Chiny

dr Iwo Augustyński

Gospodarka chińska przed reformą

Okres pierwszy – naśladownictwo modelu

radzieckiego z kilkoma wyjątkami:

mniej radykalna kolektywizacja rolnictwa,

rolnictwo chińskie było generalnie działem

samofinansującym,

głównym źródłem dochodów budżetowych były

przychody przedsiębiorstw państwowych a nie podatek

obrotowy

Gospodarka chińska przed reformą

Wysokie nakłady na przemysł ciężki

Inwestycje w przemyśle stalowym pochłaniały w tym

okresie ok. 85% całości nakładów inwestycyjnych

Inwestycje w rolnictwie ok. 8%

Stopa inwestycji kształtowała się na poziomie 20%-25%

W okresie 1953-78 przemysł ciężki powiększył

produkcję 27 razy, przemysł lekki 9 razy

Wielki Skok (1958-1960)

W rolnictwie utworzono system komun

niedopuszczających nawet istnienia działek

przyzagrodowych,

Utworzono mnóstwo małych, pracochłonnych

zakładów przemysłowych (80 mln Chińczyków było

zaangażowanych przy wytopie stali w

miniaturowych piecach hutniczych),

Doszło do zerwania współpracy z ZSRR

Przyjęcie doktryny samowystarczalności

Rewolucja Kulturalna (1966-1969)

Próba ukształtowania ”człowieka komunistycznego”

Recesja gospodarcza – średnio -2,5%

Po rewolucji Kulturalnej

1971 – uznanie ChRL za legalny rząd Chiński przez

USA i wejście do Rady Bezpieczeństwa ONZ,

Wejście na rynek kapitalistyczny i rezygnacja z

polityki samowystarczalności,

W latach 1971-74 wymiana zagraniczna Chin

wzrosła ponadtrzykrotnie,

1975 Program Czterech Modernizacji (wzrost

produkcji zbóż, stali, kształtowanie kapitału przez

zakupy zagranicznych fabryk i technologii),

Początki reform rynkowych 1976 r. - doście do władzy Deng Xiaopinga,

Redukcja inwestycji w przemyśle ciężkim na rzecz

przemysłu lekkiego i rolnictwa,

Zmniejszenie stopy akumulacji,

Zmiany w rolnictwie: podwyżka cen produktów rolnych,

podniesienie cen dostaw obowiązkowych,

wprowadzenie 50% premii za dostawy ponadobowiązkowe,

powiększenie obszaru działek przyzagrodowych z 5% do 15%

użytków rolnych;

Początki reform rynkowych

W latach '80 pozwolono tworzyć małe

przedsiębiorstwa prywatne,

nieefektywne zakłady przemysłowe przekazywano

kolektywom pracowniczym,

Przyczyny sukcesu reform

I. Stworzenie systemu przywilejów dla biurokracji i

armii

II. Oparcie reformy na osobistym autorytecie Denga.

Zmiany w rolnictwie

Rozpad systemu kolektywnego

W zamian za prawo użytkowania działki ziemi

kolektywnej rodzina była zobowiązana do płacenia

renty, podatku rolnego oraz dostarczenia zespołowi

swego udziału w kwocie produkcyjnej,

Brak prywatyzacji ziemi,

Szybki rozwój przemysłu gminnego i wiejskiego

zatrudniającego ok. 150 mln pracowników – ok.

35% rocznie w latach '80 i ok. 30% w latach '90

Zmiany w rolnictwie Osłabienie polityki jednego dziecka,

Zmniejszenie odsetka dzieci uczęszczających do

szkoły,

Zmniejszanie świadczeń socjalnych,

Degradacja środowiska naturalnego,

Wzrost nierówności: miasto – wieś,

wschód – zachód,

bogaci - biedni.

Zmiany w sektorze pozarolniczym

Program reform (od '84 r.):

system cen kontrolowanych i cen wolnych,

pozbawienie administracji państwowej funkcji

gospodarczych,

system płac bazujący na pracy,

wprowadzenie nowych form własności.

wprowadzenie spółek joint ventures,

system kształcenia kadr kierowniczych dla gospodarki.

Zmiany w sektorze pozarolniczym

autonomia przedsiębiorstw państwowych w niektórych

dziedzinach,

reforma systemu bankowego,

wprowadzenie systemu kontraktowego do organizacji

przemysłu: kontraktowy system zarządzania,

system odpowiedzialności menedżerskiej,

system kontraktów wewnętrznych.

Zmiany w sektorze pozarolniczym komercjalizacja

1988 r. - wprowadzenie Kodeksu przedsiębiorstwa

kodyfikacja praw przedsiębiorstw państwowych,

dalsze rozszerzenie autonomii przedsiębiorstw,

1988 r. - ustawa o bankructwie przedsiębiorstwa,

1993 r. - ustawa o spółkach akcyjnych,

1997 r. - ustawa o spółkach partnerskich (o

nieograniczonej odpowiedzialności),

Zmiany w sektorze pozarolniczym

1999 r. - ustawa o przedsiębiorstwach

jednoosobowych,

2001 r. - członkostwo w WTO

2004 r. - zmiany w konstytucji dopuszczające

istnienie kapitału prywatnego i gwarantujące prawa

własności

Kapitał zagraniczny

Firmy zagraniczne płacą o połowę mniejsze podatki, Głównym zadaniem firm zagranicznych jest

podnoszenie efektywności gospodarki chińskiej, zwiększanie eksportu oraz wdrażanie nowych technologii i technik,

Celem inwestycji zagranicznych nie jest uzupełnianie braków kapitału,

Problemy z przestrzeganiem praw własności intelektualnej,

Płatna edukacja, 60% usług służby zdrowia płacone prywatnie,