Czy Polacy są odpowiedzialnymi...
Transcript of Czy Polacy są odpowiedzialnymi...
Czy Polacy są odpowiedzialnymi konsumentami?
Warszawa, listopad 2017
Raport z wyników badania przeprowadzonego w ramach projektu Nienieodpowiedzialnina zlecenie ANG Spóldzielni
Opracowanie wyników:
Dr hab. Dominika Maison, prof. UW
Dr Marta Marchlewska
Czy Polacy są odpowiedzialnymi konsumentami?
Drodzy Nienieodpowiedzialni,
zachęcamy do cytowania i „szerowania” wyników badania, ale prosimy o podanie źródła:
Raport „Czy Polacy są odpowiedzialnymi konsumentami” (2017) opracowany przez D.Maison i M.Marchlewskaw ramach projektu Nienieodpowiedzialni.pl na zlecenie ANG Spółdzielni.
Dziękujemy!
Zespół Nienieodpowiedzialni.pl
3Spis treści
Wyniki szczegółowe...………….........…………………......................................…….……………………...………………………………………….…...…..8
Informacje o badaniu......................................................................................................………………………………..…………………….…..3
Podsumowanie wyników badania….........................................…………………………………………………….…………………………………………..6
Odpowiedzialność: społeczna, konsumencka, firm – deklaracje………………………………………………………………………………………………9
Zachowania konsumentów – przewinienia………….…………………………………………………………………….............……......……………...…..15
Odpowiedzialność konsumencka w obszarze finansów…….……...………………………………………….…...………………………………………...20
Dylematy etyczne konsumentów…………………………........................…….……………………...………………………………………….…...………...28
Znajomość nieetycznych zachowań firm………………........................…….……………………...………………………………………….…...………...39
Informacje o badaniu
5Cel i metodologia badania
Głównym celem badania jest diagnoza poziomu odpowiedzialności konsumenckiej Polaków
GŁÓWNY CEL BADANIA
METODOLOGIA CAWI (Computer Assisted Web Interview) na panelu badawczym Ariadna w
ramach cotygodniowego badania omnibusowego Detektor Opinii.
Każdy pomiar w ramach sondażu Detektor Opinii jest realizowany na
ogólnopolskiej, losowo-kwotowej próbie liczącej min. N=1000 osób,
gdzie kwoty są dobierane wg reprezentacji w populacji dorosłych Polaków
dla płci, wieku, wykształcenia i wielkości miejscowości zamieszkania.
W zrealizowanym badaniu wzięło udział N=1041 osób. Szczegółowa
charakterystyka demograficzna próby przedstawiona jest na s.5.
6Charakterystyka demograficzna próby
WYKSZTAŁCENIE
27%
22%
33%
18%
Podstawowe
Zawodowe
Średnie
Wyższe
48% 52%
PŁEĆ WIEK
14%
20%
16%
18%
32%
18-24 lata
25-34 lata
35-44 lata
45-54 lata
55 lat lub więcej
WIELKOŚĆ MIEJSCA ZAMIESZKANIA
38%
13%
19%
18%
12%
Wieś
Małe miasto (do 20 tys.)
Średnie miasto (20-99 tys.)
Duże miasto (100-500 tys,)
Wielkie miasto (powyżej 500 tys.)
36%
7%
3%
4%
3%
13%
9%
25%
Pracuję na stałe
Pracuję dorywczo
Prowadzę działalność gospodarczą
Studiuję, uczę się
Jestem na urlopie
Jestem bezrobotny/a
Zajmuję się domem
Jestem na emeryturze/rencie
ŚREDNI OSOBISTY DOCHÓD NETTO
11%
29%
20%
11%
3%
2%
24%
Do 1000 zł
1001-2000 zł
2001-3000 zł
3001-5000 zł
5000 zł +
Nie wiem
Odmowa odpowiedzi
SYTUACJA ZAWODOWA STAN CYWILNY
21%
16%
48%
15%
Singiel
W związkunieformalnym
W związkumałżeńskim
Wdowiec/Wdowa/Rozwiedziony(a)
POSIADANIE DZIECI
33%
67%
TAK
NIE
N=1041
Podsumowanie wyników badania
Podsumowanie 8Respondenci wysoko oceniają własną odpowiedzialność konsumencką, którą rozumieją przede wszystkim jako przemyślane kupowanie niezbędnych im produktów. Zdecydowanie gorzej od odpowiedzialności osobistej, oceniają konsumencką odpowiedzialność innych Polaków (efekt faworyzacji siebie wobec innych). Polskie firmy są przez nich postrzegane w podobny sposób na skali odpowiedzialności, jak firmy zagraniczne (nie wystąpił efekt faworyzacji własnej grupy narodowej). Wydaje się zatem, że opinia Polaków o konsumenckiej odpowiedzialności własnych rodaków nie jest szczególnie korzystna.
1
2
3
Choć zdecydowana większość Polaków krytykuje niemoralne zachowania (np.: ściąganie na egzaminie, kradzieże internetowe, czy korzystanie na prywatny użytek z własności pracodawcy), ocena ta nie zawsze idzie w parze z osobistym wystrzeganiem się tego typu działań. Oznacza to, że pomimo świadomości, że zachowania te są niemoralne, wiele osób postępuje w dany sposób (np. jeżdżąc bez biletu, używając nielegalnego oprogramowania).
Odpowiedzialne zachowania w obszarze finansów (związane np. z uważnym czytaniem i dobrym rozumieniem umów oraz podstawową znajomością produktów ubezpieczeniowych, inwestycyjnych i oszczędnościowych) nie są często deklarowane przez Polaków. Większość wykazuje się brakiem wiedzy w tej dziedzinie, która często przekłada się na podejmowanie nieracjonalnych inieodpowiedzialnych decyzji w sferze finansów.
4Konfrontując się z nieetycznymi działaniami firm, Polacy często pozostają wobec nich obojętni. Dewastacja ekosystemu, nietolerancyjne wypowiedzi wobec mniejszości seksualnych, brak poszanowania dla praw dziecka, a nawet – doprowadzenie poprzez niewłaściwe warunki pracy do śmierci pracowników, nie zniechęcają znacznej części Polaków do korzystania z usług firm, które dopuściły się wymienionych przewinień.
5Powodem niereagowania na wiele nieetycznych zachowań firm jest: (a) brak wiedzy – wile informacji o nieetycznym postepowaniu firm nie dociera do konsumentów, (b) brak zainteresowania takimi informacjami oraz ich bagatelizowanie.
Wyniki szczegółowe
Odpowiedzialność: społeczna, konsumencka, firm – deklaracje
11Deklaracje na temat odpowiedzialności
DO1. Proszę zastanowić się nad Pana/i decyzjami zakupowymi. Czy uważa się Pan/i za odpowiedzialnego / odpowiedzialną konsumenta / konsumentkę?N=1041
DO2. Czy Polacy są odpowiedzialnymi konsumentami?N=1041
12% 56% 6% 2% 24%
Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Trudno powiedzieć
68% Polaków uważa się za odpowiedzialnych konsumentów.Jedynie 8% Polaków oceniło swoją odpowiedzialność jako niską.
DO1B. Dlaczego uważa się Pan/i za „odpowiedzialnego konsumenta”? N=716
1% 24% 27% 4% 44%
Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Trudno powiedzieć
TOP2box
25%
DO3. Czy Europejczycy są odpowiedzialnymi konsumentami?N=1041
1% 25% 21% 4% 49%
Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Trudno powiedzieć
TOP2box
26%
DO4. Proszę teraz pomyśleć o różnych firmach, zarówno polskich, jak i zagranicznych. Czy polskie firmy są bardziej czy mniej odpowiedzialne niż zagraniczne firmy?N=1041
11% 9% 59% 18% 3%
Zdecydowanie bardziej odpowiedzialne niż zagraniczne firmy
Raczej bardziej odpowiedzialne niż zagraniczne firmy
Tak samo odpowiedzialne jak zagraniczne firmy
Raczej mniej odpowiedzialne niż zagraniczne firmy
Zdecydowanie mniej odpowiedzialne niż zagraniczne firmy
DO1A. Dlaczego NIE uważa się Pan/i za „odpowiedzialnego konsumenta”? N=76
45%
22%
16%
6%
6%
5%
Brak uzasadnienia/Nie wiem
Inne
Kupuję bez namysłu
Kieruję się wyłącznie ceną
Kupuję dużo zbędnych rzeczy
Nie obchodzi mnie w jakichwarunkach powstał produkt
26%
21%
14%
13%
7%
5%
4%
3%
2%
2%
2%
1%
Brak uzasadnienia/Nie wiem
Kupuję ,,z głową" (robię przemyślane zakupy)
Kupuję tylko to, co jest mi potrzebne
Inne
Kupuję produkty firm, które postępują etycznie
Czytam etykiety produktów
Wiem co kupuję
Kupuję produkty dobrej jakości
Kupuję produkty polskiego pochodzenia
Dbam o środowisko
Kupuję produkty sprawdzone, które znam
Porównuję ceny produktów
12Ocena odpowiedzialności społecznej
DO5. Poniżej ma Pan/i przykłady różnych zachowań. Proszę powiedzieć, w jakim stopniu Pana/i zdaniem jest to zachowanie naganne.N=1041 TOP2box
92%
88%
90%
89%
89%
89%
86%
84%31%
35%
38%
40%
39%
45%
47%
47%
53%
51%
51%
48%
50%
45%
41%
45%
16%
14%
11%
12%
11%
10%
12%
8%
Korzysta na własny, prywatny użytek z narzędzi/ materiałówbędących własnością pracodawcy (np. drukarki firmowej,
produktów biurowych)
Ogląda (ściąga) filmy lub seriale z nielegalnego źródła
Korzysta z nielegalnego oprogramowania komputerowego (np.pakietu Office)
Publikuje na serwisach internetowych (np. Chomikuj.pl, Zalukaj.pl)pliki bez zgody twórcy (np. filmy, utwory muzyczne, seriale)
Korzysta z komunikacji miejskiej „na gapę” (bez ważnego biletu)
W sytuacji wypadku zgłasza do firmy ubezpieczeniowej zawyżoną, anie rzeczywistą wysokość poniesionych szkód
Nie oddaje kasjerowi nadwyżki reszty, którą błędnie wydał nakorzyść klienta
Ściąga na egzaminie na prawo jazdy
Jest to zdecydowanie naganne zachowanie Jest to raczej naganne zachowanie Nie ma w tym nic nagannego
DZIAŁANIA WOBEC OSÓB, INSTYTUCJI,
PAŃSTWA
DZIAŁANIA W SIECI –PRAWA WŁASNOSCI
DZIAŁANIA WOBEC PRACODAWCY
Płe
ć Kobieta
Mężczyzna
Wie
k
18-24 lat
25-34 lata
35- 44 lata
45-54 lata
55 lat i więcej
Wyk
szta
łcen
ie Podstawowe
Zawodowe
Średnie
Wyższe
Wie
lko
ść
mie
jsco
wo
ści
Wieś
M. < 20 tys.
M. 20-99 tys.
M. 100-500 tys.
M. > 500 tys.
13Ocena odpowiedzialności społecznej(2)
Demografia a etyka konsumencka (im wyższy wynik, tym wyższa nieakceptacja zachowań)
N=1041
5,5
6,2
5,3
5,5
4,9
5,3
5,6
4,7
5,7
6,2
5,2
5,0
4,6
5,3
4,8
5,9
0 10
DZIAŁANIA WOBEC OSÓB, INSTYTUCJI, PAŃSTWA (od 0 do 8)
DZIAŁANIA W SIECI (od 0 do 6 punktów)
DZIAŁANIA WOBEC PRACODAWCY(od 0 do 2 punktów)
OGÓLNY WSKAŹNIK ETYKI KONSUMNCKIEJ(od 0 do 16 punktów)
3,6
4,5
3,5
3,7
3,6
3,6
4,0
3,2
4,2
4,5
3,5
3,5
3,2
3,4
3,4
4,1
0 10
1,0
1,4
1,1
1,2
1,1
1,0
1,1
1,0
1,4
1,4
1,1
1,0
1,0
1,1
1,0
1,3
0 10
10,1
12,1
9,9
10,5
9,6
9,8
10,7
8,9
11,2
12,1
9,8
9,4
8,9
9,8
9,3
11,2
0 10 20
Różnica istotna statystycznie na poziomie 95%
87%
85%
85%
76%
42%
43%
44%
46%
43%
43%
42%
42%
15%
14%
14%
12%
Kupować produktów z firm nietestujących produktów na zwierzętach
Kupować produkty z firm przestrzegających odpowiednich warunkówpracy i wynagrodzeń pracowników
Kupować produkty z firm dbających o dobre warunki chowu zwierząt (wprzypadku produktów pochodzenia zwierzęcego)
Kupować produkty z firm dbających o ochronę środowiska naturalnego
Jest to zdecydowanie godne pochwały zachowanie Jest to raczej godne pochwały zachowanie Nie ma w tym nic godnego pochwały
DO6. Poniżej ma Pan/i przykłady jeszcze kilku innych zachowań. Proszę powiedzieć, w jakim stopniu Pana/i zdaniem jest to zachowanie godne pochwały.N=1041
ZK1. Na ile ważne jest dla Pana/i, aby kupowane przez Pana/nią produkty były wyprodukowane w zakładach / firmach…? N=1041
14Ocena odpowiedzialności konsumentów versus cele osobiste
TOP2box
35%
36%
40%
43%
41%
49%
45%
44%
10%
5%
6%
5%
2%
1%
1%
1%
12%
9%
8%
7%
Nietestujących produktów na zwierzętach
Dbających o ochronę środowiska naturalnego
Dbających o dobre warunki chowu zwierząt (w przypadkuproduktów pochodzenia zwierzęcego)
Przestrzegających odpowiednich warunków pracy iwynagrodzeń pracowników
Zdecydowanie ważne Raczej ważne Raczej nieważne Zdecydowanie nieważne Trudno powiedzieć
TOP2box
88%
86%
86%
85%
Kobiety częściej od mężczyzn oceniały wszystkie z wymienionych zachowań jako godne pochwały. Częściej deklarowały również branie pod uwagę wszystkich czterech czynników podczas dokonywana własnych decyzji zakupowych.
Osoby starsze częściej, niż młodsze oceniały za godne pochwały i istotne podczas dokonywania własnych decyzji zakupowych, to by firma: dbała o dobre warunki pracy, środowisko naturalne, dobre warunki chowu zwierząt.
Osoby lepiej wykształcone bardziej od osób gorzej wykształconych pochwalały kupowanie w firmach dbających o: dobre warunki pracy i dobre warunki chowu zwierząt . Dodatkowo, podczas dokonywania własnych wyborów zakupowych częściej zwracały uwagę na to, by firma nie testowała produktów na zwierzętach.
Osoby zamieszkujące wielkie miasta bardziej pochwalały kupowanie produktów w firmach, które dbają o ochronę środowiska naturalnego, aniżeli osoby z miast mniejszych i wsi. Na poziomie własnych decyzji zakupowych różnice między wielkimi miastkami versus wsią i miastami małymi zanikły.
Związki między uznawaniem danych zachowań jako godnych pochwały, a braniem ich pod uwagę podczas własnych decyzji zakupowych były istotne, lecz słabe lub średnie r = od 0,23 do 0,48.
Podsumowanie – odpowiedzialność: społeczna, konsumencka, firm
Bycie odpowiedzialnym konsumentem• Większość Polaków uważa się za odpowiedzialnych konsumentów (68%). Jest to tłumaczone przede wszystkim kontrolą nad własnymi zachowaniami zakupowymi: robieniem
przemyślanych zakupów, kupowaniem potrzebnych rzeczy. Odpowiedzialność konsumencką rozumianą jako kupowanie produktów firm, które działają etycznie wskazało spontanicznie zaledwie 7% z tych, którzy uważają się za „odpowiedzialnych konsumentów” (stanowi to tylko 5% całej populacji Polaków). Natomiast 8% Polaków uznało siebie za konsumentów nieodpowiedzialnych i tu również nieodpowiedzialność była rozumiana przede wszystkim jako kupowanie bez umiaru i namysłu.
• Większość osób postrzega siebie jako dużo bardziej odpowiedzialnych od reszty Polaków: 68% uważa siebie za odpowiedzialnych, a równocześnie tylko 25% uważa, że inni Polacy to odpowiedzialni konsumenci (a tylko 1% to bardzo odpowiedzialni). Natomiast 31% uważa, że Polacy to nieodpowiedzialni konsumenci, a 44% nie ma na ten temat zdania (dla przypomnienia, tylko 8% Polaków uznało samych siebie za nieodpowiedzialnych konsumentów). Bardzo podobnie wygląda postrzeganie przez Polaków odpowiedzialności konsumenckiej Europejczyków.
• Jeśli chodzi natomiast o postrzeganie przez polskich konsumentów odpowiedzialności polskich firm na tle zagranicznych, to zdecydowana większość Polaków nie ma na ten temat zdania, a liczba zwolenników poglądu, że polskie firmy są bardziej odpowiedzialne (20%) jest zbliżona do tych, którzy uważają, że to zagraniczne firmy są bardziej odpowiedzialne (21%).
Postrzeganie naganności różnych nieuczciwych zachowań• Zdecydowanie jako najbardziej naganne są postrzegane trzy rodzaje zachowań nieuczciwych: ściąganie na egzaminie na prawo jazdy (47% uważa, że jest to zdecydowanie
naganne), nieoddanie kasjerowi reszty, która nie należy się klientowi (47%) oraz zawyżanie wartości szkody w przypadku firmy ubezpieczeniowej (45%). Zdecydowanie jako mniej naganne postrzegane są działania związane z prawem własności w sieci, np.: używanie nielegalnego oprogramowania (38%) czy oglądanie filmów z nielegalnego źródła (35%). Zdecydowanie największe przyzwolenie jest dla korzystania na własny użytek z własności pracodawcy (31% uważa takie zachowanie jako zdecydowanie naganne, a 16% nie widzi w tym nic złego).
• Kobiety są wyraźnie bardziej negatywnie nastawione do nieetycznych zachowań konsumenckich, szczególnie tych z pierwszej kategorii – dotyczących nieetycznych działań wobec osób, państwa czy instytucji. Również osoby najstarsze (powyżej 55 roku życia) oceniają ten rodzaj zachowań najbardziej negatywnie .
Oczekiwanie odpowiedzialności firm• Większość Polaków uważa, że działania firm w zakresie zapewnienia warunków pracy, ochrony środowiska naturalnego, dbającego o warunki chowu zwierząt, nietestowania
produktów na zwierzętach są godne pochwały i firmy powinny postępować w ten sposób. Wyczulenie na te działania jest jednak różne w różnych grupach. Ogólnie kobiety częściej niż mężczyźni przywiązują wagę do takich zachowań firm i deklarują, że uwzględniają je we własnych wyborach konsumenckich. Natomiast na ochronę środowiska naturalnego są zdecydowanie bardziej wyczulone osoby z wielkich miast niż mniejszych, a szczególnie wsi.
• Mimo, ze większość konsumentów uważa za godne pochwały wyżej wymienione zachowania firm, to już ich własne wybory konsumenckie nie zawsze idą z tym w parze.
15
Zachowania konsumentów – przewinienia
ZK2. Poniżej zostały przedstawione różne sytuacje, które mogą mieć miejsce w życiu każdego człowieka. Czy kiedykolwiek zdarzyło się Panu/i…?N=1041
17Zachowania konsumentów - przewinienia (1)
TOP2box
48%
45%
44%
43%
33%
33%
32%
31%
29%
27%
22%1%
1%
3%
2%
3%
2%
2%
5%
3%
7%
2%
21%
26%
26%
29%
29%
31%
31%
38%
41%
38%
46%
78%
73%
71%
69%
68%
67%
67%
57%
56%
55%
52%
W sytuacji wypadku zgłosić do firmy ubezpieczeniowej zawyżoną, a nie rzeczywistą wysokość poniesionychszkód
Publikować na serwisach internetowych (np. Chomikuj.pl, Zalukaj.pl) pliki bez zgody twórcy (np. filmy,utwory muzyczne, seriale)
Nie wskazać we wniosku kredytowym jednego ze zobowiązań finansowych, które mogłoby przeszkodzić wuzyskaniu kredytu
Nie oddać kasjerowi nadwyżki reszty, którą błędnie wydał na Pana/i korzyść
Zaciągnąć pożyczkę lub kredyt, na które nie było Pana/ią stać. W momencie wzięcia pożyczki/kredytu miał/aPan/i świadomość, że jest za wysoka do spłaty
Zaciągnąć pożyczkę lub kredyt, których tak naprawdę Pan/i nie potrzebował/a (np. chciał/a Pan/i kupić cośpod wpływem chwili)
Zaciągnąć pożyczkę lub kredyt, których zasad udzielania i/ lub spłaty Pan/i nie rozumiał/a. Np. nie rozumiał/aPan/i pewnych zapisów umowy, nie wiedział/a Pan/i jaka będzie całkowita kwota do spłaty pożyczki/kredytu
Korzystać z nielegalnego oprogramowania komputerowego (np. pakietu Office)
Korzystać z komunikacji miejskiej „na gapę” (bez ważnego biletu)
Oglądać (ściągać) filmy lub seriale z nielegalnego źródła
Korzystać na własny, prywatny użytek z narzędzi/materiałów będących własnością pracodawcy (np. drukarkifirmowej, produktów biurowych)
Tak, często Tak, rzadko/sporadycznie Nie, nigdy
Związki między wystrzeganiem się wyżej przytoczonych zachowań, a postrzeganiem ich jako nagannych (por. slajd 10) były istotne, lecz słabe lub średnie r = od 0,11 do 0,32. Najmniejszą spójność zaobserwowano w kategorii działań w sieci/z komputerem (negatywne postrzeganie piractwa nie szło zbyt często w parze z wystrzeganiem się internetowych kradzieży).
ZK2. Poniżej zostały przedstawione różne sytuacje, które mogą mieć miejsce w życiu każdego człowieka. Czy kiedykolwiek zdarzyło się Panu/i…? N=1041
18Zachowania konsumentów - przewinienia (2)
Nieodpowiedzialność kredytowa (0-8 punktów;
α=.89, M=1.38).
Nieodpowiedzialność w Internecie(0-6 punktów;
α=.75, M=1.27).
Nieodpowiedzialność – oszustwa (0-8 punktów;
α=.75, M=1.52).
1. Zaciągnąć pożyczkę lub kredyt, na które nie było Pana/nią stać (miał/a Pan/i świadomość, że pożyczka/kredyt jest dla Pana/i za wysoka do spłaty).
2. Zaciągnąć pożyczkę lub kredyt, których tak naprawdę Pan/i nie potrzebował/a.
3. Zaciągnąć pożyczkę lub kredyt, których zasad udzielania i/ lub spłatykredytu/pożyczki Pan/i nie rozumiał/a.
4. Nie wskazać we wniosku kredytowym jednego ze zobowiązań finansowych, które mogłoby przeszkodzić w uzyskaniu kredytu.
1. Oglądać (ściągać) filmy lub seriale z nielegalnego źródła.
2. Korzystać z nielegalnego oprogramowania komputerowego (np. pakietu Office).
3. Publikować na serwisach internetowych (np. Chomikuj.pl, Zalukaj.pl) pliki bez zgody twórcy (np. filmy, utwory muzyczne, seriale).
1. W sytuacji wypadku zgłosić do firmy ubezpieczeniowej zawyżoną, a nie rzeczywistą wysokość poniesionych szkód.
2. Nie oddać kasjerowi nadwyżki reszty, którą błędnie wydał na Pana/i korzyść.
3. Korzystać z komunikacji miejskiej „na gapę” (bez ważnego biletu).
4. Korzystać na własny, prywatny użytek z narzędzi/ materiałów będących własnością pracodawcy (np. drukarki firmowej, produktów biurowych).
OGÓLNY WSKAŹNIK NIEODPOWIEDZIALNOŚCI: 0-22 punkty; α=.90, M=4.18.
Płe
ć Kobieta
Mężczyzna
Wie
k
18-24 lat
25-34 lata
35- 44 lata
45-54 lata
55 lat i więcej
Wyk
szta
łcen
ie Podstawowe
Zawodowe
Średnie
Wyższe
Wie
lko
ść
mie
jsco
wo
ści
Wieś
M. < 20 tys.
M. 20-99 tys.
M. 100-500 tys.
M. > 500 tys.
19Zachowania konsumentów - przewinienia (3)
Demografia a nieodpowiedzialność (im wyższy wynik, tym wyższa nieodpowiedzialność)
N=1041
1,08
1,42
1,45
0,73
1,65
1,11
0,86
1,01
2,49
0,61
1,21
1,52
2,10
2,18
1,71
1,08
0 10
NIEODPOWIEDZIALNOŚĆ KREDYTOWA(0-8 PUNKTÓW)
NIEODPOWIEDZIALNOŚĆ W INTERNECIE(od 0 do 6 punktów)
NIEODPOWIEDZIALNOŚĆ OSZUSTWA(od 0 do 8 punktów)
OGÓLNY WSKAŹNIK NIEODPOWIEDZIALNOŚCI
(od 0 do 22 punktów)
1,31
1,19
1,33
0,78
1,44
1,20
0,92
0,96
2,01
0,55
1,09
1,13
1,95
2,38
1,60
0,98
0 10
1,82
1,15
1,71
1,08
1,66
1,58
1,19
1,27
2,10
0,98
1,36
1,67
2,13
1,93
1,77
1,30
0 10
4,21
3,76
4,48
2,58
4,75
3,89
2,97
3,25
6,6
2,14
3,66
4,32
6,17
6,5
5,08
3,36
0 10 20
Różnica istotna statystycznie na poziomie 95%
PODSUMOWANIE – przewinienia konsumentów
Popularność przewinień
• Najbardziej popularnymi przewinieniami, które zdarzają się największej grupie Polaków przynajmniej od czasu do czasu są: (a) korzystanie z własności pracodawcy (48%); (b) oglądanie filmów z nielegalnego źródła (45%); (c) jazda „na gapę” (44%); oraz (d) korzystanie z nielegalnego oprogramowania (43%).
• Natomiast najczęstszymi przewinieniami są zachowania związane z łamaniem praw własności w Internecie: (a) oglądanie filmów z nielegalnego źródła (7% Polaków deklaruje, że robi to często) oraz (b) korzystanie z nielegalnego oprogramowania (5% robi to często).
Kto częściej a kto rzadziej zachowuje się nieetycznie?
• Analizowane w badaniu przewinienia konsumentów zostały na podstawie pogrupowane w 3 kategorie: (a) nieodpowiedzialność kredytowa; (b) nieodpowiedzialność w Internecie i (c) oszustwa. Dodatkowo, stworzony został globalny wskaźnik nieodpowiedzialności konsumenckiej. Analiza różnic demograficznych w obrębie tych trzech rodzajów przewinień oraz wskaźnika globalnego pokazała, że:
• Mężczyźni wyraźnie częściej od kobiet dokonują różnego rodzaju przewinień konsumenckich (różnice istotne statystycznie zarówno w obszarze trzech kategorii przewinień, jak i wskaźnika globalnego).
• Wraz z wiekiem maleje liczba dokonywanych przewinień konsumenckich. Najrzadziej przewinienia konsumenckie zdarzają się osobom starszym –powyżej 55 roku życia, natomiast najczęściej osobom młodym – poniżej 34 roku życia. Trzeba zauważyć, że dotyczy to wszystkich rodzajów przewinień, nie tylko w Internecie. Natomiast przewinienia w Internecie są najczęstsze w grupie najmłodszych konsumentów – poniżej 24 roku życia.
• W przypadku wykształcenia zdecydowanie najwięcej przewinień zdarza się osobom z wykształceniem podstawowym (efekt ten utrzymuje się nawet przy kontroli wieku, zarobków oraz sytuacji zawodowej; oznacza to, że niezależnie od pozostałych zmiennych demograficznych, osoby z wykształceniem podstawowym częściej przyznają się do nieetycznych zachowań, aniżeli osoby lepiej wykształcone). Interesujący jest pewien wzrost przewinień w grupie osób z wyższym wykształceniem, w porównaniu z osobami ze średnim i zawodowym (choć ciągle jest to wskaźnik dużo niższy niż u osób z podstawowym wykształceniem). Być może osoby te mają większy dostęp do różnego rodzaju ofert konsumenckich (kredyty, korzystanie z komputera i internetu), możliwe jest jednak również to, że osoby te dają sobie większe przyzwolenie na łamanie zasad.
• Interesująca jest również zależność z wielkością miejsca zamieszkania. Okazuje się, że najmniej przewinień deklarują mieszkańcy najmniejszych miast Polski (poniżej 20 tysięcy), natomiast zdecydowanie najwyższy wskaźnik przewinień konsumenckich jest w większych i największy na wsiach.
20
Odpowiedzialność konsumencka w obszarze finansów
33% 48% 11% 8%
Czytam dokładnie całą umowę.
Sprawdzam moje dane personalne i pobieżnie czytam główne zapisy umowy.
Sprawdzam wyłącznie moje dane personalne, a następnie podpisuję umowę.
W ogóle nie czytam tych umów- od razu je podpisuję.
ZK8. Na ile uważnie czyta Pan/i zapisy umów zawieranych z różnymi instytucjami finansowymi np. bankami, towarzystwami ubezpieczeniowymi?N=847 (w analizie uwzględniono tylko te osoby, które w ciągu ostatnich kilku lat podpisywały umowy z instytucjami finansowymi)
22Czytanie i rozumienie umów
ZK9. Proszę pomyśleć o większości umów, które zdarza się Panu/i podpisywać z różnymi instytucjami finansowymi np. bankami, towarzystwami ubezpieczeniowymi. W jakim stopniu te umowy są zazwyczaj zrozumiałe dla Pana/i?N=847
TOP3box
92%
4% 49% 39% 8%
Zdecydowanie zrozumiałe Raczej zrozumiałe Raczej niezrozumiałe Zdecydowanie niezrozumiałe
TOP2box
53%
2,06Średni poziom zrozumienia umowy w poszczególnych
2,252,482,69
8% 10% 6%
26%12%
2% 5% 3%19%
6% 4% 5%
11% 7% 14%
16%
6% 23% 10% 7%
5%15% 13% 9%
48%43%
53%22%
52% 45%57%
52%
53%45% 49%
43%
33% 40%27%
36% 30% 30% 28%38%
23%34% 34%
43%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Czytam dokładnie całą umowę.
Sprawdzam moje dane personalne i pobieżnie czytam główne zapisy umowy.
Sprawdzam wyłącznie moje dane personalne, a następnie podpisuję umowę.
W ogóle nie czytam tych umów- od razu je podpisuję.
23Uważne czytanie umów a zmienne demograficzne
ZK8. Na ile uważnie czyta Pan/i zapisy umów zawieranych z różnymi instytucjami finansowymi np. bankami, towarzystwami ubezpieczeniowymi? N=847 (w analizie uwzględniono tylko te osoby, które w ciągu ostatnich kilku lat podpisywały umowy z instytucjami finansowymi)
8% 6% 10% 7% 4% 9%17%
4% 11% 8% 6% 7%
39% 41% 38% 47%38%
50% 37%
34%
57%
37%31% 36%
49% 51% 47%46%
52%
40% 45%
55%
32%
46% 61% 52%
4% 2% 5% 0% 6% 1% 1% 7% 0%9% 2% 5%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Zdecydowanie niezrozumiałe Raczej niezrozumiałe Raczej zrozumiałe Zdecydowanie zrozumiałe
24Rozumienie umów a zmienne demograficzne
ZK9. Proszę pomyśleć o większości umów, które zdarza się Panu/i podpisywać z różnymi instytucjami finansowymi np. bankami, towarzystwami ubezpieczeniowymi. W jakim stopniu te umowy są zazwyczaj zrozumiałe dla Pana/i? N=847
34% 46% 20%
Tak Nie Nie pamiętam
41% 32% 27%
Tak Nie Nie pamiętam
Odpowiedzialność konsumencka – lokaty 25
49% 51%
Tak (posiadam przynajmniej jeden z tych produktów)Nie (nie posiadam żadnego z tych produktów)
ZK3. Czy posiada Pan/i polisę ubezpieczeniową (tzw. ubezpieczenie na życie)lub dowolny produkt oszczędnościowy (np. lokatę, obligacje)? N=1041
ZK5. Czy kiedykolwiek zdarzyło się Panu/i kupić dowolny produkt oszczędnościowy lub inwestycyjny (np. lokatę, polisę, obligację), który zgodnie z ofertą miał przynieść zysk, a przyniósł stratę? N=512
ZK6. Czy w momencie podejmowania decyzji o zakupie tej lokaty wiedział/a Pan/i kiedy możliwa będzie wypłata oszczędności bez ponoszenia dodatkowych kosztów? N=174 BOTTOM2box
59%
BOTTOM2box
66%
TAK (34%)• osoby w wieku 55 lat i więcej• mieszkańcy dużych i wielkich miast• osoby z podstawowym
wykształceniem
TAK (41%)• mężczyźni• osoby w wieku 18-34• mieszkańcy wsi oraz wielkich miast• osoby z zawodowym, średnim i
wyższym wykształceniem
Odpowiedzialność konsumencka -ubezpieczenia 26
35% 57% 8%
Tak, wiem.
Nie, nie wiem.
Nie ma takich przypadków – towarzystwo ubezpieczeniowe nie może odmówić mi wypłaty odszkodowania.
ZK4. Czy wie Pan/i w jakich przypadkach towarzystwo ubezpieczeniowe może odmówić Panu/i wypłaty odszkodowania? N=425 (tylko osoby posiadające polisę ubezpieczeniową – ZK3)
TAK, WIEM (35%)• osoby w wieku 45-54 • mieszkańcy wielkich miast• osoby z wykształceniem wyższym
NIE WIEM & NIE MA TAKICH PRZYPADKÓW (65%)• osoby w wieku 55 i więcej• mieszkańcy wsi• osoby z wykształceniem
podstawowym
ZK7. Czy zdarzyło się Panu/i, że do produktu finansowego, który Pan/i kupił/a była dołączona dodatkowa płatna oferta, o której nie został Pan/i poinformowany, a musiał/a Pan/i ją opłacić (np. ubezpieczenie podpięte pod kartę kredytową, ubezpieczenie do rachunku w banku)? N=1041
25% 75%
Tak Nie
TAK (25%) • mężczyźni• osoby w wieku 18-24
NIE (75%) • kobiety• Osoby w wieku 25-34• mieszkańcy wsi i wielkich miast• osoby z wykształceniem średnim
27Podsumowanie – odpowiedzialność konsumencka w obszarze finansów
• Odpowiedzialność konsumencka w obszarze finansów to między innymi uważne i świadome podejmowanie decyzji o korzystaniu z produktów finansowych. W tym obszarze zachowania polskich konsumentów pozostawiają również wiele do życzenia. Po pierwsze większość osób, które podpisały w ciągu ostatnich lat jakąś umowę z instytucjami finansowymi nie przeczytało jej uważnie przed podpisaniem. Tak zrobiła tylko 1/3 respondentów i częściej były to kobiety, osoby starsze oraz osoby z wyższym wykształceniem. Natomiast połowa osób, które w ostatnim czasie podpisały jakąś umowę zrobiły to sprawdzając tylko dane personalne i główne zapisy umowy, ale jej nie czytając. 8% osób przyznało się, że podpisuje umowy zupełnie bez czytania i sprawdzania jakichkolwiek danych. Brak czytania umów może mieć różne przyczyny, ale prawdopodobnie wynika to z tego, że umowy są niezrozumiałe dla prawie połowy osób, które z takimi umowami miały do czynienia (47%).
• Prawie 1/3 osób, które posiadają jakiś produkt oszczędnościowy lub inwestycyjny miała doświadczenie poniesienia straty, mimo iż zgodnie z ofertą produkt ten miał przynieść zysk. Dodatkowo, ponad połowa z tych osób (59%) nie wiedziała kiedy będzie możliwa wypłata oszczędności bez ponoszenia dodatkowych kosztów. Wśród osób, którym takie doświadczenia się zdarzyły dominują kobiety, w wieku 55 lat i więcej, z dużych miast, z wykształcenie podstawowym – w dużym stopniu są to osoby charakteryzujące się niższą wiedza ekonomiczną.
• W przypadku ubezpieczeń istnieją również duże braki w wiedzy konsumenckiej. Po pierwsze większość osób posiadających polisę ubezpieczeniową nie ma świadomości, że istnieją przypadki iż firma może odmówić wypłaty takiego odszkodowania. W tym przypadku większą świadomość możliwości odmówienia wypłaty polisy mają osoby z wyższym wykształceniem i mieszkańcy wielkich miast. Prawdopodobnie wiedza ta idzie w parze z ogólnie większą wiedzą ekonomiczną.
• ¼ Polaków deklaruje, że spotkała się z sytuacją, gdy do produktu finansowego była dołączona dodatkowa płatna oferta (np. ubezpieczeniowa), o której nie zostali poinformowani. Tego typu doświadczenie zdarzyło się częściej mężczyznom, osobom w wieku 18-24 lata, mieszkańcom dużych miast oraz osobom z wykształceniem wyższym. Profil osób, które miały takie doświadczenie (młodsi, wykształceni, z dużych miast) wskazuje raczej na osoby, które zdają sobie sprawę z takiego faktu, a nie tylko takie, które mają takie produkty (część z nich może nie mieć świadomości, że je posiadają).
Dylematy etyczne konsumentów
48% 23% 29%
ZNIECHĘCANIE DO ZAKUPU: Przestać kupować piwo marki Piwowary, bo takie poglądy i ichpubliczne wyrażanie we współczesnym świecie są nieakceptowalne.
ZACHĘCANIE DO ZAKUPU: Kupować piwo marki Piwowary bez zmian. Z powodu jednorazowejwypowiedzi właściciela nie warto rezygnować z dobrego piwa, które tak bardzo lubi.
ZACHĘCANIE DO ZAKUPU: Kupować piwo marki Piwowary bez zmian. Poglądy właściciela firmy niemają nic wspólnego z samym produktem.
DM. Poniżej zostaną opisane różne sytuacje. Proszę przeczytać każdą z nich i wybrać odpowiedź, która jest najbliższa temu jak by się Pan/i zachował/a w tej sytuacji.N=1041
PUBLICZNE WYRAŻANIE RASISTOWSKICH POGLĄDÓW PRZEZ WŁAŚCICIELA FIRMYPana/i najlepszy przyjaciel uwielbia polskie piwo marki Piwowary. Jednak w ostatnim czasie, śledząc bieżące wydarzenia, dowiedział się, że właściciel firmy ma skrajnie rasistowskie poglądy, które bez skrępowania prezentuje w mediach. Sam ma mieszane uczucia na ten temat i w rozmowie pyta Pana/nią, co o tym myśleć. Co poradził(a)by Pan/i swojemu znajomemu w tej sytuacji?
29Dylematy etyczne konsumentów
NISZCZENIE EKOSYSTEMU PRZEZ FIRMĘ MEBLOWĄPana/i bliska znajoma długo szukała mebli do swojego nowego domu. Po uciążliwych poszukiwaniach udało jej się znaleźć wymarzony, dębowy stół w firmie Mebelex. Jednak niedługo przed zakupem
Pana/i znajoma dowiedziała się, że firma Mebelex do najnowszej kolekcji mebli wykorzystała 200-letnie drzewa z Puszczy Białowieskiej. Pana/i znajoma prosi o radę, co w tej sytuacji ma zrobić. Co poradził(a)by Pan/i swojej znajomej w tej sytuacji?
50% 31% 19%
ZNIECHĘCANIE DO ZAKUPU: Aby nie kupowała stołu w firmie Mebelex, bo takie postępowaniefirmy jest naganne i lepiej kupić coś gorszego, ale od firmy, która postępuje właściwie
ZACHĘCANIE DO ZAKUPU: Aby nie rezygnowała z zakupu stołu w firmie Mebelex, skoro jestidealnie dopasowany do jej potrzeb, a taka sytuacja mogła się zdarzyć w każdej firmie.
ZACHĘCANIE DO ZAKUPU: Aby nie rezygnowała z zakupu stołu w firmie Mebelex, skoro jestidealnie dopasowany do jej potrzeb. Klient nie ponosi w takiej sytuacji odpowiedzialności za losypuszczy.
Zniechęcanie do zakupu
Zachęcanie do zakupu
Zachęcanie do zakupu
Zniechęcanie do zakupu
Zachęcanie do zakupu
Zachęcanie do zakupu
61% 27% 12%
ZNIECHĘCANIE DO ZAKUPU: Przestać kupować ubrania firmy Makabo, bo firma zachowuje sięnieetycznie, gdyż nie dba o zdrowie i życie swoich pracowników.
ZACHĘCANIE DO ZAKUPU: Kupować w firmie Makabo, skoro jej wyroby jemu odpowiadają, awypadek, do którego doszło prawdopodobnie był jednorazowy i mógł się zdarzyć w każdejinnej firmie.
ZACHĘCANIE DO ZAKUPU: Kupować w firmie Makabo, skoro jej wyroby jemu odpowiadają. Ważne jest by produkt spełniał potrzeby klienta – za warunki pracy w tej firmie klient nie ponosi odpowiedzialności.
DM. Poniżej zostaną opisane różne sytuacje. Proszę przeczytać każdą z nich i wybrać odpowiedź, która jest najbliższa temu jak by się Pan/i zachował/a w tej sytuacji.N=1041
30Dylematy etyczne konsumentów
60% 21% 19%ZNIECHĘCANIE DO ZAKUPU: Aby nie kupowała torebki ze względu na ostatniewydarzenia w firmie Gal&Co i w ogóle zrezygnowała z produktów tej firmy.
ZACHĘCANIE DO ZAKUPU: Aby kupiła torebkę – wiele firm ma swoje produkcje w Azji i często pracują w nich dzieci.
ZACHĘCANIE DO ZAKUPU: Aby nie kupowała torebki ze względu na ostatniewydarzenia w firmie Gal&Co i w ogóle zrezygnowała z produktów tej firmy.
ŁAMANIE PRAW DZIECKA PRZEZ FIRMĘ GALANTERYJNĄ (ZATRUDNIANIE NIELETNICH & ZŁE WARUNKI PRACY) Pana/i przyjaciółka uwielbia skórzane torebki. Jej ulubioną firmą jest międzynarodowa firma Gal&Co. W ostatnim czasie w wiadomościach głośno było o aferze firmy Gal&Co, która w Azji zatrudnia do pracy w ciężkich warunkach nieletnie dzieci. Pana/i przyjaciółka słyszała o tej sytuacji i zmartwiło ją to, jednak przechadzając się po galerii zobaczyła torebkę marki Gal&Co, która bardzo jej się spodobała. Dzwoni do Pana/i z szybką prośbą o radę czy kupić torebkę. Co poradził(a)by Pan/i swojej przyjaciółce w tej sytuacji?
FIRMA ODZIEŻOWA DOPROWADZA DO ŚMIERCI PRACOWNIKÓWPana/i znajomy uwielbia kupować ubrania w sieci sklepów Makabo, międzynarodowej firmie odzieżowej. W zeszłym tygodniu dowiedział się, że w fabryce produkującej ubrania dla firmy Makabopanowały bardzo złe warunki pracy, w konsekwencji czego, fabryka zawaliła się i zginęło ponad 1000 osób. Co poradził(a)by Pan/i swojemu znajomemu w tej sytuacji?
Zniechęcanie do zakupu
Zachęcanie do zakupu
Zachęcanie do zakupu
Zniechęcanie do zakupu
Zachęcanie do zakupu
Zachęcanie do zakupu
DM. Poniżej zostaną opisane różne sytuacje. Proszę przeczytać każdą z nich i wybrać odpowiedź, która jest najbliższa temu jak by się Pan/i zachował/a w tej sytuacji.N=1041
31Przyzwolenie dla nieetycznych działań firm
1,8
2,05
1,98
1,78
1,6
1,78
1,83
2,09
1,8
2,08
1,38
1,62
1,75
2,16
1,44
2,4
1,56
2,07
0 1 2 3 4
Miasto powyżej 500 tys. mieszkańców
Miasto 100-500 tys. mieszkańców
Miasto 20-99 tys. mieszkańców
Miasto do 20 tys. mieszkańców
Wieś
Tak
Nie
Wyższe
Średnie
Zawodowe
Podstawowe
55 lat lub więcej
45-54 lata
35-44 lata
25-34 lata
18-24 lata
kobieta
mężczyzna
Wiek
Wykształcenie
Posiadanie dzieci
Wielkośćmiejscowościzamieszkania
Płeć
Analizy dla ogólnego wskaźnika poparcia dla nabywania produktów firm, które postępują w sposób nieetyczny:
0-4 pkt.; α=.82, M=1.80.
Różnica istotna statystycznie na poziomie 95%
1. PUBLICZNE WYRAŻANIE RASISTOWSKICH POGLĄDÓW PRZEZ WŁAŚCICIELA FIRMYNajmniejsze przyzwolenie na kupowanie produktów firmy u osób: w grupie wiekowej powyżej 45 lat; zamieszkujących tereny wiejskie; z wykształceniem podstawowym; kobiet. Największe przyzwolenie u osób młodych (18-24) – 75%!
2. NISZCZENIE EKOSYSTEMU PRZEZ FIRMĘ MEBLOWĄ-Najmniejsze przyzwolenie na kupowanie produktów firmy u osób w wieku 25-43; zamieszkujących tereny wiejskie; z wykształceniem podstawowym; kobiet.
3. ŁAMANIE PRAW DZIECKA PRZEZ FIRMĘ GALANTERYJNĄ (ZATRUDNIANIE NIELETNICH & ZŁE WARUNKI PRACY)Najmniejsze przyzwolenie na kupowanie produktów firmy u osób: w grupach wiekowych 25-34 oraz powyżej 50 lat; zamieszkujących tereny wiejskie; z wykształceniem podstawowym; kobiet. Największe przyzwolenie u osób młodych (18-24) – 56%.
4. FIRMA ODZIEŻOWA DOPROWADZA DO ŚMIERCI PRACOWNIKÓWNajmniejsze przyzwolenie na kupowanie produktów firmy u osób w grupach wiekowych 45-54 i 25-32; z wykształceniem podstawowym; kobiet. Brak różnic ze względu na miejsce zamieszkania.
(Szczegóły widoczne na kolejnych slajdach)
32
Miejsce zamieszkaniaWiek WykształceniePłeć
1. PUBLICZNE WYRAŻANIE RASISTOWSKICH POGLĄDÓW PRZEZ WŁAŚCICIELA FIRMY
DM. Poniżej zostaną opisane różne sytuacje. Proszę przeczytać każdą z nich i wybrać odpowiedź, która jest najbliższa temu jak by się Pan/i zachował/a w tej sytuacji. Im wyższy wynik, tym większa akceptacja dla działań firmy. N=1041
0,520,46
0,58
0,76
0,51 0,520,47 0,44
0,39
0,54 0,540,63
0,420,48
0,63 0,63
0,51
OG
ÓŁE
M
Ko
bie
ta
Męż
czyz
na
18
-24
lata
25
-34
lata
35
-44
lata
45
-54
lata
55 la
t lu
b w
ięce
j
Po
dst
awo
we
Zaw
od
ow
e
Śred
nie
Wyż
sze
Wie
ś
Mia
sto
do
20
00
0
Mia
sto
20
00
0 -
99
00
0
Mia
sto
100
00
0 -
500
00
0
Mia
sto
po
wyż
ej 5
00 0
00
Przyzwolenie dla nieetycznych działań firm a zmienne demograficzne
33
Miejsce zamieszkaniaWiek WykształceniePłeć
2. NISZCZENIE EKOSYSTEMU PRZEZ FIRMĘ MEBLOWĄ
DM. Poniżej zostaną opisane różne sytuacje. Proszę przeczytać każdą z nich i wybrać odpowiedź, która jest najbliższa temu jak by się Pan/i zachował/a w tej sytuacji. Im wyższy wynik, tym większa akceptacja dla działań firmy. N=1041
0,500,45
0,560,59
0,31
0,630,56
0,47
0,36
0,61
0,500,58
0,46 0,47
0,580,53 0,50
OG
ÓŁE
M
Ko
bie
ta
Męż
czyz
na
18
-24
lata
25
-34
lata
35
-44
lata
45
-54
lata
55 la
t lu
b w
ięce
j
Po
dst
awo
we
Zaw
od
ow
e
Śred
nie
Wyż
sze
Wie
ś
Mia
sto
do
20
00
0
Mia
sto
20
00
0 -
99
00
0
Mia
sto
100
00
0 -
500
00
0
Mia
sto
po
wyż
ej 5
00 0
00
Przyzwolenie dla nieetycznych działań firm a zmienne demograficzne
34
Miejsce zamieszkaniaWiek WykształceniePłeć
3. ŁAMANIE PRAW DZIECKA PRZEZ FIRMĘ GALANTERYJNĄ
(ZATRUDNIANIE NIELETNICH & ZŁE WARUNKI PRACY)
DM. Poniżej zostaną opisane różne sytuacje. Proszę przeczytać każdą z nich i wybrać odpowiedź, która jest najbliższa temu jak by się Pan/i zachował/a w tej sytuacji. Im wyższy wynik, tym większa akceptacja dla działań firmy. N=1041
0,40
0,31
0,500,56
0,29
0,51
0,390,34 0,33
0,48
0,370,44
0,33
0,430,35
0,520,46
OG
ÓŁE
M
Ko
bie
ta
Męż
czyz
na
18
-24
lata
25
-34
lata
35
-44
lata
45
-54
lata
55 la
t lu
b w
ięce
j
Po
dst
awo
we
Zaw
od
ow
e
Śred
nie
Wyż
sze
Wie
ś
Mia
sto
do
20
00
0
Mia
sto
20
00
0 -
99
00
0
Mia
sto
100
00
0 -
500
00
0
Mia
sto
po
wyż
ej 5
00 0
00
Przyzwolenie dla nieetycznych działań firm a zmienne demograficzne
35
Miejsce zamieszkaniaWiek WykształceniePłeć
4. FIRMA ODZIEŻOWA DOPROWADZA DO ŚMIERCI PRACOWNIKÓW
DM. Poniżej zostaną opisane różne sytuacje. Proszę przeczytać każdą z nich i wybrać odpowiedź, która jest najbliższa temu jak by się Pan/i zachował/a w tej sytuacji. Im wyższy wynik, tym większa akceptacja dla działań firmy. N=1041
0,390,34
0,430,49
0,33
0,50
0,320,36
0,29
0,450,39
0,440,39 0,40 0,42
0,370,31
OG
ÓŁE
M
Ko
bie
ta
Męż
czyz
na
18
-24
lata
25
-34
lata
35
-44
lata
45
-54
lata
55 la
t lu
b w
ięce
j
Po
dst
awo
we
Zaw
od
ow
e
Śred
nie
Wyż
sze
Wie
ś
Mia
sto
do
20
00
0
Mia
sto
20
00
0 -
99
00
0
Mia
sto
100
00
0 -
500
00
0
Mia
sto
po
wyż
ej 5
00 0
00
Przyzwolenie dla nieetycznych działań firm a zmienne demograficzne
DM. Analizy dla ogólnego wskaźnika poparcia dla nabywania produktów firm, które postępują w sposób nieetyczny. N=1041
36Dylematy etyczne konsumentów Poszukiwanie psychologicznych przyczyn wspierania firm, które naruszają zasady etyki. Analiza regresji.
Poparcie dla firm, które łamią zasady etyki (ogólny wskaźnik poparcia - dylematy)
NARCYZM
PSYCHOPATIA
MAKIAWELIZM
R2 = 0,04 +p < 0,10; *p < 0,05
β = 0,17+
1. MakiawelizmZwykle manipuluję innymi by dostać to co chcę.Mam skłonność do wykorzystywania innych do swoich własnych celów.Stosowałem/am oszustwa lub kłamstwa by postawić na swoim.Używam pochlebstw by dostać to co chcę.2. PsychopatiaZwykle nie odczuwam wyrzutów sumienia.Zwykle bywam nieczuły/a lub niewrażliwy/a.Zwykle nie przejmuję się moralnością moich działań.Mam tendencję do cynizmu.3. NarcyzmDążę do zyskania prestiżu lub pozycji.Zwykle oczekuję szczególnych względów od innych.Chcę, żeby ludzie mnie podziwiali.Chcę by inni zwracali na mnie uwagę.
Podsumowanie – dylematy etyczne konsumentów
Przyzwolenie dla nieetycznego zachowania firm
• W badaniu zostały przetestowane 4 hipotetyczne sytuacje, w których respondenci mogli wyrazić swoją opinię wobec sytuacji, w której firma zachowuje się nieetycznie w trzech obszarach (warunków pracy pracowników, środowiska naturalnego i niepoprawności politycznejwłaściciela). W przypadku konfrontacji ze wszystkimi 4 sytuacjami nieetycznego zachowania firmy około 50% respondentów było zdania, że należy zaprzestać korzystania z produktu, natomiast pozostałe uważały że można dalej korzystać z produktu tłumacząc to albo powszechnością problemu (np. „wiele firm ma swoje fabryki w Azji i często pracują w nich dzieci”), albo niezależnością problemu od samego produktu i korzyści dla konsumenta (np. „ważne by produkt spełniał potrzeby klienta – za warunki pracy w firmie klient nie ponosi odpowiedzialności”).
• Promowanie rasistowskich poglądów oraz niszczenie ekosystemu przez firmy budzi mniejsze zastrzeżenia etyczne Polaków, aniżelikrzywdzenie dzieci lub śmierć pracowników na skutek niezapewnienia dobrych warunków pracy.
Kto daje największe przyzwolenie dla nieetycznego zachowania firm?
• Polacy różnią się poziomem przyzwolenia dla nieetycznego zachowania firm w zależności od cech demograficznych. Zdecydowanie większe przyzwolenie dla takiego zachowania dają: mężczyźni niż kobiety, osoby najmłodsze poniżej 24 roku życia, osoby z większych miast (100-500 tys. mieszkańców). Natomiast najmniejsze przyzwolenie dają osoby z podstawowym wykształceniem i mieszkańcy wsi.
• Respondenci różnili się również brakiem przyzwolenia dla różnego rodzaju działań: największe przyzwolenie było dla publicznego wyrażania rasistowskich poglądów przez właściciela firmy a najmniejsze dla złych warunków pracy (kończących się śmiercią) oraz zatrudniania dzieci. Największe przyzwolenie dla zachowania polegającego na publicznym wyrażaniu rasistowskich poglądów przez właściciela firmy dawały osoby najmłodsze – aż 75% osób w wieku 18-24 lat nie widziało problemu w takim zachowaniu. Najmniejsze przyzwolenie dla niszczenia ekosystemu przez firmę meblarską było wśród osób młodych (25-43), mieszkańców terenów wiejskich, z wykształceniem podstawowym oraz kobiety.
37
Znajomość wybranych wydarzeń
88%
82%
72%
68%
68%
56%
48%
19%
7%
Coca-cola
Tyskie
ING Bank Śląski
Getin Bank
H&M
Reserved
Tiger
Ciechan
Nie znam żadnej z tych marek
39Znajomość marek
PM1. Proszę zaznaczyć wszystkie marki, które Pan/i zna chociażby ze słyszenia. N=1041
89%
81%
76%
72%
80%
68%
54%
16%
6%
87%
83%
68%
64%
55%
43%
40%
23%
8%
Coca-cola
Tyskie
ING Bank Śląski
Getin Bank
H&M
Reserved
Tiger
Ciechan
Nie znam żadnej z tych marekKobiety, N=546
Mężczyźni, N=495Różnica istotna statystycznie na poziomie 95%
4 5 6 7 8
Ciechan (N=201) Getin Bank (N=701) Reserved (N=584) Tiger (N=497)
PM2. Poniżej zostały przedstawione różne wymiary opisujące firmy. Na ile Pana/i zdaniem pasują one do poniższych firm? Proszę określić, który biegun wymiaru lepiej opisuje daną firmę, przesuwając suwak. N=1041
Nieetyczna
Robi złej jakości produkty
Niezaangażowana społecznie
Dba tylko o swój interes
Działa na szkodę środowiska
NEG
ATY
WN
E PO
ZYTY
WN
E
Na wykresie zostały przedstawione średnie odpowiedzi udzielonych na skali od 1 do 10.
40Postrzeganie marek
Etyczna
Robi dobrej jakości produkty
Zaangażowana społecznie
Dba również o dobro klienta
Dba o środowisko
62% 38%
CIECHAN
18% 82%
LPP
35% 65%
TIGER
PM4. Poniżej wymienionych zostało kilka wydarzeń z ostatnich lat. Proszę powiedzieć, o których z poniższych wydarzeń Pan/i słyszał/a?N=1041
41Znajomość wydarzeń
12%
20%
22%
47%
38%
37%
41%
42%
41%
Kontrowersyjne wypowiedziwłaściciela jednego z browarów natemat związków homoseksualnych
Zawalenie się fabryki produkującejodzież w Bangladeszu w 2013 r.m.in. dla jednej z polskich firm
Opublikowanie przez jedną z firm w rocznicę wybuchu powstania
warszawskiego hasła: „Chrzanić to co było. Ważne to co będzie!”
Tak Nie Nie pamiętam
BOTTOM2box
78%
80%
88%
PM8. Z jaką firmą kojarzy Ci się wskazane wydarzenie? N=233
PM5. Z jaką firmą kojarzy Ci się wskazane wydarzenie? N=206
PM7. Z jaką firmą kojarzy Ci się wskazane wydarzenie? N=122
42Znajomość wydarzenia (kontrowersyjna wypowiedź właściciela) a postrzeganie marki Ciechan
CIECHAN – POSTRZEGANIE MARKI, N = 201
Różnica istotna statystycznie na poziomie 95%
5,8
7,2
4,37
4,95
5,79
6,45
6,61
6,11
6,07
5,96
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Etyczna
Robi dobej jakości produkty
Zaangażowana społecznie
Dba o dobro klienta
Dba o środowisko
Nie pamięta, N=143 Pamięta, N=58Podział dokonany na podstawie pytania PM4 (tak vs. nie i nie pamiętam).
43
Różnica istotna statystycznie na poziomie 95%
4,48
5,09
4,94
4,77
4,29
6,14
6,05
6,14
5,52
5,78
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Etyczna
Robi dobej jakości produkty
Zaangażowana społecznie
Dba o dobro klienta
Dba o środowisko
Nie pamięta, N=392 Pamięta, N=105
Znajomość wydarzenia (post na portalu społecznościowym) a postrzeganie marki Tiger
TIGER – POSTRZEGANIE MARKI, N = 497
Podział dokonany na podstawie pytania PM4 (tak vs. nie i nie pamiętam).
44RESERVED – POSTRZEGANIE MARKI, N = 584
Różnica istotna statystycznie na poziomie 95%
Znajomość wydarzenia (zawalenie się fabryki) a postrzeganie marki (LPP)
Podział dokonany na podstawie pytania PM4 (tak vs. nie i nie pamiętam).
6,56
6,56
6,54
5,68
6,38
7,02
7,25
6,78
6,71
6,84
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Etyczna
Robi dobej jakości produkty
Zaangażowana społecznie
Dba o dobro klienta
Dba o środowisko
Nie pamięta, N=450 Pamięta, N=134
PM9. Która z poniższych opcji najlepiej odzwierciedla Pana/i reakcję na tę informację?N=1041
45Znajomość wydarzeń
9%
14%
17%
31%
41%
39%
50%
39%
37%
10%
6%
7%
Ciechan: krytyczne wypowiedzi właściciela browaru natemat związków homoseksualnych
Producent ubrań LPP (marki Cropp, Reserved, House,Mohito, Sinsay): katastrofa w fabryce produkującej odzież
dla LPP
Tiger: opublikowanie przez firmę w rocznicę wybuchu powstania warszawskiego hasła: „Chrzanić to co było.
Ważne to co będzie!”
Negatywnie – wcześniej słyszałem/am o tej informacji - już jakiś czas temu zrezygnowałem/am z zakupu produktów tej firmy
Negatywnie – wcześniej NIE słyszałem/am o tej informacji, ale teraz na pewno nie zamierzam kupować produktów tej firmy
Obojętnie – tego typu informacje nie mają dla mnie znaczenia
Pozytywnie – działa to na mnie prowokująco, nawet mam ochotę na korzystanie z produktów tej firmy
TOP2box
56%
55%
52%
40%
Najbardziej postrzegane krytycznie wydarzenie dotyczy obrazy uczuć narodowych Polaków (atak na grupę własną). Wśród badanych wydarzeń najmniej negatywne postrzegane były wypowiedzi właściciela browaru Ciechan.
We wszystkich przypadkach : największe nasilenie negatywnego stosunku do firmy u osób, które wcześniej deklarowały pamięć o wydarzeniu.
Pozytywny stosunek (czerwona kategoria)
Przewaga następujących respondentów: kobiety,
lat: 25-44, miejsce zamieszkania: wieś,
wykształcenie podstawowe/gimnazjalne,
niskie zarobki.
Jedyny wyjątek - Ciechan: również osoby z wielkich miast.
Podsumowanie – znajomość zdarzeń i wpływ na postrzeganie marek
Znajomość działań firm
• Spośród trzech badanych wydarzeń najbardziej rozpoznawalne jest zdarzenie związane z marką Tiger. Niemniej cały czas niewiele osób słyszało o tym wydarzeniu – zaledwie 22% Polaków twierdzi że słyszało o opublikowaniu przez markę hasła „Chrzanić to co było. Ważne to co będzie” nawiązującego do powstania warszawskiego. Spośród nich tylko 35% rozpoznało właściwie markę Tiger, co stanowi zaledwie około 7% Polaków. O zawaleniu się fabryki w Bangladeszu słyszało 20% Polaków. Wypowiedzi właściciela browaru na temat związków homoseksualnych kojarzy 12%, z czego większość (62%) wie, że był to właściciel browaru Ciechan (7% populacji).
Znajomość zdarzeń a znajomość i postrzeganie marek
• Większość uwzględnionych w badaniu wydarzeń mających związki z firmami lub markami (Ciechan, Tiger, LPP) jest znana niewielu Polakom: od 12 do 22%. Jeszcze mniej osób jest w stanie dopasować dane wydarzenie do właściwiej marki.
Reakcja na informacje o kontrowersyjnym postępowaniu firmy
• Informacje o kontrowersyjnym postepowaniu firm wzbudzają różnorodne reakcje u Polaków, w zależności od rodzaju wydarzenia oraz cech indywidualnych osoby. Większość badanych Polaków albo nie słyszała wcześniej o zdarzeniu, ale twierdzi, że teraz zrezygnuje z jego używania, albo otwarcie mówi, że jest im to obojętne i takie informacje nie mają dla nich znaczenia. Zdecydowanie najmniejszą grupę stanowią osoby, na które informacja o wydarzeniu działa w sposób prowokujący i wręcz zachęca je do zainteresowania się takim produktem. Najbardziej prowokująco pod tym względem zadziałały wypowiedzi właściciela browaru Ciechan – 10% respondentów zareagowało na tę informację w sposób paradoksalny, twierdząc, że wzbudziło to w nich zainteresowanie marką.
46
Opracowanie wyników:
Dr hab. Dominika Maison, prof. UW
Dr Marta Marchlewska
Maison & Partners 48Seniorski butik badawczy, czerpiący ze światowych zdobyczypsychologii społecznej.Ponieważ rzeczywistość dzisiejszych konsumentów stała się bardzozłożona, a ich zachowania coraz trudniejsze do przewidzenia, nasząmisją jest wprowadzanie do marketingu innowacyjnych narzędzibadawczych, mających korzenie w najnowszych odkryciachnaukowych.MAISON&PARTNERS jest nowoczesną agencją badawczą rozumiejącarolę dogłębnej i syntetycznej wiedzy konsumenckiej w procesachmarketingowych. Od innych agencji odróżnia ją także to, że pracuje zKlientami, a nie dla Klientów.DOMINIKA MAISON & IZA RUDAK –
CONSUMER SCIENCE APPLIED
Panel Ariadna 49
Gwarancja jakości
Efektywność czasowa i kosztowa
To nowoczesna platforma badawcza on-line, która stanowi połączenie oprogramowania doplanowania i realizacji badań oraz ogólnopolskiego panelu badawczego, w którymzarejestrowało się dotychczas ponad 110 000 Polaków wieku od 15 lat wzwyż.
Panel Badawczy Ariadna dba o najwyższą jakość badań prowadzonych na platformie.Posiada certyfikat jakości PKJPA przyznawany na podstawie wszechstronnego audytuprzez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku (www.ofbor.pl). OFBOR to organizacjakluczowa dla badań opinii i rynku w Polsce.
Badania na panelu internetowym są dużo szybsze i znacznie mniej kosztowne wrealizacji niż rozwiązania tradycyjne typu PAPI (Paper And Pencil Interviewing), CAPI(Computer Assisted Personal Interviewing) albo CATI (Computer Assisted TelephoneInterviewing). Natomiast obecnie dają możliwość konstruowania prób i ich kontroli,dzieki czemu badania prowadzone na panelu mają porównywalny stopieńreprezentatywności do losowo-kwotowych prób w badaniach tradycyjnych (face-to-face) opartych o te same zmienne demograficzne.