CHEMIA ZWIĄKÓW ZAPACHOWYCH I PODSTAWY...
Transcript of CHEMIA ZWIĄKÓW ZAPACHOWYCH I PODSTAWY...
Zakład Chemii Organicznej
SKRYPT DO LABORATORIUM
CHEMIA ZWIĄKÓW
ZAPACHOWYCH I PODSTAWY
PERFUMERII
Część I
Synteza i izolacja aromatycznych związków zapachowych
Opracowanie dr Katarzyna Szwaczko
Zakład Chemii Organicznej
1. Synteza aromatycznych estrów
Estry kwasów karboksylowych (aromatycznych i alifatycznych) z alkoholami i fenolami to
ważna grupa związków zapachowych. Naturalnie występują m.in. w owocach nadając im
charakterystyczny zapach.
O
O
O
O
O
O
O
O heksanian pentynylu
heksanian allilu
maslan butylu
maslan etylu
Naturalna kompozycja estrów o zapachu
ananasowych
Obecność estrów stwierdza się w wielu przetworzonych produktach spożywczych, występują
tam jako syntetyczne dodatki aromatyzujące i poprawiające odbiór produktu przez klienta.
Ponieważ pozyskiwanie naturalnych aromatów jest procesem kosztownym do
aromatyzowania żywności stosuje się syntetyczne esencje otrzymywane metodą syntezy
organicznej lub biosyntezy. Estry zapachowe na skalę przemysłową otrzymuje się na drodze
bezpośredniej estryfikacji Fishera, estryfikacji z udziałem chlorków lub bezwodników
kwasowych oraz w reakcji halogenków (alkilowych i benzylowych) z solami kwasów
karboksylowych. Natomiast biotechnologiczna produkcja estrów polega na reakcji
bezpośredniej estryfikacji lub transestryfikacji katalizowanych przez lipazy rozpuszczalne w
rozpuszczalnikach organicznych. Najliczniejszą grupę estrów przemysłowych stanowią estry
krótkołańcuchowych kwasów karboksylowych (C2-C8) np. octan izobutylu (zapach
wiśniowo-truskawkowy), octan izoamylu (zapach bananowy), octan benzylu (zapach
gruszkowy). Roczna produkcja samych tylko estrów izoamylu wynosi około 70 tyś. ton
rocznie.
Lit. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2009, 3, 5 – 18.
Zakład Chemii Organicznej
CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA - ESTRY
Zadaniem studentów jest otrzymanie aromatycznych estrów na drodze estryfikacji w
obecności stężonego kwasu siarkowego metodą konwencjonalnego ogrzewania (2 estry) oraz
reakcji prowadzonej w reaktorze mikrofalowym (1 ester). Otrzymane estry zostaną
wykorzystane przez studentów w dalszej części pracowni do aromatyzowania wyrobów
kosmetycznych.
Reakcja estryfikacji Fishera w obecności katalizatora metodą
konwencjonalnego ogrzewania
R OH
O
+ R'OHH2SO4
R OR'
O
+ H2O
Odczynniki:
Alkohole dostępne na pracowni:
alkohol etylowy (M=46,07 g/mol; d=0,78 g/cm3),
alkohol metylowy (M=32,04 g/mol; d=0,79 g/cm3),
alkohol izoamylowy (M=88,15 g/mol; d=0,81 g/cm3),
alkohol n-butylowy (M=74,10 g/mol; d=0,80 g/cm3),
Kwasy dostępne na pracowni:
kwas mrówkowy 85% (M=46,03 g/mol; d=1,22 g/cm3)
kwas octowy (lodowaty) (M=60,05 g/mol; d=1,04 g/cm3),
kwas benzoesowy (M=122,12 g/mol),
kwas antranilowy (M=137,14 g/mol),
kwas salicylowy (M=138,12 g/mol).
alkohol 5.0 ml
Kwas organiczny 2.0 ekw.
Kwas siarkowy 96 % 10 kropli
NaHCO3 roztwór 20 % 150-200 ml
MgSO4
CH2Cl2
W kolbie okrągłodennej (100 ml) z chłodnicą zwrotną umieszczamy alkohol (5.0 ml),
odpowiednią ilość kwasu organicznego oraz katalizator H2SO4 96% (w przypadku stałych
reagentów do reakcji można dodać toluen jako rozpuszczalnik). Mieszaninę ogrzewamy
łagodnie przez 1.5-2.0 godzin. Po tym czasie roztwór ochładzamy i wylewamy do zlewki
Zakład Chemii Organicznej
zawierającej 100 ml 20% roztworu NaHCO3. Mieszaninę przenosimy do rozdzielacza i
ekstrahujemy chlorkiem metylenu (2x30 ml). Warstwy organiczne przemywamy 20%
roztworem NaHCO3 (2x30 ml), a następnie wodą (2x30 ml). Ekstrakt organiczny suszymy
siarczanem magnezu, odsączamy środek suszący i odparowujemy rozpuszczalnik na wyparce
próżniowej. Ester przenosimy do fiolki, przechowujemy w szafce do kolejnych zajęć.
W porozumieniu z prowadzącym można wykonać analizę GC-MS lub H-NMR otrzymanego
estru i porównać ją ze wzorcem (w miarę dostępności na pracowni).
Proszę obliczyć wydajność reakcji oraz określić wrażenie węchowe (tzw. obraz węchowy)
otrzymanego estru (zapach przyjemny/drażniący, lekki/ciężki, owocowy, kwiatowy,
trwały/nietrwały itp.). W opracowaniu proszę umieścić mechanizm reakcji estryfikacji.
Przykłady estrów, które można otrzymać tą metodą:
Ester Zapach
Salicynian izoamylu zapach silny, po rozcieńczeniu zapach goździka, orchidei
Octan izoamylu zapach bananów, gruszki
Antranilan metylu zapach ostry, po rozcieńczeniu kwiat pomarańczy
Mrówczan etylu zapach ostry, po rozcieńczeniu zapach rumu
Cynamonian metylu zapach silny, balsamiczny, ambra, poziomka
Zakład Chemii Organicznej
Otrzymywanie octanu benzylu z bezwodnika octowego w obecności
katalizatora metodą konwencjonalnego ogrzewania
Odczynniki:
Bezwodnik octowy 14.0 ml
Alkohol benzylowy 5.5 ml
Kwas siarkowy 96 % 1.5 ml
Octan etylu 30 ml
MgSO4, NaHCO3 roztwór 20 %
CH2Cl2
W 3-szyjnej kolbie okrągłodennej (100 ml) z termometrem i wkraplaczem umieszczamy
bezwodnik octowy oraz katalizator H2SO4 96%. Do mieszaniny wkraplamy alkohol w takim
tempie, by temperatura reakcji nie przekroczyła 30°C. Po dodaniu alkoholu reakcję
prowadzimy przez 1 godzinę utrzymując temperaturę 30°C. Po tym czasie roztwór
ochładzamy i wylewamy do zlewki zawierającej 100 ml i pokruszony lód. Mieszaninę
przenosimy do rozdzielacza i ekstrahujemy chlorkiem metylenu (2x30 ml). Warstwy
organiczne przemywamy 20% roztworem NaHCO3 (2x30 ml), a następnie wodą (2x30 ml).
Ekstrakt organiczny suszymy siarczanem magnezu, odsączamy środek suszący i
odparowujemy rozpuszczalnik na wyparce próżniowej. Ester przenosimy do fiolki,
przechowujemy w szafce do kolejnych zajęć.
W porozumieniu z prowadzącym można wykonać analizę GC-MS lub H-NMR otrzymanego
estru i porównać ją ze wzorcem (w miarę dostępności na pracowni).
Proszę obliczyć wydajność reakcji oraz określić wrażenie węchowe (tzw. obraz węchowy)
otrzymanego estru (zapach przyjemny/drażniący, lekki/ciężki, owocowy, kwiatowy,
trwały/nietrwały itp.). W opracowaniu proszę umieścić mechanizm reakcji estryfikacji.
Zakład Chemii Organicznej
Reakcja estryfikacji Fishera w obecności katalizatora prowadzona w
reaktorze mikrofalowym
R OH
O
+ R'OHH2SO4
R OR'
O
+ H2O
Odczynniki:
Alkohole dostępne na pracowni:
alkohol etylowy (M=46,07 g/mol; d=0,78 g/cm3),
alkohol metylowy (M=32,04 g/mol; d=0,79 g/cm3),
alkohol izoamylowy (M=88,15 g/mol; d=0,81 g/cm3),
alkohol n-butylowy (M=74,10 g/mol; d=0,80 g/cm3),
mentol (M=156,2 g/mol)
Kwasy dostępne na pracowni:
kwas mrówkowy 85% (M=46,03 g/mol; d=1,22 g/cm3)
kwas octowy (lodowaty) (M=60,05 g/mol; d=1,04 g/cm3),
kwas benzoesowy (M=122,12 g/mol),
kwas antranilowy (M=137,14 g/mol),
kwas salicylowy (M=138,12 g/mol).
alkohol 3.0 ml
Kwas organiczny 1.5 ekw.
Kwas siarkowy 96 % 5 kropli
NaHCO3 roztwór 20 % 100 ml
MgSO4
CH2Cl2
W fiolce odpowiedniej do reaktora mikrofalowego zawierającego małe mieszadełko
magnetyczne umieszczamy odpowiednią ilość kwasu, alkoholu i H2SO4. Fiolkę zamykamy
kapslem z septą i umieszczamy w reaktorze. Ustawiamy reakcję na 120ºC, moc 200W,
mieszanie umiarkowane i czas 10 minut. Na komputerze monitorujemy ciśnienie w fiolce
reakcyjnej. Po skończonej reakcji roztwór wylewamy do zlewki zawierającej 60 ml 20%
roztworu NaHCO3. Mieszaninę przenosimy do rozdzielacza i ekstrahujemy chlorkiem
metylenu (2x20 ml). Warstwy organiczne przemywamy 20% roztworem NaHCO3 (2x20 ml)
a następnie wodą (2x20 ml). Ekstrakt organiczny suszymy siarczanem magnezu, odsączamy
środek suszący i odparowujemy rozpuszczalnik na wyparce próżniowej. Ester przenosimy do
fiolki, przechowujemy w szafce do kolejnych zajęć.
Proszę obliczyć wydajność reakcji oraz określić wrażenie węchowe otrzymanego estru
(zapach przyjemny/drażniący, lekki/ciężki, owocowy, kwiatowy, trwały/nietrwały itp.).
Zakład Chemii Organicznej
W porozumieniu z prowadzącym można wykonać analizę GC-MS lub H-NMR otrzymanego
estru i porównać ją, w miarę dostępności na pracowni, ze wzorcem.
PUNKTY KRYTYCZNE SYNTEZY
1. Przed przystąpieniem do wykonywania preparatu proszę zapoznać się ze skróconymi
kartami charakterystyk stosowanych odczynników.
2. Proszę zachować szczególną ostrożność podczas pracy ze stężonym kwasem siarkowym.
3. Reakcja estryfikacji nie lubi wody, proszę zwrócić uwagę by szkło laboratoryjne było
suche.
4. Proszę zwrócić szczególną uwagę przy procesie ekstrakcji, podczas dodawania roztworu
NaHCO3 może wydzielać się duża ilość CO2 (wkraplacz należy często odpowietrzać).
5. Wszelkie prace przy reaktorze mikrofalowym student może wykonywać tylko w obecności
prowadzącego zajęcia.
Zakład Chemii Organicznej
2. Sposoby pozyskiwania olejków eterycznych
Olejki eteryczne to skomplikowane mieszaniny
różnorodnych pod względem chemicznym związków
organicznych od prostych estrów, aldehydów, ketonów i
alkoholi po skomplikowane laktony i terpeny. Rośliny
olejkodajne to takie gatunki, które zawierają ponad 0.01%
olejku eterycznego. W naszym klimacie są rośliny z rodziny
baldaszkowatych (np. kolendra, pietruszka, kminek,
mikołajek), krzyżowych (np. lewkonia, maciejka, kapusta),
wargowych (np. szałwia, mięta, lawenda), różowatych (np.
róża, głóg, tawuła), liliowatych (np. tulipany, liliowce,
hiacynty) i złożonych (np. nawłoć, mlecz, nagietek).
Metody otrzymywania olejków eterycznych zależą od surowca roślinnego oraz trwałości i
lotności jego składników. Spośród najczęściej stosowanych metod izolacji olejków
eterycznych należy wymienić:
(a) destylację z parą wodną, całych roślin lub części; tą metodą pozyskuje się olejki słabo
rozpuszczalne w wodzie i lotne z parą wodną,
(b) ekstrakcję np. ekstrakcję ciągłą w aparacie Soxhleta, ekstrakcja w stanie nadkrytycznym
z CO2, ekstrakcja rozpuszczalnikami nielotnymi (jak np. tłuszcze roślinne, parafina,
wazelina) inaczej maceracja,
(c) absorpcję, podczas, której wykorzystuje się przechodzenie olejku eterycznego do tłuszczu
stałego np. technika enfleurage,
(d) tłoczenie na zimno, często stosowane w przypadku olejków cytrusowych.
Zakład Chemii Organicznej
CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA – Olejki ETERYCZNE i Maceraty
ROŚLINNE
Zadaniem studentów jest otrzymanie dwóch olejków eterycznych na drodze destylacji z parą
wodną i ekstrakcji w aparacie Soxhleta oraz przygotowanie maceratu roślinnego. Wyboru
materiału roślinnego dokonuje student.
Do procesu destylacji z parą wodną dostępne są następujące susze roślinne:
(a) kwiatostany lawendy lekarskiej
(b) kora cynamonowca wonnego
(c) liście rozmarynu lekarskiego
(d) pąki kwiatowe drzewa goździkowego
(e) skórki cytrusów
(f) igły i młode pędy sosny zwyczajnej
Wykonanie destylacji z parą wodną
W kolbie okrągłodennej (500 ml)
należy umieścić 150 ml wody oraz 10
g dobrze roztartego w moździerzu
suszu roślinnego (w przypadku skórek
cytrusowych i pędów sosnowych
należy je pociąć na małe kawałki i
stłuc młotkiem). Następnie
zmontować zestaw do destylacji z
parą wodną składający się z zestawu
do destylacji prostej oraz kociołka grzewczego ustawionego nad palnikiem gazowym.
Kociołek uzupełniamy do 2/3 jego objętości wodą i ogrzewamy na palniku (to nasze źródło
pary). Kiedy w kociołku powstaje para wodna należy go podłączyć za pomocą rurki szklanej i
wężyka do kolby okrągłodennej. Destylację z para wodną prowadzić do momentu zebrania co
najmniej 500 ml destylatu. W miarę potrzeby kolbę okrągłodenną z suszem roślinnym można
dodatkowo ogrzewać koszyczkiem grzewczym. Destylat następnie przenieść do rozdzielacza i
ekstrahować warstwę wodną chlorkiem metylenu (3x50 ml). Połączone warstwy organiczne
wysuszyć siarczanem magnezu, odsączyć środek suszący pod zmniejszonym ciśnieniem i
Zakład Chemii Organicznej
odparować rozpuszczalnik na wyparce próżniowej. Zważyć pozostałość w kolbie i przenieść
do fiolki pozostawiając w szafce na kolejne zajęcia.
Proszę obliczyć % zawartość olejku w materiale roślinnym oraz scharakteryzować otrzymany
olejek określając jego barwę i zapach.
Dodatkowo do ćwiczenia można wykonać analizę TLC lub analizę GC-MS otrzymanego
przez studenta olejku eterycznego i porównać go z komercyjnym olejkiem i/lub wzorcem
głównego składnika tych olejków.
(a) olejek z lawendy lekarskiej; dostępny jest komercyjny olejek
(b) olejek z kory cynamonowca wonnego; wzorzec eugenol
(c) olejek z rozmarynu lekarskiego; wzorce – alfa-pinen, werbenon, kamfora
(d) olejek goździkowy; wzorce – eugenol, izoeugenol
(e) olejek cytrusowy; wzorce – limonen, citronelon, citral, citonellol
(f) olejek sosnowy; wzorce – pinen, limonen
Przykładowy chromatogram gazowy oraz widma
masowe zidentyfikowanych składników
komercyjnego olejku lawendowego (firma Aldrich)
linalol
4-terpineol
octan linalolu
50.0 75.0 100.0 125.0 150.0 175.0 200.0 225.0 250.0 275.0 300.0 325.0 350.0 375.0 400.0 425.0 450.0 475.0 500.00.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5(x1,000)
71 9355 121
139
OH
50.0 75.0 100.0 125.0 150.0 175.0 200.0 225.0 250.0 275.0 300.0 325.0 350.0 375.0 400.0 425.0 450.0 475.0 500.00.00
0.25
0.50
0.75
1.00(x10,000)
71
111
55 154136
HO
Zakład Chemii Organicznej
lawandulol
octan nerolu
kariofilen
PUNKTY KRYTYCZNE SYNTEZY
1. Przed przystąpieniem do wykonywania preparatu proszę zapoznać się ze skróconymi
kartami charakterystyk stosowanych odczynników.
2. Proszę zachować szczególną ostrożność podczas pracy z palnikiem gazowym.
Wykonanie ekstrakcji w aparacie Soxhleta
W kolbie okrągłodennej (pojemność kolby zależy od wielkości gilzy ekstrakcyjnej)
umieszczonej nad koszyczkiem grzewczym należy umieścić heksan (ilość określa
prowadzący) oraz porcelanki grzewcze. Następnie zmontować zestaw do ekstrakcji
ciągłej składający się z gilzy ekstrakcyjne oraz chłodnicy zwrotnej. Na dnie gilzy
należy umieścić nieduży luźny kłębek waty bawełnianej oraz rozgnieciony w
moździerzu materiał roślinny. Gilza może być wypełniona materiałem roślinnym do
2/3 wysokości! Ekstrakcję ciągłą w aparacie Soxhleta proszę prowadzić co najmniej
przez 3 godziny. Po tym czasie ekstrakt zatężyć na wyparce próżniowej. Zważyć
pozostałość w kolbie.
Proszę wykonać analizę GC/MS otrzymanego ekstraktu oraz obliczyć wydajność
procesu ekstrakcji.
Do procesu ekstrakcji dostępny jest następujący materiał roślinny:
(a) kwiatostany lawendy lekarskiej
(b) kora cynamonowca wonnego
(c) liście rozmarynu lekarskiego
50.0 75.0 100.0 125.0 150.0 175.0 200.0 225.0 250.0 275.0 300.0 325.0 350.0 375.0 400.0 425.0 450.0 475.0 500.00.00
0.25
0.50
0.75
1.00(x10,000)
93
69
12155
137
O
O
50.0 75.0 100.0 125.0 150.0 175.0 200.0 225.0 250.0 275.0 300.0 325.0 350.0 375.0 400.0 425.0 450.0 475.0 500.00.00
0.25
0.50
0.75
1.00(x10,000)
69
93
12167
137
O
O
50.0 75.0 100.0 125.0 150.0 175.0 200.0 225.0 250.0 275.0 300.0 325.0 350.0 375.0 400.0 425.0 450.0 475.00.00
0.25
0.50
0.75
1.00(x10,000)
69
93
121136
53
OO
50.0 75.0 100.0 125.0 150.0 175.0 200.0 225.0 250.0 275.0 300.0 325.0 350.0 375.0 400.0 425.0 450.0 475.0 500.00.00
0.25
0.50
0.75
1.00(x10,000)
93 133
79
67161
147
189
Zakład Chemii Organicznej
(d) pąki kwiatowe drzewa goździkowego
(e) skórki cytrusów
(f) igły i młode pędy sosny zwyczajnej
(g) koszyczki rumianku
(h) ziele mięty pieprzowej
PUNKTY KRYTYCZNE SYNTEZY
1. Przed przystąpieniem do wykonywania preparatu proszę zapoznać się ze skróconymi
kartami charakterystyki stosowanych odczynników.
Wykonanie maceratu roślinnego
Maceraty olejowe to cenne surowce kosmetyczne i prozdrowotne. Można je stosować jako
dodatki do wyrobów kosmetycznych (kremów, mydeł, toników), do okładów, nacierań,
kąpieli a także doustnie. Powstają poprzez dodanie do świeżych lub suszonych roślin oleju
roślinnego. Podczas długiego procesu maceracji do oleju roślinnego przechodzą olejki
eteryczne i cenne dla nas związki rozpuszczalne w tłuszczach jak np.; chlorofil, karoteny,
żywice, woski, alkaloidy, witaminy. W zależności od materiału roślinnego maceraty można
przygotowywać techniką na zimno i ciepło.
Maceracja na zimno:
10 g materiału roślinnego umieszczamy w kolbie stożkowej i zalewamy 50 ml oleju
słonecznikowego. Zamkniętą kolbę odstawiamy do szafki na minimum 3 tygodnie. W miarę
możliwości jak najczęściej wstrząsamy zawartość kolby.
Maceracja na ciepło:
10 g materiału roślinnego umieszczamy w kolbie stożkowej, dodajemy 50 ml oleju
słonecznikowego i ogrzewamy na łaźni wodnej przez 10 minut w temperaturze 70ºC.
Zamkniętą kolbę odstawiamy do szafki na minimum tydzień. W miarę możliwości jak
najczęściej wstrząsamy zawartość kolby.
Po zakończonym procesie maceracji odsączamy materiał roślinny (przez gazę, sitko lub
sączek karbowany), a uzyskany aromatyczny olej wykorzystujemy na kolejnych zajęciach
przy produkcji mydła kąpielowego i kul kąpielowych.
Zakład Chemii Organicznej
Do otrzymania maceratu roślinnego dostępne są:
(a) liście zielonej herbaty japońskiej Sencha
(b) płatki kwiatowe nagietka lekarskiego
(c) płatki kwiatowe hibiskusa
(d) materiał własny studenta
Uwaga! Proszę wykonać tylko 2 dowolne maceraty roślinne na całą grupę
laboratoryjną.
3. Analiza GC-MS naturalnych i syntetycznych
olejków aromatycznych, czyli zapach oczami
chemika
Chromatografia gazowa (GC) jest cenną techniką stosowaną do analizy związków
lotnych w próbkach różnego pochodzenia. W połączeniu z detekcją za pomocą spektrometrii
mas umożliwia wykonanie analizy jakościowej i ilościowej lotnych związków organicznych
w próbkach zawierających m.in. wonne olejki eteryczne.
Zadaniem studentów jest analiza jakościowa wybranych przez prowadzącego naturalnych
olejków eterycznych oraz olejków otrzymanych na wcześniejszych zajęciach przez studenta
drogą destylacji z para wodną. Analizie można również poddać próbki perfum dostępne na
zajęciach lub materiał własny studenta.
Wykonanie analizy GC-MS
Przygotowanie próbki do analizy (olejek eteryczny, estry):
Do odpowiedniej buteleczki proszę odmierzyć 2µL badanej cieczy/olejku i rozpuścić w 1.5
ml chlorku metylenu lub heksanu. Jeżeli badany materiał jest mętny należy go uprzednio
przefiltrować przez cienką warstwę Celitu.
Przygotowanie próbki do analizy (perfumy, wody kolońskie itp.):
Duża obecność wody w materiale badanym nie służy kolumnie chromatograficznej. Próbkę
perfum 100 µL należy przenieść do buteleczki (o pojemności ok. 10ml) i dodać do niej 2 ml
heksanu oraz 1 ml wody destylowanej. Zawartość buteleczki wstrząsnąć. Po ustaniu się faz z
Zakład Chemii Organicznej
górnej fazy organicznej proszę pobrać do odpowiedniej buteleczki 20 µL i dodać 1.5 ml
heksanu.
Analizę GC-MS należy wykonać przy użyciu chromatografu gazowego Shimadzu (GCMS-
QP). Warunki rozdziału zgodne z zaleceniami producenta kolumny chromatograficznej:
objętość nastrzyku na kolumnę – 1 µL, temp. dozownika 250°C, temp. detektora 260°C.
Temperatura kolumny utrzymywana według schematu: temp. początkowa 50°C przez 3
minuty, wzrost o 10°C/min do temp. 120°C utrzymywany przez 2 minuty, wzrost o 20°C/min
do temp. 340°C utrzymywany przez minutę. Całkowity czas rozdziału to 24 minuty.
Otrzymane przez studenta chromatogramy gazowe można porównać z dostępnymi na
pracowni wzorcami związków zapachowych, komercyjnymi olejkami eterycznymi oraz bazą
danych widm MS związków organicznych dostępną przy aparacie gazowym.
W opracowaniu ćwiczenia proszę umieścić chromatogram oraz rozszyfrowany skład badanej
próbki.
PUNKTY KRYTYCZNE SYNTEZY
1. Przed przystąpieniem do wykonywania preparatu proszę zapoznać się ze skróconymi
kartami charakterystyk stosowanych odczynników.
2. Wszelkie prace przy chromatografie gazowym student może wykonywać tylko w
obecności prowadzącego zajęcia.
Zakład Chemii Organicznej
SKRÓCONA KARTA CHARAKTERYSTYKI ODCZYNNIKÓW
STOSOWANYCH W I CZĘŚCI ĆWICZEŃ
ODCZYNNIK ZAGROŻENIE ZAPOBIEGANIE
Dichlorometan Działa drażniąco na
skórę
Działa drażniąco na
oczy
Może powodować
podrażnienie dróg
oddechowych
Może wywoływać
uczucie senności lub
zawroty głowy
Podejrzewa się, że
powoduje raka
Może powodować
uszkodzenie
narządów (Wątroba,
Krew) poprzez
długotrwałe lub
narażenie powtarzane
drogą pokarmową
Może powodować
uszkodzenie
narządów (Centralny
układ nerwowy)
poprzez długotrwałe
lub narażenie
powtarzane drogą
oddechową
Nie wdychać mgły/ par/ rozpylonej cieczy
Stosować rękawice ochronne/ odzież
ochronną/ ochronę oczu
W przypadku dostania się do oczu
Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut.
Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i
można je łatwo usunąć. Nadal płukać.
Kwas siarkowy
stężony
Może powodować
korozję metali
Powoduje poważne
oparzenia skóry oraz
uszkodzenia oczu
Może powodować
podrażnienie dróg
oddechowych
Nie wdychać mgły/ par/ rozpylonej cieczy
Stosować rękawice ochronne/ odzież
ochronną/ ochronę oczu
W przypadku kontaktu za skórą lub
włosami
Natychmiast zdjąć całą zanieczyszczoną
odzież. Spłukać skórę pod strumieniem
wody/prysznicem
W przypadku dostania się do dróg
oddechowych
Wyprowadzić lub wynieść poszkodowanego
na świeże powietrze i zapewnić mu warunki
do swobodnego oddychania. Natychmiast
skontaktować się z ośrodkiem
zatruć/lekarzem.
W przypadku dostania się do oczu
Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut.
Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i
Zakład Chemii Organicznej
można je łatwo usunąć. Nadal płukać.
Siarczan magnezu brak brak
Etanol Wysoce łatwopalna
ciecz i pary
Działa drażniąco na
oczy
Przechowywać z dala od źródeł ciepła,
gorących powierzchni, iskrzenia, otwartego
ognia i innych źródeł zapłonu. Palenie
wzbronione.
Stosować ochronę oczu
W przypadku dostania się do oczu
Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut.
Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i
można je łatwo usunąć. Nadal płukać. W
przypadku utrzymywania się działania
drażniącego na oczy: Zasięgnąć porady/
zgłosić się pod opiekę lekarza.
Przechowywać w dobrze wentylowanym
miejscu. Przechowywać w chłodnym
miejscu.
Metanol Wysoce łatwopalna
ciecz i pary
Działa drażniąco na
oczy. Działa
toksycznie po
połknięciu. Działa
toksycznie w
kontakcie ze skórą.
Działa toksycznie w
następstwie
wdychania. Powoduje
uszkodzenie
narządów
Przechowywać z dala od źródeł ciepła,
gorących powierzchni, iskrzenia, otwartego
ognia i innych źródeł zapłonu. Palenie
wzbronione.
Stosować ochronę oczu
W przypadku dostania się do oczu
Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut.
Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i
można je łatwo usunąć. Nadal płukać. W
przypadku utrzymywania się działania
drażniącego na oczy: Zasięgnąć porady/
zgłosić się pod opiekę lekarza.
Przechowywać w dobrze wentylowanym
miejscu. Przechowywać w chłodnym
miejscu.
Butanol Ciecz łatwopalna.
Działa drażniąco na
skórę
Działa drażniąco na
oczy
Może powodować
podrażnienie dróg
oddechowych
Może wywoływać
uczucie senności lub
zawroty głowy
Stosować ochronę oczu
W przypadku dostania się do oczu
Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut.
Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i
można je łatwo usunąć. Nadal płukać. W
przypadku utrzymywania się działania
drażniącego na oczy: Zasięgnąć porady/
zgłosić się pod opiekę lekarza.
Przechowywać w dobrze wentylowanym
miejscu. Przechowywać w chłodnym
miejscu.
Alkohol
izoamylowy
Ciecz łatwopalna.
Może powodować
podrażnienie dróg
oddechowych.
W przypadku dostania się do oczu
Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut.
Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i
można je łatwo usunąć. Nadal płukać. W
przypadku utrzymywania się działania
drażniącego na oczy: Zasięgnąć porady/
Zakład Chemii Organicznej
zgłosić się pod opiekę lekarza.
Przechowywać w dobrze wentylowanym
miejscu. Przechowywać w chłodnym
miejscu.
Heksan Wysoce łatwopalna
ciecz i pary. Działa
drażniąco na skórę.
Podejrzewa się, że
działa szkodliwie na
płodność. Połknięcie i
dostanie się przez
drogi oddechowe
może grozić śmiercią.
Może wywoływać
uczucie senności lub
zawroty głowy. Może
powodować
uszkodzenie
narządów poprzez
długotrwałe lub
narażenie
powtarzane. Działa
toksycznie na
organizmy wodne,
powodując
długotrwałe skutki.
Stosować rękawice ochronne. Nosić okulary
ochronne lub ochronę twarzy. Chronić
przed źródłami ciepła. W przypadku
dostania się do oczu ostrożnie płukać wodą
przez kilka minut. Wyjąć soczewki
kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo
usunąć. Nadal płukać. W przypadku
utrzymywania się działania drażniącego na
oczy: Zasięgnąć porady/ zgłosić się pod
opiekę lekarza.
Przechowywać w dobrze wentylowanym
miejscu. Przechowywać w chłodnym
miejscu.
Kwas octowy Łatwopalna ciecz i
pary. Powoduje
poważne oparzenia
skóry oraz
uszkodzenia oczu.
Stosować rękawice ochronne. Nosić okulary
ochronne lub ochronę twarzy. Chronić
przed źródłami ciepła. W przypadku
dostania się do oczu ostrożnie płukać wodą
przez kilka minut. Wyjąć soczewki
kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo
usunąć. Nadal płukać. W przypadku
utrzymywania się działania drażniącego na
oczy: Zasięgnąć porady/ zgłosić się pod
opiekę lekarza.
Przechowywać w dobrze wentylowanym
miejscu. Przechowywać w chłodnym
miejscu.
Kwas benzoesowy Substancja może
spowodować
poważne oparzenia
skóry oraz
uszkodzenia
oczu. Może też
powodować korozję
metali. Działa
drażniąco na skórę.
Powoduje poważne
uszkodzenie oczu.
Stosować rękawice ochronne. Nosić okulary
ochronne lub ochronę twarzy. W przypadku
dostania się do oczu ostrożnie płukać wodą
przez kilka minut. Wyjąć soczewki
kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo
usunąć. Nadal płukać. W przypadku
utrzymywania się działania drażniącego na
oczy: Zasięgnąć porady/ zgłosić się pod
opiekę lekarza.
Zakład Chemii Organicznej
Może
powodować
podrażnienie dróg
oddechowych. Działa
szkodliwie po
połknięciu.
Kwas salicylowy
Działa szkodliwie po
połknięciu. Powoduje
poważne uszkodzenie
oczu.
Stosować rękawice ochronne. Nosić okulary
ochronne lub ochronę twarzy. Chronić
przed źródłami ciepła. W przypadku
dostania się do oczu ostrożnie płukać wodą
przez kilka minut. Wyjąć soczewki
kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo
usunąć. Nadal płukać. W przypadku
utrzymywania się działania drażniącego na
oczy: Zasięgnąć porady/ zgłosić się pod
opiekę lekarza.
Przechowywać w dobrze wentylowanym
miejscu. Przechowywać w chłodnym
miejscu.
Kwas antranilowy
Działa szkodliwie po
połknięciu. Działa
drażniąco na oczy.
Stosować rękawice ochronne. Nosić okulary
ochronne lub ochronę twarzy. Chronić
przed źródłami ciepła. W przypadku
dostania się do oczu ostrożnie płukać wodą
przez kilka minut. Wyjąć soczewki
kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo
usunąć. Nadal płukać. W przypadku
utrzymywania się działania drażniącego na
oczy: Zasięgnąć porady/ zgłosić się pod
opiekę lekarza.
Przechowywać w dobrze wentylowanym
miejscu. Przechowywać w chłodnym
miejscu.