bip.powiat.konin.plbip.powiat.konin.pl/koninp/zasoby/files/ochrona_srodowiska/2013/... · Wpływ...

ZARZĄD POWIATU KONIŃSKIEGO

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA

DLA POWIATU KONIŃSKIEGO

na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008–2012

Konin 2004 r.

SPIS TREŚCI

Str.

1. 1.1. 1.2. 1.3.

2.

3.. 3.1. 3.2. 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7. 3.8.

4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.3.1. 4.3.2. 4.3.3. 4.3.4. 4.3.5. 4.4. 4.5. 4.6. 4.7. 4.8. 4.8.1. 4.8.2. 4.9. 4.9.1. 4.9.2. 4.9.3. 4.9.4. 4.9.5.

5. 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5 5.6. 5.7.

CZĘŚĆ OGÓLNA Cel i zakres pracy Podstawy prawne opracowania Programu Zasady ochrony środowiska

WNIOSKI ZE STRATEGII ROZWOJU WOJ. WIELKOPOLSKIEGO

CHARAKTERYSTYKA POWIATU KONIŃSKIEGO Dane ogólne Ukształtowanie terenu i struktura zagospodarowania ziemi Rolnictwo i przetwórstwo rolno-spożywcze Przemysł Infrastruktura Charakterystyka przyrody nieożywionej (budowa geologiczna, warunki hydro- geogiczne) Zasoby naturalne Klimat

STAN ŚRODOWISKA NA TERENIE POWIATU KONIŃSKIEGO Przyroda Wpływ górnictwa odkrywkowego na środowisko. Kierunki rekultywacji. Wody powierzchniowe Sieć rzeczna Jeziora, stawy. Zbiorniki retencyjne i poldery. Ochrona przed powodzią. Mała retencja i melioracje. Tereny podmokłe, rozlewiska. Wody podziemne Zaopatrzenie ludności w wodę. Gospodarka ściekowa Ochrona powietrza Klimat akustyczny. Promieniowanie elektromagnetyczne. Klimat akustyczny Promieniowanie elektromagnetyczne Ochrona powierzchni ziemi. Stan i tendencje przeobrażeń gleb Gospodarka odpadami komunalnymi Gospodarka odpadami z działalności gospodarczej Dzikie wysypiska Gospodarka kopalinami

PLANOWANE PRZEDSIĘWZIĘCIA DOTYCZĄCE BEZPOŚREDNIO LUB POŚREDNIO OCHRONY ŚRODOWISKA Założenia do strategii Zaopatrzenie ludności w wodę i gospodarka ściekowa Inwestycje pozostałe z zakresu gospodarki wodnej Plany rekultywacji terenów poodkrywkowych Przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami Zadania z zakresu ochrony powietrza Zadania z zakresu ochrony przyrody

4 4 5 7

12

17 17 18 21 23 23

24 27 30

32 32 37 43 43 47 50 53 56 56 57 72 85 93 93 95 96 96 97

100 102 102

105 105 107 108 110 111 113 116

2

5.8.

6.

7.

8.

9.

10.

Zadania pozostałe

SPOSÓB REALIZACJI ZAŁOŻONEJ W PROGRAMIE STRATEGII

MONITORING ŚRODOWISKA

MOŻLIWOŚCI POZYSKIWANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH

PODSUMOWANIE I WNIOSKI

WYKORZYSTANE MATERIAŁY

117

118

124

128

133

134

Wykaz załączników

Zał. 4.1. – Wykaz rezerwatów przyrody w Powiecie Konińskim.

Zał. 4.2. - Wykaz pomników przyrody w Powiecie Konińskim.

Zał. 4.3. - Wykaz użytków ekologicznych w Powiecie Konińskim.

Zał. 5.1. - Wnioski o dofinansowanie zadań proekologicznych w Powiecie Konińskim.

Zał. 5.2. - Zweryfikowana lista wniosków do planu finansowego WFOSiGW w Pozna-

niu na 2003 r. Ochrona powierzchni ziemi (pożyczki).

Tabele 4.7., 5.2 i 5.3. na stronach poza numeracją w odpowiednich fragmentach tekstu.

3

1. CZĘŚĆ OGÓLNA

1.1. Cel i zakres pracy

Celem niniejszego opracowania jest „Program ochrony środowiska dla powiatu

konińskiego”. Do opracowania takiego dokumentu zobowiązuje wszystkie

województwa, powiaty i gminy obowiązujące w Polsce prawo.

Realizacja tematu okazała się trudna, przede wszystkim z uwagi na złożoność

problematyki. Na terenie powiatu konińskiego występują problemy nietypowe dla

większości powiatów związane np. z prowadzoną działalnością odkrywkowego

wydobywania węgla brunatnego i rekultywacją terenów pogórniczych, z ochroną

przeciwpowodziową oraz z oddziaływaniem uciążliwego dla środowiska przemysłu..

Zgodnie z założeniami i oczekiwaniami Starostwa Powiatowego opracowanie ma

być pomocne przy planowaniu dla powiatu i dla gmin wchodzących w jego skład

strategii działań w zakresie ochrony środowiska na lata 2004 – 2007 z uwzględnieniem

perspektywy na lata 2008–2012.

Zgodnie z wymogami ustawy Prawo ochrony środowiska, a także zaleceniami Agendy 21,

opracowany Program zawiera podstawowe informacje o środowisku przyrodniczym oraz

kierunkach jego rozwoju, uwarunkowaniach przyrodniczych i podejmowanych działaniach

w zakresie ochrony przyrody i ochrony środowiska, w tym – o potrzebach działalności

inwestycyjnej.

Na opracowanie składa się część tekstowa oraz załączniki mapowe i ilustracje

poszczególnych zagadnień zamieszczone jako schematy i tabele w tekście.

Na przygotowanej w skali 1 : 50.000 mapie naniesione zostały istniejące i ew. planowane

obiekty ochrony środowiska.

Program ochrony środowiska opracowano na podstawie istniejących dokumentów

i opracowań merytorycznych wykonanych dla miasta Konina, powiatu konińskiego i

byłego województwa konińskiego, a także „Programu ochrony środowiska dla

województwa. wielkopolskiego”, danych o lokalizacji terenów chronionych, a także z

materiałów tematycznych, które są powołane w odpowiednich miejscach w tekście.

W opracowaniu szeroko uwzględniono założenia polityki ekologicznej państwa oraz

„Krajowy Plan Oczyszczania Ścieków Komunalnych” .

Źródła danych stanowią istniejące opracowania publikowane i niepublikowane, między

innymi dokumentacja krajowej sieci ECONET.

4

Część najnowszych danych mających odniesienie do gospodarki wodnej i do gospodarki

odpadami uzyskano z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska Delegatury w

Koninie. Dane te, a także uwagi przekazane przez Starostwo Powiatowe, posłużyły do

wykonania koncepcji Programu.

Uzupełnieniem materiału jest również analiza dotychczas podejmowanych działań

w tym zakresie oraz analiza stopnia realizacji zadań i ocena ich skuteczności.

Wnioski i sugestie przedstawicieli władz lokalnych i miejscowej ludności zebrane w

trakcie konsultacji koncepcji tego programu stanowiły podstawę do uzupełnień i

korekty danych i zostały uwzględnione w tym opracowaniu.

1.2. Podstawy prawne opracowania Programu „Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na

lata 2007-2010” została sporządzona zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. -

Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229 oraz z 2002 r.

Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984 i Nr 153, poz. 1271), która w art. 13-16 wprowadza

obowiązek przygotowywania i aktualizowania co 4 lata polityki ekologicznej państwa.

Zgodnie z art. 17 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U.

Nr 62, poz. 627), zarządy województw, powiatów i gmin zobowiązane są do

sporządzenia odpowiednio wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów

ochrony środowiska w celu realizacji polityki ekologicznej państwa.

Zgodnie z art. 10 ust 4 Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo

ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr

100, poz. 1085):

=> sejmiki województw uchwalą nowe wojewódzkie programy ochrony

środowiska do dnia 30 czerwca 2003 r.,

=> rady powiatów zobowiązane są do uchwalenia powiatowych programów

ochrony środowiska do dnia 31 grudnia 2003 r.,

=> rady gmin - gminnych programów ochrony środowiska do dnia 30 czerwca

2004 r.

Zapisy ustawy porządkują dotychczasową praktykę okresowego sporządzania

dokumentów programowych o nazwie „Polityka ekologiczna państwa” dla różnych

horyzontów czasowych lub nawet bez jednoznacznego określania okresu ich

obowiązywania, istniejącą od 1990 roku. W 2000 r. opracowana została bardziej

5

szczegółowa i zbliżona do rzeczywistości „II Polityka ekologiczna państwa”, która

została przyjęta przez Sejm w 2000 r .

Opracowanie „Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem

perspektywy na lata 2007-2010” uszczegółowia zapisy z w/w „II Polityki ...” oraz

nakreśla nowe zadania w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej.

Ustawa - Prawo ochrony środowiska w swoim art. 13 stwierdza, że polityka

ekologiczna państwa ma na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji

ochrony środowiska. We współczesnym świecie oznacza to przede wszystkim, że

polityka ta powinna być elementem równoważenia rozwoju kraju i harmonizowania z

celami ochrony środowiska celów gospodarczych i społecznych. Oznacza to także, że

realizacja polityki ekologicznej państwa w coraz większym stopniu powinna

dokonywać się poprzez zmiany modelu produkcji i konsumpcji, zmniejszanie

materiałochłonności, wodochłonności i energochłonności gospodarki oraz stosowanie

najlepszych dostępnych technik i dobrych praktyk gospodarowania, a dopiero w dalszej

kolejności poprzez typowo ochronne, tradycyjne dzia³ania takie jak oczyszczanie gazów

odlotowych i ścieków, unieszkodliwianie odpadów, itp. Na koniec oznacza to również,

że aspekty ekologiczne powinny być obligatoryjnie włączane do polityk sektorowych

we wszystkich dziedzinach gospodarowania, a także do strategii i programów rozwoju

na szczeblu regionalnym i lokalnym.

Obowiązująca „Polityka ekologiczna państwa” wytycza kierunki działań dla Polski w

zakresie ochrony przyrody, gospodarki wodno-ściekowej i zaopatrzenia ludności w

wodę, ochronę powietrza atmosferycznego, gospodarki odpadami, ochrony przed

hałasem i promieniowaniem jonizującym.

Minister środowiska zobowiązany został do opracowania programu wykonawczego do

tej polityki, który zawierać ma:

szczegółowe wytyczne dotyczące zasad i zakresu uwzględniania zagadnień

ochrony środowiska w programach sektorowych;

szacunek kosztów osiągania celów polityki ekologicznej państwa (krótko- i

średniookresowych), w odniesieniu do racjonalnego użytkowania zasobów

naturalnych oraz w odniesieniu do jakości środowiska (rozdziały 2 i 3);

harmonogramy zadań nakładanych na administrację publiczną, w zakresie

doskonalenia narzędzi i instrumentów polityki ekologicznej, współpracy

międzynarodowej, sporządzania programów wykonawczych i prowadzenia

kontroli realizacji polityki ekologicznej oraz dokonywania jej oceny i

6

Wiele z wymienionych w delegacji dla ministra środowiska zadań zostało już

wykonanych. Aktualnie najważniejsze wydają się być szczegółowe programy ochrony

środowiska wraz z planami gospodarki odpadami dla województw, powiatów i gmin.

Prace nad wykonaniem tych programów przebiegają z opóźnieniem, założone ustawo-

wo terminy ich wykonania okazały się zbyt optymistyczne. Opóźnienia w wykonaw-

stwie wielu programów powiatowych przeciągnąć się mogą do co najmniej 1 roku

Realizacji polityki ekologicznej państwa będą służyć także inne programy i

harmonogramy wykonawcze, których wdrażanie będzie stymulowane już istniejącymi i

wprowadzanymi narzędziami polityki ekologicznej oraz procedurami kontroli z

wykorzystaniem uzgodnionych mierników. Programy te powinny być zintegrowane ze

strategiami, politykami i programami dotyczącymi poszczególnych sektorów

gospodarki narodowej, a także z polityką zagospodarowania przestrzennego.

1.3. Zasady ochrony środowiska

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62

poz. 627) określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego

zasobów.. Wiodącą zasadą polityki ekologicznej pozostaje zasada zrównoważonego

rozwoju, która uzyskała prawo obywatelstwa wśród społeczeństw świata na Konferencji

Narodów Zjednoczonych w Rio de Janeiro w 1992 r.

Podstawowym założeniem zrównoważonego rozwoju jest takie prowadzenie

polityki i działań w poszczególnych sektorach gospodarki i życia społecznego, aby

zachować zasoby i walory środowiska w stanie zapewniającym trwałe, nie doznające

uszczerbku, możliwości korzystania z nich zarówno przez obecne jak i przyszłe

pokolenia, przy jednoczesnym zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów

przyrodniczych oraz naturalnej różnorodności biologicznej na poziomie krajobrazo-

wym, ekosystemowym, gatunkowym i genowym. Istotą zrównoważonego rozwoju jest

równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, co

oznacza konieczność integrowania zagadnień ochrony środowiska z polityką w

7

poszczególnych dziedzinach gospodarki. Zasada zrównoważonego rozwoju powinna

być przy realizacji polityki ekologicznej państwa uzupełniona szeregiem zasad

pomocniczych i konkretyzujących, które znalazły zastosowanie w rozwiniętych

demokracjach.

Inna z podstawowych ujętych w II Polityce ekologicznej państwa zasad

„Zasada przezorności”, powszechnie stosowana jest w polityce ekologicznej krajów

rozwiniętych. Przewiduje ona, że rozwiązywanie pojawiających się problemów

powinno następować po "bezpiecznej stronie", tj. że odpowiednie działania powinny

być podejmowane już wtedy, gdy pojawia się uzasadnione prawdopodobieństwo, że

problem wymaga rozwiązania, a nie dopiero wtedy, gdy istnieje pełne tego naukowe

potwierdzenie. Pozwala to unikać zaniechań wynikających z czasochłonnych badań,

braku środków lub zachowawczego działania odpowiedzialnych osób bądź instytucji.

Związana z „zasadą przezorności” „zasada wysokiego poziomu ochrony środowiska”

zakłada, że stosowanie zasad prewencji i przezorności powinno być ukierunkowane na

wysoki i bezpieczny dla zdrowia ludzkiego poziom ochrony środowiska. „Zasada

integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi” wynika z konstytucyjnej

zasady zintegrowanego rozwoju i skutkuje niżej wymienionymi zasadami prewencji (w

tym ideą likwidacji zanieczyszczeń u źródła), przezorności i wysokiego poziomu

ochrony środowiska. W praktyce oznacza ona uwzględnienie w politykach sektorowych

celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi. Ważnym

warunkiem skuteczności działań na rzecz zrównoważonego rozwoju jest przyjęcie

„zasady równego dostępu do środowiska przyrodniczego”. Powyższe zasady

skutkować powinny stymulowaniem w ramach nowej polityki ekologicznej państwa

następujących procesów: rozszerzania i umacniania możliwości odtwarzania się

zasobów odnawialnych oraz rewitalizacji i renaturalizacji zdegradowanych

ekosystemów, racjonalnego korzystania z zasobów nieodnawialnych i dążenia do ich

zastępowania dostępnymi substytutami; stopniowego eliminowania z użytkowania

substancji niebezpiecznych dla środowiska); ograniczania skali uciążliwości

działalności gospodarczej dla środowiska i nie przekraczania granic jego odporności,

zwiększenia bezpieczeństwa prowadzenia procesów z udziałem materiałów

niebezpiecznych i ograniczenia występowania oraz skutków zagrożeń środowiska o

charakterze nadzwyczajnym; stałej ochrony i odtwarzania, m.in. na poziomie

krajobrazowym, ekosystemowym, gatunkowym, przy tworzeniu podmiotom

gospodarczym warunków do uczciwej konkurencji w sferze dostępu do ograniczonych

8

zasobów środowiska i możliwości odprowadzania zanieczyszczeń, usprawniania

procesów podejmowa nia decyzji dotyczących środowiska, zwłaszcza na szczeblu

lokalnym, w tym stymulowania udziału społecznego w tych procesach, dążenia do

zapewnienia poczucia bezpieczeństwa ekologicznego poszczególnym jednostkom i

grupom społecznym (tworzenia warunków sprzyjających zdrowiu fizycznemu,

psychicznemu i społecznemu, w tym poprzez kultywowanie więzi lokalnych). Zasada

uspołecznienia polityki ekologicznej będzie realizowana poprzez stworzenie

instytucjonalnych, prawnych i materialnych warunków do udziału obywateli, grup

społecznych i organizacji pozarządowych w procesie kształtowania modelu

zrównoważonego rozwoju, przy jednoczesnym rozwoju edukacji ekologicznej,

rozbudzaniu świadomości i wrażliwości ekologicznej oraz kształtowaniu nowej etyki

zachowań wobec środowiska. Proces ten będzie przebiegał z wykorzystaniem

mechanizmów i zaleceń wynikających z "Konwencji w sprawie dostępu do informacji,

udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji i dostępu do procedur sądowych w

sprawach dotyczących środowiska". W związku z przekształceniem polskiej gospodarki

w gospodarkę rynkową, w polityce gospodarczej i polityce ochrony środowiska będzie

umacniana zasada "zanieczyszczający płaci". Oznaczać to będzie złożenie pełnej

odpowiedzialności, w tym materialnej, za skutki zanieczyszczania i stwarzania innych

zagrożeń dla środowiska na sprawcę, tj. na jednostki użytkujące zasoby środowiska.

Głównym zagrożeniem dla środowiska Polski nadal pozostaje zbyt duża emisja,

a także nadmierna koncentracja lub natężenie, zanieczyszczeń i innych uciążliwości

(hałas, promieniowanie) w niektórych rejonach kraju. Strategia przeciwdziałania tej

sytuacji będzie oparta o zasadę prewencji, która zakłada, że przeciwdziałanie

negatywnym skutkom dla środowiska powinno być podejmowane na etapie planowania

i realizacji przedsięwzięć w oparciu o posiadaną wiedzę, wdrożone procedury ocen

oddziaływania na środowisko oraz monitorowanie prowadzonych przedsięwzięć.

Oznacza to także, że przy wyborze środków zapobiegawczych oraz sposobów

likwidacji skutków określonych procesów lub zdarzeń, a także przy podziale

dostępnych środków na ochronę środowiska, preferencje będą uzyskiwały działania

usytuowane wyżej w następującym porządku hierarchicznym:

- zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń i innych uciążliwości, tj.

działanie na rzecz przebudowy modelu produkcji i konsumpcji w kierunku

zmniejszania presji na środowisko - w szczególności poprzez stosowanie

tzw. najlepszych dostępnych technik (BAT);

9

- recykling, tj. zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk energii,

wody i surowców ze ścieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie

odpadów zamiast ich składowania;

- zintegrowane podejście do ograniczania i likwidacji zanieczyszczeń i

zagrożeń, zgodne z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie

zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i kontroli (tzw. dyrektywa

IPPC);

- wprowadzanie prośrodowiskowych systemów zarządzania procesami

produkcji i usługami, polegające na systematycznej identyfikacji, a

następnie konsekwentnej realizacji celów środowiskowych prowadzących do

ograniczania oddziaływań na środowisko i zużywania jego zasobów

proporcjonalnie do wielkości produkcji, zgodnie z ogólnoświatowymi i

europejskimi wymaganiami w tym zakresie, wyrażonymi m.in. w

standardach ISO 14000 i EMAS, programach czystszej produkcji i

Responsible Care, itp.

Coraz większe znaczenie w polityce ekologicznej państw wysoko rozwiniętych

uzyskuje zasada stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT), w tym

najlepszych i uzasadnionych ekonomicznie, dostępnych technologii. Wdrażanie tej

zasady powinno następować zarówno poprzez instrumenty prawne, jak i poprzez inne

mechanizmy działania (np. dobrowolne porozumienia, zalecenia, rozwój systemów

zarządzania środowiskowego). Stosowana w państwach wysoko rozwiniętych zasada

subsydiarności wynika m. in. z Traktatu o Unii Europejskiej i oznacza, iż Unia

Europejska podejmuje działania nie należące do jej kompetencji wówczas, gdy cele

proponowanych działań nie mogą być osiągnięte przez państwo członkowskie. W

polskiej polityce ekologicznej będzie ona oznaczała stopniowe przekazywanie części

kompetencji i uprawnień decyzyjnych dotyczących ochrony środowiska na właściwy

szczebel regionalny lub lokalny (wojewódzki, powiatowy, gminny), tak, aby był on

rozwiązywany na najniższym szczeblu, na którym może zostać skutecznie i efektywnie

rozwiązany.

W Unii Europejskiej obowiązują i inne zasady, z których treścią zapoznać się można w

ogólnie dostępnych dyrektywach. Podawane zapisy mają charakter bardzo ogólny a

treść jest bezdyskusyjna. Przykładowo „Zasada skuteczności ekologicznej i

efektywności ekonomicznej” ma zastosowanie do wyboru planowanych przedsięwzięć

inwestycyjnych ochrony środowiska (lub szerzej: przedsięwzięć wymagających

10

nakładów finansowych), a następnie, w trakcie i po zakończeniu ich realizacji - do

oceny osiągniętych wyników. W praktyce oznacza ona potrzebę minimalizacji

nakładów na jednostkę uzyskanego efektu.

Ważną dla realizacji celów polskiej polityki ekologicznej jest stosowana szeroko w Unii

Europejskiej zasada klauzul zabezpieczających, która umożliwia państwom

członkowskim stosowanie w uzasadnionych przypadkach ostrzejszych środków w

porównaniu z wymaganiami wspólnotowego prawa ekologicznego. Stosowanie tej

zasady umożliwi realizację wymienionej wyżej zasady regionalizacji oraz stosowanie

adekwatnych instrumentów prawnych i ekonomicznych na obszarach silnie

przekształconych i zdegradowanych. Zasada ta jest już w pewnym zakresie stosowana

w polskiej praktyce zarządzania środowiskiem (np. w formie przyjęcia wzorem Austrii

czy Niemiec norm emisji dla niektórych substancji niebezpiecznych, emisja których nie

jest dotychczas normowana przez przepisy unijne).

Z przytoczonych wyżej ogólnych zapisów dotyczących polityki ekologicznej państwa

wynika, że jedną z podstawowych zasad rozwoju zrównoważonego jest dostosowanie

form zagospodarowania do predyspozycji środowiska przyrodniczego tak, aby nie

naruszyć równowagi przyrodniczej. Pojęcie „równowagi przyrodniczej”, często

występujące m.in. w ustawie „Prawo ochrony środowiska”, bywa różnie definiowane. W

niniejszym opracowaniu przyjęto definicję precyzującą określenie ustawowe następująco:

Równowaga przyrodnicza jest to taki stan, w którym na określonym obszarze istnieje

równowaga we wzajemnym oddziaływaniu: człowieka, składników przyrody żywej i

układu warunków siedliskowych tworzonych przez składniki przyrody nieożywionej.

Określanie tych predyspozycji, przydatności terenu do różnych sposobów jego

wykorzystania oraz wyznaczanie granic bezpiecznego użytkowania wymaga identyfikacji

procesów, struktur i czynników (w tym źródeł i przyczyn przekształceń), które w danym

regionie, decydują o strukturze i przebiegu procesów funkcjonowania środowiska przy-

rodniczego.

Podstawą realizacji zasad zrównoważonego rozwoju jest identyfikacja warunków

zachowania równowagi, a także określenie zasad i sposobów gospodarowania w

środowisku pozwalających nie naruszać podstawowych procesów funkcjonowania

przyrody.

11

2. WNIOSKI ZE STRATEGII ROZWOJU WOJ. WIELKOPOLSKIEGO

Z opracowanego przez Zespół pod kierunkiem L.Wojtusiewicz z Akademii

Ekonomicznej w Poznaniu przy współpracy z Agencją Rozwoju Regionalnego S.A. w

Koninie projektu „Strategii rozwoju województwa wielkopolskiego” wynika, że

„województwo wielkopolskie jest systemem złożonym i wewnętrznie zróżnicowanym.

Wspomniana „Strategia …” w zakresie ochrony środowiska uwzględniona

została w opracowanym przez Arcadis-Ekokonrem Wrocław w 2003 r. „Programie

ochrony środowiska dla województwa wielkopolskiego”.

Ocena warunków przyrodniczych, społecznych i gospodarczych, istniejących tu

aktywów i pasywów (analiza SWOT), uwzględnienie struktury przestrzenno-

funkcjonalnej, szacunek przyszłych potrzeb społecznych, wnioski z dotychczasowego

przebiegu procesu transformacji społeczno-gospodarczej oraz przemian globalnych i

towarzyszącym im wyzwań cywilizacyjno-kulturowych dają podstawę do sformuło-

wania wielu celów rozwoju”. Opracowana strategia pozwala na wyciągnięcie szeregu

wniosków w odniesieniu do rejonu Konin – Turek. Zaprezentowane zostały w niej

ogólne cele rozwoju, w ramach których sformułowane cele generalne oraz cele

szczegółowe – pod kątem:

- zapewnienia mieszkańcom Wielkopolski możliwie najlepszego poziomu życia,

- osiągnięcia możliwie najwyższego poziomu gospodarki,

- wzrostu wewnętrznej integracji i istotnej poprawy jakości przestrzeni,

oraz

- dostosowania potencjału, struktury i organizacji województwa do wyzwań XXI

wieku i wymagań jednoczącej się Europy.

Cytowana „Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego” zakłada zróżnicowanie

powiatów pod względem liczby mieszkańców w czasie, przewiduje ona wzrost ludności w

dużych miastach i w powiatach o względnie dobrych obecnie wskaźnikach gospodarczych.

Zgodnie z cytowanym przyjętym przez Władze Województwa opracowaniem nadrzędnym

celem w zakresie gospodarki zasobami i ochrony przyrody jest skierowanie Wielkopolski

na ścieżkę zrównoważonego rozwoju. Za jego konkretyzację uznano zapewnienie

mieszkańcom trwałego bezpieczeństwa ekologicznego, czyli przyczynienie się do trwałego

podnoszenia jakości życia obecnego i przyszłych pokoleń.

W cytowanym dokumencie ujęto osiem niżej wymienionych celów działowych i służącym

im przedsięwzięcia. Z uwagi na ich aktualność dla rejonu konińskiego większość z nich

przytoczono w całości:

12

CEL 1. Minimalizacja wpływu na środowisko oraz eliminacja ryzyka dla zdrowia

ludzi w miejscach największego oddziaływania na środowisko w skali województwa,

w tzw. „gorących miejscach” (hot spots). Realizację tego celu uznano za priorytetową z

uwagi na możliwość uzyskania ekoefektów w krótkim czasie gdyż pozwala osiągnąć w

najkrótszym czasie największe efekty ekologiczne mierzone redukcją ilości

zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska i stopniem zagrożenia dla zdrowia

mieszkańców.

Do najważniejszych tzw. „gorących punktów” w województwie zaliczono:

- Zespół Elektrowni Pątnów-Adamów-Konin traktowany jako grupa emitorów

wprowadzających największą ilość zanieczyszczeń do powietrza i jako obiekty silnie

przekształcające stosunki wodne oraz grupa największych wytwórców odpadów;

- Kopalnie węgla brunatnego w rejonie Konina i Turku stanowiące przyczynę

przekształceń powierzchni ziemi, ogromnych przerzutów wód podziemnych do wód

powierzchniowych (zwłaszcza jezior) oraz powstawania wielkoprzestrzennych lejów

depresyjnych.

CEL 2. Racjonalizacja zużycia energii, surowców i materiałów wraz ze wzrostem

udziału wykorzystywanych zasobów odnawialnych.

CEL 3. Zapewnienie odpowiedniej jakości użytkowej wód, racjonalizacja zużycia

wody, zwiększenie zasobów wody w zlewniach oraz ochrona przed powodzią. W

zakresie ochrony wód i gospodarki wodnej występuje duża różnorodność problemów, a w

konsekwencji potrzeba szczególnie szerokiej palety działań. Z tych powodów

problematykę tę ujęto w grupy

Zaopatrzenie w wodę: Niewystarczająca jakość wody pitnej, wysokie jej zużycie, nadmierna

eksploatacja wód podziemnych w rejonie niektórych ośrodków miejskich, brak zbiorczych

ujęć wody i wodociągów w wielu wsiach. Kierunki działań to: modernizacja stacji

uzdatniania wody i sieci wodociągowych (minimalizacja strat na przesyle), budowa

nowych ujęć wiejskich, maksymalne ograniczenie poboru wód podziemnych do celów

przemysłowych, uwzględnienie w cenie wody jej realnej wartości, a w tym potrzebę

ochrony jej zasobów.

Woda w ekosystemach: Występuje rosnący niedobór wody w ekosystemach w wyniku

melioracji odwodnieniowych i intensywnej produkcji rolnej. Niedobór wody jest jednym z

głównych czynników ograniczających produkcję rolną. Duży udział powierzchni

13

uszczelnionej wywołuje zaburzenia odpływu wody w miastach. Rośnie niebezpieczeństwo

powodzi. Zmniejsza się udział ekosystemów wilgotnych i podmokłych w krajobrazie.

Kierunki działań to: modernizacja układów melioracyjnych i ich eksploatacja całkowicie

eliminująca jednostronne odwodnienia, upowszechnienie lokalnych rozwiązań odbioru

wód deszczowych na terenach o mniej zwartej zabudowie oraz rozwijanie małej retencji,

zwłaszcza na wysoczyznach i w celu budowy deszczowni na terenach o intensywnej

produkcji roślinnej, z uwzględnieniem wymogów ochrony biotopów wilgotnych i

podmokłych. W zakresie przedsięwzięć przeciwpowodziowych niezbędne są działania

prewencyjne obejmujące zwiększenie pojemności retencyjnej zlewni oraz opóźnienie

odpływu. Wśród przedsięwzięć zapobiegawczych najistotniejsze powinno być to

wyznaczenie terenów dolinnych, przeznaczonych do zalania w sytuacji zagrożenia skupisk

ludzkich oraz budowa zbiornika retencyjnego dla ochrony Kalisza.

Ochrona wód: Brak dostatecznie uporządkowanej gospodarki ściekowej w Poznaniu i

innych miastach, żywiołowe pozbywanie się ścieków w dominującej części wsi, brak

systemu racjonalnego wykorzystania gnojowicy jako nawozu, rolnicze zanieczyszczenia

obszarowe. Kierunki działań to: stworzenie i realizacja programów porządkowania

gospodarki ściekowej w miastach z uwzględnieniem racjonalizacji zużycia wody,

minimalizowania dopływu wód gruntowych i włączenia rejonów peryferyjnych i

sąsiednich miejscowości, wprowadzenie systemu opłat za ścieki w zależności od

wprowadzanego ładunku zanieczyszczeń. Budowa oczyszczalni o wielkości powyżej 2000

RLM (równoważna liczba mieszkańców) oraz kanalizacji. Przy zabudowie rozproszonej

stosowanie rozwiązań indywidualnych. Racjonalizacja dawek gnojowicy poprzez budowę

odpowiednio dużych zbiorników naziemnych, stosowanie maszyn rozprowadzających i

skuteczny nadzór administracyjny.

CEL 4. Zapewnienie wysokiej jakości powietrza, redukcja emisji tzw. gazów

cieplarnianych i niszczących warstwę ozonową, zminimalizowanie uciążliwego hałasu

w środowisku i ochrona przed polem elektro-magnetycznym., Główne problemy w

zakresie jakości powietrza to: emisja zanieczyszczeń z ZE PAK Pątnów-Adamów-Konin

oraz innych dużych emitorów energetycznych, emisja z niskich emitorów na terenach o

intensywnej zabudowie, uciążliwa emisja spalin i hałasu komunikacyjnego. Wśród

podstawowych kierunków działań służących realizacji celu należy uwzględnić

następujące: modernizację dużych instalacji energetycznych, w tym budowę i właściwą

eksploatację instalacji odsiarczania oraz odpylania, wykorzystywanie w rosnącym stopniu

14

niekonwencjonalnych źródeł energii i zasobów odnawialnych do produkcji energii,

upowszechnienie paliw niskoemisyjnych, dążenie do zintegrowania gospodarki

energetycznej w miastach poprzez szerokie wykorzystywanie do celów komunalnych i w

instytucjach publicznych ciepła odpadowego z elektrociepłowni i kotłowni zakładowych,

uatrakcyjnienie komunikacji zbiorowej, eliminowanie ruchu tranzytowego z obszarów o

gęstej zabudowie, egzekwowanie reżimów emisji spalin przez pojazdy, budowa ekranów

akustycznych.

CEL 5. Ochrona powierzchni ziemi, w tym powierzchni biologicznie czynnej i gleb

przed degradacją. Podstawowe problemy wiążą się z eksploatacją kopalin, wpływem

rolnictwa, rosnącym udziałem powierzchni uszczelnionej w wyniku inwestycji

budowlanych i drogowych oraz gromadzeniem odpadów bez właściwego zabezpieczenia.

Wśród najważniejszych przejawów przekształcenia i degradacji powierzchni ziemi można

wymienić:

kopalnictwo węgla brunatnego – odkrywki, zwałowiska zewnętrzne, obniżenia końcowe,

eksploatację kopalin pospolitych – rosnąca presja na udostępnianie coraz to nowych złóż i

słaby postęp prac rekultywacyjnych;

gleby - erozja wietrzna i wodna, spadek zawartości próchnicy, kontaminacja, zakwaszenie;

tereny zurbanizowane – rosnący udział powierzchni uszczelnionej, kontaminacja,

przemieszczanie mas ziemnych, przekształcenia powierzchni; gromadzenie odpadów bez

należytych zabezpieczeń.

CEL 6. Zminimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów oraz wdrożenie

nowoczesnego systemu ich wykorzystania i unieszkodliwiania.

CEL 7. Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem georóżno-

rodności i bioróżnorodności oraz rozwoju zasobów leśnych.

CEL 8. Ochrona przed nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska oraz sprostanie

nowym wyzwaniom tj. zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego.

Z obiektów infrastruktury w „Strategii rozwoju województwa wielkopolskiego”

preferowana jest budowa autostrady A-2, w pierwszym okresie na odcinku Świecko -

Konin z obwodnicą Poznania. Proponowana jest też modernizacja lotniska Ławica oraz

budowa w rejonie Poznania Stacji Unieszkodliwiania Odpadów Niebezpiecznych.

15

W niniejszym „Programie ochrony środowiska dla województwa wielkopolskiego”

uwzględniono ponadto najnowsze dokumenty dotyczące ochrony środowiska i gospodarki

wodnej, które wydane zostały w II połowie 2003 r., między innymi:

- Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (Ministerstwo

Środowiska, 18 grudzień 2003 r.)

oraz

rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 września 2003 r. w sprawie

późniejszych terminów do uzyskania pozwolenia zintegrowanego (Dz. U.

03.177.1736 z dnia 14 października 2003 r

16

3. CHARAKTERYSTYKA POWIATU KONIŃSKIEGO

3.1. Dane ogólne.

Powiat koniński położony jest na wschodnich krańcach województwa wielkopolskiego.

Został on utworzony 1 stycznia 1999 r. Sąsiaduje z pięcioma powiatami województwa

wielkopolskiego (pow. pow. słupecki, pleszewski, kaliski, turecki i kolski) oraz z

trzema powiatami w województwie kujawsko-pomorskim (pow. pow. radziejowski,

inowrocławski i mogileński)..

Powiat koniński składa się z 14 gmin. Pięć z nich to gminy miejsko-wiejskie – Golina,

Kleczew, Rychwał, Sompolno i Ślesin. Pozostałe dziewięć to gminy wiejskie –

Grodziec, Kazimierz Biskupi, Kramsk, Krzymów, Rzgów, Skulsk, Stare Miasto,

Wierzbinek i Wilczyn. Należy do największych pod względem obszaru i powierzchni

powiatów w województwie, zajmuje on łącznie powierzchnię 1.578,7 km2. 30 czerwca

2002 r. zamieszkiwało na jego terenie, wg danych ze spisu powszechnego 121.472

osób, z czego w miastach 17.511. Na omawianym terenie jest odrębna jednostka na

prawach powiatu grodzkiego, liczące ok. 82 tys. mieszkańców miasto Konin.

GMINY POWIATU: - Golina - Grodziec - Kazimierz Biskupi - Kleczew - Konin - miasto - Kramsk - Krzymów - Rychwał - Rzgów - Skulsk - Sompolno - Stare Miasto - Wierzbinek - Wilczyn - Ślesin

17

http://www.wielkopolska.com.pl/index.php/action/gminy/act/gmina/okr/okon/kod_pow/koni/kod_gminy/goli/kat/urz

http://www.wielkopolska.com.pl/index.php/action/gminy/act/gmina/okr/okon/kod_pow/koni/kod_gminy/grod/kat/urz

http://www.wielkopolska.com.pl/index.php/action/gminy/act/gmina/okr/okon/kod_pow/koni/kod_gminy/kazi/kat/urz

http://www.wielkopolska.com.pl/index.php/action/gminy/act/gmina/okr/okon/kod_pow/koni/kod_gminy/klec/kat/urz

http://www.wielkopolska.com.pl/index.php/action/gminy/act/gmina/okr/okon/kod_pow/koni/kod_gminy/konm/kat/urz

http://www.wielkopolska.com.pl/index.php/action/gminy/act/gmina/okr/okon/kod_pow/koni/kod_gminy/kram/kat/urz

http://www.wielkopolska.com.pl/index.php/action/gminy/act/gmina/okr/okon/kod_pow/koni/kod_gminy/krzm/kat/urz

http://www.wielkopolska.com.pl/index.php/action/gminy/act/gmina/okr/okon/kod_pow/koni/kod_gminy/rycw/kat/urz

http://www.wielkopolska.com.pl/index.php/action/gminy/act/gmina/okr/okon/kod_pow/koni/kod_gminy/rzgo/kat/urz

http://www.wielkopolska.com.pl/index.php/action/gminy/act/gmina/okr/okon/kod_pow/koni/kod_gminy/skul/kat/urz

http://www.wielkopolska.com.pl/index.php/action/gminy/act/gmina/okr/okon/kod_pow/koni/kod_gminy/somp/kat/urz

http://www.wielkopolska.com.pl/index.php/action/gminy/act/gmina/okr/okon/kod_pow/koni/kod_gminy/stmi/kat/urz

http://www.wielkopolska.com.pl/index.php/action/gminy/act/gmina/okr/okon/kod_pow/koni/kod_gminy/wier/kat/urz

http://www.wielkopolska.com.pl/index.php/action/gminy/act/gmina/okr/okon/kod_pow/koni/kod_gminy/wilc/kat/urz

http://www.wielkopolska.com.pl/index.php/action/gminy/act/gmina/okr/okon/kod_pow/koni/kod_gminy/sles/kat/urz

W Tabeli 3.1. podano ogólne dane GUS odnośnie zaludnienia poszczególnych gmin, w

kolumnach 2-4 wg stanu na dzień 31 grudzień 2001 r., w kolumnach 5-7 wg danych ze

spisu powszechnego na dzień 30 czerwiec 2002 r. Różnice w danych w odniesieniu do

miasta Konina i niektórych gmin m.in. Goliny, Kleczewa i Starego Miasta są znaczne.

Tabela 3.1. Ludność miasta Konina i gmin powiatu konińskiego.

31.XII.2001 r. 31.XII.2002 r Powiat/Miasto/Gmina Ogółem Miasto Wieś Ogółem Miasto Wieś

1 2 3 4 5 6 7

Miasto Konin 83.377 83.377 - 82.177 82.177 -

Powiat Koniński 121.740 17.394 104.346 121.803 17.619 17.619 - Miasto i Gmina Golina 11.411 4.378 7.033 11.224 4.381 6.843 - Miasto i Gmina Kleczew 9.875 4.087 5.788 9.704 4.120 5.584 - Miasto i Gmina.Rychwał 8.409 2.289 6.120 8.395 2.373 6.022 - Miasto i Gmina Sompolno 10.588 3.652 6.936 10.564 3.673 6.891 - Miasto i Gmina Ślesin 12.964 2.988 9.976 13.136 3.072 10.064 - Gmina Grodziec 5.291 - 5.291 5.316 - 5.316 - Gmina Kazimierz Biskupi 9.818 - 9.818 9.957 - 9.957 - Gmina Kramsk 9.985 - 9.985 9.907 - 9.907 - Gmina Krzymów 6.888 - 6.888 6.887 - 6.887 - Gmina Rzgów 6.806 - 6.806 6.784 - 6.784 - Gmina Skulsk 6.133 - 6.133 6.128 - 6.128 - Gmina Stare Miasto 9.412 - 9.412 9.693 - 9.693 - Gmina Wierzbinek 7.813 - 7.813 7.710 - 7.710 - Gmina Wilczyn 6.347 - 6.347 6.398 - 6.398

Przez teren powiatu i przez miasto Konin przebiegają ze wschodu na zachód;

- droga międzynarodowa E30 wraz z odcinkiem autostrady A-2

oraz

- magistrala kolejowa Berlin – Warszawa - Brześć.

W kierunku północ-południe przebiega droga wojewódzka Inowrocław – Kalisz.

Ponadto przez północno-wschodni skrawek powiatu przebiega magistrala kolejowa

Katowice – Karsznice – Bydgoszcz- Gdynia.

Przez Konin i kilka gmin powiatu konińskiego przepływa rzeka Warta, która ma

połączenie od Konina Kanałem Ślesińskim przez Jezioro Gopło z rzeką Noteć.

3.2. Ukształtowanie terenu i struktura zagospodarowania ziemi

Istnieją zasadnicze różnice w ukształtowaniu terenu powiatu pomiędzy jego

częścią północną i południową. Linią rozgraniczającą jest linia rzeki Warty

18

Generalnie tereny całego powiatu można zaliczyć do równinnych z niewielkimi

wzniesieniami pagórkowatymi. Wzniesienia te w zdecydowanej większości można

zaobserwować w północnej części powiatu. Ma to odzwierciedlenie w wartościach

rzędnych bezwzględnych, które wynoszą w tej części od 100 do 120 m n.p.m.

Różnica między najniżej położonymi obszarami powiatu – dolina rzeki Warty

(ok. 80 m n.p.m.) a najwyżej położonym punktem – Złotą Górą (ok. 191 m n.p.m.)

wynosi ponad 111 m. W związku z eksploatowaniem złóż węgla brunatnego na terenie

powiatu, głównie na obszarze gmin Kazimierz Biskupi, Kleczew, Ślesin i Sompolno

występują tam duże wklęsłe i wypukłe formy antropogeniczne. Są to głównie odkrywki

a także zwałowiska odkładów. Dla ścisłości należy podkreślić, zasoby że węgla

brunatnego występują i w innych gminach powiatu, co zostało szerzej omówione w

dalszej części opracowania.

Część północna leżąca na obszarze Pojezierza Kujawskiego położona jest w granicach

zasięgu ostatniego zlodowacenia, co warunkuje istnienie określonych form geomorfo-

logicznych i glebowych. Naturalny krajobraz można zaliczyć do rodzaju dolinnego z

elementami młodoglacjalnymi. Można tu wyróżnić tarasy zalewowe den dolinowych

oraz równinno morenowe. Także w tej części znajdują się jeziora, z których wiele ma

powierzchnię przekraczającą 50 ha. Najbardziej znane są jeziora; Pątnowskie,

Gosławskie, Ślesińskie, Licheńskie, Wąsowskie), rzeka Warta oraz Kanał Ślesiński

łączący Wartę przez Jezioro Gopło z Notecią.

Część południowa powiatu leżąca na Nizinie Środkowopolskiej charakteryzuje

się występowaniem równin denudacyjnych lub akumulacyjnych o małym nachyleniu.

Istniejąca sieć rzeczna jest niezbyt gęsta.

Pomiędzy poszczególnymi gminami powiatu konińskiego występują duże

różnice w zakresie zagospodarowania terenu, co w dużym stopniu spowodowane jest

wyłączeniem z produkcji dużych areałów ziemi w związku z funkcjonowaniem

odkrywek KWB „Konin” S.A.

Różnice te zmieniają się w czasie na skutek zajmowania przez przemysł wydobywczy

nowych terenów oraz prowadzenia przez KWB „Konin” procesów rekultywacyjnych.

Dane nt powierzchni i użytkowania gruntów w poszczególnych gminach zamieszczono

poniżej w Tabeli 3.2.

19

Tabela 3.2. Miasto Konin i powiat koniński. Powierzchnia i użytkowanie gruntów. Stan na dzień 30.06.2001 r.(wg Urzędu Statystycznego w Poznaniu „Ważniejsze dane o gminach województwa wielkopolskiego” Poznań 2003 r.)

Użytki rolne, [ha]

Wyszczególnienie

Powierz

chnia [ha]

Razem Grunty Orne

Sady Łąki i past-wiska

Lasy

Pozos-

tałe

Miasto Konin 8.168 3.364 2.490 26 848 453 4.351

Powiat Koniński 157.871 111.637 88.590 1.135 21.912 25.263 20.971- Gmina Golina 9.905 8.233 6.100 52 2.081 751 921- Gmina Grodziec 11.772 6.537 4.711 16 1.810 4.413 822- Gm. Kazimierz Biskupi 10.796 4.741 4.273 18 450 2.860 3.195- Gm. Kleczew 11.012 8.296 7.774 37 485 151 2.565- Gm. Kramsk 13.178 9.965 5.059 29 4.877 1.634 1.579- Gm. Krzymów 9.268 6.048 3.836 29 2.183 2.379 841- Gm. Rychwał 11.782 9.325 7.427 36 1.862 1.765 692- Gm. Rzgów 10.468 7.437 5.139 8 2.290 2.087 944- Gm. Skulsk 8.486 6.621 5.978 41 602 546 1.319- Gm. Sompolno 13.736 10.027 8.348 428 1.251 1.597 2.112- Gm. Stare Miasto 9.782 7.474 5.853 10 1.611 1.401 907- Gm. Ślesin 14.569 8.570 7.956 90 524 3.128 2.871- Gm. Wierzbinek 14.805 11.975 10.190 314 1.471 1.693 1.137- Gm. Wilczyn 8.312 6.388 5.946 27 415 858 1.066 W porównaniu ze stanem z dnia 30 czerwca 1996 r. w wielu gminach powiatu

konińskiego nastąpiły duże zmiany w strukturze zagospodarowania terenu.

Powierzchnia lasów w obrębie powiatu zwiększyła się w okresie 1996-2001 z 15,7 do

16,0 %. W kilku gminach przyrosty powierzchni leśnej w tym czasie były znacznie

większe, np. w gminie Ślesin powierzchnia lasów wzrosła z 14,2 do 21,5 % a w gminie

Kazimierz Biskupi z 25,9 do 26,5%.

Z danych zamieszczonych w Tabeli 3.2a wynika, że najmniejszy odsetek terenów

użytkowanych rolniczo znajduje się w gminach, na terenie których metodą odkrywkową

wydobywany jest węgiel brunatny. Duże różnice występują też w zalesieniu

poszczególnych gmin i w procentowym udziale ich powierzchni - łąk i pastwisk.

Na terenie powiatu nie występują większe obszary leśne. Istniejące kompleksy w

zdecydowanej większości wchodzą w skład obszarów chronionych. Lasy stanowią

zaledwie 16,2 % powierzchni terenu powiatu, co stanowi ok. 55 % średniej krajowej.

Taka sytuacja wpływa także ujemnie na warunki prowadzenia gospodarki rolnej –

mniejsza retencyjność, występowanie procesów stepowienia.

20

Tabela 3.2a. Miasto Konin i powiat koniński. Powierzchnia i użytkowanie gruntów. Stan na dzień 30.06.2001 r.(wg Urzędu Statystycznego w Poznaniu „Ważniejsze dane o gminach województwa wielkopolskiego” Poznań 2003 r.)

Użytki rolne

Razem Grunty Orne

sady Łąki i pastwiska

Lasy

Pozostałe

Wyszczególnienie

Powierz

chnia [ha] w % powierzchni ogólnej

Miasto Konin 8.168 41,2 30,5 0.3 10,4 1,0 57,8

Powiat Koniński *) 157.871 70,7 56,1 0,7 13,9 16,0 13,3 - Gmina Golina 9.905 83,1 61,6 0,5 21,0 7.6 9,3 - Gmina Grodziec 11.772 55,6 40,0 0,1 15,4 37,5 7,0 - Gm. Kazimierz Biskupi 10.796 43,9 39,6 0,2 4,2 26,5 29,6 - Gm. Kleczew 11.012 75,3 70,6 0,3 4,4 1,4 23,3 - Gm. Kramsk 13.178 75,6 38,4 0,2 37,0 12,4 12,0 - Gm. Krzymów 9.268 65,3 41,4 0,32 23,6 25,7 9,1 - Gm. Rychwał 11.782 79,1 63,0 0,3 15,8 15,0 5,9 - Gm. Rzgów 10.468 71,0 49,1 0,1 21,9 19,9 9,1 - Gm. Skulsk 8.486 78,0 70,4 0,5 7,1 6,4 15,6 - Gm. Sompolno 13.736 73,0 60,8 3,1 9,1 11,6 15,4 - Gm. Stare Miasto 9.782 76,4 59,8 0,1 16,5 14,3 9,3 - Gm. Ślesin 14.569 58,8 54,6 0,6 3,6 21,5 19,7 - Gm. Wierzbinek 14.805 80,9 68,9 2,1 9,9 11,4 7,7 - Gm. Wilczyn 8.312 76,9 71,6 0,4 5,0 10,3 12,8

3.3. Rolnictwo i przetwórstwo rolno-spożywcze

Pod względem litologii na całym obszarze powiatu występują utwory

czwartorzędowe takie jak: gliny morenowe, piaski i żwiry rzeczne, osady eoliczne,

mułki i iły zastoiskowe. Większe przestrzenie zajmują gleby rdzawe, należące do gleb

bielicowoziemnych, rozprzestrzenione na piaskach niewęglanowych, dosyć zasobnych

w glinokrzemiany. Są to gleby kwaśne o pH w górnych warstwach na poziomie 4,5.

Cechą tych gleb jest istnienie nierozpuszczalnych kompleksów żelaza i glinu z kwasami

próchniczymi. Posiadają charakterystyczne rdzawe zabarwienie.

Gleby murszaste i torfowe występują w postaci różnych wielkości płatów

rozrzuconych po całym obszarze doliny Warty. Mady skupione są głównie w dolinie

rzeki Warty. Jakość gleb powiatu jest wyraźnie niska. Ponad 71 % stanowią gleby

niskich klas bonitacyjnych tj. V, VI.

Na podstawie informacji uzyskanych z poszczególnych gmin w Tabeli 3.3

zamieszczono dane na temat klas bonitacyjnych gleb.

21

Tabela 3.3. Zestawienie klas gleb na terenie powiatu konińskiego1)

Powierzchnia według klas bonitacyjnych [ha] Gmina

II IIIa IIIb IVa IVb V VI Viz Golina - 1.185 2.124 2.148 2.895

Kleczew - - - przewaga - -

Rychwał b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.

Sompolno - 194 858 2.693 1.355 3.565 1.300 504

Ślesin b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.

Grodziec - 8,2 117 2.400 3.960

Kazimierz Biskupi - 76 499 1.496 794 1.104 576 66

Kramsk - - - Przewaga

Krzymów - 53 725 2.475 2.201 257

Rzgów - - 7.437 3.031

Skulsk b.d.

Stare Miasto b.d.

Wierzbinek 25 454 914 1.687 2.134 3.477 3.695 109

Wilczyn 33 767 1.138 1.890 673 1.138 535 9

1) według danych gmin

Warunki mechaniczne i chemiczne gleby są niekorzystne dla prowadzenia intensywnej

produkcji rolniczej i wymagają zwiększonych nakładów na polepszanie tych

właściwości. Analiza udziału tych gleb w poszczególnych gminach wskazuje na

konieczność podejmowania decyzji o stopniowym ich wyłączeniu z produkcji rolniczej

i przeznaczeniu na inne – pozarolnicze cele, np. zalesianie.

Na terenie powiatu mimo słabych jakościowo gleb dominuje typowa gospodarka rolna.

Według danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Poznaniu (2003 r) użytki

zajmują powierzchnię 111.637. ha, co stanowi ponad 70 % gruntów powiatu, w tym

areale 88,5 tys. ha to grunty orne. Ze względu na słabą jakość gleb, głównymi

prowadzonymi tu uprawami są zboża oraz ziemniaki. Uzyskiwane plony są poniżej

średniej dla całego kraju. Na ilości uzyskiwanych plonów mają wpływ nie tylko słabsze

gleby. Nie bez znaczenia są także warunki klimatyczne i powiązane z tym stosunki

wodne – gorsze niż w pozostałych regionach województwa wielkopolskiego.

Uzyskiwaniu dobrych plonów nie sprzyja także znaczne rozdrobnienie gospodarstw

rolnych. Gospodarstwa o powierzchni od 1,0 do 5 ha stanowią blisko połowę

wszystkich gospodarstw a przeciętna wielkość gospodarstwa wynosi powyżej 8 ha.

22

3.4. Przemysł

Bogate złoża węgla brunatnego są podstawą do prowadzenia wydobycia go na

skalę przemysłową. Na terenie powiatu jest to największa i praktycznie jedyna

działalność gospodarcza (na dużą skalę). Ma to istotne zaznaczenie, bowiem złoża

występują praktycznie tylko na terenie czterech gmin.

Największymi zakładami przemysłowymi na terenie powiatu są:

- KWB Konin S.A. w Kleczewie,

- GALWA-MET w Brzeźnie,

- Fabryka Kartonów „KAPPA” w Modle Królewskiej,

- Wytwórnia Mas Bitumicznych w Głodnie (gm. Krzymów),

- Wytwórnia Mas Bitumicznych w Żdżarach (gm. Stare Miasto),

- „Wienerberger -Honoratka” Ceramika Budowlana S.A. w Honoratce,

- PPUH „Derbut” i PPHU „But-s” w Golinie.

3.5. Infrastruktura

Zgodnie z dostępnymi danymi większość gmin powiatu posiada własne

oczyszczalnie ścieków. Wyjątkami są tylko gminy: Grodziec, Krzymów i Wierzbinek,

na terenie których są tylko małe oczyszczalnie przy istniejących tam szkołach

podstawowych. Ponadto obok dużych zbiorczych oczyszczalni, na terenie kilku gmin

istnieje szereg oczyszczalni przyzagrodowych.

Mimo znacznych przepustowości i możliwości oczyszczania większych ilości ścieków

moce przerobowe oczyszczalni nie są w pełni wykorzystane, wg szacunków poniżej

50%. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest niedostateczna długość sieci kanalizacji

sanitarnej.Ze względu na rozdrobnienie zabudowy na obszarach niektórych gmin nie

wszystkie wsie są zwodociągowane. Z podobnych powodów słabo rozwinięta jest sieć

gazowa. Występuje ona głównie na terenie powiatu w miastach. Słabo rozwinięta sieć

gazowa powoduje, że na omawianym terenie dominuje indywidualne ogrzewanie

węglowe.

Na terenie powiatu eksploatowanych jest 10 składowisk odpadów. Są to

składowiska w Kleczewie (gmina Kleczew), w Rychwale (gmina Rychwał), w

Sompolnie (gmina Sompolno), w Goraninie (gmina Ślesin), w Nieświatowie (gmina

Kazimierz Biskupi), w Podgórzu (gmina Kramsk), w Rzgowie (gmina Rzgów), w

Mielnicy Dużej (gmina Skulsk), w Zielonce (gmina Wierzbinek) i w rejonie m.

Kownaty (gmina Wilczyn). Część gmin wywozi swoje odpady komunale także na

23

składowisko MZGOK zlokalizowane w Koninie przy ulicy Sulańskiej, z którego

korzystają w ramach istniejącego Międzygminnego Związku „Koniński Region

Komunalny”.

W gminie Krzymów w rejonie miejscowości Hiszpania znajdował się mogilnik

Odpady pestycydowe zostały wybrane a teren zrekultywowany. Bliższe dane na jego

temat podano w opracowaniu „Plan gospodarki odpadami dla powiatu konińskiego”.

3.6. Charakterystyka elementów przyrody nieożywionej

Budowa geologiczna

Teren powiatu pod względem strukturalnym leży w obrębie Niecki Łódzkiej

należącej do Antyklinorium Kujawsko-Pomorskiego. Obszar ten cechuje wspólne

zaleganie trzeciorzędu i kredy jako efekt wypiętrzenia antyklinorium oraz defałdujących

i post-organicznych ruchów, które trwały jeszcze w trzeciorzędzie. Niecka Łódzka jest

najwyżej wyniesiona ze wszystkich jednostek strukturalnych Kujaw i jej powierzchnia

mezozoiczna jest najbardziej zróżnicowana hipsometrycznie w wyniku ruchów

tektonicznych (epejrogenicznych).

Powierzchnia podtrzeciorzędowa. Elewacja konińska posiada pewne elementy rzeźby

niższego rzędu. Urzeźbione zostało zbocze większego wzniesienia podtrzecio-

rzędowego, którego kulminacja przypada w dolinach Łodzi, Zduńskiej Woli i Pabianic

(maks. 143 m npm). Stąd teren obniża się w kierunku północnym i zachodnim. W

obrębie powiatu najwyższe wzniesienie znajduje się nad Wartą na wschód od Konina

(80 m npm), skąd obserwuje się systematyczne obniżanie się powierzchni pod-

trzeciorzędowej, zgodnie z nachyleniem zbocza w kierunku północnym i zachodnim,

gdzie w okolicach Ślesina kreda zalega na poziomie morza. Powierzchnia

podtrzeciorzędowa zbudowana jest z osadów kredy górnej piętra mastrycht,

składających się w 40 % z wapieni marglistych i w 25 % z kredy piszącej. Poza tym

występują również margle, wapienie i opoki.

Powierzchnia poczwartorzędowa. Na powierzchni kredy zostały złożone utwory

trzeciorzędowe reprezentowane przez osady miocenu i pliocenu. Osady miocenu

wykształtowane zostały we frakcji burowęglowej reprezentowanej przez węgiel

brunatny i szare piaski, a rzadko przez brązowe iły mioceńskie i mułki. Węgiel brunatny

przykryty został pokładem iłów plioceńskich. Powierzchnia utworów trzeciorzędowych

24

nie zachowała swego wyrównanego charakteru, ale została urozmaicona licznymi

formami dolinowymi. Obecnie kumulacja podłoża podczwartorzędowego znajduje się

w północnych dzielnicach Konina, skąd z nachyleniem Wału Turecko-Gnieźnieńskiego

podłoże to opada w kierunku północnym i zachodnim. W północnej części powiatu

występują dwie formy wklęsłe o znacznej głębokości w charakterze dolin z

maksymalnym obniżeniem sięgającym 20 m n.p.m. W dnie spotyka się osady kredowe.

W dolinie Warty osady trzeciorzędowe nie występują.

Utwory czwartorzędowe. Osady czwartorzędowe wykazują znaczne zróżnicowanie

ilościowe i terytorialne. Charakterystyczne jest znaczne nagromadzenie ich w postaci

piasków i mułów w rozdęciach erozyjnych sięgające miąższości 90 m. Wypełnienie

wspomnianych rozcięć przez osady lądolodu nie jest jednakowe i różni się miąższością

oraz litologią osadów. Centralna część badanego obszaru wykazuje stosunkowo

nieznaczne i równomierne zasypanie osadami czwartorzędowymi w granicach 10-30 m.

Są to piaski, żwiry i gliny. Najmniejszą miąższość czwartorzędu obserwuje się w

dolinie Warty pod Koninem, gdzie powierzchnia mezozoiczna od powierzchni terenu

oddzielona jest jedynie 3 metrową warstwą piasków różnoziarnistych oraz mad.

W okolicach Konina w dnie Pradoliny Warty prawie na całej przestrzeni obserwuje się

brak osadów czwarto-, a także trzeciorzędowych, a tym samym brak osadów

nieprzepuszczalnych: glin morenowych i iłów plioceńskich, które zatrzymywałyby

infiltrujące wody z koryta Warty. (L.Kozacki, 1972 r). W tej sytuacji woda z koryta

rzeki infiltruje w piaski wyścielające Pradolinę; jedynym poziomem nieprzepusz-

czalnym jest, opadająca ku zachodowi, powierzchnia kredowa. Dopiero w pobliżu

Pyzdr, w podłożu Pradoliny występuje wyżej położony poziom nieprzepuszczalny,

który stanowią iły plioceńskie.

Warunki hydrogeologiczne.

Teren powiatu konińskiego zgodnie z hydrogeologicznym podziałem kraju znajduje się

w makroregionie zachodnim Niżu Polskiego – regionie wielkopolskim. Można tu

wyróżnić 3 piętra wodonośne: czwartorzędowe, trzeciorzędowe i kredowe.

Utwory czwarto i trzeciorzędowe rozdzielone są warstwami iłów poznańskich i glin

zwałowych.

Na części powiatu znajdują się dwa zbiorniki Turek-Konin-Koło i Pradolina zaliczane

do Głównych Zbiorników Wód Podziemnych w Wielkopolsce. Ich szacunkowe zasoby

eksploatacyjne ocenia się odpowiednio na 240 i 465 tys. m3/d. Mimo dość znacznych

zasobów wodnych na wielkość tych zasobów duży wpływ mają, poza wykorzystaniem

25

do celów komunalnych, także wykorzystywanie ich do celów przemysłowych

(przemysł wydobywczy).

Utwory czwartorzędowe charakteryzują się występowaniem zasobów wodnych

w zdecydowanej większości w piaskach, żwirach rzecznych i wodnolodowcowych.

Wody w tych warstwach mają układ piętrowy. Miąższość tych warstw waha się od

kilku do 60 m, przy czym średnio wynosi ona 10-25 m. Są one eksploatowane na

terenie całego powiatu. Są to jednak wody o średniej i niskiej jakości. W związku z

przemysłową eksploatacją złóż węgla brunatnego na obszarze gmin, których istnieją

odkrywki stosunki, wodne poziomu czwartorzędowego wielokrotnie są zachwiane.

Wody trzeciorzędowe są stosunkowo obfite. Tworzą je ilaste utwory pliocenu

oraz mioceńskie piaski drobno i średnioziarniste. Cechą charakterystyczną tego

poziomu na terenie powiatu konińskiego jest częste jego zanieczyszczanie domieszkami

węgla brunatnego. Z danych uzyskanych w Delegaturze Urzędu Wojewódzkiego w

Koninie wynika, że w obrębie powiatu konińskiego wody trzeciorzędowe występują na

różnych głębokościach, przeważnie nie przekraczających 100 m ppt. Przykładowo w

gm. Rychwał występują one na głębokości 46,5-90,5 m ppt a w gm. Wilczyn 62,0-

103,5 m ppt.

Wody kredowe można zaobserwować w szczelinach i spękaniach wśród

utworów marglisto-wapiennych. Wody tego poziomu stanowią główny poziom

użytkowy powiatu konińskiego. Występuje on najczęściej na głębokości 50-100 m.

Wody w utworach kredowych mają charakter napięty z wyjątkiem obszarów w

pradolinie Warty. W gminie Rzgów wody te eksploatowane są z poziomu od około 40

do 100 m ppt.

Wody geotermalne.

Na południe od miejscowości Mrówki, położonej między jeziorami Kownackim a

Wilczyńskim odwiercono otwór, który umownie oznakowano jako„Wilczyn IFGH-1”,

w którym stwierdzono występowanie wód geotermalnych. Nawiercone zostały one w

utworach kredy górnej na głębokości 2571 m ppt, a ustabilizowały się na głębokości 89

m ppt. Temperatura wypływu wynosi +64C.

Wody geotermalne stwierdzono też w otworze „ Ślesin IGH-1” w rejonie miejscowości

Głębokie. Ujęcie charakteryzowało się ustabilizowanym zwierciadłem na głębokości 73

m i wydajnością ujęcia 16,6 m3/h i temperaturą przy wypływie +49 oC

26

Są to wody średnio zmineralizowane od 6,8 do 8,7 g/dcm3, typu chlorkowo- sodowo-

jodkowo- bromkowe o temperaturze na wypływie od 49 do 700C.

Do tej pory w rejonie konińskim żadne ujęcie wód termalnych nie zostało

zagospodarowane. Najbardziej zaawansowane są tu prace w Uniejowie (pow.

Poddębice), wykonane zostały tam trzy otwory o gł. od 2031 do 2254 m ppt z zamiarem

eksploatacji wód w układzie zamkniętym. Wyniki możliwości zatłaczania wód do

otworów potwierdziły konieczność wykonania czwartego otworu, co do tej pory nie

zostało zrealizowane ze względów finansowych. Na pozostałych otworach nie podjęto

dodatkowych prac geologicznych.

3.7. Zasoby naturalne

W powiecie konińskim występują następujące kopaliny:

- kruszywo naturalne, surowce ilaste, różnego rodzaju piaski kwarcowe,

- węgle brunatne i torfy.

Kruszywo naturalne czyli piaski i pospółki ze względu na płytkie zaleganie jest

najlepiej rozpoznane na obszarze powiatu. Wg „Bilansu zasobów kopalin i wód

podziemnych wg stanu na dzień 31.grudzień 2002 r.” [PIG Warszawa 2003 r.] na

terenie powiatu 31.12.1999 r. udokumentowanych było 37 złóż o łącznych zasobach

bilansowych ok. 40,4 mln ton. Najwięcej złóż jest w gminie Krzymów. W 2002 r.

Starosta koniński wydał 5 koncesji na eksploatację złóż, w 2003 r. jedną koncesję.

Niezależnie wojewoda wydał dwie koncesje. W Tabeli 3.4. zamieszczono dane z ww.

„Bilansu zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce …”, które mają odniesienie do

zasobów złóż na terenie powiatu konińskiego. Na podstawie informacji o ilości

wydobytej kopaliny, przekazanych przez użytkowników złóż, ustalana jest wysokość

opłat eksploatacyjnych.

Tabela 3.4. Powiat koniński. Bilans surowców mineralnych (31.12.2002 r), [tys. Mg]

Zasoby Lp.

Nazwa złoża

Stan zagos-podarowania geologiczne

bilansowe przemysłowe

Wydobycie

1. Bolesławów E 641 415 49 2. Bolesławów I R 296 - - 3. Brzezińskie Holendry Z 55 - - 4. Brzeźno Z 987 - - 5. Depaula T 905 905 - 6. Depaula I R 280 - -

27

7. Depaula II R 283 - - 8. Drzewce E 278 278 31 9. Gawrony R 1597 - -

10. Głodno Z 48 - - 11. Głodno I E - - 254 12. Głodno II R 313 - - 13. Głodno Walewo R 18.162 7.269 14. Głodowo R 100 - - 15. Goczki Polskie R 82 - - 16. Golina R 684 - - 17. Ignacew Z 259 - - 18. Juljanowo Z 5 - - 19. Kazimierzów Z 73 - - 20. Konstantynów Stary R 1.236 - - 21. Mielnica T 44 65 - 22. Mielnica Duża E 18 18 4 23. Pamiątka E 978 948 14 24. Paprotnia II Z 1.571 - - 25. Paprotnia III E - - 47 26. Paprotnia IV E 782 782 10 27. Paprotnia V R 795 624 - 28. Paprotnia VI R 215 - - 29. Potażnik Nowe T 324 140 - 30. Przyjma R 7.421 - - 31. Przyjma I R 529 522 - 32. Rosocha P 353 - - 33. Rysiny R 643 - - 34. Smolniki R 295 - - 35. Sokółki E 29 - 1 36. Władimirów Z 54 - - 37. Władzimirów I T 28 28 -

Oznaczenia: E - złoża eksploatowane, R – złoża o zasobach rozpoznanych szczegółowo (w kat. A+B+C), P – złoża o zasobach rozpoznanych wstęp[nie (w kat.C2), T – złoża zagospodarowywane , eksploatowane okresowo, Z – złoża zaniechane Piaski kwarcowe. W powiecie konińskim na pograniczu gmin Stare Miasto i Rzgów

znajduje się udokumentowane złoże piasków kwarcowych formierskich „Rumin”.

Zasoby jego, rozpoznane szczegółowo, wynoszą 14,151 mln m3. Złoże nie jest

eksploatowane.

Surowce ilaste ceramiki budowlanej. Kopaliny złóż surowców ilastych stanowią iły

plioceńskie oraz gliny lodowcowe. W Kazimierzu Biskupim na hałdach technolo-

gicznych znajduje się 5 mln m3 iłów plioceńskich odłożonych podczas selektywnego

usuwania nadkładu węgla. W ww. „Bilansie kopalin …” wymienione zostało jedno

konińskie złoże ilaste ceramiki budowlanej – Sarnowa II, którego zasoby rozpoznane

szczegółowo ocenione zostały na 1,458 mln Mg

28

Złoża węgli brunatnych są eksploatowane w dwóch rejonach - konińskim i tureckim.

Ocenia się, że zasoby obecnie eksploatowanych złóż na tym terenie wynoszą ok. 200

mln. ton i ich pełne wydobycie będzie trwało do 2012 roku. Eksploatacja prowadzona

jest na 7 złożach (łącznie w rejonie tureckim i konińskim). Ponadto istnieją tu

rozpoznane rezerwy (nie eksploatowane) oszacowane na ok. 360 mln ton, których pełne

wydobycie zajmie ok. 25 lat. Pozostałe złoża udokumentowane w różnych kategoriach

stanowią rezerwę zasobową. Roczne wydobycie w tym rejonie wynosi około 19 mln

ton. Wydobywany węgiel wykorzystywany jest przez Zespół Elektrowni PAK

Elektrownie Pątnów i Konin.

Węgle brunatne rejonu Konina to utwory mioceńskie wykształcone w postaci jednego

podkładu zalegającego w formie nieregularnej soczewki w kształcie niecki z

odgałęzieniami. Miąższość ich jest największa w centralnej części niecki i wynosi od

kilku do kilkunastu metrów i maleje w kierunku brzegów. Utwory nad stropem węgla

stanowią nakład, który w procesie eksploatacji odkrywkowej musi być usunięty. Licząc

od powierzchni terenu są to: gliny zwałowe żółte ze zlodowacenia północnopolskiego

oraz gliny szare zlodowacenia środkowopolskiego. Gliny te są przewarstwione

piaskami różnoziarnistymi. Bezpośrednio nad węglem występują iły plioceńskie,

również często przewarstwione piaskiem lub utworami pylastymi. Węgiel zalega na

serii mioceńskich piasków różnoziarnistych o znacznej miąższości. Pod piaskiem

występują utwory kredowe w postaci margli lub piasków wapnistych. Sumaryczna

miąższość nadkładu waha się w granicach 30-70 m.

W Tabeli 3.5. podano wg „Bilansu kopalin i wód podziemnych wg stanu na 31 grudzień

2002 r.” na charakterystykę zinwentaryzowanych złóż węgla brunatnego na terenie

powiatu.

W kolejnej Tabeli 3.6. podano charakterystykę odkrywek KWB „Konin” S.A.

Tabela 3.5. Powiat koniński. Bilans złóż węgla brunatnego (31.12.2002 r), [tys. Mg]

Zasoby Lp.

Nazwa złoża

Stan zagos-podarowania geologiczne

bilansowe przemysłowe

Wydobycie

1. Drzewce (powiaty; koniński, i kolski)

R

37.714

35.222

-

2. Lubstów E 29.756 22.486 3.472 3. Lubstów Północ R 3.822

4.

Mąkoszyn-Grochowiska (powiaty;kolski, koniński , włocławski i radziejowski)

R

50.186

-

-

5. Morzyczan R 26.113 - - 6. Pątnów I Z tylko pzł - -

29

7. Pątnów III E 36.432 31.257 7.306 8. Pątnów III socz. Danków R 1.587 - - 9. Pątnów IV R 57.868 47.582 -

10- Piaski (pow. Konin i Słupca) R 114.481 - - 11. Rumin R 58 - - 12. Tomisławie R 53.559 - -

Oznaczenia: E - złoża eksploatowane, Z – złoża zaniechane, R – złoża o zasobach rozpoznanych szczegółowo (w kat. A+B+C), P – złoża o zasobach rozpoznanych wstęp[nie (w kat.C2), T – złoża zagospodarowywane , eksploatowane okresowo. Na terenie powiatu konińskiego występuje także nie eksploatowane obecnie zasoby

węgla brunatnego nie ujęte w ww. „Bilansie kopalin …”– złoże Dęby Szlacheckie.

Torfy. W latach 60 na terenie b. woj. konińskiego zostały rozpoznane złoża torfów.

Część tych złóż zastała wstępnie udokumentowana. Do tej pory nie podjęto ich

eksploatacji na skalę przemysłową. Torf występuje w obrębie trzech rynien: grójeckiej,

morzysławskiej i głodowsko-gosławickiej.

Zasoby torfu wg „Programu gospodarki odpadami dla powiatu konińskiego” w 24

złożach wynoszą łącznie 31,3 mln m3.

Tabela 3.6. Charakterystyka odkrywek KWB Konin S.A. wg Z. Kasztelewicza [ Budowa odkrywki „Jóźwin” pole IIB – ósmej w historii KWB „Konin” - „Węgiel brunatny” nr 4 (45) 2003 r]

Eksploatacja Nazwa odkrywki od [rok] do [rok]

Średnia grubość

węgla [m]

Średnia miąższość

nakładu [m]

Wydobycie węgla

[tys. Mg]

Morzysław 1945 1953 5,5 9,5 1.042 Niesłusz 1953 1961 9,5 14,5 4.079 Gosławice 1958 1974 8,3 18,7 38.852 Pątnów 1962 2002 8,8 50,5 128.875 Kazimierz 1965 2011 6,6 47,5 104.599 Jóźwin 1971 2023 9,0 54,9 103.109 Lubstów 1982 2009 28,8 46,1 89.930

3.8. Klimat

Warunki klimatyczne powiatu można zaliczyć do strefy klimatu umiarkowanego

w strefie dużych wpływów morskich i kontynentalnych. Jest to powodem występowania

znacznej zmienności aury pod wpływem tych dwóch głównych mas powietrza. Masy

powietrza morskiego to głównie masy znad oceanu Atlantyckiego charakteryzujące się

znaczną zawartością pary wodnej. W okresie letnim odznacza się to napływem

chłodniejszego powietrza wraz ze zwiększonym zachmurzeniem i opadami

30

atmosferycznymi. W zimie pojawiające się zachmurzenie jest przyczyną wzrostu

temperatury i okresowych odwilży. Powietrze kontynentalne pochodzi głównie znad

Europy wschodniej. Odznacza się ono małą wilgotnością. Średnioroczna suma odpadów

wynosi poniżej 550 mm. Średnioroczna temperatura na całym obszarze oscyluje wokół

+8 oC. Na obszarze powiatu dominują wiatry wiejące z kierunków zachodnich i

południowo-zachodnich.

31

4. STAN ŚRODOWISKA NA TERENIE POWIATU KONIŃSKIEGO

4.1. Przyroda

W przeciwieństwie do miasta Konina na terenie powiatu konińskiego a zwłaszcza

północnej jego części jest wiele obiektów i obszarów podlegających ochronie na

podstawie obowiązującego prawa. Znaczna ich część jest na terenie zarządzanym przez

Nadleśnictwo Konin.

Na terenie powiatu znajdują się;

- 6 rezerwatów przyrody,

- 2 parki krajobrazowe,

- 4 obszary chronionego krajobrazu,

- 60 pomników przyrody,

- 10 użytków ekologicznych.

Czynnikiem mającym największy i stały wpływ na jakość środowiska w rejonie

Konina, w tym na stan zdrowotny drzewostanów ma przemysł paliwowo-energetyczny

oraz huta aluminium. Wpływ ten przejawia się w: zanieczyszczeniu powietrza

szkodliwymi gazami i pyłami oraz w zmianie stosunków wodnych w glebie.

Bardzo szkodliwie na przyrodę na terenie miasta Konina i powiatu konińskiego

oddziaływają zlokalizowane w Koninie elektrownie ZE PAK „Pątnów” i „Konin”, huta

„Aluminium Impexmetal Konin” S.A. Oddziaływania przemysłu na środowisko w

następstwie prowadzonych procesów modernizacyjnych systematycznie się zmniejsza.

Ujemnie na środowisko przyrodnicze wpływa tez Kopalnia Węgla Brunatnego „Konin”.

Z uwagi na prowadzone procesy wydobywcze zajmuje ona nowe tereny pod wyrobiska

i pod zwałowiska zewnętrzne, co odbywa się kosztem rolnictwa, leśnictwa i środowiska

naturalnego.

Ogólne osłabienie szaty roślinnej wskutek ciągłego oddziaływania zanieczyszczeń

powietrza oraz zmian stosunków wodnych w glebie zmniejsza m.in. odporność

drzewostanów na szkody od owadów i działanie wiatrów. Między innymi jest to

powodem zwiększonego występowania szkodników wtórnych i obumierania drzew ,

m.in. w lasach, które w Nadleśnictwie „Konin” zostały zakwalifikowane do I kategorii

zagrożenia pożarowego.

Czynnikami kształtującymi duże zagrożenie pożarowe są:

- duży udział drzewostanów sosnowych (78% pow. leśnej),

- duży udział siedlisk borowych (51% pow. leśnej),

32

- istniejąca sieć szlaków komunikacji drogowej i kolejowej,

- wzmożony ruch turystyczny w lasach (głównie sąsiadujących z jeziorami).

Na terenie powiatu mamy 6 rezerwatów przyrody:

Rezerwat przyrody "Mielno" utworzony w 1957 r. o powierzchni 94,43 ha w celu

ochrony terenów lęgowych ptactwa wodnego i błotnego.

Rezerwat przyrody "Bieniszew" utworzony 1996 r. o pow. 144,10 ha w celu

zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu lasu reprezen-

tującego fitocenozę świetlistej dąbrowy i dąbrowy acidofilnej z licznymi drzewami

pomnikowymi.

Rezerwat przyrody "Sokółki" utworzony w 1996 r. o pow. 240,00 ha w celu

zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych łęgów jesionowo-dębowych,

jarzmiankowo-jesionowych oraz grądu środkowoeuropejskiego.

Rezerwat przyrody "Pustelnik" utworzony w 1997 r. o pow. 100,25 ha w celu

zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu naturalnych lasów

liściastych łęgowych oraz grądowych.

Rezerwat przyrody "Złota Góra" utworzony w 1996 r. o pow. 123,86 ha ze

względów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych najwyższego wzniesienia

w powiecie konińskim, porośniętego lasem mieszanym oraz kwaśną dąbrową na

granicy jej zasięgu.

„Nadgoplański Park Tysiąclecia”. Jest to obszar o powierzchni 12 638,76 ha, z

czego ochroną rezerwatową objęto 2 313,76 ha, a ochroną krajobrazową - pozostałą

część. W skład obszaru ochrony rezerwatowej wchodzą: jezioro Gopło wraz z

wyspami o powierzchni 2 168 ha, bagna i nieużytki o powierzchni 80 ha oraz lasy

o powierzchni 66 ha. 2.897 ha gminy Skulsk leży na terenie wym. Parku. Od 1992

roku część tego rezerwatu jest również parkiem krajobrazowym.

Najwięcej rezerwatów przyrody jest na terenie Puszczy Bieniszewskiej w rejonie

Kazimierza Biskupiego.

Rezerwat projektowany "Kozia Góra" w leśnictwie Kowalewek. Proponowana

powierzchnia wynosi 107,21 ha. Zasługuje na ochronę głównie z następujących

względów: rozległe mokradła i zbiorniki wodne są miejscem rozmnażania m.in.

różnych gatunków płazów oraz miejscem zdobywania przez te zwierzęta pożywienia w

33

pierwszym okresie po wyjściu na ląd, jak również miejscem zimowania. na obszarze

tym występują różne gatunki roślin i zwierząt prawnie chronionych.

Parki krajobrazowe.

Powidzki Park Krajobrazowy powołany został rozporządzeniem nr. 18 Wojewody

Konińskiego z dnia 16.12.1998 r. Jego całkowita powierzchnia wynosi 24600 ha. Część

parku będąca w zasięgu działania Nadleśnictwa Konin leży na terenie gminy Wilczyn w

leśnictwie Wilczyn, na powierzchni 424,28 ha. Park obejmuje różnej wielkości naturalne

zbiorniki wodne, lasy, zadrzewienia, łąki i pola uprawne oraz tereny osadnicze. W jego

obrębie, głównie przy jeziorach zlokalizowanych jest wiele ośrodków wypoczynkowych.

Liczne i dobrze zachowane fragmenty roślinności w stanie zbliżonym do naturalnego

stanowią środowisko życia i ostoje wielu rzadkich i zagrożonych elementów flory i

fauny. Łącznie na obszarze PPK stwierdzono występowanie 149 gatunków roślin

naczyniowych prawnie chronionych oraz umieszczonych na "czerwonych listach"

gatunków ginących i zagrożonych w skali kraju, bądź w regionie Wielkopolski.

Nadwarciański Park Krajobrazowy – park częściowo leży na terenie gmin Golina,

Rzgów, powierzchnia (łączna) 13.428 ha. Utworzony został na mocy rozporządzenia nr

60 wojewody konińskiego z dnia 19 października 1995 r. w sprawie utworzenia NPK

(str.60 „Przyrodnicze obiekty chronione woj. konińskiego”; zmiana: rozporządzenia .nr

19 woj. konińskiego – Dziennik Urzędowy Wojewody Konińskiego nr 52/98).

Obszary chronionego krajobrazu.

Obszar Powidzko-Bieniszewski w Nadleśnictwie Konin obejmuje częściowo tereny

leśnictwa Wilczyn, Kazimierz, Głodów i Bieniszew na powierzchni 2547 ha. Obszar

jako całość jest najważniejszym ogniwem ekologicznym systemu ochrony ze względu na

największą w skali byłego woj. konińskiego koncentrację walorów przyrodniczych,

krajobrazowych i rekreacyjnych. Tu znajduje się resztka dawnej Puszczy Bieniszewskiej

z opisanymi wcześniej rezerwatami przyrody. Ogromne bogactwo charakterystycznych

form takich jak: rynny polodowcowe, wzgórze moreny czołowej, płaska i falista

powierzchnia moreny dennej, liczne jeziora z największymi: Suszewskim, Wilczyńskim,

Budzisławskim - w znacznej części linii brzegowej otoczone lasami to główne walory

tego obszaru.

Obszar Goplańsko-kujawski obejmuje swym zasięgiem leśnictwa: Skulsk, Grąblin,

Licheń, Lubstów, Smólniki, Tokary na powierzchni 5789 ha. Obszar ten należy do

34

Pojezierza Kujawskiego o urozmaiconej rzeźbie terenu, z licznymi jeziorami, dolinami

rzecznymi, obniżeniami, z niewielkimi lasami, obniżeniami wypełnionymi jeziorami i

oczkami wodnymi, towarzyszy bujnie rozwijająca się roślinność szuwarowa i błotna.

Obok walorów przyrodniczych na uwagę zasługują walory kulturowe np. w

miejscowości Licheń znajduje się miejsce kultu Maryjnego z nowo budowaną Bazyliką

(jedną z większych w Europie). W części zachodniej i północnej (Ślesin-Skulsk, Ślesin-

Sompolno) jest tradycyjnie od lat wykorzystywany w celach rekreacyjno-

wypoczynkowych.

Obszar złotogórski obejmuje częściowo tereny leśnictwa Brzeźno i Żychlin na pow.

1890 ha. Charakterystyczną cechą są trzy skupienia pagórków, mające tę samą genezę i

jednakowy charakter rzeźby. Osiągają one jedne z najwyższych w byłym woj. konińskim

wysokości bezwględne (Złota Góra 187 m n.p.m.). Fragmenty starych dębów okalające

Złotą Górę objęte zostały ochroną rezerwatową jako rezerwat krajobrazowy.

Fot.1. Rezerwat. Jezioro Mielno

Pomniki przyrody

Na terenie powiatu konińskiego znajduje się 60 pomników przyrody zatwierdzonych

przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody; w przeważającej większości są to

elementy przyrody ożywionej (drzewa). Występują tu także elementy przyrody

nieożywionej (głazy narzutowe).

Spośród wyżej wymienionych 18 pomników przyrody znajduje się na terenie

Nadleśnictwa Konin. Z tej liczby 15 to pomniki przyrody ożywionej (14 dębów i 1

modrzew), a 3 pomniki przyrody nieożywionej (głazy narzutowe).

35

Tabela. 4.1. Pomniki przyrody w powiecie konińskim.

Lp, Gmina Pojedyncze drzewa

Grupa drzew

Głazy

1 2 3 4 5 1. - Gm. Golina 5 2 - 2. - Gm. Grodziec 4 1 2 3. - Gm. Kazimierz Biskupi 3 - 1 4. - Gm. Kleczew 5 1 - 5. - Gm. Kramsk 1 - 1 6. - Gm. Krzymów 4 - 3 7. - Gm. Rychwał 1 - - 8. - Gm. Rzgów 3 - - 9. - Gm. Skulsk 2 - -

10. - Gm. Sompolno 3 - 2 11. - Gm. Stare Miasto 7 1 - 12. - Gm. Ślesin 2 - - 13. - Gm. Wierzbinek 4 - - 14. - Gm. Wilczyn 1 - -

Powiat Koniński *) 45 5 9

Użytki ekologiczne

Użytki ekologiczne powiatu konińskiego są ważnym elementem środowiska

przyrodniczego. Tą grupę obiektów przyrodniczych reprezentują na terenie powiatu

głównie tereny bagienne i mokradła.

Fauna i flora. Z danych Nadleśnictwa Konin wynika, że na terenie powiatu

konińskiego występuje bardzo dużo roślin jak i zwierząt prawnie chronionych m.in.:

Rośliny: wawrzynek wilczełyko, purchawica olbrzymia, barwinek pospolity, czosnek

wężowy, lipiennik loesela, storczyk krwisty, grzybienie białe, lilia złotogłów, kopytnik

pospolity, przylaszczka pospolita.

Zwierzęta: biegacze, trzmiele, ropuchy, zaskroniec zwyczajny, jaszczurki, żmija

zygzakowata, bocian czarny, bocian biały, łabędź, orzeł bielik, żuraw, dudek, dzięcioły,

sójka, kos, jeż, ryjówki, nietoperze, wiewiórka, kret.

Najważniejsze prorozwojowe zasoby i walory przyrodnicze.

Na terenie powiatu konińskiego istnieją zasoby naturalne, dające możliwości rozwoju

tego obszaru. Najbardziej cenne obszary objęte są ochroną konserwatorską. Bazują one

w dużej mierze na zasobach leśno-wodnych i na istniejącej sieci rzecznej wraz z

jeziorami. Występujące na terenie powiatu zasoby wód powierzchniowych stanowią

36

potencjalny element mogący wpłynąć na rozwój powiatu. Jednak stan ich czystości

może w znaczny sposób utrudnić to zadanie.

Za zasoby ograniczające rozwój na terenie powiatu można uznać pokłady węgla

brunatnego. Jednak ich występowanie należy rozpatrywać w dwóch płaszczyznach. Z

jednej strony stanowią one bazę do funkcjonowania przemysłu wydobywczo-

energetycznego. Z drugiej jednak strony znaczna obszarowość ich występowania

wpływa ujemnie na pozostałe dziedziny. Przede wszystkim wpływają one w sposób

ujemny na hydrologię sąsiednich obszarów (obniżenie wód gruntowych). Wpływa to

negatywnie na możliwości uzyskiwania wyższych plonów przy i tak niewielkich

wartościach opadów atmosferycznych. Wydobycie węgla brunatnego metodą

odkrywkową narusza i na trwałe zmienia walory krajobrazowe.

Kolejnymi zagrożeniem wynikającymi z istnienia węgla brunatnego jest jego

wykorzystywanie jako paliwa w elektrowniach. Mimo, że nie są one zlokalizowane

bezpośrednio na terenie powiatu konińskiego (ziemskiego), to jednak w wyniku

panującego układu wiatrów można przypuszczać, że wpływają one na stan

zanieczyszczenia na terenie gmin graniczących z miastem (Ślesin, Kramsk, Krzymów,

Stare Miasto).

4.2. Wpływ górnictwa odkrywkowego na środowisko. Kierunki rekultywacji.

Działalność wydobywcza odkrywkowej kopalni węgla brunatnego powoduje

niewątpliwie czasowe lub trwałe naruszenie powierzchni terenu, zmiany w systemie

wód powierzchniowych i podziemnych oraz lokalne okresowe uciążliwości hałasowe.

Obniżenie zwierciadła wód podziemnych dla umożliwienia robót górniczych powoduje

powstanie wokół odkrywek leja depresyjnego, których zasięg zależy od warunków

hydrogeologicznych. W obrębie leja depresyjnego może występować zanik wody w

studniach gospodarskich, który jest rekompensowany budową na koszt Kopalni studni

głębinowych i sieci wodociągowych. Dotychczas Kopalnia „Konin” wybudowała w

ramach szkód i profilaktyki 32 hydrofornie i ponad 700 km sieci wodociągowych wraz

z przyłączami.

Odwodnienie złoża węgla wymaga odprowadzenia znacznych ilości wody

ujmowanych systemem studziennym, nie wymagających oczyszczenia oraz wód

zanieczyszczonych zawiesiną ilastą i węglową wymagającą oczyszczenia w osadnikach

ziemnych ujmowanych systemem spągowym. Znaczna ilość wód odprowadzana jest do

37

ciągu jezior będących w obiegu naturalnym chłodzenia Elektrowni Pątnów i Konin,

część odprowadzana jest do rzek Warty i Noteci jako wody odpowiadające co najmniej

II klasie czystości wód.

Kopalnia „Konin” z uwagi na duże rozmiary przestrzenne przewiduje zajęcie

znacznych obszarów dla potrzeb eksploatacji i wyłączenie ich z dotychczasowego

użytkowania. Aktualnie Kopalnia zajmuje powierzchnię ok. 6263 ha i prowadzi

eksploatację węgla na trzech odkrywkach: Kazimierz Północ, Jóźwin IIA i Lubstów. W

trakcie budowy jest odkrywka Drzewce i Odkrywka Jóźwin IIB natomiast w okresie

likwidacji na których prowadzona jest rekultywacja są dwie odkrywki: Kazimierz

Południe i Pątnów.

Starosta koniński w wydanych w 2002 r. decyzjach zobowiązał KWB „Konin” do

przeprowadzenia rekultywacji zagospodarowania gruntów pogórniczych i ustalił

kierunki rekultywacji:

- dla Odkrywki Kazimierz Północ

- rolny na powierzchni 606 ha,

- leśny na powierzchni 75 ha,

- wodny na powierzchni 364 ha;

- dla Odkrywki Kazimierz Południe


- wodny na powierzchni 110 ha,

- leśny na powierzchni 38 ha;

- dla Odkrywki Lubstów



- inny (m.in. składowisko gm. Sompolno) na powierzchni 98 ha;

- dla Odkrywki Jóźwin IIA



- rekreacyjny na powierzchni 581 ha;

- dla Odkrywki Jóźwin IIB



38

- wodny na powierzchni 438 ha;

- gruntów zdewastowanych w wyniku wydobycia węgla brunatnego ze złoża

„Drzewce” położonego na terenie gminy Kramsk

- leśny na powierzchni 444,35 ha,

- rekreacyjny na powierzchni 30,0 ha,

- specjalny na powierzchni 10 ha.

Starosta koniński ustalił okresy 5-cioletnie od zaprzestania działalności górniczej na

dokonanie (sukcesywnie) prawidłowej rekultywacji i zagospodarowania gruntów.

Podane wyżej powierzchnie pod określone kierunki rekultywacji mogą ulec

zmianom chociażby na skutek np. wprowadzenia w uzgodnieniu ze Starostwem

Powiatowym zmian do dokumentacji projektowych. Uzyskane z innych źródeł dane

(m.in. z KWB Konin i z Delegatury w Koninie Wielkopolskiego Urzędu Wojewódz-

kiego) nt. planów rekultywacji między sobą niekiedy znacznie się różnią.

Według danych z ww. Delegatury powierzchnie utworzonych zbiorników

wodnych z reguły mają być większe. Poniżej przytacza się bliższe dane w tym zakresie:

Odkrywka Pątnów. W wyrobisku końcowym przewidziane jest utworzenie zbiornika

wodnego o powierzchni 346,0 ha i pojemności 83,86 mln m3. Prognozowana maksymalna

rzędna zwierciadła wody 83,5 m npm. Przewidywany czas napełniania ok. 20 lat.(koniec

napełniania 2022 r.). Drugim zbiornikiem będzie osadnik na zwałowisku wewnętrznym

O/Pątnów.

Odkrywka Kazimierz Południowy. Eksploatacja została zakończona w 1997 r. – w marcu

1997 r. zostały wyłączone studnie odwadniające i zakończone zostało odprowadzanie wody

do Jeziora Głodowskiego. W południowej części wyrobiska zostanie wykonany zbiornik

wody o powierzchni 64,4 ha i pojemności 2,01 mln m3 przy rzędnej zwierciadła wody 96,7

m npm. W północnej części zwałowiska wewnętrznego wybudowane mają być stawy rybne

o powierzchni 35 ha i o pojemności 0,55 mln m3 przy rzędnej zwierciadła wody 102,0 m

npm.

Odkrywka Kazimierz Północny. Eksploatacja ma być zakończona w 2013 r. Głównym

odbiornikiem wód kopalnianych będzie Struga Biskupia i Struga Kleczewska. W wyrobisku

końcowym przewidywane jest utworzenie zbiornika wodnego o powierzchni 476 ha i

pojemności 162 mln m3 przy rzędnej zwierciadła wody 93 m npm. Przewidywany czas

napełniania ok. 47 lat.

Odkrywki Jóźwin II A i II B. Eksploatacja O/Jóźwin II A zostanie zakończona w 2005 r.

a odkrywki Jóźwin II B w 2022 r. W wyrobisku końcowym O/Jóźwin II B zostanie

39

utworzony zbiornik o powierzchni 420 ha i pojemności 160 mln m3 przy rzędnej

zwierciadła wody 93 m npm. Przewidywana jest także budowa Jeziora Kleczewskiego o

powierzchni 12 ha i pojemności 0,3 mln m3. Wody kopalniane z O/Jóźwin IIA będą

odprowadzane do Strugi Kleczewskiej. Wody kopalniane z O/Jóźwin IIB będą

odprowadzane do Strugi Kleczewskiej i rowem do Jeziora Koziegłowskiego.

Z uzyskach z KWB „Konin” informacji wynika, że po wydobyciu węgla i

zezwałowaniu nadkładu przemieszczonym systemem KTZ (koparka – taśmociąg –

zwałowarka) tereny pogórnicze na bieżąco poddawane są zabiegom rekultywacyjnym.

Wierzchowiny zwałowisk kształtowane są obecnie do poziomu otaczającego terenu w

procesie zwałowania podsięsypnego w sposób selektywny tj. zapewniający

umieszczenie na wierzchowinie glin zwałowych najbardziej przydatnych w

rekultywacji biologicznej.

W Kopalni „Konin” ze względu na obecność w nadkładzie glin zwałowych szarych

przeważa rekultywacja rolna. W wyniku prowadzonej rekultywacji tereny pogórnicze w

przyszłości, o ile zajdzie potrzeba, będą mogły być wykorzystywane jak przed

podjęciem na tym terenie wydobywania węgla brunatnego. Niezależnie prowadzona jest

również rekultywacja leśna, wodna i inna.

Fot. 2. Rekultywacja leśna terenów pogórniczych (Odkrywka Jóźwin)

Obecnie samorządy gminne, z którymi uzgadniane są kierunki rekultywacji terenów

pogórniczych wyznaczają rekreacyjny sposób ich zagospodarowania.

40

Fot. 3. Rekultywacja leśna i wodna wyrobiska Odkrywki „PĄTNÓW” Fot. 3. Rekultywacja leśna i wodna wyrobiska Odkrywki „PĄTNÓW” W Tabeli 4.2.1. przedstawiono dane KWB Konin nt. planowanych sztucznych

zbiorników wodnych.

W Tabeli 4.2.1. przedstawiono dane KWB Konin nt. planowanych sztucznych

zbiorników wodnych.

Tabela 4.2.1. Plany utworzenia sztucznych zbiorników wodnych na terenie powiatu

konińskiego powstałych w wyrobiskach kopalnianych. Tabela 4.2.1. Plany utworzenia sztucznych zbiorników wodnych na terenie powiatu

konińskiego powstałych w wyrobiskach kopalnianych.

Lp. Nazwa jeziora Powierzchnia

[ha] Objętość [tys.m3]

Głębokość maks. [m]

Głębokość Średnia [m]

1. O/Kazimierz Płn. 500 190.000 48,0 38,0

2. O/Kazimierz Płd.-1 65 2.561 9,0 3,9

3. O/Kazimierz Płd.-2 38 886 2,0 2,3

4. O/Pątnów 346 83.360 38,0 24,0

5. O/Jóźwin-1 420 147.180 46,0 35,0

6. O/Jóźwin-2 9 180 4,0 2,0

7. O/Lubstów 475 143.785 46,0 30,2

1.853 567.952

41

Po wykonaniu planowanych przez KWB „Konin” przedsięwzięć rekultywacyjnych

w zakresie budowy sztucznych zbiorników wodnych zamierzeń powierzchnia i

pojemność zbiorników wodnych na terenie powiatu konińskiego znacznie zwiększy się.

Tabela 4.2.2. Udział sztucznych zbiorników wodnych w systemie wód po realizacji

planowanych przez KWB Konin zamierzeń. (Łączna pojemność jezior w Wielkopolsce – 100 %)

Lp. Zbiorniki wodne Powierzchnia

[ha] Pojemność

[tys.m3]

% udziału w łącznej

pojemności

1.

Łącznie jeziora Wielkopolski 50 jezior badanych przez WIOŚ; - w tym Jeziora w Powidzkim

Parku Krajobrazowym - w tym Jez. Powidzkie

6.737,3

2.776,7 1.174,7

358.359,0

246.582,4 134.776,2

100,0

68,81 37,61

2. Sztuczne zbiorniki po eksplo-atacji węgla KWB „Konin”

1.853,0 567.952,0 158,49

Prowadzona rekultywacja powoduje, że Kopalnia nie posiada żadnych zaległości

w rekultywacji terenów pogórniczych i tereny te są chętnie nabywane przez

zainteresowanych innych właścicieli.

Bardzo ważnym, elementem budowy i eksploatacji odkrywek jest ich odwadnianie.

Odwadnianie wszystkich odkrywek kopalni odbywa się sposobem studziennym.

Wykonywane są bariery studni głębinowych, głównie zewnętrzne, a w razie potrzeby

wewnętrzne. Studnie budowane są z rur stalowych (w obrębie filtra perforowanych i

owijanych odpowiednią siatką) o średnicach 323 lub 356 mm. Otwory odwodnieniowe

osiągają głębokości od 60 do 110 m ppt. Głównym odwadnianym poziomem sa piaski

trzeciorzędowe, to w nich zabudowywane są filtry studzienne. Prawidłowe odwodnienie

tego poziomu ma podstawowe znaczenie dla eksploatacji węgla. Wg opinii specjalistów

KWB „Konin” [J. Maćkowiak i inni – Wpływ odwadniania złóż wegla brunatnego na przypowierz-

chniowy poziom wodonośny - Węgiel Brunatny Nr 1 (22) z 1998 r.] ze względu na warunki

hydrogeologiczne i stosowane technologie górnicze nie ma potrzeby instalowania

filtrów w czwartorzędowym poziomie przypowierzchniowym. Pojawiające się w

skarpach nadkładowych wycieki wody z utworów czwartorzędowych ujmowane są

systemem rowów przypaskowych i dalej, grawitacyjnie prowadzone są rowami i

rurociągami do rząpia pompowni, skąd wypompowywane są do odprowadzalników

zewnętrznych. Ilość wód kopalnianych odprowadzanych do tych jezior będzie zmienna

42

z uwagi na oddalające się systemy odwodnienia nowych odkrywek, w niektórych

okresach zajdzie konieczność uzupełniania ich i przepompowywania wód z rzeki

Warty.

Należy mieć na uwadze, że w kontekście prowadzenia działalności górniczej a

równocześnie utrzymywania systemów chłodzenia ZE PAK Elektrowni Konin i Pątnów

gospodarka wodą ma istotne znaczenie dla środowiska. Jeziora konińskie: Gosławskie,

Pątnowskie, Wąsowsko-Mikorzyńskie, Licheńskie i Ślesińskie wchodzące w skład

systemu chłodzenia Elektrowni Konin i Pątnów wymagają utrzymania odpowiedniego

lustra wody.

Powiatowy plan ochrony środowiska [„Powiat koniński w ochronie środowiska.

Diagnoza” – Starostwo Powiatowe w Koninie, maj 2001 r.] przyjmuje, że do końca

eksploatacji węgla w poszczególnych odkrywkach systemy odwodnienia będą

kontynuacją systemów dotychczasowych. Będą zmieniały się ilości pompowanych wód

oraz miejsca i kierunki ich zrzutu, jednak przy zachowaniu zasady, że naturalnym

docelowym odbiornikiem tych wód będzie Struga Ostrowiecka a wyrobiska końcowe

będą zagospodarowane jako zbiorniki wodne.

Wg ww. „Planu ochrony środowiska…” zmiana kierunków odprowadzania wód

kopalnianych i wyjścia poza zlewnię Strugi Ostrowickiej może nastąpić w przypadku

podjęcia zasilania jezior usytuowanych poza obszarem zlewni a kierunki zrzutów

powinny wynikać pozwoleń decyzji pozwoleń wodno-prawnych, których wydanie leży

w kompetencji wojewody wielkopolskiego.

4.3. Wody powierzchniowe

4.3.1. Sieć rzeczna

Obszar powiatu konińskiego należy do zlewni rzeki Warty i Noteci. Na jego terenie

istnieje stosunkowo gęsta sieć rzeczna. Największym ciekiem wodnym jest rzeka

Warta, która przepływa przez tereny gmin; Krzymów i Kramsk (na granicy gmin), Stare

Miasto, Rzgów i Golinę. Drugim co do wielkości ciekiem wodnym na terenie powiatu

jest rzeka Noteć przepływająca przez tereny gmin Wierzbinek, Sompolno, i Skulsk.

Pozostałymi występującymi tu ciekami wodnymi, są dopływy Warty: Topiec (gmina

Krzymów), Powa (gmina Stare Miasto), Czarna Struga (gmina Grodziec). Pozostałymi

ciekami wodnymi na terenie powiatu są: Struga Ostrowiecka (nazywana potocznie

Strugą Biskupią) i Struga Kleczewska.

43

Usytuowanie powiatu konińskiego sprawia, iż stan czystości rzek uzależniony jest w

dużym stopniu od źródeł zanieczyszczeń znajdujących się poza granicami

województwa. Szczególnie dotyczy to rzeki Warty, gdzie największym "dostawcą

ścieków" jest w dalszym ciągu rzeka Ner, niosąca ścieki z Łódzkiej Aglomeracji

Miejskiej. Należy stwierdzić, że w porównaniu do lat ubiegłych zarówno w rz. Warcie

jak też w innych rzekach nastąpiła poprawa w niektórych badanych wskaźnikach

zanieczyszczeń (dotyczy to grupy wskaźników fizykochemicznych).

Z pomocą środków WFOŚiGW sfinansowano większość zrealizowanych zadań z

zakresu ochrony wód. Były to budowy oczyszczalni w Koninie lewobrzeżnym,

Brudzewie, Kościelcu, Rzgowie Kłodawie, Skulsku, Ślesinie, Lądku, Golinie,

Sompolnie, Władysławowie, Przykonie, Zagórowie, Wilczynie.

Podobne źródło finansowania miały urządzenia służące ochronie wód w zakładach

przemysłowych, przemysłowych m.in. w elektrowniach „Konin” i „Pątnów”.

Podstawowe dotychczasowe kierunki działania w ochronie wód to;

- realizacja oczyszczalni gwarantującej wysoki stopień redukcji zanieczyszczeń, w

tym związków fosforu, dla Konina prawobrzeżnego,

- kontynuacja i zakończenie będących w budowie oczyszczalni i sieci kanalizacji

sanitarnej w miejscowościach o walorach turystyczno- rekreacyjnych, znajdujących

się nad jeziorami i zbiornikami retencyjnymi,

- dokończenie rozpoczętych oczyszczalni i kanalizacji, rozbudowa i modernizacja

istniejących oczyszczalni ścieków m.in. poprzez wprowadzanie procesu usuwania

związków biogennych,

- budowa oczyszczalni i kanalizacji sanitarnej w miejscowościach o zwartej

zabudowie mieszkalnej,

- budowa oczyszczalni zagrodowych we wsiach o zabudowie rozproszonej.

Badania stanu czystości rzek prowadzone są przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony

Środowiska zgodnie z programem Państwowego Monitoringu Środowiska. Większość

punktów pomiarowo-kontrolnych w sieci monitoringu krajowego w województwie

wielkopolskim zlokalizowana jest na rzece Warcie i głównym jej dopływie rzece

Noteci. Monitoring regionalny obejmuje wiele małych rzek W latach 2002-2003

kontrolą jakości objęto m.in.: Wartę, Kanał Grójecki), Kanał Ślesiński, Powę, Czarną

Strugę.

Rzeka Warta Ocena jakości wód rzeki Warty przeprowadzona metodą stężeń

charakterystycznych dała wynik negatywny – jakość wód we wszystkich przekrojach

44

obrębie powiatu nie odpowiada normom obowiązującym dla wód powierzchniowych.

Mimo ogólnej negatywnej oceny stwierdza się jednak niewielką poprawę jakości wód.

Z wykonanych badań wynika, że w roku 2002 jakość wód rzeki Warty w 1

punkcie powyżej Konina (wodowskaz Koło) i w 1 punkcie poniżej w Sławsku nie

odpowiadała normom. Pomiędzy dwoma wym. punktami pomiarowymi według danych

WIOŚ nie zanotowano zmian poszczególnych grup zanieczyszczeń i wynoszą one:

zasolenie – I klasa

substancje organiczne – III klasa

zawiesina ogólna – III klasa

saprobowość – III klasa

substancje biogenne – non

stan sanitarny – non

Rzeka Noteć w odcinku górnym tj w powiecie konińskim nie odpowiada normom

jakości ustalonym dla wód powierzchniowych płynących. Jakość wód jest wynikiem

spływu nie tylko zanieczyszczeń lokalnych, lecz również wprowadzanych do wód na

terenie górnej zlewni w woj. kujawsko-pomorskim.

Rzeka Powa. Powa płynie na zachodnim skraju zlewni Warty i stanowi jej lewobrzeżny

dopływ. Płynie przez tereny podmokłe (torfowe), wśród łąk, lasów i terenów

rolniczych. W jej dolinie są liczne stawy. Uchodzi do niej wiele rowów melioracyjnych.

Badania przeprowadzone przez Delegaturę WIOŚ W Koninie w 2003 r. wykazały, że

jakość wód rz. Powy nie odpowiadała normom (non) ze względu na wartości stężeń

substancji biogennych oraz stan sanitarny. W innych większych rzekach z terenu

powiatu (Czarna Struga i Struga Ostrowicka) jakość wód w 2003 r również była poza

normami. Głównymi źródłami zanieczyszczeń wód wpływającej do Strugi Ostrowickiej

i dalej do Jeziora Gosławskiego są; wody kopalniane, ścieki z oczyszczalni w

Kazimierzu Biskupim i w Lubomyślu a także z gorzelni w Nieświastowie. W Tabeli 4.3

podano ogólne dane odnośnie dopływów rzeki Warty z terenu powiatu konińskiego.

Na terenie powiatu istnieją także kanały będącymi sztucznymi drogami wodnymi;

Kanał Ślesiński (gmina Ślesin), który poprzez jeziora Pątnowskie, Wąsowsko-Miko-

rzyńskie, Ślesińskie i Czarne stanowi drogę łączącą Wartę i Noteć i Kanał Grójecki

przeprowadzony przez gminy Kramsk, Ślesin i Sompolno i łączący Wartę z Jeziorem

Lubstowskim. Aktualnie kanały te nie odgrywają większego znaczenia gospodarczego.

45

W powiecie konińskim znajdują się ponadto, podobnie jak i na terenie miasta Konina,

liczne rowy melioracyjne.

Tabela 4.3. Powiat koniński. Ważniejsze rzeki i kanały.

Lp. Nazwa rzeki Powierzchnia zlewni, [km2]

Długość [km] Klasa czystości przy ujściu

2003 r.*) 1. Warta (w obrębie powiatu) . ~40,0 . 2. Noteć . . . 3. Powa 369,5 44,2 Non

4. Czarna Struga 539,9 55,9 Non 5. Struga Ostrowicka 250,0 19,4 nie badana 6. Kanał Topiec 137,2 18,8 Non 7. Kanał Grójecki 214,5 15,6 Non 8. Kanał Ślesiński (Warta-Gopło) 467,6 24,2 III

*) wg danych za 2003 r. uzyskanych z Delegatury WIOŚ w Koninie

Z zamieszczonych w „Raporcie o stanie środowiska w Wielkopolsce w 2002 r” [WIOŚ

Poznań 2003 r.} danych wynika, że wody powierzchniowe w ww. rzekach i kanałach

powiatu (poza Kanałem Ślesińskim) były poza-klasowe, przede wszystkim ze względu

na miano Coli. Wody w Kanale Ślesińskim charakteryzowały się wysokimi wartościami

BZT5 i tlenu rozpuszczonego.

Fot.4. Kanał Ślesiński

46

4.3.2. Jeziora, stawy

W roku 2002 badania stanu czystości wód jezior na obszarze województwa

wielkopolskiego prowadzone były w sieciach monitoringu reperowego i regionalnego:

- monitoring reperowy (kontynuacja badań IMGW Poznań) obejmował dwa jeziora:

Śremskie i Krępsko Długie;

- monitoringiem regionalnym objęto 23 jeziora, w tym cztery z rejonu Konina

(Gosławskie, Pątnowskie, Suszewskie i Lecheńskie).

System monitoringu regionalnego obejmuje jeziora o powierzchni powyżej 100 ha, lub

mniejsze, mające szczególne znaczenie przyrodnicze, gospodarcze i rekreacyjne.

Badania prowadzi się co roku, przede wszystkim na jeziorach położonych w zlewniach

rzek objętych kontrolą w systemie monitoringu regionalnego wód płynących, z

powtarzalnością średnio co pięć lat.

Niezależnie Delegatura WIOŚ w Koninie w ramach monitoringu regionalnego

poddaje badaniom wszystkie jeziora powiatu konińskiego o powierzchni powyżej 50 ha.

Charakterystykę ich, wg danych WIOŚ w Koninie przedstawiono w Tabeli 4.4. W

Tabeli tej za WIOŚ podano zgodnie z Wytycznymi monitoringu podstawowego jezior

[Kudelska, Cydzik, Soszka 1994] klasę czystości oraz kategorię podatności na

degradację.

Tabela 4.4. Zestawienie jezior powiatu konińskiego o powierzchni powyżej 50 ha1)

Jeziora Powierzch-

nia, [ha] Pojemność

[tys. m3] Głębokość

[m} średnia/maks.

Długość linii

brzegowej [km]

Klasa czystości/

(rok)

Kategoria podatności

na degradację

Wąsowsko-Mikorzyńskie 251,8 29.051,1 11,5/36,5 15,5 III (2003) II Wilczyńskie 173,8 12.615,4 7,3/23,2 13,2 II (2001) II Ślesińskie 152,3 11.550,0 7,6/24,5 11,5 III (2003) II Licheńskie 147,6 6.712,3 4,5/12,6 12,65 II (2002) III Budzisławskie 140,8 15.240,8 10,8/35,2 8,6 III (2001) II Skulskie 124,3 8.035,3 17,5 7,65 III (2000) III Skulska Wieś 123,1 4.919,4 11,3 6,1 III (2000) III Kownackie 89,7 5.731,7 6,4/21,6 8,48 III (2003) III Lubstowskie 85,3 2.142,7 2,5/5,9 9,075 III (2001) poza kat. Mąkolno 82,4 2.636,8 3,2/6,7 4,375 III (1999) „ Suszewskie 81,7 5,325,7 6,5/21,8 7.9 pozaklaso

we (2002) III

Głogowskie 57,8 2.600,3 4,5/8,2 4,7 III (1997) poza kat. 1) dane Delegatury WIOŚ w Koninie wg stanu na koniec 2003 r.

47

Delegatura WIOŚ w Konine opracowała szczegółowe raporty nt. ww. jezior. Jeziora o

mniejszej powierzchni nie są objęte badaniami. Z wykonanych analiz wynika, że w

stosunku do danych z lat 1995-1997 w 2003 r. nastąpiła poprawa jakości wód w dwóch

jeziorach Liecheńskim (II kl) i Wilczyńskim (II kl), w pozostałych nie stwierdzono

większych zmian.

W Raporcie o stanie środowiska w województwie wielkopolskim za 2002 r. szczególna

uwaga zwrócona została na jeziora wchodzące w skład obiegu chłodzenia Elektrowni

„Pątnów” i „Konin”. Są to dwa duże jeziora z terenu m. Konina (Gosławskie i

Pątnowskie) i trzy jeziora z terenu powiatu; Licheńskie, Wąsowsko-Mikorzyńskie i

Ślesińskie. Połączone są one systemem kanałów tworząc zamknięty obieg, w którym

przepływ wód regulowany jest przepustami i przepompowniami. Z ww. obszerniejszą

analizą w „Raporcie o stanie środowiska w Wielkopolsce w 2002 r.” objęto jeziora;

Gosławskie, Pątnowskie i Licheńskie.

Największe z nich Jezioro Gosławskie (454,5 ha, pojemność 3485,3 tys.m3) jest

zbiornikiem płytkim (głębokość średnia 3,0 m), III klasy czystości wód i III kategorii

podatności na degradację. Głównym użytkownikiem zasobów wodnych jeziora jest

Elektrownia „Pątnów” oraz Kopalnia Węgla Brunatnego „Konin”. Elektrownia

„Pątnów” pobiera wodę do celów chłodniczych z północnego brzegu. Natomiast zrzut

wód pochłodniczych odbywa się otwartym kanałem, mającym trzy przelewy, przy

brzegu wschodnim. Ponadto z elektrowni do jeziora zrzucane są ścieki socjalnobytowe,

ścieki technologiczne i deszczowe. Od strony północnej do jeziora uchodzi Struga

Ostrowicka (nazywana Strugą Biskupią), która odprowadza wody z odwodnień i

pokładów węgla brunatnego w czynnych odkrywkach KWB „Konin”.

Jezioro Pątnowskie jest drugim co do wielkości spośród ww. (powierzchnia – 282,6

ha, objętość – 7255,4 tys.m3. Jest ono zbiornikiem płytkim (głębokość średnia – 2,6 m)

Od północy połączone jest ono z Jeziorem Wąsowsko-Mikorzyńskim, od wschodu z

Jeziorem Licheńskim, od zachodu z Jeziorem Gosławskim, a od południa poprzez

Kanał Ślesiński z Wartą.Głównymi użytkownikami zasobów wodnych jeziora są

Elektrownie „Pątnów” i „Konin”, Cukrownia Gosławice, rekreacja sezonowa oraz

gospodarka rybacka. Wody pochłodnicze z elektrowni zrzucane są wspólnym kanałem

do jezior: Pątnowskiego, Licheńskiego i Wąsowsko-Mikorzyńskiego. Ocena jeziora

przeprowadzona w 2002 roku wykazała znaczną podatność zbiornika na degradację

(poza kategorią) oraz umiarkowane zanieczyszczenie wód (II klasa). W porównaniu do

48

badań przeprowadzonych w latach 1993 i 1997 w grupie wskaźników fizyczno-

chemicznych, jezioro pozostało w tej samej klasie czystości, przy widocznym

pogorszeniu średnich wartości niektórych wskaźników. Poziom trofii wód zbiornika

pozostał na podobnym poziomie w odniesieniu do badań wcześniejszych, natomiast

jego stan sanitarny uległ zdecydowanej poprawie i aktualnie znajduje się na poziomie II

klasy.

Trzecie z jezior konińskich obszerniej omówione w „ Raporcie o stanie środowiska w

Wielkopolsce w 2002 r” Jezioro Lecheńskie jest typowym średniej wielkości jeziorem

rynnowym (powierzchnia – 147,6 ha, objętość – 6712,3 km3). Zbiornik charakteryzuje

dobrze rozwinięta linia brzegowa, przebieg jej uległ niewielkim zmianom po włączeniu

zbiornika w obieg chłodzenia elektrowni. Jezioro połączone jest od południowego-

zachodu z Jeziorem Pątnowskim, a od północy poprzez kanał zrzutowy z Jeziorem

Ślesińskim. Nad jeziorem położonych jest kilka miejscowości, m.in. Licheń Stary z

Ośrodkiem Kultu Maryjnego, bardzo licznie odwiedzanym przez pielgrzymów i

turystów z kraju i zagranicy. Miejscowość Licheń jest skanalizowana, ścieki kierowane

są poprzez oczyszczalnię typu „Lemna” do Kanału Grójeckiego. Głównym użytkowni-

kiem jeziora są elektrownie konińskie, które wspólnym kanałem zrzutowym, oddzielo-

nym od zbiornika groblą, odprowadzają wody pochłodnicze do jego południowej

części. Jezioro ze względu na podwyższoną temperaturę wykorzystywane jest w celach

rekreacyjnych. W północnej części jeziora na jego zachodnim brzegu, w miejscowości

Niedźwiady, występuje liczna zabudowa letniskowa. Podwyższenie temperatury wody

spowodowało zmiany w biocenozie jeziora, tym samym dotychczasowego charakteru

gospodarki rybackiej. Wyznaczona II klasa czystości oraz III kategoria podatności na

degradację świadczą o obniżonej jakości wód i niekorzystnych warunkach naturalnych

Stan sanitarny wód jeziora odpowiadał również II klasie czystości.

Ostatnie z szerzej omówionych w „Raporcie o stanie środowiska w Wielkopolsce w

2002 r” Jezioro Suszewskie zajmuje powierzchnię 81,7 ha. Jego pojemność wynosi

5.325,7 tys. m3 a średnia głębokość – 6,5 m. Położone jest ono na pograniczu gmin

Orchowo i Wilczyn, pomiędzy jeziorami Budzisławskim i Kownackim, w granicach

Powidzkiego Parku Krajobrazowego. Ma kształt dość długiej, krętej rynny o kierunku

SWNE. Klasa czystości – poza klasą, kategoria podatności na degradację – III.

Zbiornik zasilają dwa dopływy płynące od Jeziora Orchowskiego, do którego

odprowadzane są zanieczyszczenia punktowe z terenów wsi położonych w jego zlewni.

49

Wiosną 2002 roku przy wysokim stanie wód, istniało połączenie z Jeziorem

Kownackim, latem, przy obniżeniu stanu wód przestało funkcjonować.

Jezioro nie jest wykorzystywane w celach rekreacyjnych i turystycznych. Podatne jest

na degradację (III kategoria). Niekorzystnym parametrem dla zbiornika jest stosunek

objętości jeziora do długości linii brzegowej, wskazujący na niewielką możliwość

rozcieńczania zanieczyszczeń dopływających z zewnątrz. Innymi niekorzystnymi

cechami są: niski stopień stratyfikacji wód, wysoki współczynnik Schindlera, przewaga

pól uprawnych w zlewni bezpośredniej.

Badania prowadzone w 2002 roku określiły wody zbiornika jako pozaklasowe ze

względu na wskaźniki fizyczno-chemiczne. Stan sanitarny wód odpowiadał III klasie

czystości.Podczas badań letnich, na wszystkich stanowiskach stwierdzono, począwszy

od głębokości 4 m, całkowity deficyt tlenowy oraz intensywny zapach siarkowodoru w

warstwach przydennych.

4.3.3. Zbiorniki retencyjne i poldery. Ochrona przed powodzią.

Rzeka Warta stwarzać może zagrożenie powodziowe. Szczególnie duże szkody

powodowane mogą być przez przepływającą przez Wielkopolskę rzekę Wartę.

Dla profilu Warty w Koninie następujące stany uważa się za powodziowe:

- 345 cm - Q = 90 m3/s - powódź hydrologiczna

- 442 cm - Q = 200 m3/s - powódź gospodarcza

- 500 cm - Q = 500 m3/s - powódź katastrofalna

Rocznie notuje się średnio 3,5 razy powódź hydrologiczną i 0,8 razy - powódź

gospodarczą; powodzie katastrofalne zanotowano w latach:

- 1947 r. - 537cm 790 m3/s

- 1953 r. - 501cm 510 m3/s

- 1979 r. - 526 cm 820 m3/s

- 1997 r. - 548 cm 400 m3/s

Główną przyczyną powodzi są roztopy wiosenne, rzadziej obfite opady letnie, jakie miały

miejsce np. w lipcu 1997.

Mienie mieszkańców i infrastrukturę miejską w lewobrzeżnej części Konina skutecznie

zabezpieczają wały przeciwpowodziowe, Kanał Ulgi, a od 1986 r. - również zbiornik

Jeziorsko. Zbiornik ten, usytuowany w środkowym biegu Warty, należy do najwięk-

szych tego typu budowli hydrotechnicznych w Polsce i umożliwia regulację stanów

50

wody w rzece, ograniczając groźbę wylewów oraz powodzi. Może o tym świadczyć

sytuacja w lipcu 1997 r., kiedy przy stanie Warty w Koninie – 548 cm i przepływie 400

m3/s, (w dniu 15.07.1997 r.) nie doszło do powodzi katastrofalnej o większym zasięgu.

Gospodarką wodną na zbiorniku Jeziorsko i regulacją stanów wody w Warcie zarządza

RZGW w Poznaniu.

Osobnym problemem jest ucieczka wody z Warty na odcinku pomiędzy

Koninem a Pyzdrami, co ma związek z budową geologiczną tego terenu. Otóż

w okolicach Konina warstwa kredowa zalega zaledwie 5 m poniżej dna doliny

i przykryta jest piaskami rzecznymi (L.Kozacki, 1972 r). W dnie Pradoliny prawie na

całej przestrzeni obserwuje się brak osadów czwarto-, a także trzecio-rzędowych, a tym

samym brak osadów nieprzepuszczalnych: glin morenowych i iłów plioceńskich, które

zatrzymywałyby infiltrujące wody z koryta Warty. W tej sytuacji woda z koryta rzeki

infiltruje w piaski wyścielające Pradolinę; jedynym poziomem nieprzepuszczalnym jest,

opadająca ku zachodowi, powierzchnia kredowa. Dopiero w pobliżu Pyzdr, w podłożu

Pradoliny występuje wyżej położony poziom nieprzepuszczalny, który stanowią iły

plioceńskie.

Polder w kotlinie Konin - Pyzdry jest w stanie odebrać 200 do 250 mln m3 fali

powodziowej Warty, a zbiornik Jeziorsko 170 mln m3. .

Zagrożenie powodziowe stwarzać może również rzeka Powa. Piętrzenie wody w

rzece Powie na jazie w m. Niklas odbywa się już od ponad 60 lat. Planuje się odbudowę

jazu w celu uzyskania maksymalnego piętrzenia wody na rzędnej 99,20 m npm.

Obecnie, na powierzchnię zbiornika składają się istniejący zbiornik o powierzchni 8,6

ha oraz zajęte pod zalew przyległe do niego użytki zieleni o pow. 16,2 ha. Po

maksymalnym spiętrzeniu rzeki Powy, całkowita powierzchnia zalewu wyniesie 24,8ha.

Na terenie gminy realizowany jest na rzece Powie zbiornik „Stare Miasto” o

powierzchni zalewu 92 ha i o pojemności 1,041 mln m3. Zbiornik zlokalizowany jest na

odcinku doliny rzeki Powy wsi gminnej Stare Miasto do wsi Karsy. Zapora

zlokalizowana jest w km 9+100 rzeki Powy. Wody ze zbiornika wykorzystywane będą

do celów rolniczych, rekreacyjnych i energetycznych. Użytki rolne zajęte pod zalew i

znajdujące się pod wpływem zbiornika nie posiadają większej wartości rolniczej. Są to

użytki rolne o niskiej klasie bonitacyjnej. Na rzece Powie projektowany jest również

zbiornik Posoka. Zbiornik usytuowany jest w rejonie Konina i będzie mógł służyć

głównie dla celów rekreacyjnych. Możliwe będzie również wykorzystanie wody ze

51

zbiornika do nawodnień głównie deszczownianych upraw sadowniczych i warzywnych.

Zbiornik ten wydatnie wpłynie na ochronę przeciwpowodziową w dolinie rzeki Powy.

Niezależnie od w/w zrealizowanych bądź będących w realizacji przedsięwzięć

w ramach działań zapobiegającym wystąpieniom sytuacji powodziowych planowane są

następujące działania;

- modernizacja i rozbudowa istniejącego systemu ochrony przeciwpowodziowej.

Rzeka Pichna gm. Wierzbinek – regulacja na długości 4 km, potrzeba rozbudowy

zgłaszana jest przez władze samorządowe i rolników,

- modernizacja i ciągła konserwacja obwałowań - prawostronny wał rz. Warty

(odcinek 13 km od gminy Koło po gminę Kramsk),

- pompownia Barłogi gm. Rzgów - zlewnia Warty, wydajność 1,6 m3/sek, teren

chroniony ok. 800 ha.

Na terenie powiatu planowana jest ponadto budowa zbiorników wodnych w ramach

rekultywacji terenów zdegradowanych działalnością górniczą po zakończeniu

eksploatacji odkrywek. W pierwszej kolejności zakłada się budowę zbiornika o

powierzchni 64,4 ha i o pojemności 2,11 mln m3 w Kozarzewku gmina Kazimierz

Biskupi. Zbiornik ten zlokalizowany ma być w wyrobisku końcowym na zwałowisku

wewnętrznym Odkrywki Węgla Brunatnego Kazimierz Południe. Wyrobisko to

znajduje się w zlewni Kanału Ślesińskiego. Zasilanie w wodę będzie w przeważającej

części gruntowe. Po zaprzestaniu eksploatacji, uformowaniu zbiornika i wyłączeniu

służyć ma celom rolniczym (nawadnianie) i rekreacyjnym (ukształtowanie z wyspą i

długim półwyspem z punktem widokowym).

Bliższe dane nt. dalszych planów w tym zakresie KWB „Konin” podano w p. 4.2

niniejszego opracowania (Tabele 4.2.1 i 4.2.2).

Podane wyżej dane pochodzą z trzech źródeł;

1. Program małej retencji do 2015 roku woj. konińskie (aktualizacja) opracowany

przez Biuro Projektów Wodnych Melioracji i Inżynierii Środowiska „Biprowodmel”

w Poznaniu w styczniu 1997r.

2. Program modernizacji i odbudowy obwałowań opracowany w 2002r przez

Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu Rejonowy

Oddział w Koninie.

3. Informacja Urzędu Gminy w Rzgowie- dot. zbiornika w m. Zarzewek.

52

4.3.4. Mała retencja i melioracje.

Mała retencja ma szczególne znaczenie wobec rosnącego niedoboru wody w

ekosystemach, m.in. powstałych na skutek niedoboru opadów, melioracji

odwodnieniowych i intensywnej produkcji rolnej. Niedobór wody jest jednym z

głównych czynników ograniczających produkcję rolną, a duży udział powierzchni

uszczelnionej wywołuje zaburzenia odpływu wody w miastach. Poniżej podano na

podstawie danych RZGW O/Konin dane nt istniejących i planowanych na terenie

powiatu konińskiego zbiorników małej retencji i o planowanych zadaniach z zakresu.

ochrony przeciwpowodziowej.

Gmina Grodziec

W zlewni Czarnej Strugi planowana była budowa zbiornika retencyjnego Biała.

Rozważano przegrodzenie zaporą czołową doliny rzeki Czarna Struga w rejonie wsi

Biała. Niezależnie w rejonie wsi Królików, poniżej ujścia cieku Bawół planowany był

drugi zbiornik retencyjny. Te dwa zbiorniki miałyby stworzyć kaskadę umożliwiającą

zretencjonowanie 3,1 mln m3 wody użytecznej, która służyłaby dla nawadniania ok.

1150 ha użytków rolnych. Istnieje możliwość wykorzystywania zbiorników do celów

rekreacyjnych. Urząd Gminy opierając się na uchwale Rady Gminy nr VI/40/03 z dnia

25.06.2003 r. zrezygnował jednak z realizacji ww. planów.

Gmina Kazimierz Biskupi

Na terenie gminy projektowany jest zbiornik retencyjny Kozarzewek w wyrobisku

końcowym na zwałowisku wewnętrznym Odkrywki Węgla Brunatnego „Kazimierz

Południe”. Planowana pojemność zbiornika 2,11 mln m3 o powierzchni 64,4 ha.

Budowa w trakcie realizacji. Wyrobisko to znajduje się w zlewni Kanału

Ślesińskiego. Zasilanie w wodę będzie w przeważającej części gruntowe. Po

zaprzestaniu eksploatacji, uformowaniu zbiornika i wyłączeniu barier studni

odwadniających, zbiornik wypełni się wodą gruntową.

Zbiornik Kozarzewek może być wykorzystany:

- dla celów rolniczych głównie deszczowni,

- dla celów rekreacyjnych- ciekawe ukształtowanie z wyspą i długim półwyspem

z punktem widokowym.

Gmina Kramsk

Planowana modernizacja obwałowań – Prawostronny wał Warty odcinek Koło – Konin

(miasto Koło, gm. Koło, gm. Kramsk).

53

Gmina Rzgów

Przez położoną na zachód od Konina gminę Rzgów przepływa rzeka Warta. Na jej

terenie, w zlewni Strugi Zarzewskiej planowano budowę zbiornika retencyjnego

„Zarzewek”. W II kwartale 2004 r. Rada Gminy podjęła decyzję o niepodejmowaniu

przedsięwzięcia. Duże znaczenie na terenie gminy ma pompownia Barłogi.

Zbiornik „Zarzewek” miał być wybudowany przez przegrodzenie zaporą czołową

doliny Strugi Zarzewskiej (km 0,5+090 biegu cieku) w rejonie wsi Zarzewek.

Stanowić miał rezerwuar wody w lokalnym systemie małej retencji w obrębie Strugi

Zarzewskiej. Przewidywano przeznaczenie zmagazynowanej wody między innymi

rolnicze i rekreacyjne.

Pompownia Barłogi - zlewnia rzeki Warty, nowy obiekt. Wydajność 1,6 m3/s.

Powierzchnia terenu chronionego 800 ha.

Gmina Stare Miasto.

Przez teren gminy przepływają dwie rzeki mogące okresowo stwarzać zagrożenie

powodziowe – Warta i jej lewobrzeżny dopływ Powa.

W miejscowości Niklas znajdują się jaz oraz czynny młyn wodny. Piętrzenie wody

w rzece Powie na jazie w m. Niklas odbywa się już od ponad 60 lat. Planuje się

odbudowę jazu w celu uzyskania maksymalnego piętrzenia wody na rzędnej 99,20

m npm. Obecnie, na powierzchnię zbiornika składają się istniejący zbiornik o

powierzchni 8,6ha oraz zajęte pod zalew przyległe do niego użytki zieleni o pow.

16,2 ha. Po maksymalnym spiętrzeniu rzeki Powy, całkowita powierzchnia zalewu

wyniesie 24,8 ha.

Na terenie gminy realizowany jest też na rzece Powie zbiornik „Stare Miasto” o

powierzchni zalewu 90,68 ha przy NPP 93,50m npm i o pojemności 1041 tys. m3.

Zlokalizowany jest on na odcinku doliny rzeki Powy od wsi gminnej Stare Miasto

do wsi Karsy. Zapora lokalizowana jest w km 9+100 rzeki Powy. Wody ze

zbiornika wykorzystywane będą do celów rolniczych, rekreacyjnych i energetycz-

nych. Użytki rolne zajęte pod zalew i znajdujące się pod wpływem zbiornika nie

posiadają większej wartości rolniczej. Są to użytki rolne o niskiej klasie

bonitacyjnej.

Na rzece Powie projektowany jest również zbiornik Posoka. Zbiornik usytuowany

jest w rejonie Konina i będzie mógł służyć głównie dla celów rekreacyjnych.

Możliwe będzie również wykorzystanie wody ze zbiornika do nawodnień głównie

54

Gmina Sompolno

Na terenie gminy projektowany jest zbiornik retencyjny Sompolno, który zasilany

będzie wodą pochodzącą z odwodnienia odkrywki Lubstów. Pod zbiornik zostaną

wykorzystane głównie nieużytki. Zmagazynowana woda może być wykorzystywana

do nawodnień sadów w rejonie Sycewa i Sompolna.

Gmina Wierzbinek

Planowana jest modernizacja i rozbudowa istniejącego systemu ochrony przeciwpo-

wodziowej. Rzeka Pichna - regulacja na długości 4,0 km tj. od km 6+00 do km 10+

00. Potrzeba rozbudowy zgłaszana byłą przez władze samorządowe i rolników.

Poza ww. zbiornikami w ramach rekultywacji odkrywek powęglowych planowane są

znacznie większe pod względem pojemności zbiorniki wodne. Problematyka ta została

omówiona wcześniej w p. 4.2. niniejszego opracowania.

Ważna rolę w zakresie utrzymania poziomu wód w glebie przypisuje się melioracjom.

Od 1999 r melioracje szczegółowe na terenie powiatu nie były prowadzone. W pewnym

stopniu wpływać one mogą i na zmniejszenie zagrożenia powodziowego. W Tabeli 4.5

przytoczono z opracowanej przez Starostwo Powiatu Konińskiego „Strategii ochrony

środowiska” dane dot. wielkości powierzchni zmeliorowanej.

Tabela 4.5. Melioracje w powiecie konińskim (Stan na dzień 15.03.2001 r.)

Lp.

Gmina

% powierzchni zmeliorowanej

w stosunku do potrzeb

Uwagi

1. Golina 30 2. Grodziec 89,9 3. Kazimierz Biskupi - 4. Kleczew 15 wnioski 150 ha Marszewo, Nieborzyn,

opinie specjalistów odnośnie celowości prac rozbieżne

5. Kramsk 12 6. Krzymów brak melioracji po 1945 r. 7. Rychwał 66 potrzeby 3343 ha 8. Rzgów 63 9. Skulsk 12

10. Sompolno 15,2 od 1991 r nie było melioracji 11. Stare Miasto 50 12. Ślesin 35 potrzeby – Szyszyńskie Hol. 13. Wierzbinek 85 450 ha do melioracji 14. Wilczyn 33 do 2006 r. – Wilczogóra pow. 65%

55

4.3.5. Tereny podmokłe, rozlewiska.

Na obszarze powiatu konińskiego tereny podmokłe występują w dolinach cieków

wodnych. Największe z nich występują na terenie gmin Sompolno i Kramsk. Od jeziora

Lubstowskiego aż do linii Warty, na zachód od miejscowości Kramsk poniżej jeziora

Mąkolno. Pozostałe tego typu obszary, ale o zdecydowanie mniejszej powierzchni,

znajdują się w pobliżu Kleczewa (na południe od miasta), Kazimierza Biskupiego (na

północno-zachodnim skraju jeziora Gosławskiego) i na zachód od Konina głównie w

Dolinie Warty.

4.4. Wody podziemne.

Warunki hydrogeologiczne terenu omówiono w p. 3.6 niniejszego opracowania. Na

jakość wód podziemnych na terenie powiatu wpływ mają istniejące tu uwarunkowania

oraz formy prowadzonej działalności. Odnosi się to szczególnie do odkrywkowego

wydobycia węgla brunatnego. Na znacznym obszarze powiatu znajdują się zasoby

wodne zaliczane do obszarów wysokiej ochrony (OWO) wód podziemnych. Zasoby te

nie obejmują terenów gmin; Kazimierz Biskupi, Kleczew, Wilczyn i Skulsk

W regionalnej sieci pomiarowej znajdują się 4 punkty i 1 punkt w krajowej sieci

pomiarowej (Tabela 4.6.).

Tabela 4.6. Jakość zwykłych wód podziemnych 1)

Stan jakości Nazwa otworu

Monito-ring

Głębokość stropu

Strato-grafia

Rodzaj otworu 2001 2002

Zaryń – gm. Wierzbinek krajowy 5,7 Q obszar zabudowy Ib Ib Wilczyn – Gm. Wilczyn regionalny 106,0 Tr ujęcie wodociągowe II II Ślesin – gm. Ślesin regionalny 31,0 Q ujęcie wodociągowe III Biele – gm. Sompolno regionalny 101,0 K2 ujęcie wodociągowe II II Grodziec– Gm. Grodziec

regionalny 58,6 Tr ujęcie wodociągowe II II

Golina regionalny 53,0 Q ujęcie wodociagowe III III Oznaczenia

Tr – trzeciorzędowe, K2 – górna kreda, Q - czwartorzęd 1) dane według „Raportu o stanie środowiska w woj. wielkopolskim za rok 2002”.

W poszczególnych gminach powiatu z lokalnych dość licznych ujęć pobierane są wody

podziemne; czwartorzędowe, trzeciorzędowe i kredowe. Ujmowana woda z uwagi na

wysokie zawartości żelaza a często także i manganu wymaga uzdatniania.

Ujmowane wody w większości zaspokajają potrzeby mieszkańców. Niedobory

występują jedynie w okresach suszy, szczególnie w rejonach gminach, na terenie

56

których prowadzone jest odkrywkowe wydobycie węgla brunatnego. Niekiedy także

jakość tych wód budzi zastrzeżenia mieszkańców.

4.5. Zaopatrzenie ludności w wodę

Z przeprowadzonej pod kątem sporządzenia niniejszego opracowania

ankietyzacji gmin wynika, że na terenie powiatu konińskiego odsetek ludności

korzystającej z ujęć wód podziemnych jest znacznie większy w porównaniu do

powiatów sąsiednich, z wyłączeniem miasta Konina. Pomiędzy poszczególnymi

gminami powiatu konińskiego istnieją jednak w tym zakresie duże różnice. Uzyskane

na drodze ankietyzacji dane będą mogły być uszczegółowione w planach ochrony

środowiska dla poszczególnych gmin, które zgodnie prawem mają być wykonane.

Miasto i Gmina Golina

Na terenie gminy woda pobierana jest z trzech poziomów wodonośnych. Są to poziomy:

czwartorzędowy, trzeciorzędowy i kredowy. Najwyżej zalegającym poziomem

wodonośnym jest poziom czwartorzędowy.

Charakteryzuje się on największymi wahaniami, które uzależnione są od ilości opadów

atmosferycznych. Jest ona zarazem najbardziej narażony na zanieczyszczenia ściekami i

odpadami z gospodarstw domowych, rolnych, inwentarskimi i przemysłowymi. Ponadto

wpływ na zanieczyszczenie wód tego poziomu ma intensywność nawożenia pól.

Z czwartorzędowego poziomu wodonośnego korzysta głównie ludność posiadająca

własne, płytkie studnie. Woda z tego poziomu pobierana jest w studniach znajdujących

się w miejscowościach: Głodowo, Kawnice i Kolonia Golina (Zamostki). Pobierana jest

z głębokości od 10,0 m. ppt. w Kawnicach; do 47,0 m ppt. w miejscowości Głodowo.

Najgłębszym i najzasobniejszym poziomem wodonośnym jest poziom kredowy, z

wód którego korzysta większość ujęć gminnych. Woda pobierana jest z głębokości od

12,5 m ppt. w Węglewie; do 100,0 m ppt. w miejscowości Przyjma. Występująca w tym

poziomie woda jest najmniej narażona na oddziaływanie czynników zewnętrznych.

Odznacza się dużą czystością i wydajnością. Wodociągi na terenie gminy znajdują się w

następujących miejscowościach: Golina, Głodowo, Przyjma, Spławie, Węglew.

Miasto i gmina pod koniec 2003 r. były zwodociągowane są w 92%. Na terenie gminy

wybudowano 144,3 km sieci wodociągowej i 67,9 km przyłączy wodociągowych (2846

szt. przy ogólnej liczbie 3071 gospodarstw domowych).

57

Charakterystyka ujęć wody:

Golina Qśr.dob= 1260 m3/d, Stacja pracuje w układzie jednostopniowego

pompowania. Woda napowietrzana jest w aeratorze Ф600 szt. 3, uzdatniana na

filtrach pośpiesznych Ф1600 szt. 3 i poprzez hydrofory podawana jest do sieci

wodociągowej;

Węglew Qśr.dob= 840 m3/d, Stacja pracuje w układzie dwustopniowego

pompowania. Woda napowietrzana jest w aeratorze centralnym Ф1200,

uzdatniana na filtrach pośpiesznych Ф1800 szt. 3 i podawana jest na zbiorniki

wyrównawcze 2 x 100m3. Ze zbiorników woda pobierana jest zestawem

hydroforowo-pompowym i podawana jest do sieci wodociągowej;

Przyjma Qśr.dob=219,0 m3/d, woda uzdatniana jest na filtrach pośpiesznych

Ф1400 i chlorowana. Jest to stacja dwustopniowego pompowania ze zbiornikami

wyrównawczymi(2x50m3).

Spławie woda uzdatniana jest na odżelaziaczach i po chlorowaniu tloczona jest do

sieci wodociągowej.

Głodowo Stacja pracuje w układzie dwustopniowego pompowania. Woda

napowietrzana jest w aeratorze Ф300 szt. 2, uzdatniana na filtrach pośpiesznych

Ф1000 szt. 2 i podawana jest na zbiornik wyrównawczy o pojemności100m3. Ze

zbiornika woda pobierana jest zestawem hydroforowo-pompowym i podawana

jest do sieci wodociągowej.

Wszystkie stacje uzdatniania wody są połączone ze sobą i stanowią obieg zamknięty.

Stacje te zaopatrują wszystkie miejscowości gminy poza trzema położonymi w dolinie

rzeki Warty: Węglewskie Holendry, Myśliborskie Holendry i Kolno. Wsie te

planowane są w najbliższym czasie do zwodociągowania.

Gmina Grodziec.

Na terenie gminy Grodziec woda pobierana jest z trzech poziomów wodonośnych. Są to

poziomy: czwartorzędowy, trzeciorzędowy i kredowy.

Najwyżej zalegającym poziomem wodonośnym jest poziom czwartorzędowy.

Charakteryzuje się on największymi wahaniami, które uzależnione są od ilości opadów

atmosferycznych. Jest on zarazem najbardziej narażony na zanieczyszczenia ściekami i

odpadami z gospodarstw domowych, inwentarskimi i przemysłowymi. Ponadto wpływ

na zanieczyszczenia wód tego poziomu ma intensywność nawożenia pól. Z tego

poziomu wodonośnego korzysta głównie ludność posiadająca własne, płytkie studnie.

58

Woda z tego poziomu pobierana jest w studniach znajdujących się w Biskupicach,

Łagiewnikach, Królikowie, Konarach i Grądach Starych. Pobierana jest z głębokości od

2,0 m ppt w Grądach Starych do 41,0 m ppt w Królikowie.

Zalegający poniżej trzeciorzędowy poziom wodonośny jest mniej narażony na

oddziaływanie czynników zewnętrznych. Z wód tego poziomu korzystają studnie

położone w Łagiewnikach i Grodźcu. Woda pobierana jest z głębokości od 60,0 m ppt

w Łagiewnikach do 82,0 ppt w Grodźcu.

Najgłębszym i najzasobniejszym poziomem wodonośnym, jest poziom kredy górnej. Z

wód tego poziomu korzystają ujęcia znajdujące się w Grodźcu. Woda pobierana jest z

głębokości 67 – 68 m ppt. Występująca w tym poziomie woda jest najmniej narażona na

oddziaływanie czynników zewnętrznych. Odznacza się dużą czystością i wydajnością.

Gmina jest zwodociągowana w ok. 60%, wybudowano 1015 przyłączy wodociągo-

wych, przy ogólnej liczbie gospodarstw domowych 1670 szt. Wg stanu na koniec 2003

roku na terenie gminy istnieje 88 km sieci wodociągowej i 32,5 km przyłączy

wodociągowych. Mieszkańcy zaopatrywani są w wodę z dwóch stacji wodociągowych

Grodziec i Łagiewniki.


Grodziec - Stacja pracuje w oparciu o jedno ujęcie wody, w układzie

dwustopniowego pompowania i zaopatruje w wodę wsie: Grodziec, Janów,

Wiatraki, Tartak, Mokre, Nowa Huta, Stara Huta.

Łagiewniki Qśr.dob= 1223 m3/d. Stacja pracuje w oparciu o jedno ujęcie wody,

w układzie dwustopniowego pompowania. Woda napowietrzana jest w

aeratorze centralnym Ф1400, uzdatniana na filtrach pośpiesznych Ф1800 szt.

3- odżelaziacze i Ф 1800szt.3- odmanganiacze, tłoczona na zbiorniki

wyrównawcze typ ZTK o poj.150m3 każdy, a następnie pompownią II-go

stopnia tłoczona jest do sieci wodociągowej. Stacja zaopatruje w wodę wsie:

Łagiewniki, KrólikówII,III, Królików IV, Biała, Kol. Biała, Biskupice,

Wieloręka, Bystrzyca, Łądek, Zagożnica, Ciświca Nowa,Ciświca Stara.

Gmina Kazimierz Biskupi.

W ramach usuwania szkód górniczych cała gmina została całkowicie zwodociągowana.

Mieszkańcy gminy zaopatrywani są w wodę z wodociągów wiejskich zlokalizowanych

w następujących miejscowościach: Bochlewo, Dobrosłowo, Kamienica, Kazimierz

Biskupi. Kozarzew, Tokarki-Kolonia, Wieruszew, Sokółki, Posada. Wodociągi wiejskie

59

grupowe pracują w układzie dwustopniowego pompowania wody. Miejscowość Jóźwin

– zaopatrywana jest w wodę z położonego na terenie gminy Ślesin ujęcia w Janowie.

Woda pobierana jest z poziomu trzeciorzędowego z głębokości 80,0 do 118,0 m ppt

oraz kredowego z głębokości 30 - 154 m ppt.

Na terenie gminy wybudowano 156,5 km sieci wodociągowej, 1168 przyłączy

wodociągowych o długości 19,3 km. Istniejące wodociągi zostały wybudowane w

latach 1963 – 1971 w ramach odszkodowań górniczych i zapewniają pokrycie obecnego

i perspektywicznego zapotrzebowania wody na cele gospodarcze i p.pożarowe. Ujęcia

wody znajdują się we wsiach: Kazimierz Biskupi, Kozarzew, Bochlewo, Tokarki,

Dobrosołowo, Posada, Kamienica i Wieruszew. Wodociągi zostały wybudowane w

latach 1963-1971 w ramach odszkodowań górniczych i zapewniają pokrycie obecnego i

perspektywicznego zapotrzebowania wody na cele gospodarcze i p.pożarowe.

Charakterystyka ujęć wody wg danych Urzędu Gminy:

Kazimierz Biskupi nr 1 ul. Klasztorna. Wydajność rzeczywista i potencjalna

odpowiednio; 500 m3/d i 660 m3/d, liczba mieszkańców korzystających

wodociągu – 1800. Woda surowa z dwóch studni głębinowych kierowana jest

do zestawu hydroforowego po uprzednim dozowaniu podchloryn sodu i

kierowana bezpośrednio na sieć. Aktualnie ogłoszono przetarg na opracowanie

dokumentacji technicznej modernizacji stacji, która polegać będzie na

zainstalowaniu zbiornika reakcji z 4 strumienicami i montażu filtrów

żwirowych do wytrącaniu związków żelaza i manganu.

Kazimierz Biskupi nr 2 ul. Bielawy. Wydajności rzeczywista i potencjalna

odpowiednio 760 i 1000 m3/d. Woda ze studni głębinowych dostarczana jest

do areatora w którym następuje napowietrzanie wody surowej i wytrącanie

wstępne związków żelaza i manganu. Następnie kierowana jest na zespół

filtrów w których związki żelaza i manganu odkładają się na filtrach

żwirowych. Woda następnie kierowana jest do zbiornika wody zapasowej z

dozowaniem przez pompkę chloratora podchlorynu sodu. Ze zbiorników wody

zapasowej kierowana jest do zestawu hydroforowego, gdzie następnie

podawana jest do sieci wodociągowej.

Kozarzew. Wydajność rzeczywista i potencjalna 420 i 555 m3/d. Sposób

uzdatniania jak dla ujęcia Kazimierz Biskupi 2.

60

Bochlewo. Wydajność rzeczywista i potencjalna 98 i 130 m3/d. Sposób

uzdatniania jak dla ujecia Kazimierz Biskupi 2.

Tokarki. Wydajność rzeczywista i potencjalna urządzeń do ujmowania i

uzdatniania wody, średnia dobowa 246 i 325 m3/d. Sposób uzdatniania jak dla

ujecia Kazimierz Biskupi 2.

Dobrosołowo. Wydajności średniodobowe; rzeczywista i potencjalna 420 i

555 m3/d. Sposób uzdatniania jak dla ujecia Kazimierz Biskupi 2.

Wieruszew. Wydajności rzeczywista i potencjalna urządzeń do ujmowania i

uzdatniania wody, średnia dobowa – 220 m3/d i 290 m3/d. Woda surowa z 2

pomp głębinowych kierowana jest do areatora gdzie jest napowietrzana.

Następnie kierowana jest na 2 szt. filtrów żwirowych, w których następuje

wytrącanie związków żelaza i manganu. Do w/w wody dozowany jest

podchloryn sodu pompką chloratora ( dozowanie ręczne ). Woda kierowana

jest do zbiornika wody zapasowej a następnie tłoczona przez pompy sieciowe

do kolektora wodnego gminy. Celem uzyskania właściwych parametrów wody

opracowano dokumentację techniczną na budowę nowego obiektu hydroforni,

w którym zainstalowane zostaną nowe urządzenia technologiczne pozwalające

na uzyskanie parametrów wody zgodnie z obowiązującymi normami.

Realizacja inwestycji przewidziana w 2004 roku.

Posada. Wydajności rzeczywista i potencjalna urządzeń do ujmowania i

uzdatniania wody, średnia dobowa – 320 i 425 m3/d. Sposób uzdatniania jak

dla ujęcia Kazimierz Biskupi 2. Stacja będzie pracować w pełnej automatyce z

przystosowaniem do monitoringu drogą radiową. Realizacja modernizacji

powyższej stacji w latach 2003 – 2004.

Kamienica. Wydajności rzeczywista i potencjalna urządzeń do ujmowania i

uzdatniania wody, średnia dobowa – 568 i 760 m3/d. Woda surowa

napowietrzana jest w zbiorniku reakcji, następnie przechodzi przez filtry

wytrącające związki żelaza i manganu. Zastosowany został zestawy

hydroforowe i chlorator. Stacja uzdatniania wody pracuje w układzie

trójstopniowego pompowania wody, w wysokim stopniu jest

zautomatyzowana.

W miejscowościach Posada i Wieruszew stacje wodociągowe zostały

przygotowane do rozbudowy w roku 2003 ze względu na nie wystarczającą

61

wydajność ujmowania i uzdatniania wody. Projektowana po rozbudowie stacja w

Posadzie będzie miała wydajność średnią dobową 1600 m3, a w Wieruszewie 1000

m3/ dobę - obecnie 320 m3/dobę i 220m3/dobę.

Miasto i Gmina Kleczew. Miasto i Gmina Kleczew są zwodociągowane w 82,35%,

wybudowano 1400 przyłączy wodociągowych, przy ogólnej liczbie 1700 gospodarstw

domowych). Na terenie gminy istnieje 182 km sieci wodociągowej 35 km przyłączy

wodociągowych. Mieszkańcy zaopatrywani są w wodę z 7 stacji wodociągowych; 2

stacje na terenie Kleczewa i 5 na terenach wiejskich (Budzisław Kościelny, Jabłonka,

Kalinowiec, Miłaczew, Wielkopole, Złotków). Woda pobierana jest z poziomu

trzeciorzędowego z głębokości 80,0 do 118,0 m ppt oraz kredowego z głębokości 30,0

do 154,0 m ppt.

Rozmieszczenie stacji:

- Kleczew z dwoma ujęciami wody obsługującymi starą część miasta;

- Kleczew z trzema ujęciami wody obsługującymi nowe osiedle;

- Wielkopole z 2 ujęciami wody obsługujące wsie: Wielkopole, Stogi, Izabelin,

Sławoszewo i Sławoszewek;

- Jabłonka z jednym ujęciem obsługującym wieś Jabłonkę;

- Kalinowiec z 2 ujęciami obsługującymi wsie: Kalinowiec, Danków, Słaboludz,

Miłaczew, Józefowo, Janowo, Przytuki;

- Złotków z 2 ujęciami obsługującymi wsie: Złotków, Nieborzyn, Alinowo, Roztoka,

Kamionka, Zberzynek, Wola Spławiecka, Słowiki, Spławce;

- Budzisław Kościelny z dwoma ujęciami wody obsługującymi wsie: Budzisław

Kościelny, Budzisław Górny, Marszewo, Tręby, Budy, Adamowo, Zberzyn, Grabce

i Szubianka.

Charakterystyka ujęć wody (wg danych UMiG Kleczew):

Kleczew, ul. Poznańska, Qśr.dob= 450 m3/d. Stacja pracuje w oparciu o dwa

ujęcia wody, obsługuje całe osiedle. Ujmowana ze studni woda napowietrzana

jest w aeratorze, odżelaziana i odmanganiana, długość sieci 16,5 km;

Kleczew – Osiedle Górnicze. Qśr.dob= 613,7 m3/d. Stacja pracuje w oparciu o

trzy ujęcia wody. Woda napowietrzana jest w aeratorze, odżelaziana i chloro-

wana (dozowanie podchlorynu sodu), długość sieci wodociągowej – 9,0 km;

62

Budzisław Kościelny. Qśr.dob= 538 m3/d. Stacja pracuje w oparciu o dwa

ujęcia wody. Woda napowietrzana jest w aeratorze, odżelaziana i odmanga-

niana, długość sieci wodociągowej – 94,5 km;

Kalinowiec. Qśr.dob= 210 m3/d. Stacja pracuje w oparciu o dwa ujęcia wody.

Woda napowietrzana jest w aeratorze, odżelaziana i odmanganiana, długość

sieci wodociągowej – 38,4 km;

Wielkopole. Qśr.dob= 190 m3/d. Stacja pracuje w oparciu o dwa ujęcia wody.

Woda napowietrzana jest w aeratorze, odżelaziana i odmanganiana, długość

sieci wodociągowej – 35,9 km.

Gmina Kramsk.

Woda do celów bytowych i gospodarczych pobierana jest z poziomu czwartorzędowego

i kredowego Najwyżej zalegającym poziomem wodonośnym jest poziom

czwartorzędowy. Charakteryzuje się on największymi wahaniami, które uzależnione są

od ilości opadów atmosferycznych. Jest on zarazem najbardziej narażony na

zanieczyszczenia. Z czwartorzędowego poziomu wodonośnego korzysta głównie

ludność posiadająca własne, płytkie studnie gospodarskie. Woda z tego poziomu

pobierana jest w ujęciach znajdujących się w miejscowościach: Wysokie, Helenów.,

Lichnowo z głębokości 0d 9,0 do 24,0 m ppt. W miejscowościach Wysokie, Rudzica,

Bilczew, Wola Podłężna, Grąblin, Kramsk, Strumyk woda pobierana jest z poziomu

kredowego z głębokości do 80,0 m ppt Występująca w tym poziomie woda jest

najmniej narażona na oddziaływanie czynników zewnętrznych, odznacza się ona dużą

czystością i wydajnością. Położone na terenie gminy Kramsk miejscowości są

systematycznie wodociągowane.

Gmina Kramsk jest zwodociągowana w 92,5% (wybudowano 2131 przyłączy

wodociągowych, przy ogólnej liczbie 2304 szt gospodarstw domowych). Na terenie

gminy zbudowano 151,1 km sieci wodociągowej i 87,4 km przyłączy wodociągowych.

Do zwodociągowania pozostało: sołectwo Rysiny, część sołectwa Kramsk- Łęgi. W

gminie pracują dwie stacje uzdatniania wody; w Kramsku i w Woli Podlężnej.

Część miejscowości jest zaopatrywanych w wodę z ujęć znajdujących się poza terenem

gminy (Bylew w gminie Ślesin i Marianowo w gminie Sompolno).


Kramsk. Stacja wodociągowa w Kramsku pracuje na dwóch ujęciach w

układzie dwustopniowego pompowania. Prowadzone są procesy odżelaziania

63

3, co

nieznacznie przekracza dopuszczalną normę. Stacja zaopatruje w wodę wsie

sołeckie: Kramsk, Kramsk- Pole, Kramsk- Łazy, Kramsk- Łęgi, Bilczew,

Wysokie, Wielany, Brzózki, Drążek, Konstantynów, Borki, Barce, Podgór,

Milin, Lichnowo, Dębicz, Święte, Patrzyków i Ksawerów.

Wola Podlężna. Pracuje na dwóch ujęciach w układzie dwustopniowego

pompowania. Uzyskane parametry wody pod względem fizyko- chemicznym

oraz bakteriologicznym odpowiadają wymaganiom sanitarnym dla wody do

picia i na potrzeby gospodarcze.

Gmina Krzymów.

Na terenie gminy woda pobierana jest z trzech poziomów wodonośnych. Są to poziomy:

czwartorzędowy, trzeciorzędowy i kredowy. Z czwartorzędowego poziomu korzysta

głównie ludność posiadająca własne studnie, w rejonie obniżenia Topca i w Pradolinie

Warszawsko-Berlińskiej. Woda z tego poziomu pobierana jest między innymi w

miejscowościach Genowefa i Głodno (Baza WPGKiM.). Zalegający poniżej trzeciorzę-

dowy poziom wodonośny jest mniej narażony na oddziaływanie czynników

zewnętrznych. Z wód tego poziomu korzysta wodociąg w Ignacewie. Pobiera on wodę z

głębokości 64,0- 69,0 m. ppt Najzasobniejszym poziomem wodonośnym jest poziom

kredowy. Korzysta z niego większa część ujęć wody na terenie gminy. Występująca w

nim woda jest najmniej narażona na oddziaływanie czynników zewnętrznych, odznacza

się dużą czystością i wydajnością.

Miejscowości położone na terenie gminy Krzymów, są w dużej części

zwodociągowane. Wodociąg w Brzeźnie obejmuje swym zasięgiem miejscowości:

Brzeźno, Brzeźno Nowe, Budy, Brzezińskie Holendry, Głodno, Szczepidło.

Wodociąg w Krzymowie obsługuje: Krzymów, Nowy Krzymów, Paprotnię, Piersk,

Borowo, Rożek Brzeziński. Natomiast miejscowości Potażniki Nowe, Potażniki Stare,

Teresina - zaopatrywane są w wodę z ujęcia na terenie gminy Stare Miasto. Podobnie

miejscowości Bolesławów, Depaula, Kałek, Kałek Kolonia, Adamów i Wierzchy -

zaopatrywanie są w wodę z ujęcia są na terenie gminy Władysławów. Północno-

zachodnia część gminy stanowi obszar ochronny ujęcia wody podziemnej dla miasta

Konina.

Gmina Krzymów jest zwodociągowana w ok. 60 %, wybudowano 1376 przyłączy

wodociągowych, przy ogólnej liczbie 2300 szt. gospodarstw domowych. Na terenie

64

gminy wg stanu na koniec 2003 r. było 91,9 km przyłączy wodociągowych. Do

zwodociągowania pozostało jedynie 5 miejscowości.

W gminie pracuje 8 stacji uzdatniania wody w miejscowościach; Krzymów, Brzeźno,

Potażniki Stare, Ignacew, Teresina, Depaula, Nowe Potażniki i Głodno.

Charakterystyka ujęć wody (wg danych UG Krzymów):

Krzymów. Qśr.dob= 823m3/d. Stacja zaopatruje w wodę wsie: Bolesławów,

Krzmów, Kałek Kolonia, Adamów, Wierzchy, Paprotnia, Czubki, Kałek, Smólnik,

Kuny, Paprotnia, Nowy Krzymów, Drążeń, Genowefa i Borki.

Brzeźno – Qśr.dob= 1113,3 m3/d.Stacja zaopatruje w wodę wsie:Brzeźno, Brzeźno

Nowe, Złota Góra, Sienno, Chocki, Zalesie, Szczepiło, Ladorudź, Brzezińskie

Holendry, Kociętowy. Stacja została wybudowana w 1987r.

Potażniki Stare – stacja zaopatruje w wodę Potażniki Stare,

Ignacew dostarcza wodę do wsi Ignacew i Bolesławów,

Teresina Qśr.dob= 96m3/d. dostarcza wodę do wsi Teresina i Zalewo, stacja

została wybudowana w 1988r.

Depaula dostarcza wodę do wsi Depaula,

Nowe Potażniki dostarcza wodę do wsi Potażniki,

Głodno zaopatruje w wodę Szkołę Podstawową w Głodnie i wieś Gołąbek.

Miasto i Gmina Rychwał.

Na terenie gminy Rychwał woda pobierana jest z dwóch poziomów wodonośnych. Są to

poziomy czwartorzędowy i trzeciorzędowy.

Poziom czwartorzędowy charakteryzuje się największymi wahaniami, które

uzależnione są od ilości opadów atmosferycznych. Jest on zarazem najbardziej

narażony na zanieczyszczenia. Z wymienionego poziomu wodonośnego korzysta

głównie ludność posiadająca własne studnie gospodarskie. Woda z tego poziomu

pobierana jest również w miejscowościach: Siąszyce i Rybie. Jest ona pobierana z

głębokości od 21,7 do 41,2 m ppt. Zalegający poniżej trzeciorzędowy poziom

wodonośny jest mniej narażony na oddziaływanie czynników zewnętrznych. Z wód

tego poziomu korzystają ujęcia mające większe zapotrzebowanie na pobór wody.

Pobierana jest ona z głębokości od 46,5 do 90,5 m ppt.

Miasto i Gmina Rychwał jest zwodociągowane w ok. 70 %, wybudowano 1579

przyłączy wodociągowych, przy ogólnej liczbie 2282 gospodarstw domowych. Na

65

terenie gminy eksploatuje się 153,1 km sieci wodociągowej i 55,2 km przyłączy

wodociągowych. Mieszkańcy zaopatrywani są w wodę z czterech nw. stacji;

Charakterystyka ujęć:

Rychwał Qśr.dob=970 m3/d Stacja wodociągowa została wybudowana w latach

1975-77 w układzie jednostopniowego pompowania wody z uzdatnianiem –

odżelazienie i chlorowanie. Stacja zaopatruje w wodę następujące miejscowości:

Rychwał, Sokołów, Żurawin, Grabowo.

Rozalin Qśr.dob=1344 m3/d, woda uzdatniana jest na filtrach pośpiesznych i

chlorowana. Jest to stacja dwustopniowego pompowania ze zbiornikami

wyrównawczymi(6x100m3). Stacja została wybudowana w 1983r. Dostarcza

wodę dla następujących miejscowości: Rozalin, Kuchary Borowe, Świecie,

Kuchary Kościelne, Broniki, Modlibogowice, Urszulin, Stefanówek, Czyżew,

Czajków, Wardężyn, Wardężynek, Sporno, Dąbroszyn, Franki gm. Rychwał,

Grabienie, Błonice, Mądroszki, Zarzew, Zarzewek gm. Rzgów i Główiew gm.

Stare Miasto.

Jaroszewice Rychwalskie Qśr.dob=1094 m3/d Woda uzdatniana jest poprzez

odżelazienie i chlorowanie. Stacja została wybudowana w 1988r. Stacja

wodociągowa dostarcza wodę dla następujących miejscowości: Jaroszewice

Rychwalskie, Jaroszewice Grodzieckie, Kol. Jaroszewice Grodzieckie.

Siąszyce Qśr.dob= 146,3 m3/d. Stacja dostarcza wodę dla następujących

miejscowości: Siąszyce, Zosinki, Biała Panieńska, Grochowy, Złotkowy,

Złotkowy Kol., Wola Rychwalska, Rybie.

Gmina Rzgów.

Na tereni gminy Rzgów występują trzy poziomy wód podziemnych; czwartorzędowy,

trzeciorzędowy i kredowy. Poziom czwartorzędowy charakteryzuję się on największymi

wahaniami, które uzależnione są od ilości opadów atmosferycznych. czwartorzędowego

poziomu tego korzysta głównie ludność posiadająca własne płytkie studnie. Woda z

tego poziomu ujmowana jest z głębokości od około 29,0 m ppt (Rzgów) do około 33,0

m ppt (Świątniki). Zalegający poniżej trzeciorzędowy poziom wodonośny jest mniej

narażony na oddziaływanie czynników zewnętrznych. Z wód tego poziomu korzysta

ujęcie wód ZGR Bożatki, gdzie woda pobierana jest z głębokości 15,5 m ppt.

Najgłębszym i najzasobniejszym poziomem wodonośnym jest poziom kredy górnej, z

którego korzystają jednostki czerpiące większe ilości wód – takie jak wodociągi w

66

Rzgowie i Sławsku oraz Ośrodek Zdrowia, GS – Samopomoc Chłopska i Zbiorcza

Szkoła Gminna w Rzgowie. Występująca w tym poziomie woda odznacza się dużą

czystością i wydajnością, eksploatowana jest z poziomu od około 40 do 100 m ppt.

Gmina Rzgów jest zwodociągowana w w ponad 80 %, do końca 2003 r. wybudowano

1323 przyłączy wodociągowych, przy ogólnej liczbie 1630 gospodarstw domowych. Na

terenie gminy jest 96 km sieci i 54,1 km przyłączy wodociągowych. Mieszkańcy

zaopatrywani są w wodę z nw. stacji wodociągowych: z jednej stacji wodociągowej

zlokalizowanej na terenie gminy Rzgów (m. Sławsk} i z czterech stacji wodociągowych

spoza terenu gminy, tj.

Sławsk gm. Rzgów – woda dostarczana jest do miejscowości: Sławsk, Branno,

Osiecza, Babia, Barłogi, Zastruże, Modła, Rzgów, Dąbrowica gm. Rzgów oraz

Rumin gmina Stare Miasto.

Rozalin gm. Rychwał - stacja zaopatruje w wodę miejscowości: Zarzew,

Mądroszki, Błonice, Grabienie, Bożatki, Witnica, Bobrowo i Zarzewek.

Trąbczyn gm. Pagórów - woda dostarczana jest do miejscowości Kurów.

Żychlin gm. Stare Miasto - woda dostarczana jest do miejscowości Kowalewek.

Kopojno gm. Zagórów - stacja zaopatruje w wodę miejscowości: Świątniki i

Goździków.

W 2003 roku realizowano budowę sieci wodociągowej z przyłączami w miejscowoś-

ciach: Zakrzew, Józefowo, Przydziałki, Krępa, Osiecza II i Zakrzewek (sieć 8,7 km,

przyłącza 1,6 km/32szt).

Gmina Skulsk.

Gmina Skulsk w połowie 2003 r. była zwodociągowana w ok. 70 %, wybudowano

1293 przyłączy wodociągowych, przy ogólnej liczbie 1818 gospodarstw domowych. Na

terenie gminy jest 122 km sieci wodociągowej i 65,15 km przyłączy. Mieszkańcy

zaopatrywani są w wodę z czterech stacji wodociągowych (Gawrony, Rakowo, Skulsk,

Warzymowo).

Charakterystyka ujęć:

Gawrony Qśr.dob= 67,5 m3/d. Woda uzdatniana jest na filtrach pośpiesznych i

podawana do sieci wodociągowej. Stacja zaopatruje w wodę wieś Gawrony.

Stacja została wybudowana w 1987r.i zaopatruje w wodę wsie: Gawrony i Dąb,

Rakowo Qśr.dob= 467,9 m3/d, woda uzdatniana jest na filtrach pośpiesznych.

Stacja została wybudowana w 1988r. Stacja wodociągowa dostarcza wodę dla

67

Skulsk Qśr.dob= 650 m3/d, woda uzdatniana jest na filtrach pośpiesznych

Ф1500szt. 4. Stacja wodociągowa dostarcza wodę dla następujących

miejscowości: Skulsk, Mniszki, Lisewo, Celinowo, Przyłubie, Młynek, Kępa,

Warzymowo Qśr.dob= 343 m3/d, Stacja została wybudowana w 1992 r. Stacja

wodociągowa dostarcza wodę dla następujących miejscowości : Warzymowo,

Władzimiera, Paulina, Łuszczewo, Zygmuntowo, Mielnica Mała, Mielnica Duża,

Goliszewo,Goplana.

Miasto i Gmina Sompolno.

Gmina Sompolno aktualnie jest zwodociągowana w ponad 90 %. Do połowy 2003 r.

wybudowano 2564 przyłączy wodociągowych, przy ogólnej liczbie 3350 gospodarstw

domowych, prace te były kontynuowane. Na terenie gminy istnieje 236,8 km sieci

wodociągowej i 105,5 km przyłączy wodociągowych. Mieszkańcy zaopatrywani są w

wodę z czterech stacji wodociągowych; Mostki, Marianowi, Biele, Lubstów. Stacja w

Lubstowie została wybudowana w 1993 r. Współpracuje ze stacjami Biele i Mostki.

Charakterystyka ujęć wg danych RZGW w Poznaniu O/Konin:

Mostki Qśr.dob= 1057,7 m3/d. Woda uzdatniana jest na filtrach pośpiesznych i

podawana do sieci wodociągowej Stacja została wybudowana w 1987 r.

Zaopatruje w wodę następujące wsie: Sompolno, Mostki, Mąkolno, Przystronie,

Smolarnia, Kol. Lipiny, Siedliska, Janowice, Sycewo, Belny, Ośno.

Marianowo Qśr.dob= 1396 m3/d, woda napowietrzana jest w aeratorze centralnym

Ф800 szt.2 i po filtracji na filtrach pośpiesznych Ф1800 podawana jest na

zbiorniki wyrównawcze 6x100m3 i dalej do sieci wodociągowej . Stacja została

wybudowana w 1984 r.Stacja wodociągowa dostarcza wodę dla następujących

miejscowości: Marianowo, Lubstówek, Stefanowo, Racięcice, Koszary, Jabłków,

Święcie, Pąchów, Łuczywno, Błonawy, Zakrzewek, Nowa Wieś, Lubstów,

Przybyłów, Młynek, Grądy.

Biele Qśr.dob= 4.000 m3/d, woda po napowietrzaniu odżelaziona jest na filtrach

pośpiesznych Ф1800 i podawana jest na zbiorniki wyrównawcze betonowe

2x150m3 i dalej do sieci wodociągowej, stacja w 2003 r została zmodernizowana

Stacja wodociągowa dostarcza wodę dla następujących miejscowości: Sompolno,

68

Lubstów Qśr.dob= 2.000 m3/d, Stacja została wybudowana w 1993r w r.2003 była

rozbudowana. Stacja współpracuje z ww. stacjami w m. Biele i Mostki.

Gmina Stare Miasto.

Gmina Stare Miasto jest zwodociągowana w 87.8% tzn., że wybudowano 2370

przyłączy wodociągowych, przy ogólnej liczbie 2700 gospodarstw domowych. Na

terenie gminy istnieje 145,6 km sieci wodociągowej i 84,4 km przyłączy wodociągo-

wych. Mieszkańcy zaopatrywani są w wodę z dwóch stacji wodociągowych, w

Żychlinie i w m. Lisiec Wielki.

Miejscowość Główiew zwodociągowana jest ze stacji uzdatniania wody w m. Rozalin z

gm. Rychwał a Rumin z miejscowości Sławsk gm. Rzgów.

Charakterystyka ujęć wg danych RZGW Poznań O/Konin:

Żychlin Qśr.dob= 1201,2 m3/d.Jest to stacja dwustopniowego pompowania (trzy

zbiorniki wody czystej po 100m3 każdy). Woda podawana jest do sieci

wodociągowej bez uzdatniania. Stacja zaopatruje w wodę nw. miejscowości:

Żychlin, Stare Miasto, Krągola, Barczygłów, Modła Królewska, Janowice, Modła

Księża, Karsy, Kowalewek, Branno, Kozia Góra.

Lisiec Wielki Qśr.dob= 620 m3/d, woda uzdatniana jest na filtrach pośpiesznych

Ф1800 szt.2.Jest to stacja dwustopniowego pompowania wody. Stacja została

wybudowana w 1995r. Stacja wodociągowa dostarcza wodę dla następujących

miejscowości:Lisiec Wielki, Zgoda, Lisiec Mały, Żdżary.

Gmina Ślesin.

Na terenie gminy Ślesin występują trzy poziomy wodonośne; czwartorzęd, trzeciorzęd i

kreda. Poziom czwartorzędowy charakteryzuje się on największymi wahaniami, które

uzależnione są od ilości opadów. Jest on zarazem najbardziej narażony na zanieczysz-

czenia. Z tego poziomu wodonośnego korzysta głównie ludność posiadająca własne

studnie. Woda z tego poziomu wodonośnego pobierana jest z głębokości od 12 m ppt

(Leśniczówka Kujawska) do 128 m ppt (Wodociąg lokalny Dąbrowa - Sławęcin).

Zalegający niżej trzeciorzędowy poziom wodonośny jest mniej narażony na

oddziaływanie czynników zewnętrznych. Woda z tego poziomu pobierana jest z

głębokości od 31,0 m ppt (Ślesin - Stacja Obsługi Samochodów) do 111 m ppt

69

(Mikorzvn - Wodociąg lokalny). Najzasobniejszym i najgłębszym eksploatowanym

poziomem wodonośnym jest poziom kredowy, z którego woda pobierana jest z

głębokości od 81,3 m ppt (Władysławów - Honoratka) do 113,4 m ppt (Mikorzyn -

Ośrodek Szkolno - Wypoczynkowy).

Gmina Ślesin należy do gmin niemal-że całkowicie zwodociągowanych (98,5%). Na

jej terenie wszystkie jednostki osadnicze korzystają z dostarczanej dobrej jakościowo

wody. Woda doprowadzana jest z dziewięciu stacji wodociągowych, których wydajność

podano poniżej w Tabeli

Lp. Nazwa stacji Wydajność

stacji m3/godz.1. SUW Ślesin 130 2. SW Dąbrowa 35 3. SW Mikorzyn 41 4. SW Honoratka 50 5. SW Sarnowa 40 6. SW Biskupie 35 7. SW Szyszyn 50 8. SW Bylew 50 9. SW Niedźwiady 50

Łączna długość sieci wodociągowej na terenie gminy Ślesin w połowie 2003 r.

wynosiła 182,4 km. Z sieci tej wyprowadzone jest 4087 szt. przyłączy wodociągowych

o łączne długości 85,8 km. Istniejąca sieć w pełni zaspokaja potrzeby mieszkańców

gminy. Jednak planowany rozwój bazy turystycznej przy jeziorach Ślesińskim,

Wąsowskim i Mikorzyńskim i związane z tym duże nierównomierności sezonowe

poborów wody wymusza konieczność zwiększenia wydajności stacji wodociągowej

zwłaszcza w Ślesinie. Wydajność pozostałych ośmiu stacji wodociągowych jest

wystarczająca. Niezbędna jednak jest modernizacja niektórych stacji a zwłaszcza SUW

Ślesin.

Gmina Wierzbinek.

Gmina jest zwodociągowana w 83,9 % (wybudowano 1636 przyłączy wodociągowych,

przy ogólnej liczbie 1950 gospodarstw domowych). Na terenie gminy wybudowano

210,5 km sieci wodociągowej i 81 km przyłączy. Mieszkańcy zaopatrywani są w wodę

z pięciu stacji wodociągowych (Wierzbinek, Kryszkowice, Mąkoszyn, Racięcin, Łysek)

Gmina Wierzbinek jest zwodociągowana w 83,9%, wybudowano 1636 przyłączy

wodociągowych, przy ogólnej liczbie 1950 gospodarstw domowych. Na terenie gminy

70

wybudowano 210,5 km sieci wodociągowej i 81 km przyłączy wodociągowych.

Mieszkańcy zaopatrywani są w wodę z pięciu stacji wodociągowych.

Charakterystyka ujęć;

Wierzbinek Wydajności rzeczywista i potencjalna Qśr.dob1= 120 m3/d i Qśr.dob2=

580 m3/d Stacja została wybudowana w latach 1968-1970 w układzie

jednostopniowego pompowania wody z uzdatnianiem (odżelazienie i

chlorowanie). Stacja zaopatruje w wodę następujące miejscowości: Wierzbinek,

Sadlno, Ziemięcin, Boguszyce, Boguszyczki, Ostrowo, w sumie ok. 1950 osób..

Kryszkowice Wydajności rzeczywista i potencjalna Qśr.dob1= 110 m3/d i Qśr.dob2=

540 m3/d. Stacja zaopatruje w wodę następujące miejscowości: Kryszkowice,

Galczyce, Palmowo, Tomisławice, Kwiatkowo, Walerianowo, Tomaszewo,

Stanisławowo, w sumie ok.1450 osób..

Racięcin Wydajności rzeczywista i potencjalna Qśr.dob1= 110 m3/d i Qśr.dob2= 540

m3/d. Stacja pracuje w układzie jednostopniowego pompowania. Uzdatnianie

wody odbywa się, po wstępnym napowietrzeniu w aeratorze centralnym, na

filtrach ciśnieniowych Ф1800 i poprzez hydrofory podawana jest do sieci

wodociągowej, obsługuje ok. 1970 osób.

Łysek Wydajności rzeczywista i potencjalna Qśr.dob1= 120 m3/d i Qśr.dob2= 580

m3/d. Stacja kontenerowa WODROL ze zbiornikiem hydroforowo-odżelaziającym

Ф2800, obsługuje ok. 2250 osób.

Mąkoszyn Wydajności rzeczywista i potencjalna Qśr.dob1= 50 m3/d i Qśr.dob2= 400

m3/d Qśr.dob= 404,6 m3/d, obsługuje ok. 400 osób.

Gmina Wilczyn

Na terenie gminy woda pobierana jest z dwóch poziomów wodonnych – poziomu

czwartorzędowego i trzeciorzędowego. Poziom czwartorzędowy jest najbardziej

narażony na zanieczyszczenia. Z poziomu tego woda pobierana jest zarówno w ujęciach

wodociągowych, jak i w indywidualnych studniach przez miejscową ludność. Woda

pobierana jest z głębokości od 16,5 do 150,8 m ppt.

Zalegający poniżej trzeciorzędowy poziom wodonośny jest mniej narażony na

oddziaływanie czynników zewnętrznych. Wody z tego poziomu pobierane są z

głębokości od 62,0 do 103,5 m ppt.

Gmina Wilczyn jest zwodociągowana w 97,8% (1517 przyłączy wodociągowych na

1550 gospodarstw domowych). Na jej terenie wybudowano 124,7 km sieci

71

wodociągowej i 53,8 km przyłączy wodociągowych. Mieszkańcy zaopatrywani są w

wodę z czterech nw. stacji wodociągowych:

Wilczyn Qśr.dob= 1800m3/d. Woda napowietrzana jest w aeratorze centralnym

Ф1400 i uzdatniana na filtrach pośpiesznych Ф1400 szt. 4 i Ф 1800szt.4 i tłoczona

na zbiorniki wyrównawcze a następnie pompownią II-go stopnia tłoczona jest do

sieci wodociągowej Stacja zaopatruje w wodę nw. miejscowości :Wilczyn,

Wilczogóra, Kownaty, Kol. Kownaty, Karolkowo, Cegielnia, Zygmuntowo,

Mrówki, Świętne, Dębówiec, Nowy Świat. Stacja została zmodernizowana w

1996 roku.

Ościsłowo Qśr.dob= 317m3/d, woda uzdatniana jest na filtrach pośpiesznych. Stacja

została wybudowana w 1986r. Stacja wodociągowa dostarcza wodę dla

następujących miejscowości: Ościsłowo, Biela, Wturek, Wturek Parcele,

Kościanki gm Wilczyn i Popielewo, Kobylanki, Zalesie, Nowa Wieś, gm Skulsk.

Góry Qśr.dob= 694,1m3/d, Stacja wodociągowa została wybudowana w 1994r., jest

to stacja dwustopniowego pompowania z procesem odżelazienia. Stacja

wodociągowa dostarcza wodę dla następujących miejscowości: Góry, Góry

Parcele, Wiśniowa, Kol. Wiśniowa, Nowiny, Gogolina, Gogolina Stara.

Kopydłowo - Stacja wodociągowa dostarcza wodę dla nw. miejscowości:

Kopydłowo, Kopydłówek, Kopydłowo Parcele.

Wieś Kaliska zaopatrywana jest w wodę ze stacji wodociągowej w Budzisławiu

Kościelnym gm. Kleczew.

4.6. Gospodarka ściekowa

W grudniu 2003 r. Ministerstwo Środowiska wydało „Krajowy Program

Oczyszczania Ścieków Komunalnych”. Program ten wiąże się z obowiązującymi w

Polsce uregulowaniami prawnymi dot. oczyszczania ścieków i zagospodarowania

osadów ściekowych, szczególnie do ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne.

Art. 208, ust.1 ww. ustawy zobowiązuje gminy do realizacji zadania własnego gmin w

zakresie usuwania i oczyszczania ścieków w terminach:

do 31 grudnia 2015 r. w przypadku aglomeracji o równoważnej liczbie

mieszkańców (RLM) wynoszącej od 2000 do 15.000,

72

do 31 grudnia 2010 r. w przypadku aglomeracji o RLM wynoszącej powyżej

15.000.

Rząd szacuje, że wybudowanie lub modernizacja 1163 oczyszczalni będzie kosztować

24 mld zł. Cały program ma kosztować więc 35 mld zł, czyli 2,7 mld zł rocznie.

Połowa całkowitych kosztów ma być wydatkowana do 2010 r. W tym czasie gminy ze

środków własnych będą musiały wyłożyć 2 mld zł. 6 mld zł ma pochodzić z funduszy

ISPA i Funduszu Spójności, 7,8 mld zł z funduszy ekologicznych i 1,2 mld z Funduszu

Regionalnego.

Realizacja „ Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych będzie

wymagała podjęcia przez administrację rządową i samorządową szeregu działań. W

zakresie przepisów prawnych działania te między innymi powinny objąć wprowadzenie

do ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne wymogu opracowania przez gminy

tworzące aglomeracje wspólnych planów gospodarki ściekowej (lub planów

generalnych systemów kanalizacyjnych w przypadku miast) oraz wyznaczania przez

starostów i wojewodów na ich podstawie granic aglomeracji tj. terenów obsługiwanych

przez systemy kanalizacji zbiorczej. Proponowany zasięg systemów kanalizacyjnych a

tym samym aglomeracji powinien być uzasadniony w wyniku przeprowadzenia

odpowiednich analiz finansowych i ekonomicznych przy założeniu, że koszty rozwoju i

eksploatacji tych systemów pokryte zostaną z opłat taryfowych za usługi kanalizacyjne.

Nieposiadanie przez gminę takiego planu będzie mogło stanowić podstawę do

podwyższenia opłat za korzystanie ze środowiska.

W zakresie finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych zgodnie z KPOŚK działania

powinny zapewnić;

dostęp środków z funduszy UE na finansowanie oczyszczalni ścieków i rozwój

systemów kanalizacyjnych;

dotacje i niskoprocentowe kredyty z NFOŚiGW i WFOŚiGW na przedsięwzięcia

objęte Programem a nie spełniające kryteriów kwalifikujących do dofinansowania

z funduszy UE.

Pierwszym krokiem przy porządkowaniu przez gminy działań w zakresie gospodarki

ściekami jest inwentaryzacja stanu aktualnego i program działań na najbliższe lata.

Inwentaryzacja taka dla powiatu konińskiego została przeprowadzona w 2002 r., gminy

posiadają też programy budowy oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnej.

73

Problematyka wodno-ściekowa znalazła też odbicie w planach województwa

wielkopolskiego, w którym wstępnie oszacowane zostały też dla każdego powiatu

potrzeby w zakresie budowy oczyszczalni ścieków i rozbudowy sieci kanalizacyjnej.

Starostwo Powiatu Konińskiego posiada „Informację o stanie i zamierzeniach

dotyczących realizacji przez gminę przedsięwzięć w zakresie wyposażenia terenów

zabudowanych i przeznaczonych pod zabudowę, w zbiorcze sieci kanalizacyjne i

oczyszczalnie ścieków komunalnych” (wg stanu na koniec 2002 r.). Dane te

sporządzone zostały dla każdej z gmin, w świetle nowego dokumentu, jakim jest ww.

Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych – zapewne będą musiały być

skorygowane.

Z przeprowadzonej ankietyzacji wynika, że sytuacja gmin powiatu konińskiego

zakresie gospodarki ściekowej jest zróżnicowana. W gminach zamożniejszych, na

terenie których wydobywany jest węgiel brunatny przedstawia się ona znacznie lepiej

niż w gminach pozostałych. Bliższe dane w tym zakresie w odniesieniu do

poszczególnych gmin – poniżej.

Miasto i Gmina Golina.

Kanalizację sanitarną posiada miasto Golina (część osiedli Zachód, Starówka,

Wschód). W Golinie znajduje się oczyszczalnia ścieków mechaniczno-biologiczna z

punktem zlewnym ścieków, typu PS (400 m3/na dobę). Wybudowano13,1 km

kanalizacji sanitarnej i 690 przykanalików o łącznej długości 8,1 km. Modernizacja i

rozbudowa oczyszczalni do 800 m3/na dobę została zakończona w 2003 r.

W skład urządzeń oczyszczających ścieki wchodzą:

- wielofunkcyjny punkt zlewny,

- piaskownik

- przepompownia główna

- zblokowany reaktor typu PAH 600/250 złożony z komór defosfatacji, denitryfikacji,

nitryfikacji i osadników wtórnych,

- czujnik przepływu MAG 3100

- komora stabilizacji osadu

- kanał odpływowy ścieków oczyszczonych.

Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest ciek podstawowy Kanał Kawnicki

stanowiący dopływ Warty. Na oczyszczalni ścieków w Golinie odbywa się przeróbka

osadów, osad zagęszczony w komorze stabilizacji podawany jest odwodnieniu na prasie

filtracyjnej taśmowej produkcji Comprot Wrocław typu V-80 a następnie poddawany

74

jest higienizacji przy użyciu wapna. Osad po przeróbce okresowo odwożony jest na

wysypisko odpadów komunalnych.

Oczyszczalnia ścieków w Golinie służy do oczyszczania ścieków komunalnych

dopływających kanalizacją sanitarną oraz dowożonych wozami asenizacyjnymi ze

zbiorników bezodpływowych. Ścieki dowożone wprowadzane są do komory zlewczej.

Komora wyposażona jest w przepływomierz PN80 do pomiaru ilości dostarczanych

ścieków, kratę do zatrzymania skratek oraz mieszadło mechaniczne. Zbiornik zlewczy

ścieków dowożonych jest szczelnie przykryty. Ścieki z komory zlewczej odprowadzane

są grawitacyjnie do komory zblokowanej z przepompownią główną, w której następuje

uśrednienie jakości ścieków podawanych na część biologiczną.

Trwa budowa kanalizacji sanitarnej w mieście Golinie długości 25,3 km. Obecnie

Miasto Golina posiada 26 km sieci kanalizacyjnej. Tereny wiejskie nie są jeszcze

skanalizowane.

Gmina Grodziec.

Na terenie gminy Grodziec brak jest zbiorczych systemów kanalizacyjnych. Istnieją

jedynie 3 oczyszczalnie lokalne przy szkołach w Grodźcu, Lipicach i Biskupcu. Ścieki z

gospodarstw domowych są najczęściej gromadzone w osadnikach gnilnych. Część tych

ścieków jest wywożona na oczyszczalnię w sąsiedniej gminie Rychwał, a część jest

wywożona w sposób niekontrolowany na pola lub do cieków wodnych.

Gmina Kazimierz Biskupi.

W gminie funkcjonuje jedna gminna oczyszczalnia ścieków w Kazimierzu Biskupim o

przepustowości Qd śr. = 800 m3 /d. Doprowadzane są obecnie do niej ścieki komunalne z

Kazimierza Biskupiego, Posady, Władzimirowa, Wieruszewa i Nieświastowa. Obiekt

przewidziany jest do modernizacji. Na terenie gminy wybudowano 37,6 km kanalizacji

sanitarnej, 813 przykanalików o długości 12,2 km. W pozostałej części gminy

problematyka ściekowa rozwiązywana jest indywidualnie w oparciu o zbiorniki

bezodpływowe bądź przydomowe oczyszczalnie ścieków. Na terenie gminy wybudowano

32 szt. oczyszczalni przyzagrodowych, głównie w m. Daninów i w Klasztorze

Kamedułów.

Bilans odprowadzanych ścieków dla wszystkich miejscowości w gminie wynosi:

- w okresie bieżącym Qśr.d = 1412,19 m3/d, Qmax d = 1771,91 m3/d,

- perspektywicznie Qśr.d = 1636,36 m3/d, Qmax d = 2080,22 m3/d.

75

Miasto i Gmina Kleczew

Dotychczas skanalizowano dwie największe miejscowości gminy: Kleczew i Budzisław

Kościelny oraz część miejscowości Budzisław Górny, wybudowano 10,32 km

kanalizacji sanitarnej i 324 przykanaliki o łącznej długości 7,17km. Na terenie gminy

znajdują się dwa zbiorcze systemy kanalizacyjne, z których ścieki są oczyszczane w

dwóch oczyszczalniach ścieków zlokalizowanych w Kleczewie i w Budzisławiu

Górnym. Ponadto na terenach zabudowy rozproszonej zainstalowano 60 szt.

oczyszczalni przydomowych, głównie w miejscowościach: Izabelin, Wielkopole,

Sławoszewo, po jednej oczyszczalni w każdym sołectwie oraz 3 sztuki przy szkołach

(Koziegłowy, Sławoszewek i Złotków).

Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków w Kleczewie została zbudowana pod

koniec lat 80-tych. Odbiera ścieki z sieci kanalizacyjnej obejmującej całe miasto

Kleczew, w tym z biurowca Kopalni. Do sieci podłączonych jest około 95%

mieszkańców miasta. Dotychczas nie podłączono Osiedla Górniczego.

Oczyszczalnia ścieków z częścią zabokowaną typu WSm 400 składa się m.in. z:

- przepompowni głównej, w tym: budynek krat koszowych, komory retencyjne, komory

pomp, komory ścieków dowożonych, pomieszczenia sterowni;

- części biologicznej – BIOBLOK WSm 400 3 szt., w tym kraty łukowej, komory

napowietrzania z aeratorami napowietrzającymi, czterech osadników wtórnych z pompami

recyrkulacyjnymi, komory stabilizacji tlenowej z aeratorem pływającym;

- poletek do suszenia osadu (16 szt.);

- zbiorników retencyjno-uśredniających umożliwiające dozowanie ścieków oczyszczonych

na BIOBLOK-ach na filtry gruntowe; 2 szt. o pojemności rzeczywistej 350 m3 każdy;

- filtrów gruntowych wysokoobciążonych stanowiące II-gi stopień oczyszczania

biologicznego, wypełnionych warstwą filtracyjną piasku i żwiru; 6 szt. o wymiarach

48,0x20,0m; wyposażony w system drenażowy odbierający przefiltrowane ścieki;

- poletka wierzbowego wykonanego w 1995 r, stanowiącego dodatkowy stopień biologiczny

redukcji biogenów;

- przepompowni technologicznej;

- punktu pomiarowo-kontrolnego; kanał z zamontowanym trójkątnym przelewem

Thompson’a wraz z elektronicznym rejestratorem pomiarowym;

- wylot kolektora sanitarnego ścieków oczyszczonych do odbiornika.

Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest Struga Kleczewska będąca dopływem

Warty. Rzeczywista średnia przepustowość oczyszczalni jest równa Qśr.dob= 660m3/d, w

76

okresach opadowych maksymalna dobowa przepustowość osiąga Qmax.dob= 1190m3/d.

Zgodnie z pozwoleniem wodno-prawnym: Qśr.dob= 886,26m3/d, Qmaxdob= 1200m3/d.

Zrealizowana sieć kanalizacyjna składa się z następujących elementów: sieć 16,8 km,

przepompownie sieciowe (3szt) i przykanalików 9,2 km.

Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków typu BIOBLOK PS-200 została

oddana do eksploatacji w Budzisławiu Górnym w 2000 r. i przewidziana jest do obsługi

mieszkańców wsi: Budzisław Górny, Budzisław Kościelny, Budy, Tręby Stare,

Adamowo, Marszewo, Tręby Nowe, Słowiki, Nieborzyn, Zberzyn.

Oczyszczalnia składa się z następujących elementów:

- stacji zlewnej ścieków dowożonych, w tym sito ślimakowe, piaskownik wirowy, zbiornik

uśredniający napowietrzany, osadnik zintegrowany z komorą flokulacji do chemicznego

strącania;

- przepompowni wielofunkcyjnej, do której dopływają ścieki dowożone po wstępnym

podczyszczeniu oraz odciek ze stacji mechanicznego odwadniania osadów, służy do

pompowania tych ścieków na BIOBLOK;

- przepompowni głównej służącej do podawania ścieków z sieci na bioblok;

- reaktora wielofunkcyjnego BIOBLOK PS-200 1 szt. (docelowo zaplanowano 2 szt.)w skład

którego wchodzi: 2 komory beztlenowe, 2 komory niedotlenione, komora tlenowa, komora

odgazowania, 2 osadniki wtórne, komora stabilizacji;

- stanowiska pomiarowego do pomiaru ilości ścieków przepływających przez oczyszczalnię;

- stacji mechanicznego odwadniania osadu – workownica draimad – z utwardzonym

poletkiem do składowania worków z osadem;

- zbiornika retencyjno-awaryjnego ziemnego o pojemności 456 m3;

- wylotu kolektora do rowu.

Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest Kanał Budzisławski odprowadzający wody

do jeziora Wilczyńskiego. Rzeczywista średnia przepustowość oczyszczalni jest równa

Qśr.dob= 88 m3/d. W pozwoleniu wodno-prawnym określono Qśr.dob= 271,0 m3/d i

Qmaxdob= 329,5 m3/d.

Zrealizowana sieć kanalizacyjna składa się z następujących elementów: sieć 10,3 km,

przepompownie 7 szt, przykanaliki 8,7 km.

Gmina Kramsk

Gmina Kramsk 30 czerwca 2003 r. oddała do użytku zbiorową mechaniczno-

biologiczną oczyszczalnię ścieków komunalnych o przepustowości 340 m3/d, w skład jej

w chodzą następujące urządzenia:

- krata z piaskownikiem

77

- punkt zlewny ścieków,

- pompownia ścieków

- komora rozprężania ścieków,

- komora nitryfikacyjna, staw napowietrzany,

- staw doczyszczający „LEMNA”,

- komora odplywu ze stawu nr 2,

- skrzynka na biomasę,

- budynek socjalno-techniczny

Oczyszczone ścieki odprowadzane są do Kanału Głównego Kramskiego prowadzącego wody

do Kanału Grójeckiego.

Mieszkańcy Gminy w przeważającym stopniu problematykę ściekową rozwiązują

indywidualnie w oparciu o bezodpływowe zbiorniki ścieków, z których nieczystości

wywożone są do oczyszczalni w Dębiczu. Wyżej wymieniona inwestycja umożliwi

budowę kanalizacji sanitarnej z przykanalikami dla m. Kramsk.

Na terenie Gminy funkcjonują ponadto dwie lokalne małe oczyszczalnie ścieków dla

obsługi: Szkoły Podstawowej w Anielewie i Szkoły Podstawowej w Wysokiem.

Równolegle z budową oczyszczalni ścieków w Dębiczu rozpoczęto budowę kanalizacji

ścieków komunalnych, do której przyłączono kilka budynków użyteczności publicznej.

Łącznie dotychczas wybudowano 160 m kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej, 1600 m

rurociągu tłocznego i 1 przepompownię ścieków.

Gmina Krzymów.

Gmina Krzymów do chwili obecnej nie ma oczyszczalni zbiorowej ścieków

komunalnych. Posiada pozwolenie na budowę takiej oczyszczalni w Brzezińskich

Holendrach i ma złożony wniosek o przyznanie środków z SAPARD-u na ten cel.

Większość mieszkańców gminy problematykę ścieków rozwiązuje indywidualnie w

oparciu o bezodpływowe zbiorniki ścieków (szamba), z których nieczystości

wywożone są do gminnego wylewiska ścieków w m. Kałek i Brzezińskie Holendry.

Mając na uwadze na ogół małą szczelność szamb oraz to, że wywożenie ścieków na

dalszą odległość jest nieekonomiczne, utrzymanie takiego stanu w dłuższym okresie,

stanowi duże zagrożenie dla środowiska, zwłaszcza dla wód gruntowych i

powierzchniowych.

Miasto i Gmina Rychwał.

Na terenie gminy znajduje się jedna oczyszczalnia ścieków typu LEMNA w Rychwale.

Do zbiorczej sieci kanalizacyjnej podłączone jest tylko miasto, w którym wybudowano

78

10,7 km kanalizacji sanitarnej i 404 przykanalików o łącznej długości 3,4 km. W skład

urządzeń oczyszczających ścieki wchodzą m.in.: staw napowietrzania nr 1, staw doczyszczający

nr 2, punkt zlewny ścieków dowożonych, krata z piaskownikiem oraz komora nitryfikacyjna.

Ścieki odprowadzane są do Strugi Zarzewskiej w ilości Qśr.dob = 650 m3/d.

Gmina Rzgów

Aktualnie na terenie gminy Rzgów kanalizacją sanitarną objęta jest zabudowa wsi Rzgów,

Sławsk i Modła. Kanalizacja ze wsi Rzgów i Modła ma odpływ do oczyszczalni w Rzgowie,

natomiast kanalizacja ze wsi Sławsk ma odpływ do oczyszczalni w Sławsku.

Zakres istniejącej kanalizacji wynosi 15,2 km oraz 345 przykanalików o długości 6,7 km.

W 1996 r. we wsi Rzgów przekazano do eksploatacji oczyszczalnię ścieków typu LEMNA.

Maksymalna przepustowość oczyszczalni wynosi 289 m3/d, przepustowość aktualna 80 m3/d, z

czego 35 m3/d przypada na ścieki dowożone. W skład urządzeń oczyszczających ścieki m.in.

wchodzą:

- staw napowietrzania nr 1,

- staw doczyszczający nr 2,

- punkt zlewny ścieków dowożonych,

- krata z piaskownikiem,

- komora nitryfikacyjna.

Gmina Skulsk.

Na terenie gminy znajduje się jedna oczyszczalnia ścieków w m. Lisewo. Do zbiorczej sieci

kanalizacyjnej podłączona jest miejscowość Skulsk, Lisewo, wybudowano 6,9 km kanalizacji

sanitarnej i 219 przykanalików o łącznej długości 4,2km.

W skład oczyszczalni ścieków wchodzą:

- punkt zlewny ścieków z szamb z kratą,

- przepompownia ścieków z kratą koszową zblokowaną ze zbiornikiem retencyjnym

wstępnego napowietrzania ścieków,

- biologiczna oczyszczalnia ścieków typu „Bioblok-PS”,

- koryto pomiarowe oczyszczonych ścieków,

- laguny osadowe,

- składowisko kompostowe skratek.

Oczyszczone ścieki odprowadzane są do rzeki Lisewki w ilości 150 m3/d.

W zachodniej części gminy, w miejscowości Mielnica w eksploatacji była oczyszczalnia

lokalna, obsługiwała ona obiekty Towarzystwa Walki z Kalectwem. Oczyszczalnia została

zlikwidowana 5 lat temu. Obecnie ścieki z ww. obiektów odprowadzane są do szamba i

wywożone do oczyszczalni ścieków w Lisewie.

79

Miasto i Gmina Sompolno

Na terenie gminy znajdują się cztery oczyszczalnie ścieków: trzy w Sompolnie i jedna

Mąkolnie. Wybudowano 12,5 km kanalizacji sanitarnej i 530 przykanalików o łącznej

długości 7,1 km.

Dane ogólne oczyszczalni ścieków:

1.Oczyszczalnia ścieków w Sompolnie (ul.Błankowa) Qśr.dob=500 m3/d, w skład

której wchodzą następujące obiekty i urządzenia:

- przepompownia ścieków z kratą płaską,

- oczyszczalnia ścieków typu BOS - 500,

- prasa filtracyjna,

- komora pomiarowa,

Poletka wierzbowe eksploatowane były przed modernizacją..

Oczyszczone ścieki odprowadzane są do rzeki Ubiedy.

Obecnie oczyszczalnia ta jest modernizowana i rozbudowywana do wydajności

Qśr.dob=500m3/d, budowana jest również instalacja do odwadniania higienizacji

osadu.

2. Oczyszczalnia ścieków w Sompolnie (ul.Św. Barbary) Qśr.dob=200 m3/d typ OSA.

3. Oczyszczalnia ścieków w Sompolnie (ul.Brzozowa) Qśr.dob=100 m3/d, typ MU-100,

przewidziana jest do likwidacji.

4. Oczyszczalnia ścieków w Mąkolnie Qśr.dob=100 m3/d, w skład której wchodzą

następujące obiekty i urządzenia:

- krata płaska,

- punkt zlewny ścieków dowożonych,

- przepompownia ścieków,

- oczyszczalnia kontenerowa typu ZBW-BOS-ZZ-100,

- poletka osadowe,

- urządzenia do pomiaru ilości ścieków,

- wylot do rowu melioracyjnego.

Do oczyszczalni w Mąkolnie docelowo odprowadzane będą ścieki z miejscowości:

Mąkolno, Mostki i Sycewo.

Gmina Stare Miasto

Na terenie gminy znajduje się gminna mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków

w m. Modła Królewska. Do zbiorczej sieci kanalizacyjnej podłączona jest m. Stare

80

Miasto i zakłady produkcyjne w m. Modła Królewska. Do połowy 2003 r. wybudo-

wano13,2 km kanalizacji sanitarnej i 250 przykanalików o łącznej długości 3,4 km.

W skład urządzeń oczyszczających ścieki wchodzą: stacja zlewcza ścieków, krata ręczna,

zbiornik uśredniający ścieki dowożone wraz z przepompownią, komora zasuw, komora

rozprężna, krata mechaniczna, piaskownik pionowy, komora defosfatacji, komora

denitryfikacji, komora napowietrzania, komora tlenowej stabilizacji, pionowe osadniki wtórne

szt. 2, komora pomiarowa, przepompownia ścieków oczyszczonych, rurociąg odpływowy

tłoczny, wylot ścieków oczyszczonych.

Docelowa przepustowość oczyszczalni dla ścieków dowożonych i z mieszkalnictwa

wynosi Qśr.dob=300 m3/d. Ścieki odprowadzane są do rowu melioracyjnego nr Sz-7-12.

Na terenie gminy Stare Miasto jest też oczyszczalnia ścieków dla miasta Konina, która

przyjmuje ścieki w ilości 7000 m3/d. Ścieki z miejscowości Żychlin są odprowadzane

do tej oczyszczalni kolektorem w ulicy Szpitalnej i Świętojańskiej.

Zrealizowano już budowę kanalizacji sanitarnej z przykanalikami dla Żychlina etap I,

która obejmuje Osiedle Domków Jednorodzinnych nr1.

Miasto i Gmina Ślesin.

Skanalizowane są miasto Ślesin oraz wsie Mikorzyn, Półwiosek Stary i Półwiosek

Nowy, Różopole, Lubomyśle oraz Licheń Stary. Wybudowano na terenie gminy 52,5

km kanalizacji sanitarnej i 1134 przykanaliki o długości 36,2 km. Ścieki z miasta

Ślesina oraz wsi Mikorzyn, Pólwiosek, Różopole, Lubomyśle odprowadzane są do

oczyszczalni ścieków w m. Lubomyśle. Ścieki z Lichenia odprowadzane są na

miejscową oczyszczalnię.

Nominalna przepustowość pierwszej z ww. oczyszczalni, której I etap

rozbudowy i modernizacji zakończono w 2003 r, wynosi 1000 m3/d. Wielkość dopływu

obecnie wynosi 925 m3/d, a maksymalnie łącznie z dowożonymi okresowo dochodzi do

1200 m3/d. Docelowo przepustowość oczyszczalni wynosić będzie 1800 m3/d ( w tym

200 m3/d ścieków dowożonych).

Obiekty i urządzenia oczyszczalni:

a/ część mechaniczna oczyszczalni

- napowietrzany punkt zlewny z kratą schodową.

- zblokowane urządzenie do mechanicznego oczyszczania ścieków NSI-Combi 12000

składające się z sita spiralnego z obróbką skratek, piaskownika z napowietrzaniem,

seperatora piasku, odtłuszczacza.

b/ część biologiczna

81

- reaktor biologiczny LANR II wraz z komorą kożucha o przepustowości 900 m3/d

składający się z komory defosfatacji , komory denitryfikacji i osadnika wtórnego;

- przewoźna kontenerowa stacja gospodarki osadowej z prasą i urządzeniem do

higienizacji osadów;

- staw osadowy;

- stacja dmuchaw.

Planowany jest drugi etap rozbudowy i moderniacji polegający na budowie drugiego

reaktora LANR II o przepustowości 900m3/d.

Druga oczyszczalnia o przepustowości 760 m3/d w liczeniu została oddana do

eksploatacji w 2000 r. Zapewnia ona przejęcie ścieków z Lichenia oraz wsi Helenów

położonej na terenie gminy Kramsk. Aktualnie dopływają do niej ścieki w ilości: 250

m3/d w okresie od października do kwietnia, 500 m3/d w okresie od maja do września

wg założeń projektowych oczyszczalnia ta może przyjąć 70 –120 m3/d ścieków

dowożonych. Docelowo przewidziane jest doprowadzenia ścieków z Helenowa w ilości

45 m3/d. Docelowa ilość ścieków, jaka dopływać będzie do oczyszczalni w Licheniu od

stałych mieszkańców wyniesie: Q śr.d = 150 m3/d. Docelowy dopływ ścieków do

oczyszczalni wyniesie - od października do kwietnia Q śr.d = 355 m3/d i od kwietnia do

października Q śr.d = 605 m3/d.

Obiekty i urządzenia oczyszczalni ścieków w Licheniu:

piaskownik

2 reaktory biologiczne LANR II o przepustowości 360 m3/d każdy

staw osadowy

staw doczyszczający

przepompownia ścieków

punkt zlewny.

Gmina Wierzbinek

Gmina Wierzbinek do chwili obecnej nie posiada oczyszczalni zbiorowej ścieków

komunalnych. Część mieszkańców we własnych gospodarstwach ścieki odprowadza

do zbiorników bezodpływowych (szamba), z których nieczystości wywożone są na

gminne wylewisko ścieków w m. Wierzbinek. Mając na uwadze na ogół małą

szczelność szamb oraz to, że wywożenie ścieków na dalszą odległość jest

nieekonomiczne, utrzymanie takiego stanu w dłuższym okresie, stanowi duże

zagrożenie dla środowiska, zwłaszcza dla wód gruntowych i powierzchniowych.

82

Biorąc pod uwagę istniejącą infrastrukturę wiejską, zwłaszcza duży stopień

zwodociągowania należy liczyć się po skanalizowaniu wsi z wyraźnym wzrostem

zużycia wody. Wynikać on będzie również ze wzrostu kategorii wyposażenia

budynków mieszkalnych.

Gmina Wilczyn.

Na terenie gminy znajduje się jedna oczyszczalnia ścieków w m. Kownaty. Do

zbiorczej sieci kanalizacyjnej podłączona są miejscowości; Wilczyn, Kownaty i

Wilczogóra. Wybudowano15,2 km kanalizacji sanitarnej i 409 przykanalików o łącznej

długości 19,4 km.

W skład oczyszczalni ścieków wchodzą:

- punkt zlewny,

- przepompownia główna,

- zbiornik odświeżania ścieków dowożonych z przepompownią,

- krata łukowa,

- piaskownik napowietrzany,

- oczyszczalnia ścieków typu 2xEla,

- poletka osadowe,

- staw stabilizacyjno-sedymentacyjny,

- stacja dozowania reagentu PIX.

Oczyszczone ścieki odprowadzane są do Kanału Kuśnierz i dalej rowami na długości 10 km do

jeziora Skulska Wieś w ilości 430 m3/d.

Obecnie oczyszczalnia ścieków w Kownatach jest rozbudowywana i modernizowana. Będzie

mogła przyjmować ścieki w ilości: Qśr.dob= 780m3/d, a w sezonie letnim 1515m3/d. Realizacja

będzie przebiegała w dwóch etapach. Pierwszy etap jest realizowany, planowany termin

oddania do użytku - II kwartał 2004r.Realizacja II-go etapu planowana jest na lata 2004-2005.

Obiekty i urządzenia modernizowane:

- zbiornik retencyjno-odświeżający,

- komora rozprężania,

- krata,

- piaskownik pionowy,

- adaptacja i modernizacja istniejącego ciągu technologicznego ELA na ciąg LANR.

Obiekty i urządzenia nowoprojektowane obejmować mają m.in.:

- stację zlewczą ścieków dowożonych z sitem,

- komorę rozdziału ścieków na reaktory,

83

- reaktor LANRII – trzy ciągi technologiczne o przepustowości 400m3/d każdy, kładający

się z komory defosfatacji, dwóch komór denitryfikacji, komory nitryfikacji w tym ciąg

technologiczny po modernizacji ELI,

- osadniki wtórne poziome ze zgarniaczami łańcuchowymi szt.2,

- stanowisko dmuchaw – wyposażone w 9 szt. dmuchaw w obudowie dźwiękochłonnej,

- stację dawkowania PIX,

- budynek gospodarki osadowej z halą prasy (ze zlokalizowaną instalacją do odwadniania

osadu w układzie: zagęszczacz taśmowy, prasa taśmowa, automatyczna stacja przygo-

towania polimeru, stanowisko higienizacji osadu, kompletny system sterowania.

Po modernizacji oczyszczalni parametry odprowadzanych ścieków do rowu melioracji

wodnej szczegółowej oznaczonego symbolem R-B-1 powinny odpowiadać:

- BZT5 30 mg 02/dm3

- zawiesina ogólna 50 mg /dm3

- azot ogólny 30 mg N/dm3

- fosfor ogólny 5 mg P/dm3

Rozbudowa oczyszczalni umożliwi skanalizowanie miejscowości Kopydłowo i Kopydłówek

oraz Ośrodków wypoczynkowych zlokalizowanych wzdłuż jeziora Wilczyńskiego.

Aktualnie w Załączniku do Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunal-

nych z terenu powiatu konińskiego wymienionych zostało 5 inwestycji;

rozbudowa i modernizacja biologicznej oczyszczalni ścieków dla Kazimierza

Biskupiego, RLM 8928, przepustowość 1000 m3/d, termin realizacji 2005 r.;

potrzebna docelowa przepustowość 1786 m3/d, koszt wyposażenia w sieć

kanalizacyjną i oczyszczalnię dostosowaną do wymogów UE 12.986 tys. zł;

budowa oczyszczalni ścieków Sompolno spełniającej wymogi UE, przepustowość

150 m3/dn, termin realizacji 2003 r., koszt wyposażenia w sieć kanalizacyjną i

oczyszczalnię dostosowaną do wymogów UE 3.020 tys. zł;

rozbudowa i modernizacja biologicznej oczyszczalni ścieków Błankowa (gm.

Sompolno), RLM 1979, przepustowość 150 m3/dn, termin realizacji 2003 r.; koszt

wyposażenia w sieć kanalizacyjną i oczyszczalnię dostosowaną do wymogów UE

2.519 tys. zł, potrzebna przepustowość docelowa 500 m3/d,

rozbudowa biologicznej oczyszczalni ścieków „Lubomyśle” (gm. Ślesin), RLM

8803, przepustowość 1000 m3/dn, termin realizacji 2003 r. koszt wyposażenia w

sieć kanalizacyjną i oczyszczalnię dostosowaną do wymogów UE 11.096 tys. zł,

potrzebna przepustowość docelowa 1800 m3/d;

84

rozbudowa biologicznej oczyszczalni ścieków Kownaty (gm. Wilczyn), RLM

4486, przepustowość 500 m3/dn, termin realizacji 2003 r., koszt wyposażenia w

sieć kanalizacyjną i oczyszczalnię dostosowaną do wymogów UE 1.200 tys. zł,

potrzebna przepustowość docelowa 673 m3/d.

W Tabeli 4.7.w formie skróconej przytoczono wg danych ROLWOD Konin

podstawowe dane nt. gospodarki ściekowej na terenie powiatu wg stanu na październik

2003 r.

4.7. Ochrona powietrza

Jednostki organizacyjne korzystające ze środowiska

Na terenie powiatu konińskiego znajduje się około 500 istotnych źródeł emisji

zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza. Są to źródła zanieczyszczeń

energetycznych pochodzących ze spalania paliw stałych, ciekłych i gazowych oraz

źródła „technologiczne” w zakładach produkcyjnych.

Wszystkie istotne źródła emisji posiadały decyzje o dopuszczalnej emisji

zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza ustalających maksymalne wielkości

emisji i zobowiązujących do podejmowania działań zmierzających do poprawy stanu

czystości powietrza.

dla wszystkich jednostek, które mają techniczne i lokalizacyjne możliwości

podłączenia się sieci cieplnych wydawane są decyzje o likwidacji kotłowni.

zakłady zobowiązywane są do podejmowania działań mających na celu ograniczenie

emisji poprzez zmianę paliwa na ciekłe lub gazowe.

wszystkie jednostki wprowadzające zanieczyszczenia do powietrza zobowiązywane są

do prawidłowej eksploatacji źródeł emisji i posiadanych urządzeń odpylających oraz

do ograniczanie emisji wtórnej.

decyzje dla zakładów o największej emisji nakładają obowiązki prowadzenia

pomiarów emisji i imisji zanieczyszczeń.

Istotnych elementem polityki w ochronie powietrza są opłaty za wprowadzanie

zanieczyszczeń do atmosfery. Opłaty są jednym z najważniejszych ekonomicznych

środków ochrony środowiska, którego celem jest stymulowanie podmiotów

gospodarczych do oszczędnego korzystania z jego zasobów i minimalizowania

szkodliwych zmian. Opłatami za wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza objęte są

wszystkie istotne jednostki organizacyjne. Opłaty za wprowadzanie zanieczyszczeń do

85

powietrza stanowią ponad 90% opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i tym

samym źródłem zasilania Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony

Środowiska.

Emisja zanieczyszczeń- stan istniejący.

O stanie zanieczyszczenia powietrza w powiecie konińskim decyduje kompleks

paliwowo-energetyczny.

Fot.5. Elektrownie „Konin” i „Pątnów” oraz huta Aluminium Impexmetal Konin

Dwa największe źródła emisji; Elektrownia Konin i Elektrownia Pątnów znajdujące się

w granicach miasta Konina emitują olbrzymie ilości zanieczyszczeń na teren powiatu,

wpływając tym samym na jakość powietrza w rejonie konińskim.

Na terenie samego powiatu nie ma znaczących źródeł emisji zanieczyszczeń do

powietrza. Największe obiekty to zaplecza KWB „Konin” S.A. z kotłowniami

grzewczymi opalanymi węglem brunatnym (Kleczew, Jóźwin, Kazimierz, Lubstów)

oraz powierzchnie odkrywek jako źródła emisji niezorganizowanej.

Jest tu zaledwie kilka mniejszych zakładów mogących lokalnie pogarszać stan

środowiska, głównie; „GALWA-MET” w Brzeźnie; Odlewnia metali „RADIANA” w

Golinie; Wytwórnia Mas Bitumicznych w Żdżarach i „Wienerberger- Honoratka”

Ceramika Budowlana S.A.w Honoratce.

Zanieczyszczenia emitowane z terenu powiatu powstają głownie w wyniku

spalania paliw, w mniejszym stopniu z procesów technologicznych. Największych

86

emitentów zanieczyszczeń wymieniono w Tabeli 4.8. Przytaczane dane liczbowe

odnoszą się do stanu sprzed kilku lat, można je zatem uznać za stosunkowo aktualne.

Nowszych danych nie udało się uzyskać. Będą one dostępne z będącego w trakcie

tworzenia „Wojewódzkiego Banku Informacji o Odpadach i Emisjach”.

Tabela 4.8. Zestawienie największych emitentów zanieczyszczeń z terenu powiatu konińskiego i miasta Konina. Wielkość emisji w Mg/rok (2000 r.) 1)

Kontrolowana jednostka SO2 NOx CO Pył

Zespół Elektrowni PAK 167.759 29.794 2.249 17.670

KWB Konin 672 499 1.299 830

Cukrownia Goslawice 314 95 85 55

Zakład Ceramiki Budowlanej HONORATKA 135 27 190 20

Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska Konin 92 60 188 40

Huta Aluminium Konin 67 52 3.222 579

Zakład Badawczo-Rozwojowy POLMOS Konin 52 10 3 3

F.U.G.O. Konin 20 5 31 12

Przedsiębiorstwo PKS Konin 20 224 133 14

Gorzelnia Gosławice 17 1 8 24

Urząd Miejski Ślesin 12 1 34 14

Urząd Gminy i Miasta Rychwał 11 1 35 15

1) wg „ Programu gospodarki odpadami dla powiatu konińskiego” – Sp. ABRYS - Poznań 2001 r.

Z danych statystycznych GUS wynika, że emisja zanieczyszczeń do powietrza w

rejonie konińskim systematycznie spada.

Zmniejszenie emisji pyłów w zakładach osiągane jest głównie poprzez modernizację

układów odprowadzania pyłów, a także poprzez zmniejszenie ilości spalanego węgla.

Ograniczenie emisji pyłów oraz zmniejszenie uciążliwości osiągnięto poprzez

modernizację układów odprowadzania spalin, instalowanie urządzeń do redukcji

zanieczyszczeń oraz przez zmniejszenie ilości spalanego węgla.

Emisja z obszaru powiatu konińskiego jest stosunkowo niewielka. Udział jej w bilansie

ogólnej emisji województwa przedstawia poniższa Tabela 4.9.

O stanie zanieczyszczenia powietrza w podregionie konińskim decyduje kompleks

paliwowo-energetyczny. Ponad 90% zanieczyszczeń z tego terenu emitują zakłady

związanie z tym sektorem gospodarki.

Dzięki realizacji wydanych decyzji emisja zanieczyszczeń pyłowych systematycznie

spada. Dalszy spadek emisji pyłu spowodowany był głównie modernizacją elektrowni

87

„Konin” i „Pątnów”. W Tabeli 4.9b zestawiono wg GUS dane odnoszące się do m.

Konina i lat 1997, 1998 i 2001.

Tabela 4.9. Emisja zanieczyszczeń w powiecie konińskim i w m. Koninie, wg WUS*)..

Rok Pył Pył ze spalania

CO2 SO2 NOx

1999 15347 13418 18190047 141430 32790 2000 13203 11507 16778683 127719 28585

Województwo wielkopolskie

2001 12433 10906 17659682 138290 28744 1999 537 36 15738 139 62 2000 505 43 15373 126 57

Powiat koniński

2001 534 56 16823 178 64 1999 4.829 4.113 10.985853 112705 18710 2000 4.592 4.081 9.903906 105877 16114

Miasto Konin

2001 3.961 3.628 10.556699 113705 15827 *) Ważniejsze dane o powiatach i gminach województwa wielkopolskiego 2002 r. – Urząd Statystyczny w Poznaniu - Poznań 2003 r. Tabela 4.9a. Emisja zanieczyszczeń z zakładów szczególnie uciążliwych (2001 r.)

Emisja [Mg/r]

% redukcji w urządzeniach oczyszczających

Wyszczególnienie

Pyły Gazy pyły gazy Województwo wielkopolskie

12.433

17.846.506

98,9

7,3

Powiat koniński 534 17.553 28,4 -

Miasto Konin 3.961 10.690.559 99,4 7,7

*) Ważniejsze dane o powiatach i gminach województwa wielkopolskiego 2002 r. – Urząd Statystyczny w Poznaniu - Poznań 2003 r. Tabela 4.9b. Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów zaliczonych do szczególnie

uciążliwych z terenu Konina w latach 1997, 1998 i 2001 w tonach/rok 1)

Rok Rodzaj zanieczyszczenia

1997 1998 2001 Pyłowe ogółem 13.291 7.498 3.961

Gazowe ogółem (bez CO2) 158.953 153.078 129.532

Dwutlenek siarki (SO2) 133.983 129.424 113.705

Tlenek azotu (NO) 20.809 20.272 15.827

1) Ważniejsze dane o powiatach i gminach województwa wielkopolskiego 2002 r. – Urząd Statystyczny w Poznaniu - Poznań 2003 r.

O stanie zanieczyszczenia powietrza decyduje to, co jest do niego wprowadzane, w

jakiej ilości i w jaki sposób. Z „Raportu o stanie środowiska w województwie

88

wielkopolskim w 2001 r.” wynika, że największe stężenia S02 w powietrzu - utrzymują

się w północnych gminach powiatu konińskiego w tym sąsiadujących z województwem

kujawsko-pomorskim.

W celu monitorowania stanu jakości powietrza atmosferycznego w i wokół Konina,

jako głównego emitenta zanieczyszczeń, została założona sieć obserwacyjna.

Obejmowała ona głównie obszary miasta Konina jednak ze względu na zasięg

zanieczyszczeń wyznaczono także kilka punktów na terenie sąsiednich gmin:

Sokółki – pole uprawne ok. 1.300 m od szosy Konin-Kazimierz Biskupi;

Dąbrowa Duża – pole uprawne, 400 m od szosy Honoratka-Ślesin;

Helenów – pole uprawne 1 km od Lichenia;

Trzyborki – koniec Helenowa II, droga przy drodze wiejskiej, gruntowej;

Kramsk – przy ośrodku zdrowia

Patrzyków – pole uprawne przy drodze, ok. 200 m za remizą w kierunku m. Święte;

Brzeźno – przy drodze A2, pastwisko 5 m przy drodze;

Grąblin – przy drodze z Grąblina do Malińca;

Wola Podłężna – 250 m od szosy, pole uprawne przy drodze gruntowej;

Rudnica – za kanałem Warta-Gopło, łąka;

Anielew – w środku Anielewa, ok. 2 km od Huty, pole uprawne przy szosie.

Według danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska Delegatura w

Koninie w poszczególnych gminach powiatu stwierdzono przed kilku laty n/w

wielkości emisji zanieczyszczeń (Tabela 4.10). Uzyskanie nowszych danych okazało się

niemożliwe, „Bank informacji o emisjach” jest w trakcie tworzenia.

Poza możliwymi do kontroli emitentami (zakładami produkcyjnymi) zanieczyszczeń na

terenie powiatu istotnymi źródłami zanieczyszczeń są tzw. źródła „niskiej emisji” a

także ruch samochodowy. Do źródeł niskiej emisji można zaliczyć przede wszystkim

indywidualne posesje, w których występuje opalanie węglowe, a także mniejsze

zakłady produkcyjne, usługowe i handlowe. Ze względu na dużą ilość punktów emisji

nie jest możliwe monitorowanie każdego z nich, a tym samym określenie ilości

dostających się z nich do atmosfery zanieczyszczeń. Według danych GUS na terenie

powiatu istnieje 29.700 mieszkań. Tylko niewielka ich ilość, do 10%, jest ogrzewana w

inny sposób niż węglem (gazem, olejem). Przyjmując, że rocznie w celu ogrzania

jednego mieszkania spala się ok. 5 ton węgla rocznie do atmosfery z źródeł „niskiej

emisji” na terenie powiatu dostaje się w przybliżeniu: 2.080 ton SO2; 255 ton NOx i

1190 ton CO.

89

Tabela 4.10. Emisja zanieczyszczeń w Mg/rok z gmin powiatu konińskiego *)

Gmina SO2 NOx CO Pył

Golina 22 8 99 16 Grodziec 10 6 20 47 Kazimierz Biskupi 56 99 162 78 Kleczew 113 61 268 78 Kramsk 7 2 35 8 Krzymów 11 17 41 44 Rychwał 16 10 67 19 Rzgów 10 5 32 12 Skulsk 10 1 35 12 Sompolno 67 67 235 179 Stare Miasto 17 40 74 39 Ślesin 165 96 316 226 Wierzbinek 37 10 112 49 Wilczyn 19 3 123 30

*) wg „Programu gospodarki odpadami na terenie powiatu konińskiego” Sp. ABRYS

– Poznań 2001.

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Poznaniu dokonuje corocznej oceny

jakości powietrza w Wielkopolsce. Celem ocen jest uzyskanie informacji o stężeniach

zanieczyszczeń na obszarze stref i dokonanie klasyfikacji w oparciu o przyjęte kryteria

– dopuszczalny poziom substancji w powietrzu oraz poziom dopuszczalny powiększony

o margines tolerancji, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie

dopuszczalnych poziomów.

Klasyfikacja jest podstawą do podjęcia decyzji o potrzebie działań na rzecz poprawy

jakości powietrza w strefie (opracowanie programów ochrony powietrza);

Ocenę dokonuje WIOŚ z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów;

- ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi,

- ustanowionych ze względu na ochronę roślin.

Ocena pod kątem ochrony zdrowia obejmuje następujące oznaczenia;

- dwutlenek azotu NO2,

- dwutlenek siarki SO2,

- benzen C6H6,

- ołów Pb,

- pył PM10 (pomiary metodą respirabilną),

- ozon O3,

- tlenek węgla CO.

90

W ocenie pod kątem ochrony roślin WIOŚ uwzględnia; dwutlenek siarki, , dwutlenek

azotu i ozon.

-Poniżej zestawiono klasy stref w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia:

- klasa strefy A - nie przekroczenie wartości dopuszczalnych, z uwzględnieniem

dozwolonej częstotliwości przekroczeń;

- klasa strefy B - poziom stężeń powyżej wartości dopuszczalnej nie przekracza-

jących wartości dopuszczalnych powiększonych o margines

tolerancji;

- klasa strefy C - powyżej wartości dopuszczalnych.

W wyniku oceny jakości powietrza powiatu konińskiego został zakwalifikowany do

klasy wynikowej A, co oznacza, że na rozpatrywanym terenie nie są przekraczane

wartości dopuszczalne z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń dla

następujących zanieczyszczeń: SO2, NO2, PM10, Pb, C6H6, CO, O3 oraz NOx.

Wynikowe klasy strefy określane są dla poszczególnych zanieczyszczeń powietrza z

uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia (SO2, NO2, pył

zawieszony PM10, Pb, CO, benzen i O3), oraz ochrony roślin (SO2, NOX, O3).

Klasę łączną, łączącą wyniki oceny dla wszystkich zanieczyszczeń przedstawiono na

mapie poglądowej zamieszczonej w raporcie o stanie środowiska w województwie

wielkopolskim za 2002 r. (WIOŚ Poznań 2004 r.).

.

Gazyfikacja powiatu konińskiego powinna zostać uznana za jeden z najbardziej

priorytetowych zadań proekologicznych, w szczególności na terenie zurbanizowanych

oraz terenach wiejskich. W ostatnich latach rozpoczęła się gazyfikacja lub

przygotowano szczegółowe plany również w gminach wiejskich takich jak Stare

Miasto, Golina, Kazimierz Biskupi. Zamierzeniem, szczególnie istotnym z ekologicz-

nego punktu widzenia jest zastąpienie przestarzałych i energochłonnych kotłów

opalanych węglem kamiennym i brunatnym, wysokowydajnymi kotłami gazowymi,

likwidacja kotłowni przemysłu rolno-spożywczego i zaplecza technicznego

ogrzewaniem gazowym.

Osobnym problemem są kosztowne podłączenia do sieci gazowej. Wiąże się to z

poważną Inwestycją zmiany systemu grzewczego i gruntownej zmiany instalacji

grzewczej. Często w pierwszym etapie odbiorca wybiera wersję inwestycyjną

91

polegającą na zabiegach termorenowacyjnych, tzn. niezbędnych uszczelnieniach przed

stratami energetycznymi.

Sieci cieplne. Ludność powiatu konińskiego obecnie w małym stopniu korzysta z sieci

cieplnych dla celów grzewczych. Ze względów ekonomicznych instalacje cieplne

skupione są w najgęściej zaludnionych obszarach regionu. Z punktu widzenia ochrony

środowiska centralne ogrzewanie jest korzystne, likwiduje bowiem tzw. niską emisję na

terenach gęsto zabudowanych. Kotłownie centralnego ogrzewania, opalane do tej pory

węglem (kamiennym i brunatnym), charakteryzują się na ogół wysoką skutecznością

odpylania, a emitowane zanieczyszczenia wprowadzane przez wysokie kominy do

atmosfery prowadzą do ich rozrzedzenia. Podstawowym kierunkiem w restrukturyzacji

urządzeń energetycznych na lata do 2010 roku jest. wymiana źródeł ciepła opalanych

paliwem stałym na urządzenia spalające paliwa płynne, gazowe lub źródła ciepła

zasilane energią elektryczną. Nieodzowną częścią restrukturyzacji urządzeń

energetycznych są działania powodujące zmniejszenie zużycia energii w procesach

technologicznych i ogrzewnictwie.

Komunikacja.

Do istotnych czynników mających wpływ na jakość powietrza atmosferycznego należy

ruch drogowy, głównie na obszarach miejskich. W latach 1989 do 2000 r gwałtownie

nastąpił wzrost liczby pojazdów samochodowych na drogach województwa

konińskiego. Od 2001 r liczba pojazdów przejeżdżających po drogach powiatu

utrzymuje się na podobnym jak w 2000 r. poziomie. Dużą rolę odgrywa tranzyt,

zwłaszcza na trasie Świecko-Terespol.

Biorą pod uwagę znaczne zmniejszenie emisji z punktowych źródeł energetycznych

można obecnie stwierdzić, że zanieczyszczenia komunikacyjne stają się

pierwszoplanowym problemem w obszarach aglomeracji miejskich i terenach

lokalizacji szlaków komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu, a szczególnie na

drogach krajowych nr 92 i 25. Dlatego konieczne jest podejmowanie działań

zmierzających do minimalizacji szkodliwego oddziaływania ruchu drogowego na ludzi i

środowisko.

Na szczeblu powiatu i gmin praktycznie jedynym możliwych działaniem jest

usprawnianie układu komunikacyjnego w obszarach zabudowy mieszkalnej oraz

budowę obwodnic wyprowadzających ruch tranzytowy poza tereny zabudowane.

Zagadnienie to powinno być uwzględnianie na etapie planów przestrzennego

zagospodarowania i studium uwarunkowań.

92

Z przytoczonych danych wynika, że znaczny spadek wartości zanieczyszczeń

nastąpił tylko w odniesieniu do zanieczyszczeń pyłowych – o 44 % pomiędzy rokiem

1997 a 2001. Redukcja zanieczyszczeń była efektem inwestycji i modernizacji

prowadzących do ograniczenia uciążliwości największych zakładów. W ZE PAK S.A.

Elektrowni Pątnów prowadzono modernizację elektrofiltrów ograniczającą emisje

NO2.. Drugim źródłem emisji znacznych ilości zanieczyszczeń, a trudnym do

jednoznacznego określenia, na terenie powiatu jest ruch samochodowy. Zwiększona

ilość zanieczyszczeń pochodzących z tego źródła występuje na terenie 4 gmin (Golina,

Rzgów, Stare Miasto i Krzymów) wzdłuż drogi międzynarodowej A2 i na terenie 4

gmin (Rychwał, Stare Miasto, Ślesin i Skulsk) przy drodze krajowej nr 25 Kalisz-

Inowrocław.

4.8. Klimat akustyczny. Promieniowanie elektromagnetyczne

4.8.1. Klimat akustyczny

Hałas jest zanieczyszczeniem środowiska, charakteryzującym się dużą ilością i

różnorodnością źródeł oraz powszechnością występowania. Nadmierny hałas może

wywoływać niekorzystne zmiany w organizmie człowieka. Powoduje on m.in.

zaburzenia snu i wypoczynku, wpływa niekorzystnie na układ nerwowy, utrudnia pracę

i naukę, zwiększa podatność na choroby psychiczne.

Stan środowiska, ze względu na jego zanieczyszczenie hałasem, określa się za pomocą

tzw. klimatu akustycznego. Klimat akustyczny jest to zespół zjawisk akustycznych

kształtowanych przede wszystkim przez źródła hałasu takie, jak :

- komunikacja samochodowa, kolejowa, lotnicza,

- zakłady : przemysłowe, rzemieślnicze i usługowe, emitujące hałas na zewnątrz,

- obiekty użyteczności publicznej związane z hałaśliwą działalnością, np. stadiony,

- transport dostawczy i komunalny, maszyny budowlane

- przesył energii elektrycznej o wysokich napięciach (>110 kV).

Najczęściej klimat akustyczny ocenia się ilościowo przy pomocy równoważnego poziomu

dźwięku A ( LAeq ), wyrażonego w decybelach [ dB ], będącego poziomem uśrednionym w

funkcji czasu. Dopuszczalne wartości poziomów dźwięku w środowisku określa załącznik do

Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13

maja 1998 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. z 1998 r, Nr

66, poz. 436). Wartości te przedstawia poniższa Tabela 4.11.

93

Do najbardziej uciążliwych źródeł hałasu należy komunikacja drogowa, w mniejszym

stopniu hałas przemysłowy.

Źródłem hałasu komunikacyjnego w powiecie konińskim i w samym Koninie jest sieć

ulic i dróg przelotowych, z których najważniejszą jest trasa Warszawa – Poznań. Klimat

akustyczny jest obniżony również wzdłuż innych tras komunikacyjnych (Inowrocław

Konin – Kalisz oraz Konin – Turek - Łódź). Mimo, że wymienione powyżej drogi

charakteryzują się znacznym natężeniem ruchu ich uciążliwość akustyczna nie jest zbyt

duża. Wynika to z faktu, że przebiegają one przez tereny rolnicze o małej gęstości

zaludnienia. Jest to powodem, że nie są na tym obszarze prowadzone badania natężenia

hałasu. Ewentualne przekroczenia natężenia hałasu występują tylko w sąsiadującym z

drogami pasie terenu.

Tabela 4.11. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne

grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez linie

elektroenergetyczne oraz starty, lądowania i przeloty statków powietrznych

Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony poziomem dźwięku A w dB

Drogi lub linie kolejowe Pozostałe obiekty i grupy źródeł hałasu

L.p

Przeznaczenie terenu Pora dnia – przedział

czasu odniesienia równy 16 h

Pora nocy – przedział

czasu odniesienia równy 8 h

Pora dnia – przedział czasu

odniesienia równy 8-miu najmniej

korzystnym godz. dnia

Pora nocy – przedział czasu

odniesienia równy 1-ej najmniej

korzystnej godz. Nocy

1 2 3 4 5 6

1 a. Obszary A ochrony uzdrowiskowej b. Tereny szpitali poza miastem

50 40 40 35

2 a. Tereny wypoczynkowo- rekreacyjne poza miastem

b. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej

c. Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży

d. Tereny domów opieki e. Tereny szpitali w miastach

55 45 45 40

3 a. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego

b. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami rzemieślniczymi

c. Tereny zabudowy zagrodowej

60 50 50 40

4 a. Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców ze zwartą zabudową mieszkaniową i koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych

65 55 55 45

94

Pozostałe drogi powiatu konińskiego mają znaczenie lokalne, ruch nas nich jest mały.

Pewną uciążliwość stwarza też odcinek linii kolejowej E-20 Poznań- Warszawa ,

uciążliwość tą odczuwają jedynie mieszkańcy budynków położonych w bliskiej

odległości od trasy kolejowej.

Drugim źródłem hałasu są zakłady przemysłowe i odbywające się w nich

procesy technologiczne. Specyfiką hałasu przemysłowego jest jego długotrwałość

występowania (zmianowy charakter pracy) a także czasowe krótkotrwałe duże

natężenia. Na terenie powiatu brak jest dużych zakładów przemysłowych. Największym

źródłem hałasu przemysłowego może być eksploatacja złóż węgla brunatnego. Hałas

towarzyszący pracy koparek nie jest zbyt odczuwalny dla otoczenia w związku z dużym

zagłębieniem i odizolowaniem odkrywek. Źródłem hałasu są jednak taśmociągi

przesyłowe pomiędzy miejscami odkrywek i zwałowisk.

4.8.2. Promieniowanie elektromagnetyczne

Elektroenergetyczne linie napowietrzne (EELN) o napięciu 220 kV i 110 kV

wpisały się w krajobraz rejonu Konin- Turek. Między innymi z tego rejonu zasilane są

Poznań i północne rejony kraju. EELN to urządzenia napowietrzne przeznaczone do

przesyłania energii elektrycznej, składające się z; przewodów, izolatorów, konstrukcji

wsporczych osprzętu. Polskie przepisy ochrony środowiska odnoszą się do linii prądu

przemiennego o napięciach znamionowych 110 kV i wyższych. Znajomość problematyki

oddziaływania linii energetycznych na środowisko ma istotne znaczenie przy ustalaniu

zapisów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Ograniczenia lub

sposoby korzystania z obszarów położonych bezpośrednio pod liniami elektromagnes-

tycznymi oraz w ich sąsiedztwie powinny być zapisane w miejscowych planach

zagospodarowania przestrzennego. Szczegółowe zasady ochrony przed polami

elektromagnetycznymi występującymi w otoczeniu linii elektroenergetycznych zostały

zapisane w przepisach. rozporządzeń MOŚZNiL z dnia 13 maja 1998 r. w sprawie dopusz-

czalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 98.66.436) i z dnia 11 sierpnia 1998 r.)

w sprawie szczegółowych zasad ochrony przed promieniowaniem (Dz.U. 107 poz. 676).

W Tabeli 2 pierwszego z ww. rozporządzeń określono między innymi dopuszczalne

poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez linie elektroenergetyczne. Dla

terenów zabudowy mieszkaniowej i rekreacyjnych położonych poza miastem

dopuszczalny poziom dźwięku dla pory nocnej wynosi 45 dB.

95

4.9. Ochrona powierzchni ziemi

4.9.1. Stan i tendencje przeobrażeń gleb

Ukształtowanie terenu oraz struktura zagospodarowania ziemi omówione zostały

w p. 3.2. opracowania na str. 18.

Występujące na terenie powiatu gleby zaliczane są do gleb słabszych

jakościowo. Lepsze gleby (III i IV klasa) znajdują się jedynie w dolinach rzecznych.

Gleby na terenie Konina i gmin z nim sąsiadujących od strony północnej są

zanieczyszczone przez działalność przemysłową. Z powodu zakwaszenia przedstawiają

one sobą obniżoną wartość użytkową. Niektóre ich fragmenty są ponadto zdegradowane

działalnością górniczą (odkrywkowe wydobycie węgla brunatnego). Wyniki

monitoringu jakości gleb w Wielkopolsce przedstawiane są w raporcie Wojewódzkiego

Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu. Monitoring chemiczny degradacja gleb

sprowadza się do oznaczeń zawartości składników pokarmowych roślin, substancji

szkodliwych oraz na określaniu ich odczynu i zasolenia.

MIASTO KONIN

Odczyn gleb użytkowanych rolniczo w gminach woj. wielkopolskiego „Zasobność i zanieczyszczenia gleb Wielkopolski – stan 2000 r” WIOŚ Poznań

96

Okresowo wykonywane są badania skażenia gleb metalami ciężkimi, siarką

siarczanową i mikroelementami. Wyniki tych badań wykorzystywane są do określenia,

jakie zagrożenie dla produkcji rolnej zdrowej żywności stanowi poziom zawartości

pierwiastków śladowych i metali ciężkich.

4.9.2. Gospodarka odpadami komunalnymi

W chwili obecnej na terenie powiatu w poszczególnych gminach nie ma

spójnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi. Większość gmin prowadzi

indywidualną politykę w tym zakresie. Sytuacja w tym zakresie nie uległa zmianie w

porównaniu do stanu z 2001 r., kiedy to opracowany został przez Spółkę ABRYS -

„Program gospodarki odpadami na terenie powiatu konińskiego”.

W rejonie konińskim działają Związek Międzygminny „Koniński Region

Komunalny” i niezależnie Związek Międzygminny „Kolski Region Komunalny”. Wg

stanu na dzień 31 marca 2004 r. w skład Związku Konińskiego wchodziły (poza

miastem Koninem) gminy: Golina, Grodziec, Kramsk, Krzymów, Kazimierz Biskupi,

Rychwał, Rzgów, Sompolno, Stare Miasto. 18 grudnia 2003 akces przystąpienia do

Związku zgłosiła gmina wiejska Turek, z kolei miasto i gmina Sompolno zamierza

przepisać się do Związku Kolskiego.

Członkowie Związku Konińskiego zgodnie ze statutem mają możliwość

korzystania ze składowiska odpadów w Koninie. Należy przyjąć, że do ww. Związku

przystąpią wszystkie gminy powiatu konińskiego i wiele gmin z powiatów sąsiednich.

Na terenie powiatu dominującą forma usuwania odpadów jest ich deponowanie w

postaci zmieszanej na składowiskach. W powiecie konińskim eksploatowanych jest 10

składowisk odpadów komunalnych. Pomiędzy nimi istnieją duże różnice m.in. w

zakresie wielkości i poziomu zabezpieczeń środowiska. Zabezpieczone podłoże folią

HDPE ma 5 składowisk (gminy; Kleczew, Kramsk, Rzgów, Ślesin i Wierzbinek).

Miasto Konin ma składowisko uszczelnione popiołami.

Najbardziej wiarygodne dane nt. tych obiektów w rejonie konińskim (miasto i powiat)

zamieszczono poniżej w Tabelach 4.12 i 4.13.

Dotychczasowe działania większości gmin w sferze gospodarki odpadami

sprowadzały się do kwestii budowy małych i niespełnających wymogów ochrony

środowiska składowisk odpadów, niestety często tylko dla „siebie”.

97

Tabela 4.12. Charakterystyka składowisk odpadów w rejonie konińskim*)

Lp

Gmina

Miejscowość

Data uruchomienia

Powierzch-

nia [ha}

Pojemność

[tys. m3]

Stopień zapełnienia

%

Stan prawny

1 2 3 4 5 6 7 8 1. Kazimierz

Biskupi Kazimierz Biskupi Nieświatów

1985 1,5 ~50 ~90 U

2. Kleczew Kleczew 2000 12 194,7 U 3. Konin Konin 1986 16,7 1.630 ok. 30 U 4 Kramsk Podgór 1986 4,12 114,75 ~3 U 5. Rychwał Wola Rychwalska

Rychwał 1985 2000

0,72 4,5

~90

100 U

6. Rzgów Rzgów 1997 0,45 35,28 ~20 U 7. Skulsk Mielnica Duża 1984 1,74 56,0 U 8. Sompolno Sompolno 1984 0,62 ponad 80 U 9. Ślesin Goranin 2000 12 1.680 U 10. Wierzbinek Zielonka 1999 4,63 62,7 U 11. Wilczyn Kownaty 2002 2,897 38,0 U

*) Dane w kolumnach 1-5 i 8 wg „Raportu o stanie środowiska w Wielkopolsce 2002 r.” Dane pozostałe z „Przeglądów ekologicznych składowisk” lub z ankiet U –status uregulowany.

Tabela 4. 13. Dodatkowe dane nt. składowisk w rejonie konińskim (XII-2003 r.).

Nagromadzenie w 2002 r, Mg

Lp

Gmina

Miejscowość

wg WIOŚ *) wg ankiet

Uszczelnienie

Badania

**)

1 2 3 4 5 6 7

1. Kazimierz Biskupi

Kazimierz Biskupi Nieświatów

2.488,0 brak brak

2. Kleczew Kleczew 1.739,2 HDPE brak 3. Konin Konin 24.315,0 24.315,0 popioły 2,5, 4 Kramsk Podgór 88,0 3.700 m3 brak 2 5. Rychwał Wola Rychwalska

Rychwał 358,0 brak

HDPE brak

2 6. Rzgów Rzgów 342,3 HDPE 1,2 7. Skulsk Mielnica Duża 700,0 1280 m3 brak brak 8. Sompolno Sompolno 1.707,0 1.707,0 brak brak 9. Ślesin Goranin 136.824,0 HDPE 1,3,4,5, 10. Wierzbinek Zielonka 457,0 HDPE 1,2,3,5, 11. Wilczyn Kownaty 686,0 HDPE 1,2,4,

*) Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie wielkopolskim za rok 2002 - WIOŚ Poznań 2003 r. **) 1 – badanie odcieków, 2 – piezometry, 3 – opad pyłu, 4 – gleba, 5 – wody podziemne

Takie działania nie miały uzasadnienia ekologicznego i ekonomicznego. Poniesione

zostały znaczne nakłady inwestycyjne, a ponoszone koszty eksploatacyjne bardzo

poważnie wzrosną z uwagi na koszty związane z prowadzeniem monitoringu.

Dodatkowym aspektem jest to, że nie wszystkie z eksploatowanych składowisk

posiadają zabezpieczenia zgodne z obowiązującymi przepisami. Obiekty takie powinny

98

zostać jak najszybciej zamknięte i podane procesom rekultywacji. Pod koniec grudnia

2003 r. Starostwo Powiatowe wydało zarządcom składowisk w 6 gminach zalecenia w

formie decyzji, dostosowania ich funkcjonowania do wymogów przepisów ustawy o

odpadach. Podobne zalecenia wydane zostały przez Wojewodę dla składowiska

MZGOK w Koninie. Wydane zalecenia zestawiono poniżej w Tabeli 4.14.

Tabela 4.14. Zalecenia dostosowawcze wydane w grudniu 2003 r. zarządcom składowisk odpadów na terenie Konina i Powiatu Konińskiego. Lp Gmina/ składowisko Zarządca Zalecenia dostosowawcze Termin

wykonania 1. Kleczew/ ZGKiM

Kleczew Wyposażenie wyposażenia składowiska w piezometry

31.12.2005 r

2. Kramsk/Podgór Gmina Kramsk

Uzupełnienia wyposażenia składowiska w urządzenia, w: 1) wagę samochodową, 2) piezometry, 3) kompaktor, 4) studnie odgazowania, 5) myjnię podwozia (brodzik .

Wprowadzenia ciągłego dozoru. Wystąpienia do Starosty Konińskiego z wnioskiem o wydanie decyzji – pozwole-nie na budowę, której przedmiotem będzie przebudowa składowiska odpadów

31.12.2005 r

31.12.2004 r

3. Rychwał/Rychwał ZGKiM Rychwał

Uzupełnienia wyposażenia składowiska w urządzenia, w: 1) wagę samochodową, 2) kompaktor.

Wprowadzenia ciągłego dozoru. Dokonanie nasadzeń drzew i krzewów

31.12.2005 r

4. Rzgów/Rzgów Uzupełnienia wyposażenia składowiska w urządzenia, w: 1) wagę samochodową, 2) kompaktor.

Wprowadzenia ciągłego dozoru.

31.12.2005r

5. Skulsk/Mielnica Duża ZGK. Skulsk.

Uzupełnienia wyposażenia składowiska w urządzenia, w: 1) wagę samochodową, 2) piezometry, 3) kompaktor, 4) studnie odgazowania, 5) myjnię podwozia (brodzik) 6) brakującą część ogrodzenia.

Wprowadzenia ciągłego dozoru. Wystąpienia do Starosty Konińskiego z wnioskiem o wydanie decyzji – pozwole-nia na budowę, której przedmiotem będzie przebudowa składowiska odpadów

31.12.2005 r.

31.12.2004 r.

6. Sompolno/Sompolno PUK Sompolno

Wyposażenie składowiska kompaktom piezometry i studnię odgazowania. Zamknięcie składowiska

31.12.2005 r.

31.12.2005 r.

99

7. Konin MZGOK Założenie drenażu wód odciekowych i wybudowanie zbiornika odcieków. Założenie instalacji odgazowującej. Ogrodzenie terenu.

31.12.2005 r.

Składowisko w Goraninie (gm. Ślesin) z racji wielkości jest nadzorowane przez

wojewodę. Przyjmuje ono na zasadach komercyjnych także odpady spoza terenu woj.

wielkopolskiego, m.in. z Łodzi. Wg Delegatury UW w Koninie spełnia ono wymogi

ochrony środowiska.

W niektórych gminach m.in. w Golinie, w Starym Mieście i w Kazimierzu Biskupim

rozpoczęto zbiórkę wybranych surowców wtórnych, jednak działania te są na małą

skalę. W celu osiągnięcia wymiernych korzyści ekologicznych i ekonomicznych

istnieje potrzeba ich intensyfikacji i ujednolicenia.

4.9.3. Gospodarka odpadami z działalności gospodarczej

W zakresie gospodarki wytwarzanymi na terenie powiatu odpadami

przemysłowymi sytuacja przedstawia się korzystnie, bo odpadów jest mało. Z

oficjalnych danych WIOŚ w Poznaniu (Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w

2001 r.) wynika, że pod względem ilości wytwarzanych w ciągu roku omawianych

odpadów (20,9 tys. Mg/rok) powiat wśród 34 powiatów województwa zajmował 23

miejsce. Na pierwszym miejscu było miasto Konin z ilością 1.337,4 tys. Mg/rok.

Dane WIOŚ nt. ilości wytwarzanych na terenie powiatu odpadów przemysłowych i

odpadów niebezpiecznych zamieszczono w Tabelach 4.15 i 4.16.

Największymi zakładami przemysłowymi a zarazem i wytwórcami odpadów na terenie

powiatu są: KWB Konin w Kleczewie, GALWA-MET w Brzeźnie, dwie wytwórnie

mas bitumicznych i „Wienerberger -Honoratka” Ceramika Budowlana S.A. w

Honoratce.

Tabela. 4.15. Powiat koniński. Odpady z zakładów przemysłowych w 2002 r.*).

Rodzaje odpadów według grup

Wytworzono w Mg

03 Odpady z przetwórstwa drewna 3.496,948 08 Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu

termicznych stosowania powłok ochronnych 1,800

10 Odpady z procesów termicznych 1.035,000 11 Odpady z chemicznej obróbki i powlekania

powierzchni metali oraz innych materiałów 108,000

12 Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mecha- 201,190

100

nicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw szt. 13 Oleje odpadowe 249,070 15 Odpady opakowaniowe 51,790 16 Odpady nieujęte w innych grupach 936,645 17 Odpady z budowy, remontów 4.040,200 19 Odpady z instalacji i urządzeń służących

zagospodarowaniu odpadów 23,620

20 Odpady komunalne 6.336,870 Razem 16.491,133

*) wg WIOŚ w Poznaniu Delegatura w Koninie.

Od listopada 2003 r. powiat koniński jest odbiorcą odpadów elektrownianych z

Elektrowni „Pątnów”. Odpady te kierowane są hydrotransportem w postaci suspensji

na składowisko popiołów usytuowane w sąsiedztwie składowiska odpadów

komunalnych „Goranin”. Już niedługo udział powiatu w bilansie Wielkopolski

deponowanych odpadów przemysłowych znacznie zwiększy się.

Tabela 4.16. Powiat koniński. Odpady niebezpieczne wytworzone w 2002 r.

Rodzaje odpadów według podgrup

Wytworzono w Mg

1101 Odpady z obróbki i powlekania powierzchni

metali oraz innych materiałów 108,800

1201 Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych

2,610

1302 Odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe

243,870

1303 Odpadowe oleje i ciecze 5,200 1502 Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do

wycierania i ubrania ochronne 0,160

1601 Zużyte lub nienadające się do użytku pojazdy 8,835 1602 Odpady z urządzeń elektrycznych i elektro-

nicznych 0,810

1606 Baterie i akumulatory 21,070 1706 Materiały izolacyjne 2,050

Razem 393,405 *) wg WIOŚ w Poznaniu Delegatura w Koninie.

Najbardziej rozwiniętym działem usług z zakresu utylizacji odpadów jest na terenie

powiatu recykling zużytych pojazdów.

101

Na terenie powiatu był jeden z największych w Wielkopolsce mogilnik z

odpadami zawierającymi środki ochrony roślin w m. Hiszpania (gm. Krzymów).

Odpady usunięto, teren został zrekultywowany, bliższe dane nt. przedsięwzięcia

podanie w „Planie gospodarki odpadami dla powiatu konińskiego”.

4.9.4. Dzikie wysypiska

W powiecie konińskim oprócz wyznaczonych przepisami prawa składowisk odpadów,

szczególnie na obrzeżach miasteczek, w skupiskach leśnych, dołach, działkach

niezagospodarowanych są porzucane różnego rodzaju odpady. Większe ich skupiska są

dzikimi wysypiskami. Miejsca te najczęściej porastają zbiorowiska roślinności

ruderalnej. Są one żródłem zanieczyszczenia gleby a pośrednio i wód m.in. metalami

ciężkimi, związkami azotu i fosforu. Negatywnie wpływają one przy tym na estetykę

krajobrazu. Tworzenie dzikich składowisk jest dowodem niestety zbyt niskiej

świadomości ekologicznej niewielkiej części mieszkańców..

Dyrektywa Unijna w zakresie składowania odpadów zobowiązuje Polskę do

zlikwidowania wszystkich dzikich wysypisk w najbliższym czasie .

4.9.5. Gospodarka kopalinami

Gospodarka kopalinami prowadzona jest w oparciu o obowiązujące przepisy w tym

prawa geologiczno-górniczego z uwzględnieniem ochrony środowiska naturalnego

i bezpiecznych warunków pracy przy zaspokojeniu zapotrzebowania na nie. Węgiel

brunatny, będący podstawowym paliwem do produkcji energii elektrycznej w

pobliskich elektrowniach przy udokumentowanych złożach pozwala na pracę

konińskich elektrowni do roku 2040.

Według danych uzyskanych z Delegatury w Koninie Wielkopolskiego Urzędu

Wojewódzkiego wynika, że na terenie powiatu wg danych na 31 października 2003 r.

występowały następujące niezrekultywowane zwałowiska wewnętrzne:

odkrywka Pątnów – powierzchnia 51 ha;

odkrywka Kazimierz – powierzchnia 524 ha;

odkrywka Jóźwin – powierzchnia 444 ha;

odkrywka Lubstów – powierzchnia 121 ha.

Dane te ulegają zmianie na skutek prowadzonej działalności wydobywczej.

102

Fot.6. Odkrywka węgla brunatnego „KAZIMIERZ PÓŁNOC”

W perspektywie kilkunastu lat przewidziane jest wybudowanie następnych odkrywek

na terenie powiatu i sąsiednich powiatów. Jednakże uruchomienie nowych odkrywek

uzależnione jest od potrzeb i zakresu modernizacji bloków w Zespole Elektrowni PAK

S.A.

Rejon prowadzenia prac górniczych wydobycia węgla brunatnego to otwarte

przestrzenie w większości bez zabudowy mieszkalnej. Tereny po wydobyciu węgla

zostają zazwałowane nadkładem przemieszczonym na zwałowisku.

Zwałowiska te poddawane są zabiegom rekultywacyjnym i zagospodarowaniu zgodnie

z decyzjami o ustalonym kierunku rekultywacji omawianych w p. 4.2.

Wymaganie obowiązujących przepisów dotyczących ochrony środowiska w tym

rekultywacji i zagospodarowanie terenów nakładają na zakłady powodujące

przekształcenie i degradację terenów obowiązki rekultywacji i zagospodarowania,

pozwalające na przywrócenie ich do ponownego użytkowania.

Z danych otrzymanych z Działu Ochrony Środowiska KWB „Konin” wynika, że w swej

działalności zakończyła ona wydobycie węgla na terenie czterech odkrywek:

Morzysław, Niesłusz, Gosławice i Pątnów. Tereny te zostały zrekultywowane i

przekazane w ponowne użytkowanie. Większość tych terenów znajduje się w granicach

administracyjnych m. Konina i trudno je odróżnić od terenów nieodkształconych.

103

Największy zakład wydobywczy węgla brunatnego na terenie powiatu, jakim jest

Kopalnia Węgla Brunatnego „Konin” nie posiada zaległości w rekultywacji terenów

pogórniczych.

104

5. PLANOWANE PRZEDSIĘWZIĘCIA DOTYCZĄCE BEZPOŚREDNIO LUB POŚREDNIO OCHRONY ŚRODOWISKA

5.1. Założenia do strategii

Na podstawie zebranych z gmin informacji i analiz sporządzono listę problemów

ekologicznych jakie występują na terenie powiatu i wymagają rozwiązywania stosownie

do możliwości pozyskiwania środków finansowych. Listę tą zamieszczono poniżej w

Tabeli 5.1. W razie potrzeby lista ta powinna być korygowana.

Tabela 5.1. Przyczyny i sposoby rozwiązania problemów środowiskowych na terenie

powiatu

Problem ekologiczny

Główne przyczyny występowania problemu

Ogólne metody w zakresie przeciwdziałania określonemu problemowi

Zmiany rzeźby terenu - Odkrywkowe wydobywa-

nie węgla - Prowadzenie właściwej rekultywacji odkrywek i

zwałowisk nadkładu

Ochrona wód powierzchniowych

- Zanieczyszczenia pocho-dzące spoza powiatu.

- Brak pełnego skanalizowa-nia gmin na terenie powiatu.

- Pełne skanalizowanie powiatu. Budowa oczyszczalni o wielkości powyżej 2000 RLM oraz kanalizacji. Przy zabudowie rozproszonej stosowanie rozwiązań indywidualnych.

- Likwidacja dzikich wylewisk. - Współpraca na rzecz zmniejszenia zanieczysz-

czeń spoza terenu powiatu. - Monitoring , prace badawcze i techniczne na

rzecz ochrony jezior na terenie powiatu Ochrona wód podziemnych.

- Dzikie wylewiska. - Położenie powiatu w strefie

niedoboru wody - Funkcjonowanie odkrywko

-wego wydobycia węgla brunatnego.

- Nieszczelne zbiorniki bezodpływowe ścieków (szamba).

- Niespełniające wymogów ochrony środowiska składowiska odpadów.

- Modernizacja stacji uzdatniania wody i sieci wodociągowych (minimalizacja strat na przesyle), budowa nowych ujęć wiejskich, maksymalne ograniczenie poboru wód podziemnych do celów przemysłowych, uwzględnienie w cenie wody jej realnej wartości, a w tym potrzebę ochrony jej zasobów.

- Pełne skanalizowanie powiatu. - Likwidacja dzikich wylewisk. - Przeciwdziałanie zmianie stosunków wodnych

w wyniku odkrywkowego wydobycia węgla brunatnego.

- Realizacja programu budowy i /lub modernizacji oczyszczalni ścieków.

- Likwidacja niespełniających wymogów ochrony środowiska składowisk odpadów.

Ochrona powietrza atmosferycznego

- Sąsiedztwo miasta Konina (duży ośrodek przemysłowy)

- Stosowanie indywidualne-go ogrzewania (węglowe-go).

- Nasilony ruch komunika-cyjny.

- Wpółpraca z miastem Koninem na rzecz zmniejszenia zanieczyszczeń z konińskich zakładów przemysłowych.

- Likwidacja indywidualnych punktów paleniskowych.

- Przechodzenie na paliwa ekologiczne (gaz). - Tworzenie i rozszerzanie stref ochronnych, - Prowadzenie nowych nasadzeń leśnych na

terenach nieużytków.

Gospodarka odpadami - Zbyt dużą ilość obiektów

deponowania odpadów , które nie spełniają

- Nawiązanie ściślejszej współpracy wszystkich gmin powiatu konińskiego z m. Koninem w zakresie gospodarki odpadów.

105

wymogów obszarów zakresie ochrony środowiska.

- Brak współpracy gmin w zakresie gospodarki

odpadami komunalnymi. - Niski poziom selektywnej

zbiórki.

- Ujednolicenie zbiórki odpadów i sposobów postępowania z nimi.

- Partycypacja w budowie ZZO Konin. - Likwidacja gminnych składowisk odpadów

(obszarów pierwszej kolejności obiektów niespełniających wymogów ochrony środowiska) oraz sukcesywne prowadzenie zabiegów rekultywacyjnych.

- Poszukiwanie nowych technologii zagospoda-rowania popiołów elektrownianych.

- Poszukiwanie nowych rozwiązań w zakresie rekultywacji terenów pokopalnianych

Ochrona przyrody

- Obszary prawnie chronione (rezerwaty, parki krajobraz-zowe, pomniki przyrody) i pozostałe tereny narażone są działanie uciążliwego dla środowiska przemysłu.

- Mała powierzchnia lasów. - Niska jakość wód powierz-

chniowych na terenie powiatu.

- Działania proekologiczne we wszystkich sektorach.

- Ochrona wód podziemnych. - Właściwa pielęgnacja szaty roślinnej (zabiegi

ochronne). - Nasadzenia drzew i krzewów odpornych na

zanieczyszczenia i na szkodniki. - Ochrona przeciwpożarowa. - Instytucjonalne wzmocnienie jednostek zajmu-

jących się ochroną przyrody (np. Nadleśnictwo)

Hałas - Duży ruch komunikacyjny. - Wydobycie węgla brunat-

nego

- Tworzenie ekranów i stref izolacyjnych wzdłuż ciągów komunikacyjnych o największym nasileniu ruchu

Skażenie gleby - Zanieczyszczenie powietrza

atmosferycznego.

- Ograniczenie emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych - Ochrona wód podziemnych.

Zagrożenia powodziowe

- Możliwości wystąpienia zagrożenia powodziowego zwłaszcza powodowanych wysokim stanem wód rzek Warty i Powa

- Budowa i konserwacja wałów ochronnych zgodnie z planami RZGW w Poznaniu.

- Budowa zbiorników retencyjnych i innych urządzeń wodnych

- Budowa i konserwacja urządzeń melioracyj-nych.

Turystyka i rekreacja - Zagospodarowywanie turystyczne najbardziej

atrakcyjnych pod względem przyrodniczym obszarów na terenie powiatu.

W opracowywanej dla powiatu Strategii uwzględniono wytyczne wynikające ze

„Strategii rozwoju województwa wielkopolskiego”, które przedstawione zostały w p. 2

niniejszego opracowania. Za szczególnie ważny dla lokalnej społeczności spośród

wymienionych celów uznano Cel 3. „Zapewnienie odpowiedniej jakości użytkowej wód,

racjonalizacja zużycia wody, zwiększenie zasobów wody w zlewniach oraz ochrona

przed powodzią”. Problematyka ta została ujęta w grupy: Zaopatrzenie w wodę.

Woda w ekosystemach. Ochrona wód. Kierunki proponowanych działań

wyszczególnione zostały w ww. Tabeli 5.1.

Przy opracowywaniu szczegółowych propozycji dla powiatu konińskiego uwzględniono

wytyczne o charakterze ogólnym wymienione w „Strategii rozwoju województwa

wielkopolskiego” i niezależnie w „Programie ochrony środowiska dla województwa

wielkopolskiego”.

106

Na podstawie przeprowadzonego rozpoznania uznano, że lista problemów do

rozwiązania na terenie powiatu jest dość obszerna. Dla ich rozwiązania konieczne będą

wymagające dużych nakładów działania. Z uwagi na ogólną sytuację ekonomiczną

kraju mogą wystąpić trudności w ich zdobyciu, realizacja zadań planowych zapewne

zatem wydłuży się w czasie. W dodatku z oficjalnych danych statystycznych wynika, że

powiat koniński nie należy do zbyt zamożnych. „Rocznik statystyczny województwa

wielkopolskiego za rok 2002 r.” (WUS Poznań 2002 r.) podaje m.in., że dochód

budżetu na 1 mieszkańca powiatu konińskiego wyniósł w 2001 r. zaledwie 297,79 zł,

podczas gdy dla miasta Konina kształtował się on na poziomie ok. 8 razy wyższym

2.327,03 zł., przy średniej dla województwa 937,61 zł.

Przy opracowywaniu Strategii przyjęto zasadę wprowadzenia do planu finansowania;

- wszelkich przedsięwzięć zgłoszonych przez gminy a dotyczących przede wszystkim

zaopatrzenia ludności w dobrą jakościowo wodę i w gospodarkę ściekami,

-. zadań o znaczeniu ponad gminnym zgłaszanych głównie przez Starostwo

Powiatowe w Koninie, RZGW w Poznaniu lub Wielkopolski Urząd Marszałkowski

w Poznaniu,

- zadań, których rozwiązanie leży w gestii działających na terenie powiatu

konińskiego i miasta Konina zakładów przemysłowych (głównie; KWB Konin i

elektrownie „Konin” i „Pątnów”).

5.2. Zaopatrzenie ludności w wodę i gospodarka ściekowa.

Sytuacja poszczególnych jednostek wchodzących w skład powiatu konińskiego w

zakresie gospodarki wodno-ściekowej jest zróżnicowana. Stąd uznano za konieczne

omawianie każdej z gmin osobno.

Na podstawie wizji lokalnych, wywiadów dokonanych w urzędach gmin a także

różnych udostępnionych przez Starostwo Powiatowe w Koninie i inne jednostki

materiałów w formie tabelarycznej przedstawiono potrzeby poszczególnych gmin na

najbliższe lata w zakresie zaopatrzenia ludności w wodę i skrótowej zakresie

oczyszczania ścieków. Zebrany materiał odnoszący się do 14 gmin powiatu jest bardzo

obszerny, będzie mógł być wykorzystany np. przy sporządzaniu planów gospodarki

odpadami z programami ochrony środowiska dla poszczególnych gmin.

Zbiorcze zestawienie przedstawionych propozycji przedstawiono w Tabelach 5.2 i 5.3.

107

Z danych tych wynika, że potrzeby powiatu w zakresie zaopatrzenia ludności w wode

oceniane są aktualnie na 56,6 mln zł a na gospodarkę ściekami komunalnymi na 294,4

mln zł.

Podczas zbierania danych natrafiono na „Informacje o stanie i zamierzeniach

dotyczących realizacji przez poszczególne gminy przedsięwzięć w zakresie

wyposażenia terenów zabudowy i przeznaczonych pod zabudowę, w zbiorcze sieci

kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków (wg stanu na koniec 2002 r.)”. Informacje takie

posiada dla wszystkich powiatów Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu.

W stosunku do zamieszczonych w tych „Informacjach” planach nastąpiły już zmiany.

Przykładowo gmina Golina rozważa budowę nie trzech jak wcześniej planowano tylko

jednej oczyszczalni ścieków i ok. 300 szt. oczyszczalni przyzagrodowych.

Dalsze zmiany zapewne wynikać będą w związku z zatwierdzonym przez Rząd w

grudniu 2003 r. opracowanym przez Ministerstwo Środowiska „Krajowym Programem

Oczyszczania Ścieków Komunalnych”. Zgodnie z wymogami Unii Europejskiej każda

aglomeracja powyżej 2 tys. mieszkańców musi do 2015 r. posiadać oczyszczalnię

ścieków. Do 2010 r. wszystkie miasta powyżej 15 tys. mieszkańców (miast takich na

terenie powiatu nie ma) musza być skanalizowane.

Rząd szacuje, że wybudowanie lub modernizacja 1163 oczyszczalni będzie kosztować

11,3 mld zł. Natomiast rozbudowa sieci kanalizacyjnej może kosztować 24 mld zł.

Cały program ma kosztować więc około 35 mld zł, czyli 2,7 mld zł rocznie. W tym

czasie gminy ze środków własnych będą musiały wyłożyć 2 mld zł., 6 mld zł ma

pochodzić z funduszu ISPA i Funduszu Spójności, 7,8 mld zł z funduszy ekologicznych

i 1,2 mld zł z Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Realizacja programu wymaga wyznaczenia granic aglomeracji, przyjęcia przez gminy

gospodarki ściekowej i opracowania systemu monitoringu ścieków.

5.3. Inwestycje pozostałe z zakresu gospodarki wodnej

Na poprawę sytuacji w gospodarce wodnej składają się nie tylko inwestycje z

zakresu zaopatrzenia lokalnej społeczności w dobrą jakościowo wodę i w zabezpie-

czenie budowy oczyszczalni ścieków wraz systemami kanalizacyjnymi lecz także

inwestycje poprawiające gospodarowanie wodą i zabezpieczające teren przed powodzią,

na które składają się między innymi budowy planowanych zbiorników retencyjnych i

inwestycje melioracyjne.

108

Najważniejsze zadania inwestycyjne w tym zakresie wymienione wcześniej w

powiatowym planie ochrony środowiska [„Powiat koniński w ochronie środowiska.

Diagnoza” – Starostwo Powiatowe w Koninie, maj 2001 r.] jak i z najbardziej

aktualnych danych uzyskanych z wizytowanych gmin wyszczególniono poniżej w

Tabeli 5.4. Część przedsięwzięć inwestycyjnych jest w trakcie realizacji, trudno jednak

– z uwagi na sytuację ekonomiczną kraju - przewidzieć terminy ich zakończenia.

Tabela 5.4. Cel pośredni 6. Ochrona zasobów wody*). Lp. Zadanie Harmonogram

realizacji Jednostka odpowiedzialna

Środki finansowe

1. Przestrzeganie w wydawanych pozwoleniach wodno-prawnych opracowania dokumentacji umożliwia-jącej określenie potrzeby wyznaczania terenu ochrony pośredniej

praca ciągła Starostwo Powiatowe WROŚRiL

budżet powiatu

2. Budowa zbiorników retencyjnych na rzekach Powie i Czarnej Strudze

2001- 2006 WZMiUW RO gminy

WFOŚiGW budżety gmin

3. Modernizacja systemu melioracyjnego pozwalająca ograniczyć ilość wody odprowadzanej do zlewni

„ „ „

4. Prowadzenie prawidłowej gospodarki terenami rekreacyjnymi w rejonie jezior w celu ograniczenia zanieczyszczeń

praca ciągła gminy powiat

„

5. Modernizacja zbiorników i kolektorów ścieków w celu wyeliminowania przenikania wód do kanalizacji

„ „ „

6. Zwiększenie stanu zalesienia powiatu poprzez dokonanie zalesień w lasach niepaństwowych w ilości 220 ha rocznie w latach 2001-2005

2001- 2005 Samorządy gminne WZMiUW

WFOŚiGW budżety gmin budżet powiatu Fundusz Leśny FOGR

*) „Powiat koniński w ochronie środowiska. Diagnoza” – Starostwo Powiatowe w Koninie, maj 2001 r. **)

Najważniejsze zadania inwestycyjne w tym zakresie wymienione wcześniej w

powiatowym planie ochrony środowiska [„Powiat koniński w ochronie środowiska.

Diagnoza” – Starostwo Powiatowe w koninie, maj 2001 r.] jak i z najbardziej

aktualnych danych uzyskanych z wizytowanych gmin wyszczególniono poniżej w

Tabeli 5.4. Część wymienionych przedsięwzięć jest w trakcie realizacji, trudno jednak

– z uwagi na sytuację ekonomiczną kraju - przewidzieć terminy ich zakończenia.

109

5.4. Plany rekultywacji terenów poodkrywkowych

Powiatowy plan ochrony środowiska [„Powiat koniński w ochronie środowiska.

Diagnoza” – Starostwo Powiatowe w koninie, maj 2001 r.] przyjmuje, że do końca

eksploatacji węgla w poszczególnych odkrywkach systemy odwodnienia będą

kontynuacją systemów dotychczasowych. Będą zmieniały się ilości pompowanych wód

oraz miejsca i kierunki ich zrzutu, jednak przy zachowaniu zasady, że naturalnym

docelowym odbiornikiem tych wód będzie Struga Biskupia a wyrobiska końcowe będą

zagospodarowane jako zbiorniki wodne. Zmiana kierunków odprowadzania wód

kopalnianych wymaga wyjścia poza zlewnię Strugi Biskupiej. Może ona nastąpić w

przypadku podjęcia zasilania jezior usytuowanych poza obszarem zlewni. Kierunki

zrzutów powinny wynikać z decyzji pozwoleń wodno-prawnych, które leżą w

kompetencji wojewody wielkopolskiego.

Strategicznym problemem jest zagospodarowania planowanych czterech dużych

zbiorników po wyrobiskach KWB Konin oraz kilkunastu mniejszych. Są to istniejący

obecnie napełniany „Honoratka”, wyrobisko O/Kazimierz Północ, O/Lubstów,

O/Jóźwin. Ze względu na ich olbrzymie retencję i powierzchnię niezbędne jest

opracowanie szczegółowszego programu ich zagospodarowania i funkcjonowania.

Ww. tematy realizowane są przez KWB „Konin” S.A. Bliższe dane nt. projektów

podano w p. 4.2 opracowania.

Eksploatacja KWB Konin powoduje ponadto utworzenie kilku innych

mniejszych zbiorników wodnych, które pozostaną po "osadnikach wód brudnych" to

jest zbiornikach, w których następuje sedymentacja zawiesiny pochodzącej z wód

spągowych odwadniania odkrywek.

Dane ilościowe pochodzące z różnych źródeł mogą między sobą niewiele się różnić.

Wyżej wymienione dane uzyskane z KWB Konin należy uznać za najbardziej aktualne.

Przedsięwzięcia związane z rekultywacją zdegradowanych terenów poodkrywkowych,

w tym z ich rekultywacją kierunku wodnym – w całości są finansowane ze środków

KWB „Konin” w Kleczewie. Wysokości planowanych nakładów nie są znane.

Mimo dużego zainteresowania wykorzystaniem wód kopalnianych stopień ich

zagospodarowania nie był wystarczający z powodu m.in. braku urządzeń do transportu

w rejony zapotrzebowania oraz zbiorników do gromadzenia.

Według dokumentacji odkrywek Kazimierz Północ i Jóźwin II oraz harmonogramu

budowy studni odwadniających w latach 1996-2011 wodami kopalnianymi mogą być

zasilane jeziora :

110

Wilczyńskie,

Powidzkie,

Skulskie,

Skulska Wieś.

Przewiduje się zasilanie Jeziora Koziegłowskiego i Ostrowite Jarockie ze studni

odkrywki Kazimierz Północ. Przerzut wody w tym kierunku pozwoli na wyrównanie

przepływów w Strudze Ostrowickiej oraz zasili wodą planowany zbiornik wodny we

wsi Kozarzew gm. Kazimierz Biskupi oraz zbiornika „Honoratka” umiejscowionego w

wyrobisku O/Pątnów.

5.5. Przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami

Przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami wyszczególnione zostały w „Planie

gospodarki odpadami dla powiatu konińskiego”. Generalnie zakłada się w tym Planie

zsynchronizowanie gospodarki odpadami komunalnymi na terenie powiatu z

prowadzoną przez MZGOK w Koninie gospodarką odpadami na terenie miasta, w

ramach Międzygminnego Związku „Koniński Region Komunalny”.

Powiaty koniński, słupecki i kolski wraz z miastem Koninem przypisane zostały do

ZZO „Konin”. Zakłada się, że inwestycje z zakresu gospodarki odpadami wymienione

w „Planie gospodarki odpadami dla województwa wielkopolskiego” będą finansowo

wspierane środkami funduszy ekologicznych. Należy podkreślić, ze inwestycje te

dotyczą głównie miasta Konina. Z terenu powiatu konińskiego na wsparcie finansowe

mogą liczyć przede wszystkim przedsięwzięcia związane z rekultywacją zamykanych

składowisk odpadów oraz z rekultywacją terenów zdegradowanych działalnością

górniczą.

W Planie założono koszt rekultywacji gminnych składowisk odpadów na poziomie 0,5

mln zł/1 ha. Koszty te mogą być zweryfikowane na etapie sporządzania projektów

rekultywacyjnych. Nie przewiduje się by uległy one większej zmianie.

W Tabeli 5.5. przytoczono z wymienionego Planu najważniejsze prace do realizacji,

tabela 5.6 ujmuje propozycje wynikające z Planu gospodarki odpadami dla m. Konina.

W niniejszym Planie założono koszt rekultywacji gminnych składowisk odpadów na

poziomie 0,5 mln zł/1 ha. Koszty te mogą być zweryfikowane na etapie sporządzania

projektów rekultywacyjnych. Nie przewiduje się by uległy one większej zmianie.

111

Tabela 5.5. Zadania przewidziane do realizacji dla gmin powiatu konińskiego *)

Lp.

Zadanie

Termin realizacji

Planowane nakłady, [tys PLN]

Jednostki finansujące

1. Akces gmin do Międzyginnego Związku „Koniński Region Komunalny” (MZKRK) i przyjęcie przez te gminy zobowiązań wynikających z regulaminu

2004-2005 - Gminy, które pod-jęły lub podejmą stosowne decyzje

2. Zaprowadzenie ewidencji odpadów we wszystkich gminach powiatu

2004 300 poszczególne gminy

3. Dostosowanie obecnie eksploatowanych i przewidzianych do dalszej eksploatacji składowisk odpadów do obowiązujących przepisów (zakres prac dostosowawczych w Tabeli 5.8)

2004-2006 5.000 zainteresowane gminy, krajowe fundusze ochrony środowiska

4. Budowa gminnych punktów selektywnego gromadzenia odpadów.

2000-2006 ~2.000 ZMKRK – Konin, gminy, fundusze ochrony środowiska

5. Monitoring istniejących istniejących i zamykanych składowisk odpadów (projekt pilotowany przez ZMKRK)

prace ciągłe

średnio 300/rok

ZMKRK, fundusze ochrony środowis-ka

6. Rekultywacja odkrywek kopalnianych prace ciągłe

b.d. środki KWB Konin i ZE PAK S.A.

7. Rekultywacja składowisk niespełniających wymogów ochrony środowiska i nieprze-widzianych do dalszego użytkowania (m.in. Sompolno, Kramsk, Kazimierz Biskupi, Wilczyn)

2004-2009 ~3.000 środki własne gmin, krajowe fundusze ochrony środowiska

8. Wdrażanie selektywnej zbiórki odpadów (makulatura, tworzywa sztuczne, szkło, odpady gabarytowe, odpady niebezpie-czne) we wszystkich gminach powiatu wg „Planu gospodarki odpadami dla woje-wództwa wielkopolskiego” WPGO

2004-2010 ~10.000 środki własne gmin, ZMKRK, krajowe fundusze ochrony środowiska

9. Kompostowanie zbieranych selektywnie odpadów biodegradowalnych na terenie poszczególnych gmin.

2004- 2005 3.000 poszczególne gminy powiatu

10. Modernizacja, ew. rozbudowa ZZO Konin zgodnie z „Planem gospodarki odpadami dla miasta Konina”

2003-2010 60.000 środki własne gmin należących do MZKRK, krajowe fundusze ochrony środowiska, środki Unii Europejskiej

11. Edukacja ekologiczna praca ciągła

100/rok Starostwo powiato-we + gminy

12. Poprawa gospodarki osadami ściekowymi W ramach ZZO Konin

„ b.d. zainteresowane gminy

13. Dokończenie realizacji nowych inwestycji dot. gospodarki odpadami rozpoczętych przed 2004 r.

b.d. wg wcześniejszych uzgodnień

14. Rekultywacja składowiska w Goraninie i jego monitoring

na bieżąco b.d. Zgodnie z projektem

*) ZMKRK- Związek Międzygminny „Koniński Region Komunalny”

112

Tabela 5.6. Szacunkowy koszt inwestycyjny zadań ZZO Konin w gospodarce odpadami komunalnymi w latach 2003 2014

Szacunkowe koszty (tys. zł)

Przedsięwzięcie

Jednostka realizująca

Okres realizacji

2003 -2005

2006 2007

2020

Źródła

finansowania

1 2 3 4 5 6 7

Zakup linii do segregacji szkła

MZGOK UM Konin

2004 2005

1000

- - Środki własne, fundusze ochrony środowiska

Budowa sterowanej kompostowni pryzmowej

MZGOK UM Konin

2003 2014

1 000 3 000 Środki własne, fundusze ochrony środowiska

Modernizacja składowiska odpadów

MZGOK 2004 -2005

5 000 Środki własne, fundusze ochrony środowiska

Budowa spalarni pizolitycznej

MZGOK UM Konin

po 2010

60.000

Rozwiązanie gospodarki osadami z komunalnych oczyszczalni ścieków

PWiK Konin ?

Budowa Zakładu Produkcji Paliwa Zastępczego RDF

MZGOK UM Konin

?

Środki własne, fundusze Unii Europejskiej, fundusze ochrony środowiska

Wg. Planu gospodarki odpadami dla miasta Konina – EKOEFEKT Warszawa, OBREM Łódź (2004 r.)-

5.6. Zadania z zakresu ochrony powietrza

Główne kierunki działań inwestycyjnych w ochronie powietrza to:

Restrukturyzacja gospodarki cieplnej w sektorze komunalno-bytowym przez:

budowę i rozbudowę głównych sieci gazowych,

zmianę nośników energii z paliw stałych na paliwa płynne, gazowe lub inne

ekologicznie czyste dla tzw. niskiej emisji to jest na terenach budownictwa

jednorodzinnego i lokalnych kotłowniach grzewczych,

centralizowanie źródeł ciepła,

budowę i rozbudowę sieci cieplnych,

instalowanie nowoczesnych źródeł ciepła o wysokiej sprawności i niskiej emisji

zanieczyszczeń,

oszczędności energii w sieciach przesyłowych i budynkach,

113

Ograniczenie emisji zanieczyszczeń z istniejących zakładów i zmniejszenie ich

uciążliwości przez:

wyeliminowanie lub wymianę energochłonnych technologii,

restrukturyzację gospodarki cieplnej zakładów przez: zmianę nośników energii,

wykorzystanie ciepła odpadowego, instalowanie urządzeń do redukcji

zanieczyszczeń, likwidację lub zmianę technologii o nadmiernej emisji lub

dużej uciążliwości dla środowiska

Wykorzystanie niekonwencjonalnych źródeł energii.

Wykorzystywanie niekonwencjonalnych źródeł energii jest popierane zarówno

przez NFOŚiGW jak i EKOFUNDUSZ. Dość popularnym i względnie tanim takim

źródłem jest biomasa roślinna. Biomasa dla celów energetycznych może być

wytwarzana na bazie wierzby wiciowej (salix viminalis), ślazowca pensylwańskiego

(Sida hermaphrodita Rusby) potocznie zwanego malwą pensylwańską, gatunki traw z

rodzaju Miscantus, topinanbur (Helianthus tuberosus) i szereg innych roślin tzw.

energetycznych, odznaczających się szybkim tempem wzrostu i łatwością przyswajania

składników pokarmowych z gleby. Produkcja biomasy z wymienionych gatunków

roślin na cele energetyczne z wykorzystaniem potencjalnych możliwości plonowania

jest argumentem przemawiającym za szerokim stosowaniem tych roślin jako roślin

energetycznych. (Tab.5.7)

Tabela 5.7. Plonowanie, wydajność energetyczna i równowartość plonu wybranych gatunków roślin w tonach węgla. (wg. AR w Lublinie)

Lp. Gatunek Plon (t.s.m./ha)

Ciepło spalania (MJ/kg)

Równowartość plonu w t węgla

1. Miskant olbrzymi 26 17,0 17,7

2. Ślazowiec pensylwański 12 13,0 6,2

3. Wierzba wiciowa 12 16,7 8,0

Wytworzone paliwo na plantacjach energetycznych, spalane w piecach nie zwiększa

stężenia CO2 w atmosferze (cykl zamknięty), niska jest również emisja siarki (0,03%) i

związków z grupy tlenków azotu (0,01%). Spalanie biomasy z tych roślin nie wywiera

niekorzystnego wpływu na środowisko naturalne i jest zgodne z zasadą zrównoważo-

nego rozwoju. Spośród różnych rodzajów biomasy, w Polsce do produkcji ciepła,

należy wziąć pod uwagę inne rodzaje: np. słoma z rzepaku, słonecznika, zbóż a nawet

114

kukurydzy uprawianej z przeznaczeniem na ziarno oraz odpady drzewne z lasów i z

przemysłu drzewnego. Plantacje roślin energetycznych dają możliwość wykorzystania

mało urodzajnych lub skażonych gleb pod uprawę, co stwarza możliwości wdrażania

alternatywnej produkcji rolnej na cele energetyczne. W powiecie konińskim

zainteresowanie uprawą wierzby energetycznej przejawiają gminy, na terenie których

są korzystne dla upraw warunki glebowe; Kramsk (planowana plantacja 450 ha),

Krzymów, Rzgów i Wilczyn.

Decydujące znaczenie dla jakości powietrza na terenie powiatu konińskiego ma

ograniczenie emisji w największych zakładach takich jak: elektrownie ZE PAK i Huta

Aluminium Konin, budowa sieci cieplnych i gazowych na terenach miejskich. Są to

zadania priorytetowe w województwie w zakresie ochrony powietrza na najbliższe (do

2010 r.) i dalsze lata.

Istniejące możliwości rozbudowy sieci gazowych pozwolą na zlikwidowanie wielu

lokalnych źródeł emisji i palenisk indywidualnych. Efekty tych działań są już

odczuwalne, a dalsze polepszenie jakości powietrza uzależnione jest od sytuacji

gospodarczej kraju, a także od zaangażowania samorządów lokalnych.

Szybkie zrealizowanie planowanych inwestycji dotyczących sieci cieplnych i gazowych

będzie najbardziej efektywnym działaniem, które pozwoli w stosunkowo krótkim czasie

na dalszą poprawę stanu środowiska w terenie miejskim. Dlatego też inicjatywy

samorządów lokalnych dotyczących rozbudowy sieci cieplnych i gazowych mających

na celu likwidację lokalnych uciążliwości wspierane są w znacznej części przez

Fundusz Ochrony Środowiska i fundusze strukturalne.

Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa, większa ilość fachowców na różnych

szczeblach administracji, a przede wszystkim w organach samorządowych oraz w

zakładach, będą miały również duże znaczenie dla poprawy stanu środowiska.

Szybka poprawa stanu środowiska będzie trudna przy istniejącej strukturze zużycia

paliw. Węgiel kamienny i brunatny nadal będzie podstawowym nośnikiem energii. W

zakładach o największej emisji zanieczyszczeń do atmosfery prowadzone są w dalszym

ciągu inwestycje o zakresie wynikającym z wydanych przez wydział decyzji.

115

Gazyfikacja powiatu konińskiego powinna zostać uznana za jeden z najbardziej

priorytetowych zadań proekologicznych.

Ludność powiatu konińskiego obecnie w małym stopniu korzysta z sieci cieplnych dla

celów grzewczych. Ze względów ekonomicznych instalacje cieplne skupione są w

najgęściej zaludnionych obszarach regionu. Z punktu widzenia ochrony środowiska

centralne ogrzewanie jest korzystne, likwiduje bowiem tzw. niską emisję na terenach

gęsto zabudowanych. Kotłownie centralnego ogrzewania, opalane do tej pory węglem

(kamiennym i brunatnym), charakteryzują się na ogół wysoką skutecznością odpylania,

a emitowane zanieczyszczenia wprowadzane przez wysokie kominy do atmosfery

prowadzą do ich rozrzedzenia.

W powiatowym „Planie ochrony środowiska” w Celu pośrednim 1. „Ograniczenie

niskiej emisji” założono n/w zadania;

1.1. Opracowanie założeń budowy sieci gazowych przez gminy powiatu,

1.2. Gazyfikacja gmin; Golina, Stare Miasto i Wilczyn.

1.3. Wspieranie z Funduszu Ochrony Środowiska inwestycji indywidualnych polega-

jących na zmianie ogrzewania węglowego na gazowe lub olejowe.

1.4. Sporządzenie elektronicznej mapy wiatrowej która wskaże najbardziej wietrzne

miejsca w powiecie umożliwiające budowę siłowni wiatrowych.

Realizacja wymienionych zadań a zwłaszcza trzech pierwszych spośród

wymienionych jest nadal aktualna.

5.7. Zadania z zakresu ochrony przyrody

Zadania z zakresu ochrony przyrody wynikają z „Programu ochrony środowiska dla

woj. wielkopolskiego”.

Generalnie zakłada się;

- kontynuację zadań aktualnie realizowanych w zakresie ochrony terenów i

obiektów podlegających z mocy prawa szczególnej ochronie (rezerwaty i pomniki

przyrody, użytki ekologiczne),

- kontynuację zadań związanych z rekultywacją terenów zdegradowanych

działalnością górniczą,

- kontynuację zalesień nieużytków i gleb najniższych klas bonitacyjnych,

realizujący - właściciele terenów przeznaczonych pod zalesienia. Nadzór –

Wydział RLiOŚ Starostwa Powiatowego w Koninie,

116

- ustanawianie – w uzgodnieniu z gminami - nowych obiektów, które z mocy prawa

zasługiwałyby na ochronę,

- konserwacja istniejących i wytyczanie nowych szlaków turystycznych,

Orientacyjne koszty co najmniej 100 tys. zł/rok

5.8. Zadania pozostałe

1. Edukacja ekologiczna. Realizacja zadań z zakresu edukacji ekologicznej

społeczeństwa powinna być prowadzona zgodnie z wytycznymi przyjętymi w

tym zakresie przez Międzygminny Związek „Koniński Region Komunalny”,

który w zakresie edukacji społeczeństwa ma już duże doświadczenie. Edukacja

powinna obejmować zarówno młodzież jak i dorosłych. Wskazane byłoby

wspomaganie finansowe działań prowadzonych w tym zakresie m.in. przez

Nadleśnictwo Konin.

2. Ochrona przed hałasem i wibracjami. Zakłada się realizację zadań w zakresie

ochrony przed hałasem komunikacyjnym i przemysłowym w zależności od

stwierdzonych przekroczeń norm i od możliwości finansowych.

Przed zwiększonym hałasem komunikacyjnym skuteczne działania to zakładanie

pasów zieleni izolacyjnej. Realizacja zadań pozostaje w gestii Rejonowego

Zarządu Dróg ewentualnych Koninie.

Zgłaszanie ewentualnych zadań w z zakresu hałasu przemysłowego pozostaje w

gestii zakładów przemysłowych.

Ogólna realizacja zadań z zakresu ochrony ludzi i środowiska przed hałasem

polega na konsekwentnym stosowaniu rozwiązań organizacyjnych, budowla-

nych i technologicznych. Dotychczas gminy nie zgłosiły zadań do realizacji.

3. Można stwierdzić, że na terenie powiatu konińskiego nie występują obszary

zagrożone ponadnormatywnym promieniowaniem elektromagnetycznym niejo-

nizującym, pochodzącym od źródeł radiowo-telekomunikacyjnych.

117

6. SPOSÓB REALIZACJI ZAŁOŻONEJ W PROGRAMIE STRATEGII

Zapewnienie realizacji strategii ochrony środowiska wymaga przyjęcia określonych

instrumentów organizacyjnych finansowych.

W ramach organizacji strategii ustala się;

- przekazanie dokumentu (Program ochrony środowiska …) wraz z uchwałą Rady

Powiatu do wszystkich jednostek uczestniczących tej realizacji,

- umieszczenie zadań wynikających ze strategii w rocznych planach działania

Wydziału Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa oraz Starostwa.

Instrumenty finansowe niezbędne do realizacji strategii to:

- zapewnienie środków niezbędnych budżecie Starostwa,

- przygotowanie wniosków o dofinansowanie realizacji zadań uznanych za

strategiczne ze środków samorządu wojewódzkiego,

- opracowanie projektów możliwych do sfinansowania ze środków zewnętrznych

krajowych i zagranicznych.

Monitoring realizacji „Programu”.

- Nadzór nad realizacją strategii sprawować będzie Rada Powiatu,

- Zarząd Powiatu będzie przedstawiał Radzie informacje o realizacji Programu co

dwa lata.

- Wydział Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa będzie zbierał informacje o

realizacji zadań strategii w terminie do końca października każdego roku.

Źródłem informacji mogą być;

- dane statystyczne,

- dane otrzymane od realizatorów zadań lub wyznaczonych przez nich osób.

Zakłada się, że „Program ochrony środowiska dla powiatu konińskiego” jest

dokumentem otwartym i okresowo dokonywana będzie w nim zmiana zapisów w

zależności od zmiany warunków realizacji.

Szczególnie ważne jest określenie zadań priorytetowych ze wskazaniem źródeł ich

finansowania.

W Programie za zadania takie uznano przede wszystkim inwestycje dot.;

- zaopatrzenia ludności w wodę,

- gospodarki ściekami komunalnymi,

- budowy zbiorników retencyjnych,

118

- gospodarki odpadami wymienione w „Planie gospodarki odpadami dla powiatu

konińskiego”,

- ograniczania niskiej emisji.

Realizacja zadań wymienionych w Programie wymagać będzie ścisłej współpracy

wszystkich zainteresowanych jednostek, w pierwszej kolejności;

- władz miasta Konina,

- konińskich zakładów przemysłowych (Zakłady Energetyczne „PAK”, Huta

Aluminium Konin i inne),

- władz wojewódzkich, a w odniesieniu do przedsięwzięć o znaczeniu krajowym

władz centralnych.

4 Działania związane z poprawą zarządzania środowiskiem na terenie powiatu i z

nowymi zadaniami wynikającymi z dostosowania przepisów krajowych do

przepisów UE

Dla usprawnienia zarządzania środowiskiem konieczna jest dobra współpraca pomiędzy

wszystkimi instytucjami rządowymi, samorządowymi i pozarządowymi działającymi na

tym polu na poziomie powiatu. Należą do nich m.in.:

- Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna,

- Powiatowy Lekarz Weterynarii,

- WZMiUW w Poznaniu Rejonowy Oddział w Koninie Inspektorat w Kole,

- Nadleśnictwo Konin,

- Komendant powiatowej Straży Pożarnej,

- Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska Oddział w Koninie,

- Związek Międzygminny „Koniński Region Komunalny”,

- Samorządy gminne.

Bardzo ważna jest współpraca samorządów w ramach Związku Międzygminnego

„Kolski Region Komunalny”.

Realizacja przedsięwzięć uwzględnionych w Programie jest uzależniona m.in. od

uzyskania środków finansowych na ich realizację.

Nakłady na realizację wielu zadań na lata 2004 – 2007 nie zostały określone ze

względu na brak ostatecznych projektów ich realizacji. Dlatego też konieczne będzie

uzgadnianie na początku każdego roku przedsięwzięć na następny rok, co pozwoli na

wystąpienie z wnioskami wstępnymi o poparcie finansowe ze środków WFOŚiGW,

NFOŚiGW lub funduszy Unii Europejskiej.

119

Zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska Zarząd Powiatu sporządza co dwa lata

raporty z wykonania Programu. Raporty przedstawiane są Radzie Powiatu.

Program Ochrony Środowiska zostanie rozpowszechniony wśród społeczeństwa

powiatu poprzez jego publikację i umieszczenie na stronie internetowej Powiatu

Konińskiego.

Jednym z elementów procesu wdrożenia Programu jest jego monitorowanie polegające

na ciągłym systemie obserwacji i kontroli realizacji zadań Programu.

Dla oceny wdrażania Programu niezbędny jest dobór wskaźników monitorowania

postępów przypisanych do poszczególnych celów. Szczególnie ważnym elementem w

tym zakresie jest monitoring środowiska prowadzony w ramach Państwowego

Monitoringu Środowiska, będący systemem pozyskiwania, gromadzenia, przetwarzania

i udostępniania informacji. Odniesieniem oceny w tym zakresie powinny być raporty

„Stan środowiska Powiatu Konińskiego” przygotowywane przez WIOŚ Delegatura w

Koninie.

Mierniki realizacji Programu (na podstawie Programu Ochrony Środowiska

Województwa Wielkopolskiego):

4 Ochrona zasobów wodnych – cele - zapewnienie odpowiedniej jakości użytkowej

wód, racjonalizacja zużycia wody, zwiększenie zasobów wód w zlewniach oraz

ochrona przed powodzią – mierniki;

▪ jakość wód powierzchniowych; udział wód pozaklasowych;

▪ jakość wód podziemnych; udział wód o bardzo dobrej i dobrej jakości (klasa

Ia i Ib);

▪ udział ścieków komunalnych nieczyszczonych;

▪ udział ścieków przemysłowych nieczyszczonych;

▪ udział ścieków oczyszczanych biologicznie;

▪ stosunek długości sieci kanalizacyjnej do sieci wodociągowej;

▪ udział mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej;

▪ udział mieszkańców korzystających z kanalizacji sanitarnej;

▪ zużycie wody do celów bytowych na osobę;

▪ zużycie wody przez zakłady przemysłowe;

▪ pojemność użyteczna zbiorników retencyjnych.

4 Ochrona powierzchni ziemi i gospodarka odpadami – cele - ochrona gleb przed

degradacją, minimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów, wdrożenie

120

▪ wielkość powierzchni zdegradowanej;

▪ wielkość powierzchni zrekultywowanej i przywróconej do stanu

właściwego;

▪ wskaźniki degradacji gleb;

▪ ilość wytwarzanych odpadów komnalnych/mieszkańca na rok;

▪ liczba miejscowości stosujących segregację odpadów;

▪ liczba zakładów, które złożyły informację o wytwarzanych odpadach;

▪ ilość odpadów wykorzystanych gospodarczo w zakładach;

▪ procent odpadów komunalnych składowanych;

▪ liczba składowisk odpadów nie odpowiadających standardom technicznym.

4 Ochrona powietrza atmosferycznego, przeciwdziałanie hałasowi i wpływowi

pól elektromagnetycznych – cele - redukcja emisji gazów cieplarnianych,

promowanie i wdrażanie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii,

zminimalizowanie uciążliwego hałasu, ochrona przed promieniowaniem

elektromagnetycznym – mierniki;

▪ poziom zanieczyszczeń powietrza;

▪ poziom redukcji emisji gazów cieplarnianych i niszczących warstwę

ozonową;

▪ % energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych;

▪ poziom hałasu w centrum koła;

▪ długość zbudowanych ekranów akustycznych;

4 Ochrona przyrody i krajobrazu – cele - utrzymanie i racjonalne wykorzystanie

istniejących walorów przyrodniczych w powiecie oraz systematyczne zwiększanie

jego lesistości – mierniki;

▪ % powierzchni zalesionej;

▪ % powierzchni parkowej w miastach;

▪ % powierzchni obszarów prawnie chronionych;

▪ struktura wiekowa i gatunkowa drzewostanu;

▪ powierzchnia nowych zalesień.

4 Przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom dla środowiska, obiekty mogące

znacząco oddziaływać na środowisko, awarie przemysłowe – cele – minima-

121

▪ opracowane zewnętrzne plany operacyjno-ratownicze;

▪ liczba kontroli w zakładach stwarzających zagrożenie wystąpienia awarii

przemysłowych;

▪ liczba zdarzeń o znamionach nzś;

▪ wielkość szkód wyrządzonych przez nzś.

Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej jest uwarunkowane szeregiem zmian przepisów

związanych z ochroną środowiska przystosowawczych do przepisów unijnych. Wiąże

się to z koniecznością szkolenia pracowników starostwa w zakresie zachodzących

zmian i nowych zadań. Jednym z takich zadań będzie wydawanie pozwoleń

zintegrowanych zgodnie z procedurami dyrektywy IPCC. Kolejnym ważnym zadaniem

jest znajomość możliwości i procedur pozyskiwania środków pomocowych UE na

zadania związane z ochroną środowiska oraz współpraca w tym zakresie pomiędzy

instytucjami wyższego szczebla i samorządów lokalnych.

Administracja publiczna może przyjmować na siebie różne role w trakcie wdrażania

programu celem realizacji zadań określonych w przygotowanym programie ochrony

środowiska. Przyjęcie określonej roli wiąże się z dokonaniem pewnego wyboru, który

musi być szczegółowo omówiony właśnie na tym etapie procesu, ponieważ będzie on

wywierał wpływ na sposób realizacji programu ochrony środowiska. Wybór roli

dokonany zostaje w oparciu o poziom ambicji, zakres otwartości i styl zarządzania

administracji publicznej. Istnieje możliwość wyboru jednej z pięciu ról, które może na

siebie przyjąć administracja publiczna. Są to:

1. Rola koordynatora - administracja publiczna koordynuje wdrażanie zadań, także tych,

w których realizację zaangażowane są inne organy administracji publicznej oraz grupy

celu. Rola ta nie zależy wyłącznie od tego, czy dany organ administracji ponosi

odpowiedzialność prawną, czy nie.

2. Rola pomocnicza - administracja publiczna umożliwia innym stronom realizację

działań, np. przez udostępnianie urządzeń lub środków finansowych. Administracja

publiczna nadal steruje działaniami wszystkich stron zaangażowanych w realizację

przedsięwzięcia.

3. Rola stymulatora - administracja publiczna stymuluje proces wdrażania zadań przez

inne organy administracji, dostarczając informacji lub zachęcając do podejmowania

122

określonych działań. Inicjatywa leży po stronie innych uczestników pro cesu. Rola ta nie

zależy wyłącznie od tego, czy dany organ administracji publicznej posiada

odpowiedzialność prawną, czy nie.

4. Rola regulatora - administracja publiczna reguluje postawy i działania podejmowane

przez inne strony. Najbardziej znanym instrumentem wykorzystywanym w tym

przypadku jest pozwolenie.

5. Rola wykonawcy - administracja publiczna wykonuje swoje własne zadania, nałożone

na nią przez prawo, m.in. zajmuje się przygotowaniem programu ochrony środowiska, a

także nakłada kary za wszelkiego rodzaju emisje.

Przez lata organy administracji publicznej pełniły najczęściej funkcję regulatora i

wykonawcy, czasami w połączeniu z rolą koordynatora.

W ciągu ostatnich dziesięciu lat opinie na temat funkcji, jaką powinna odgrywać

administracja publiczna, uległy znacznej zmianie. Rynek oczekuje od administracji

bardziej otwartego podejścia, nastawionego na współpracę. Z drugiej strony wiele

organów administracji publicznej zdążyło się już zorientować, że w przypadku, gdy

wiele zadań i obowiązków zostanie przerzuconych na rynek, będą one mogły być

wykonane sprawniej i wydajniej. W tej sytuacji proponuje się, by władze

samorządowe przyjęły role koordynatora, stymulatora, a także rola pomocnicza.

W wielu krajach Europy Zachodniej administracja publiczna pozwoliła na zmianę

systemu zezwoleń. W ciągu ostatnich kilku lat wiele średnich i małych przedsiębiorstw

zaczęło wprowadzać systemy zarządzania środowiskowego (EMS). Dzięki takiemu

systemowi w znaczącym zakresie firma sama prowadzi swoje działania na rzecz

środowiska. Także administracja publiczna ma powody do zadowolenia. Taki system

udzielania zezwoleń i kontroli jest mniej czasochłonny i przyjemniejszy dla urzędników

państwowych, którzy odpowiedzialni są za kontakty z przedsiębiorstwami.

123

http://m.in/

7. MONITORING ŚRODOWISKA (wg BIP WIOŚ w Poznaniu z dnia 18 kwietnia 2004 r.)

Z inicjatywy Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska oraz Wydziału

Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu doszło w maju 1995 roku do

spotkania przedstawicieli instytucji, które prowadzą od lat na terenie naszego

województwa badania poszczególnych komponentów środowiska. Określono: zakres

realizacji monitoringu regionalnego, jednostki organizacyjne, które będą uczestniczyły

w pracach badawczych oraz możliwości finansowania badań monitoringowych.

Badaniami objęto:

- zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego oraz chemizm opadu atmosferycz-

nego,

- wody powierzchniowe i podziemne,

- zanieczyszczenia gleb,

- hałas komunikacyjny, którego pomiary będą ograniczały się do obszarów

większych miast oraz terenów o szczególnym zagrożeniu (węzły drogowe, drogi

tranzytowe, linie kolejowe).

W ramach ochrony powierzchni ziemi prowadzony jest również monitoring gospodarki

odpadami niebezpiecznymi w województwie. Koordynację regionalnego monitoringu

środowiska w województwie powierzono Wojewódzkiemu Inspektoratowi Ochrony

Środowiska, głównym dysponentem i zleceniodawcą prowadzonych badań jest w

imieniu Wojewody, Wydział Ochrony Środowiska, Urzędu Wojewódzkiego w

Poznaniu. Dofinansowanie zapewnia Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i

Gospodarki Wodnej. Funkcjonowanie monitoringu środowiska w skali całego kraju

koordynuje Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.

Cele i zadania państwowego monitoringu środowiska.

Podstawowym zadaniem monitoringu jest: informowanie społeczeństwa o zagrożeniach

ekologicznych, dostarczanie informacji o aktualnym stanie i stopniu zanieczyszczenia

poszczególnych komponentów środowiska dla oceny skuteczności realizacji programów

ochrony środowiska, analiza procesów i zjawisk zachodzących w środowisku

przyrodniczym, dostarczenie informacji o przewidywanych skutkach użytkowania

środowiska (modelowanie i prognozowanie).

Wymieniony System obejmuje kilka bloków informacyjnych:

emisja,

jakość środowiska,

124

prognozy.

Blok emisji to informacje o ilościowej i jakościowej charakterystyce zanieczyszczeń

odprowadzanych przez określone źródła do środowiska:

- zanieczyszczenia wprowadzane do powietrza,

- ścieki wprowadzane do wód i ziemi,

- odpady wytwarzane, składowane lub wylewane oraz wykorzystywane gospodarczo,

- hałas przenikający do środowiska.

Blok jakości środowiska określa rzeczywiste zanieczyszczenia poszczególnych

komponentów środowiska; stężenia zanieczyszczeń w powietrzu, stan klimatu

akustycznego, stężenia zanieczyszczeń w wodach powierzchniowych i podziemnych,

ilości i skład chemiczny odpadów gromadzonych na składowiskach, zawartość metali

ciężkich w glebach.

W skład monitoringu jakości środowiska wchodzą:

- monitoring powietrza,

- monitoring hałasu,

- monitoring promieniowania jonizującego,

- monitoring wód powierzchniowych i osadów wodnych (rzek, jezior, zbiorników

zaporowych, Bałtyku),

- monitoring wód podziemnych,

- monitoring gleb,

- monitoring przyrody, w tym monitoring zintegrowany, monitoring lasów.

Blok prognozy tworzony jest na podstawie danych zgromadzonych w pozostałych

blokach informacyjnych, umożliwiających prognozowanie zmian zachodzących w

środowisku.

Sieć monitoringu krajowego na terenie województwa wielkopolskiego.

Na terenie województwa funkcjonuje szereg sieci pomiarowych o znaczeniu

ogólnokrajowym, należą do nich:

Sieć podstawowa monitoringu zanieczyszczeń powietrza, w skład której w całym

kraju wchodzi 95 stacji pomiarowych (manualnych i automatycznych) mierzących

zawartość dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pył zawieszony oraz ozon i tlenek

węgla. W województwie wielkopolskim tego typu stacje pomiarowe miedzy innymi

znajdują się w Koninie na ul. Wieniawskiego (WSSE) i na ul. Wyszyńskiego

(WIOŚ). Sieć nadzoru ogólnego nad jakością powietrza w miastach, w skład której

wchodzą stacje zlokalizowane w miastach liczących powyżej 20 tysięcy

125

Regionalną sieć monitoring powietrza na terenie województwa tworzy 11 stacji

pomiarowych Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej i Wojewódz-kiego

Inspektoratu Ochrony Środowiska, uzupełnionych 8 stacjami monitoringu

lokalnego, zakładów przemysłowych (Huty Aluminium i KWB - Konin).

W poszczególnych punktach wykonywane są pomiary średniodobowe stężeń

dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, fluoru, pyłu zawieszonego oraz fluoru. IMiGW

realizuje badania chemizmu opadu atmosferycznego na 40 posterunkach

rozmieszczonych równomiernie na terenie wszystkich powiatów województwa.

Sieć krajowa monitoringu rzek obejmująca sieć reperową, podstawową oraz

graniczną. Struktura monitoringu wód powierzchniowych powiązana jest z układem

zlewniowym rzek oraz układem administracyjnym kraju. Pozyskiwane informacje

służą określeniu jakości wód płynących, bilansowaniu odprowadzanych

zanieczyszczeń. Umożliwiają również prognozowanie zmian jakości wód w

zależności od warunków hydrologicznych. Na rzece Warcie usytuowany jest jeden

punkt reperowy w 243,6 km jej biegu (Poznań-Starołęka), obsługiwany przez

IMiGW. Sieć podstawowa umożliwia kontrolę ilości i jakości wód 42 rzek ważnych

gospodarczo dla kraju, dostarcza danych o stanie czystości rzek niezbędnych do

właściwego zarządzania zasobami wodnymi. W rejonie konińskim monitoring

podstawowy obejmuje badaniami wody rzek Warty i Noteci. Monitoring wód

powierzchniowych łączony się z prowadzonym przez Państwowy Instytut

Geologiczny monitoringiem osadów wodnych, którego sieć tworzą punkty

obserwacyjne zlokalizowane równomiernie wzdłuż biegu głównych rzek polskich,

na odcinkach przyujściowych rzek dłuższych niż 60 km, na rzekach pozaklasowych,

oraz wpływających i wypływających z obszaru naszego kraju. Na obszarze

Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu w zlewni rzeki Warty na

terenie Wielkopolski znajduje się 17 punktów badań.

Badania stanu czystości wód powierzchniowych płynących prowadzone są w

Wielkopolsce przez WIOŚ w systemie pięcioletnim. Wytypowane łącznie 150 rzek i

kanałów, badane są kompleksowo wraz ze znaczniejszymi dopływami.Siecią

regionalną objętych jest w skali roku około 30 rzek. Odcinki przyujściowe

znaczniejszych rzek m.in. uchodzących do Warty badane są w systemie ciągłym raz

w miesiącu. Obok chemizmu wód prowadzone są równolegle pomiary przepływu,

126

dzięki temu obok jakości zanieczyszczeń wnoszonych do głównych rzek

Wielkopolski można określić również ich ilość.

Sieć krajowa monitoringu jezior i zbiorników zaporowych obejmująca sieć

reperową i podstawową. Sieć reperową monitoringu jezior tworzy w Polsce 9 jezior

w niewielkim stopniu narażonych na działania czynników antropogennych. W

województwie wielkopolskim są to dwa jeziora: Śremskie oraz Krępsko Długie.

Sieć podstawową stanowią jeziora o powierzchni większej niż 100 ha oraz jeziora

mniejsze, lecz ważne ze względów gospodarczych, przyrodniczych i rekreacyjnych.

W skali roku w województwie badaniami objętych jest do 20 jezior i 2-3 zbiorniki

zaporowe. Wyniki badań jezior rejonu końskiego zamieszczono w PPOŚ dla miasta

Konina i dla powiatu konińskiego. Badania poszczególnych jezior i zbiorników

powiązane są z prowadzonymi w systemie monitoringu regionalnego kontrolami

stanu czystości rzek.

Sieć krajowa monitorująca wody podziemne w woj. wielkopolskim obejmuje 65

stanowisk badawczych. Obsługa Państwowy Instytut Geologiczny.

Sieć monitoringu zanieczyszczeń gleb na obszarze Wielkopolski tworzy 17

stanowisk umiejscowionych na gruntach ornych, użytkach zielonych oraz

zlokalizowanych na stałych powierzchniach obserwacyjnych lasów. Poboru prób do

badań chemizmu gleb jak i materiału roślinnego w całym kraju dokonuje Instytut

Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. Dla potrzeb regionalnego

monitoringu utworzono sieć 222 stanowisk pomiarowych obejmującą prawie

wszystkie gminy województwa wielkopolskiego. W każdym powiecie

zlokalizowanych jest od 5 - 10 stanowisk badawczych. Regionalny monitoring

obejmujący podstawowe elementy środowiska w województwie obsługiwany przez

kompetentne instytucje umożliwia uzyskanie pełnej informacji o stanie środowiska

tak w skali województwa jak i powiatu czy gminy.

Dla rejonu Konińskiego zakresie monitoringu środowiska przewidziano

wprowadzenie wielu zmian w związku z odmiennym niż dotychczas podejściem do

klasyfikacji wód i z koniecznością reorganizacji monitoringu jakości powietrza.

Nowe podejścia do monitoringu wynikają między innymi z treści rozporządzenia

Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania

stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz

sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. Nr 32, poz. 284).

Rozporządzenie to ma obowiązywać do 1 stycznia 2005 r.

127

8. MOŻLIWOŚCI POZYSKIWANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH

NA INWESTYCJE Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA Źródła finansowania inwestycji związanych z ochroną środowiska (gospodarka wodna,

gospodarka ściekowa, ochrona powietrza, gospodarka odpadami, ochrona przyrody,

hałas i promieniowanie elektromagnetyczne) można podzielić na trzy grupy:

- publiczne - np. pochodzące z budżetu państwa, miasta lub gminy lub poza-

budżetowych instytucji publicznych,

- prywatne - np. z banków komercyjnych, funduszy inwestycyjnych, towarzystw

leasingowych,

- prywatno-publiczne - np. ze spółek prawa handlowego z udziałem gminy.

Dominującymi formami finansowania inwestycji ekologicznych są:

- zobowiązania finansowe - kredyty, pożyczki, obligacje, leasing,

- udziały kapitałowe - akcje i udziały w spółkach,

- dotacje.

Kredyty bankowe można podzielić na:

- kredyty udzielane ze środków własnych - kredyt komercyjny,

- kredyty ze środków powierzonych - otrzymanych z innych źródeł na uzgodnionych

warunkach,

- kredyty udzielane ze środków własnych z dopłatą do oprocentowania przez

instytucje zewnętrzne.

W Polsce występują najczęściej następujące formy finansowania inwestycji w zakresie

gospodarki odpadami:

- fundusze własne inwestorów,

- kredyty preferencyjne i dotacje udzielane przez Narodowy i Wojewódzkie Fundusze

Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,

- różnego typu pożyczki preferencyjne udzielane np. przez Bank Ochrony

Środowiska,

- granty z pomocy zagranicznej (np. z ekokonwersji poprzez EKOFUNDUSZ,

konwersji długu Finlandii, funduszy PHARE, ISPA),

- kredyty międzynarodowych instytucji finansowych (Europejski Bank Odbudowy

i Rozwoju - EBOiR, Bank Światowy),

- kredyty i pożyczki udzielane przez banki komercyjne (brak preferencji),

- leasing.

128

Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej

Zasady funkcjonowania Narodowego, wojewódzkich, powiatowych i gminnych

funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej określa ustawa z dnia 27 kwietnia

2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 49, poz. 196 z późn. zmian.).

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej działa od 1989 r.,

a w 1993r. nadano osobowość prawną wojewódzkim funduszom ochrony środowiska

i gospodarki wodnej oraz powołano gminne fundusze. W 1999 r., w związku z reformą

ustrojową państwa, powstały fundusze powiatowe.

Zasadniczym celem Narodowego Funduszu jest wspieranie finansowe

przedsięwzięć podejmowanych dla poprawy jakości środowiska w Polsce. Główne jego

kierunki działalności określa "Polityka Ekologiczna Państwa" oraz Program

wykonawczy do "Polityki Ekologicznej Państwa do roku 2000", zaś aktualizowane co

roku cele szczegółowe - dokumenty wewnętrzne Narodowego Funduszu, w tym

zwłaszcza zasady udzielania pomocy finansowej i lista przedsięwzięć priorytetowych.

W zakresie ochrony powierzchni ziemi, w tym ochrony środowiska przed odpadami,

zakłada się dofinansowanie zadań inwestycyjnych zgodnych z niżej wymienionymi

programami priorytetowymi:

- rekultywacja terenów zdegradowanych przez wojska Federacji Rosyjskiej, Wojsko

Polskie i przemysł,

- likwidacja uciążliwości starych składowisk odpadów niebezpiecznych (w tym tzw.

mogilników, w których deponowane są przeterminowane środki ochrony roślin),

- unieszkodliwianie odpadów powstających w związku z transportem samochodo-

wym (autozłom, płyny eksploatacyjne, akumulatory, ogumienie, tworzywa

sztuczne) oraz zbiórka i wykorzystanie olejów przepracowanych,

- przeciwdziałanie powstawaniu i unieszkodliwianie odpadów przemysłowych i

innych odpadów niebezpiecznych,

- międzygminne i regionalne programy zagospodarowania odpadów komunalnych (w

tym wspomaganie systemów zagospodarowania osadów ściekowych).

Fundusze udzielają dotacji (charakter bezzwrotny) i pożyczek na zasadach preferen-

cyjnych.

Warunki udzielenia kredytów:

- udokumentowany wymierny efekt ekonomiczny,

- prawne zabezpieczenie spłaty kredytów,

- potwierdzone inne źródła finansowania, w tym 20% udziału własnego,

129

- zdolność podmiotu do spłaty zadłużenia,

- zatwierdzona dokumentacja techniczna inwestycji.

W kryteriach oceny wniosku o dofinansowanie punktowana jest pozycja na liście

przedsięwzięć priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i

Gospodarki Wodnej.

Fundacje i programy pomocowe (głównie dotacje)

Fundacja EKOFUNDUSZ

EKOFUNDUSZ jest fundacją powołaną w 1992 r. przez Ministra Finansów dla

efektywnego zarządzania środkami finansowymi pochodzącymi z zamiany części

zagranicznego długu na wspieranie przedsięwzięć w ochronie środowiska (tzw.

konwersja długu). Dotychczas decyzję o ekokonwersji polskiego długu podjęły Stany

Zjednoczone, Francja, Szwajcaria, Włochy i Szwecja, tak więc EKOFUNDUSZ

zarządza środkami tych krajów (łącznie ponad 545 mln USD do wydatkowania w latach

1992 - 2010).

EKOFUNDUSZ jest niezależną fundacją działającą według prawa polskiego,

a w szczególności ustawy o fundacjach oraz Statutu. Obecnie Fundatorem jest Minister

Skarbu. Udziela wsparcia finansowego w formie bezzwrotnych dotacji. Dotacje te

uzyskać mogą jedynie projekty dotyczące inwestycji związanych bezpośrednio z

ochroną środowiska (w ich fazie implementacyjnej), a w dziedzinie przyrody również

projekty nie inwestycyjne. Nie dofinansowuje badań naukowych, akcji pomiarowych, a

także studiów i opracowań oraz tworzenia wszelkiego rodzaju dokumentacji

projektowej. Z reguły wysokość dotacji dla przedsięwzięć inwestycyjnych obliczana

jest ze wskaźników NPV oraz IRR. Jeżeli wniosek o dofinansowanie składa jednostka

gospodarcza, dotacja EKOFUNDUSZU z reguły nie przekracza 20% kosztów projektu,

a jedynie w szczególnie uzasadnionych przypadkach może dochodzić do 30%. Gdy

inwestorem są władze samorządowe, dotacja może pokryć do 30% kosztów (w

wypadkach szczególnych do 50%), a dla jednostek budżetowych, podejmujących

inwestycje proekologiczne wykraczające poza ich zadania statutowe, dofinansowanie

EKOFUNDUSZU może pokryć do 50% kosztów. W odniesieniu do projektów,

prowadzonych przez pozarządowe organizacje społeczne (przyrodnicze, charytatywne)

nie nastawione na generowanie zysków, dotacja EKOFUNDUSZU może pokryć do

80% kosztów w projekcie z dziedziny ochrony przyrody i do 50% w inwestycjach

związanych z ochroną środowiska.

130

EKOFUNDUSZ może wspierać zarówno projekty dopiero rozpoczynane, jak i

będące w fazie realizacji, jeżeli ich rzeczowe zaawansowanie nie przekracza 60%.

Racjonalna gospodarka odpadami została włączona do sektorów priorytetowych

EKOFUNDUSZU dopiero w 1998 r.

Obszarami zainteresowania Fundacji są zarówno systemy gospodarki odpadami

komunalnymi, jak i przemysłowymi oraz rekultywacja gleb silnie zanieczyszczonych.

Inne fundacje; Agencja Rozwoju Komunalnego w Warszawie, Environmental Know-

How Fund w Warszawie, Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej Counterpart Fund

w Warszawie, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, Polska Agencja Rozwoju

Regionalnego, Program Małych Dotacji GEF, Projekt Umbrella.

ISPA (fr. Instrument Structurel de Pre-Adhesion, and Instrument for Structural Policies

for Pre-Accession).

Przewidywany budżet funduszu ISPA na ochronę środowiska dla Polski

wyniesie ok. 150 mln EURO rocznie, czyli 5 razy więcej niż w programie PHARE.

Można przypuszczać, że ok. 10% tej kwoty będzie przeznaczone na ochronę środowiska

przed odpadami.

ISPA jest instrumentem finansowania dużych inwestycji o charakterze

infrastrukturalnym. Dlatego największe prawdopodobieństwo otrzymania dofinanso-

wania z funduszu ISPA mają np. systemy zbiórki, odzysku (wykorzystania) i

unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

ISPA będzie mogła dofinansowywać pojedyncze inwestycje o wyraźnie określonym

zakresie lub pojedyncze etapy dużych przedsięwzięć inwestycyjnych.

Każda inwestycja zgłaszana do dofinansowania z funduszu ISPA winna rygorystycznie

spełniać wszystkie normy i standardy techniczne i ekologiczne obowiązujące w Unii

Europejskiej, np. składowiska odpadów będą musiały być zgodne ze standardami

zawartymi w dyrektywie o składowaniu odpadów (1999/31/WE). Minimalna wartość

nakładów inwestycyjnych na całość przedsięwzięcia wyniesie 5 mln EURO. Jednakże,

zwłaszcza w przypadku Polski, preferowane będą przedsięwzięcia znacznie większe,

powyżej 15-20 mln EURO.

Dopuszczalna będzie pomoc ISPA dla gmin, które udzielają zezwolenia prywatnym

firmom na budowę i eksploatację publicznej infrastruktury ochrony środowiska (np.

składowisk odpadów).

131

Banki najbardziej aktywnie wspierające inwestycje ekologiczne:

- Bank Ochrony Środowiska S.A. - statutowo nałożony obowiązek kredytowania

inwestycji służących ochronie środowiska,

- Bank Rozwoju Eksportu S.A.,

- Polski Bank Rozwoju S.A.,

- Bank Światowy,

- Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju.

Fundusze akcesyjne – fundusze Unii Europejskiej na inwestycje strukturalne. Temat

jest w trakcie uruchamiania. Bliższe informacje na ich temat mogą być udzielane przez

NFOŚiGW i niezależnie przez Ministerstwo Środowiska. Wiadomo, że z funduszy tych

pokrywanych może być 70 % kosztów inwestycji. Zwrot kosztów może nastąpić

jedynie po oddaniu inwestycji do eksploatacji.

Wg opinii specjalistów z Ministerstwa Środowiska realizacja zobowiązań wynikających

z transpozycji prawa wspólnotowego będzie bardzo kosztowna. Wynika to z

wieloletnich zaniedbań w tej dziedzinie. Konieczne będą liczne kosztowne inwestycje,

ale także zmiany instytucjonalne i technologiczne, szerokie działania edukacyjne.

.

132

9. PODSUMOWANIE I WNIOSKI

Powiat koniński jest duży, zamieszkuje go ponad 120 tys. osób. O rozwoju

miasta i powiatu zadecydowała powojenna historia związana jest z podjęciem

eksploatacji bogatych złóż węgla brunatnego. Rozwinął się przemysł wydobywczy

(odkrywki węgla Kopalni Węgla Brunatnego Konin i Kleczew), powstał kombinat

energetyczny Zespół Elektrowni PAK Pątnów-Adamów-Konin.

Miasto Konin charakteryzuje się stosunkowo dobrym stanem infrastruktury technicznej.

Nie mniej istnieje potrzeba wprowadzania dalszych zmian, pod kątem poprawy

standardu życia mieszkańców.

W powiecie konińskim na stosunkowo dobrym poziomie jest zaopatrzenie ludności w

wodę. Znacznie gorzej przedstawia się na terenie powiatu gospodarka ściekowa.

W opracowaniu nakreślono najważniejsze kierunki dalszych prac oraz zaproponowano

konkretne zadania, między innymi w zakresie;

- zaopatrzenia ludności w wodę,

- gospodarki ściekowej,

- gospodarki odpadami komunalnymi i niebezpiecznymi typu komunalnego,

- ochrony powietrza,

- budowy zbiorników retencyjnych

i rekultywacji terenów zdegradowanych głównie działalnością KWB Konin.

Realizacja wielu zadań przekraczać będzie możliwości powiatu, konieczne będzie

ubieganie się o środki z zewnątrz.

133

134

10. WYKORZYSTANE MATERIAŁY

1. Strategia rozwoju powiatu konińskiego. Ochrona środowiska w powiecie konińskim

– Starostwo Powiatowe w Koninie – Konin 2001 r.

2. Program gospodarki odpadami na terenie powiatu konińskiego – Sp. z o. o. ABRYS

– Poznań, 2001 r.

3. Projekt „Programu ochrony środowiska województwa wielkopolskiego” – Arcadis

Ekokonrem - Wrocław 2003 r.

4. Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego – Akademia Ekonomiczna w

Poznaniu - Poznań 2001 r.

5. Projekt „Programu ochrony środowiska dla Miasta Konina” (wersja robocza) –

EKO-EFEKT - Warszawa wrzesień 2003 r.

6. Analiza ekologiczna miasta Konin – Biuro Inżynierii Środowiska - Konin (1999).

7. Projekt „Planu gospodarki odpadami dla miasta Konina” - EKO-EFEKT –

Warszawa luty 2004 r.

8. Projekt „Programu ochrony środowiska dla powiatu tureckiego” - EKO-EFEKT –

Warszawa wrzesień 2003 r.

9. Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2002- Wojewódzki Inspektorat

Ochrony Środowiska w Poznaniu - Poznań 2003 r.

10. „Ważniejsze dane o powiatach i gminach województwa wielkopolskiego - Urząd

Statystyczny w Poznaniu - Poznań 2002 r.

11.„Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych Polsce wg stanu na dzień 31.XII.2002

roku – PIG Warszawa 2003 r.

12. Rocznik Statystyczny województwa wielkopolskiego 2003 r. – WUS w Poznaniu

2003 r.

13. Informacje uzyskane z Delegatury w Koninie Wielkopolskiego Urzędu

Wojewódzkiego.

14. Karol Bielikowski i inni – Węgiel brunatny w Polsce – Expo-Chem Sp. z o. o.

Warszawa 1999 r.

15. Materiały nt. KWB „Konin” - Węgiel brunatny nr 4 (45) z 2003 r. i wcześniejsze

numery – ZPPPWB – Bełchatów.

16. Informacje nt. stanu środowiska w powiecie konińskim uzyskane z Delegatury

WIOŚ w Koninie.

bip.powiat.konin.plbip.powiat.konin.pl/koninp/zasoby/files/ochrona_srodowiska/2013/... · Wpływ...

Documents

Transcript of bip.powiat.konin.plbip.powiat.konin.pl/koninp/zasoby/files/ochrona_srodowiska/2013/... · Wpływ...