Budowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa

w zakresie ochrony wód i gospodarki wodnej.

Janina Kawałczewska

Projekt „Zostań przyjacielem wody” współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki

Społecznej, w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.

1. Zobowiązania administracji publicznej, mediów do prowadzenia edukacji ekologicznej

2. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE)

„Przez edukację do zrównoważonego rozwoju” (2001r.)

dokument MEN i MOŚ, ZNiL

Cele narodowej strategii edukacji ekologicznej,

Edukacja ekologiczna jako zobowiązania międzynarodowe,

Organizacja edukacji ekologicznej w Polsce:

• edukacja w formalnym systemie kształcenia (od przedszkola do szkół wyższych i kształcenia dorosłych),

• pozaszkolna edukacja ekologiczna (instytucje centralne, administracja terenowa, organizacje społeczne, parki narodowe i krajobrazowe, kościoły, zakłady pracy, rodzina, media),

Uwarunkowanie realizacji NSEE

3. Narodowy Program Edukacji Ekologicznej (NPEE)

Program wykonawczy NSEE oraz warunki jego wdrażania (2001r.)

Główne cele NPEE

• cele operacyjne dokumentu,

• cele operacyjne NPEE,

(polityczne, organizacyjne, materialne, społeczne, edukacyjne),

adresaci NPEE,

sfery EE,

środki wzmacniające efekty EE,

finansowanie EE (źródła, preferencje),

zadania dla realizatorów EE,

warunki realizacji NPEE,

zalecenia konstrukcji programów EE,

(wszystkich rodzajów edukacji formalnej i nieformalnej)

4. Edukacja ekologiczna w uregulowaniach prawnych

- Konstytucja RP (art. 74) m. innymi – 1997r.

każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska,

władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska),

- Prawo ochrony środowiska (2001r.) – dział VIII. Edukacja ekologiczna, badania, reklama z zakresu ochrony środowiska,

art. 77 – problematyka ochrony środowiska i ZR w programach szkół, kursów,

art. 78 – środki masowego przekazu są zobowiązane kształtować pozytywny stosunek społeczeństwa do ochrony środowiska i popularyzować zasady tej ochrony,

art. 79 – organy administracji publicznej są zobowiązane w programach oraz w działalności uwzględnić badania dot. ochrony środowiska,

ustawa o systemie oświaty

System oświaty zapewnia w szczególności upowszechnianie wiedzy ekologicznej wśród dzieci i młodzieży oraz kształtowanie właściwych postaw wobec problemów ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju,

ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (2008r),

(dział II – udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie), art. 4 – każdy ma prawo do informacji o środowisku i jego ochronie na zasadach określonych w ustawie.

Prawo wodne – ustawa z 16 lipca 2001r., w tym m.in..

obowiązki ochrony zasobów wód i troska o dobrą jakość wód, bezpieczeństwo powodziowe, budownictwo wodne

zadania państwowej służby hydrologiczno – meteorologicznej oraz państwowej służby hydrologicznej,

Ustawa z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków

Informowanie mieszkańców o jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi,

5. Dokumenty państwowe

Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2013 (przyjęta 22.05.2009r. przez Sejm RP),

• udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska.

Cele:

Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa zgodnie z zasadą „Myśl globalnie, działaj lokalnie” prowadzącej do:

proekologicznych zachowań konsumenckich,

pośrodowiskowych nawyków i pobudzania odpowiedzialności za stan środowiska,

organizacja akcji lokalnych służących ochronie środowiska.

Kierunki działań

rozwój szkolnej edukacji ekologicznej, dostępu do informacji o środowisku,

kształtowania zachowań zgodnie z zasadami ZR,

promowanie zachowań proekologicznych,

finansowe wspieranie przez fundusze ekologiczne działań POE,

racjonalne gospodarowanie zasobami wody,

poprawa jakości wód.

6. Programy ochrony środowiska województw, powiatów i gmin

Cele

podniesienie świadomości ekologicznej ochrony zasobów wód i poprawy ich jakości,

racjonalizacja gospodarowania zasobami wód,

zapewnienie bezpieczeństwa powodziowego,

zwiększenie stopnia skanalizowania,

poprawa jakości wód.

Działania

konkretne zadania uwzględniające sytuację ekologiczną terenu,

finansowanie,

monitoring programu.

7. Zobowiązania międzynarodowe i UE

Agenda 21

Konwencja z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dot. środowiska

Dyrektywy UE

Dyrektywy: powodziowa, azotanowa, ramowa dyrektywa wodna.

8. Zadania centrów edukacji ekologicznej (CEE)

niski poziom świadomości ekologicznej społeczeństwa (badania INE, NFOŚiGW),

zadania centrów edukacji ekologicznej,

problemy ekologiczne winne być w zainteresowaniach Polaków,

problemy globalne są problemami lokalnymi,

CEE – winny budować świadomość ekologiczną społeczeństwa,

• Strategia Lizbońska – budowanie społeczeństwa opartego na wiedzy,

• EUROPA 2000 – strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu,

rozwój inteligentny – rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji,

ZR – wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej,

rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu – gospodarka, wysoki poziom zatrudnienia, spójność społeczna i terytorialna .

9. Organizacja i finansowanie edukacji ekologicznej w warunkach gminy, powiatu.

źródła finansowania,

szkolna edukacja ekologiczna dot. ochrony wód,

realizacja zapisów programowych,

udział szkół w kampaniach, akcjach organizowanych przez centra edukacji ekologicznej, organizacje pozarządowe, instytucje

wspieranie prze gminy edukacji ekologicznej organizowanej przez organizacje pozarządowe, różne instytucje,

wyniki badań zapotrzebowania na edukację ekologiczną prowadzonych prze RCEE (pisma skierowane do gmin, powiatów, przedsiębiorców, szkoły, nauczyciele i projekty edukacyjne,)

edukacja ekologiczna społeczeństwa w programach ochrony środowiska czy oddzielne programy edukacji ekologicznej,

co winien zawierać program edukacji ekologicznej,

diagnozę poziomu świadomości ekologicznej,

cele edukacji,

• wysoka świadomość ekologiczna społeczeństwa,

• większa aktywność w sprawach ochrony środowiska, w tym w ochronie wód.

organizatorzy edukacji,

beneficjenci (radni, sołtysi, nauczyciele, dzieci, młodzież),

baza edukacyjna (wykorzystanie GOK, szkół na organizację gminnego centrum EE – przykład z „Kręgu” 1995r., szkoły, GOK, biblioteki),

zadania programu (konkretne, z datą realizacji),

źródła finansowania,

okresowa ocena efektów ekologicznych.

Przykłady programów

Program edukacji ekologicznej dla Gminy Gniewkowo

• szkolenia dla rolników z zakresu ochrony wód, nawożenia, rolnictwa ekologicznego, gospodarki odpadami,

• szkolenia dla przedsiębiorców z zakresu stosowania systemów zarządzania środowiskowego, ochrony wód, gospodarki odpadami,

• warsztaty dla nauczycieli (nowa metody i formy edukacji dla ochrony wód, edukacja terenowa),

• rozwój bazy danych o środowisku i jego ochronie,

• organizacja imprez ekologicznych, konkursów dla mieszkańców, szkół, sołectw itp.,

• aktywizacja społeczeństwa dla działań na rzecz ochrony wód (patrole ekologiczne, działania inwestycyjne z wykorzystaniem dostępnych środków finansowych krajowych i UE np. z PROW),

Program ochrony środowiska dla Gminy …. na lata 2012-2015 z perspektywą do 2019r.

Cele

wyższy poziom świadomości ekologicznej społeczeństwa,

większa aktywność społeczeństwa w działaniach na rzecz ZR

Działania

przygotowanie edukatorów, bazy edukacyjnej,

określenie beneficjentów (badanie poziomu świadomości ekologicznej),

określenie źródeł finansowania,

powołanie Gminnego Zespołu ds. edukacji ekologicznej,

utworzenie w Gminnej Bibliotece działu edukacyjnego,

szkolenia i warsztaty dla nauczycieli z zakresu metod, form edukacji ekologicznej,

szkolenia i warsztaty dla radnych, sołtysów, OSP, KGW, innych dot. ochrony wód, gospodarki odpadami,

konkursy ekologiczne, wystawa prac konkursowych,

kalendarze edukacyjne,

mapa ekologiczna gminy,

gminne imprezy ekologiczne,

organizowanie „zielonych miejsc pracy”,

10. Przykłady działań RCEE w Płocku na rzecz edukacji w zakresie ochrony wód

doskonalenie pracowników administracji publicznej (szkolenia z zakresu Prawa wodnego, procedury ocen oddziaływania na środowisko),

doskonalenie strażników społecznej straży rybackiej,

realizacja programów edukacyjnych,

• Polsko – Amerykańskiego „Krąg” i jego kontynuacja w projekcie „My dla Ziemi i dla regionu” ,

• „Czysta Wisła i rzeki Przymorza”,

• Zróbmy to dla Wisły,

• Region płocki, Kujaw i Ziemi Kutnowskiej regionem świadomych ekologicznie,

• Płocka akademia ekologii dla ZR Mazowsza, Kujaw i Ziemi Łódzkiej,

• Zielona Szkoła w Sendeniu – warsztaty edukacyjno – artystyczne dla młodzieży.

Wydawnictwa:

• scenariusze zajęć edukacyjnych,

• Poradnik młodego ekologa,

• albumy o Wiśle (Z Wisłą Płocką nasza przyszłość, Dolina Wisły Płockiej – szansą dla ekoturystyki),

• O przyszłość jezior Pojezierza Łąckiego,

• materiały szkoleniowe,

• wydawnictwa w bibliotece RCEE

11. Jak prowadzimy edukację ekologiczną w gminach , powiatach?