71

Miejsce na naklejkę

z kodem szkoły

dysleksja

Za rozwiązanie wszystkich zadań można otrzymać

łącznie 100 punktów

KOD ZDAJĄCEGOPESEL ZDAJĄCEGO

Wypełnia zdający przed rozpoczęciem pracy

EGZAMIN MATURALNY Z HISTORII

POZIOM PODSTAWOWY

Czas pracy 120 minut

Instrukcja dla zdającego

1. Sprawdź czy arkusz egzaminacyjny zawiera 25 stron (zadania 1–33). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.

2. Rozwiązania zadań zamieść w miejscu na to przeznaczonym. 3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym

tuszem/atramentem. 4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl. 5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie. 6. Wypełnij tę część karty odpowiedzi, którą koduje zdający.

Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora.

7. Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datę urodzenia i PESEL. Zamaluj pola odpowiadające cyfrom numeru PESEL. Błędnezaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz właściwe.

Życzymy powodzenia!

72

Zadanie 1. (3 pkt)Uzupełnij tabelę, wpisując postacie i pojęcia w odpowiednie rubryki.

Hammurabi, Tora, ziggurat, Safona, agora, Salomon

postać pojęcieA MezopotamiaB Starożytna GrecjaC Izrael

Zadanie 2. (1 pkt)Przeczytaj poniższy fragment pracy polskiej badaczki, Anny Świderkówny, a następnie sformułuj tezę, którą w tym fragmencie stawia autorka.

Nie jest bynajmniej rzeczą prostą odnaleźć szlak Wyjścia na mapie. Spośród wymienionych w tekście nazw geografi cznych jedne są nieznane, inne zaś wytyczają sprzeczne ze sobą drogi ucieczki. (…)Nie da się również ustalić przez jakie to „morze” przechodzili synowie Izraela. Hebraj-skie słowo jam służyło do określenia każdej nieco rozleglejszej przestrzeni wodnej, także większego jeziora (dlatego w Ewangeliach jezioro Genezaret nazywane jest często Morzem Galilejskim). W tekście (…) mowa jest o jam suph (Wj 13,18), co znaczy dosłownie „morze sitowia” lub „morze trzcin”. Później nazywano tak również Morze Czerwone wraz z jego dwiema zatokami po obu stronach Półwyspu Synajskiego: Zatoką Sueską i Akaba. Geografo-wie i historycy są jednak najczęściej zdania, że miejsca Mojżeszowego przejścia przez morze należy szukać najprawdopodobniej gdzieś między lagunami i niezbyt głębokimi jeziorami, które ciągnęły się w starożytności od Morza Czerwonego po Śródziemne, tam gdzie przebiega dzisiaj Kanał Sueski. A. Świderkówna, Rozmowy o Biblii, Warszawa 1995, s. 95.

…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...

73

Zadanie 3. (2 pkt)Zdjęcie przedstawia pomnik konia trojańskiego stojący na terenie, na którym znajdowała się starożytna Troja. Uzupełnij zdania związane z tą ilustracją, wpisując w luki (A, B) odpowiednie wyrazy.

Zbiory prywatne autorów.

Widoczny na ilustracji pomnik nawiązuje do historii opisanej w jednym z najbardziej znanych starożytnych dzieł literackich. Autorem tego dzieła jest (A) .......................................….……. , a jego tytuł brzmi (B) .......................................….…….

Zadanie 4. (3 pkt)Przeczytaj fragment Żywotów sławnych mężów Plutarcha, a następnie wykonaj polecenia A i B.

Przy ustanowieniu władzy Likurg postąpił w ten sposób, że zasięgnął z Delf wyroczni […]. Brzmi ona zaś następująco: „wznieść sanktuarium Zeusowi […] i Atenie […], ustanowić geruzję złożoną z 30 mężów łącznie z królami, co miesiąc […] odbywać zgromadzenie lu-dowe, przedkładać mu wnioski i poddawać je pod głosowanie, decyzja ma zaś należeć do ludu”. Na zgromadzeniu ludu nie pozwolił nikomu spośród niego występować z własnym wnioskiem, lecz lud miał prawo decydować tylko o wniosku przedstawionym przez geron-tów i królów. Starożytność. Teksty źródłowe (...), oprac. G. Chomicki, S. Sprawski, Kraków 1999, s. 88.

A. Na podstawie tekstu źródłowego i wiedzy pozaźródłowej podaj nazwę polis greckiej, której twórcą ustroju był Likurg.

……………………………………………………………………………………...……………

74

B. Odwołując się do tekstu źródłowego, podaj dwa argumenty uzasadniające Twoją od-powiedź z polecenia A.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

Zadanie 5. (4 pkt)Podanym poniżej ilustracjom przyporządkuj właściwe podpisy, umieszczając odpowied-nie liczby w wykropkowanych miejscach.

Zbiory prywatne autorów

1. Hipodrom z czasów rzymskich 4. Termy z czasów rzymskich 2. Łuk triumfalny z czasów rzymskich 5. Akwedukt z czasów rzymskich3. Teatr z czasów rzymskich

A. ………........................................................ B. ………........................................................

C. ………........................................................ D. ………........................................................

75

Zadanie 6. (2 pkt)Spośród wymienionych postaci związanych z historią starożytnego Rzymu wskaż tę, która jest chronologicznie pierwsza i oznacz ją literą A (w rubryce „odpowiedzi”), a tę postać, która jest chronologicznie ostatnia, oznacz literą B.

Postacie związane z historią starożytnego Rzymu Odpowiedzi1. Romulus Augustulus – cesarz rzymski2. Juliusz Cezar – rzymski wódz i polityk3. Oktawian August – cesarz rzymski4. Romulus – legendarny założyciel Rzymu5. Karakalla – cesarz rzymski6. Konstantyn Wielki – cesarz rzymski

Zadanie 7. (4 pkt)Poniżej zamieszczono cztery mapy przedstawiające państwa (imperia) średniowieczne. Przyporządkuj tym mapom odpowiednie tytuły, wstawiając w miejsca wykropkowane odpowiadające im liczby 1–5.

A. ………......................................................................................................................................

76

B. ………......................................................................................................................................

C. ………......................................................................................................................................

77

1. Państwo Mongołów w XIII i XVI w. 4. Królestwo Franków w IX w.2. Imperium Arabów w X w. 5. Święte Cesarstwo Rzymskie w XII w. 3. Imperium osmańskie w XIV i XV w.

Zadanie 8. (4 pkt)W tabeli podano znaczenie czterech pojęć (terminów) dotyczących zjawisk społecznych średniowiecznej Europy. Uzupełnij tabelę, wpisując odpowiednie pojęcia (terminy) w rub-ryki A, B, C, D.

Znaczenie przyjęte przez historiografi ę Pojęcie(termin)

A W średniowieczu ceremonia wręczenia wasalowi przez seniora symbolu nadania lenna (najczęściej chorągwi lub włóczni) po zło-żeniu przez wasala hołdu lennego.

B W średniowieczu roczna opłata odprowadzana do Stolicy Apostol-skiej przez niektóre państwa europejskie, m.in. Polskę.

C W średniowieczu senior postawiony najwyżej w drabinie feudal-nej (najczęściej monarcha).

D W średniowieczu wyłączenie majątku określonej osoby lub insty-tucji (np. Kościoła) spod jurysdykcji monarchy.

D. ………......................................................................................................................................

78

Zadanie 9. (5 pkt)Przeczytaj zamieszczony niżej fragment Kroniki Polskiej Galla Anonima i zapoznaj się z tablicą genealogiczną, a następnie odpowiedz na pytania A, B i C.

A. Na podstawie tablicy genealogicznej uzupełnij poniższy tekst. W wykropkowane miej-sce wpisz imię władcy.Zmarł zatem książę Władysław w podeszłym wieku i długą słabością złożony, a arcybiskup

Marcin z kapelanami przez pięć dni w mieście Płocku odprawiał za niego egzekwie, nie śmiejąc go pogrzebać przed przybyciem synów. Skoro zaś obaj bracia przybyli, zanim jeszcze pochowali ojca, doszło pomiędzy nimi do wielkiego sporu o podział skarbów i królestwa, lecz za natchnie-niem łaski Bożej i za pośrednictwem (…) arcybiskupa, zastosowali się w obliczu zmarłego do zarządzeń wydanych przezeń za życia. (…) Objąwszy tedy swój udział ojcowizny, wzmocniony rycerstwem i radą, chłopiec Bolesław zaczął składać dowody dzielności ducha i siły ciała i za-czął w opinii i w latach wyrastać na młodzieńca o najlepszych cechach charakteru.

Wtedy Czesi rozpuścili zagony po ziemi wrocławskiej zabierając łupy i jeńców oraz wznie-cając pożary zadali tej krainie straty dotkliwe na długie lata. (…). …………………….., nawet proszony, nie udzielił pomocy swemu bratu [Bolesławowi (przyp. red.)] w takiej potrzebie, lecz, co więcej, z wrogami brata skrycie zawiązał przymierze i przyjaźń i przesyłał im zasiłki pienięż-ne zamiast wojska. Gall Anonim, Kronika Polska, Wrocław 2003, s. 86–89.

B. Na podstawie tablicy genealogicznej oraz wiedzy pozaźródłowej podaj przydomki wspomnianych w tekście książąt: Władysława i Bolesława.

a) Władysław …………………………………………………………………………………..b) Bolesław …………………………………………………………………………………..

1 1

2

2

2

2

3

1

2

79

C. Określ stosunek Galla Anonima do księcia Bolesława oraz do wspomnianego w tek-ście źródłowym brata księcia Bolesława. Odpowiedź poprzyj odpowiednimi cytatami z tekstu źródłowego (wpisz je poniżej).

1. książę Bolesław………………………………………………………………..………………….………………………………………………………………………………..………………….………………………………………………………………………………..………………….………………………………………………………………………………..………………….………………………………………………………………………………..………………….………………………………………………………………………………..………………….………………………………………………………………………………..………………….………………

2. wspomniany w tekście źródłowym brat księcia Bolesława ………………………………………………………………..………………….………………………………………………………………………………..………………….………………………………………………………………………………..………………….………………………………………………………………………………..………………….………………………………………………………………………………..………………….………………………………………………………………………………..………………….………………………………………………………………………………..………………….………………

D. Odpowiedz, kim był dla Bolesława II Śmiałego wspomniany w tekście książę Bolesław, a kim Mieszko II.

a) książę Bolesław ……………………………………………………………..……………….

b) Mieszko II ……………………………………………………………..…………………….

Zadanie 10. (2 pkt)Wśród wymienionych wydarzeń dotyczących ziem polskich w XII i XIII wieku wskaż to, które chronologicznie jest pierwsze i to, które jest ostatnie. W tabeli obok wydarzenia pierwszego wpisz literę A, obok ostatniego – B.

Wydarzenia Odpowiedzi

1. Śmierć Leszka Białego w Gąsawie

2. Zjazd w Łęczycy

3. Śmierć Henryka Pobożnego pod Legnicą

4. Koronacja Wacława II

5. Koronacja Przemysła II

6. Sprowadzenie Krzyżaków na ziemie polskie

80

Zadanie 11. (1 pkt)Poniższa mapa przedstawia system obronny Polski za czasów Kazimierza Wielkiego. Przeanalizuj jej treść i spośród zdań komentujących tę mapę (zdania oznaczone A, B, C, D) wybierz fałszywe i podkreśl je.

A. Południowo-wschodnie rejony państwa Kazimierza Wielkiego były najsłabiej ufortyfi kowa-nym obszarem.

B. Jednym z głównych zamków wzniesionych przez Kazimierza Wielkiego był Czersk.C. Fortyfi kacje na granicy ciągnącej się od Krakowa po Santok chroniły państwo Kazimierza

Wielkiego przed Czechami.D. Północne rejony państwa Kazimierza Wielkiego były narażone na najazdy krzyżackie.

Zadanie 12. (5 pkt)Przeczytaj fragment O władzy św. Tomasza z Akwinu, a następnie wykonaj polecenia A i B.

Podobnie należy rozróżnić rządy sprawiedliwe. Kiedy rządy sprawuje jakaś społeczność, nazywa się to republiką (…). Jeśli zaś rządy sprawowane są przez nielicznych, ale cnotliwych, nazywa się je arystokracją (…). Jeśli natomiast sprawiedliwe rządy należą tylko do jednego, nazywa się on królem (…)

81

Następnie trzeba postawić pytanie, co lepiej dla kraju lub miasta: być rządzonym przez wie-lu, czy przez jednego.

Można to rozważyć na podstawie celu rządzenia. Zamysł każdego rządzącego winien zmie-rzać ku temu, aby troszczyć się o ocalenie tego, czym podjął się kierować. Otóż dobro i ocalenie społeczności polega na tym, aby zachować jej jedność, którą nazywamy pokojem. (…) Zatem im skuteczniej rządy przyczyniają się do jedności pokoju, tym bardziej są pożyteczne (…). Nie ma zaś wątpliwości, że jedność lepiej jest sprawiana, przez to, co jest z istoty swej jedno, aniżeli przez licznych (…).

Ponadto to, co jest zgodne z naturą, jest najlepsze (…). Otóż wszelkie rządy naturalne spra-wuje jeden. Jeden członek, mianowicie serce, porusza zasadniczo całą resztę; również częścia-mi duszy kieruje jedna władza podstawowa, mianowicie rozum; pszczoły mają jedną matkę, zaś stwórcą i rządcą całego wszechświata jest jeden Bóg. To zgadza się z rozumem (…). Św. Tomasz z Akwinu, Dzieła wybrane, oprac. Salij OP, Poznań 1984, s. 136–142.

A. Na podstawie tekstu źródłowego rozstrzygnij, czy podane informacje są prawdziwe, czy fałszywe. W tabeli w odpowiednich rubrykach dopisz obok podanej informacji prawda lub fałsz.

1 Św. Tomasz z Akwinu uważa, że rządy sprawowane przez nielicz-nych, ale cnotliwych nazywa się republiką.

2 Św. Tomasz z Akwinu uważa, że dla społeczeństwa najlepsze są rzą-dy jednostki, czyli króla.

3 Ustrój republikański, zdaniem świętego Tomasza z Akwinu, polega na sprawiedliwych rządach całej społeczności.

B. Na podstawie tekstu źródłowego podaj dwa argumenty, którymi autor tekstu posługuje się przy wyborze najlepszego, jego zdaniem, ustroju społecznego.

…………………………………………………………………………………………………...………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………...……

Zadanie 13. (3 pkt)Rozstrzygnij, czy podane informacje są prawdziwe, czy fałszywe.W tabeli w odpowiednich rubrykach dopisz obok podanej informacji prawda lub fałsz.

A Rokosz – w nowożytnej Polsce zbrojny bunt (niekiedy przeistacza-jący się w powstanie) całego społeczeństwa przeciw królowi.

B Elekcja, wolna elekcja – niemal przez cały okres trwania Rzeczypo-spolitej Obojga Narodów sposób obierania króla przez szlachtę.

C Ruch egzekucyjny – w szesnastowiecznej Polsce ruch polityczny zmierzający do bezwzględnego karania innowierców, łącznie ze sto-sowaniem kary śmierci (stąd nazwa – ruch egzekucyjny).

82

Zadanie 14. (4 pkt)Napisz krótkie wyjaśnienie pojęcia „konfederacja warszawska”. Uwzględnij: – datację tego wydarzenia, – wyjaśnienie, czym ona była,– dwa jej następstwa dla sytuacji wewnętrznej Rzeczypospolitej.

………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………

Zadanie 15. (1 pkt)Przeczytaj poniższy fragment pracy polskiej badaczki, Marii Boguckiej, i odpowiedz, na jaką zależność ekonomiczną wskazuje autorka.

Stulecia XVI i XVII stanowiły w ekonomice europejskiej okres, który często nazywany jest epoką handlu bałtyckiego. U jego kolebki leżały wielkie odkrycia geografi czne z końca XV w. zmieniające sieć głównych szlaków transportowych. Konsekwencje były daleko idące i różnorodne. Nastąpił zmierzch starych ośrodków handlowych i szybki rozwój nowych (An-twerpia, Amsterdam, porty bałtyckie), a w rezultacie – przeniesienie się obrotów handlu świato-wego z Morza Śródziemnego na Atlantyk i Bałtyk. Zmiany owe łączyły się z powstaniem nowego profi lu międzynarodowej wymiany: w średniowieczu wątła i nastawiona na artykuły zbytku, u progu ery nowożytnej przekształca się ona w wymianę na wielką skalę produktów podstawo-wej szerokiej konsumpcji, w tym zwłaszcza zboża oraz surowców. M. Bogucka, Gdańscy ludzie morza w XVI–XVIII w., Gdańsk 1984 s. 7.

………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………...…………

83

Zadanie 16. (2 pkt)Wśród wymienionych wydarzeń dotyczących Rzeczypospolitej XVII wieku wskaż to, któ-re chronologicznie jest pierwsze i to, które jest ostatnie. W tabeli obok wydarzenia pierw-szego wpisz literę A, obok ostatniego – B.

Wydarzenia w Rzeczypospolitej w XVII wieku Odpowiedzi

1. Bitwa pod Oliwą 2. Wybuch powstania Chmielnickiego3. Rozejm w Andruszowie 4. Bitwa pod Kłuszynem 5. Oblężenie Częstochowy przez Szwedów6. Bitwa pod Beresteczkiem

Zadanie 17. (3 pkt)Przeczytaj fragment Opisu obyczajów za panowania Augusta III pióra Jędrzeja Kitowicza, a następnie wykonaj polecenia A, B i C.

O sejmachDobry pan ze wszech miar August III był tak nieszczęśliwy, że za jego panowania trzydziesto-letniego żaden sejm nie doszedł.Dom Czartoryskich, zakrawając z daleka na detronizacją Augusta, aby zepchnąwszy go z tronu obsadził na nim swego najmilejszego Adasia, wojewody ruskiego syna (…), zrywał sejmy przez subordynowane osoby, zwalając winę na króla, utyskując na jego nieszczęśliwe panowanie, że nie masz w kraju żadnego rządu, że król jak bałwan bez znajomości interesów publicznych o niczym nie wie, na niczym się nie zna, że cały rząd królestwa oddał jednemu ministrowi, swo-jemu ziomkowi Sasowi; że przeto wyuzdana wolność tak daleko się rozbrykała, że z lada pozoru odważa się targać wszystkie węzły i kluby prawa i nie chce dopuścić, aby przez sejm stała się poprawa nieładu i niemocy krajowej. J. Kitowicz, Opis obyczajów za panowania Augusta III, Warszawa 2003, s. 305.

A. Wyjaśnij znaczenie słów „żaden sejm nie doszedł”, odnoszących się do czasów panowa-nia Augusta III. Wskaż, co było przyczyną takiego stanu rzeczy.

…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..

B. Odpowiedz na pytanie, czy Czartoryskim udało się zrealizować zamysł przedstawiony w tekście źródłowym.

………………………………………………………………………………….……………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..

84

C. Określ stosunek autora tekstu do rodu Czartoryskich.……………………………………………………………………………………….………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 18. (4 pkt)Poniższa mapa przedstawia rozbiory Polski. Uzupełnij cztery zdania (A, B, C, D) odno-szące się do treści tej mapy.

A. Poniższa mapa przedstawia wydarzenia rozgrywające się w ………....................... stuleciu.

B. Po I rozbiorze Rzeczpospolita nie utraciła na rzecz Prus jednego z najważniejszych portów bałtyckich, a mianowicie (podaj nazwę tego miasta) ………………......................................

C. W wyniku III rozbioru Warszawa znalazła się pod panowaniem (podaj nazwę państwa) ………………..

D. Miasteczko Targowica leżała na granicy Polski z (podaj nazwę państwa) ……………….....

85

Zadanie 19. (2 pkt)Zapoznaj się z danymi zawartymi w poniższej tabeli, a następnie wykonaj polecenia A i B.

Tabela 1. Wydobycie węgla kamiennego w Anglii w XVII i XVIII w. (w mln ton)

Rok Wydobycie (w mln ton)

1660 2,1

1700 2,6

1750 4,8

1795 10

Tabela 2. Produkcja żelaza w Anglii w XVIII w i na początku XIX w. (w tys. ton)

Rok Produkcja(w tys. ton)

1740 17

1788 68

1796 125

1806 258

A. Spośród podanych zdań, odnoszących się do tabeli, wskaż informację nieprawdziwą i zdanie to podkreśl.

1. Najniższa dynamika wzrostu wydobycia węgla kamiennego w Anglii miała miejsce w latach 1660–1700.

2. W ciągu XVIII w. wydobycie węgla kamiennego wzrosło niemal czterokrotnie.3. W Anglii w II połowie XVIII w. produkcja żelaza wzrastała proporcjonalnie do wzrostu wy-

dobycia węgla kamiennego.4. Ostatnie pięciolecie XVIII w. i pierwsze pięciolecie XIX w. to ponad dwukrotny wzrost pro-

dukcji żelaza w Anglii.

B. Podaj nazwę procesu, który na przełomie XVIII i XIX w. spowodował znaczny wzrost wydobycia węgla kamiennego oraz produkcji żelaza.

………………………………………………………………………………………………….

86

Zadanie 20. (4 pkt)Poniżej przedstawiono rycinę propagandową I połowy XIX w. Wyjaśnij treść tego przeka-zu propagandowego, uwzględniając wszystkie jego elementy. Odpowiedz, kiedy najwcześ-niej mogła powstać ta rycina.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

87

Zadanie 21. (4 pkt)Zamieszczone poniżej fotografi e przedstawiają cztery nagrobki wyznawców różnych re-ligii zamieszkujących ziemie polskie w XIX w. Przyporządkuj tym fotografi om właściwe podpisy, umieszczając odpowiednie liczby w wykropkowanych miejscach.

Zbiory prywatne autorów.

1. Nagrobek prawosławny 4. Nagrobek żydowski (macewa) 2. Nagrobek luterański 5. Nagrobek muzułmański3. Nagrobek katolicki

A. ………........................................................ B. ………........................................................

C. ………........................................................ D. ………........................................................

88

Zadanie 22. (3 pkt)Przeczytaj zamieszczony fragment wspomnień z dziennika Charlesa C. F. Greville’a i zapoznaj się z tablicą genealogiczną dynastii hanowerskiej i windsorskiej a następnie odpowiedz na pytania A, B i C.

Londyn, 21 czerwca 1837Król zmarł wczoraj dwadzieścia minut po godzinie drugiej nad ranem, o jedenastej zaś młoda królowa spotkała się w pałacu Kensington z członkami Rady. Pierwsze wrażenie, jakie wy-warła, było niesłychanie korzystne, zaś jej zachowanie i sposób bycia wywołały chór pochwał i zachwytów, które z pewnością nie są niezasłużone. […] Kolosalny jest kontrast między zachowaniem obecnego i poprzedniego władcy w momencie ich wstąpienia na tron. Wilhelm IV, zostając królem w dojrzałym wielu 65 lat, był tak podniecony spotykającym go zaszczytem, że omal nie zwariował. Wyróżnił się też tysiącem ekstrawagancji tak w słowach, jak w zachowaniu, ku przerażeniu i rozbawieniu wszystkich, którzy byli świad-kami jego dziwacznych wybryków. […] Młoda królowa, którą jej nowe i wspaniałe stanowisko mogłoby wprawiać w oszołomienie lub zmieszanie, zdaje się nie doznawać ani jednego, ani drugiego. Jej zachowanie cechuje niezwykła w tak młodym wieku powaga i stateczność, a także wielka godność i umiar […]. C. C. F. Greville, Dziennik z czasów panowania, Warszawa 1974, s. 141, 144.

A. Podaj imię monarchini, która wstąpiła na tron brytyjski po śmierci Wilhelma IV.……………………………………………………………………………………………..…….

Jerzy I 1727 x Zofi a Dorota ks. Brunszwiku

Jerzy II 1760 x Karolina Ansbach Zofi a Dorota x Fryderyk Wilhelm I

Fryderyk Wielki król Prus

król Prus

Anna x Wilhelm IVks. Orański

Fryderyk x Augusta ks. Sachsen-Gotha Amelia Wilhelm ks Cumberland

Augusta x Wilhelm ks. Brunszwiku Jerzy III 1820 x Charlotte ks. Meklemburgii

Karolina x Jerzy IV 1830 Fryderyk ks. York Wilhelm IV 1837 Edward x Wiktoriaks. Kentu ks. Saska

na Coburg

11 innych dzieci

Charlotte Wiktoria 1901 x Alber ks. sasko-koburski

Wiktoria Edward VIII 1910 x Aleksandracórka króla Danii

Jerzy V 1936x Wiktoria Maria

89

B. Odpowiedz, kim był dla monarchini wstępującej na tron brytyjski w 1837 r. jej po-przednik Wilhelm IV (określ pokrewieństwo).

…………………………………………………………………………………………………...

C. Określ, jakie wrażenie zrobiła na urzędnikach królewskich młoda monarchini. Odpo-wiedź poprzyj odpowiednim cytatem (wpisz go poniżej).

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...…

Zadanie 23. (1 pkt)Przeanalizuj treść zamieszczonej poniżej mapy (łącznie z legendą – objaśnieniami) i zaproponuj dla niej tytuł. Uwaga: tytuł powinien zawierać określenie tematu, przestrze-ni i czasu.

…………………………………………………………………………………………..……….

90

Zadanie 24. (2 pkt)Przeczytaj tekst, a następnie wykonaj polecenia A i B.Mogłabym opowiedzieć wam wiele rzeczy o radzie i radioaktywności, lecz ciągnęłoby się to godzinami. Nie mamy zbyt wiele czasu, dlatego zrelacjonuję pokrótce moją wczesną pracę nad radem. Rad już nie jest dzieckiem, ma ponad dwadzieścia lat, ale okoliczności jego odkrycia były na tyle osobliwe, że warto je wyjaśnić.Musimy powrócić do roku 1897. Ówcześnie wraz ze mną pracował w laboratorium chemii i fi zyki na Sorbonie profesor Curie, pełniący na uniwersytecie funkcję wykładowcy. Zaangażowałam się w pracę nad promieniowaniem uranu, odkrytym dwa lata wcześniej przez (...) Becquerela. (…)Mowy, które zmieniły świat, Wrocław 2007, s. 56.

A. Określ, kto jest autorem tekstu źródłowego. Podaj imię i nazwisko tej osoby.…………………………………………………………………………………………………...

B. Wymień nazwę innego pierwiastka promieniotwórczego odkrytego przez autora tekstu. ……………………………………………………………………………………………...……

Zadanie 25. (4 pkt)W tabeli podano życiorysy czwórki wybitnych osobowości polskiego życia kulturalnego w XIX w. Uzupełnij tabelę, wpisując odpowiednie nazwiska w kolejne rubryki (A, B, C, D).

A Słynna dziewiętnastowieczna polska poetka i nowelistka, autorka m.in. Roty.

B Polski działacz oświeceniowy, publicysta, pisarz, geograf i geo-log. Współtwórca Uniwersytetu Warszawskiego i Szkoły Akade-miczno-Górniczej w Kielcach.

C Polski poeta romantyczny, jeden z wieszczy narodowych. Twórca m.in. dramatu romantycznego Nie-Boska komedia.

D Polski pisarz aktywnie działający w II połowie XIX w. i w I poło-wie XX w. Ideowy przywódca polskiego pozytywizmu.

Zadanie 26. (5 pkt)Uzupełnij tabelę, wpisując nazwisko polityka obok nazwy państwa, z którego pochodził, lub w którym działał. Uwaga: każde z wymienionych państw reprezentuje tylko jeden polityk, którego należy wybrać z listy podanej pod tabelą.

Państwo PolitykA. Wielka BrytaniaB. TurcjaC. Hiszpania D. CzechosłowacjaE. Francja

Semen Petlura, Thomas Woodrow Wilson, Kemal Atatürk, Hirohito, David Lloyd George, Be-nito Mussolini, Philippe Pétain, Lew Trocki, Eduard Beneš, Francisco Franco

91

Zadanie 27. (4 pkt)Poniżej przedstawiono widokówkę propagandową z okresu dwudziestolecia międzywo-jennego. Wyjaśnij treść tego przekazu propagandowego, uwzględniając wszystkie jego elementy. Odpowiedz, jakie idee propaguje ta pocztówka.

Zbiory prywatne autorów.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

92

Zadanie 28. (2 pkt)Uzupełnij komentarz do poniższej reklamy, rozwiązując polecenia A i B.

A. Dokończ zdanie, wpisując w wolne miejsce nazwę państwa. Widoczna powyżej reklama powstała w jednym z państw europejskich, a mianowicie w ……………………………...................

B. Podkreśl poprawną odpowiedź. Zamieszczona powyżej reklama powstała w latach:1. 1911–19142. 1918–19263. 1935–19414. 1946–1950

Zadanie 29. (3 pkt)Poniżej zamieszczono trzy widokówki przedstawiające Gdynię. Spośród podanych pro-pozycji przyporządkuj tym widokówkom właściwe podpisy, umieszczając odpowiednie liczby w wykropkowanych miejscach pod tymi pocztówkami.

Dla fotografi i oznaczonej literą A przedstawiającej port w Gdyni.1. Port w Gdyni w czerwcu 1922 roku 2. Port w Gdyni w czerwcu 1938 roku

93

Dla fotografi i oznaczonej literą B przedstawiającej port w Gdyni.1. Port w Gdyni w czerwcu 1965 roku2. Port w Gdyni w czerwcu 1948 roku

Dla fotografi i oznaczonej literą C przedstawiającej Gdynię.1. Gdynia w czerwcu 1939 roku2. Gdynia w czerwcu 1940 roku

A. ……………...............................................................................

B. ……………...............................................................................

94

C. ……………...............................................................................Zbiory prywatne autorów

Zadanie 30. (3 pkt)Poniżej zamieszczono fragmenty polskich pieśni wojskowych z XX w. Przyporządkuj tym fragmentom nazwy bitwy lub kampanii z podanej listy, wpisując nazwę pod cytowanym fragmentem.

Bitwa pod Tobrukiem, powstanie warszawskie, bitwa pod Lenino, bitwa pod Monte Cassino, zdobycie Warszawy 17 stycznia 1945 r., kampania wrześniowa.

Tekst 1.Czy widzisz te gruzy na szczycie?Tam wróg twój się kryje jak szczur.Musicie, musicie, musicieZa kark wziąć i strącić go z chmur. I poszli szaleni, zażarci,I poszli zabijać i mścić, I poszli jak zawsze uparci,Jak zawsze – o honor się bić.(…)

A. ………………………………………………………………………………………………..

Tekst 2. Dnia pierwszego września, roku pamiętnegoWróg napadł na Polskę z kraju sąsiedniego Najwięcej się uwziął na naszą Warszawę Warszawo kochana tyś jest miasto krwawe(…)Domy popalone, szpitale zburzoneGdzie się mają podziać ludzie poranione

95

Lecą bomby z nieba brak jest ludziom chlebaNie tylko od bomby umrzeć będzie trzeba(…)I tak się broniła całe trzy tygodnie Jeszcze Pan Bóg pomści taką straszną zbrodnię.

B. ………………………………………………………………………………………………..

Tekst 3.Pałacyk Michla, Żytnia, Wola,bronią jej chłopcy od „Parasola”,choć na Tygrysy mają visy,to Warszawiaki, fajne urwisy są, hej!Czuwaj wiaro i wytężaj słuch,pręż swój młody duch, pracując za dwóch.Czuwaj wiaro i wytężaj słuch,pręż swój młody duch jak stal.Każdy chłopaczek chce być ranny,sanitariuszki – morowe panny,więc gdy cię kulka trafi jaka,poprosisz pannę, da ci buziaka, hej!(…)

C. ………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 31. (6 pkt)Uzupełnij tabelę, wpisując informacje w miejsca oznaczone literami A, B, C, D, E, F.

Lp. Rok Autor Treść wypowiedzi

1. A. B. Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem opuściła się żelazna kurtyna w poprzek kontynentu. Poza tą linią znajdują się wszystkie stolice byłych państw środ-kowej i wschodniej Europy.

2. 1947 C. Będziemy prowadzić politykę poparcia wolnych naro-dów, które stawiają opór uzbrojonym mniejszościom lub zewnętrznemu uciskowi.

3. 1953 D. Należy oddać, co jest Cezara Cezarowi, a co Bożego Bogu. A gdy Cezar siada na ołtarzu, to mówimy krótko: NIE WOLNO!

4. E. F. Każdy prowokator czy szaleniec, który odważy się pod-nieść rękę przeciw władzy ludowej, niech będzie pewny, że mu tę rękę władza ludowa odrąbie…

96

Zadanie 32. (3 pkt)Rozstrzygnij, czy podane informacje są prawdziwe, czy fałszywe. W tabeli w odpowied-nich rubrykach (A, B, C) dopisz obok podanej informacji prawda lub fałsz.

A Porozumienia sierpniowe w 1980 r. w Stoczni Gdańskiej podpisali Lech Wałęsa i Edward Gierek.

B Na czele WRON w czasie stanu wojennego w Polsce stał gen. Woj-ciech Jaruzelski.

C W wyniku obrad Okrągłego Stołu doprowadzono do delegalizacji NSZZ „Solidarność”.

Zadanie 33. (1 pkt)W wyniku tzw. „Jesieni Narodów” w 1989 r. w jednym z europejskich państw doszło do wydarzeń określanych mianem aksamitnej rewolucji, w wyniku której prezydentem tego państwa został Vaclav Havel. W wykropkowane miejsce wpisz nazwę tego państwa.

…………………………………………………………………………………………………...