NR 11 (10) LISTOPAD 2015 ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA

Listopad

Listopad jedenasty miesic w roku, wedug

uywanego w Polsce kalendarza gregoriaskiego,

ma 30 dni.

Listopad jest na pkuli pnocnej miesicem

jesiennym, a na poudniowej wiosennym. Nazwa

miesica (wedug Brcknera) pochodzi od

opadajcych jesieni lici (por. czes. listopad,

br. / listapad, ukr. / ystopad, ;

chorw. listopad padziernik). aciska nazwa

November (dziewity miesic; zobacz: kalendarz

rzymski) zostaa zapoyczona przez wikszo

jzykw europejskich.

Polskie przysowia ludowe

na listopad - Deszcz w pocztku listopada, mrozy w styczniu

zapowiada.

- Deszcze listopadowe budz wiatry zimowe.

- Soce listopada mrozy zapowiada.

- Gdy listopad z deszczem, grudzie zwykle

z wiatrem.

- Gdy w listopadzie li na szczytach drzew trzyma,

to w maju na nowe licie spadnie jeszcze zima.

- Grzmot listopada duo zboa zapowiada.

- Jaka pogoda listopadowa, taka i marcowa.

Wydarzenia historyczne w Polsce. 8 listopada 1632 - sejm elekcyjny wybra na krla

Wadysawa IV,

9 listopada 1989 - rozpoczo si burzenie muru

berliskiego,

10 listopada 1444 - miaa miejsce bitwa pod Warn,

11 listopada 1918 - Polska odzyskaa niepodlego,

12 listopada 1922 - odbyy si pierwsze w historii

wybory do Senatu (w wyborach do Sejmu gosowano

5 listopada),

14 listopada 1982 - Lech Wasa zosta zwolniony

z internowania,

20 listopada 1945 - w Norymberdze rozpoczy si

procesy niemieckich zbrodniarzy wojennych,

23 listopada 1793 - na zamku w Grodnie zakoczy

obrady ostatni sejm I Rzeczypospolitej,

24 listopada 1859 - opublikowano O powstawaniu

gatunkw... K. Darwina,

SZCZEBRZESZYN

https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Br%C3%BCcknerhttps://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_czeskihttps://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_bia%C5%82oruskihttps://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_ukrai%C5%84skihttps://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_chorwacki

2

CHRZSZCZ NR 3 (7) CHRZSZCZ NR 11 (10)

26 listopada 1968 - na wniosek Polski, Konwencja

ONZ wykluczya przedawnienie zbrodni wojennych,

27 listopada 1895 - Alfred Nobel ustanowi Nagrod

Nobla,

28 listopada 1918 - utworzono polsk Marynark

Wojenn,

29 listopada 1830 - w nocy modzi suchacze Szkoy

Podchorych Piechoty w Warszawie pod wodz

porucznika Piotra Wysockiego wraz z cywilnymi

spiskowcami rozpoczli powstanie listopadowe.

Powstanie listopadowe 183031,

wspomnienie Powstanie narodowe przeciw Rosji, rozpoczte 29

XI 1830 w Warszawie, zakoczone X 1831; objo

tereny zaboru rosyjskiego, uzyskao pomoc

z pozostaych zaborw. Powstanie listopadowe

wybucho na fali europejskich ruchw

rewolucyjnych, ale gwn przyczyn bya

wewntrzna sytuacja w Krlestwie Polskim (amanie

konstytucji z 1815 przez cara, wielkiego ksicia

Konstantego i rzd Krlestwa, ucisk podatkowy,

niespenienie obietnicy o poczeniu z ziemiami

zaboru rosyjskiego, represje). Wybuch akcji zbrojnej

zosta przyspieszony wskutek przygotowa cara do

uycia armii Krlestwa Polskiego przeciw

rewolucjom we Francji i w Belgii. Powstanie,

przygotowane przez spisek podchorych pod wodz

porucznika P. Wysockiego, rozpoczo si

w Warszawie atakiem na Belweder (belwederczycy);

zamach na wielkiego ksicia Konstantego nie uda

si. Generalicja polska sprzeciwia si powstaniu,

natomiast znaczna cz wojska wzia udzia

w walce; do pocztkowego zwycistwa przyczyni

si lud Warszawy, ktry zdoby Arsena.

Nastpstwem klski powstania listopadowego byo

ograniczenie autonomii Krlestwa Polskiego

i wzmoony ucisk narodu polskiego we wszystkich

zaborach. Powstanie listopadowe przekrelio

moliwo interwencji rosyjskiej w Belgii i Francji.

Liberalne i postpowe koa w Niemczech, Szwajcarii

i Francji witay wychodcw polskich jako

szermierzy wolnoci.

Narodowe wito Niepodlegoci Polskie wito pastwowe obchodzone jest w dn.

11 listopada dla upamitnienia odzyskania przez

Polsk niepodlegoci w 1918, po 123 latach

zaborw. wito zostao ustanowione ustaw

z 23 kwietnia 1937], zniesione ustaw Krajowej

Rady Narodowej 22 lipca 1945, przywrcono je

w okresie transformacji systemowej w 1989;

jest dniem wolnym od pracy.

Znaczenie daty

Odzyskiwanie przez Polsk niepodlegoci byo

procesem stopniowym. Wybr dn. 11 listopada

uzasadni mona zbiegiem wydarze w Polsce z

zakoczeniem I wojny wiatowej dziki zawarciu

rozejmu w Compigne 11 listopada 1918,

piecztujcego ostateczn klsk Niemiec. Dzie

wczeniej przyby do Warszawy Jzef Pisudski.

W tych dwch dniach , 10 i 11 listopada 1918,

nard polski uwiadomi sobie w peni odzyskanie

niepodlegoci, a nastrj gbokiego wzruszenia i

entuzjazmu ogarn kraj. Jdrzej Moraczewski opisa to

sowami:

- przekazanie przez Rad Regencyjn zwierzchniej

wadzy nad wojskiem brygadierowi Jzefowi

Pisudskiemu,

- po pertraktacjach Pisudskiego z Centraln Rad

oniersk wojska niemieckie zaczy wycofywa si

z Krlestwa Polskiego. W cigu 7 dni ewakuowano

ok. 55 tys. onierzy niemieckich,

- rozbrojenie w nocy niemieckiego garnizonu

stacjonujcego w Warszawie,

- nadburmistrzem Poznania powoany zostaje

Jarogniew Drwski (poprzednik: Ernst Wilms),

- data wybrana w II Rzeczypospolitej jako pamitka

odzyskania faktycznej niepodlegoci przez Krlestwo

Polskie (formalnie niepodlego Krlestwa zostaa

ogoszona 7 padziernika).

A w Szczebrzeszynie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Narodowe_%C5%9Awi%C4%99to_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bci#cite_note-1

CHRZSZCZ NR 11 (10)

3

Listopad Jan Brzechwa Zote, te i czerwone opadaj licie z drzew,

zwide licie w obc stron

pozanosi wiatru wiew.

Nasza chata niebogata,

wiatr przewiewa j na wskro,

i przelata i koata,

jakby do drzwi puka kto.

W mokrych cieniach listopada

moe kto zabka si?

Nie, to tylko pies ujada.

Pomyl take i o psie.

Strach na wrble wiatru sucha,

sam si boi biedny strach,

dmucha plucha-zawierucha,

cae szyby stoj w zach.

Jaki wty wz na szosie

ugrzz w bocie a po o,

skrzypi, jcz w deszczu osie,

jakby wanie paka kto.

Mgy na polach, ciemno w lesie,

drga jesieni smutny ton,

przyjdzie wieczr i przyniesie

sny i mgy, i stada wron.

Wyj si nie chce spod koucha,

blady promyk wiata zgas,

dmucha plucha-zawierucha,

zimno, ciemno, spa ju czas.

Cerkiew w Szczebrzeszynie.

Najstarsza witynia prawosawna

w Polsce c.d. Prawosawna metropolia Rusi znajdowaa si, od czasu

przyjcia chrzecijastwa z Bizancjum w roku 988,

w Kijowie. Potem, wskutek najazdw tatarskich,

bya przenoszona coraz dalej od Kijowa, aby wreszcie

zainstalowa si na stae w Moskwie. Niezbyt chtnie

widzia to patriarchat konstantynopolski. Patriarcha

Jeremiasz II powouje biskupa poockiego Cyryla

Terleckiego na egzarch (z-ca metropolity)

w Kijowie.

W nastpnych latach zachodz istotne

i dalekosine zmiany. W roku 1569 Unia Lubelska

poczya Polsk i Wielkie Ksistwo Litewskie

w Rzeczypospolit Obojga Narodw. W 20 lat po tym,

w roku 1589, powstaje w Moskwie patriarchat,

ktry wsppracuje z caratem w zbieraniu wszystkich

ziem ruskich, jak to eufemistycznie podaje rosyjska

historiografia.

Powstaa niebezpieczna sytuacja: wadza polityczna

jest w Warszawie i Wilnie, duchowa majca wpyw

na znaczn cz spoeczestwa- w Moskwie.

Przypuszczam, e gdyby wwczas znana bya

instytucja autokefalii (autokefalia niezaleno

kocioa prawosawnego np. w Polsce od wadz

duchowych w Moskwie red.), to ju wtedy mogaby

powsta Polska Autokefaliczna Cerkiew Prawosawna,

jako jedyna moliwo oddzielenia si od jurysdykcji

Moskiewskiego Patriarchatu. Szukano innego sposobu

na rozwizanie tego problemu. W roku 1596 egzarcha,

cz biskupw i duchowiestwa prawosawnego,

przy ogromnym nacisku wadz polskich, powoali Uni

Brzesk (Unici), ktra uznaa papiea gow kocioa,

zachowujc jednak peny ryt bizantyjski- nazywano j

z tego powodu Cerkwi Greckokatolick (Bizancjum

nazywane potem Konstantynopolem byo miastem

greckim). Dzisiaj liczy okoo 4 milionw wiernych

mieszkajcych w zasadzie w zachodniej Ukrainie i

wrd Ukraicw zakarpackich.

Dopiero w roku 1924 r., Patriarcha Konstantynopola

przyzna Polskiej Cerkwi autokefali, przy braku zgody

Moskwy. Z jakim trudem autokefalia rodzia si

w Polsce wiadczy m.in. fakt zamordowania jej

gorcego zwolennika i pierwszego metropolity

w Warszawie- Jerzego (Jaroszewskiego).

Tych wszystkich ludzi walczcych o autokefali

trzeba zachowa we wdzicznej pamici. Czy mona

sobie wyobrazi, e dzisiaj Cerkiew Polska byaby

w dalszy cigu podlega Patriarchatowi

Moskiewskiemu? Grupy i partie nacjonalistw

woayby, e Cerkiew to moskiewska jaczejka,

4

CHRZSZCZ NR 11 (10)

a p miliona jej wyznawcw nie miaoby chwili

spokoju.

Nie bez znaczenia jest przypomnienie,

e Patriarchat Moskiewski przyzna autokefali

Polskiej Cerkwi dopiero w roku 1948, ale pod

warunkiem, e wyrzeknie si autokefalii

konstantynopolskiej. Dowodzi to, e animozje

pomidzy Konstantynopolem a Moskw,

ktra uwaa si za trzeci Rzym- Rzym, Bizancjum,

Moskwa, trwaj ju kilka wiekw.

* * *

Do prawosawia cerkiew szczebrzeska powrcia

w czasie zaborw- w roku 1875 r. Zaczo si,

dobrze do dzisiaj pamitane przez mieszkacw

Szczebrzeszyna, nawracanie nie tylko unitw na

prawosawie (przy pomocy andarmerii

i stacjonujcej tam sotni kozakw). Duchowny

prawosawny - Tracz zabroni katolickiemu ksidzu

udzielania sakramentw. Zabra katolikom koci i

przerobi go na cerkiew. Usiowa chrzci wszystkie

dzieci jako prawosawne. Mj ojciec wspomina, e

do umierajcego stryja przyjecha Tracz z

andarmeri i udzieli przemoc ostatniego

namaszczenia, a pogrzeb odby si w prawosawnym

ceremoniale w asycie andarmerii.

Skutek? Koci prawosawny w Szczebrzeszynie

ponis ogromne straty. Po ukazie tolerancyjnym

cara Mikoaja II w 1905 r. ludno Szczebrzeszyna,

oczywicie oprcz ydw, gremialnie przechodzia

na katolicyzm. Cerkiew zostaa pusta. W latach

trzydziestych XX wieku zostaa przeznaczona do

rozbirki. Byskawiczne dziaania znanego

regionalisty dr. Zygmunta Klukowskiego u

najwyszych wadz w Warszawie zapobiegy temu

barbarzystwu.

Dzisiaj piknie odrestaurowana dziki staraniom

J.E. abp. Abla, prawosawnego ordynariusza

Diecezji Lubelsko- Chemskiej oraz wsparciu

finansowym z funduszy unijnych cieszy oczy

mieszkacw i turystw.

Romuald Koodziejczyk

50 lat Miejskiego Domu Kultury

w Szczebrzeszynie W dniu 27 maja 1965 r. Uchwa Nr 60 Prezydium

Powiatowej i Miejskiej Rady Narodowej w Zamociu

zosta utworzony Miejski Orodek Kulturalno -

Owiatowy w Szczebrzeszynie.

Jednake ju w 1952 r. ruszyy dziaania majce na

celu odbudow zabytkowej synagogi z przeznaczeniem

na siedzib Szczebrzeskiego Domu Kultury.

W odbudowanym obiekcie wraz z MOKO swoje

miejsce znalazy rwnie: Miejsko-Gminna Biblioteka

Publiczna, Ognisko Muzyczne oraz Klub Ksiki

i Prasy.

Przez 50 lat niejednokrotnie zmieniaa si nazwa

placwki, zmieniali si te jej pracownicy i dyrektorzy.

Kady z nich dooy swoj wasn cegiek,

skadajc si na histori Domu Kultury.

Nie sposb wymieni wszystkich osb zwizanych

z placwk, warto jednak przypomnie kolejno jej

dyrektorw. Byli nimi: Kazimierz Makiel, Wiesaw

Mazurek, Zofia Branecka, Wadysaw Kasiura, Ryszard

Rogala, Mieczysaw Gradziuk, Renata Walkiewicz,

Jan wiergo, Romana Paczyk, Wojciech wiergo,

a obecnie - od grudnia 2007r. - Sawomir Kalita.

W 2010 roku, staraniem Gminy Szczebrzeszyn,

w Domu Kultury zosta przeprowadzony remont,

w ramach ktrego odnowiono elewacj budynku,

wymieniono okna, drzwi i rynny, instalacje: elektryczn,

centralnego ogrzewania i wodno-kanalizacyjn.

Placwka wzbogacia si rwnie o nowe wyposaenie:

skadan scen, owietlenie sceniczne, nagonienie.

Powstaj take nowe pracownie: ceramiczna

i audiowizualna, co dodatkowo wzbogaca ofert

orodka.

5

CHRZSZCZ NR 11 (10)

Przez lata Dom Kultury zmienia swoj

wewntrzn struktur organizacyjn, jednak szkielet

jego dziaalnoci pozostawa ten sam: czyli

rozpoznanie, rozbudzanie i zaspokajanie potrzeb

kulturalnych oraz rozwijanie zainteresowa

mieszkacw gminy poprzez uczestnictwo

w amatorskich zespoach artystycznych oraz

organizacj rnych form edukacji, festiwali, wystaw,

imprez kulturalnych i artystycznych.

MDK w Szczebrzeszynie

50 lat MDK w Szczebrzeszynie -

rozmowa z p. Sawomirem Kalit,

dyrektorem placwki

MDK w Szczebrzeszynie obchodzi w tym roku pikn

rocznic pidziesiciolecie istnienia placwki.

Ile lat to Pan kierowa prac zespou?

Z domem kultury

w Szczebrzeszynie jestem

zwizany od czerwca 1988r. -

to ponad poowa okresu

dziaalnoci orodka. Przez 20

lat pracowaem jako instruktor

zespow muzycznych, a od

grudnia 2007 r. peni funkcj

dyrektora placwki.

Gratuluj od dwudziestu siedmiu lat jest Pan

zwizany z domem kultury, to kawa czasu!

Dowiadczenia zdobyte we wczeniejszym okresie na

pewno owocuj dzisiaj, podczas prowadzenia

placwki. Na czym, Pana zdaniem, polega rola domu

kultury w takim rodowisku jak nasze maego

miasteczka i przylegych wsi?

Dom kultury w niewielkim rodowisku lokalnym

peni funkcj centrum kulturowego, tzn. rozpoznaje

potrzeby kulturalne rodowiska lokalnego, zaspokaja

je i przygotowuje do uczestnictwa w kulturze.

W czasach kiedy rozpoczynaem prac, dominowa

model upowszechniania oparty na ksztatowaniu

form dziaalnoci kulturalnej zgodnie z odgrnie

otrzymywanymi dyrektywami. Dotyczyo to rwnie

ruchu amatorskiego. Przekazanie instytucji kultury

samorzdom sprowokowao orodki kultury do

poszukiwania nowych form dziaalnoci.

W rodowisku lokalnym takie orodki jak nasz s

placwkami wielofunkcyjnymi. Wychodz naprzeciw

rzeczywistym oczekiwaniom i potrzebom

mieszkacw w sferze obejmujcej sztuk, zarwno

profesjonaln jak i amatorsk, lecz take pobudzaj do

aktywnego, kreatywnego uczestnictwa w kulturze.

Wszystko zaley od nas, od naszej inicjatywy

i pomysowoci, siy przekonywania i jakoci

proponowanych usug kulturalnych.

W jaki sposb MDK w Szczebrzeszynie realizuje

te zadania?

MDK prowadzi dziaalno kulturaln

i rekreacyjn (opiekujemy si rwnie boiskami

Orlik), kadc w swej pracy szczeglny nacisk

na amatorski ruch artystyczny w rnych grupach

wiekowych. Poza zajciami staymi prowadzonymi

w orodku, istotnym aspektem naszej dziaalnoci jest

organizowanie imprez i wydarze kulturalnych

(ze szczeglnym akcentem pooonym na zachowanie

wielokulturowego dziedzictwa i tradycji), promocja

lokalnych artystw, aktywizacja mieszkacw oraz

cisa wsppraca z podmiotami dziaajcymi

na terenie miasta. Poprzez nasz aktywno stwarzamy

moliwoci wszechstronnego rozwoju osobowoci,

wraliwoci i kreatywnoci, zainteresowa, uzdolnie

i umiejtnoci, przygotowujc w ten sposb

wiadomych odbiorcw kultury. Dymy do tego,

by nasze dziaania uczyy wraliwoci i inspiroway do

twrczego mylenia, budziy zainteresowania,

rozwijay pasje i uzdolnienia.

Do kogo skierowana jest oferta naszego (bo chyba

mog uy takiego okrelenia) domu kultury?

Miejski Dom Kultury w Szczebrzeszynie swoj

dziaalnoci stwarza szanse dla kadego, kto chce

rozwija swoje zainteresowania, talenty i pasje, kto

szuka pomysu, jak wartociowo zagospodarowa

swj czas wolny. Mieszkacy gminy s naszym

potencjaem, a ich pomysy naszym mechanizmem

napdowym.

Wyrnia nas blisko 50 lat bogatej tradycji, szeroka

oferta, przyjazne warunki pracy, niewielkie grupy

zajciowe, w ktrych pracujemy, pena zapau kadra

oraz otwarto na kadego uczestnika zaj.

Ktre dziedziny kultury i sztuki znajduj si w obrbie

Waszego zainteresowania?

Nasza oferta zaj staych uzaleniona jest od

obecnie zatrudnionej kadry instruktorw.

Niezmiennie od wielu lat prowadzimy zajcia

z zakresu plastyki (w tym oprcz tradycyjnych form -

garncarstwo i filcowanie), taca, muzyki, teatru oraz

na bazie Orlika - zajcia rekreacyjne.

Czyli wszystkie najwaniejsze. Jakie zajcia imprezy

kierowane s do poszczeglnych grup wiekowych,

a ktre do wszystkich?

Nasze dziaania ukierunkowujemy na to, aby

placwka bya baz pomysw i warsztatem

umoliwiajcym realizacj ciekawych i cennych

inicjatyw kulturalnych wszystkim, bez wzgldu na

wiek.

6

CHRZSZCZ NR 11 (10)

W praktyce to jednak dzieci i modzie chtniej

korzystaj z naszej propozycji i do tej grupy

wiekowej adresowane s liczne imprezy

o charakterze konkursowym, jak przegldy,

konkursy i festiwale. Nie mniej jednak w ostatnim

czasie obserwujemy wiksze zainteresowanie nasz

ofert osb dorosych. Powstay dwa zespoy

muzyczne Koromyso - folk maszyna

ze Szczebrzeszyna oraz kapela Antki, w ktrych

osoby dorose mog realizowa swoje pasje

i zainteresowania. Prnie dziaa Klub Amatora

Plastyka, rwnie skupiajcy pasjonatw w wieku

dojrzaym. Z racji sprawowanej opieki nad boiskami

Orlik prowadzimy zajcia z szeroko pojtej

rekreacji. Duym powodzeniem (rwnie wrd

osb dorosych) ciesz si organizowane przez nas

rajdy, jak rwnie cotygodniowe wyjcia w teren

z instruktorem Nordic Walking.

Odrbn grup odbiorcw stanowi seniorzy,

dla ktrych w ramach Klubu Seniora mamy cay

wachlarz zaj edukacyjnych i kulturalnych

w zakresie: warsztatw wokalnych i tanecznych,

nauki podstaw komunikacji w jzyku angielskim,

kursu samoobrony oraz zaj z zakresu

gospodarowania budetem i puapek finansowych.

Czy moe Pan zdradzi plany na przyszo?

Czy pojawi si w waszym programie nowe

propozycje dziaa?

W ostatnim czasie dziki pozyskanej dotacji

Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zostao

zakupione wyposaenia do multimedialnej pracowni

dwiku i obrazu cyfrowego.

Dziki temu stworzone zostanie miejsce

poznawania podstaw edycji obrazu i dwiku

cyfrowego w oparciu o nowe media, takie jak

fotografia cyfrowa, video i rejestracja dwiku.

Uczestnicy proponowanych zaj bd mogli naby

umiejtnoci rejestracji i montau cyfrowego

materiau przy pomocy najnowszych technologii

i specjalistycznego oprogramowania, realizujc

wasne projekty z dziedziny tworzenia filmu,

podcastu, dokumentu, animacji, fotografii i muzyki.

Dodatkowo z pracowni bd korzystay wszystkie

zespoy muzyczne dziaajce w naszym orodku.

Pracownia bdzie suya do nagra muzycznych

oraz umoliwi publikacj ich efektw pracy

w nowoczesnych mediach.

W tym roku mieszkacy Szczebrzeszyna i okolic

mogli wzi udzia we wspaniaej imprezie

Szczebrzeszyn stolic jzyka polskiego. Na czym

polegaa wsppraca MDK w organizowaniu

festiwalu? W nastpnych edycjach imprezy

wspdziaanie bdzie podobne czy szersze?

Ju od wielu lat wsppracowalimy

z organizatorami festiwalu przy tworzeniu programu

i pozyskiwaniu na ten cel dotacji ministra kultury

udao si to dopiero teraz dziki wsplnym wysikom

wielu podmiotw. W pierwszej edycji festiwalu jako

partner bylimy przede wszystkim organizatorem

spektakli teatralnych (dysponujc miejscem i dotacj

celow Gminy Szczebrzeszyn). Dodatkowo po naszej

stronie byo zabezpieczenie techniczne (scena

plenerowa i nagonienie), nasi pracownicy naganiali

oba cieszce si ogromnym powodzeniem koncerty:

Herbert i Atramentowa w wykonaniu Stanisawy

Celiskiej. Dodatkowo bylimy odpowiedzialni

za zorganizowanie, towarzyszcej festiwalowi,

zbiorowej wystawy artystw zwizanych

ze Szczebrzeszynem pn. Artyci swojemu miastu.

Po sukcesie pierwszej edycji zostalimy oficjalnie

zaproszeni przez organizatorw do Rady Programowej

Festiwalu. Szczeglnie zaley nam na tym,

aby w ramach wydarzenia, oprcz wystawy Artyci

swojemu miastu, swoje miejsce znalaz od lat przez

nas organizowany Konkurs Wymowy Polskiej

im. J. Brzechwy. Czynimy rwnie starania o to,

by poprzez rne dziaania festiwalowe uhonorowana

zostaa posta Zygmunta Klukowskiego.

Jak Pan ocenia udzia mieszkacw Szczebrzeszyna

w oferowanych przez MDK zajciach, imprezach?

Nasza oferta ma charakter otwarty i adresowana jest

do szerokiego grona odbiorcw. Gwnym kryterium

decydujcym o ksztacie oferty programowej jest

akceptacja lokalnego rodowiska, mierzona jego

uczestnictwem w rnego rodzaju przedsiwziciach

proponowanych przez Dom Kultury. Nie pamitam,

abymy mieli kiedykolwiek problem z frekwencj na

zajcia staych grup, natomiast bardzo rnie wyglda

to podczas organizowania imprez. Ciesz nas tumy

widzw gromadzcych si podczas koncertw

w ramach Dni Chrzszczowego Grodu, natomiast,

mimo e nasz rynek nigdy nie jest pusty,

to chcielibymy, eby tak wartociowe wydarzenia jak

Eurofolk, ladami Singera czy Szczebrzeskie Dni

Tradycji cieszyy si wikszym zainteresowaniem

mieszkacw naszej gminy.

Co w dotychczasowej pracy moe Pan uzna za swj

najwikszy sukces i sukces caej placwki?

Kiedy obejmowaem funkcj dyrektora MDK

w Szczebrzeszynie stan techniczny zabytkowej

synagogi, spowodowany wieloletnimi zaniedbaniami

w zakresie utrzymania obiektu, by alarmujcy.

Dodatkowo zbyt maa powierzchnia sceny,

brak zaplecza w postaci garderb, pomieszcze

technicznych, sanitariaty niedostosowane do

dzisiejszych norm, nie wspominajc o estetyce oraz brak

nowoczesnego wyposaenia - uniemoliwiay

CHRZSZCZ NR 11 (10)

7

przeprowadzanie wikszej iloci imprez kulturalnych.

Dziki wsplnym wysikom dzisiaj moemy si

pochwali placwk z nowoczesnymi, odpowiednio

doposaonymi pracowniami (pracownia ceramiki

artystycznej, pracownia graficzna, multimedialna

pracownia dwiku i obrazu cyfrowego), scen

teatraln z owietleniem scenicznym i garderob dla

artystw, profesjonalnymi cianami wystawien-

niczymi do organizowania wystaw. Dysponujemy

scen z nagonieniem plenerowym, na ktrej chtnie

wystpuj gwiazdy polskiej estrady. Dodatkowo

uytkujemy nowoczesne budynki Orlika, Stadionu

Miejskiego i Wiejskiego Klubu Kultury

w Kawczynie. Mimo wszystko najwikszym

sukcesem jest to, e wykreowalimy mark MDK

w Szczebrzeszynie jako lokalnego lidera w dziedzinie

kultury, w ktrym pracuje zgrany, aktywny

i dowiadczony zesp pasjonatw, a zakres naszego

dziaania wykracza poza mury budynku.

Czy ma Pan jakie marzenia odnonie MDK?

W dobrze rozwinitych regionach Polski od kilku

lat funkcjonuj tzw. miasta obywatelskie,

ktrych mieszkacy maj duy wpyw na niektre

sfery ycia spoecznego. W Szczebrzeszynie,

w ostatnim czasie, mona zaobserwowa znaczny

rozwj sektora pozarzdowego. Naszym marzeniem

jest to, aby, poprzez wspprac z powstaymi

fundacjami i stowarzyszeniami oraz przez wspieranie

inicjatyw oddolnych, stworzy w naszym orodku

miejsce ksztatowania si spoeczestwa

obywatelskiego, co pomogoby wzmocni potencja

kulturalny i spoeczny naszego miasta.

ycz spenienia tego marzenia , rwnie marze

tutaj nie wypowiedzianych, zarwno zawodowych,

jak i osobistych . Panu i caemu Zespoowi ycz

te wielu sukcesw w realizowaniu trudnych zada,

jakie sobie wyznaczylicie. Dzikuj za rozmow.

Rozmawiaa : Joanna Dawid

Zesp redakcji ,,Chrzszcza docza si

do ycze Joanny Dawid i yczy nastpnych

co najmniej pidziesiciu lat dziaania na

rzecz kultury, wielu sukcesw i poprawy

zainteresowania dziaalnoci klubu wrd

mieszkacw naszego miasta.

Za pracownikom tej zasuonej placwki

yczymy duo zdrowia i wielu wspaniaych

pomysw.

Pytania i odpowiedzi

Ile ycia jest na mojej doni?

Mikroorganizmy mona znale praktycznie wszdzie

take w nas samych. Bez nich nie moglibymy

waciwie funkcjonowa. Sto bilionw mikrobw yje

na zewntrz i wewntrz ludzkiego ciaa. Ich komrek

jest wic w nas i na nas a 2,5 krotnie wicej ni

naszych wasnych! Mao tego, a jedna trzecia

produktw przemiany materii zawartych w krwi

pochodzi od bakterii. Niektrzy badacze twierdz

wrcz, e czowiek nie jest samodzielnym

stworzeniem, tylko chimer powsta z poczenia

rnych organizmw, tzw. halobiontem.

Nie jestemy niczym wicej, jak koloni bakterii na

dwch nogach mwi Jeroen Raes z Flamandzkiego

Instytutu Biotechnologicznego w Belgii. Ju w

jednym mililitrze szeciennym treci jelitowej yje

okoo miliarda bakterii, szacuje si, e rne gatunki

bakterii jelitowych speniaj okoo 15 000 funkcji,

midzy innymi zabijaj zarazki, wytwarzaj witaminy

oraz wzmacniaj ukad odpornociowy.

Jak bakterie nami manipuluj?

Niektre gatunki bakterii s w stanie nawet

wywoywa zaburzenia psychiczne takie jak

depresja czy autyzm. Produkuj one substancje

bdce neuroprzekanikami, ktre mog wpywa na

obszary mzgu odpowiedzialne za przetwarzanie

emocji.

Czy istniej zwierzta, ktre zmieniaj si

w roliny?

Costasiella kurishima - ,,licio owco slimak, nie

tylko z wygldu przypomina podwodn rolin,ale

ywi si tak jak ona. Naley do nielicznych gatunkw

zwierzt na wiecie, ktre s zdolne do

przeprowadzania fotosyntezy. Aby mc to robi,

ten morski limak zamieszkujcy wody w pobliu

Japonii, Indonezji i Filipin zjada algi. Nie trawi ich

jednak cakowicie, lecz dokonuje asymilacji

zawartych w nich chloroplastw czyli tych czci

komrek rolinnych, ktre s odpowiedzialne

za fotosyntez. Dziki temu limak pobiera energi

ze wiata sonecznego i przetwarza j w tlen oraz

cukier. A to sprawia, e przez nastpnych kilka

miesicy obchodzi si bez zjadania alg.

Dlaczego wraz z wiekiem czas pynie dla nas

szybciej?

To samo lato moe trwa dla dziecka dugo,

za dorosemu mija o wiele za szybko. w fenomen

ma przynajmniej czciowe wytumaczenie

w zjawisku proporcjonalnoci: dla jednolatka rok jest

nieskoczenie dugi, poniewa to cay czas jaki zna.

Im jest si starszym, tym mniejsz cz ycia stanowi

miesic czy kwarta.

CHRZSZCZ NR 11 (10)

8

Dla 18 latka rok to a 5,6 % ycia. Ale gdy ma si

36 lat, trwa on tyle, co letnie wakacje dla

pierwszoklasisty.

Ktre zwierzta s najgroniejsze?

Lwy? C, wejcie na ich teren jest oczywicie

niebezpieczne, ale kosztuje ycie zaledwie 100 osb

rocznie. Groniejsze s ju rolinoerne hipopotamy,

ktre w cigu roku tratuj lub miertelnie przebijaj

kami ponad 500 ludzi. Duo bardziej ,,krwioerczy

jest ,,najlepszy przyjaciel czowieka pogryzienie

przez psa koczy si mierci 25 000 rocznie; czsto

z powodu wcieklizny. Dwa razy wicej ofiar maj

na swoim koncie wz, zwaszcza indyjskie kobry.

Ale niekwestionowanym liderem tego smutnego

rankingu s komary. Przenosz one rne

chorobotwrcze organizmy, w tym te wywoujce

malari, porednio zabijajc ponad 725 000 osb

kadego roku.

Jak si dosta na 400 pitro?

Edison Tower to projektowany 400 pitrowy drapacz

chmur o wysokoci 1,3 kilometra, ktry by moe

stanie na Manhattanie w Nowym Jorku okoo 2030

roku. By wjecha na sam gr budynku lub z niego

zjecha, potrzebne s szybkie windy. Problem w tym,

e zdolne je utrzyma stalowe liny o takiej dugoci

byyby o wiele za cikie. Rozwizaniem jest system

magnetycznych dwigw, nad ktrymi pracuje firma

Thyssen Krup. Dziki lewitacji magnetycznej windy

mog dotrze na cakiem nowe wysokoci i w czasie

podry porusza si take w poziomie, a nawet

,,na skos.

Jaka ilo wody znajduje si na ziemi?

A 71 procent naszej planety pokrywaj morza

i oceany. To w nich znajduje si przewaajca

wikszo z wynoszcych okoo 1,4 miliarda

kilometrw szeciennych powierzchniowych

zasobw wody. Woda , jak znamy, moe przybiera

rne stany skupienia: nie tylko pynny, ale te stay

(ld) czy gazowy (para). We wntrzu globu

wystpuje ona jeszcze w innej formie.

Naukowcy przypuszczaj, e w geologicznej

strefie przejciowej pod Ameryk Pnocn znajduje

si ponad 4 miliardy kilometrw szeciennych wody

a wic trzykrotnie wicej, ni wynosz jej

cakowite zasoby na powierzchni Ziemi. Cakiem

prawdopodobne, e istniej jeszcze inne rezerwuary.

Niektrzy badacze twierdz, e we wntrzu naszej

planety jest co najmniej sze razy wicej wody ni

we wszystkich morzach i oceanach.

Dobrze wiedzie: ludzkie ciao zawiera 0,2 mg

zota, 1,75 mg platyny oraz mied. Cena za tak ilo

metali nie przyprawia jednak o zawrt gowy to

okoo trzydziestu groszy.

Zebra R.

Najwiksze bdy w dziejach wiata. Bieg historii przybiera czsto zaskakujcy obrt.

Raz po raz wielcy tego wiata podejmuj ze decyzje,

ktrych skutki obserwujemy po dzi dzie. To znane

nam ze szkolnych podrcznikw lub kryjce si

jeszcze w mrokach przeszoci momenty zwrotne

naszych dziejw. Co by jednak byo, gdyby

najsynniejsze osoby w historii nie popeniy tych

bdw.

Filip II postawi na niewaciwego

dowdc. Wiele bdw historii popeniono pod presj bd

w afekcie. Rzadko byy starannie udokumentowane

i przechowywane dla potomnych. Ale 19 czerwca

1588 roku Alonso Perez de Guzman El Bueno

trzyma w doniach taki wanie bd . Komendant

hiszpaskiej Wielkiej Armady przyglda si

zrezygnowany krlewskiej pieczci na licie.

Spodziewa si, co go czeka. Trzy tygodnie

wczeniej wypyn z flot z portu w Lizbonie. Jego

misj byo podbicie Anglii. Odkd na tronie

zasiadaa protestantka Elbieta I, katolicki krl

Hiszpanii Filip II roci sobie pretensj do angielskiej

korony.

Zaoga Guzmana nie wiedziaa jednak, e jej

dowdca nie ma nic wsplnego z morzem

i bynajmniej nie jest idealnym kandydatem do tego

zajcia. Sam wyzna krlowi Filipowi II: ,,Poniewa

nie mam pojcia ani o marynarce, ani o prowadzeniu

wojny, nie mam prawa przyj funkcji dowdcy tak

wielkiego przedsiwzicia. Ale odpowied

monarchy w ;licie bya jednoznaczna:

,,Powierzyem to przedsiwzicie Bogu ! Py tam

i czy swoj powinno. Filip II by pewny triumfu,

uwaa swoj flot za niezwycion. Zupenie nie

interesowa go fakt, e jej admira wykonywa do tej

pory wycznie prace kancelaryjne, nie zna si na

dowodzeniu i nawigacji oraz najprawdopodobniej

zapadnie na chorob morsk wkrtce po wejciu na

pokad flagowego okrtu. Dla krla nie byo wane,

kto poprowadzi jego flot do zwycistwa i

to by brzemienny w skutki bd.

Dowiadczony dowdca prawdopodobnie

zdoaby przewidzie, co grozi armadzie przy

niesprzyjajcych wiatrach w kanale La Manche.

Powolne i mao zwrotne trjmasztowce

Hiszpanw byy przygotowane do walki z bliskiej

odlegoci w porwnaniu z nowoczesnymi,

zwinnymi galeonami Anglikw znajdoway si

w duo gorszej sytuacji. Wiele okrtw armady

powanie uszkodzono. Wkrtce skoczya si

amunicja, zamk proch, stopniay zapasy, a morale

zaogi coraz bardziej podupadao. Guzman zarzdzi

odwrt.