„Być zwyciężonym i nie ulec to zwycięstwo,

zwyciężyć i spocząć na laurach to klęska.”

J. Piłsudski

Ojciec (Józef Wincenty Piłsudski) był komisarzem powstania styczniowego na Żmudzi, zaś matka (Maria z Billewiczów) wywodziła się ze znakomitego rodu litewsko-polskiego. Trudności gospodarcze i pożary w majątku sprawiły, że cała rodzina przeniosła się w końcu do Wilna, gdzie przyszły marszałek uczęszczał do gimnazjum. W 1885 roku Piłsudski rozpoczął w Charkowie studia medyczne.Bardzo ważną datą w życiu młodego Piłsudskiego stał się 13 marca 1887 roku, kiedy został przypadkowo aresztowany razem z grupą spiskowców przygotowujących zamach na cara Aleksandra III. Brat przyszłego marszałka Bronisław został skazany na 15 lat katorgi na Syberii, zaś on sam na 5 lat zesłania do wschodniej Syberii.

Z zesłania wrócił do Wilna w lipcu 1892 roku. Od razu konsekwentnie zaangażował się w działalność miejscowych socjalistów, poznał też swą przyszłą żonę – Marię z Koplewskich Juszkiewiczową, możliwe, że również Romana Dmowskiego. Po utworzeniu w listopadzie 1892 roku Polskiej Partii Socjalistycznej Piłsudski wszedł w skład sekcji litewskiej tej organizacji.

Z czasem stanął konsekwentnie na gruncie PPS-owskiej koncepcji niepodległości Polski, preferując – odmiennie niż SDKPiL – stanowisko klasowe. Podobne stanowisko prezentował w 1896 roku, gdy przez sześć miesięcy przebywał w Londynie, m.in. na kongresie II Międzynarodówki. Po powrocie do Wilna kontynuował dotychczasową działalność w „Robotniku”, coraz wyraźniej też zaczęły się ujawniać jego zdolności przywódcze. Po powrocie z kolejnego wyjazdu do Londynu (1899) ożenił się z Marią Juszkiewiczową, a wkrótce państwo Piłsudscy przenieśli się do Łodzi.

Konflikty z parlamentem, przeciążenie pracą i specyficzny tryb życia

marszałka sprawiły, że Piłsudski zaczął mieć kłopoty ze zdrowiem. W

kwietniu 1928 roku przeszedł lekki atak apoplektyczny, którego

skutki dość szybko się cofnęły, lecz od tego czasu polityk zaczął się

szybko starzeć zewnętrznie, nieproporcjonalnie do rzeczywistego

wieku, i coraz częściej zdarzały mu się niekontrolowane reakcje w

kontaktach służbowych. Nie utracił co prawda trzeźwości oceny

sytuacji międzynarodowej Polski, zaczął być jednak nieco

anachroniczny w rozumieniu roli poszczególnych rodzajów broni na

współczesnym polu walki. Dla podratowania zdrowia nadal jeździł do

Druskiennik, a od 1930 roku do resztówki w Pikieliszkach, na północ

od Wilna. Bywał również w Rumunii, ponadto w 1930 roku wyjechał

na Maderę, a w roku 1932 do Egiptu.

Ostatnie miesiące życia Piłsudskiego upłynęły w atmosferze pracy nad nową

konstytucją, znacznie wzmacniającą znaczenie prezydenta w państwie. Była

to tzw. konstytucja kwietniowa z 1935 roku. Piłsudski był już wtedy ciężko

chory i w tym samym roku, w niedzielę 12 maja, zmarł w Belwederze na

raka wątroby. Po manifestacyjnym pogrzebie jego ciało złożono w krypcie

św. Leonarda w katedrze wawelskiej. Rok później na wileńskim cmentarzu

na Rossie złożono w jednym grobie ekshumowane z Sugint na Litwie

szczątki Marii z Billewiczów Piłsudskiej, matki marszałka, oraz urnę z jego

sercem. W roku 1938 trumna ze szczątkami Józefa Piłsudskiego została

przeniesiona do krypty pod Wieżą Srebrnych Dzwonów, gdzie stoi do dziś.

Z okazji Święta Niepodległości oraz zbliżającej się rocznicy przywrócenia imienia Marszałka Józefa Piłsudskiego Szkole Podstawowej w Iłowie, ksiądz Jan Gałażewski Honorowy Obywatel Gminy Iłów napisał rozważania na temat postaci wielkiego Polaka w powiązaniu z historią Polski, w tym również z historią Iłowa. Przytoczę fragmenty tych rozmyślań:„Wiek XX był dla naszej Ojczyzny czasem cierpień, wojen. Był też czasem nadziei i budowania nowej rzeczywistości. Wiek ten wycisnął również na naszej gminie i parafii iłowskiej, a szczególnie na samym Iłowie niezatarte smutne piętno. Niegdyś mieliśmy rynek iłowski otoczony pięknymi budowlami o charakterystycznej, architekturze, piękny budynek remizy Straży Pożarnej i tuż przed nią pomnik bohaterów Iłowszczyzny oraz Marszałka Józefa Piłsudskiego. Działania wojenne zniszczyły większość zabudowań.Lata trzydzieste ubiegłego stulecia to czas, kiedy zacząłem chodzić do szkoły. Jako dziecko brałem udział w budowie nowego budynku szkolnego. W tych murach mamy swoje dziecięce cegiełki, bo wiele tych cegiełek naszymi dziecięcymi rękami zostało wniesione na rusztowania i mury. Trzeba pamiętać, że wtedy nie było takich dźwigów, jakie dzisiaj są używane na budowie. Wszystkie materiały budowlane wnoszone były na barkach robotników i na rękach dzieci. Wtedy jako dziecko nie rozumiałem, ale dziś po długich latach to rozumiem i wiem, jak odważni i wspaniali byli ci ludzie, którzy podjęli decyzję budowy nowej szkoły w Iłowie. Chwała wam rodzice, którzyście w wielkiej biedzie sami żyli, a pomagaliście finansowo w tym przedsięwzięciu. Chwała i cześć tym, którzy z racji stanowiska, jakie piastowali, decydowali o powstaniu nowej szkoły, a więc panu Janowi Łachecie przedwojennemu wójtowi gminy oraz kochanemu naszemu kierownikowi szkoły panu Józefowi Skwierzyńskiemu. Były to wspaniałe wzory do naśladowania.W naszych domach, w rozmowach naszych najbliższych, częstym gościem był Marszałek. Nam, dzieciom, już z tych rozmów był dobrze znany. A jeśli dodamy jeszcze i to, co w szkole mówili nam nauczyciele, to okazało się, że my, dzieci, dużo wiedzieliśmy o naszym wspaniałym Polaku, o Marszałku Józefie Piłsudskim. I byliśmy tacy dumni, że patronem naszej szkoły jest tak wielki człowiek. Również nasi rodzice, nauczyciele, mieszkańcy parafii i gminy Iłów wiedzieli, kim był i co zrobił dla Polski Marszałek Piłsudski. Wiedzieli, bo wielu z nich było na wojnie w 1920 roku i pod wodzą Marszałka Piłsudskiego zagrodzili drogę armii bolszewickiej, nie tylko do Warszawy, lecz do całej Europy. Dlatego z wielką dumą nadali imię swojego wielkiego wodza nowobudowanej szkole. Nadanie więc szkole w Iłowie imienia Marszałka było wyrazem wdzięczności tego ludu iłowskiego dla swojego wodza, który ich ocalił. Czy molo być inaczej? Trudno sobie wyobrazić.

Ale tym, którzy mieliby jakiekolwiek wątpliwości, chciałbym przypomnieć, że Marszałek Józef Piłsudski był nie tylko doskonałym wodzem i strategiem na polu bitwy, na polu dowodzenia, ale był przede wszystkim dobrym i niesłychanie skromnym człowiekiem, a szczególnie wielkim patriotą kochającym Polskę. Przytoczę tu niektóre wydarzenia z życia Marszałka. W 1919 roku Józef Piłsudski jako naczelnik powstałego państwa polskiego reaktywował zamknięty przez cara uniwersytet wileński, będący niegdyś ośrodkiem kultury polskiej i polskiego patriotyzmu. Marszałek na potrzeby tej uczelni przeznaczał odtąd całą swoją pensję. Innym gestem świadczącym o wielkości, a zarazem pokorze Marszałka jest to, że w momencie, kiedy parlament zaproponował Piłsudskiemu stanowisko prezydenta, Marszałek odpowiedział skromnie: moje zadanie wypełniłem, wolność Polski z moimi żołnierzami wywalczyłem, a teraz wy dobrze rządźcie Polską. A dla siebie nic nie zostawił. Miał tylko jeden szynel wojskowy, a dom w Sulejówku postawili mu jego żołnierze z własnych składek. Swego bogactwa nie miał żadnego. Jeszcze jedna refleksja i przypomnienie. Kiedy w 1920 roku sowieci zaplanowali po gruzach Warszawy opanowanie całej Europy. Radziłbym postarać się o niewielką nowelę Stefana Żeromskiego p.t. „ Na plebanii w Wyszkowie”, w której autor opisuje, jak to rząd Polski pod przewodnictwem Dzierżyńskiego, na plebanii w Wyszkowie czekał na upadek Warszawy. Warto tę nowelkę przeczytać, aby dowidzieć się, w jakich to luksusach czekał ten rząd, niby Polski rząd, na gruzy Warszawy i upadek Polski. Właśnie Piłsudski okazał się dla Sowietów bardzo niegościnny! Powiedział Bolszewikom: Nie! Dalej nie pójdziecie. Przez Polskę nie ma przejścia. To sławetne :”nie!” my Polacy nazywamy cudem nad Wisłą, a historycy stawiają w rzędzie siedmiu największych bitew świata, a Marszałka Józefa Piłsudskiego na panteonie największych wodzów świata. Takiego to Wodza, Męża Stanu nosi nasza ukochana iłowska szkoła. Do tego tak przywykliśmy, że nie potrafimy inaczej myśleć, jak tylko: Szkoła Podstawowa imienia Marszałka Józefa Piłsudskiego w Iłowie”

Fragmenty rozważań o Marszałku Józefie Piłsudskim wybrała Emilia Dragan

Marszałek Józef Piłsudski to

wielki Polak i patriota. To jemu Polacy

zawdzięczają odzyskanie niepodległości w

1918 roku po 123 latach niewoli. To on

1920 roku zatrzymał i rozgromił

agresorów sowieckich podczas Bitwy

Warszawskiej, zwanej Cudem nad Wisłą.

Społeczeństwo Iłowa doceniło i

docenia ogromne zasługi Marszałka dla

naszej Ojczyzny. W 1932 roku ze składek

mieszkańców zbudowano w Iłowie okazały

pomnik ku czci Marszałka Józefa

Piłsudskiego oraz Iłowiaków poległych w

walkach w 1920 roku.

Pomnik usytuowano w centralnej

części Iłowa – przed remizą OSP. Przed

pomnikiem odbywały się uroczystości

patriotyczne. Podczas II wojny światowej

pomnik uległ zniszczeniu.

Obecnie

Wniosek o nadanie imienia

Uchwała w sprawie nadania imienia

Patronat Prezydenta Kaczorowskiego nad uroczystością przywrócenia imienia Szkole Podstawowej w Iłowie

Uroczystość przekazania sztandaru przez fundatora – Mariusza Ambroziaka społeczności szkolnej na ręce dyrektora

szkoły - Ewy Ryfa.

Parada orkiestry i Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego

na ulicach Iłowa

Warta honorowa przy tablicy z wizerunkiem Marszałka Piłsudskiego

w Szkole Podstawowej w Iłowie

Przedwojenna absolwentka szkoły Podstawowej w Iłowie – Alina Szymaniak wykonuje

pieśń o Marszałku.

Występy dzieci na uroczystości nadania imienia Szkole Podstawowej w Iłowie.

Absolwent iłowskiej szkoły - prof. Jan Antoszkiewicz dziękuje za zaproszenie i składa gratulacje społeczności

szkolnej.

  „APEL”To już prawie wiek przeminął,

Wichry dziejów przeleciały.

Polak wciąż będzie wspominał

Tamten czas wspaniały.

 

Spójrz na kraj ten, bracie młody,

Może hen pod lasem

Nad mogiłą brzezin chłody

Pieśń ojczystą szumią czasem.

 

Może wiatr w gałęziach huczy,

Ty serce otwieraj

Niech się wielkich rzeczy uczy,

Skarby dziejów zbieraj.

 

Jak to jęczał kraj w niewoli,

Jak to wieszcze śnili,

Jak powstańcy w czarnej roli

Kości swe złożyli.

 

Aż opatrzność Polsce dała

Męża z wielkim duchem.

Rozkazał aby powstała,

Wstrząsnęła łańcuchem.

I wyruszyły Legiony

Naprzeciw historii.

Dokonał się czyn szalony

Chwały i wiktorii.

 

Miły bracie zamknij oczy.

Szabel błysk, strzemiona dzwonią.

Za Wisłą co koń wyskoczy,

Nasi Bolszewików gonią.

 

Nasyć ducha, pokrzep ciało

I stań z pokoleniem.

Wesprzyj Polskę zmartwychwstałą

Prawym swym ramieniem.

 

Skróć pazerne łapy śliskie,

Co rwą kawał sukna święty.

Wykorzeniaj chęci niskie,

Niech zły chwast będzie wycięty.

 

Z woli naszej niech wyrasta

Marszałka posag dziejowy.

Nad nami Królewska Łaska

Świętej Panny z Częstochowy.

 

(Karol Cieślak)

I. Krótka i długa ta droga jest,Szkoła na życie daje nam chrzest,Tak umocnieni dzielnie staniemyRozwiązać życiowy test.

Ref. Wdzięczną zanućmy pieśńA Ty ją wietrze nieś,Niech sławi dziś radosny czasW miejscu, co łączy nas.Tworzymy zgodny chór,Mając Marszałka wzór.Połączmy dłonie siostra - brat,W dorosły krocząc świat.

II. Męstwem i wiarą masz słabość znieść,Tak patronowi oddamy cześć,Młodość i wiosna to pieśń radosnaNa twoją śpiewana cześć.

Ref. Wdzięczną zanućmy pieśń….

III. My wierne dzieci iłowskich stronNa narodowy śpiewamy ton.Nasza spuścizna – honor, ojczyzna,Przeszłych pokoleń plon.

Ref. Wdzięczną zanućmy pieśń….

Słowa: Karol CieślakMuzyka: Zbigniew Kubiak

W roku jubileuszu 500-lecia nadania praw miejskich dla Iłowa zorganizowano uroczystość patriotyczną, podczas której odsłonięto tablicę ku czci Marszałka Józefa Piłsudskiego i Iłowiaków poległych w obronie Ojczyzny. Obelisk z tablicą znajduje się w Rynku Staromiejskim w Iłowie.

Począwszy od 2006 r. przy obelisku Marszałka Józefa Piłsudskiego w Iłowie organizowane są uroczystości z okazji święta odzyskania niepodległości.

Uroczystościom towarzyszą: apel poległych, składanie kwiatów oraz śpiewanie pieśni patriotycznych.

W 2010 r. przypadła 90 rocznica Bitwy Warszawskiej. Z tej okazji zorganizowano

w Iłowie uroczystość patriotyczną upamiętniającą to wydarzenie.

Grupa Młodzieżowa PAMIĘĆ działająca przy Stowarzyszeniu na Rzecz Rozwoju Ziemi Iłowskiej objęła honorowym patronatem

gminny konkurs „ Życie i działalność Marszałka Józefa Piłsudskiego”, organizowanym przez Szkołę Podstawową im. Marszałka Józefa

Piłsudskiego w Iłowie

Nagrodzone i wyróżnione albumy w gminnym konkursie.

W 2010 r. Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Ziemi Iłowskiej weszło w

posiadanie medalionu z wizerunkiem Marszałka Józefa Piłsudskiego,

znajdującego się przed wojną w Iłowie na pomniku ku czci Marszałka.

Medalion ten został uchroniony i schowany w 1939 r. przez

mieszkańca Iłowa – Juliana Gajewskiego, po zniszczeniu pomnika

przez Niemców. Wnuk Juliana - Mieczysław Eugeniusz Gajewski

podarował ukrywany przez 70 lat medalion. Młodzież włączy się w

prace prowadzące do wzniesienia pomnika na wzór przedwojennego ,

znajdującego się przed remizą straży pożarnej w Iłowie.