Choroby skóry spotykane wśród młodzieży.

Ewa Korfel

Kraków 2003 r.

Bardzo ważnym elementem wżyciu młodego człowieka jest umiejętność akceptacji

samego siebie. Wiek dojrzewania niesie wiele zmian nie tylko psychicznych, ale i fizycznych.

Bardzo często młodzież wstydzi się swojego wyglądu. Zauważyłam, że szczególną uwagę

młodzi ludzie zwracają na cerę, włosy i paznokcie. Aby pomóc im odnaleźć się

w społeczności szkolnej oraz życiu codziennym postanowiłam wesprzeć uczniów

w rozwiązywaniu ich problemów, opracowując katalog najczęściej występujących wśród

młodzieży chorób skóry. W katalogu tym oprócz charakterystyki ogólnej dolegliwości

opisałam sposoby leczenia oraz wykazałam poradnie zajmujące się diagnozowaniem

i leczeniem tych chorób na terenie naszego powiatu.

Rys.1 Budowa skóry.

Kłopoty młodzieży ze skóra związane są z funkcjonowaniem hormonów. „Chemiczne

nośniki informacji”, czyli hormony, wytwarzane są przez gruczoły wydzielania

wewnętrznego, skąd z krwią przenoszą się do różnych tkanek, gdzie oddziałują na ich wzrost

i funkcjonowanie. Aby hormon mógł oddziaływać na tkankę docelową, jej komórki powinny

mieć receptory swoiste dla tego hormonu. Skóra ludzka jest tkanką docelową dla

G hormonów. Powstawanie liczebnych „skaz” na urodzie, wymagających zabiegów

kosmetycznych, zależne są w dużym stopniu od hormonów płciowych człowieka. Gładka

skóra 8 – 9 letniego dziecka w wieku 12 – 13 lat staje się tłusta, z otwartymi porami

wykazuje skłonności do trądziku. Na podbródku, nosie pojawiają się zaskórniki, skóra

zarówno owłosiona, jak i nieowłosiona staje się coraz bardziej tłusta, a nad górną warga

pojawia się meszek. Meszki włosowe i gruczoły wydzielające łój, tworzą strukturę zwaną

układem włosowo – łojowym. Łój jest substancją tłuszczową, pokrywająca powierzchnie

skóry ludzkiej i włosów.

Gruczoł łojowy wydziela łój przez ten sam kanał, przez który włos przechodzi przez

skórę. Ten wspólny przewód nosi nazwę ujścia mieszka włosowego. (Patrz rys. 2)

Rys.2 Mieszek włosowy.

W dzieciństwie gruczoły łojowe wytwarzają małe ilości łoju. W okresie dojrzewania

gruczoły łojowe powiększają się i zaczynają wytwarzać znacznie więcej łoju – z tego powodu

pory się otwierają i pojawiają się zaskórniki. Kiedy ilość produkowanego przez gruczoły

łojowe łoju jest tak duża, pojawia się problem tłustej cery, trądziku i zbędnego owłosienia na

twarzy i innych częściach ciała.

Trądzik młodzieńczy zwany po łacinie (acre vulgaris), bardzo często zależy od

predyspozycji genetycznej. Nasilony trądzik krostkowy, z rozległymi obrzękami i krostami

wypełnionymi ropą, dość często jest dziedziczny. Taka forma trądziku występuje u około 5%

populacji. Trądzik krostkowy i inne ciężkie postacie choroby mogą stanowić bardzo duże

obciążenie emocjonalne dla młodych ludzi, którzy zazwyczaj dużą wagę przywiązują do

atrakcyjnego wyglądu.

Co wiemy o przyczynach trądziku?

Zdaniem dermatologów trądzik powodują hormony. To nie wszystko, bowiem

przyczyną powstawania wykwitów trądzikowych jest także niedrożność przewodu

odprowadzającego łój z gruczołu łojowego na powierzchnię skóry. Komórki, które wyścielają

przewód i jego ujście, zlepiają się i tworzą czop, co prowadzi do powstania zaskórnika.

Zaskórnik składa się z martwych komórek i zaschniętego łoju, zatykającego przewód łojowy.

Widziany na skórze czarny punkt, spowodowany jest występowaniem powietrza na

powierzchni czopa. „Biały zaskórnik” potocznie zwany wągrem, powstaje w podobny sposób,

ale nie styka się z powierzchnią skóry. W skórze powstają również bardzo małe, niewidoczne

zmiany, które mają skłonności do przekształcania się w trądzikowate krosty. Poniżej miejsca

zamknięcia się przewodu łojowego mnożą się bakterie i wytwarzają substancje, które

wchodzą w reakcje chemiczne z martwymi komórkami i łojem, wywołują zapalenie gruczołu

łojowego i otaczającej tkanki oraz powstanie krosty.

Trądzik nie jest chorobą zakaźną, a nawet nie należy do zakażeń w ścisłym tego słowa

znaczeniu. Powodujące go bakterie zwykle nie są chorobotwórcze i stanowią normalną florę

bakteryjną. Zakażenie następuje dopiero w niedrożnych nadczynnych gruczołach łojowych.

Krwinki naciekają wówczas tkankę wokół zmiany zapalnej, wskutek czego powstaje krosta

wypełniona ropą.

Przyczyną powstawania trądziku, są więc działające równocześnie:

• nadczynności gruczołów łojowych

• niedrożność przewodów łojowych

• stan zapalny w otaczających tkankach.

Leczenie trądziku.

Nie można uznać trądziku za dolegliwość banalną, z której „się wyrasta”. Należy

pamiętać, że trądzik szpeci, a blizny po nim są piętnem zarówno psychicznym jak

i fizycznym.

Leczenie trądziku musi być dostosowane do każdego indywidualnego przypadku.

Dermatolodzy kierują się nasileniem i typem trądziku, lokalizacją zmian, wiekiem pacjenta

oraz ewentualnymi chorobami towarzyszącymi.

Szczególnego podejścia wymagają pacjenci z trądzikiem powikłanym.

Czyszczenie skóry.

Mycie się jest niezbędne w celu usuwania z powierzchni skóry brudu, łoju, obumarłych

komórek naskórka. Należy dwa razy dziennie myć się wodą z łagodnym mydłem lub jego

odpowiednikiem. Na ogół nie poleca się preparatów myjących z dodatkiem granulek

czyszczących skórę i szorstkich gąbek. Ponieważ trądzik powoduje nadmierne wydzielanie

się łoju, większość leków ma postać beztłuszczowych lotonów lubżelów. Nie jest konieczne

stosowanie mydeł bakteriobójczych, bakterie stanowią bowiem normalną florę bakteryjną

skóry, a ponieważ znajdują się głęboko w przewodach łojowych, mydło ma do nich słaby

dostęp. Celowe jest stosowanie czasem preparatów z niewielką domieszką kwasu

salicylowego, ponieważ ułatwiają one złuszczanie naskórka. Inneśrodki myjące zawierają

nadtlenek benzoilu, który wnika do mieszków włosowych i niszczy znajdujące się tam

bakterie. Nadtlenek benzoilu jest szczególnie użyteczny, ponieważ działa dwojako tzn.

przeciwbakteryjnie i udrażniająco na pory.

Kwas azelainowy w kremie stosowany miejscowo, usuwa zaskórniki, osłabia działanie

bakteri, działa przeciwzapalnie, a przy tym słabiej niż nadtlenek benzoilu złuszcza i drażni

skórę.

Tretynoina jest również lekiem stosowanym miejscowo. Jego działanie polega na

opróżnianiu zaskórników wskutek działania na kreatynę, która wyściela przewody łojowe.

Jest dostępna w postaciżelu, kremu i lotionu. Należy pamiętać, że tretynoina zwiększa

wrażliwość skóry na opalanie.

Lotiony z zawartością antybiotyków stosuje się w celu zwalczania bakteryjnego

zakażenia zmian trądzikowych. Mogą one być sporządzone na podłożu alkoholowym lub

beztłuszczowym, jeżeli alkohol nadmiernie wysusza skórę.

Jak stosować leki przeciwtr ądzokowe?

Leki miejscowe należy nakładać na czystą skórę. Jeżeli skóra jest wilgotna należy

odczekać 10 do 15 minut. Lek należy nakładać nie później jak 30 minut przed położeniem się

do łóżka. Większość leków miejscowych można stosować także w ciągu dnia.

Leczenie trądziku za pomocą antybiotyków.

Zażywanie antybiotyków łagodzi bardziej nasilone objawy trądziku. Najczęściej

przepisywanymi przez dermatologów antybiotykami są tetracykliny, które nie powodują

niepożądanych zmian. Niekiedy stosuje się erytromecynę i sulfonamidy. Leczenie

antybiotykiem należy kontynuować do czasu osiągnięcia poprawy. Dobór antybiotyku, jego

dawki i czasu stosowania ustala lekarz dermatolog.

Potliwość.

Nastolatki skażą się czasami na nadmierną potliwość, pocą się pod pachami, na dłoniach

i stopach. Nieprzyjemna woń i wilgotne ręce powodują, że przebywanie w towarzystwie jest

dla nich kłopotliwe. W większości wypadków pocenie się jest reakcją na stres.

W skórze człowieka występują dwa rodzaje gruczołów:

• apokrynowe – umiejscowione pod pachami, w skórze otaczającej brodawki

sutkowe oraz wokół narządów płciowych.

Apokrynowe gruczoły wydzielają gęstą tłustą ciecz. Rozkład wydzieliny apokrynowych

gruczołów staje się przyczyną powstawania przykrego zapachu, który zwalczany za

pomocą środków przeciwdziałających poceniu się.

Gruczoły potowe

• ekrynowe znajdują się na powierzchni całego ciała.

U ludzi pocenie się ekrynowe spełnia role termoregulacyjną. Pot wydzielany przez

gruczoły ekrynowe jest bezwonny, a jego nadmiar pod pachami rozcieńcza wydzielinę

gruczołów apokrynowych, co osłabia nieprzyjemny zapach.

Środki hamujące pocenie się pod pachami zawierają sole glinu, które blokują przewody

gruczołów ekrynowych, natomiast nie hamują pocenia apokrynowego. Można też stosować

leki, które działają hamująco na włukana nerwowe w skórze, odpowiedzialne za pocenie się

ekrynowe. Leki te jednak wywołują wiele skutków niepożądanych. Na szczęście

w większości przypadków nadmierne pocenie jako przemijająca dolegliwość wieku

pokwitania ustępuje samoistnie.

Problem nadmiernego owłosienia na twarzy i ciele.

Nadmierne owłosienie twarzy i ciała rzadko ma podłoże hormonalne. U większości

hirsutyzm jest cechą wrodzoną. W niektórych przypadkach lekarz chcąc sprawdzić czy porost

włosów jest spowodowany nadmiernym wydzielaniem hormonów, może zlecić badanie krwi

i moczu. Młode kobiety z hirsutyzmem, często cierpią także na trądzik, ponieważ oba te

zjawiska są efektem nadmiernej wrażliwości mieszków włosowych na stymulację przez

androgeny.

Jak leczyć hirsutyzm prosty?

Niektóre młode osoby cierpiące na hirsutyzm potrzebują przede wszystkim pomocy

psychologicznej. Jeśli przyjmują do wiadomości fakt, że ich owłosienie mieści się

w granicach normy, odzyskują spokój. Czasem przyczyna tej dolegliwości może być

anoreksja lub bulimia.

Farmakoterapia.

Działanie leków przeciwandrogenowych polega na blokowaniu androgenów krążących

we krwi i wytwarzanych w skórze, w skutek czego nie mogą one pobudzić porostu włosów

w mieszkach włosowych i włosy rosną wolniej i są delikatniejsze. Dwa leki

przeciwandrogenowe, które stosuje się w leczeniu trądziku – można stosować w przypadku

hirsutyzmu. Terapię należy stosować podścisłym nadzorem lekarza.

Kłopoty z paznokciami.

Paznokcie zwiększają precyzję dotyku i zręczność palców. Zdrowe, lśniące paznokcie

poprawiają samopoczucie. Gdy z paznokciami dzieje się coś niedobrego, zaczynamy myśleć

o nich merytorycznie.

rys. 3 Budowa paznokcia.

Kruchość i łuszczenie się paznokci może wystąpić po użyciu złej jakości mydła,

detergentów lub innych substancji drażniących. U młodzieży choroby paznokci mogą być

spowodowane brakiem witamin, składników mineralnych i innych czynników. Najlepszym

sposobem ochrony paznokci przed pękaniem, łamaniem jest stosowanie kremów

nawilżających, uzupełnienie organizmu witaminami.

Gdy występuje oddzielenie się płytki paznokcia od łożyska (onycholiza) może dojść do

zakażenia bakteryjnego. Wówczas niezbędne jest zastosowanie leków przeciwgrzybicznych

lub przeciwbakteryjnych w postaci kremów lub lotionów.

Obgryzanie paznokci.

Obgryzanie paznokci może prowadzić do ich skarłowacenia lub poważnego oszpecenia.

Przyczyną ogryzania paznokci nie zawsze jest nerwica – to raczej brzydki nawyk.

Znane są różne sposoby leczenia np.: pokrywanie paznokci substancjami o przykrym

smaku, hipnoza, terapia behawioralna, a nawet przekupstwo.

Paznokcie prążkowane.

Z wiekiem u młodych ludzi pojawia się na paznokciach coraz więcej podłużnych

prążków. Nie mają one większego znaczenia, ale też nie można zapobiec ich powstawaniu.

Grzybica paznokci.

Zakażenie grzybami powoduje ich zgrubienie i kruchość. Barwa zmienia się na białą lub

żółtą. Czasem zakażenie jest bolesne. Ponieważ kremy nie wnikają do paznokci, w leczeniu

należy stosować preparaty doustne. Grzybica nie jest jedyną przyczyną kruchości

i zniekształceń paznokci. Powodują je także choroby skóry jak: łuszczyca i wyprysk. Wygląd

paznokci może również świadczyć o ogólnym stanie zdrowia człowieka.

Jak pielęgnować paznokcie.

Aby nasze paznokcie były piękne i zdrowe należy je często przycinać, utrzymywać

w idealnej czystości, nie należy stosować alergizujących kosmetyków (lakierów, zmywaczy,

paznokci akrylowych).

Włosy – kłopot czy powód do dumy?

Włosy pełnia istotną rolę społeczną i psychologiczną.

Rys.4 Budowa włosa.

Istnieją tylko dwa zaburzenia porostu włosów: jest ich zbyt dużo lub zbyt mało.

Włosy ludzkie nie rosną równomiernie. Cykle wzrostu są przedzielone okresami

spoczynku. W fazie wzrostu (anagen) wewnątrz mieszka włosowego tworzy się łodyga włosa,

która przy wyrywaniu sprawia ból. Korzeń włosa zawiera pigment, który nadaje mu ciemne

zabarwienie i ma własne naczynia krwionośne, zaopatrujące go w substancje odżywcze. Jest

on jedyna częścią włosa, w której znajdują się żywa komórki. Szybkość wzrastania włosów

przeciętnie wynosi 1 cm na miesiąc. Całkowity czas wzrostu włosa wynosi od 3 do 6 lat. Pod

koniec okresu anagenowego włos przestaje rosnąć i przechodzi w stan spoczynku (tologen).

W tej fazie włosy łatwo i bezboleśnie „wychodzą” przy szczotkowaniu, myciu. Niektóre

osoby z niepokojem obserwują u siebie okresy nadmiernej utraty włosów trwające tygodniami

i miesiącami. Przyczyna takiego stanu rzeczy może być również przejście włosa w fazę

spoczynkowa większej liczby mieszków włosowych.

Łupież, jest najczęstszym zjawiskiem chorobowym skóry włosów. Można łatwo go

wyleczyć, używając szamponu zawierającego pirytion cynku lub siarczek selenu.

Świąd owłosionej skóry głowy często jest pierwszym objawem łupieżu, łojotokowego

zapalenia skóry lub łuszczycy.

W przypadkach każdej z tych chorób skórnych poszczególne komórki skóry głowy

dzielą szybciej niż normalnie. W rezultacie warstwę komórki nabłonka, zatrzymują się na

łodygach włosów lub spadają.

Łojotokowe zapalenie skóry charakteryzuje się następującymi objawami: na skórze

głowy pojawiają się różowe lub brązowe łuszczące się plamy. Leczenie polega na stosowaniu

pirytionu cynku lub siarczanu selenu. W trudniejszych przypadkach dermatolog może

przepisać specjalny krem lub szampon.

Łuszczyca ma zazwyczaj cięższy przebieg. Pokryte grubą łuską plamy, często występują

za uszami, na tylnej części głowy. Są one jasnoróżowe, pokryte grubą warstwą srebrzystych

łusek. Leczenie łuszczycy jest złożone. Bardzo skuteczne w leczeniu tej dolegliwości są

kremy i lotiony zawierające dziegieć – niestety mają przykry zapach.

Ostatnie badania wykazały skuteczność kremu z witaminą „D”.

Kosmetyki stosowane do pielęgnacji włosów.

W/w dzielą się na szampony i odżywki. Dobry szampon usuwa z łodyg włosów tłuszcz,

martwe komórki i zanieczyszczenia pochodzące z powietrza. Szampony zawierają zwykle

różne domieszki, które zwiększają ich atrakcyjność. Wpływ tych domieszek na działanie

szamponu jest niewielki, a w przypadku szamponów z odżywką może być negatywny.

Odżywki prostują i zmiękczają włosy, co ułatwia ich układanie. Odżywka może

wypełnić ubytki w osłonce i na pewien czas zalepić rozszczepione końce włosów.

Szczególnie dobrze do łodygi włosa przylegają białko i silikon – dlatego substancje te dodaje

się do odżywek. Niestety,żaden preparat nie spaja trwale rozszczepionych końców włosów,

a jedynym sposobem ich „wyleczenia „ jest podcięcie. Zastosowanie szamponu i odżywki

równocześnie (2 w jednym) nieuchronnie powoduje zatrzymanie detergentów na włosach.

Osobny szampon i osobna odżywka lepiej spełniają swoją rolę.

Włosy są ozdoba człowieka. Nic więc dziwnego,że najczęstrzą reakcją na utratę czy

chorobę włosów jest wizyta w aptece czy u fryzjera. Jeśli mamy kłopoty ze skórą włosów

i włosami powinniśmy zasięgnąć porady u kogoś kto posiada podstawową wiedzę medyczną.

Uszkodzenia posłoneczne skóry – zapobieganie i leczenie.

Już wiele lat temu zwrócono uwagę na wpływ przewlekłego nasłoneczniania na

przedwczesne starzenie się skóry.

Światło słoneczne jest częścią spektrum elektromagnetycznego. Zakres promieniowania

ultrafioletowego obejmuje długość fali od 100 do 400 (nm. – długość fali) i chociaż stanowi

około 10% energii emitowanej przez słońce na największy wpływ na procesy zachodzące

w skórze.

UVC (200 – 280 nm.) obejmuje najkrótsze falepozafioletowe i ma niewielkie znaczenie

w fotodermatologii.

UVB (280 – 320 nm.) jest składową promieniowania słonecznego, które dociera do

powierzchni ziemi. Ten zakres promieniowania jest głównie odpowiedzialny za odczyny

rumieniowe.

UVA (320 – 400 nm.) to rodzaj promieniowania docierającego do powierzchni Ziemi,

które w ograniczonych dawkach nie wywołuje zmian na skórze. Ostre odczyny posłoneczne

to często obserwowana reakcja uszkodzenia skóry przez promieniowanie UVB. Rumień,

który jest głównym objawem oparzenia słonecznego jest wynikiem wpływu dużej dawki

promieniowania, uzyskuje się go już po 20 minutach ekspozycji. W przypadku naświetlania

skóry przez dłuższy czas na podstawie rumieniowej pojawiają się pęcherzyki.

Zapobieganie ostrym odczynom posłonecznym to przede wszystkim stosowanie

preparatów zawierających filtry nie dopuszczające do skóry promieniowania UVB. Rodzaj

filtru musi być odpowiedni dla określonego typu genetycznego skóry.

Leczenie ostrych odczynów posłonecznych polega na doustnym podawaniu leków

przeciwzapalnych lub w formie kremów, emulsji lub aerozoli.

Podsumowując, stwierdzić można,że słońce nie jest najlepszym przyjacielem młodych

ludzi. Należy pamiętać, że nie istnieje zdrowa opalenizna.

Wbrew temu, co propagują producenci kosmetyków, każdy ma taką skórę z jaką

przyszedł naświat. Nie znaczy to jednak,że natury nie można poprawić.

Bardzo kosztowna reklama namawia młodych i starszych do ciągłego tonowania,

odżywiania i rewitalizacji skóry. Trzeba wiedzieć, że dla skóry „mniej” znaczy więcej.

Nadmierne stosowanie kosmetyków jest pułapką, mającą utrzymać w dobrej formie przemysł

kosmetyczny.

Oczyszczanie skóry ma usunąć z niej warstwę brudu, obumarłych komórek naskórka,

resztek kosmetyków zmieszanych z łojem i potem. Najskuteczniej działa tu mydło i woda.

Substancje nawilżające, nawilżają skórę, są jednak niezbędne dla suchej cery.

Kosmetyki od tysięcy lat stosuje się w celu ukrycia małych defektów. Oprócz roli

upiększającej, kosmetyki spełniają też funkcję ochronną. Należy jednak pamiętać, że dobra

cera młodych ludzi wygląda dobrze bez kosmetyków.

Teraz szczegółowo zajmę się chorobami skóry, wywołanymi przez zarazki przesączalne

(wirusy), do których zaliczmy min. opryszkę, brodawki zwyczajne.

Opryszka zwykła (herpes simpkex) – jest chorobą skóry pochodzenia wirusowego,

występująca w postaci skupień drobnych pęcherzyków na podłożu rumieniowym. Choroba ta

ma skłonności do nawrotów.

Przyczyna choroby nie jest ostatecznie wyjaśniona, chociaż wszystko wskazuje,że

wywołuje ją zarazek przesączalny. Opryszka występuje w okresie osłabionej odporności

ustroju w skutek urazu, przeziębienia, zaburzeń żołądkowo – jelitowych, ostrych chorób

zakaźnych, zapalenia płatowego płuc, malarii, zapalenia opon mózgowych.

Opryszka zwykła występuje najczęściej wokoło ust, na narządach płciowych –

u mężczyzn na wewnętrznej powierzchni napletka i na prąciu, u kobiet na wargach

większych, mniejszych i u przedsionka pochwy, na błonachśluzowych jamy ustnej

i spojówkach. Opryszka zaczyna się lekkim swędzeniem skóry i rumieniem. W miejscu

rumienia występuje wkrótce osutka pęcherzykowa różnej wielkości, początkowo o zawartości

surowiczej, potem surowiczoropnej. Pęcherzyki pękają i tworzą jasnożółtawy strup, który

później odpada. Węzły chłonne lekko obrzmiewają. We krwi pojawia się niewielka

eozynofilia. Choroba trwa 5 do 10 dni. Może powracać jednak, na skutek oziębienia ciała,

gorączki itp.

Ogniska opryszczki odkażamy przykładając wacik przepojony spirytusem salicylowym,

a następnie stosujemy zasypkę obojętna lub z domieszką antybiotyków (chlorotetracykliny).

Brodawki zwyczajne (verrucae vulgares).

Brodawki są to małe grudki powstałe wskutek zgrubienia skórnego; są one pochodzenia

zakaźnego, wywołane przez zarazki przesączalne (wirusy).

Brodawki dzielimy na dwa rodzaje: brodawki młodocianych (verrucae iuveniles)

i brodawki zwykłe (verrucae vulgares).

Brodawki młodocianych występują najczęściej u dzieci na powierzchniach

grzbietowych rąk i twarzy w postaci płaskich, drobnych wzniesień naskórka wielkości ziarnka

maku lub soczewicy. Stan ogólny chorego jest dobry. Po kilku miesiącach mogą ustąpić bez

leczenia. Liczne, drobne brodawki płaskie można usunąć za pomocą past złuszczających

zawierających 5 – 10% rezorycyny i kwasu salicylowego lub 20 – 30% siarki.

Pojedyncze brodawki można usunąć przez wyłyżeczkowanie lub elektrokoagulację.

Dobre wyniki można też uzyskać stosując naświetlanie promieniami granicznymi.

Brodawki zwykłe (verrucae vulgares) – są znacznie większe od brodawek płaskich

osiągając czasem wielkość ziarnka grochu lub fasoli. Są one twarde, o powierzchni nierównej,

przypominającej nieraz kalafior, barwy szarej lub czarnej. Najczęściej usytuowane są na

grzbietach rąk, często w otoczeniu paznokci; wnikając czasem pod płytkę paznokciową. Na

głowie i brodzie brodawki zwykle mają postać drobnych, kalafiorowatych wyrośli

osadzonych na cienkiej szypułce, łatwo krwawiących przy uszkodzeniu.

Brodawki na stopach mają inny wygląd. Występują one w miejscu ucisku, gdzie

powstają bardzo bolesne zgrubienia naskórka (okolica pięty, nasada palucha). Powierzchnia

ich ma budowę zrazikową, jest szorstka i w części środkowej nieco zaklęśnięta. Różni się od

nagniotka tym,że nie ma czopa ropowego w części środkowej.

Pojedyncze brodawki usuwane są przez wyłyżeczkowanie po zamrożeniu chlorkiem

etylu, a następnie powierzchnię krwawiącą przyżegamy roztworem chlorkużelazowego.

Można stosować również elektrokoagulację po miejscowym znieczuleniu 2% roztworem

nowokainy. Można tez zamrażać brodawki dwutlenkiem węgla.

Szybki postęp wiedzy lekarskiej na temat chorób skóry, duże zdobycze nauki w zakresie

alergii, immunologii są przyczyną ciągłej zmiany poglądów na metody postępowania

leczniczego. Dołącza się do tego również nieustannie wzrastająca liczba środków

leczniczych, coraz bardziej ulepszonych, skutecznych i mniej toksycznych.

Wygląd skóry dorosłego człowieka zazwyczaj nie odpowiada lansowanym przez

masmedia kryteriom normalnej skóry, która pozbawiona jest skaz. Należy tu podkreślić że

tylko niemowlęta mają doskonałą skórę. Jednak z upływem czasu jej wygląd zmienia się.

Pamiętajmy jednak,że piękno człowieka nie zależy od wyglądu skóry.

Bibliografia.

1. Marta Czarnota - Bojarska – „Vademecum dermatologiczne lekarza przemysłowego”

W – wa 1978, Państwowy Zakład Wyd. Lekarskich

2. red. nacz. dr W. Brühl – „Vademecum lekarza praktyka” tom II

W – wa 1985, Państwowy Zakład Wyd. Lekarskich

3. Towpik J. – „Choroby skóry i weneryczne” wyd VII

W – wa 1972, Państwowy Zakład Wyd. Lekarskich

4. Annette Callari – „Zdrowa skóra”

Wydawnictwo Medycyna Praktyczna 1999 r.

5. pod red. Andrzeja Langnera – „Współczesne leczenie chorób skóry”

„Polfa” Warszawa 2002 r.