Chrząszcz - Styczeń 2008 (nr 22)

8/7/2019 Chrzszcz - Stycze 2008 (nr 22)

1/12

ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA

NR.1 (3) STYCZE 2008 Egzemplarz bezpatny

Kopoty z biaym puchem.

Niektrzy z nas lubi nieg. Zwykle pragniemy, bywita Boego Narodzenia byy biae. Bo wtedy tak piknie,czysto, nastrojowo - witecznie. No i tak, jak kiedy bywao,

bo kiedy zimy byy bardziej niene... W tym roku podczaswit mielimy minimaln pokryw nien, ale zawsze co.

Niestety, nieg to nie tylko przyjemno. To rwniekopoty kierowcw i sub odpowiedzialnych za stan drg.Chocia, jak dotd, zima nie bya zbyt uciliwa - i takdrogowcy nie stanli na wysokoci zadania.Wszyscy, ktrzy codziennie musz si przemieszcza, np.dojeda lub chodzi do pracy, a nie mieszkaj na ulicyZamojskiej maj problemy. Uliczki wprawdzie s posypanesol lub piaskiem, ale chodniki czsto s bardzo liskie.

Fatalna sytuacja panuje natomiast w miejscowociach,ktre ok.20 lat temu wczono w granice administracyjnemiasta( Bonie , Klemensw). Tam zim nikt nie dba o drogi(chyba, e jest to trasa Szczebrzeszyn-Zamo). W pozostaychmiejscach pug przejeda wtedy, gdy nieg jest ju tak ubity,enie da si go zedrze. Na jezdniach - lodowisko, a chodnikw -

brak. Przykadowo: ulice Boczna i Bonie nale doSzczebrzeszyna, ale jezdnie nie s posypywane nawet

piaskiem, chodnika nie ma. Czyby na Zamojszczyniebrakowao piasku?Dbao o stan drogi w kierunku Kawczynka koczy si wrazz ulic Klasztorn. Przecie jaka firma wygraa przetarg na

odnieanie dalszych ulic, moe naley wykaza wicejenergii, by wyegzekwowa powinnoci. A to chyba naley dowadz Gminy i Miasta Szczebrzeszyn.

Zastanawiam si, ile zyska Szczebrzeszyn naprzyczeniu kilku wsi do obszaru miejskiego, a co maj z tegomieszkacy tych miejscowoci. Na pewno skorzysta budetmiasta. W Szczebrzeszynie, ktry sta si miastem liczcym

ponad 5 ty. mieszkacw, przestano wypaca dodatki wiejskiei mieszkaniowe pracownikom sfery budetowej. Rolnicyzamieszkujcy doczone tereny pacili w obrbie miastawysze podatki ni dotychczas. Nie wiem, jakie byy inne

korzyci decyzji o przyczeniu wiosek do miasta. Mamnadziej, e jeszcze byy...

Rolnicy stracili nie tylko z powodu wyszychpodatkw. Gdyby nadal byli wieniakami", moglibyotrzyma dotacje UE na niektre inwestycje, np. na

budow przydomowej oczyszczalni ciekw lubzaoenie gospodarstwa agroturystycznego. Niedostan dopaty, bo mieszkaj w miecie! Ale miastonie doprowadzio im kanalizacji ani gazocigu, niezrobio nawet chodnika. Zupenym absurdem wydajesi wczenie do Szczebrzeszyna Szperwki, ktrejnijak nie da si nazwa przedmieciem", jest tomiejscowo typowo wiejska. Tymczasem modzieze Szperwki uczca si w szkoach rednich niemoga otrzyma unijnego stypendium, ktre byoadresowane do uczniw pochodzcych z terenwwiejskich.

Jasne jest, e mieszkacy miejscowocidoczonych do Szczebrzeszyna raczej nie odczuwajadnych profitw pyncych z tego faktu, wrcz

przeciwnie. Chcieliby wic, aby przynajmniejtraktowano ich tak samo jak pozostaych. Wystarczy,e mieszkamy w Polsce B, niech nikt nas nie dzielidodatkowo na kategorie ludzi, o ktrych dba siwicej lub mniej. Moe wic waciwe instytucjezatroszczyyby si jednakowo o mieszkacw caegomiasta, nie zasaniajc si paragrafami dotyczcymi

kolejnoci odnieania. Moe Zakad GospodarkiKomunalnej przejby ulice lece na terenie miasta izadbaby o nie solidnie? Pewnie s to tylko poboneyczenia, ale przecie pomarzy sobie kademuwolno. A nieg mimo wszystko lubi, m.in. dlatego,e przykrywa wiele brzydkich miejsc...

J. D.

SZCZEBRZESZYN


2/12

2

CHRZSZCZ NR 1 (3)

Leon Rowiski Kasztan

Zamiast wywalczonej wolnoci URALWspomnienia z lat 1944 1947 cig dalszy,,Odjazd naszych kolegw nastpi nagle ktregoostatniego dnia listopada lub jednego z pierwszych dnigrudnia. Po obiedzie, w trakcie apelu oddzielono

pozostajcych od szczliwcw wracajcych do kraju.egnalimy si tylko z ssiadami w dwuszeregu.Skierowano ich do prawych czci barakw, nas

pozostawiajc w lewych. Odjedajcych izolowano odnas: zreszt natychmiast po zakoczeniu apelu,wyprowadzono ich z obozu. By to ju wieczr.

Pozostalimy trapieni wielkim smutkiem iwewntrznym pytaniem:

- Czy i kiedy spotka nas takie same szczciepowrotu do Polski?Feliks a trakcie kolacji powiedzia:

- Powinni zdy na Boe Narodzenie!- Powinni zdy odpowiedziaem gboko

zamylony.

,, Rozpocza si nasza druga uralska zima. Przyszanieco pniej ni w Nagorzej, poprzedzona okoomiesicznym okresem jesieni, jednak stosunkowosuchej. Miny dwa lub trzy mrone tygodnie.Temperatura spada sporo poniej -20 stopni Celsjusza,a biel niegu zapanowaa wszdzie. W trakcie ktrego

poobiedniego apelu wyczytano okoo 100 nazwisk,gwnie naszych kolegw z lubelskiego transportu. Bylitam midzy innymi Gowacki, Kotaj, Koczon,Padziora, Smal, Stach Bielecki, Feliks Wierzchowski,Drelich, Sobczak, Michalski, Halimoniuk a ponadtoAndrzejewski, Sawczak, Badowski i jego lubelski

przyjaciel.Wyczytani na apelu mieli przygotowa si do

odjazdu nastpnego ranka. egnalimy si wic z nimi.Wiadomo byo, oczywicie nieoficjalnie, e jad doobozu w Chodiakowie na zimowy wyrb lasu. Starsi

wiekiem byli bardzo przygnbieni, tym bardziej, ecz z nich, jak Gowacki, Kotaj, Padziora,nie pracowaa nigdy fizycznie, a tu czekaa ich tak cikapraca jak lesoswaka. Pozostali pocieszali si, e jeelidali sobie rad w kopalni, to dadz sobie rad te w lesie

przy wyrbie.,, Zwolniono mnie z pracy z poleceniem leenia w

baraku. Jednak na apele musiaem chodzi. I waniestalimy w bardzo dugim dwuszeregu,rozpoczynajcym si przy bramie wejciowej akoczcym przed schodkami prowadzcymi do jednego

z budynkw szpitalnych, gdy ze stowki wyszy cienieludzkie.

Nie od razu rozpoznalimy naszych kolegw,ktrych wywieziono do Chodakowa. Byliwychudzeni tak samo jak my. Jednak my wSamoswietie przyzwyczailimy si wzajemnie donaszego widoku na co dzie. Natomiast ich

pamitalimy z Nagornei i Rieu, a wic wcakowicie odmiennej kondycji. Teraz twarze mieli

czarne, bo spalone socem i wiatrem, a ubraniapoatane i podarte. Najbardziej tragicznie wygldalistarsi i nie zaprawieni w pracy fizycznej: Gowacki,Kotaj, Padziora i Smal. Gowacki zobaczy mniestojcego z Flamingo i podszed do nas. Paczc alisi: - Kolego Rowiski! Prosz spojrze co z namizrobili.

Dali nam skursyny w ko - powiedziaktry z trjki.

Nam te nie mniej odpowiedziaem. - A piciu znaszych zostao na zawsze w Samoswietie.Paczenego i Koaczkowskiego ju nie ma. Zdrtwieli wszyscy na t wiadomo i ktry z nich

powiedzia tylko: - To jednak nam nie byo tak le,bo wszyscy wrcilimy.,, Przekazaem Feliksowi wiadomo otrzymanod Bieleckiego, e bdziemy wraca do Polski.

- Daby Bg! Feliks wyrazi pragnienie nasobu.

Kilka dni pniej Feliks ponownie nasodwiedzi. Przynis w garczku kawaek pieczeni i

powiedzia, e do warsztatu przyniesiono imkawaek zadka baraniego. Sobczak udusi piecze.Pojedli dzi, poprawiajc bardzo saby obozowyobiad i polecili zanie mnie kawaek na zdrowie ina przypomnienie, e kiedy w Polsce jadalimytakie pieczenie. Pierwszy i ostatni raz w okresietrzech lat pobytu na Uralu zjadem okoo 150 gmisa w jednym kawaku i za jednym posiedzeniem.Smakowao bardzo. Poleciem Feliksowi, eby

podzikowa kolegom za to, e pamitali o mnie izgotowali tak uczt. Felek umiechajc si

powiedzia, e powinienem podzikowa teIwanowowi. Zdziwio mnie to, wic zapytaem: - Onwam nagoni klienta z baranin? Nie ! Ona bya

jego chowu! - dpowiedzia powanie Feliks. Nicnie rozumiem. Czy obecnie komendant ma prawohodowa owce w obozie?Felis nie dziwi si moim pytaniom. Zdawa bowiemsobie spraw, e pracujc na budowie, maowiedziaem, co si dzieje w obozie, a Iwanow miatakie prawa, jakich nie mieli nawet Niemcy komunici.

- Nie hodowa owcy, lecz psa.


3/12

CHRZSZCZ NR 1 (3)

3

Bez chwili zastanowienia, bez specjalnegonegatywnego wraenia, szczerze powiedziaem: -

Nigdy nie przypuszczaem, e psie miso moe by tak wyborne! Szkoda jednak, e pies musiastraci ycie ze wzgldu na swojego pana, bo w tensposb chciano przede wszystkim zrobi psikusa

bufonowatemu komendantowi.

,, Po uralskiej drewnianej szosie jechalimy powoli, wic dopiero po okoo 20 minutachdogonilimy kolumn naszych kolegw idcych

piechot. Byli w dobrych humorach, nawet coniektrzy prbowali intonowa piosenki

partyzanckie. Smutno i cudacznie wygldali.Wikszo w poucinanych i owijaczachwykonanych z pasw sukna odcitych od paszczy.Paszcze przewizane sznurami, rzadziejzorganizowanymi skd paskami, ukazywayszczupo ich figur. Twarze opuchnite izszarzae, bez rumiecw.

- Jednak wracamy! Wytrzymalimy trzylata poniewierki w bardzo cikich warunkach,cho jestemy tak bardzo osabieni wygodzeniem,dystrofi, szkorbutem! Przed nami duga, dugadroga! Czy na pewno do Polski?Charakterystyczne byo to, e wszyscy bez wyjtkuuwaali, e uwierz w powrt do Polski, gdy

przekrocz granic i bez ,,opiekuna dojad doswego domu.

,, Poderwalimy si wszyscy na rwne nogi, gdy pocig ruszy. Przy okienkach zrobi si wielkicisk, wic wsuchiwaem si w to, co mwilikoledzy. W ten sposb dowiedziaem si, ezbliamy si do mostu na Bugu. Chwil pniejusyszaem, e jedziemy przez most. Za mostemkoledzy wypatrzyli polskich onierzy. Jechalimy

powoli jeszcze kilkanacie minut. Wreszciezatrzymalimy si.

Do wagonw podeszli nasi onierze.Sycha byo odkrcanie rub. Odsunito drzwi z

prawej strony i do wagonu weszo dwch modychonierzy. Byli umundurowani podobnie jak przedwojn i w rogatywkach z zielonymi otokami.Okazao si, e zielone otoki przydzielonoWojskom Ochrony Pogranicza.

Od redakcji:

Mamy nadziej, e udao nam si przybliy

czytelnikom powojenne losy niektrych

mieszkacw naszego miasta.

Anegdoty na Sylwestra i Nowy Rok

Hej ksiycu Sylwestrowy wart trzymaj ca noc.By przywita ten Rok Nowybo nie wszyscy maj moc.

Bo nie wszystkich zapraszaj

na ten Sylwestrowy bal.Nie wszyscy z czym jecha maj,albo na benzyn al.

Bo za sukni za czupryn to zabraknie nam na wino,a bez wina gupio tak.

Musisz by przy remanencie co Staremu Nowy zda.Dobrze wieci na zakrcieby jazda nie bya za.

Nowy Roku po wyroku cay rok trza jako y,

wzi poyczk od Starego, aby byo za co pi.

Stary Rok ju poegnany.Smutnie si wycofa w ty.Dosta medal. Bez naganyale on dwustronny by.

Nowy Rok zasiad na tronie jak caego wiata krl.Nowa rado nam nastanie!I nowy si zacznie bl.

Umiechnij si do nas Panie!Z ordzie z dobrej myli.

Aby na to przywitaniewszyscy dzi z radoci przyszli.

Maria Przysada


4/12

CHRZSZCZ NR 1 (3)

4

Regina Smoter GrzeszkiewiczMay sownik historii Szczebrzeszyna cigdalszy

Parada/Porada PaweWocianin, uczestnik powstania 1863 roku; pochodzi

prawdopodobnie ze wsi Branew pooonej na terenieOrdynacji Zamoyskiej. Staraniem kogo z rodzinyZamoyskich ukoczy cztery klasy szkoy wSzczebrzeszynie (biograf nie poda jaka to byaszkoa). Podczas powstania da si pozna jako dobryorganizator i dowdca oddziau kosynierw,zoonego z dwudziestu chopw i mieszczanordynackich. 16 czerwca 1864 roku zostaaresztowany. Wiziony by w Lublinie, zbieg i

przedosta si na teren Galicji. Data jego mierci niejest znana.

parafia szczebrzeskaErygowana zostaa w roku 1397 przez Dymitra zGoraja; w roku 1594 papie Klemens VIII specjalna

bull wczy prepozytur szczebrzeska wraz zSuowem i Suwkiem do uposaenia infuatadziekana zamojskiego (odpis bulli znajduje si w wArchiwum Polskiej Akademii Nauk).Obejmowaa miasto Szczebrzeszyn (cznie z

przedmieciami Bonie, Zamojskie i Zarzecze), oraz19 wsi: Brody, Czarnystok, Deszkowice, Kawczyn,

Kawczynek, Kulikw, Lipowiec, Michalw, Obrocz,Rudk, Suw, Suwek, Toplcz, Trzsiny,Wywoczk, Zwierzyniec, urawnic, rebce, folwarkBodaczw.

Pasiutewicz Ksawery Nauczyciel matematyki w klasach II VI SzkoyWojewdzkiej w Szczebrzeszynie. Jego wykaddotyczcy twierdze z geometrii elementarnej - Kilkatwierdze Jeometryi Elementarnej, cigajcych si

do dowodu nastpujcego XII axiomatu Euklidesa

opublikowano w Popisach.... z 1827 roku. UczniemKsawerego Pasiutewicza by miedzy innymi JanBorman, w ktrego szkolnych notatkach z lat1825/1826 zachoway si wykady profesora.

pierwsi osadnicySzczebrzeszyskie wzgrze zamkowe po raz pierwszyzostao zasiedlone okoo 5.000 lat temu przezneolityczny lud kultury pucharw lejkowatych. Z

przyczyn nie wyjanionych przez wiele latpozostawao nie zamieszkae, ponownie zasiedlono jew VIII wieku naszej ery, co potwierdziy badaniaarcheologiczne przeprowadzone w latach .... przez

pracownikw Zakadu Archeologii UMCS.

piecz klucza szczebrzeskiegoWidnieje na dokumentach zachowanych z ZespoleAkt Ordynacji Zamoyskiej przechowywanych wArchiwum Pastwowym w Lublinie. Wyobraa herb"Jelita" zwieczony koron w ktrej wida koza, wdolnej czci widnieje napis "klucz szczebrzeski", poobu stronach korony litery D [dominium ?] P[privatium ?], po obu stronach herbu O [ordynacja]Z [Zamoyska]. Pieczci sygnowane s akta i papieryurzdowe dotyczce Szczebrzeszyna i kluczaszczebrzeskiego.

Pierwsza eska Druyna Harcerska im. EmiliiPlaterIstniaa w latach 1920 1939; funkcje druynowych

peniy kolejno nauczycielki: Stanisawa Jonot 1920 1923 Zofia Jaworska - 1923 1929 Celina Dbiska 1930 1932 Halina Zalewska stycze 1933 wrzesie 1939Od 25 stycznia 1933 roku druyna prowadziawasn kronik, gdzie zostay udokumentowane jej

poczynania. O pracy szczebrzeszyskich harcerektraktuje rwnie praca J. Jwiakowskiego Skautingi Harcerstwo w Szczebrzeszynie 1915 1939 (tekstdostpny w zbiorach Biblioteki Miejskiej wSzczebrzeszynie)). 30 sierpnia 1939 roku o godzinie16.00 wczesna druynowa Zofia Sas Jaworskazwoaa zbirk na ktrej powoano DruynPogotowia w ramach Placwki PogotowiaSpoecznego w skad Druyny weszo 38harcerek.*)W okresie midzywojennym staraniemszczebrzeszyskich harcerek wzniesiono namiejscowym cmentarzu obelisk powicony

powstacom roku 1863.

Pieni oddziaw partyzanckich ZamojszczyznyZbir pieni partyzanckich piewanych w oddziaach

partyzanckich AK Inspektoratu Zamo, zebra je i

napisa do nich nuty Jan Kryk ps. "Topola", sowemwstpnym opatrzy dowdca oddziau OP9 "Adam" -"oddaj do waszego uytku zbiorek piosenekonierskich piewanych w naszym puku. Czynimyto w momencie, gdy poleg polu chway ten, co jezebra podporucznikTopola. Piosenki te pochodz

przewanie spod pira was samych, tym wikszemaja znaczenie i blisze by powinny waszemusercu...."Pieni... w iloci 25 (przy wikszoci z nichzamieszczony jest autor tekstu, oraz data powstania)wyda pod ps."Podwiski" - Zygmunt Klukowski w1944 roku. Unikalny dzi egzemplarz dostpny jest wzbiorach Wojewdzkiej Biblioteki Publicznej im H.opaciskiego w Lublinie.


5/12

CHRZSZCZ NR 1 (3)

5

Foto Studio EXPRESS

Leszek KaszycaUl. Zamojska 11

22 460 Szczebrzeszyn

PROFESJONALNY MONTApomiary i transport GRATIS

okna drzwi aluzje

APTE KA SPOZ Sp.j.- mio

- fachowo

- tanio

Ul. Zamojska 40, CZYNNE

tel. (084) 6821- 061 CA DOB

Piotr BartnikWaciciel

22 460 Szczebrzeszynul. Zamojska 4

tel. 084 682 29 10kom. 0 604 212 296

www.solidpb.republika.pl

Nasza dziaalno obejmuje:Usugi budowlane, remontowo - inwestycyjne we

wszystkich branach w tym rwnie w obiektachzabytkowych, Usugi stolarskie, lusarskie i szklarskie, Handel materiaami, nawozami, wglem, Budowa pod klucz, Roboty elewacyjne, instalacyjne,

22 460 Szczebrzeszyn ul Boczna 72

Siedziba firmy: Brody Mae 2ctel/fax. (0 84) 682 14 32


6/12

6

CHRZSZCZ NR 1 (3)

ALEKSANDER PIWOWAREK

Szczebrzeszyska metafizyka.(Szczebrzeszyn 1953 - 1956)

Po powrocie do Szczebrzeszyna zaczem niezbytskwapliwie szuka pracy. Byy propozycje

wolnych etatw zarwno w lubelskim kuratoriumjak i w DOSZ.1 Nie byo jednak etatu polonisty wszczebrzeszyskim PLP. Okazao si natomiast, i

poszukiwano nauczyciela do jzyka polskiego wszkole wicze. Zaproponowano mi prac wtamtejszej szkole podstawowej, jednoczenie paniJanin Piech, osob o duym dowiadczeniu

pedagogicznym przeniesiono do wiczeniwki. Wten sposb rozpocza si moja karieranauczycielska. Szkoa Podstawowa miecia si w

budynku pooonym na rogu ul. Trbackiej i

Zamojskiej. By to bliniaczy obiekt wzgldembyego magistratu, a nastpnie szkoy zawodowej.O ile sobie dobrze przypominam z mojejdwutygodniowej edukacji w miasteczku wlistopadzie 1939 roku, to wanie tu miecia si

przedwojenna szkoa powszechna. Aktualnymkierownikiem by pan Marian Pado, uczyarwnie jego maonka. Tercet starszych panwtworzyli panowie Jan opuszyski, StanisawLeszczyski oraz Franciszek Gowacki. Niemaldwadziecia starszy ode mnie by pan AdamSzyduczski. Trjk modziey stanowiy panienkiSmoleniwna i Danusia Furelepa oraz ja.W czasie mego pobytu w Warszawie a nastpnieKrakowie miasteczko odwiedzaem wielokrotnie.Tu mieszkali moi rodzice, byo nasze mieszkanie,moi koledzy i znajomi Byo te oddalone o kilkakilometrw na zachd Podborcze z rozwalonymmynem, Gorajk z kiebiami i nadziej na taaakryb. I by ten pikny pofadowany krajobrazzapierajcy dech w piersi. Miasteczko jednak jako

przyblado i poszarzao. Z tamtych klas z 1944 r.nie byo nikogo. Raz spotkaem si z JurkiemKotajem, innym razem ju w sutannie i powiceniach zjawi si Czesaw Bartnik. Dawno

przebrzmia czas poficjalnego obnoszenia si z pistoletem. W ratuszu rezydowaa tow. Gad;gminny sekretarz PZPR, a na posterunku MO

jawny rezydent ubecki, osobnik o nazwisku Mart.Ten pan odwiedzi nasze mieszkanie ju w po

podjciu przeze mnie pracy w szkole. Wszedcicho, bez pukania, obszed mieszkanie i wyszed.

Nie warto byoby wspomina owego epizodu,gdyby nie fakt, i ukazuje on atmosfer, w jakiej w

owym czasie przyszo nam y. Nie da si bowiemzaprzeczy, i takie wdarcie si do czyjego mieszkania,

bez sowa wyjanienia o celu wizyty z normalnobyczajnoci niewiele ma wsplnego. [Moe miao to

by przypomnienie o czujnoci "ludowej wadzy", amoe reakcja na jaki donos, lub czyja inspiracja.] Wkadym razie owa wizyta pozostaa bez dalszychkonsekwencji. Po pracy w szkole pozostawao sporoczasu, ktry usiowaem m. in wypeni gr w szachy.

Niestety, jedynym partnerem, ktry mi pozosta byTadek Jaszczyk. Podczas nauki w szkole redniejtowarzystwo byo liczniejsze. Na pocztku by CzesawBartnik. Potem kilka razy wybraem si do brataCezarego Klusa, Bogdana, od ktrego otrzymywaemsrogie baty. Nieco pniej odwiedziem mego wybawcz rk "szturmwki", milicjanta Ludwika Zajdlica zeskutkiem jak uprzednio. Moimi partnerami z koca lat

czterdziestych byli Janek Czuk i Bolek Sawic.Wczeniej z Tadeuszem Jaszczykiem zetknlimy sikilkakrotnie w orodku zdrowia mieszczcym siwwczas w baraku za szpitalem przy ul. Klasztornej,gdzie od czasu do czasu zapraszano nas na badania.Pocztkowo mieszka z matk i siostr w fatalnychwarunkach, w starej chacie, stojcej na skarpie przy ul.Frampolskiej (Partyzantw). Potem przenis si dokamienicy p.p Guzowskich naprzeciwko szpitala. Zostassiadem przez drzwi p.p. Klukowskich. Pracowa wmiejscowym szpitalu jako ksigowy, rwnie ona

Tadeusza - Danuta pracowaa w szpitalu na stanowisku przeoonej pielgniarek. Std znajomo z Doktorem przekraczaa sporadyczne ssiedzkie kontakty.Poniewa Tadeusz by jedyn osob w Szczebrzeszynie,odwiedzan przeze mnie z okazji kadego mojego

pobytu ju po opuszczeniu miasteczka, wiedziaem odniego nieco o Klukowskim, jego kondycji i stanie

psychicznym, oraz miaem fragmentaryczn wiedz ojego wiziennej doli. Na podstawie tej wiedzy mam uzasadnione przesanki by mniema, i wanie ten mj bliski kolega by

pupilem i powiernikiem dra Zygmunta w ostatniejtragicznej fazie jego ycia. Wrci za Klukowski z

peerelowskich kazamatw z mocno zrujnowanymzdrowiem. Nie stan fizyczny by jednak zasadnicz

przyczyn cierpie. Zawali si cay jego wiat. Wraz zsynem zamordowano wszystkie nadzieje zwizane zezbliajc si staroci. Wizienne dowiadczenia iotaczajca go rzeczywisto negoway wszystkiewczeniejsze wyznawane wartoci. Atmosfera drugiej

poowy roku 1954, gdy Klukowskiego zwolniono zwizienia we Wronkach2, nie bya jeszcze "odwil".Powiewa jednak zefirek zapowiadajcy"padziernikow wiosn".


7/12

CHRZSZCZ NR 1 (3)

7

Nadzieja na spenienie najgortszego pragnienia, jakim byo zachowanie w pamici czasu grozy i pogardy, ale rwnie czasu heroizmu, orazbezgranicznych powice, stawaa si realna i owanadzieja pozwalaa mu trwa, a do ukazania si"Dziennika....".

Nie sdz jednak, by Klukowski idealizowamaomiasteczkow, otaczajc go rzeczywisto.Zbyt wiele dostrzega krwi na niektrych rkach,zbyt wiele podoci w niektrych oczach i nie bezracj, zapewne, mniema, i s wrd mieszkacwosobnicy ogldnie mwic mu nieyczliwi. Krgnajbliszych przyjaci stanowili pracownicyszpitala, lekarze i waciciele (wwczas jedynie

pracownicy) apteki. Wielu wielbicieli zyska sobie"Podwiski"3 w toku konspiracyjnej dziaalnoci.Wielu wywodzio si z czasu, gdy by lekarzem

szkolnym.4 Co najmniej trzech uznanych pisarzyodwiedzio mieszkanie w szpitalu w drugiej poowielat czterdziestych. Byli to Janusz Meissner, JanWiktor oraz Wojciech ukrowski. Szczeglnie dwajostatni stali si gorcymi ordownikami draKlukowsakiego.Wzrastajca popularno stanowia zapewne jakosod losu, ale nie bya w stanie wyrwna

potwornych krzywd, jakie go dosigy tym bardziej,i wadza nawet ta popadziernikowa nie skaniaasi ku faktycznemu zadouczynieniu Nie

pozwolono na ekshumacj zwok przybranego syna5,a nawet nie wskazano miejsca pochwku. Nie byKlukowski fizycznie torturowany w czasie ledztwa.

Najwiksze i uzasadnione katusze sprawiaa muutrata syna. Tyle opowiedzia w sekrecieTadeuszowi Jaszczykowi, a przynajmniej tyle ja odTadeusza wiedziaem. Z Klukowskim zetknem si

po raz pierwszy w czasie okupacji, bdc jego pacjentem. Po wojnie widywaem go czsto naulicach miasteczka i w pobliu szpitala. Po raz

ostatni ujrzaem go w Lublinie, gdy drepczcymstarczym krokiem przechodzi wraz ze swmaonk Zofi ul. Chopina.W latach pidziesitych w "Domu Ksiki"

pracoway dwie panienki: Kazia i Halinka. Naleaem do grupy dosy przypadkowych osb,ktre czsto i dugo przebyway w sklepie, z zasady

bez zamiaru robienia zakupw. Lokal by przez teosoby traktowany jako rodzaj bezpatnego klubu,

bd wietlicy. Niemaa atrakcj byo kilkakrotnepojawienie si w sklepie sistr: Zosi lub Lidki Kliz,

czonki niedawno zorganizowanego przez TSygietyskiego zespou "Mazowsze".

Byy one przyjacikami sprzedajcej w ksigarniHalinki Gdulwny. Owo ksigarniane rykowiskostwarzao sytuacj nieco krpujc dla normalnychklientw, co staraa si bezskutecznie wyjania mikilkakrotnie moja mama. Inn metod spdzaniaczasu stanowio oddawanie si hazardowi. Byem

zupenie zielonym pokerzyst, nic dziwnego, izawsze chodziem bez grosza. Jeden zesp graczystanowio towarzystwo z grona nauczycielilicealnych, byli to: Miecio Kadubowski, WitekKrzywiski, uzupeniani niekiedy przez FraniaKmicika lub Frania Hawryluka. Szczytem nierozwagi

byo jednak siadanie do stolika z brami Zbyszkiem iMarianem Kapciami. Sporo czasu upyno nimzorientowaem si, na czym polega gra w"rodzinnego pokera".Owe rozrywki nie przysaniay mi jednak

obowizkw zawodowych wczesny etat w szkole podstawowej wynosi trzydzieci godzin. W moimwypadku dochodziy jeszcze nadliczbwki oraz pracaw bibliotece. Szybko zorientowaem si, i na tym

poziomie nauczania wiedza akademicka nie jest zbytuyteczna. Natomiast bardzo pomocne okazay si

podrczniki. Do wicze ortograficzno -stylistycznych suya ksieczka autorstwaBronisawa Wieczorkiewicza. Przy nauce gramatyki

bardzo pomocny by podrcznik ZenonaKlemensiewicza. Natomiast tytuw podrcznikwdo nauki literatury i nazwisk ich autorw nie

przypominam sobie. Zawieray one zarwno tekstyopracowane przez autorw ksiek, jak i niewielkiefragmenty z dzie literackich oraz utwory poetyckie.Jako ciekawostk przytocz czytank, ktra przez latkilka znajdowaa si w podrczniku dla kl. szstej -"Plastusie Wojtusia Kotaja". Tre owegoopowiadanka bya oparta na autentycznymwydarzeniu, jakie miao miejsce w Szczebrzeszynie.Wojtek by modszym bratem wspominanego wyej

Jurka. W wolnym czasie lubi lepi z plasteliny scenyz czytanych lektur. W czasie, o ktrym mowa miaulepion scenk z ,,W pustyni i w puszczy (dziekosygnalizowao niewtpliwy talent chopca). By torok 1949 i cay "obz socjalistyczny" z wielk pompczci siedemdziesite urodziny "wodza wiatowejrewolucji". Komunistyczne wadze owiatowe nagwat szukay "spontanicznych odruchwspoecznych" w rzeczonym temacie

Cdn.


8/12

CHRZSZCZ NR 1 (3)

8

Od redakcji: Przekazujemy niej histori Seminarium Nauczycielskiego Mskiego w Szczebrzeszynie poprzez pokazanie sylwetek i yciorysw trzechdyrektorw seminarium - panw: Tadeusza

Niedzielskiego, Franciszka Cybulskiego i Pawa Fenca.

SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIE MSKIE WSZCZEBRZESZYNIE 1921 1934.Szczebrzeszyn posiada bardzo stare tradycjeowiatowe. Pierwsza szkoa, ktrej dziaalno zostaazapisana w historii, to szkoa parafialna dziaajca juw XVI wieku przy kociele parafialnym w. Mikoaja.Tradycje te wzbogaciy o nowe wartoci owiatowe,naukowe i patriotyczne Szkoy Im. Zamoyskichdziaajce w latach 1811 1852. Byy to Seminarium

Nauczycielskie (1821 -1834) i Gimnazjum (1936 1838). Udzia uczniw w powstaniach narodowych i

spiskach politycznych zawizywanych przeciwcaratowi stay si przyczyn zamknicia tej pierwszejszkoy redniej w 1852 roku. Szczebrzeszyn, na

przeszo p wieku pozbawiony zosta szkoy redniej.Dopiero pierwsza wojna wiatowa stworzya

warunki do ponownego utworzenia szkoy redniej. Wroku 1915, w wyniku dziaa wojennych toczcych si

podczas tej wojny, cz ziem dawnej Polski,stanowica zabr rosyjski, dostaa si pod okupacjaustriacko niemieck. Lubelszczyzn okupowaliakurat Austriacy. Wadze Niemiec i Austrii

przedstawiy plan utworzenia ,,Krlestwa Polskiegona obszarze byego zaboru rosyjskiego, oczywicie pozwyciskim ukoczeniu wojny. Rzd austriacki chcc

pozyska sympati ludnoci polskiej, wyrazi zgod natworzenie i rozbudow szkolnictwa podstawowego naLubelszczynie. Ta polityka sprawia, e powstaa dualiczba szk ludowych nie tylko w miastach imiasteczkach, ale take w osiedlach i wsiach.Rozwj szkolnictwa ludowego spowodowa wzrost

zapotrzebowania na nauczycieli. Dawne rezerwy, jakie posiaday Galicja i Lubelszczyzna zostay szybko

wyczerpane. Wadze wojskowe, chcc rozwiza ten problem, wyraziy zgod na utworzenie seminariwnauczycielskich w Lublinie i Zamociu.

Seminarium Nauczycielskie Mskie w Zamociu powstao w listopadzie 1916 roku i wsplnie z prywatnym Seminarium eskim oraz PublicznymGimnazjum Mskim i eskim miecio si w gmachudawnej Akademii Zamojskiej. Oprcz wymienionychszk w gmachu Akademii mieciy si biura wojskowei biura innych urzdw. Wraz z powikszaniem siliczby uczniw narastay trudnoci lokalowe, ktreuniemoliwiay doskonalenie pracy dydaktycznej iwychowawczej.

Brak pomieszcze spowodowa przeniesienieSeminarium Nauczycielskiego Mskiego doodlegego o 20 kilometrw Szczebrzeszyna.

W Szczebrzeszynie znajdowa si kompleks budynkw szkolnych wybudowany przezOrdynata Stanisawa Zamoyskiego ( 1819 1922), w ktrych w latach 1822 1852 mieciysi Szkoy Im. Zamoyskich. Gmachy te zajte

przez wojsko rosyjskie, zamienione zostay nakoszary. Po uzyskaniu niepodlegoci zostayoddane w administracj wojsku polskiemu. O te

budynki ju w roku 1918 toczy si spr midzywadzami wojskowymi i owiatowymi.Ministerstwo spraw wojskowych w dniu 25 maja1921 roku oddao najpierw dwa gmachy i stajni,a pod koniec roku pozostae budynki. I do tychwanie budowli przeniesione zostao z Zamocia

do Szczebrzeszyna Seminarium NauczycielskieMskie. Stao si to w 1921 roku.

Tadeusz Niedzielski.By pierwszym dyrektorem Seminarium

Nauczycielskiego Mskiego w Szczebrzeszynie.By to odnowiciel bazy szkolnej, nauczyciel,

pedagog, spoecznik, radny Miejskiej RadyNarodowej w Szczebrzeszynie. Prywatnie by toDyrektorem seminarium zosta Tadeusz

Niedzielski kolega legionowy, a pniej

szwagier Sawoja Skadkowskiego, ktry wlatach 1926 1932 peni urzd ministra sprawwewntrznych i wsppracowa z JzefemPisudskim. Sawoj Skadkowski czstoodwiedza Szczebrzeszyn a w nim pastwa

Niedzielskich oraz swoj matk, ktra mieszkaarazem z Niedzielskimi. Te wizyty i kontaktywpyway na przychylno wadz potrzebn przyrozwizywaniu problemw zwizanych ze szko.Wanie minister Skadkowski, majcy duewpywy , na prob Tadeusza Niedzielskiego

skoni Ministerstwo Spraw Wojskowych dooddania budynkw dawnych Szk im.Zamoyskich. Wojska rosyjskie, urzdzajckoszary w budynkach Szk im. Zamoyskich,dokonay w nich daleko idcych przerbek.Miedzy innymi usunito schody ze rodka

budynku, urzdzajc dwie klatki schodowe naskrzydach budynku, z wejciami na poddasze.Przez wyburzenie cian dziaowych stworzyliwaciwe koszarom rosyjskim due halemieszkaniowe.

Cig dalszy str.10


9/12

CHRZSZCZ NR 3 (1)

PRODUCENT MEBLI OGRODOWYCHZAKAD PRODUKCYJNY22-460 SZCZEBRZESZYN BRODY MAE 24K TEL/FAX 0048-84-6821225www.trimex.net.ple-mail [email protected] -6821224

ODDZIA W SZCZEBRZESZYNIEul Kociuszki 45

22 460 Szczebrzeszyn

tel. (0 84) 682 15 11, 682 15 12fax (0 84) 682 15 10MAX POYCZKA MINI RATA

ZADBAO NAJBLISZYCH?CZEMU NIE

MAX POYCZKAMINI RATA

TYLKO

37Z*MIESICZNEJ RATY

ZADBA O NAJBLISZYCH?CZEMU NIE

Max Poyczk z mini rat moesz przeznaczyna dowolny cel w zalenoci od aktualnych

potrzeb Twoich najbliszych. Wemiesz jszybko i bez formalnoci. Dajemy Ci atrakcyjne,

bezpieczne warunki kredytowania z nisk

miesiczn rat. Dziki temu w peni zadbasz osiebie i rodzin

MAX POYCZKA MINI RATA

MAMY PROSTE ZASADY bez zabezpiecze bez zawiadcze maksymalna wysoko poyczki do 20 000 z do 10 000 z bez zgody wspmaonka

DLA TWOJEJ WYGODY OGRANICZAMYFORMALNOCI DO MINIMUM potrzebujemy tylko twojego owiadczenia o

dochodach oraz dokumentu tosamoci wystarczy tylko jedna wizyta w oddziale lub

agencji PKO BP

DAJEMY CI DOSKONAE WARUNKIKREDYTOWANIA.

ZAPRASZAMY ! ! !

9

CHRZSZCZ NR 1 (3)


10/12

CHRZSZCZ NR 1 (3)

Sala aktowa (aula) w okresie funkcjonowania szksigaa poziomu drugiego pitra. Rosjanie ustawili na

poziomie drugiego pitra podog, przez co uzyskalidodatkowo dwie sale na pierwszym pitrze,

przeznaczone na sale onierskie. Sala aktowa, ktrejwysoko znacznie zmniejszya si, zostaazamieniona na izby wojskowe.

Aby zapewni szkole odpowiednie warunki do pracy dydaktyczno wychowawczej, naleao usundokonane przez Rosjan przebudowy. Byo totechnicznie skomplikowane i bardzo kapitaochonnezadanie Jednak dziki zdolnociom organizacyjnymdyrektora Niedzielskiego zostao w peni wykonane.Zapewni on sobie poparcie magistratuSzczebrzeszyna i wadz administracyjnych powiatu iwojewdztwa. Przeprowadzone prace przywrciy

pierwotne zaoenia architektoniczne. Wsppraca z powiatowym architektem w Zamociu doprowadzia

do unowoczenienia i poprawy funkcjonalnociurzdze sportowych i kulturalnych szkoy. Przezobnienie poziomu podogi sali gimnastycznej,

pozwolio na zainstalowanie nowoczesnych urzdzesportowych lin do wspinania, drabinek sportowychdo rnych wicze cielesnych. To rozwizaniefunkcjonuje do dnia dzisiejszego. Wybudowanienowoczesnej sceny zmienio dawn sal aktow wnowoczesn aul. Aula, a do czasu oddania douytku szkoy przy ulicy Ogrodowej, zabezpieczaadziaalno kulturaln miejscowych szk idziaalno polityczn miasta.

Dyrektor Niedzielski by pedagogiem nowatorem doceniajcym rol wychowaniafizycznego, poznawania przyrody, stosowania

pomocy naukowych w procesie dydaktycznowychowawczym. Dlatego cay teren szkolnyzamieniony przez Kozakw na podrczny poligon i

plac wicze ( okopy, zasieki, tor przeszkd dla koni),zosta przeznaczony przez dyrektora na potrzebywychowania fizycznego, odbudow ogrodu

botanicznego i parku. Urzdzenia te byy chlubSzk im. Zamoyskich.Wsplnie z profesorem Maziem, znanym i

cenionym na Lubelszczynie propagatoremwychowania modziey przez sport, wybudowa

boiska sportowe do gry w siatkwk i koszykwk,krgielnie, bienie, z ktrych korzystali uczniowie,mieszkacy Szczebrzeszyna i pracownicy CukrowniKlemensw. Na wniosek profesora Mazia wydazarzdzenie o obowizku noszenia ubioru sportowego

podczas lekcji wychowania fizycznego.

Udzieli rwnie daleko idcej pomocy profesorowi biologii Pawowi Fencowi przy urzdzaniu parku iogrodu botanicznego, ktre miay spenia funkcjedydaktyczne i rekreacyjne.

Podczas pracy dyrektora Niedzielskiego rozpoczsi proces tworzenia gabinetw przedmiotowych izespow artystycznych. W 1925 roku zakupi aparat

radiowy ze suchawkami jako jeden z pierwszych wmiecie. Popar inicjatyw profesora LudwikaPawowskiego i Zygmunta Klukowskiego odnonieopracowania historii Szk im. Zamoyskich za okres1811 -1926. Ksika ta zostaa wydana w 1927 roku

przy olbrzymim wysiku finansowym dyrekcjiSeminarium Nauczycielskiego Mskiego. Pozycja tato obecnie tzw. ,,biay kruk. Zawarte w niejinformacje o pracy i tradycjach szkoy stanowinieprzemijajcy wzr dla modziey szkolnej wzakresie zasad i wartoci, patriotyzmu, znaczenia

pracy spoecznej oraz gotowoci do obrony wolnoci.Celowi temu suyy, jak wykazaa II wojnawiatowa, prowadzone od III kursu ( przez dwa lataraz tygodniu ) zajcia z przysposobienia wojskowego.Staraniem dyrektora zajcia te prowadzili zawodowioficerowie i podoficerowie, dojedajcy z garnizonuw Zamociu. To teoretyczne przygotowanie do subyw wojsku, koczyy si szeciotygodniowym obozemwojskowym. W programie obozu byy manewry, ostrestrzelanie, marsze w penym rynsztunku, a nazakoczenie obozu defilada. Z tych kurswrekrutowaa si znaczna cz dowdztwa ArmiiKrajowej i Batalionw Chopskich( patrz: ZygmuntKlukowski Zamojszczyzna 1944 -1959 Warszawa2007i Jan Grygiel Zwizek Walki Zbrojnej Armii

Krajowej w Obwodzie Zamojskim 1939 -1944).W roku 1928 nastpuje zmiana na stanowisku

dyrektora seminarium Dyrektorem zostaje FranciszekCybulski. Dyrektor Niedzielski wyjeda

prawdopodobnie do Warszawy, do pracy wministerstwie.

Informacje o dyrektorze Tadeuszu Niedzielskim pochodz z rozmw o nim prowadzonych przez absolwentw seminarium:Hipolita Kozioa, Wojciecha Polaka, StanisawaKsika i Zygmunta Klukowskiego, jak rwnie

profesora Ludwika Pawowskiego. Piszcy te sowawchodzi razem z dyrektorem Niedzielskim w skadzespou redakcyjnego, ktry mia opracowa historizakadw ksztacenia nauczycieli w Szczebrzeszynie.Zespoowi przewodniczy Ludwik Pawowski, ktryw czasie kompletowania zespou zmar nagle we

wrzeniu 1970 roku.

10


11/12

11

CHRZSZCZ NR 1 (3)

Franciszek Cybulski ( 1894 -1935 )

To nauczyciel, pedagog i dziaaczzwizkowy. Przeszed wszystkie szczeble pracynauczycielskiej. Pracowa jako nauczyciel szkoyludowej a potem powszechnej. Stale doksztaca si.Po odbyciu kursw pedagogicznych w Warszawie,ukoczy WKN, a potem Instytut Nauczycielski.

W latach 1924 1928 uczy historii i nauki oPolsce wspczesnej w Seminarium Nauczycielskimw Lublinie. W 1928 roku zosta dyrektoremSeminarium Nauczycielskiego Mskiego im.Zamoyskich w Szczebrzeszynie. Awans nadyrektora zawdzicza nie tylko posiadanymkwalifikacjom, take temu, i by cenionymorganizatorem ruchu zwizkowego na terenieLubelszczyzny.

Po przyjedzie do Lublina w 1924 rokupeni funkcj sekretarza, a potem przewodniczcegoOddziau Powiatowego Lubelskiego. Po utworzeniuKomisji Wojewdzkiego Zwizku NauczycielstwaPolskiego Szk Powszechnych zosta jej

przewodniczcym. W 1926 roku podczas zjazduDelegatw Zwizku NP zosta czonkiem ZarzduGwnego ZNP. Po przeniesieniu si doSzczebrzeszyna aktywnie uczestniczy w pracyorganizacji zwizkowych. Pracowa w OddzialePowiatowym w Zamociu i w zarzdzie Ogniska

Rejonu Szczebrzeszyn.Zarwno w okresie pracy w Lublinie, jak i wSzczebrzeszynie bardzo wiele czasu i zapau

powica sprawom zwizkowym. Docenia on rolzwizkw w przygotowaniu wychowankwseminarium do ycia i spoecznej dziaalnoci wrodowisku, w ktrym w przyszoci zostanzatrudnieni jako nauczyciele. Wtym celu w latach1929 1932 zaprasza czonkw Zarzdu OddziauPowiatowego ZNP w Zamociu, aby zapoznali

przyszych nauczycieli z zadaniami, histori,

organizacj i formami dziaalnoci zwizkowej.By take dobrym gospodarzem i

organizatorem pracy w szkole. Umia twrczowsppracowa z nauczycielami, uczniami i zespoeczestwem miasta. Pod jego przewodnictwem,dziki wsplnym dziaaniom, zosta zakoczony

proces tworzenia gabinetw przedmiotowych, boisksportowych, zespow artystycznych, chruorkiestry, zespou teatralnego. Wszystkie teurzdzenia i zespoy tworzyy podstaw dziaalnocidydaktycznej, wychowawczej i artystycznej na rzeczszkoy i spoeczestwa miasta, i okolic

Cdn.

Aleksander Przysada

Sylwestrowe refleksje

Na Sylwestra, jak co roku,kiedy zegar pnoc bije,troch za si krci w okucho szampana kady pije

za pomylno, za marzenia,za nadziej by nie gasa,za dziecicych snw spenienia,za optymizm by w nas wzrasta.

za si krci za przeszoci,co zostawia wspomnie lady,i odchodzi wraz z modocidnia kadego zmierzchem bladym.Godzin ycia nam przybyoi dowiadcze wicej mamy,

zgasa, lub okrzepa mio,mniej lub wicej posiadamy.

Byy dni, jak wybuch lata,z ktrych al jest kadej chwili,

byy dni, jak ptla kata,co zaciska si na szyi.To, co byo ju za nami,zniko, niby cie motyla,yjmy jutrzejszymi dniami,ycia warta kada chwila!

Nie pogubmy monet czasu,ktre s w sakiewce ycia,mamy ich niewielki zasba tak wiele do zdobycia.Cieszmy si kad godzinz dni, co bd nam przyznane,aby chwile, co upyn,nie zostay zmarnowane.

Kiedy zegarw echa przebrzmiayi fajerwerki zgasy na niebie,zamiast powtarza ycze banaylepiej milczeniem zajrze w gb siebie

Jerzy Banaszkiewicz


12/12

12

CHRZSZCZ NR 1 (3)

ROZMAITOCISpotkanie opatkowe na rynku.

W dniu 23 grudnia 2007 roku (niedziela)Burmistrz Szczebrzeszyna i ksia z parafii podwezwaniem w. Mikoaja oraz w. KatarzynyAleksandryjskiej, a take Miejski Dom Kultury

urzdzili spotkanie opatkowe z mieszkacami miasta.Rozpoczo si o godz. 15.00 przed Ratuszem .Podczastego spotkania burmistrz Marian Mazur i ksidzdziekan Andrzej Pikula z okazji nadchodzcych witBoego Narodzenia zoyli yczenia mieszkacommiasta. Po odczytaniu odpowiedniego fragmentuEwangelii nastpio amanie si opatkiem i skadanieycze.

Wszyscy zebrani zostali poczstowanipotrawami wigilijnymi. Poczstunek by sponsorowanyi przygotowany przez instytucje: OrodekWypoczynkowy ,,Przystanek Kawczynek, restauracj,,Piwnica, piekarnie panw Dariusza i BogusawaDerenia, Janusza i Macieja Wnuka oraz sklepwielobranowy pani Ireny Kot.

Podczas spotkania z koncertem kold wystpizesp modzieowy Miejskiego Domu Kultury.

Nowy zakad opieki zdrowotnej w Szczebrzeszynie

W miesicu listopadzie ubiegego roku rozpoczwiadczenie usug zdrowotnych nowy NiepublicznySpecjalistyczny Zakad Opieki Zdrowotnej wSzczebrzeszynie. Znajduje si na ulicy Ogrodowej wdomu p. Czechoskiego.

W zakadzie tym mieszcz si przychodnie:rehabilitacyjna, neurologiczna i wad postawy. Ponadtodziaaj tam gabinety fizjoterapii. Przewidziana jestrwnie rehabilitacja w domu pacjenta. Zakadzatrudnia wysokiej klasy fachowcw. Zapraszawszystkich potrzebujcych. Przedstawiona niej tablica

zawiera szczegy odnonie wiadczonych usug.R.

Chrzszcz miesicznik informacyjnyWydawca Stowarzyszenie Przyjaci SzczebrzeszynaRedakcja Zygmunt Krasny, Leszek Kaszyca,Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1E-mail: [email protected]

Pro ekt r sunku Chrz szcza Monika Niecha

Chrząszcz - Styczeń 2008 (nr 22)

Documents

Transcript of Chrząszcz - Styczeń 2008 (nr 22)