1

Bibliotekarz brokerem informacji?

Dr Sabina Cisek

Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ

Katowice, 25 czerwca 2009

2

Spis treści

• Kim jest i co robi broker informacji?

• Kim jest i co robi bibliotekarz?

• Bibliotekarz i broker informacji – podobieństwa i różnice

• Podsumowanie

• Wybrana literatura przedmiotu

3

Kim jest i co robi broker informacji?

4

Cechy definicyjne zawodu brokera informacji (warunki konieczne)

• Jest pośrednikiem (information intermediary) pomiędzy zasobami informacyjnymi a ludźmi i organizacjami, którzy informacji potrzebują

• Jest niezależny (independent information professional) – prowadzi własną działalność gospodarczą, ewentualnie jest zatrudniony w firmie infobrokerskiej

• Swoje usługi oferuje komercyjnie, odpłatnie• Sprzedaje NIE informację (w sensie – wiadomość, treść) –

ale usługę informacyjną • Posiada odpowiednie umiejętności i wiedzę, kieruje się

etyką zawodową, korzysta jedynie z legalnych źródeł informacji

5

Na czym polega bycie pośrednikiem przez infobrokera?

• Kompetentne identyfikowanie rzeczywistych potrzeb informacyjnych klientów

• Pozyskiwanie informacji ze źródeł różnego typu (Internet – różne narzędzia/usługi, komercyjne serwisy informacyjne, biblioteki, archiwa, wywiadownie gospodarcze etc.)

• Wybór – wartościowanie – powtórny wybór zasobów/źródeł/treści = filtracja informacji

• Przetwarzanie informacji: analiza, synteza, tworzenie źródeł pochodnych zgodnie z zapotrzebowaniem klienta

• Akredytacja informacji: gwarancja jakości

• Udostępnianie informacji: odpowiedź na pytanie/zamówienie klienta, lub – lepiej – zaspokojenie jego potrzeb informacyjnych

6

Co jeszcze może robić broker informacji?

• Kursy, poradnictwo, szkolenia

• Monitoring – Internetu, konkurencji, mediów, newsów

• Weryfikacja danych, faktów

• Czasami także – Zarządzanie informacją i wiedzą w firmach i innych organizacjach – tzw. infobrokerstwo systemowe

• A nawet – pisanie tekstów, copywriting

7

Funkcje brokera informacji

• Informacyjna

• Edukacyjna

• ‘Komercyjna’

8

Kwalifikacje zawodowe brokera informacji

• Kwalifikacje ‘biznesowe’ – w zakresie organizacji i zarządzania własną firmą, prowadzenia działalności gospodarczej oraz etyki zawodowej

• Kwalifikacje ‘informacyjne’

– Potrafi identyfikować rzeczywiste (a nie – deklarowane) potrzeby informacyjne

– Zna istniejące zasoby informacyjne, nie tylko elektroniczne w Internecie

– Potrafi opracować i zastosować odpowiednią strategię wyszukiwawczą

– Umie trafnie dobrać źródła informacji, dokonać selekcji oraz oceny

– Umie odpowiednio opracować, przetworzyć i przedstawić informację – dokonać analizy i syntezy, sporządzać źródła pochodne – bazy danych, bibliografie, notatki, prezentacje, raporty, streszczenia, wykazy, zestawienia, serwisy WWW i inne

• Kwalifikacje ‘komunikacyjne’ – w zakresie komunikacji interpersonalnej z klientami, marketingu i PR

• Kwalifikacje ‘pedagogiczne’ – w odniesieniu do prowadzenia kursów, szkoleń, udzielania porad

• Kwalifikacje ‘techniczne’ – znajomość narzędzi informatycznych i innych

9

Kim jest i co robi bibliotekarz?

10

Niezmienna misja bibliotek i bibliotekarzy

• Mediacja, tj. pośrednictwo pomiędzy treściami komunikacji publicznej (informacja, wiedza, fikcja) a społeczeństwem połączone z naddawaniem niemierzalnej wartości

• Tworzenie podstaw i kontekstu dla edukacji i intelektualnego rozwoju

• Nieodpłatność usług*

– * [Wojciechowski 2006, s. 8-9, 88]

11

Funkcje bibliotekarza

• Edukacyjna

• Estetyczna

• Informacyjna

• Integracyjna

• Intelektualna

• Obywatelska

• Rozrywkowa

• Substytutywna

12

Bibliotekarz we współczesnym społeczeństwie informacyjnym (wiedzy)

– zmiana zakresu, metod i narzędzi realizacji funkcji informacyjnej oraz oczekiwań użytkowników

• Nie bierny dostęp do informacji – ale aktywne zaspokajanie potrzeb w zakresie wiedzy

• Nie ‘cała’ możliwa na dany temat informacja – ale informacja relewantna i zindywidualizowana

• Nie jakakolwiek informacja – ale informacja o wysokiej jakości

• Nie po prostu dostęp – ale dostęp we właściwym miejscu i czasie

• Nie tylko informacja naukowa – ale również biznesowa, europejska, obywatelska, publiczna, dotycząca życia codziennego

• Nie tylko transmisja informacji – ale tworzenie informacji nowej

• Nie zarządzanie dokumentami i instytucjami informacyjnymi – ale zarządzanie informacją i zasobami wiedzy

• Organizacja informacji nie na podstawie formy – ale treści

13

Bibliotekarz we współczesnym społeczeństwie informacyjnym (wiedzy)

– na czym polega aktywne zaspokajanie potrzeb informacyjnych?

• ‘fizyczny’ dostęp – od tego zaczynamy

• stworzenie odpowiedniego warsztatu informacyjnego, tj. zgromadzenie, przetworzenie i ukierunkowanie informacji pod kątem potrzeb użytkowników; filtracja i rekomendacja informacji

• promocja bibliotek jako centrów informacji

• budowa przyjaznych dla użytkownika narzędzi wyszukiwawczych – umożliwiających indywidualizację informacji – biblioteczny serwis WWW, OPAC 2.0, przewodniki dziedzinowe, blogi

• szkolenie i kształcenie użytkowników informacji – Information Literacy

14

Bibliotekarz i broker informacji –

podobieństwa i różnice

15

W kontekście definicji (cech definicyjnych) zawodu

• Bibliotekarz i broker informacji są pośrednikami w świecie informacji (i wiedzy). Bibliotekarz dodatkowo jest pośrednikiem jeszcze w innych obszarach komunikacji publicznej (fikcja literacka, przekaz artystyczny itp.)

• Broker informacji oferuje swoje usługi komercyjnie, bibliotekarz – nie (i nie powinien).

16

W kontekście funkcji i zadań

• Bibliotekarz i broker informacji mają zadania informacyjne (i edukacyjne). Bibliotekarz dodatkowo ma do wypełnienia jeszcze inne funkcje (intelektualną, obywatelską, substytutywną itd.)

• W ramach funkcji informacyjnej różnią się: – zakresem przetwarzania informacji – infobroker

najczęściej przetwarza informację w większym stopniu/zakresie niż bibliotekarz

– indywidualizacją i personalizacją usług – broker informacji z reguły oferuje usługi i treści bardziej spersonalizowane i zindywidualizowane niż czyni to bibliotekarz

17

W kontekście wymaganych kwalifikacji i postaw

• Kwalifikacje bibliotekarza i brokera informacji są niemal identyczne, oprócz: – nie każdy bibliotekarz musi mieć kwalifikacje ‘biznesowe’ (ale

dyrektor biblioteki już powinien )

– bibliotekarz często musi posiadać umiejętności niewymagane od brokera informacji (na przykład – praca z dziećmi)

• Postawy bibliotekarza i brokera informacji też winny być zbliżone – obydwie profesje należą do sektora usług, z zastrzeżeniem, iż: – bibliotekarz działa dla dobra ogółu (postawa pro-społeczna)

– broker informacji działa dla własnego zysku (postawa komercyjna, przedsiębiorczość)

18

Podsumowanie

• W ‘ścisłym’ ujęciu: bibliotekarz nie jest brokerem informacji a broker informacji nie jest bibliotekarzem

• W praktyce: bibliotekarz, zwłaszcza zatrudniony w oddziale informacji naukowej, czytelni bibliograficznej itp., często pracuje tak, jak broker informacji, tylko niekomercyjnie

19

Wybrana literatura przedmiotu • Cisek, Sabina (2007). Broker informacji: istota zawodu. [online].

http://eprints.rclis.org/archive/00012296/01/Cisek_broker_informacji_istota.pdf

• Cisek, S. (2005). Funkcje i role bibliotek naukowych i publicznych w społeczeństwie wiedzy. [online]. http://www.cbr.edu.pl/konf2005mat/index_konf.html

• Cisek, S. (2007, 2008, 2009). [prezentacje multimedialne dotyczące infobrokeringu zamieszczone m.in. w serwisie SlideShare]. [online]. http://www.slideshare.net/sabinacisek

• Wojciechowski, J. (2005). Biblioteczna wartość naddana. Przegląd Biblioteczny R. 73 z. 1, s. 17-29

• Wojciechowski, J. (2006). Biblioteczna wartość naddana. Kraków: Wydawnictwo UJ

• Wojciechowski, J. (2001). Uwagi o typologii bibliotek. Biblioteka nr 5 (14), s. 109-122

• Wojewódzki, T. i inni (2009). Infobrokerstwo. [online]. http://www.infobrokerstwo.pl/