Budet Unii Europejskiej w piguceNa co wydaje si pienidze? Skd pochodz pienidze? Jak uchwala si budet? Jak wydaje si i kontroluje pienidze? Jak Unia rozlicza si ze swoich wydatkw?

KOMISJA EUROPEJSKA

Na co wydaje si pienidze?Roczny budet UE stanowi okoo 1% dochodu narodowego pastw czonkowskich Unii, co odpowiada kwocie okoo 244 euro na jednego mieszkaca. Pienidze te maj suy poprawie codziennego ycia obywateli. Dla studentw moe to oznacza szans nauki za granic; dla maych przedsibiorstw atwiejszy dostp do wikszych rynkw zbytu i uczciwe warunki prowadzenia dziaalnoci gospodarczej; dla badaczy wiksz szans na realizacj pomysw; dla poszukujcych pracy nowe moliwoci szkole. Bezporednio czy porednio, wszyscy w jakim stopniu korzystamy z dziaa finansowanych z budetu Unii Europejskiej w postaci czystszych pla, bezpieczniejszej ywnoci, lepszych drg czy te gwarancji praw podstawowych. Dziaania i projekty finansowane z budetu UE s odzwierciedleniem priorytetw wyznaczonych w danym okresie przez UE. Szereguje si je wedug szeciu obszernych kategorii wydatkw (zwanych dziaami) i wedug 31 rnych obszarw polityki. Z budetu Unii Europejskiej finansowane s dziaania i projekty w tych dziedzinach polityki, w ktrych wszystkie pastwa czonkowskie zgodziy si dziaa na poziomie Unii. Poczenie si w tych obszarach pozwala osign lepsze wyniki mniejszym kosztem. S te jednak takie dziedziny, w ktrych kraje UE postanowiy dziaa na poziomie krajowym. Na przykad krajowe ubezpieczenia spoeczne, system emerytalno-rentowy, system opieki zdrowotnej lub system edukacji finansowane s nadal ze skarbu pastwa lub kas samorzdowych. Zgodnie z zasad pomocniczoci Unia podejmuje dziaania tylko wwczas, gdy cele zamierzonego dziaania nie mog zosta osignite w sposb wystarczajcy przez pastwa czonkowskie (zarwno na poziomie centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym) i jeli ze wzgldu na skal lub skutki proponowanego dziaania mona je lepiej osign na poziomie Unii.

44,6% 42,5% 1,3% 5,7% 5,9%

Konkurencyjno i spjno Zasoby naturalne: rolnictwo, rozwj obszarw wiejskich, rodowisko i rybowstwo Obywatelstwo, wolno, bezpieczestwo i sprawiedliwo UE jako partner na arenie midzynarodowej Inne, w tym wydatki administracyjne Wydatki UE w % (20072013)

50

45

40

35

30

25

20

15

10

5

0

2

badawczego daje zatrudnienie naukowcowi, przedsibiorcy i dystrybutorowi, konsumentowi za zapewnia ochron. Osignicie dugoterminowego wzrostu gospodarczego zaley take od waciwego wykorzystania i powikszenia potencjau wzrostu Unii Europejskiej. Priorytet ten znany jako spjno zakada wsparcie regionw, ktre znajduj si w szczeglnie niekorzystnej sytuacji ekonomicznej, w procesie przeksztace gospodarczych koniecznych do tego, by stawi czoo wiatowej konkurencji. Innowacje i gospodarka oparta na wiedzy stwarzaj w tych regionach niepowtarzaln okazj do uruchomienia mechanizmu wzrostu. Wysiki Unii w tym zakresie zmierzaj do osignicia spjnoci i koncentruj si na rozwoju infrastruk tury oraz udzielania regionom pomocy w szkoleniu pracownikw i wdraaniu najnowszych technologii produkcyjnych. Budet UE suy take wspomaganiu wsppracy spoeczno-ekonomicznej midzy regionami i krajami. Projekty unijne obejmuj czsto wymian dowiadcze, wiedzy i umiejtnoci, co moe by szczeglnie cenne dla regionw sabiej rozwinitych.

Wzrost gospodarczy i zatrudnienieW latach 20072013 kraje UE postanowiy skierowa znacz cz wsplnych wysikw i rodkw z unijnego budetu na przyspieszenie wzrostu gospodarczego i tworzenie miejsc pracy. Zrwnowaony wzrost sta si jednym z gwnych priorytetw Unii. Gospodarka UE musi by bardziej konkurencyjna, a regiony sabiej rozwinite musz nadrobi dystans dzielcy je od innych. By poprawi poziom konkurencyjnoci gospodarki, potrzeba wicej inwestycji w badania naukowe i edukacj, bardziej rozbudowanych sieci transportowych i energetycznych oraz lepszych warunkw zatrudnienia. Dziki temu pomys opracowany w laboratorium znajdzie praktyczne zastosowanie w maych przedsibiorstwach w caej UE, a przez to trafi do powszechnego obrotu przy penym poszanowaniu praw konsumentw. W ten sposb sfinansowanie jednego projektu

Nasze zasoby naturalneDziki zrnicowaniu geograficznemu i klimatycznemu pastwa czonkowskie wytwarzaj wiele rozmaitych produktw rolnych, ktre konsumenci w Europie mog kupowa po przystpnych cenach. Wysiki UE w tej dziedzinie maj dwa podstawowe cele. Po pierwsze to, co si wytwarza, musi odpowiada temu, czego chc konsumenci. Dotyczy to szczeglnie wysokiego pozio mu bezpieczestwa i jakoci produktw rolnych. Po drugie rolnicy produkujcy ywno powinni mie3

moliwo planowania i przystosowywania swoich produktw do oczekiwa konsumentw, przestrzegajc jednoczenie przepisw w zakresie ochrony rodowiska naturalnego i dobrostanu zwierzt. Aby waciwie gospodarowa zasobami naturalnymi i skutecznie je chroni, potrzebne s take bezporednie dziaania na rzecz ochrony rodowiska, restrukturyzacji i dywersyfikacji gospodarki rolnej oraz promowania metod zrwnowaonego rybowstwa. Choroby zwierzce, wycieki ropy czy zanieczyszczenie rodowiska rozprzestrzeniaj si niezalenie od granic pastwowych. Tego typu zagroenia wymagaj dziaa na wielu frontach i w kilku krajach jednoczenie.

skuteczna, gdy pastwa UE wymieniaj si informacjami i dziaaj wsplnie. Unia Europejska dy do skuteczniejszego zarzdzania przepywami migracyjnymi, powszechnej wsppracy w sprawach karnych i sdowych oraz do budowy bezpiecznego spoeczestwa opartego na zasadach praworzdnoci.

By Europejczykiem debata, dialog i kulturaJest nas w Unii okoo 500 milionw. Mwimy wieloma rnymi jzykami i wywodzimy si z rnych kultur. Razem tworzymy bezcenne bogactwo Unii Europejskiej rnorodno kulturow opart na wsplnych wartociach. Budet UE ma pomc w promowaniu i ochronie tego kulturowego dziedzictwa i bogactwa, zachcajc jednoczenie do aktywnego uczestnictwa w toczcych si wok debatach. Ma take suy ochronie zdrowia publicznego i interesw konsumenckich.

Podstawowe swobody, bezpieczestwo i sprawiedliwoTake walka z terroryzmem, przestpczoci zorga nizowan i nielegaln imigracj jest o wiele bardziej

Od 1987 r., odkd dziaa program Erasmus, ponad 2 miliony europejskich studentw skorzystao z szansy odbycia czci studiw w innym kraju UE.

4

W Tajlandii dziki ECHO zapewniono infrastruktur sanitarn oraz pomoc w postaci podstawowych artykuw ywnociowych dla ponad 70 tysicy uchodcw ze Zwizku Myanmar.

Unia jako partner na arenie midzynarodowejOddziaywanie funduszy unijnych nie koczy si na naszych granicach zewntrznych. Dla jednych budet Unii jest rdem pomocy nadzwyczajnej po klsce ywioowej. Dla innych oznacza dugoterminowe wsparcie wysikw na drodze do dobrobytu, stabilizacji i bezpieczestwa.

Oprcz dugoterminowego wsparcia, jakie oferuje Unia Europejska, 77 rozwijajcych si krajw Afryki oraz regionu Karaibw i Pacyfiku moe take skorzysta z Europejskiego Funduszu Rozwoju (niezalenego od budetu UE). Budet 10. EFR, obejmujcy lata 20082013, wynosi 22,7 mld euro. rodki z EFR przeznacza si na oglne i sektorowe wsparcie budetowe dla krajw AKP, transport i infrastruktur, demokratyzacj rzdw, rolnictwo i rozwj obszarw wiejskich, zdrowie i edukacj.

Koszty administracyjneObejmuj one koszty personelu i budynkw wszystkich instytucji UE, w tym Parlamentu Europejskiego, Rady, Komisji Europejskiej, Trybunau Sprawiedliwoci Unii Europejskiej i Trybunau Obrachunkowego.Setki tysicy osb stracio domy wskutek kataklizmu wywoanego przez cyklon Sidr w Bangladeszu. Unia udzielia pomocy na czn kwot 6,5 mln euro na zaspokojenie podstawowych potrzeb ludnoci, m.in. wod, ywno oraz schronienie.

5

Skd pochodz pienidze?Unia Europejska posiada tzw. zasoby wasne, z ktrych finansuje swoje wydatki. Z prawnego punktu widzenia zasoby te nale do Unii. Pastwa czonkowskie gromadz je w jej imieniu i przekazuj do unijnego budetu. Zasoby wasne dziel si na trzy rodzaje (podane wartoci odnosz si do szacunkowych dochodw na rok 2010 i su wycznie jako przykad): Tradycyjne zasoby wasne (TZW) pochodz gwnie z opat celnych pobieranych od towarw sprowadzanych z krajw nienalecych do UE. Przynosz w przyblieniu 12% cakowitej wartoci dochodw. Zasoby oparte na podatku od wartoci dodanej (VAT) w postaci jednakowej stawki procentowej stosowanej do ujednoliconej wartoci dochodw z tytuu VAT osiganych przez kade pastwo czonkowskie. rodki uzyskane w ten sposb stanowi 11% cakowitych dochodw. Zasoby oparte na dochodzie narodowym brutto (DNB) uzyskiwane poprzez zastosowanie jednolitej stawki procentowej do DNB kadego pastwa czonkowskiego. Mimo zmiennego charakteru tej pozycji jest to obecnie najwiksze rdo rodkw finansowych UE, stanowice okoo 76% cakowitej wartoci dochodw.

Skd pochodz pienidze?80 70 60 50% dochodw ogem76%

2000 r. Prognoza na 2010 r.

40 30 20 10 016% 12%

38%

40%

11% 5% 1%

Do budetu wpywaj te inne dochody, takie jak podatki od wynagrodze pracownikw instytucji UE, skadki wpacane przez pastwa spoza UE na niektre programy unijne oraz kary finansowe nakadane na przedsibiorstwa za amanie prawa konkurencji i innych przepisw. Tego rodzaju rodki stanowi cznie okoo 1% budetu. Cakowite, przewidywane dochody UE na 2010 r. to okoo 122,9 mld euro. rodki wpywajce do budetu od poszczeglnych pastw odzwierciedlaj z grubsza poziom ich dobro bytu gospodarczego. Niemniej jednak Niemcy, Niderlandy, Austria, Szwecja i Zjednoczone Krlestwo

Tradycyjne zasoby Zasoby oparte na wasne VAT

Zasoby oparte na DNB

Pozostae dochody

Zasoby wasne w budecie UE 6

Dochody i wydatki budetowe podlegaj nastpujcym ograniczeniom: traktaty nie zezwalaj na deficyt w budecie Unii. Oznacza to, e wszystkie wydatki naley pokry z dochodw; limit maksymalnych wydatkw uzgodniony przez rzdy i parlamenty pastw czonkowskich, okrelany take jako puap zasobw wasnych. Limit ten ustalono obecnie na poziomie 1,24% produktu narodowego brutto (PNB) w Unii dla patnoci z budetu UE. Odpowiada to w przyblieniu kwocie 293 euro na jednego mieszkaca Unii; wieloletnie ramy finansowe uzgodnione przez Parlament Europejski, Rad i Komisj Europejsk, ktre pozwalaj na kontrolowanie zmian sytuacji budetowej wedug poszczeglnych kategorii wydatkw w ustalonej perspektywie czasowej; rozporzdzenie finansowe przyjte przez Rad i Parlament, ktre okrela zasady opracowywania i wykonywania budetu, a take zarzdzania budetem i jego kontroli.

korzystaj z okrelonych zniek (tzw. korekt) przy obliczaniu skadek, ktre zmniejszaj ich (nadmierny zdaniem tych pastw) wkad netto do budetu. Z drugiej strony fundusze unijne kierowane do beneficjentw w pastwach czonkowskich i pastwach trzecich odpowiadaj ustalonym przez Uni priorytetom. Wprawdzie wszystkie pastwa czonkowskie korzystaj z budetu UE, jednak mniej zamone kraje otrzymuj proporcjonalnie wicej ni te bogatsze. Wynika to z zasady solidarnoci, na ktrej opieraj si programy UE, szczeglnie w kontekcie polityki spjnoci.

7

Jak uchwala si budet?Komisja, Parlament i Rada odgrywaj rne role i maj rne uprawnienia w procesie podejmowania decyzji budetowych. Na pocztek, po otrzymaniu zgody Parlamentu Europejskiego udzielonej wikszoci gosw, Rada przyjmuje wieloletnie ramy finansowe. Wieloletnie ramy finansowe, przyjmowane na co najmniej pi lat, okrelaj roczne grne granice (okrelane mianem puapw) wydatkw w poszczeglnych dziaach. Puapw tych naley przestrzega w budetach rocznych. Umoliwiaj one dugofalowe planowanie wydatkw, a jednoczenie zapewniaj pewn elastyczno budetow. Ostatnie wieloletnie ramy finansowe obejmuj okres siedmioletni 20072013. Ustanowiona w traktacie lizboskim coroczna procedura budetowa trwa od 1 wrzenia do 31 grudnia.

W SKRCIEDecyzje dotyczce budetu UE podejmuje si w sposb demokratyczny na wszystkich etapach Roczny budet wymaga nie tylko zatwierdzenia ze strony Parlamentu Europejskiego i Rady; prawie wszystkie dziaania musz by poprzedzone odpowiednim aktem prawnym. Ma on form aktu upowaniajcego, czyli podstawy prawnej, proponowanej przez Komisj i zatwierdzonej przez organ prawodawczy: albo sam Rad, albo jak czsto bywa Rad i Parlament.

Komisarz Janusz Lewandowski omawia kwestie budetowe na konferencji prasowej.

8

Czytanie w ParlamencieParlament ma 42 dni na przyjcie budetu w czytaniu w padzierniku lub przekazanie swoich poprawek Radzie. Rada moe przyj poprawki w terminie 10 dni i przyj projekt budetu.

Komitet pojednawczyJeeli Rada nie przyjmie poprawek Parlamentu, tworzy si komitet pojednawczy, w ktrego skad wchodz czonkowie Rady (lub ich przedstawiciele) oraz taka sama liczba czonkw Parlamentu Europejskiego. Komitet pojednawczy ma za zadanie opracowa wsplny projekt w terminie 21 dni. Po uzgodnieniu (na pocztku listopada) wsplnego projektu w komitecie pojednawczym, Rada oraz Parlament maj 14 dni na jego przyjcie lub odrzucenie. Parlament moe przyj budet, nawet jeli Rada odrzuci wsplny projekt. Jeeli Rada lub Parlament odrzuci wsplny projekt, a drugi organ wadzy budetowej nie bdzie w stanie podj decyzji, budet zostaje odrzucony i Komisja musi przedstawi nowy projekt budetu.

Rada do Spraw Gospodarczych i Finansowych.

Projekt budetu przygotowany przez KomisjDo dnia 1 lipca wszystkie instytucje i organy UE obliczaj (zgodnie z wasnymi procedurami wewntrznymi) szacunkow warto swoich budetw na przyszy rok. Komisja konsoliduje te szacunkowe wartoci i opracowuje projekt budetu rocznego, ktry przedkada Radzie i Parlamentowi Europejskiemu do dnia 1 wrzenia. W praktyce Komisja stara si przedstawi projekt budetu do koca kwietnia lub do pocztku maja.

Czytanie budetu w RadzieRada przyjmuje stanowisko w sprawie projektu budetu wraz z ewentualnymi poprawkami i przekazuje je Parlamentowi Europejskiemu przed 1 padziernika. Rada informuje take Parlament Europejski o powodach, ktre uzasadniaj jej stanowisko.

Jerzy Buzek, przewodniczcy Parlamentu Europejskiego (20092011).

9

Jeeli na pocztku roku budetowego budet na ten rok nie jest jeszcze ostatecznie przyjty, wydatki miesiczne nie mog przekroczy 1/12 rodkw zapisanych w budecie na poprzedni rok budetowy.

Podobne procedury obowizuj przy przyjmowaniu listw w sprawie poprawek do projektu budetu (przedstawianych, jeli przed przyjciem budetu pojawi si nowe informacje) oraz budetw korygujcych (w przypadku nieuniknionych, wyjtkowych i nieprzewidzianych okolicznoci, ktre wystpi po przyjciu budetu).haRmonogRam1 wrzenia

KomISja

Projekt budetu (PB)

PRoCEdURa BUdEtoWa

Rada

Czytanie projektu budetu poprawki

1 padziernika

PaRlamEnt TAK

Czytanie poprawek NIE

13 listopada (42 dni)

(wikszo oddanych gosw)

(wikszo czonkw)Rada przyjmujedie poprawki Parlamentu w terminie 10 dni

Budet przyjty

Procedura pojednawcza

Parlament i Rada*Oznacza to, e Parlament przyjmuje wsplny projekt, a nastpnie w terminie 14 dni od dnia odrzucenia projektu przez Rad podejmuje decyzj (wikszoci gosw swoich czonkw i trzech pitych oddanych gosw), czy podtrzymuje wszystkie swoje poprawki zgoszone w czytaniu, czy tylko cz z nich.

Wsplny projekt NIE

13 listopada do 4 grudnia (21 dni)

TAK

w terminie 14 dniRada przyjmuje projekt, Parlament go odrzuca Rada i Parlament odrzucaj projekt

w terminie 14 dni

Parlament i Rada przyjmuj Rada odrzuca projekt, projekt (lub nie s w stanie ostateczny gos naley do Parlamentu* podj decyzji)

Przyjcie budetu

Odrzucenie projektu budetuKomisja przedkada nowy projekt budetu

18 grudnia (14 dni)

10

Jak wydaje si i kontroluje pienidze?Odpowiedzialno za zarzdzanie budetemOstateczna odpowiedzialno za wykonanie budetu spoczywa na Komisji Europejskiej. W praktyce lwia cz unijnych funduszy (okoo 76%) jest wydawana w ramach tzw. zarzdzania dzielonego. Zasada ta polega na tym, e to wadze pastw czonkowskich, w wikszym stopniu ni Komisja, odpowiadaj za zarzdzanie wydatkami. Wprowadzono cay zestaw mechanizmw kontrolnych,

najwaniejsze faktyFundusze unijne naley wydawa wedug zasady naleytego zarzdzania finansami. W uproszczeniu oznacza to, e osoby zarzdzajce finansami musz za wszelk cen dy do tego, by za wydane pienidze uzyska jak najlepsz warto. Wymaga to cisego przestrzegania wszystkich zasad i przepisw wykonawczych oraz staej kontroli osiganych wynikw.

Kto zarzdza rodkami unijnymi?100

ktre maj pomc w tym, by zarzdzanie to byo prawidowe i zgodne z obowizujcymi przepisami.76%

80

% rodkw UE

60

40 22%

20

Komisja musi odzyskiwa kwoty, ktre wypacono niesusznie, czy to w wyniku bdu, nieprawidowoci, czy celowego oszustwa. Pastwa czonkowskie s jednak na rwni z ni odpowiedzialne za ochron interesw finansowych Unii. Dlatego dziaaj we wsppracy z Komisj i OLAF-em Europejskim Urzdem ds. Zwalczania Naduy Finansowych ktry prowadzi dochodzenia w sprawach potencjalnych oszustw i pomaga w opracowywaniu unijnych przepisw w tej dziedzinie.1% 1%

0

Budet zadaniowyAby wydatki budetowe byy bardziej jawne, innymi sowy aby wiadomo byo, jakim su celom, ile pienidzy przeznacza si na kady z nich i ile osb pracuje11

Komisja

Komisja i pastwa czonkowskie

Pastwa trzecie

Komisja wsplnie z partnerami zagranicznymi i innymi

nad ich osigniciem budet UE podzielono na 31 obszarw polityki. Kady z tych obszarw dzieli si odpowiednio, tak by pokaza rne dziaania finansowane w ramach danej dziedziny polityki i ich cakowity koszt zarwno pod wzgldem finansowym, jak i pod wzgldem zasobw ludzkich (np. ochrona lasw finansowana jest ze rodkw zapisanych w pozycji Polityka ochrony rodowiska). Budet zorganizowany w ten sposb okrela si mianem budetu zadaniowego.

Zasady rzdzce wydatkamiNajwaniejsze przepisy dotyczce wydatkowania funduszy unijnych zawarte s rozporzdzeniu finanso wym, za przepisy wykonawcze do tego rozporzdzenia wyjaniaj si szczegowo, jak te przepisy stosowa. Ponadto kady nowo realizowany program z bardzo nielicznymi wyjtkami wymaga odpowiedniego upowaniajcego aktu prawnego, czyli podstawy prawnej, jako niezbdnego warunku uruchomienia rodkw finansowych. W podstawie prawnej okrela si cele danego dziaania oraz jego koszt, a niejednokrotnie take limit wydatkw w perspektywie wieloletniej.

Zarzdzanie, audyt i kontrola wewntrznaZe strony Komisji unijne programy i dziaania zarzdzane s przez pracownikw departamentw odpowiedzialnych za realizacj polityki (zwanych dyrekcjami generalnymi), ktrzy w razie koniecznoci wsppracuj ze swoimi odpowiednikami w pastwach czonkowskich. W kadym departamencie jest jedna osoba (zwykle dyrektor generalny) penica funkcj urzdnika zatwierdzajcego, do ktrego naley pena i ostateczna odpowiedzialno za operacje wykonywane w jego obszarze kompetencji. Nie umniejsza to oczywicie odpowiedzialnoci dyscyplinarnej i finansowej, jak wszyscy urzdnicy UE ponosz za swoje dziaania. Skuteczno wewntrznych mechanizmw kontrolnych wzmacniaj jasno okrelone normy, kontrole prowa-

12

dzone przez organy zarzdzajce zarwno przed, jak i po realizacji operacji, niezaleny audyt wewntrzny oparty na ocenie ryzyka i regularne sprawozdania z dziaalnoci skadane poszczeglnym komisarzom. Od 2002 r. wszystkie departamenty Komisji wydaj roczne sprawozdanie z dziaalnoci przeznaczone dla czonkw Komisji, w ktrych opisuj swoje osignicia w danym roku i proponowane sposoby wyeliminowania ewentualnych niedocigni. Na tej podstawie powstaje sprawozdanie podsumowujce, ktre wysyane jest nastpnie do Parlamentu i Rady. Stanowi ono obecnie jeden z filarw, na ktrym Trybuna Obrachunkowy opiera coroczne powiadczenia o prawidowym zarzdzaniu zasobami przez UE.

W jaki sposb Komisja dokonuje patnoci?Komisja posiada rachunki w kasach skarbu pastwa, bankach centralnych i bankach komercyjnych pastwach czonkowskich oraz uczestniczy w systemie SWIFT (Stowarzyszenie Oglnowiatowej Midzybankowej Telekomunikacji Finansowej). Wszystkie instrukcje dotyczce patnoci i inne zwizane z tym wiadomoci wysya elektronicznie w formie zakodowanej i zabezpieczonej hasem. Komisja prowadzi operacje z ponad 300 tysicami podmiotw, gwnie beneficjentami dotacji oraz dostawcami towarw i usug. Do obsugi transakcji z kadym podmiotem zewntrznym (moe to by osoba prywatna albo firma) korzysta ze specjalnego komputerowego formularza osoby prawnej (ang. Legal Entity File LEF). Kady taki formularz musi by uwierzytelniony i zatwierdzony, by mona byo dokona patnoci.Unia monitoruje dotowane przez siebie projekty z dziedziny rolnictwa za pomoc urzdze teledetekcyjnych (projekt MARS ang. Monitoring Agriculture through Remote Sensing).

13

Jak i przed kim Unia rozlicza si ze swoich wydatkw?Dwojaki charakter rachunkowoci i sprawozdaRachunki UE dziel si na dwa rodzaje: rachunki bud etowe (ktre zawieraj szczegowy zapis wykonania budetu) i rachunki oglne (wykorzystywane do ustalania bilansu i wyniku ekonomicznego). Rachunki budetowe opieraj si na zmodyfikowanej zasadzie rachunkowoci kasowej, co oznacza, e transakcje (wydatki i przychody) zapisuje si wycznie w chwili otrzymania lub wypacenia rodkw pieninych. Do prowadzenia rachunkw oglnych (albo ksigi gwnej) wykorzystuje si metod podwjnego ksigowania, zapisujc w ten sposb wszystkie dochody

najwaniejsze faktyCo roku rachunki UE s publikowane i poddawane kontroli zewntrznej Trybunau Obrachunkowego. Ostateczn ocen, zwan absolutorium, wystawia Parlament po uwzgldnieniu zalece Rady.

i wydatki w caym roku finansowym. Rachunki oglne wykorzystuje si do ustalenia wyniku ekonomicznego oraz bilansu aktyww i pasyww, ktry sporzdza si, by pokaza sytuacj finansow UE na dzie 31 grudnia kadego roku.

Sprawozdania z wykonania budetuCo miesic na swojej stronie internetowej Komisja zamieszcza informacje o stanie wykonania budetu. Sprawozdania te pokazuj, jak faktycznie wydaje si pienidze. Informacje dotycz kadego dziau budetu i kadego obszaru polityki. w departamentach odpowiedzialnych za poszczeglne dziedziny polityki dostpne s take dane tygodniowe. Oglne podsumowanie wynikw ocen dokonanych w cigu caego roku i planowanych w zwizku z nimi dziaa mona znale w dokumencie zatytuowanym Roczny przegld ocen. Komisja publikuje take roczne sprawozdania finan sowe Unii Europejskiej, ktre obejmuj midzy innymi skonsolidowane sprawozdania z wykonania budetu oraz bilans. Przygotowuje si je zgodnie z midzy

Vitor Manuel da Silva Caldeira, przewodniczcy Trybunau Obrachunkowego, oraz Jos Manuel Barroso, przewodniczcy Komisji Europejskiej.

14

narodowymi standardami rachunkowoci w sekto rze publicznym (IPSAS), konsolidujc sprawozdania finansowe wszystkich instytucji i organw UE, a take wikszoci agencji. Po przeprowadzeniu przez Trybuna Obrachunkowy wstpnej kontroli rachunkw tymczasowych Komisja zatwierdza kocowe sprawozdania finansowe, ktre nastpnie przesya si organom uprawnionym do udzielenia absolutorium Parlamentowi Europejskiemu i Radzie. Dnia 1 stycznia 2005 r. Komisja wykonaa wany krok w kierunku unowoczenienia metody rozlicze, przechodzc z rachunkowoci kasowej na memoriaow. Wedug metody memoriaowej transakcje uznaje si z chwil ich wystpienia (a nie tylko w momencie wypaty rodkw pieninych), co daje peny obraz aktyww i pasyww na rachunkach Unii Europejskiej. W rezultacie politycy, budetowe organy kontrolne, zarzdzajcy funduszami unijnymi i obywatele UE maj teraz dostp do dokadniejszych informacji finansowych, co jest niezwykle wane z punktu widzenia skutecznego zarzdzania pienidzmi publicznymi i skutecznej ich kontroli.

Parlament Europejski udziela absolutorium z wykonania budetu UE.

Rozliczenie przed Parlamentem EuropejskimKiedy roczne sprawozdanie Trybunau Obrachunkowego jest ju opublikowane, a roczne rachunki zamknite, Rada przedstawia Parlamentowi Europejskiemu swoje zalecenia. Na tej podstawie Parlament Europejski wyraa opini na temat tego, jak Komisja zarzdzaa budetem w danym roku budetowym. Jeli Parlament uzna, e zarzdzanie to byo prawidowe, udziela Komisji absolutorium. Czynic to, Parlament niejednokrotnie formuuje zalecenia dotyczce dziaa, jakie Komisja powinna podj w przyszoci. W odpowiedzi Komisja okrela kroki, ktre zamierza podj, i informuje o nich Parlament i Rad.

Kontrola zewntrznaOprcz regularnych audytw i kontroli wewntrznych roczne sprawozdania finansowe i zarzdzanie zasobami UE podlegaj zewntrznej i niezalenej kontroli Trybunau Obrachunkowego. Co roku Trybuna Obrachunkowy sporzdza sprawozdanie dla Parlamentu i Rady. Wraz z nim wydaje opini zwan powiadcze niem wiarygodnoci, ktra dotyczy: wiarygodnocirachunkw(czyksigirachunkowe s dobrze prowadzone); oraz legalnoci i prawidowoci transakcji lecych u podstaw rozlicze (uzyskanych dochodw i zrealizowanych patnoci).

15

KV-30-09-259-PL-C

Wicej informacji na temat budetu UE i planowania finansowego:Budet UE: http://ec.europa.eu/budget/index.htm (strona dostpna w jzyku angielskim, francuskim i niemieckim) Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budetu: http://ec.europa.eu/dgs/budget/index_pl.htm Janusz Lewandowski, komisarz ds. budetu i programowania finansowego: http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/lewandowski/index_en.htm

Uwagi dotyczce niniejszej publikacji mona kierowa pod adresem:budget@ec.europa.eu

Europe Direct to serwis, ktry pomoe Pastwu znale odpowiedzi na pytania dotyczce Unii Europejskiej.

Numer bezpatnej infolinii*: 00 800 6 7 8 9 10 11* Niektrzy operatorzy telefonii komrkowej nie udostpniaj pocze z numerami 00 800 lub pobieraj za nie opaty.

Zdjcia: Corbis, okadka i s. 3, 9; Ingram publishing, s. 3; Unia Europejska, s. 4, 5 (ECHO/Antoine Lemasson; ECHO/Claire Barrault), 8, 10, 12, 13, 14,15; GettyImage, s. 7; ESA/J. Huart, s. 9. Wicej informacji o Unii Europejskiej mona znale w Internecie w portalu Europa (http://europa.eu). Luksemburg: Urzd Publikacji Unii Europejskiej, 2010 ISBN 978-92-79-14454-7 doi:10.2761/43019 Unia Europejska, 2010 Powielanie dozwolone pod warunkiem podania rda. Printed in Luxembourg WydrukoWano na papierze biaym bezchloroWym.