Czy regularne trenowanie jogi może mieć związek z ... · Pom J Life Sci 2015, 61, 4 455 Czy...

Pom J Life Sci 2015, 61, 4, 454459

454 www.pum.edu.pl/uczelnia/wydawnictwo

Czy regularne trenowanie jogi moe mie zwizek zefektywniejszym radzeniem sobie zestresem?Is training yoga regulary can have an effective impact ondealing with stress?

aneta Ciosek, Daria Rusnarczyk, Aleksandra Szyliska, Karolina Kot, Hanna Mosiejczuk, Iwona Rotter

Samodzielna Pracownia Rehabilitacji Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego wSzczecinie ul. Grudzidzka 31, 70 -103 SzczecinKierownik: drn.med.Iwona Rotter

Studenckie Koo Naukowe przy Samodzielnej Pracowni Rehabilitacji Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego wSzczecinie ul. Grudzidzka 31, 70 -103 SzczecinOpiekun: drn.med.Iwona Rotter

Studenckie Koo Naukowe przy Katedrze iZakadzie Biologii iParazytologii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego wSzczecinie al. Powstacw Wlkp. 72, 70 -111 SzczecinOpiekun: drhab.n.med., prof.PUM Danuta Kosik -Bogacka

SUMMARY Introduction: The word yoga (Goya) is derived from the San-skrit yii and means: bind, connect, attach and focus attention on something. It also means connection, and the union. The sys-tem of yoga has collected and systematized Patanjali in his Yoga Sittrach work. Yoga has the task of shaping proper physical cul-ture and spirit (mind), regardless of religious beliefs, national origin, membership in a social group. The aim of the study was to evaluate the relationship between yoga and regular coaching strategy for coping with stress, blood pressure and abdominal obesity. Material and methods: The study involved 100 people divided into 2 groups. The irst group comprised students regularly prac-ticing yoga. The second group were randomly selected subjects not regularly engaged in sport. The age of the subjects ranged 1860 years and over. Research material was gathered using a questionnaire designed by the authors, and the mini -COPE test. In addition, blood pressure and waist circumference were measured to assess the prevalence of abdominal obesity.

Results: Among people who practice yoga the average waist circumference was 82.8 8 in women and 90.3 11 in men (p < 0.034). A healthy waistline was found in 43 (86%)subjects in the yoga group, and 34 (68%) subjects in the control group. Body mass index (BMI) also falls in favour of yoga, and in this group 15 (30%) more subjects had normal BMI. Abdominal obe-sity and BMI indicating obesity was found in 10 (20%) subjects from the yoga group and 15 (30%) from the control group. The study revealed no signi icant differences in mean blood pres-sure between the analysed groups. Conclusions: Based on the analysis of the questionnaire mini-

-COPE people regularly Training Yoga choose more effective strategies for coping with stress. Regular practice of yoga is a factor in reducing abdominal obesity. Men who trains yoga have blood pressure lower than those who doesnt practice any sport. Key words: yoga, stress, physical activity, strategies for cop-ing with stress.

STRESZCZENIEWstp: Sowo joga (Goya) pochodzi od sanskryckiego yij i ozna-cza: wiza, czy, przywizywa i skupia na czym uwag. Oznacza take poczenie oraz zjednoczenie. System jogi zebra i usystematyzowa Patadali w swojej pracy Yoga Sittrach. Joga ma za zadanie uksztatowanie waciwej kultury izycznej i duchowej (umys) bez wzgldu na pogldy religijne, pochodze-nie oraz przynaleno do grupy spoecznej. Celem pracy bya ocena zalenoci pomidzy regularnym treno-waniem jogi a strategi radzenia sobie ze stresem, wartociami cinienia ttniczego i wystpowaniem otyoci brzusznej. Materia i metody: W badaniach wzio udzia 100 osb podzie-lonych na 2 grupy. Pierwsza to regularnie trenujcy jog ucznio-wie szkoy jogi. Druga to spontanicznie wybrane osoby nie-uprawiajce regularnie adnego sportu. Badani byli w wieku 1860 lat. Do uzyskania materiau badawczego uyto kwestiona-riusz ankiety wasnego autorstwa oraz test mini -COPE. Ponadto wykonano badanie cinienia ttniczego krwi i obwodu pasa w celu oceny wystpowania otyoci brzusznej.

Wyniki: Wrd osb trenujcych jog zauwaono redni mniej-szy obwd talii u kobiet 82,8 8 w stosunku do mczyzn 90,3 11 (p = 0,034). Prawidowy obwd w pasie wykazano u 43 (86%) osb trenujcych jog oraz u 34 (68%) osb z grupy kon-trolnej. Wskanik masy ciaa (BMI) rwnie wypad na korzy osb trenujcych jog, ktre przewaay liczebnie o 15 (30%) osb w kategorii BMI w normie. Otyo centraln i BMI wska-zujce na otyo w grupie jogi wykazano u 10 (20%) osb, a w grupie kontrolnej u 15 (30%) osb. W badaniach autor-skich nie stwierdzono istotnej rnicy w rednim cinieniu badanych grup. Wnioski: Na podstawie analizy kwestionariusza mini -COPE osoby regularnie trenujce jog wybieraj bardziej efektywne strategie radzenia sobie ze stresem. Regularne uprawianie jogi jest czynnikiem zmniejszajcym otyo brzuszn. Mczyni trenujcy jog maj wartoci cinienia ttniczego nisze ni osoby nieuprawiajce adnego sportu. Sowa kluczowe: joga, stres, aktywno izyczna, strategie radzenia sobie ze stresem.

Pom J Life Sci 2015, 61, 4 455

Czy regularne trenowanie jogi moe mie zwizek zefektywniejszym radzeniem sobie zestresem?

WSTP

Dobroczynne dziaanie wysiku izycznego ma szczeglnie wane znaczenie w dzisiejszych czasach, kiedy coraz wiksza cz populacji yje coraz szybciej. To wanie tempo ycia moe nasila wystpowanie stresu[ ], na ktry czowiek reaguje przede wszystkim na poziomie izjologicznym. W sytu-acji stresowej w organizmie dochodzi do zmian wskazujcych na ogln mobilizacj zasobw energetycznych. Zmiany zacho-dzce na poziomie aktywacji s zwizane przede wszystkim z czynnoci tworu siatkowatego pnia mzgu i posiadaj dwa wymiary. Pierwszy, zwany aktywacyjnym, wie si ze zmia-nami w poziomie aktywacji kory mzgowej, natomiast drugi odnosi si do zmian w obrbie obwodowego ukadu nerwo-wego. Na podstawie bada wykazano zalenoci pomidzy dugotrwaym dziaaniem stresu a wystpowaniem nadci-nienia ttniczego. U osb wykazujcych silniejsze reakcje organizmu ze strony ukadu sercowo -naczyniowego w wyniku dziaania stresu normalizacja podwyszonego cinienia tt-niczego trwa duej. Wrd nich istnieje zwikszone ryzyko wystpienia nadcinienia ttniczego. Podobnie wrd osb naraonych na przewleky stres rwnie zauwaa si czste wystpowanie otyoci centralnej, z kolei w wielu przypadkach otyo zmniejsza si wraz ze spadkiem wysokoci kortyzolu w organizmie, czyli zmniejszeniem czynnika stresujcego[ ].

Regularna aktywno izyczna pozwala na mody ikacj mechanizmw pato izjologicznych zwizanych ze stresem, jak rwnie ma udokumentowany bezporedni wpyw na funk-cjonowanie orodkowego ukadu nerwowego[ ]. Przyka-dem takiej aktywnoci jest joga. Sowo joga (Goya) pochodzi od sanskryckiego yij i oznacza: wiza, czy, przywizywa i skupia na czym uwag. Oznacza take poczenie oraz zjed-noczenie[ ]. System jogi zebra i usystematyzowa Patadali w swojej pracy Yoga Sittrach. Joga to staroindyjski system wychowawczo -higieniczno -leczniczy, w skad ktrego, oprcz wicze jogi, wchodzi rwnie ilozo ia jogi, wiczenia odde-chowe, zalecenia higieniczne oraz relaksacja. Wszystkie ele-menty jogi przenikaj si nawzajem. Korzyci mona osign bez potrzeby wierzenia w jej zasady[ ]. Joga ma za zadanie ksztatowa waciw kultur izyczn i duchow (umys) bez wzgldu na pogldy religijne, pochodzenie oraz przynaleno

do grupy spoecznej[ ]. Patadali wylicza stopni czy te czci jogi (tab. )[ ].

Od wiekw tradycja jogi jest przekazywana ustnie. Pocztki zainteresowania ow technik sigaj XIX w., kiedy to orien-talna myl zacza przenika na Zachd. Obecnie obserwuje si coraz wiksz liczb powstajcych klubw sportowych, szk i orodkw propagujcych jog. Powikszajca si na prze-omie ostatnich lat liczba wiatowych bada naukowych dotyczcych jogi jako systemu wicze izycznych wykazuje istotne zalety zdrowotne jej systematycznego praktykowa-nia. Na podstawie wynikw bada wykazano popraw siy i wytrzymaoci oraz regulacj zmiennych izjologicznych m.in. cinienia krwi[ , , ]. Pozycje przyjmowane w trakcie jogi zwikszaj zakres ruchomoci krgosupa, angaujc mi-nie przykrgosupowe, skone brzucha i grzbietu, co wpywa na popraw trawienia i wyszczupla tali, ksztatujc zgrabn sylwetk. wiatowe badania wskazuj, e w r. ok. mln ludzi (z wyczeniem Indii) praktykowao jog, w tym w Pol-sce tys. osb[ ]. Pomimo e istnieje wiele cieek czy te rodzajw jogi, wszystkie przenikaj si nawzajem i maj na celu zjednoczenie ciaa, umysu oraz ducha.

Celem pracy bya ocena zalenoci pomidzy regular-nym trenowaniem jogi a strategi radzenia sobie ze stresem, wartociami cinienia ttniczego i wystpowaniem otyoci brzusznej.

MATERIA IMETODY

Badania zostay przeprowadzone w szczeciskiej szkole jogi. Wzio w nich udzia osb kobiet i mczyzn w wieku lat, ktre zostay podzielone na grup badan oraz grup kontroln. Najwicej badanych miecio si w prze-dziale lat. W grupie badanej znajdowao si kobiet i mczyzn trenujce jog minimum , roku (co najmniej dni w tygodniu), natomiast grup kontroln stanowio

losowo dobranych osb ( kobiety i mczyzn) nieupra-wiajcych regularnie adnego sportu. redni obwd w talii wszystkich badanych wynis , , . rednia warto wskanika masy ciaa (body mass index BMI) w badanej grupie wyniosa , , . W badanej grupie rednia war-to cinienia skurczowego wyniosa , oraz cinienia rozkurczowego , , .

Przed rozpoczciem bada kada osoba zostaa poinfor-mowana o ich przebiegu i wyrazia zgod na udzia. Pomiar obwodu na wysokoci talii wykonano przy uyciu miary antro-pometrycznej, z kolei do pomiaru masy ciaa i wzrostu wyko-rzystano standardow wag lekarsk. Wskanik masy ciaa obliczony zosta wedug wzoru masy ciaa w kilogramach podzielonej przez kwadrat wysokoci w metrach. Cinienie ttnicze krwi zmierzono elektronicznym, zautomatyzowanym cinieniomierzem naramiennym Omron M Basic II (Polska).

Badania prowadzone byy metod sondau diagnostycz-nego. W anonimowym kwestionariuszu ankiety znajdoway si pytania zamknite dotyczce pci, wieku, cinienia ttniczego

z moliwoci wybrania jednej prawidowej odpowiedzi, jak

TABELA 1.Stopnie icharakterystyka jogi

Nazwa Charakterystyka1. Yama Uniwersalne przykazania moralne2. Niyama Oczyszczanie siebie poprzez dyscyplin3. Asana Pozycje wiczenia4. Pranayama Rytmiczna kontrola oddechu

5. Pratyahara Wycofanie iwyzwolenie umysu spod dominacji zmysw oraz zewntrznych obiektw6. Dharana Koncentracja7. Dhyana Kontemplacja

8. Samandhi

Stan nadwiadomoci osignity wwyniku gbokiej kontemplacji, wktrym jogin jednoczy si zobiektem swej kontemplacji, czyli zeswoim centrum



rwnie pytania otwarte na temat wagi, wzrostu i uczsz-czania na jog. Dodatkowo uyto testu mini -COPE do oceny radzenia sobie ze stresem. Test mini -COPE skada si z zda twierdzcych, ktre s odzwierciedleniem strategii radzenia sobie ze stresem: aktywne radzenie sobie, plano-wanie, pozytywne przewartociowanie, akceptacja, poczucie humoru, zwrot ku religii, poszukiwanie wsparcia emocjonal-nego, poszukiwanie wsparcia instrumentalnego, zajmowa-nie si czym innym, zaprzeczanie, wyadowanie, zaywanie substancji psychoaktywnych, zaprzestanie dziaa, obwi-nianie siebie. Wyniki testu mini -COPE ocenia si w nastpu-jcy sposb: prawie nigdy tak nie postpuj, rzadko tak postpuj, czsto tak postpuj, prawie zawsze tak postpuj. Punkty z dwch stwierdze nalecych do jednej strategii sumuje si, a nastpnie uzyskany wynik dzieli si przez . Tak postpuje si z kad z strategii. Wyniki kadej ze skal mieszcz si w granicach .

Analiz statystyczn przeprowadzono z uyciem elementw statystyki opisowej, gwnie rednich, odchyle standardo-wych oraz minimum i maksimum. Do sprawdzenia normalno-ci rozkadu zastosowano test W ShapiroWilka. Wikszo mierzonych parametrw ilociowych miaa rozkad odbie-gajcy od normalnego. Do porwnania rnic pomidzy oso-bami trenujcymi a nietrenujcymi jog zastosowano niepa-rametryczny test U MannaWhitneya. Istotno statystyczn przyjto na poziomie p < , . Analiz statystyczn wykonano przy uyciu pakietu statystycznego Statistica .

WYNIKI

Osoby trenujce jog istotnie lepiej radziy sobie z akceptacj trudnych sytuacji, w ktrej si znalazy. W grupie tej zauwa-ono rwnie znacznie mniejszy procent osb zaywajcych substancje psychoaktywne w sytuacjach stresowych. Wyra-nie widoczna jest dominacja w grupie osb trenujcych jog z technikami skutecznego radzenia sobie ze stresem. Grupa osb nietrenujcych jogi zdobywa przewag w przypadku pyta zwizanych z emocjami, ale nie wykazano istotnoci statystycznej (tab. ).

W tabeli zestawiono dane dotyczce obwodu w talii, BMI, wartoci cinienia skurczowego i rozkurczowego z podziaem na dwie grupy osb uprawiajcych jog oraz osb nieuprawia-jcych adnego sportu. Biorc pod uwag obwd w pasie, wyka-zano istotne statystycznie rnice wzgldem pci. Wrd osb trenujcych jog zauwaono redni mniejszy obwd talii wrd kobiet , w stosunku do mczyzn , (p = , ). Rwnie wrd osb nieuprawiajcych adnego sportu stwier-dza si mniejszy obwd w talii u kobiet , ni u mczyzn

, , (p = , ). Prawidowy obwd w pasie wykazano u ( %) osb z grupy jogi, natomiast z grupy kontrolnej u ( %) osb w tej kategorii. W grupie joginw otyo cen-traln zauwaono tylko u ( %) osb, a w grupie kontrolnej a u ( %) osb.

Wrd kobiet uprawiajcych jog co najmniej razy w tygo-dniu redni wskanik BMI by niszy i wynis , , , nato-miast u mczyzn wynis , , . Z kolei u osb nieupra-wiajcych adnych sportw wskanik ten by wyszy u kobiet i wynis , , , a u mczyzn , , (p = , ). Na podstawie wskanika BMI (powyej kg/m ) zauwaono

TABELA 2.rednie iloci punktw uzyskanych wformularzu mini -COPE grupy jogi oraz grupy kontrolnej

Strategie radzenia sobie zestresem

rednia uzyskanych punktw od0 do3

posoby trenujce jog

n = 50

osoby nieuprawiajce adnych sportw

n = 50kobietyn = 35

mczynin = 15 ogem

kobietyn = 32

mczynin = 18 ogem

Aktywne radzenie sobie 2,37 2,37 2,37 2,0 2,0 2 0,18

Planowanie 2,41 2,37 2,4 2,25 2,17 2,2 0,96

Pozytywne przewartociowanie 1,97 2,3 2,07 1,77 1,28 1,59 0,01

Akceptacja 2,06 1,7 1,95 2,53 2,31 2,45

Pom J Life Sci 2015, 61, 4 457


mniej badanych z otyoci w grupie jogi ( %) osb, nato-miast w grupie kontrolnej a ( %) osb.

W grupie kobiet trenujcych rednie wartoci cinienia ttniczego: skurczowego mmHg i rozkurczowego

mmHg byy nisze ni w tej samej grupie u mczyzn odpowiednio mmHg i mmHg. W grupie kobiet nietrenujcych wartoci cinienia ttniczego wyniosy: skur-czowego mmHg i rozkurczowego mmHg, a u m-czyzn odpowiednio mmHg i mmHg (p = , ). Prawidowe cinienie ttnicze zauwaa si u ( %) osb w grupie jogi, natomiast u ( %) osb w grupie nieuprawia-jcych adnego sportu. Nadcinienie ttnicze w grupie I zauwa-ono u ( %) osb, a w grupie II u ( %) osb (tab. ).

DYSKUSJA

W literaturze przedmiotu jest wiele bada na temat stresu, nadcinienia i otyoci, a take sposobw ich eliminacji za pomoc wicze zwizanych z praktyk jogi. Badania te cz-sto s trudne do porwnania ze wzgldu na ich rnorodno i metodologi. Decyduje o tym typ przeprowadzonych bada, zakres tematyczny oraz forma pyta, inne grupy wiekowe i spoeczne biorce w nich udzia. Wiele bada zwizanych tematycznie z jog mona spotka wrd autorw z USA oraz Indii i Chin. Mnogo tych prac daje perspektyw rozwoju tej tematyki rwnie w Polsce, gdzie grono badaczy jest do cise.

W badaniach autorskich nie stwierdza si istotnej rnicy w rednich wartociach cinienia ttniczego badanych grup. Jednake istnieje znaczna przewaga osb w grupie cinienia optymalnego o ( %) osoby w grupie joginw. Ponadto nie wystpuj w niej osoby z II bd III stopniem nadcinienia w przeciwiestwie do grupy kontrolnej, gdzie odnotowano

po osoby kolejno w II i III stopniu. Kulmatycki przeprowa-dzi trening relaksacyjny wg technik jogi z udziaem osb w wieku lat z podwyszonym cinieniem (rozpito

mmHg dla skurczowego i mmHg dla rozkur-czowego); osb brao leki ( regularnie, nieregularnie). Trening prowadzony by w ramach programu promocji zdro-wia i pro ilaktyki chorb serca przez South Western Sydney Health Service przez tygodni. Program treningu na pod-stawie wicze jogi proponowany w Kaivalyadhama i Bihar School of Yoga obejmowa rozciganie i przyjmowanie okre-lonych pozycji ciaa (pawanmuktasany i asany), wiczenia oddechowe (nadisodhana, ujjayi), wiczenia koncentracji umy-su (dharana) i relaksacji (joga nidra). Po tygodniach prak-tyki relaksacyjnych wicze wg jogi wykonano pomiary ( osb spotka nieobecnoci), gdzie wikszo ( ) wskazywaa na redukcje zarwno cinienia skurczowego, jak i rozkurczowego. wiczenia spowodoway rednie (dla caej grupy) obnienie cinienia skurczowego o mmHg i rozkur-czowego o mmHg[ ]. Wolff i wsp. przeprowadzili badania na osobach midzy . a . r.. chorujce na nadcinienie. Podzielono ich na trzy grupy: uprawiajcych jog na zajciach z nauczycielem, wiczcych jog w domu oraz niewiczcych jogi. Po -tygodniowym treningu w grupie wiczcych jog w domu stwierdzono obnienie cinienia skurczowego krwi o rednio , mmHg[ ]. Bhavanani i wsp. zbadali chorych na nadcinienie i stwierdzili, e ju po minutach wicze pranayamy ich cinienie obniyo si (p = , )[ ]. W bada-niach Altman i Elaine z r. wykazano znaczne zmniejszenie cinienia skurczowego krwi oraz poziomu stresu w trakcie -tygodniowej praktyki wicze oddechowych, medytacyjnych

oraz wicze rozcigajcych opartych na systemie jogi[ ]. Pal i wsp. zbadali pacjentw z Oddziau Kardiologicznego Uniwersytetu Medycznego w Chhatrapati Shahuji Maharaj. Wszyscy cierpieli na chorob wiecow. Badanych podzielono

TABELA 3.rednie wartoci iodchylenia standardowe badanych cech zpodziaem nagrupy

Grupa

Badana cecha

Osoby trenujce jog conajmniej 3 dni wtygodniu

Osoby nieuprawiajce adnych sportw p

n SD n SDObwd talii (cm) 50 85,04 9,5 50 87,68 12,54 NSBMI (kg/m) 50 22,33 3,18 50 22,93 2,63 NSWartoci cinienia skurczowego (mmHg) 50 128,86 13,18 50 129,2 15,8 NSWartoci cinienia rozkurczowego (mmHg) 50 79,94 8,99 50 79,16 12,10 NS

TABELA 4.Zakres wartoci badanych cech wzalenoci odpci

Grupa

Badana cecha

Osoby trenujce jog conajmniej 3 dni wtygodniu Osoby nieuprawiajce adnych sportwkobiety (n = 35) mczyni (n = 15)

pkobiety (n = 32) mczyni (n = 18)

p SD min. maks. SD min. maks. SD min. maks. SD min. maks.

Obwd talii (cm) 82,8 8 71 100 90,3 11 70 105 0,03 84,2 10 69 102 93,9 14 70 120 0,007BMI (kg/m2) 21,8 3 17 28 23,5 4 18 30 0,16 22,1 2 18 26 24,4 2 20 28 0,002Wartoci cinienia skurczowego (mmHg) 126,7 11 111 157 133,9 16 105 163 0,17 124,1 14 95 156 138,2 16 119 181 0,002

Wartoci cinienia rozkurczowego (mmHg) 79,3 9 62 97 81,4 8 65 96 0,46 76,4 12 50 95 84 11 57 102 0,03



na dwie grupy. Jedna praktykowaa jog przez miesicy, druga nie. Po zakoczeniu badania w grupie uprawiajcej jog odnotowano spadek masy ciaa, obnienie cinienia skurczo-wego oraz rozkurczowego krwi, w przeciwiestwie do dru-giej grupy[ ]. Badanie te s zgodne z badaniami autorskimi, ktre wykazuj, i jogini posiadaj redni wag nisz o kg od grupy badanej, przy BMI niszym o , oraz obwd w pasie mniejszy dla kobiet o cm, a dla mczyzn o cm. Warto zauwa-y przy tym, i spord osb trenujcych jog najbardziej liczn grup byy kobiety w wieku lat oraz mczyni w wieku lat, co predysponuje do wzrostu wagi i cinienia, a w grupie kontrolnej zarwno wrd mczyzn, jak i kobiet najliczniejsz grup stanowiy osoby w wieku lat. Brown i Gerbarg zbadali dwie grupy kolarzy juniorw. Jedna poddana bya sesji jogi przed zawodami, druga nie. Badania opieray si na kontroli pulsu jako wyznacznika poziomu stresu. W bada-niach wykazano, e grupa objta sesj jogi miaa o % niszy puls ni grupa niepoddana sesji[ ]. Huang i wsp. przebadali kobiety w rednim wieku, ktre zostay podzielone na dwie grupy jedna z -tygodniowym kursem jogi, druga bez. Badano poziom stresu za pomoc The Perceived Stress Scale (PSS) oraz pomiaru ttna. Po odbytym kursie stwierdzono lepsze radzenie sobie z sytuacjami stresowymi oraz nisze ttno w porwnaniu z wynikami wyjciowymi u kobiet wi-czcych jog. W grupie kontrolnej nie stwierdzono istotnych rnic[ ]. Podobne badania na pracownikach urzdu prze-prowadzili Hart iel i wsp., ktrzy podzielili badanych na dwie grupy (z -tygodniowym kursem jogi i bez). Poziom stresu zosta sprawdzony za pomoc skali PSS oraz dodatkowo subiektywny poziom odczuwania stresu. Po -tygodniowej praktyce stwierdzono, e w porwnaniu do grupy kontrol-nej, grupa praktykujca jog wykazaa znaczne obnienie poziomu stresu w skali PSS oraz subiektywnego odczu-wania stresu[ ]. Kulmatycki i wsp. zbadali grup studentw ( kobiet i mczyzn), ktrzy zostali losowo przydzieleni do jednej z trzech grup: ) posturalnej jogi, ) relaksacji progre-sywnej, ) pasywnej relaksacji z muzyk (kontrolna). Studenci wzili udzia w sesjach trwajcych po min. W badaniu posuono si Skal subiektywnego poczucia napicia (SSPN) oraz Inwentarzem Spielbergera do badania lku jako stanu (STAI). Kocowe rezultaty wskazuj na to, ze dwie ekspery-mentalne grupy miay niszy poziom napicia i lku, natomiast poziom energii wzrs najbardziej w grupie jogi (statystycz-nie istotnie, p < . ). Grupa jogi posturalnej jest w porwna-niu do relaksacji Jacobsona bardziej efektywna[ ]. Mona tu nawiza do bada autorskich, gdzie grupa badana (osoby trenujce jog) w formularzu mini -COPE (badajcym style radzenia sobie ze stresem) wybieraa znacznie czciej style efektywniejsze od grupy kontrolnej, np.: akceptacja pkt na moliwe, tymczasem grupa kontrolna , pkt na moliwe; zaywanie substancji psychoaktywnych w grupie osb trenuj-cych jog to , pkt, a w grupie kontrolnej , pkt na moliwe. Warto rwnie nawiza do Sharma i wsp., ktrzy sprawdzili wpyw praktyki szybkiej i wolnej pranayamy wrd zdro-wych studentw. Na podstawie bada wykazano, e w grupie osb trenujcych woln (Kapalabhati, Bhastrika, Kukkuriya

Pranayama) i szybk (Nadishodhana, Savitri, Pranav Para-nayama) po tygodniach spad poziom stresu (badany za pomoc skali PSS), jednak tylko w grupie wolnej pranay-amy doszo do istotnego spadku cinienie ttniczego skurczo-wego i rozkurczowego[ ]. Romanowski i wsp. przebadali pod wzgldem izjologicznym i psychologicznym praktykujcych jog. Wskazali na uzyskanie neurowegetatywnej rwnowagi u praktykujcych jog z przewag dominacji ukadu para-sympatycznego oraz bardziej efektywnej pracy metabolicz-nej organizmu. Z psychologicznego punktu bada u prakty-kujcych zauwaono popraw nastroju, redukcje poziomu lku oraz oglne psychologiczne zintegrowanie[ ]. Grabara i Szopa przeprowadzili badania, ktre objy kobiety i mczyzn w wieku lat. Pod uwag brali m.in. wska-nik wzgldnej masy ciaa. Przeprowadzono rwnie badania ankietowe dotyczce subiektywnego odczucia wpywu wi-cze hatha -jogi na stan zdrowia. Wykazano ogln popraw samopoczucia i zdrowia, zwikszenie wytrzymaoci oraz odpornoci organizmu, popraw gibkoci, wzmocnienie mi-ni, kontrol lub zmniejszenie blu w rnych dolegliwociach, popraw funkcjonowania narzdw wewntrznych, spadek masy ciaa, odtuszczenie ciaa i uregulowanie przemiany mate-rii, zwikszenie poczucia subiektywnej energii, psychicznej koncentracji[ ]. Powysze badania maj odzwierciedlenie w badaniach autorskich, w ktrych badani wykazuj duo lepsze radzenie sobie ze stresem ni grupa kontrolna, a oparte jest ono na technikach skoncentrowanych na rozwizaniu problemu i unikaniu zachowa samodestrukcyjnych, takich jak zaywanie substancji psychoaktywnych, samoobwinia-nie si czy rezygnacja z osignicia celu. Ma to swoje rda w wikszej rwnowadze psychicznej, opanowaniu i aktywnej zaradnoci w sytuacjach stresowych.

WNIOSKI

Na podstawie analizy kwestionariusza mini -COPE stwierdzono, e osoby regularnie trenujce jog wybieraj bardziej efek-tywne strategie radzenia sobie ze stresem. Regularne upra-wianie jogi jest czynnikiem zmniejszajcym otyo brzuszn. Mczyni trenujcy jog maj wartoci cinienia ttniczego nisze ni osoby nieuprawiajce adnego sportu.

PIMIENNICTWO

1. Ackerman K.D., Heyman R., Rabin B.S., Anderson B.P., Houck P.R., Frank E. et al.: Stressful life events precede exacerbations of multiple sclerosis. Psychosom Med. 2002, 64, 916920.

2. Bauer M.E., Perks P., Lightman S.L., Shanks N.: Restraint stress is associ-ated with changes in glucocorticoid immunoregulation. Physiol Behav. 2001, 73, 525532.

3. Carrasco G.A., Van de Kar L.D.: Neuroendocrine pharmacology of stress. Eur J Pharmacol. 2003, 463, 235272.

4. Palica D., Zwierzchowska A.: Terapeutyczne walory systemu jogi przegld pimiennictwa. Hygeia Public Health. 2012, 47 (4), 418423.

5. Smith C., Hancock H., Blake -Mortimer J., Eckert K.: A randomized compara-tive trial of yoga and relaxation to reduce stress and anxiety. Complement Ther Med. 2007, 15, 7783.

Pom J Life Sci 2015, 61, 4 459


6. Streeter C.C., Jensen J.E., Perlmutter R.M., Cabral H.J., Tian H., TerhuneD.B. et al.: Yoga Asana sessions increase brain GABA levels: a pilot study. J Al-tern Complement Med. 2007, 13, 419426.

7. Grna J., Szopa J.: Rekreacyjne wiczenia jogi w ksztatowaniu zdrowego stylu ycia. In: Turystyka i sport dla wszystkich w promocji zdrowego stylu ycia. Eds: W. Gaworecki, Z. Mroczyski, Wyd. Wyszej Szkoy Tu-rystyki i Hotelarstwa w Gdasku, Gdask 2008.

8. Bernardi L., Porta C., Spicuzza L., Bellwon J., Spadacini G., Frey AW. et al.: Slow breathing increases arterial barore lex sensitivity in patients with chronic heart failure. Circulation. 2002, 105, 143145.

9. Gar inkel M.S., Singhal A., Katz W.A., Allan D.A., Reshetar R., Schumacher H.R.: Yoga -based intervention for carpal tunnel syndrome: A randomized trial. JAMA. 1998, 280, 16011603.

10. Joshi L.N., Joshi V.D., Gokhale L.V.: Effect of short term Pranayam practice on breathing rate and ventilatory functions of lung. Indian J Physiol Phar-macol. 1992, 36, 105108.

11. Bera T.K., Rajapurkar M.V.: Body composition, cardiovascular endurance and anaerobic power of yogic practitioners. Indian J Physiol Pharmacol. 1993, 37, 225228.

12. Kulmatycki L.: Wpyw treningu relaksacyjnego jogi na obnienie cinienia ttniczego. Post Rehab. 1993, 7 (4), 5560.

13. Wolff M., Sundquist K., Larsson Lnn S., Midlv P.: Impact of yoga on blood pressure and quality of life in patients with hypertension a controlled trial in primary care, matched for systolic blood pressure. BMC Cardiovasc Disord. 2013, 13, 111.

14. Bhavanani A.B., Mohan M., Sanjay Z., Basavaraddi A.B.: Immediate cardio-vascular effects of pranava pranayama in hypertensive patients. Indian J Physiol Pharmacol. 2012, 56 (3), 273278.

15. Altman K., Elaine R.: A brief therapy model to reduce stress by practicing breathing exercises, mindful meditation, and yoga stretching. Disserta-

tionn Abstracts International: Section B: The Sciences and Engineering. 2001, 62 (1 -B), 530.

16. Pal A., Srivastava N., Narain V.S., Agrawal G.G., Rani M.: Effect of yogic intervention on the autonomic nervous system in the patients with coro-nary artery disease: a randomized controlled trial. East Mediterr Health J. 2013, 19 (5), 452458.

17. Brown R.P., Gerbarg P.L.: Sudarshan kriya yogic breathing in the treat-ment of stress, anxiety, and depression: part I neurophysiologic model. J Altern Complement Med. 2005, 11 (1), 189201.

18. Huang F.J., Chien D.K., Chung U.L.: Effects of Hatha yoga on stress in middle- -aged women. J Nurs Res. 2013, 21 (1) 5966.

19. Hart iel N., Burton C., Rycroft -Malone J., Clarke G.., Havenhand J., Khalsa S.B. et al.: Yoga for reducing perceived stress and back pain at work. Occup Med (Lond). 2012, 62 (8), 606612.

20. Kulmatycki L., Surynt A., Torzyska K.: Relaksacja posturalna jogi a relak-sacja progresywna w radzeniu sobie z lkiem i napiciem. In: Physical activity in disease prevention and heath promotion. Ed. B. Bergier. Institute of Health, Pastwowa Wysza Szkoa, Biaa Podlaska 2010, 149158.

21. Sharma V.K., Trakroo M., Subramaniam V., Rajajeyakumar M., Bhavanani A.B., Sahai A.: Effect of fast and slow pranayama on perceived stress and cardiovascular parameters in young health -care students. Int J Yoga. 2013, 6 (2), 104110.

22. Romanowski W., Pasek T., Szwarc H., Gradowska T., Turos B., Sikora J. et al.: Prba izjologicznej i psychologicznej oceny wpywu na organizm wicze wg systemu. Wychow Fiz Sport. 1969, 3, 139170.

23. Grabara M., Szopa J.: Wpyw hatha -jogi na stan zdrowia wiczcych. In: 5th International Conference Movement and Health. Opole University of Technology, Opole 2006, 235241.

/ColorImageDict > /JPEG2000ColorACSImageDict > /JPEG2000ColorImageDict > /AntiAliasGrayImages false /CropGrayImages true /GrayImageMinResolution 300 /GrayImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleGrayImages false /GrayImageDownsampleType /Bicubic /GrayImageResolution 300 /GrayImageDepth -1 /GrayImageMinDownsampleDepth 2 /GrayImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeGrayImages true /GrayImageFilter /DCTEncode /AutoFilterGrayImages true /GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG /GrayACSImageDict > /GrayImageDict > /JPEG2000GrayACSImageDict > /JPEG2000GrayImageDict > /AntiAliasMonoImages false /CropMonoImages true /MonoImageMinResolution 1200 /MonoImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleMonoImages true /MonoImageDownsampleType /Bicubic /MonoImageResolution 1200 /MonoImageDepth -1 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeMonoImages true /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode /MonoImageDict > /AllowPSXObjects false /CheckCompliance [ /None ] /PDFX1aCheck false /PDFX3Check false /PDFXCompliantPDFOnly false /PDFXNoTrimBoxError true /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXSetBleedBoxToMediaBox true /PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXOutputIntentProfile (None) /PDFXOutputConditionIdentifier () /PDFXOutputCondition () /PDFXRegistryName () /PDFXTrapped /False

/CreateJDFFile false /Description > /Namespace [ (Adobe) (Common) (1.0) ] /OtherNamespaces [ > /FormElements false /GenerateStructure false /IncludeBookmarks false /IncludeHyperlinks false /IncludeInteractive false /IncludeLayers false /IncludeProfiles false /MultimediaHandling /UseObjectSettings /Namespace [ (Adobe) (CreativeSuite) (2.0) ] /PDFXOutputIntentProfileSelector /DocumentCMYK /PreserveEditing true /UntaggedCMYKHandling /LeaveUntagged /UntaggedRGBHandling /UseDocumentProfile /UseDocumentBleed false >> ]>> setdistillerparams> setpagedevice

Czy regularne trenowanie jogi może mieć związek z ... · Pom J Life Sci 2015, 61, 4 455 Czy...

Documents

Transcript of Czy regularne trenowanie jogi może mieć związek z ... · Pom J Life Sci 2015, 61, 4 455 Czy...