Budżet obywatelski

participatory budgeting

Innowacja w ramach partycypacji społecznej

Budżet partycypacyjny – w Polsce często nazywany „obywatelskim” – to proces decyzyjny, w ramach którego mieszkańcy współtworzą budżet danego miasta, tym samym współdecydując o dystrybucji określonej puli środków publicznych.

W. Kłębowski, Budżet partycypacyjny. Krótka instrukcja obsługi, Instytut Obywatelski, Warszawa 2013.

Charakterystyka budżetu obywatelskiego:

• dyskusja powinna toczyć się wokół kwestii finansowych czy budżetowych oraz dotyczyć podziału ograniczonych zasobów,

• dyskusja powinna toczyć się na poziomach: miasta lub dzielnic, zatem takiego obszaru, który posiada wyodrębnioną administrację,

• powtarzalność procedury – jedno spotkanie czy referendum to za mało• publiczna debata a nie jedynie spotkanie otwarte dla mieszkańców (publiczna

debata w trakcie spotkań czy forów),• wyniki debaty wiążące (co odróżnia budżet obywatelski od konsultacji

społecznych)• realizacja pomysłów w ramach b.o powinna być rozliczana,• długofalowość – organizowany rokrocznie lub przez lata.

Źródło: Y. Sintomer, C. Herzberg, A. Roecke, G. Allegretti, Transnational Models of Citizen Participation: The Case of Participatory Budgeting, [w:] The Spread of Participatory Budgeting Across the Globe: Adoption, Adaptation, and Impacts, red. B. Wampler, J. Hartz-Karp, „Journal of Public Deliberation” 2012, tom 8, nr 2

Źródło: www.amitaba.republika.pl

Brazylia – historia polityczna

Rządy demokratyczne dwukrotnie były zastępowane przez dyktatury:• 1930-1934, 1937-1945, • oraz junty wojskowe 1964-1985.

Od 1985-do dzisiaj rządy demokratyczne.

Porto Alegre

• najbardziej rozwinięty region w znaczeniu ekonomicznym,

• 4 pod względem wielkości miasto w Brazylii, (1,4 mln mieszkańców stolica stanu Rio Grande do Sul w Brazylii)

Poziomy uczestnictwa w budżetowaniu

1. Poziom tematyczny – 16 zgromadzeń terytorialnych

1. Poziom terytorialny – 5 zgromadzeń tematycznych

2. Wybór delegatów na tematyczne i terytorialne fora delegatów

3. Tematyczne i terytorialne spotkania „pośrednie” z mieszkańcami”

4. Wybór członków Rady Budżetu Partycypacyjnego

W każdej dzielnicy miasta zbierają się zgromadzenia mieszkańców, które dokonują hierarchizacji priorytetów

sektorowych.:

1. gospodarka ściekowa2. gospodarka śmieciowa3. budowa dróg i chodników4. pomoc społeczna5. zdrowie6. edukacja7. transport 8. czas wolny9. turystyka10. rozwój ekonomiczny11. kultura

Oprócz zgromadzeń dzielnicowych mieszkańców, mają miejsca zgromadzenia ogólnomiejskie tematyczne:

1. oświata, kultura, czas wolny2. zdrowie i opieka społeczna3.rozwój gospodarczy i finansowy miasta 4. komunikacja miejska i ruch uliczny5. organizacja i planowanie rozwoju miasta oraz ochrona środowiska

Wnioski zgłaszane uprzednio przez mieszkańców są oceniane przez radnych przy uwzględnieniu takich czynników jak:

a. miejsce w rankingu, które na wcześniej ustalonej liście zajmuje określona dzielnica,

b. wielkości potrzeb, istniejąca w danej dziedzinie infrastruktura,

c. potrzeba zaspokojenia danych usług w tym rejonie czy liczba mieszkańców. Każdy z czynników jest osobno punktowany – zazwyczaj w skali od 1 do 4 (gdzie 4 jest najwyższą oceną, czasami bywa tak, że wynik mnożony jest przez 2), a wnioski, które otrzymają najwięcej punktów, zostaną zrealizowane.

Statystyka Porto Alegre

1990 zaledwie 976 osób wzięło udział w zgromadzeniach publicznych (decydowano o 5% budżetu miasta).

w 2004 r. 50 tysięcy uczestników (przy tym nieoficjalne zgromadzenia – 600 tys. – aktywność grup sąsiedzkich, tworzących unię stowarzyszeń sąsiedzkich w Porto Alegre i organizacji)

Wykształcenie uczestników budżetu obywatelskiego w roku 2000 w %

źródło: R. Górski, Przewodnik po demokracji uczestniczącej, Biblioteka Anarchistyczna, Poznań-Kraków, 2005

wykształcenie zgromadzenia liderzyorganizacji

delegaci radni

Podstawowe i niższe

52,4 46,7 39,2 36,4

średnie 23,9 38,3 34,9 34,1

Wyższe 19,9 12,2 23,1 29,5

brak deklaracji 3,7 2,8 2,8 -

Skutki:

• Wpływ na budżet – grupa o niskich dochodach, ale nie najbiedniejsza.

• Budżet zmienił kulturę polityczną opartą na systemie patronackim/ klientelizmie

Budżet obywatelski

I: Okres eksperymentów (1989 – 1996) - w tych latach w Porto Alegre oraz kilku innych miastach Brazylii miały miejsce działania zmierzające do wytworzenia właściwego modelu procesu budżetowego.

II: Okres ekspansji w Bazyli (1997 – 2000) - ponad 130 miast zdecydowało się na wprowadzanie mechanizmów wypracowanych w Porto Alegre i innych miastach. Jest to okres dynamicznego upowszechniania się metody partycypacyjnego tworzenia budżetu miasta.

III: Ekspansja - od 2000 roku ma miejsce szerokie upowszechnienie b.o., który zaczyna docierać do miast w innych krajach Ameryki Pd., Europy, Afryki, Azji i Ameryki Płn.

W. Kłębowski, Budżet partycypacyjny. Krótka instrukcja obsługi, Instytut Obywatelski, Warszawa 2013, s. 13

Literatura:

C. Souza, Participatory budgeting in Brazilian cities: limits nad possiblities in building democratic institution, w: Environment and Urbanisation, t. 13, nr 1, 2001, s. 159-184.B. de Sousa Santos, Participatory Budgeting in Porto Alegre: Toward a Redestributive Democracy, w: Politics and Society, t. 24, nr 4, 1998, s. 461-510.R. Górski, Przewodnik po demokracji uczestniczącej, Biblioteka Anarchistyczna, Poznań-Kraków, 2005.A. Novy, B. Leubolt, Participatory Budgeting in Porto Alegre: Social Innovationa nd Dialectical Relationship of State and Civil Society, w: Urban Studies, t. 42, nr 11, 2005, s. 2023-2036.Y. Sintomer, C. Herzberg, A. Roecke, G. Allegretti, Transnational Models of Citizen Participation: The Case of Participatory Budgeting, [w:] The Spread of Participatory Budgeting Across the Globe: Adoption, Adaptation, and Impacts, red. B. Wampler, J. Hartz-Karp, „Journal of Public Deliberation” 2012, tom 8, nr 2.W. Kłębowski, Budżet partycypacyjny. Krótka instrukcja obsługi, Instytut Obywatelski, Warszawa 2013.

Dziękuję za uwagę