowy.Każdywolontariuszmógłzgłosićdokonkursuprojekt,którychciałzrealizowaćwewspółpracyzeswojąorganizacjągoszczącąizdobyćnaniegogrant.Stądwolontariusze

prowadzili nie tylko stałe zajęcia, ale realizowali własne, autorskiepomysły,korzystającprzy tymzzasobów iwsparciaswoich instytucji:organizowaliwarsztaty,przygotowywaliwystawyzdjęćorazpracdzieciimłodzieży,pomagaliwtworzeniuścieżekedukacyjnych,przygotowywalifolderytematyczne–takżewtedziałaniawłączającmłodszychistarszychmieszkańców regionu. W ten sposób z powodzeniem realizowalioni długofalowe cele Fundacji „Borussia”, jakimi są uwrażliwianielokalnych środowisk na problematykę świadomego obchodzenia sięzmultikulturowymimultinarodowymdziedzictwemWarmiiiMazurorazzachęcanie do aktywnego działania na rzecz otaczającego środowiska.Działająclokalnie,niezapominamyoprzymiotniku„europejski”wnazwieAkcji 2. Naszym sukcesem jest to, że abstrakcyjne dla większościpojęcia współpracy europejskiej nabrało dla naszych, borussiańskich,wolontariuszy i ich organizacji jasnegowymiaru i że celeWolontariatuEuropejskiego oraz programu „Młodzież w działaniu” stały się bliskieinamacalne.Wolontariuszezagranicznirozumieją,żetowłaśniedziałająclokalniena rzeczmłodych ludzi– swoichpolskich kolegów,przyjaciół,mieszkańcówmiasta–realizująwpełnizałożeniawspółpracyeuropejskiej.Co ważniejsze, rozwój ich osobowości i umiejętności towarzyszyrozwijaniu lokalnych społeczności oraz inicjatyw o wymiarze lokalnymimiędzynarodowym.

Odlatzachęcamymłodeosobydopodjęciawyzwań,któreniesiezesobąbycieWolontariuszemEuropejskim.Każdejorganizacjidziałającejlokalnie,aposzukującejinspiracjiipomysłównapracęzmłodymiludźmi,otwartejnazdobywanienowychdoświadczeń iuczeniesięod innychpolecamywspółpracęzprogramem„Młodzieżwdziałaniu”.

Kornelia Kurowska, koordynatorka projektów Wolontariatu Europejskiego, prezes Fundacji „Borussia”

Od2005r.wnaszymprojekciewzięłoudziałprawie100wolontariuszy.Pracowali oni w muzeach, domach kultury, lokalnych organizacjachpozarządowych działających na rzecz europejskiego dziedzictwa,pracowniach konserwatorskich, instytucjach rządowych i samorządowychodpowiedzialnych za ochronę zabytków. Pod okiem specjalistów:historyków, konserwatorów i restauratorów, działaczy organizacjipozarządowych, ale także urzędników młodzi wolontariusze poznawalihistorięitradycjęhistorycznegoregionuWarmiiiMazur,jegowielowiekowąspuściznę,uczylisięopracowywaćdokumentacjęobiektówhistorycznych,poznawali praktyczne elementy konserwacji i restauracji zabytków,archiwizowaniazbiorów,wkońcu–realizowaliwłasneprojekty.Zaangażowanie młodych ludzi z trzech krajów w działania na rzeczratowania europejskiego dziedzictwa i rozwój lokalnych społecznościwpółnocno-wschodniejPolscemaszerokiwymiaredukacyjnyioddźwiękspołeczny oraz przynosi praktyczne,wymierne efekty.O sukcesie tegopilotażowegoiunikatowegonaskalęeuropejskąprzedsięwzięcia,któregorealizacja jest możliwa dzięki wsparciu finansowemu programu UniiEuropejskiej„Młodzieżwdziałaniu”orazprogramu„memoria.Wolontariatdla Europejskiego Dziedzictwa Kulturowego” Fundacji „Pamięć,Odpowiedzialność i Przyszłość” zdecydowało jego silne osadzeniewrealiachregionu,czyliwłaśniejegolokalnywymiar.

WtenprojektidziałaniaFundacji„Borussia”angażujemybowiemnie tylko wolontariuszy – co oczywiście jest głównym naszymzamierzeniem. Dużą wagę przykładamy także do współpracy zgoszczącymi ichorganizacjami,a za ichsprawą idziękipracywolontariuszy–zlokalnymiśrodowiskaminamiejscu.

Tworzącod2005r.siećpartnerówwprojekcie,sięgaliśmydokontaktów,którymi dysponowaliśmy wcześniej dzięki naszej wieloletniej pracyw całym regionie. Byli to osobiście zaangażowani członkowiestowarzyszenia (rozsiani po całym regionie, ale też daleko poza jego

granicami),uczestnicynaszychwcześniejszychprojektów,zaprzyjaźnioneorganizacje i instytucje, przedstawiciele szkół, samorządów lokalnych,mediów. Do grona partnerów dołączały także nieznane namwcześniejinstytucje.Coważne,jeślinienajważniejsze–mogliśmysięodwoływaćnie tylko do kontaktów, ale także do ogromnych i wszechstronnychkompetencjinaszychpartnerów,takżewzakresieznajomościpotrzebichlokalnychśrodowisk.

Powodzenie naszego projektu bierze się również stąd, że jako jegoinicjator i pomysłodawcanieograniczyliśmysięwyłączniedo realizacjicelów naszej fundacji. Opracowany przez nas projekt zakładał takżeefektywne wspieranie naszych lokalnych partnerów, a nie traktowanieich jako „podwykonawców”. Takie postawienie sprawy spowodowałoupodmiotowienie organizacji lokalnych w projekcie, zainspirowało jedo przejęcia inicjatywy, podjęcia aktywnych działań, wzięcie za nieodpowiedzialności.Współpraca z naszymi lokalnymi partnerami nie zawsze była łatwa.Na trudności organizacyjne nakładały się różnice w rozumieniuiinterpretowaniupojęć„wolontariat”,„wolontariusz”,brakdoświadczeniapedagogicznego, znajomości różnic międzykulturowych, pojawiającesięczęstowkontaktachzwolontariuszamizzagranicyproblemy.Nawetw trudnych sytuacjach wśród wszystkich dominowała jednak chęćwspólnego działania na rzecz założonych celów. Tuwidać było owocenaszejpracynapierwszym,przygotowawczymetapieprojektu.

Nam, Fundacji „Borussia”, „Międzynarodowy wolontariat w ochroniekrajobrazu kulturowego na Warmii i Mazurach” pomógł znaleźćnowy, praktyczny wymiar we współpracy z lokalnymi organizacjamii instytucjami, którew projekcie przejęły rolę organizacji goszczących.Naszprojektzakłada,żekażdywolontariusz–niezależnieodcodziennejpracy i zdobywania w niej doświadczeń i umiejętności – podczas12 miesięcy projektu przejdzie cykl seminariów kształceniowych

Fot.ŁukaszSłotwiński Fot.EwelinaPoleszakFot.LilianaGmerek

48 49

Page 26: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

Międzykulturowość

51

Uczenie się międzykulturowe w ramach EVS

Jak to się dzieje, że zwykły wyjazd na krótszy lub dłuższy projektwolontariacki staje się niezwykle cennym doświadczeniemmiędzykulturowym? Czego wolontariusz uczy się o sobie – jakoprzedstawicielu jednego kręgu kulturowego – i o ludziach, którychspotykajakooprzedstawicielachinnychkultur?Iwreszcie,wjakisposóbzrealizacjitakiegoprojektuczerpiespołecznośćlokalna?Wolontariat Europejski jest pomyślany tak, aby stwarzał jak najwięcejmożliwościedukacyjnychwszystkim,którzysąwniegozaangażowani:wolontariuszowi,organizacjigoszczącejgowinnymkrajuispołeczności,do której dociera ze swoimi działaniami. Możliwa staje się wymianadoświadczeń, umiejętności, sposobów czymetod pracy. Jednocześnienastępuje też zbliżenie kulturowe,poznawanie różnychnorm,wartości,zachowań, sposobów komunikacji. Kultury zaczynają wpływać nasiebie, przenikać się i wzbogacają się o nowe elementy. Ta edukacjamiędzykulturowa często wymieniana jest przez wolontariuszy jakojeden z motywatorów pchających ich w przygodę z WolontariatemEuropejskim. Młodzi ludzie chcą poznawać języki i obyczajepanujące w innych krajach, aby czuć się bliżej różnorodnegokulturowo świata, aby odkrywać różnice i podobieństwa i pomimotych różnic szukać sposobów porozumiewania się. Realizującswój projekt w innym kraju, wolontariusze na wiele sposobówmogą pogłębiać swoją wiedzę i doskonalić konkretne umiejętności,aprzedewszystkimrozwijaćpostawęotwartościkulturowej.

Po pierwsze, miejsce zamieszkania wolontariusza na projekcie tonajczęściej „międzykulturowe mieszkanie wolontariackie”, w którympod jednym dachem spotykają się różne narodowości czy religie.Miejsce realizacji projektu to także środowisko odmienne kulturowo,rządzące się innymi zasadami, sposobami komunikacji, planowaniaczy ewaluacji działań. Wolontariat Europejski stwarza doskonałąprzestrzeń do ćwiczenia sięw codziennej komunikacji na styku kultur,wustalaniuiprzestrzeganiuwspólnychzasad,aletakżewrespektowaniuodmiennychpoglądówczysystemówwartości.Poprzezfunkcjonowaniew środowisku zróżnicowanym kulturowomłodzi ludzie rozwijają swojekompetencje międzykulturowe: wzbogacają wiedzę, ćwiczą przydatneumiejętności i wzmacniają swoją postawę otwartości. W późniejszymżyciu kompetencje te bardzo się przydają – nie tyko tam, gdziemamydo czynienia z różnorodnością kulturową, ale także w wielu innychsytuacjachwymagającychszybkiegoodnajdywaniasięwzmieniającejsięrzeczywistości,elastycznegoiniestandardowegopodejściadoproblemu,jakteżradzeniasobiewsytuacjachniejasnychiniejednoznacznych.Organizacja goszcząca, podobnie jak wolontariusz, może i powinnaw czasie każdego projektu uczyć się i rozwijać. Dzięki obecnościwolontariuszy z innych krajów przedstawiciele organizacji goszczącejmogą poznawać nowe sposoby działania i docierania do swoich

odbiorców,atakżeuzyskaćświeżespojrzenienacodziennewyzwania.

Ciekawym elementem tej międzykulturowej układanki edukacyjnej jestspołeczność lokalna,w której pojawia sięwolontariusz z innego kraju.Dlawieluprzedstawicielispołecznościlokalnejspotkaniezzagranicznymwolontariuszem to często pierwsza w życiu okazja do doświadczaniaróżnorodnościkulturowej.Najczęściejjesttak,żeniktznichnieplanujespotkania z odmiennością kulturową, nikt nie zabiega o wzbogacaniewiedzykulturowejczyćwiczenieumiejętnościkomunikacjinastykukultur.Nie planują tego, ale zostają wciągnięci w edukację międzykulturowąi rozwijają kompetencje międzykulturowe, nie ruszając się ze swoichdomówikrajów.

Wolontariat Europejski pozwala zatem na wzajemne poznawanie sięi uczenie się funkcjonowania w środowisku międzykulturowym tym,którzy dążą do tego i to planują, ale także tym, którzy „przechodząobok”–alenatyleblisko,żezaczynajątejróżnorodnościdoświadczać.Korzyści są wielostronne i często bardzo trwałe. Wolontariuszejeszcze wiele razy w swoim dalszym życiu wspominają, jak ważnymdoświadczeniemuczeniasięmiędzykulturowegobyłdlanichwolontariat,a przedstawiciele społeczności lokalnych wracają pamięcią do tychmłodych, entuzjastycznych, trochę dziwnych ludzi, którzy pozwoli impatrzećinaczejnaświat.

Marta Piegat-Kaczmarczyk, trenerka Wolontariatu Europejskiego w ramach programu

„Młodzież w działaniu”, psycholog międzykulturowy

Fot.AleksandraKania

Fot.KatarzynaGrabowska

50

Page 27: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

Fot.MariaKula Fot.MariaKula

52

Włączanie młodzieży

Fot.MartaBrzezińska-Hubert

53

Królewny mają niebieskie oczy

Stary bus podskakuje na każdej dziurze, czyli bezustannie. Za oknemmonotonnykrajobraz–brudnopomarańczowaziemia,trochękolczastychkrzaków, z rzadka dom, a raczej ruina z jednej strony podparta dyktą.Po czterdziestu minutach auto zatrzymuje się przed żelazną bramą.KilkakilometrówstamtądjestmiasteczkoNizip,oddaloneodGaziantep,wktórymmieszkam,o45kilometrów.1190kmodStambułu,2931kmodKrakowa,3890kmodBrukseli…

Przyjechałamdopołudniowo-wschodniejTurcji,żebypomóckomuś,ktobędziemniepotrzebował.Zobaczyćkawałekświata,możeuporządkowaćswoje życie. W szkole z internatem pod Nizipem dla sierot i dziecizbiednychrodzinniktnamniemówi,comamyrobić.Wprogramiemamnapisane:szerzeniewiedzyoUniiEuropejskiej.Kilkuwolontariuszyitrzysetkidzieciaków.Oddyrektoraszkołydostajemypiłkędokosza.

Spędzam czas głównie z dziewczynkami. Żadna z nich nie mówi poangielsku. Czasami przez godzinę tłumacząmi coś po turecku i kiedyzrozumiemiodpowiemswoimłamanymtureckim,skaczązeszczęściaizanosząsięśmiechem.

Razem rysujemy– najbardziej lubią kolorowaćobrazki z księżniczkamii zawszeobdarzają jeniebieskimioczami iblondwłosami.Krzywiąsięnawidokmoichrysunków–uparcietworzękrólewnybrunetkizoczamiczarnymijakwęgiel.Uczyłamjerozwiązywaćlabirynty,aonemniegraćwtureckieklasy.Zawszelkącenęstaramsięichdosiebienieprzywiązywać.Łaknądotyku,walcząoto,ktopotrzymamniezarękęwdrodzedoklasy.Wszkolenietrudnoznaleźćprawdziwepiękności.Gulwyglądajakbymiałaindyjskiekorzenie.Przezpierwsze trzywizytywszkoleniemogłamodniejoderwaćwzroku. Ipekjestnajmłodszaiswoimjednymuśmiechemzałatwiawszystko.Emineraczejniegarniesiędomniewsposóboczywisty,trzymadystansiwpatrujesięwielkimioczami.Miriamtoabsolutnywulkanenergii i,niewiedziećczemu,zawszerysujesłonie.Sumeriwyglądanaurodzoną aktorkę – kiedy wyciągam aparat natychmiast wygłupia się,pozuje.Kubraherozwiązujewszystkielabiryntywpięćminutideklamujewiersze.NoijestjeszczeLeyla–chodzącątajemnicaznajsmutniejszymioczami,jakiewidziałamwżyciu.

Dzieciaków jest trzysta, więc szansa spamiętania egzotycznych imionchoćbyczęści znich– żadna.Wzeszłym tygodniupytałam,kimchcązostać w przyszłości. W większości pielęgniarkami i nauczycielkami,jedna–lekarzem,amilczącazawszedziewczyna,którejimienianieznam,patrzącnamójaparatodpowiedziała:fotografem.

Maria Kula, Wolontariuszka Europejska

Page 28: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

pomocyidajejtoogromnąsatysfakcjęzosiągniętegocelu.Wtakisposóbstworzymywarunkidosamodzielnegodziałania,przełamaniabierności,obawyprzedkontaktemzludźmiczyzaprezentowaniasię.

Pracujączmłodzieżą,musimyjasnookreślaćceleiczasrealizacjiposzczególnychetapówprojektu.Trzebatakżedbaćoto,abykażdyprojekt był unikatowy, powstawał na bazie pomysłówmłodzieży i pozwalał się jej sprawdzićw realizacji zamierzonego działania,a tym samym dawał satysfakcję z osiągniętego celu i rozwijałpoczuciewartościipewnościsiebie.

Starajmy się zawsze dostosować stopień trudności do umiejętnościi wiedzy uczestnika działania. Eliminujmy złe nastroje w grupie przezwspólnespędzaniewolnegoczasuiwzmacnianiepoczuciaprzynależnościdogrupy.

Ogromnypotencjałwrozwojuwszelkichumiejętnościinterpersonalnychmająprojektyteatralne,radioweczydziennikarskie.Każdyaktormusiradzićsobie zestresem,panowaćnadciałem imaskowaćzdenerwowanie, atakżeskupiaćnasobieuwagęwieluosób.Podobniejestzdziennikarzami-młodzi ludziewcielającysięwichrolęmusząprzełamaćstrachprzedotoczeniemorazprzedpublicznymiwystąpieniami.Zkoleiuczestniczącw projektach grupowych (np. tworzenie stron internetowych, praca naprojektach ekologicznych, prowadzenie radiowęzła szkolnego itp.) czywgrachzespołowych(siatkówka,koszykówka,piłkanożna,itp.),młodziludzie mają możliwość nauczenia się pracy w grupie, wykształcenia w sobie obowiązkowości i terminowości, a także bardzo ważnychcech takich jak empatia, komunikatywność, szczerość i dążenie dokompromisu.

Ponadtoprojektytepokazująmożliwościłączeniazawodówispecjalnościorazpełnieniaróżnychfunkcjiwzależnościodosobistychpredyspozycjiizbiorowejodpowiedzialności.Poza tymuczestnicyzdobywająrównieżwiedzę z konkretnego zakresu i uczą się od siebie nawzajem. Poprzezangażowanie młodych ludzi w pracę z osobami niepełnosprawnymi,chorymi czy starszymi uczymy ich szacunku dla każdego człowieka,cierpliwości,zrozumienia,odpowiedzialnościiprzełamujemyichobawy,atakżestereotypy.

Stosując wyżej wspomniane metody pracy, mamy duże szansenato,abywkrótkimczasiezlaikówzrobićspecjalistówwdanejdziedzinie.Wydawałobysiętoniemożliwe,ajednakwprojektachWolontariatu Europejskiego znajdziemy na to bardzo dużopotwierdzeń,jakrównieżprzykładów„dobrychpraktyk”,któresąwykorzystywanew edukacji pozaformalnejmłodzieży i włączają w swoje działania młodzież z mniejszymi szansami. I dlategowłaśnie śmiało możemy powiedzieć, że projekty realizowanew ramach programu „Młodzież w działaniu” mają charakterwłączeniowyiedukacyjny,atakżewyrównująszanse.

Młodzi ludzie uczestniczący w Wolontariacie Europejskim zdobywająumiejętności, które pozwalają im stać się bardziej atrakcyjnymi nawspółczesnym rynku pracy. Ludzie ci przełamują bierność, zyskująpewność siebie, rozwijają kreatywność, stają się samodzielni,odpowiedzialni, komunikatywni i potrafiąpracowaćwgrupie– równieżmiędzynarodowej. Udział w Wolontariacie Europejskim rozwija w nichtakże umiejętności społeczne i przyczynia się do rozwiązywaniaproblemówspołecznych.

Zachęcajmy zatem młodzież do uczestniczenia w różnych formachedukacjipozaformalnej iniebójmysięciężaruodpowiedzialności,któraspoczywanaorganizacjachpozarządowychwpromowaniuedukacjibezbarier,a tymsamymwkształtowaniumłodegopokolenia.Starajmysię,abyedukacjapozaformalnawzbudzaławuczestnikachchęćposzerzaniawiedzy.

Marzena Pitus, koordynatorka projektów i prezes zarządu Europejskiego Forum Młodzieży (EFM) w Bystrzycy Kłodzkiej

Źródła: www.rownacszanse.pl/books/3388_916_Wyrownywanie_szans_edukacyjnych_poradnik_praktyczny.doc;www.mlodziez.org.pl/s/p/aktualnosci/45/455/Relacja_konferencja_2.pdf;www.redakcja.newsweek.pl/Tekst/Polityka-Polska/535462,Szanse-zyciowe-mlodziezy-w-polsce-.html

Fot.DamianBobiński,MaciejKazubski

54 55

Włączanie młodzieży z mniejszymi szansami. Szansa na naukę bez barier

EuropejskieForumMłodzieży,BystrzycaKłodzkawww.efm.org.plWolontariuszywysłanych:500od2000r.Wolontariuszygoszczonych:450

Odpoczątku istnieniaprogramu„Młodzieżwdziałaniu”zadajemysobiepytania:czywyrównujeonszanseipełnirolęedukacyjnąwszczególnościdlamłodzieżyzmniejszymiszansami?Czyorganizacjepozarządowesąwstanie udźwignąć takogromnąodpowiedzialność, jaką jest edukacjapozaformalna?

Pracując w organizacjach pozarządowych, na co dzień spotykamy sięz wieloma problemami społecznymi. Jeden z nich dotyczy młodzieży,która nie zawsze potrafi znaleźć swoją drogę życiową, niezależnie odtego,czyzdobyłaedukacjęformalnączynie,czywywodzisięzdużychmiejscowości,wsilubmałychmiasteczek,czypozostajewszarejstrefiespołecznej,amożenależydogrupyosóbniepełnosprawnych.Nierobiącnic i odsuwając ten problem społeczny na dalszy plan, nie sprawi siębynajmniej,żeonzniknie.Prawdopodobniewręczsięnasili…

Wartojestzatemstworzyćmłodymludziommożliwośćpoznaniasiebie,odnalezieniawłasnejdrogiżyciowejizainwestowaćwprzyszłość,nawetjeżeliichprzeszłośćiśrodowisko,zktóregopochodzą,zmniejsząszanse.Niezapominajmy,żemłodzież jest„przyszłościąnarodu”.PewniewieluzWaswydasię,żetobardzo„oklepane”hasło,dodatkowowywodzącesięzinnejepoki–aleonociąglejestaktualne.Dlategowłaśniewartodaćmłodzieżyszansęiwniąinwestować.

Wyrównywanie szans Zróżnychpowodówmłodziludziewywodzącysięzmałychmiejscowościi wsi, pochodzący z rodzin dysfunkcyjnych czy będący osobaminiepełnosprawnymimająmniejsze szanse na udany startw dorosłośćispełnienieswoichaspiracjiniżmłodzieżpochodzącazdużychmiastczyztzw.dobrychdomów.Wydawałobysię,żeproblemnierównościszansleżywpoziomiewiedzy,wdostępiedoinformacjiczyośrodkówkultury,takichjakkino,teatr,bibliotekaitp.Czytaknapewnojest?Rozejrzyjmysięwokółsiebie…Dojdziemydowniosku,żeproblemniejestzwiązanyzpoziomemwiedzyczywdostępemdoinformacjiiośrodkówkultury.

Faktyczne źródła nierówności szans tkwią w niskim poziomieumiejętności społecznych (takich jak praca w grupie czyautoprezentacja), jak równieżwbrakupozytywnychwzorcówdonaśladowania,wbiernościorazprzekonaniu,żejestsięgorszymodswoichrówieśników.

W tymkontekścieogromną rolęspełniająorganizacjepozarządowewewspółpracyzprogramem„Młodzieżwdziałaniu”.Dająszansękażdemumłodemu człowiekowi, angażując go w edukację pozaformalną, którawyrównujeszanseidajemożliwośćnaukibezbarier,atakżeprzyczyniasiędopodmiotowego,anieprzedmiotowegotraktowania.

Na czym to polega? Każdyznasuczestniczyłkiedyśwedukacjiformalnej.Wzdecydowanejwiększości przypadków to niemy tworzyliśmy lekcję i niemybyliśmyodpowiedzialnizajejprzebieg,tylkowwiększymlubmniejszymstopniubiernie w niej uczestniczyliśmy. Nie zawsze edukacja formalna trafiado młodych osób i nie zawsze spełnia ich nadzieje oraz oczekiwaniapracodawców. W związku z tym warto zmienić metodologię pracyizamiastpracować„narzeczmłodzieży”rozpocząćpracę„zmłodzieżą”,atymsamymtraktowaćjąpodmiotowo.

Jak to wygląda w praktyce?

Angażujmy młodych ludzi do pracy nad projektem od samegopoczątku – nie wymyślajmy za nich tematów projektów i niezmuszajmy ich do realizacji tylko tych przez naswymyślonych!Młodzi ludzie muszą mieć swój udział w projekcie i czuć,że tworzymy go wspólnie przez podejmowanie wspólnychdecyzji, konsultowanie poszczególnych etapów projektu ipodziałobowiązków.Motywujmy ich,chwalączasukcesy iniezniechęcajmy,jeżelicośnieidzieponaszejmyśli–tylkowspierajmyipokazujmyróżnedrogiosiągnięciacelu.

Wymagatoodnas–pracownikówmłodzieżowychitrenerów–zjednejstrony zdobycia wyżej wspomnianych umiejętności oraz wyzbyciasię „postawy nauczyciela”, który zawsze wie lepiej, a z drugiej –wcieleniasięczasamiwrolę„ucznia”.Traktującwtakisposóbmłodychludzi, nauczymy ich odpowiedzialności i wykształcimy podstawoweumiejętnościspołeczne,atymsamymprzyczynimysiędowyrównywaniaichszans.

Bardzoważnajestrealizacjatakichprojektów,którepromująaktywność,a nawet „zmuszają” młodych ludzi do samodzielnego rozwiązywaniapojawiającychsięproblemów.Planującnp.wycieczkę,możnasamemuzaplanować trasę i bardzo szybko zorganizować autokar, przewodnikaczywypełnićniezbędnądokumentacjęztymzwiązaną...Zaoszczędzimyw tensposóbczas i unikniemypomyłek.Aleczęstobywa tak, że „ktosięnieprzewróci,tosięnienauczy”.Korzystajmyztejżyciowejprawdy,realizującprojektyzmłodzieżą.Jeżelibędzietonp.organizacjawycieczki,pozwólmy młodym ludziom ustalić trasę; pokażmy, gdzie znaleźćniezbędną dokumentację, ale niewypełniajmy jej za nich.Wcielmy sięw rolę doradcy, amłodzież sama poradzi sobie przy naszej niewielkiej

Page 29: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

Współpraca ze Wschodem

Współpraca ze Wschodem w Wolontariacie Europejskim

Wydawać by się mogło, że dzięki szerokiemu spektrum możliwościwybieraniaprojektówrealizowanychw31KrajachProgramuniebędziechętnych spoglądających również w inne, bardziej oddalone regiony.Można by także sądzić, że projekty z udziałem organizacji z krajówEuropy Wschodniej i Kaukazu mogą budzić obawy zarówno polskichorganizacji, jak i wolontariuszy, odstraszać odmiennymi przepisamiprawnymi obowiązującymi w tych krajach, trudnościami językowymietc. W Unii Europejskiej przepisy są ujednolicone, nie trzeba nikomutłumaczyć, jakmawyglądaćfakturaVATczyinnydokumentfinansowy,mniej jest problemów z międzynarodowym przekazywaniem środkówfinansowych…

Wbrew temu wszystkiemu liczba projektów obejmującychorganizacje i wolontariuszy z regionu Europy Wschodniej i Kaukazu rośnie sukcesywnie z roku na rok. W 2009 roku jużdwie trzecie wszystkich projektów Wolontariatu EuropejskiegodofinansowanychprzezPolskąNarodowąAgencjęangażowałoconajmniejorganizacjępartnerskąztegowłaśnieregionu.Wpraktyceoznaczato,żewramachkażdegoz tychprojektówprzynajmniejjeden polski wolontariusz wyjechał na Wschód do pracy w tamtejszej organizacji lub instytucji, bądź też młody człowiek z któregoś z tych krajów przyjechał do Polski, aby poznaćspecyfikępracynaszegosektoraNGO.

Rozłożenie projektów w tym ogromnym przecież regionie nie jestbynajmniej jednolite. Wśród Polaków największe zainteresowaniebudzą niezmiennie Ukraina, Armenia, Gruzja i Rosja. Przyciągają onepolskich wolontariuszy swoją egzotyką i poczuciem, że w ogólnejświadomościsąkrajamiprawiewogóle(zwyjątkiembyćmożeUkrainy,z którą z kolei łączy nas kawał wspólnej historii) nieznanymi, dzikimiiturystycznierównieżsłabodostępnymi.Wyjazdwtakiregiontowielkaprzygoda,ambitniejszarzeczniżpracaworganizacjinazachodzieEuropy,gdziewszystkojestbezpieczne,sprawdzoneiprzewidywalne.WyjazdnaWschódtodlawielu„zadaniezgwiazdką”.DlaNarodowejAgencjirozwójWolontariatu Europejskiego i szerzej – współpraca w organizacjamizkrajówEuropyWschodniejiKaukazu–torzeczpriorytetowa.ZewzględunawspólnąhistorięorazdużegrupyPolakównadalzamieszkującychtenregionPolskaNarodowaAgencja,wychodzącnaprzeciwzainteresowaniomi chęciom polskich organizacji, stara się jak najmocniej wspierać ichwspółpracę z partnerami z Europy Wschodniej i Kaukazu. Biorąc poduwagędużąwymianęnatejpłaszczyźnie,KomisjaEuropejskazdecydowałao utworzeniu właśnie w Warszawie Centrum Współpracy SALTO*

zkrajamiEuropyWschodniejiKaukazu,odpowiedzialnegozawspieranieaktywnościorganizacjipozarządowychikreowaniepolitykimłodzieżowej.NastronachCentrumWspółpracySALTOzkrajamiEuropyWschodnieji Kaukazu oprócz wielu ważnych informacji o krajach regionu możnaznaleźćinteresującepublikacjeilinki.Więcejnastronie:http://www.salto-youth.net/eeca.

Takiezapleczetobyćmożejednazprzyczyntego,żepolskieorganizacjetakchętnienawiązująkolejneniciwspółpracyzcoraz liczniej i chętniejwchodzącymi na „arenę międzynarodową” organizacjami. WolontariatEuropejski daje im zaś możliwość konkretnego, silnego, a przedewszystkimdługotrwałegooddziaływanianaspołecznościlokalne.Częstosłychaćopinie, żewyjazdydokrajówEuropyWschodniej iKaukazusąpożyteczniejsze oraz bardziej zauważalne, bo i potrzebyw tamtejszychkrajach są większe, sytuacja organizacji pozarządowych trudniejsza,aprzeztoipracawolontariuszybardziejznaczącaiprzynoszącawielkąsatysfakcję.Nietocow„krainiezachodnichNGO-sów”.Wartosięnadtym zastanowić, podejmując decyzję o miejscu realizacji własnegoprojektu, niezależnieod tego, czybędzie toWolontariat Europejski, czyinnedziałanie.

Melania Miksiewicz, specjalistka ds. Wolontariatu Europejskiego, program „Młodzież w działaniu”

Fot.WojciechJurzyk,Servimed

ia

56 57

Fot.WojciechJurzyk,Servimedia* Centra Współpracy SALTO (Support for Advanced Learning and Training Opportunities – wspieraniemożliwości kształcenia i szkolenia na zaawansowanym poziomie) stwarzają możliwości udziałuwszkoleniachiwspółpracywcelupodniesieniajakościiuznawaniaedukacjipozaformalnej.

Page 30: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

Jednocześnie organizacje te nie potrafiąwykorzystaćmożliwości, jakiedajegoszczenieosoby,któramożeichcepracowaćzadarmo.Częstojesttozwiązanezbrakiemumiejętnościprzystosowaniasiędopracyzkimś,ktoposiadainnedoświadczenieikulturępracy.

Przygodawolontariuszazaczynasięznaczniewcześniejniżwmomenciewyjazdu na wolontariat. W przypadku krajów EECA przygotowaniedo projektu często wymaga znacznie większej samodzielności,umiejętności planowania, a także znajomości programu. Często pobytna projekcie bywa dla wolontariusza zaskakujący. Na cyklu szkoleńdowiadujesięoróżnicachkulturowych,jednakwkrajachEECAdochodządo tego jeszcze przede wszystkim różnice mentalne, a także częsteniezrozumienie dla pracywolontariusza.W krajach EuropyWschodniejwolontariuszmożespotkaćsięnietylkozdezaprobatączylekceważeniem,alenawetznieufnością.

Jednakto,cołączywszystkichuczestnikówprogramuWolontariatEuropejski to proces uczenia się. Doświadczenie pokazuje, żewolontariuszezUE,którzyodbyliWolontariatEuropejskiwkrajachEuropyWschodniej iKaukazu,popowrociestająsięekspertamiw zakresie danegomiejsca.W ten sposób często rozpoczynająswoją karierę zawodową, znajdując zatrudnienie w biznesie,różnego rodzaju instytucjach publicznych czy w organizacjachpozarządowych.TakżewolontariuszezregionuEuropyWschodniejiKaukazuprzebywającywkrajachUniiEuropejskiejpopowrocieprzekazująwiedzęidoświadczeniezdobytenaprojekcielokalnymorganizacjom i społecznościom, awyuczony język oraz zdobytekompetencjeosobistepomagająimwznalezieniulepszejpracy.

Uczą się również organizacje, często poprzez znalezienie kompromisupomiędzy efektywnym zarządzaniem projektem a lokalnymiuwarunkowaniami.Wielezyskujetakżelokalnaspołeczność.Wolontariuszjest ambasadorem swojego kraju w kraju goszczącym. Dzięki temunie tylko w małych miejscowościach w Gruzji czy Rosji miejscowaludnośćdowiadujesięczegośoPolsceczyUE,aletakżewPolsceludzieuświadamiają sobie, że Mołdowa czy Armenia to kraje europejskie,wktórychmieszkajązdolniiaktywniludzie.

Obecniepopularnestałosiępojęciedyplomacjispołecznej.Oznaczato,żepojedynczeosoby luborganizacje,niereprezentująceoficjalniewładzpaństwowychpodejmujądziałaniamającenaceluwzajemnepoznaniesię,acozatymidzierozładowanienapięćorazzbliżeniesięludzi.Sądzę,żewolontariuszejadącynaprojektstająsiętakimidyplomatamibudującymidialog pomiędzy społeczeństwami poszczególnych krajów. Prowadzito dowzrostu tolerancji i wiedzy o sąsiadach, a także o nas samych.W rzeczywistości te międzyludzkie relacje w dłuższej perspektywiemają kolosalne znaczeniedlabudowania jedności naszegokontynentu.

Istotnejestteżbudowanieżyczliwejipartnerskiejwspółpracypomiędzyorganizacjamizaangażowanymiwprogram„Młodzieżwdziałaniu”.Ważnajestchęćwzajemnegozrozumieniaiszacunkujednejstronydladrugiej,aprzedewszystkimodpowiedzialnośćzazłożonedeklaracje.Programyunijne–wtym„Młodzieżwdziałaniu”–dająogromnemożliwościkrajompartnerskim w dziedzinie zmiany społecznej i ekonomicznej. Należyjednakpamiętać,żejesttojedyniepropozycjadlapartnerówspozaUEitoodnichzależy,jakzostanieonawykorzystana.Jesttorównieżpewnegorodzajukredyt zaufania, który łatwomoże zostać zmarnowanypoprzeznieodpowiedzialnedziałaniaktóregośzpartnerów.

Andrzej Kostek, koordynator projektów młodzieżowych i koordynator współpracy fundacji z organizacjami i instytucjami

z regionu EECA w Polskiej Fundacji im. Roberta Schumana

O potencjale projektów EVS na Kaukazie

PolskaFundacjaim.R.Schumana,Warszawa,www.schuman.org.plWolontariuszywysyłanych:20rocznieWolontariuszygoszczonych:15rocznie

Jeszcze tak niedawno – bo zaledwie 25 lat temu – rozpad ZwiązkuRadzieckiego,acozatymidziezmianypolitykipaństwblokuwschodniegowydawałysięnatylenierealne,żeci,którzyośmielalisięwysuwaćtakietezy,musieliliczyćsięztym,żezostanązaliczenidogronafantastów.

Rzeczywistośćokazałasięjednakznaczniebardziejzaskakująca,awolai pęd do wolności silniejsze niż reżimy polityczne. Wraz ze zmianamiustrojowymipojawiłasięprzestrzeńdorozwojuświadomościspołecznejnarodów Europy Środkowo-Wschodniej. Państwa te jasno naświetliłyswoją przynależność do wspólnoty krajów europejskich, a poprzezswoją determinację niewiele później mogły cieszyć się członkostwemw strukturach określających tę wspólnotę. Proces tworzenia sięświadomościeuropejskiejwtakzwanychkrajachnowejUniiniebyłjednakprosty imusiałsięzmierzyćzwielomakwestiamispornymi.Właściwieniemożemystwierdzić,żeprocestenzakończyłsięzdniemwstąpieniaCzech,WęgierczyPolskidoUniiEuropejskiej.Wartouświadomićsobie,żetakiproceszachodzicałyczas,itonietylkowewcześniejwspomnianychkrajach,aakcesjanowychpaństwczłonkowskichzmuszadoweryfikacjiswoichpoglądównaEuropęresztęczłonkówWspólnoty.

TakżekrajeEuropyWschodniejiKaukazu(EasternEuropeandCaucasus,dalej zwane EECA), oprócz rozpoczętego procesu transformacji,stoją przed wyzwaniem samookreślenia, na ile dążą do integracji zestrukturamieuropejskimi,ana iledobudowaniaprzyjaznejwspółpracyzkrajamiczłonkowskimiUnii.Każdaz tychdrógniesiezesobąpewnekonsekwencje i w każdej są określone warunki do spełnienia. JednakbezwzględunatoKrajeEECAposiadająogromnypotencjał,jeżelichodzio budowanie świadomości europejskiej wewnątrz Unii Europejskiej.Zdrugiejstronysame,choć jedyniedopewnegostopnia,otwierająsięnapomocwdziedzinietransformacjispołecznejiekonomicznej.

ProgramWolontariatuEuropejskiegostanowijednozużytecznychnarzędzido przekazywaniawiedzy i doświadczeńw kwestii zmian społecznychiustrojowych,atakżewcelutworzeniaświadomościeuropejskiej.Tonietylkopracaspołeczna,ale teżpoznawaniekultury innegokraju. Jest torównież szkoła tolerancji – szczególnie, kiedywolontariusz znajdzie sięwkrajuodległymkulturowo,adotakichmimowszystko,zperspektywyPolski,możemyzaliczyćkrajeEuropyWschodniej,ajużnapewnokrajeKaukazuPołudniowego.

W krajach EECA nadal obce jest pojęcie wolontariatu. Większośćmieszkańców Gruzji czy Azerbejdżanu nie do końca rozumie, o cowłaściwiechodzi.NaKaukaziemożnajednakspotkaćwieleorganizacji,któreprzyzwyczajonesądopracyprzyprojektachfinansowanychprzezzagranicznychdonorówizjednejstronychcąprzyjmowaćwolontariuszy,gdyżposiadanie„pracowników”zzagranicywpewiensposóbnobilituje.

Fot.OlgaSzczeblewska Fot.AnnaSielatycka Fot.OlgaSzczeblewska

58 59

Page 31: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

60 61

Podsumowanie

Mamynadzieję, żepublikacja taprzybliżyłaPaństwuAkcję2.programu„Młodzieżwdziałaniu”–WolontariatEuropejski.Akcjatastwarzamożliwościrozwojunietylkowolontariuszowi,alerównieżorganizacjom–wysyłającejigoszczącej.Możliwościtetonp.nawiązaniemiędzynarodowejwspółpracy,któramożezaowocowaćprzyszłymiprojektaminietylkowdziedzinieWolontariatuEuropejskiego.Dlawieluorganizacjirealizacjaprojektuokazałasiępoczątkiempodjęciadziałalnościnaareniemiędzynarodowej,wprzypadku innychzaproszeniezagranicznegowolontariuszadodałociekawyaspektlokalnejdziałalności.

ObecniewPolsceaktywnych jest235akredytowanychorganizacjiWolontariatuEuropejskiego,które realizująprojekty goszczące i/lub wysyłające. Polska jest w europejskiej czołówce jeśli chodzi o liczbę wysyłanychigoszczonychwolontariuszy.Wlatach2000-2009znaszegokrajuwyjechało2590wolontariuszy.Przyjechałodonas2228obcokrajowców.Sfinansowanoprojektynakwotę14mlneuro.WyżejstojątylkoNiemcyiFrancja.

PolskaNarodowaAgencjaProgramu„Młodzieżwdziałaniu”oferujechętnymorganizacjomszeregatrakcyjnychszkoleńkrajowychizagranicznychsłużącychposzerzaniuwiedzyoAkcji2.,nawiązywaniumiędzynarodowychkontaktów z organizacjami zainteresowanymi realizacją projektów wolontariackich oraz zgłębiających ważnedla Wolontariatu Europejskiego zagadnienia, np. uczenie się w wolontariacie, uczenie międzykulturowe.Organizacjemogąkorzystaćrównieżzinnychmożliwościoferowanychprzezprogram„Młodzieżwdziałaniu”.

Serdecznie zachęcamy do zapoznania się z naszą publikacją i do przyłączenia się do WolontariatuEuropejskiego!

ZespółAkcji2.–WolontariatEuropejski

Page 32: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

62

Ważne adresy

Poniżejprzedstawiamykilkaadresów,któremogąokazaćsięprzydatne:

http://www.frse.org.pl – strona Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji realizującej programy edukacyjneKomisjiEuropejskiej

http://www.mlodziez.org.pl–polskastronaprogramuKomisjiEuropejskiej„Młodzieżwdziałaniu”

http://ec.europa.eu/youth/index_en.htm – europejska strona programu Komisji Europejskiej „Młodzieżwdziałaniu”(stronawjęzykuangielskim)

http://ec.europa.eu/youth/evs/aod/hei_en.cfm – internetowa baza danych akredytowanych organizacjigoszczącychiwysyłającychEVS(stronawjęzykuangielskim)

http://www.trampolina.org.pl/index–internetowastronauczestnikówWolontariatuEuropejskiego

Page 33: czyli Wolontariat Europejski w Twojej organizacjiczytelnia.frse.org.pl/media/wolontariat-zmienia... · Wolontariat Europejski – EVS – stwarza im zatem okazję zdobycia doświadczeń

ISBN978-83-62634-22-4