Zakład Nauk Humanistycznych w Medycynie Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie

II OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA

S a m o t n o ś ć c z ł o w i e k a

w zdrowiu, chorobie i niepełnosprawności

BARLINEK 9 - 10 listopada 2017 r.

KSIĄŻKA

STRESZCZEŃ

PATRONAT KONFERENCJI PATRONAT MEDIALNY

2 | S t r o n a

SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI ...................................................................................................................................................... 2

Samotnośd pacjenta opieki psychiatrycznej MARTA BAŻYDŁO, MARTA GIEZEK, PAULINA ZABIELSKA, KINGA

FLAGA-GIERUSZYOSKA, BEATA KARAKIEWICZ................................................................................................. 3

Osamotnienie dziecka - konsekwencje w rozwoju MONIKA BOBULSKA ........................................................ 4

Występowanie zaburzeo depresyjnych w grupie kobiet po 60 roku życia HALINA BRZEŹNIAK, BOŻENA

MROCZEK......................................................................................................................................................... 5

Gdy trudno dotknąd cierpienia - psychiczne aspekty niepełnosprawności i zaburzeo afektywnych

KAROLINA CYBULA .......................................................................................................................................... 6

Samotnośd w rodzinie WIESŁAW DYK ............................................................................................................. 7

Trudne 25te urodziny – samotnośd niesamodzielnych ZOFIA GĄGAŁO.......................................................... 8

Opieka Zindywidualizowana - sposób czy koniecznośd zapobiegania samotności pacjenta?ELŻBIETA

GROCHANS ...................................................................................................................................................... 9

Skazani na samotnośd? Struktura osobowości osób „przewlekle” samotnych EWA JACKOWSKA ............... 10

Depresja u kobiet z okresu pomenopauzalnego IWONA KARPETA-PAWLAK ............................................... 11

Samotnośd w starości EDYTA KOPACZEWSKA, KATARZYNA SEREDYOSKA.................................................... 12

Zachowania zdrowotne i poczucie koherencji słuchaczek uniwersytetów trzeciego wieku o zróżnicowanym

profilu działalności KLAUDIA MAGAS, MAGDALENA LUBOOSKA, RYSZARD BARTOSZEWICZ ....................... 13

Samotnośd i osamotnienie – konsekwencje zdrowotne i społeczne BOŻENA MROCZEK ............................. 14

W sprawie człowieka. Filozoficzne refleksje odnośnie samotności, nędzy symbolicznej i walki o uznania

ADRIAN MRÓZ ............................................................................................................................................... 15

Dzienny Dom Pobytu w Świnoujściu, jako antidotum na samotnośd ludzi starszych AGNIESZKA NIERADKO-

HELUSZKO ...................................................................................................................................................... 16

Związek między chorobą przewlekłą, a samotnością RAFAŁ ORZECH........................................................... 17

Samotnośd w obliczu spraw ludzkich JULITA ORZELSKA ............................................................................... 18

„Jest w swoim świecie" - stereotyp czy rzeczywistośd osoby z autyzmem? ANNA PROKOPIAK ................... 19

Ocena wiedzy osób otyłych na temat prawidłowego odżywiania i korzyści płynących z aktywności fizycznej

JANINA DANUTA RZESZOT ............................................................................................................................. 20

Poczucie samotności u adolescentów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu AGNIESZKA SIEDLER ............. 21

Językowy obraz samotności w polszczyźnie dawnej i współczesnej ELŻBIETA SKORUPSKA-RACZYOSKA .... 22

Frailty syndrome - czy implementacja jest możliwa w Polsce? ANETA SOLL, DONATA KURPAS .................. 23

Przezwyciężenie samotności przez osobę z niepełnosprawnością wzroku w wiek informacyjno-

komunikacyjnych technologii ANDREY TIKHONOV ....................................................................................... 24

„Cisza, a rozwój osoby” MAŁGORZATA WAŁEJKO ......................................................................................... 25

Sennośd dzienna, jako przyczyna samotności u osób po 60 roku życia WERONIKA WOLIOSKA ................... 26

Uwikłane w przemoc PAULINA ZABIELSKA, MARTA GIEZEK, MARTA BAŻYDŁO, MONIKA PASZKIEWICZ,

BARBARA MASNA, BEATA KARAKIEWICZ ...................................................................................................... 27

Starośd w opinii studentów KRZYSZTOF ZDZIARSKI....................................................................................... 28

3 | S t r o n a

Samotność pacjenta opieki psychiatrycznej MARTA BAŻYDŁO1 , MARTA GIEZEK2 , PAULINA ZABIELSKA2 , KINGA FLAGA-

GIERUSZYŃSKA1 , BEATA KARAKIEWICZ2

1 Zakład Prawa Medycznego Katedry Medycyny Społecznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

w Szczecinie 2

Zakład Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego Katedry Medycyny Społecznej Pomorskiego

Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie

Wstęp: W procesie zapobiegania samotności pacjenta z zaburzeniami psychicznymi

szczególnie istotne jest kształtowanie odpowiednich postaw personelu oraz włączenie rodziny

w proces leczenia.

Cel pracy: Poznanie opinii pacjentów opieki psychiatrycznej na temat postaw personelu oraz

udziału rodziny w procesie leczenia.

Materiał i metody: W badaniu wzięło udział 219 pacjentów: 80 pacjentów opieki

całodobowej; 69 pacjentów opieki dziennej; 70 pacjentów poradni zdrowia psychicznego.

Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, technikę ankiety za pomocą kwestionariuszy:

(1) opinii pacjenta na temat pobytu w oddziale całodobowym, (2) opinii pacjenta na temat

opieki w oddziale dziennym, poradni lub w leczeniu środowiskowym oraz (3) badania

satysfakcji pacjenta z otrzymanej usługi medycznej VSSS-54.

Wyniki: Otrzymanie wsparcia psychicznego podczas leczenia potwierdziło 81,25%

pacjentów oddziałów całodobowych; 88,41% pacjentów oddziałów dziennych i 84,29%

pacjentów poradni. Jako osobę udzielającą największego wsparcia pacjenci opieki

całodobowej i poradni wskazywali najczęściej lekarza; pacjenci oddziałów dziennych -

terapeutę. Większość pacjentów opieki całodobowej (76,25%) przyznała, że pielęgniarki

poświęcają im wystarczającą ilość czasu. Liczba pozytywnych odpowiedzi względem lekarzy

wynosiła 61,25% (p=0,000).Wśród pacjentów oddziałów dziennych 66,67% respondentów

odpowiedziało, że czas poświęcony im przez personel jest wystarczający; wśród pacjentów

poradni odsetek ten wynosił 57,14%. Pacjentów oddziałów dziennych i poradni zapytano

o zadowolenie z włączenia rodziny w proces leczenia. Ankietowani ocenili ten aspekt opieki

średnio na 3,807 punktów(na 5,0).

Wnioski: W celu zwiększania satysfakcji pacjentów psychiatrycznej opieki zdrowotnej

należy wdrożyć rozwiązania organizacyjne, które przyczynią się do zwiększenia ilości czasu

przeznaczanego przez personel na kontakt z pacjentem oraz pozwolą na włączenie rodziny

w proces leczenia.

Słowa kluczowe: satysfakcja pacjenta; samotność; postawy personelu

Key words: patient satisfaction; loneliness; Staff attitude

4 | S t r o n a

Osamotnienie dziecka - konsekwencje w rozwoju MONIKA BOBULSKA1

1Wydział Teologiczny, Uniwersytet Opolski

Wstęp: Problematyka osamotnienia wśród dzieci okazuje się zjawiskiem narastającym

w ostatnich latach. Pozorna dostępność do nowoczesnych środków komunikacji dodatkowo

pogłębia poczucia osamotnienia wśród dzieci ze względu na powierzchownie tworzoną sieć

kontaktów, zamiast trwałych głębokich relacji.

Cel: Zwrócenie uwagi różnych środowisk wychowawczych na problematykę osamotnienia

dzieci poprzez ukazanie konsekwencji w rozwoju dzieci. W artykule zostaną przedstawione

najważniejsze wnioski badaczy tego zjawiska oraz wnioski z badań naukowców zwracających

uwagę na negatywny wpływ poczucia osamotnienia na przyszłe życie dziecka.

Wnioski i wyniki: Zanalizowane i zsyntezowane wyniki przeprowadzonych badań dowodzą,

że wspomniane zjawisko ma tendencję wzrostową. Jak się okazuje, brak prawidłowo

ukształtowanych relacji może skutkować kłopotami w szkole, agresją w stosunku do siebie

jak i do rówieśników, zwiększonymi trudnościami w procesie rozwoju dzieci i młodzieży.

Ważne, aby środowiska, które mają najczęstszy kontakt z dziećmi miały większą świadomość

zagrożeń dzieci wynikających z coraz mniejszej sieci relacji wśród najmłodszej części

społeczeństwa.

Słowa kluczowe: dziecko; osamotnienie; relacje

Key words: child; solitude; relations

5 | S t r o n a

Występowanie zaburzeń depresyjnych w grupie kobiet po 60 roku życia HALINA BRZEŹNIAK1 , BOŻENA MROCZEK1

1Zakład Nauk Humanistycznych w Medycynie Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

w Szczecinie

Wstęp: Zgodnie z raportem GUS-u, wśród populacji osób w starszym wieku w Polsce,

większość stanowią kobiety (59%). Duże rozpowszechnienie objawów depresyjnych może

być konsekwencją obniżenia jakości życia a więc poczucia dobrostanu fizycznego,

psychicznego, szczęścia i zadowolenia z życia wynikającego z problemów zdrowotnych,

socjalnych i środowiskowych.

Cel: Ocena rozpowszechnienia przejawów zaburzeń depresyjnych w populacji kobiet przed

i po 60 roku życia oraz ich związków z jakością życia.

Metoda: W badaniu udział wzięło 401 kobiet w wieku od 19 do 89 lat (M = 48.38; SD =

22.37), które przebadane zostały Skalą Depresji Becka pod kątem nasilenia objawów

zaburzeń nastroju. Podgrupa 296 kobiet w wieku 19-89 lat (M = 57.90; SD=18.18) została

ponadto przebadana kwestionariuszem WHO QOL – Brief pod kątem somatycznej,

psychologicznej, socjalnej i środowiskowej jakości życia.

Wyniki: Niepokojące objawy depresyjne wykazywało łącznie 43,4% kobiet - w tym prawie

53% kobiet po 60 roku życia i 1/3 kobiet młodszych. W grupie starszej aż o 19% więcej

kobiet zdradzało objawy łagodnego epizodu depresyjnego [X2(3) = 18.303; p < 0.001].

Starsze kobiety osiągały średnio o 3 punkty surowe więcej niż młodsze [t(399) = 3.082; p =

0.002], ale nie było istotnego zróżnicowani po 60, 70 i 80 roku życia. Również bez względu

na wiek wyższemu nasileniu objawów depresyjnych towarzyszyło niższej poczucie jakości

życia, najsilniej w aspekcie somatycznym (rho = - 0.544; p<0,001), zaś najsłabiej w ocenie

środowiskowej jakości życia (rho = -0.429; p<0,001).

Wnioski: Występowanie objawów depresji jest częstym zjawiskiem występującym w grupie

kobiet po 60 roku życia. Wraz ze spadkiem jakości życia wzrasta nasilenie objawów

depresyjnych. Znajomość czynników potęgujących występowanie depresji może wpłynąć na

zmniejszenie skali problemu.

Słowa kluczowe: depresja; jakość życia; kobiety

Key words: depression; quality of life; women

6 | S t r o n a

Gdy trudno dotknąć cierpienia - psychiczne aspekty niepełnosprawności i zaburzeń afektywnych KAROLINA CYBULA1

1 Katolicki Uniwersytet Lubelski

"Usiądź ze mną - kiedy choroby nie da się dotknąć. Samotność w niepełnosprawności

i przebiegu zaburzeń afektywnych."

Życie rodzinne, w którym obecne jest dziecko niepełnosprawne nacechowane jest

wieloma trudnościami. Tak, i w szczególności ze strony niepełnosprawnego dziecka jak i jego

sprawnego rodzeństwa. Może ono bowiem czuć się zapomniane i mało potrzebne.

Przychodzi w życiu takiej rodziny moment, w którym wszystkie wysiłki cała rodzina musi

skupić na leczeniu i dziecka niepełnosprawnego. Struktura takiej rodziny może zachwiać się

od swego fundamentu, jeśli nie zadbamy o odpowiednią współpracę specjalistów, którzy

mogą pomóc także sprawnemu rodzeństwu dziecka.

Lecz w wielu przypadkach w psychice dziecka niepełnosprawnego również dzieje się

bardzo wiele. Tym bardziej gdy spotykamy się ze szczególnie surową postawą rodzica.

W wystąpieniu poruszony zostanie problem depresji u osoby niepełnosprawnej oraz

psychospołecznego funkcjonowania i postaw społecznych w stosunku do osób

niepełnosprawnych, zwłaszcza dzieci.

7 | S t r o n a

Samotność w rodzinie WIESŁAW DYK1

1 Instytut Filozofii US

Zagadnienie samotności analizuję w dwóch aspektach:

1. Jako pozytywna i wręcz ewolucyjnie ukształtowana cecha ludzkiego organizmu sprzyjająca

głębszemu kontaktowi z samym sobą. Kontakt wewnętrzny umożliwia: a) rozwojowi

samowiedzy, b) poznanie swej kondycji, c)ożywieniekontaktu z głębią naszego bytu, d)

uwalnia potencjał twórczy, e) rozbudza wyobraźnię oraz 2) Jako negatywna siła:

a)degradujesferę emocji, b) generuje poważne dolegliwości psychiczne i cielesne,

c)wyobcowuje ze wspólnoty ludzkiej, d)wzmaga nieufność do otoczenia, e)sprzyja utracie

sensu życia, f) pozbawia kreatywności, g) przytępia podstawowe instynkty (jedzenia,

komfortu, odpoczynku).

W drugiej części referatu szczególną uwagę poświęcę źródłom genezy destrukcyjnej

samotności w rodzinie. W tym względzie podejmę zagadnienia: 1) genetyczne

uwarunkowanie samotności (uwzględnienie temperamentu, charakteru osobowości), 2)

struktura rodziny, 3) kontakt dziecka z rodzicami, 4) relacje dziecka z nianią, 5) relacje z

rówieśnikami w grupie. W prezentacji zagadnienia będę się posługiwał spostrzeżeniami

psychiatry Anthony’ego Storra.

Mimo iż zakres proponowanych wyżej treści mógłby przekroczyć wyznaczony mi limit

czasowy, to postaram się zdyscyplinować się, bym mógł podjąć krótko zagadnienia: 1)

samotność w zakonie, 2) samotność w więzieniu.

8 | S t r o n a

Trudne 25te urodziny – samotność niesamodzielnych ZOFIA GĄGAŁO1

1Pedagog specjalny, Prezes i założyciel Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom „Bratek”

Z doświadczeń 14 lat pracy edukacyjno-rehabilitacyjnej z osobami niepełnosprawnymi

niesamodzielnymi Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom „Bratek” w Barlinku

Przez wiele nasze państwo inwestuje w edukację i rehabilitację dzieci niepełnosprawnych,

niesamodzielnych, a gdy skończą 25 lat, osoby te spychane są na margines społeczeństwa. Tracą

wszystkie swoje nabyte umiejętności. W systemie pomocy społecznej istnieje luka, w którą wpadają

niepełnosprawni niesamodzielni. Osoby niesamodzielne z niepełnosprawnością sprzężoną oraz

najbliższe środowisko tych osób pozostało samo z problemem. Wraz z rodzinami jest to duża grupa

społeczna – słabo widoczna społeczność wykluczonych.

1. Polska polityka w zakresie opieki nad osobami niepełnosprawnymi niesamodzielnymi

w porównaniu z krajami UE.

2. Nieobecność opieki w myśleniu o niepełnosprawności.

3. Nieufność do opieki instytucjonalnej.

4. Koszty indywidualne i społeczne modelu opartego na zaangażowaniu rodziny, która nie

otrzymuje wsparcia.

5. Formy pozafinansowego wsparcia dla opiekunów i ich obecność w polskim systemie

prawnym.

6. Wsparcie finansowe selektywne.

7. Wnioski.

9 | S t r o n a

Opieka Zindywidualizowana - sposób czy konieczność zapobiegania samotności pacjenta? ELŻBIETA GROCHANS1 1Zakład Pielęgniarstwa Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

Samotność w chorobie ma bardzo różny wymiar, występuje wzajemna zależność,

ponieważ choroba przyczynia się do samotności, ale samotność może również stać się

źródłem choroby. Specyficzna sytuacja dotyczy zwłaszcza osób hospitalizowanych, które

nagle muszą odnaleźć się w zupełnie dla siebie nowej sytuacji - z pobytem w szpitalu.

Niewątpliwie hospitalizacja dla każdego pacjenta jest sytuacją trudną. Związane jest to

głównie z brakiem poczucia bezpieczeństwa, z osamotnieniem, lękiem przed cierpieniem,

brakiem wsparcia oraz koniecznością kontaktów z personelem tworzącym zespół

terapeutyczny.

Współczesne zmiany w opiece zdrowotnej wymagają od wszystkich pracowników

ochrony zdrowia udzielania świadczeń na coraz wyższym poziomie. Dotyczy to również

pielęgniarek, które w swojej codziennej pracy wśród innych grup zawodowych mają

najczęstszy kontakt z pacjentem. Nowoczesnym sposobem opieki nad pacjentem

świadczonym przez pielęgniarki jest koncepcja opieki zindywidualizowanej – inaczej -

skoncentrowanej na pacjencie (PCC – Patient –Centered Care). Amerykański Instytut

Medycyny uznał opiekę zindywidualizowaną za jeden z sześciu celów dotyczących

podnoszenia jakości opieki zdrowotnej w XXI wieku (Institute of Medicine, 2000).

Najważniejsze założenia opieki zindywidualizowanej dotyczą uwzględniania preferencji

pacjenta, zaangażowania pacjentów i ich rodzin w realizację opieki, stworzenia warunków

korzystnych dla pacjenta, rodziny i personelu, zaangażowania wszystkich członków zespołu

terapeutycznego. Jednym z działań możliwych do realizacji w tej koncepcji jest

wykorzystanie modelu opieki Primary Nursing, będącego jak do tej pory najdoskonalszym

modelem, dającym w pełni możliwości realizowania opieki zindywidualizowanej.

10 | S t r o n a

Skazani na samotność? Struktura osobowości osób „przewlekle” samotnych EWA JACKOWSKA1

1 Politechnika Koszalińska, Wydział Technologii i Edukacji

Tematem wystąpienia jest omówienie swoistej postaci osobowości, która czyni

człowieka szczególnie predysponowanym do doświadczenia samotności. Właściwości

aleksytymii, koincydencja z zespołami psychiatrycznymi, psychosomatycznymi, jej

rozpowszechnienie, wpływ na relacje interpersonalne oraz sugestie oddziaływań

psychoterapeutycznych – to główne zagadnienia poruszane w wykładzie.

Pomimo stosunkowo znacznego rozpowszechnienia aleksytymii (w ogólnej populacji

wskaźnik waha się od 9,3 do 18%), istotnego wpływu cech aleksytymii, na jakość życia

człowieka w aspekcie funkcjonowania społecznego, a także związku z problemami

zdrowotnymi, fenomen aleksytymii rzadko bywa przedmiotem prac klinicznych. Być może,

dlatego, że aleksytymianie jest uznawana za zaburzenie psychiczne, a w związku z tym nie

jest włączona do kategorii zaburzeń psychiatrycznych ani w klasyfikacji ICD-10, ani w DSM-

IV. Specjaliści traktują aleksytymię, jako jedną ze struktur osobowości, która pod względem

nasilenia i częstotliwości występuje zgodnie z rozkładem normalnym (Franz i co. 2008).

Faktem jest jednak, że cechy aleksytymii zarówno w wieku rozwojowym jak i dorosłości

znacznie utrudniają „bycie z ludźmi”. Wydaje się, zatem w pełni uzasadnione, aby kliniczne

problemy osób z aleksytymią przedstawić na konferencji podejmującej wieloaspektowe

zagadnienie samotności.

11 | S t r o n a

Depresja u kobiet z okresu pomenopauzalnego IWONA KARPETA-PAWLAK1

1Zakład Nauk Humanistycznych w Medycynie, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

Wstęp: W obecnych czasach społeczeństwo polskie staje się społeczeństwem starzejącym się,

gdzie liczba kobiet przewyższa liczbę mężczyzn. Depresja jest jednym z najczęściej

występujących zaburzeń psychicznych, w których kobiety są bardziej narażone niż

mężczyźni. Spowodowane to może być m.in. przez przebytą menopauzę i występujące

podczas niej objawy wypadowe.

Cel pracy: Celem badania było ukazanie objawów depresyjnych wśród kobiet po przebytej

menopauzie.

Materiał i Metody: Materiał badawczy stanowiły kobiety po przebytej menopauzie

z powiatu stargardzkiego, województwa zachodniopomorskiego. Grupa badana liczyła 128

kobiet. Średni wiek wynosił 64,20 ± 8,61, mediana 65 lat, natomiast moda 66lat. Maksymalny

wiek respondentek to 82 lata, zaś najmłodsza uczestniczka badania miała 47 lat. Badanie

zostało przeprowadzone za pomocą kwestionariuszy: Skali Depresji Becka, Indeksu

Kuppermana, kwestionariusza oceny jakości życia SF-36 oraz autorskiego kwestionariusza

ankiety.Wyniki poddano analizie statystycznej z wykorzystaniem programu PQStat oraz

arkusza kalkulacyjnego Excel. W powyższej pracy użyto test Chi² - niezależności Pearsona.

Został przyjęty poziom istotności statystycznej na poziomie p<0,05.

Wyniki: W przeprowadzonej pracy z depresją ciężką występowało 10 ankietowanych

(7.81%), z depresją umiarkowaną 45 osób (35.16%) oraz nie posiadały żadnych symptomów

depresji 73 kobiety (57.03%). Otrzymane wyniki wskazują na istotny statystycznie wpływ

sytuacji materialnej (p = 0.00096) oraz nasilenia objawów wypadowych podczas trwania

menopauzy(p = 0.000125) na występowanie objawów depresyjnych.

Wnioski: Nasilenie objawów wypadowych wpływa na występowanie depresji wśród kobiet

po przebytej menopauzie. W badaniu uzyskano również znaczący wpływ sytuacji materialnej

respondentek na występowanie objawów depresyjnych. Kobiety po przebytej menopauzie są

grupą narażoną na negatywne skutki tego procesu w ramach zdrowia psychicznego

i fizycznego.

Słowa kluczowe: Skala Depresji Becka, menopauza, objawy depresyjne

Key words: Beck's Depression Scale, Menopause, Depression Symptoms

12 | S t r o n a

Samotność w starości EDYTA KOPACZEWSKA 1 , KATARZYNA SEREDYŃSKA1

1Uniwersytet Szczeciński

Wstęp: Samotność dotyka coraz większej grupy ludzi. Nie zna granic wieku, płci, miejsca

zamieszkania, stanu rodzinnego. Bywa destruktywna i niebezpieczna, potrafi doprowadzić do

śmierci człowieka, ponieważ, gdy człowiek narażony jest na ciągłe, długotrwałe

doświadczanie stresu, podnosi się poziom hormonu stresu tzw. kortyzolu, a ten niszczy

organizm człowieka. Współczesnym społeczeństwom grozi podobno epidemia samotności.

Czy okres późnej dorosłości jest czasem sprzyjającym pojawianiu się poczucia izolacji

i osamotnienia? Jak samotność jest rozumiana i traktowana przez seniorów? Czy istnieją

skuteczne sposoby, by z nią walczyć?

Cel pracy: Poszerzenie wiedzy na temat postrzegania samotności przez osoby w okresie

późnej dorosłości, będące słuchaczami Szczecińskiego Humanistycznego Uniwersytetu

Seniora oraz pensjonariuszami Domu Pomocy Społecznej w Szczecinie.

Materiały i metody: Badania przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego,

z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety jako narzędzia badawczego.

Wyniki i wnioski: Aktywność, zaangażowanie, kontakt z innymi ludźmi, rozwój własnych

pasji powodują, iż nie ma miejsca na smutek i przygnębienie, które według badanych

seniorów są głównym przejawem samotności. Studenci słuchacze Szczecińskiego

Humanistycznego Uniwersytetu Seniora deklarowali nawet, iż mają zbyt mało wolnego

czasu. Z pewnością też na odczucie bycia potrzebnym i brak poczucia samotności wpływają

częste kontakty z rodziną, przyjaciółmi i fakt pozostawania w związku małżeńskim. Wśród

czynników mających wpływ na poczucie samotności seniorzy przede wszystkim wymieniali

śmierć współmałżonka, brak zainteresowania ze strony krewnych, czy też brak hobby.

Samotność jest kojarzona przede wszystkim z pustką, odizolowaniem i brakiem

zaangażowania w życie społeczne. Sporadycznie była ona postrzegana przez ankietowanych

seniorów jako okazja do „bycia z sobą.”

Słowa kluczowe: starość; samotność; izolacja; aktywność; pasja

Key words: aging; loneliness; isolation; activity; passion

13 | S t r o n a

Zachowania zdrowotne i poczucie koherencji słuchaczek uniwersytetów trzeciego wieku o zróżnicowanym profilu działalności KLAUDIA MAGAS1 , MAGDALENA LUBOŃSKA1 , RYSZARD BARTOSZEWICZ1

1 Zakład Dydaktyki Wychowania Fizycznego, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

Okres późnej dorosłości jest czasem radykalnych zmian, które dotyczą wszystkich aspektów

życia człowieka. Przejście na emeryturę powoduje zmianę w hierarchii ról społecznych

dotychczas wypełnianych przez niego. Ograniczenie lub zanik dotychczas dominującej roli

zawodowej pociąga za sobą naturalny spadek aktywności społecznej oraz mniejsze

możliwości osiągnięcia spełnienia i uznania społecznego. Jednocześnie jest to czas

bezpośredniego zaznania biologicznych oraz psychicznych konsekwencji starości, które

przejawiają się potencjalnym zagrożeniem zdrowia oraz komfortu życia. Bezpośrednie

konsekwencje obniżania się obrazu zdrowia i lęk przed dalszym jego postępowaniem stanowi

dla wielu osób w tym okresie życia poważny problem. Wiele z nich dostrzega go i podejmuje

działania prewencyjne w tym zakresie osiągając sukces. W wielu jednak przypadkach

seniorzy nie potrafią samodzielnie podejmować skutecznych działań w tym zakresie. Jednym

ze sposobów pomocy im jest wsparcie społeczne jakie mogą one uzyskać w różnych

instytucjach. Zaliczają się do nich między innymi uniwersytety trzeciego wieku, które mogą

działać przy różnych instytucjach (uczelnie wyższe, jednostki samorządowe, stowarzyszenia

i instytucje wyższej użyteczności publicznej). Wspólną cechą funkcjonowania tych

uniwersytetów, bez względu na charakter instytucji prowadzącej, jest pomnażanie szeroko

rozumianego zdrowia seniorów oraz prewencja chorób późnej dorosłości. Celem opracowania

jest próba wykazania zróżnicowania efektów tych działań w zależności od specyfiki profilu

działalności uniwersytetu trzeciego wieku.

W badaniach, które objęły 60 kobiet będących słuchaczkami dwóch uniwersytetów trzeciego

wieku funkcjonujących przy bardzo zróżnicowanych instytucjach - Ośrodku Kultury

w Jaworze oraz Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu zmierzano do odpowiedzi

na następujące pytania badawcze:

Jakim stanem zachowań zdrowotnych charakteryzują się słuchaczki UTW w badanych

środowiskach?

Jakim poczuciem koherencji charakteryzują się słuchaczki UTW w badanych

środowiskach?

Czy zachodzą związki pomiędzy poczuciem koherencji, a zachowaniami

prozdrowotnymi kobiet w badanych środowiskach?

W badaniach zastosowano sondaż diagnostyczny z wykorzystaniem Inwentarza Zachowań

Zdrowotnych (IZZ) autorstwa Zygfryda Juczyńskiego oraz Kwestionariuszem Orientacji

Życiowych SoC29 Aarona Antonovsky'ego.

W konsekwencji zaobserwowano zróżnicowanie stanu wybranych zachowań zdrowotnych

oraz poczucia koherencji badanych seniorek powiązane ze specyfiką profilu działalności

uniwersytetu, w którym były słuchaczkami. W badanej grupie zarejestrowano również

związki między zachowaniami zdrowotnymi, a poczuciem koherencji. Im wyższy był poziom

poczucia koherencji, tym lepszy deklarowany stan zachowań zdrowotnych.

14 | S t r o n a

Samotność i osamotnienie – konsekwencje zdrowotne i społeczne BOŻENA MROCZEK1 1Zakład Nauk Humanistycznych w Medycynie Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

Samotność jest uniwersalnym doświadczeniem człowieka, które towarzyszy

człowiekowi niemal przez całe życie, występuje w każdym środowisku społecznym

i przybiera różne formy. W tym znaczeniu samotność należy uznać jako problem

indywidualny i społeczny, ponieważ jest stanem, który może wynikać z własnego wyboru,

człowiek samotny nie ma kontaktu z innymi ludźmi, ale utrzymuje kontakt z sobą samym, ze

swym światem wewnętrznym. Wówczas samotność daje przestrzeń na odpoczynek, jest

samotnością dobrą, z wyboru. Istnieje jednak samotność zła, cierpka, gorzka wiążąca się

z poczuciem osamotnienia, opuszczenia, izolacji społecznej i wykluczenia. Wśród badaczy

zjawiska samotności panuje zgodne przekonanie, iż stała się ona „chorobą naszych czasów”,

chorobą cywilizacyjną, której skala osiąga rozmiary trudne do określenia. Samotność jako

doświadczenie indywidualne, zależne od sytuacji w jakiej znalazł się człowiek, umożliwia

wyszczególnienie wspólnych cech, które pozwalają na sklasyfikowanie zjawiska. Wyróżnić

można samotność społeczną, psychiczną (osamotnienie) i moralną. Cramer i Barry (1999),

obok samotności społecznej i emocjonalnej, wyróżniły dodatkowo negatywną emocjonalność

i samotność rodzinną.

Inny rodzaj samotności to poczucie osamotnienia, które może być konsekwencją

depresji, ale też depresja powoduje, że człowiek oddala się od innych ludzi, nie znajdując

zrozumienia. Najbardziej bolesnym aspektem depresji jest poczucie bezradności i bezsilności.

Człowiek czuje się jak w pułapce, nie ma nadziei na poprawę swojego stanu i nie potrafi sobie

poradzić z własnymi uczuciami. Depresja jest bardzo niebezpieczną, wyniszczającą chorobą,

powoduje emocjonalny ból, problemy w życiu społecznym i rodzinnym, zwiększa podatność

na inne choroby, często kończy się samobójczą śmiercią. Statystyki podają, że w roku 2014

samobójstwo popełniło 177 dzieci, najmłodsze dziecko miało niespełna 9 lat, podjęło próby

samobójczej 600 dzieci; koło 8 tysięcy dzieci w Polsce leczyło się w roku 2016 z powodu

depresji.

Cacioppo i Patrick (2008) utrzymują, że samotność rozpoczyna błędne koło przeżyć

psychicznych i społecznych oraz sprzężenie zachowań jednostki i członków grup

społecznych. Osoby samotne często błędnie interpretują działania innych, którzy podejmują

próby włączenia ich do wspólnych działań, ponieważ generalnie nie mają do nich zaufania.

Nie dążą do przełamywania schematu myślenia o innych. Taka postawa powoduje narastanie

wycofania, pesymizm, wzmagającą się izolację społeczną. Potrzeba kontaktów społecznych

jest na tyle silna, że osoby odizolowane dążą do tworzenia paraspołecznych relacji – przy

pomocy bohaterów telewizyjnych programów czy domowych zwierząt. W tym znaczeniu

samotność jest wyniszczającym stanem psychicznym, który charakteryzuje się głębokim

poczuciem pustki, bezwartościowości, braku kontroli oraz poczuciem osobistego zagrożenia.

Podsumowanie

Samotność funkcjonuje w wymiarze temporalnym, która zdaniem Ryszarda Ridela

(1991) jest straszną trwogą, która ogarnia i przenika człowieka. Wyjaśnienie przeżywania

samotności jako skutek słabych więzi emocjonalnych w stosunkach rodzinnych i społecznych

oraz niedocenianiem potrzeb psychospołecznych człowieka, jest uproszczeniem, niemniej

pozwala zrozumieć główną przyczynę osamotnienia.

15 | S t r o n a

W sprawie człowieka. Filozoficzne refleksje odnośnie samotności, nędzy symbolicznej i walki o uznania

ADRIAN MRÓZ1

1 Instytut Filozofii, Uniwersytet Jagielloński

Wstęp: Grozi nam epidemia samotności i izolacji społecznej (Maskal 2017) i zarazem jest to

doświadczenie wspólne wszystkim ludziom (Johansson i Andreasson 2017). Jak to możliwe,

że wspólne doświadczenie, coś o czym pozytywnie myślimy, jest zagrażające? Jedno

wyjaśnienie dotyczy interakcjonizmu symbolicznego w którym spotkanie i sytuacje społeczne

mają głęboki wpływ na emocjonalne samopoczucie człowieka. Coraz częściej to spotkanie

jest zapośredniczone przez techne i „porządki wyobrażeniowe”.

Cel: Filozoficzna refleksja odnośnie samotności w kontekście walki o uznanie człowieka

przez innego oraz „nędzy symbolicznej”, francuskiego filozofa techniki, Bernarda Stiegler.

Zdaniem Stiegler źródłem problemu samotności tkwi w tendencji współczesnej kultury

konsumpcjonistycznej do zaburzenie popędów libidalnych i procesu ujednostkowienia.

Metoda: Analiza oparta na dekonstrukcyjnym pojęciu „farmakon” przeprowadzana jest

refleksja egzystencjalna na dostępnej literaturze filozoficznej, zwłaszcza autorów takich jak:

Bernard Stiegler, Paul Ricoeur, Sherry Turkle, Philip Zimbardo, Angie Voela jak

i starożytnych filozofów takich jak Platon. Wniosek dociekań filozoficznych jest taki, że

samotność musi być pomyślany w duch „farmakologicznym”, jako coś co posiada zarazem

potencjał leczniczy jak i szkodliwy. W myśleniu o samotności kluczowe jest pojęcie

„rórznica” (błąd ortograficzny jest celowy, por. różnia, différance - (Marzec 2011)). Stanowi

to jednocześnie odraczanie i odsyłania. Wówczas samotność to nie proste przeciwieństwo

wywodzące się z rzeczywistości ubogiej i osamotniające, ale z asymptotycznych trajektorii

dwóch odrębnych bytów, wywołując „tego, co nie istnieje” i to, co jest. Problematyczny

wymiar dotyczy przede wszystkim „proletaryzacja” (zapomnienie) wiedzy-jak żyć.

Słowa kluczowe: filozofia; samotność; izolacja społeczna

Key words: philosophy; loneliness; social isolation

16 | S t r o n a

Dzienny Dom Pobytu w Świnoujściu, jako antidotum na samotność ludzi starszych AGNIESZKA NIERADKO-HELUSZKO1

1 Zakład Nauk Humanistycznych w Medycynie Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

Wstęp: Pragniemy długiego szczęśliwego życia, pięknej starości, odpoczynku na emeryturze,

radości z kontaktu z wnukami. Jednocześnie bardzo boimy się starości, nie chcemy zmagać

się z chorobami, samotnością czy poczuciem odrzucenia z powodu nieprzydatności. Z całą

pewnością wiek dojrzały nie jest czymś, co powinno nas zaskakiwać. To naturalna kolej

rzeczy, z którą prędzej czy później musimy się pogodzić, a nawet zaprzyjaźnić. W Polsce jest

wiele placówek, które stwarzają seniorom możliwość aktywnie spędzonego czasu. Niestety

nie wszystkie z nich spełniają tę rolę rzetelnie. Aby dokonać sumiennie tej oceny, należało się

przyjrzeć szeroko pojętej problematyce starości, jej aspektach, potrzebach, pojęciu

samotności i osamotnienia, jak również krótkiej historii Dziennego Domu Pobytu w

Świnoujściu.

Cel: Celem pracy było sprawdzenie czy prowadzenie placówki Dziennego Domu Pobytu

w Świnoujściu determinuje, jakość życia jej uczestników.

Materiał i metoda: Badanie zostało przeprowadzone wśród 16 osób, (50% - kobiety, 50% -

mężczyźni) korzystających z usług placówki przeznaczonej dla 25 osób. Pensjonariusze to

osoby w przedziale wiekowym 60 do 82 lata. Badanie przeprowadzono za pomocą

kwestionariusza ankiety zawierającego 31 pytań dotyczących zdrowia fizycznego, czynników

wpływających na zapisanie się do placówki, sytuacji rodzinnej jak i społecznej, jakości życia

seniorów oraz oddziaływania placówki na respondenta.

Wyniki: Z badań wynika, iż zdecydowana większość seniorów nie potrafi zagospodarować

sobie czasu w taki sposób by był on dla nich satysfakcjonujący. Utrzymywanie kontaktów

rodzinnych i ich rodzaj, determinuje uczęszczanie podopiecznych do placówki DDP.

Wnioski: Uczęszczanie do placówki jest dla podopiecznych satysfakcjonującą formą życia

społecznego i znacznie wpływa na jego jakość.

Słowa kluczowe: starość; Dzienny Dom Pobytu; samotność; jakość życia

Key words: senility; Daily Stay Home; loneliness; quality of life

17 | S t r o n a

Związek między chorobą przewlekłą, a samotnością RAFAŁ ORZECH1

1 Instytut filozofii, Uniwersytet Szczeciński

Wstęp: Istnieje związek pomiędzy chorobą przewlekłą, a samotnością. Własne przeżycia

związane z przebytą chorobą układu pokarmowego pomogą oddać istotę złożonego

zagadnienia.

Cel pracy: Ukazanie ścisłej zależności, jaka wynika z faktu, że pacjent cierpiący na chorobę

przewlekłą czuję się osobą samotną.

Materiał i metody: Metoda omawianego zagadnienia jest analityczno-syntetyczna oparta

o własne przeżycia i doświadczenia z wielu pobytów w szpitalu pacjenta Rafała Orzecha.

Wyniki i wnioski: 1. Samotność dotyczy bardzo często chorób przewlekłych. 2. Budzenie

różnych stanów emocjonalno-psychicznych u osób chorych na choroby przewlekłe (np. brak

możliwości powrotu do zdrowia, trwałe inwalidztwo, uzależnienie od pomocy drugich osób

w wykonywaniu codziennych obowiązków, a nawet lęk przed śmiercią). 3. Poczucie bycia

niepotrzebnym w środowisku pracy, szkoły, wśród rodziny i znajomych.

Słowa kluczowe: choroba przewlekła; samotność; pacjent

Key words: chronic disease; loneliness; patient

18 | S t r o n a

Samotność w obliczu spraw ludzkich JULITA ORZELSKA1

1 Instytut Pedagogiki, Uniwersytet Szczeciński

Troska o jakość egzystencji stanowić powinna fundament w myśleniu o człowieku.

Złożoność, nieprzewidywalność czy pułapki życia wymagają wysiłku skupienia na własnym

„ja”, autentyczności swoich pragnień i zachowań, często wypieranych lub zastępowanych

namiastkami potęgującymi poczucie osamotnienia.

Uwypuklenie znaczenia samotności dojrzale pojmowanej, do której człowiek potrafi

dorosnąć, która staje się pożądaną sytuacją, jeżeli wyjdzie się jej naprzeciw własną

refleksyjnością, przejmując odpowiedzialność za własny los.

Źródło inspiracji stanowią myśli Jana Szczepańskiego, które zasługują na szczególną uwagę,

gdyż dostarczają paradygmatycznej perspektywy dla pedagogiki, służąc wypracowaniu

szeregu ważnych tez, odnoszących się do analizowanych miedzy innymi kategorii:

człowieczeństwa, pogardy, obojętności, obrazu samego siebie, irracjonalności, wyobraźni itd.

Uwypuklone, ważne akcenty dotyczące obszaru samotności, obecne u Jana Szczepańskiego,

wpisują się w obszar problematyki egzystencjalnej, jako skupionej na rozpatrywaniu spraw

ludzkich, mających niekwestionowane znaczenie w myśleniu o człowieku. Wspieranie

człowieka w próbach zmagania się z własną kondycją egzystencjalną, tworzenie warunków

dla powstawania zarysów niepowtarzalnej tożsamości, ułatwia mu dostęp do potencjału

rozwojowego, do konstruktywnego zmagania się z samym sobą w każdym momencie

swojego życia, bez poczucia osamotnienia. Perspektywa Szczepańskiego z jego rozumieniem

„spraw ludzkich” wyznacza pole zadań dla pedagogiki nie tylko w odniesieniu do samotności

i osamotnienia, wszak skupienie, na jakości przeżywania własnego życia przez człowieka

uznać należy za wiodącą troskę egzystencjalną.

Słowa kluczowe: rozwój osobowości; kryzys tożsamości; zaburzenia przystosowania;

zaburzenia depresyjne

Key words: personality development; identity crisis; adaptation disorders; depressive

disorders

19 | S t r o n a

„Jest w swoim świecie" - stereotyp czy rzeczywistość osoby z autyzmem? ANNA PROKOPIAK1

1 Wydział Pedagogiki i Psychologii , Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

Wstęp: Pojęcie samotność jest używane powszechnie, jego definicja nie jest jednak

jednoznaczna. Przegląd definicji w filozofii, literaturoznawstwie, psychologii, socjologii,

teologii czy psychiatrii jest punktem wyjścia do sformułowania wspólnych cech samotności:

samotność wynika z niedostatków stosunków międzyludzkich, jest doświadczeniem

subiektywnym, jest nieprzyjemna i stresująca. Przytoczone badania wskazują, że osoby

z zaburzeniami ze spektrum autyzmu odczuwają samotność. Przytoczone badania wskazują,

że osoby te są w stanie budować znaczące więzi z rówieśnikami.

Cel: Diagnoza poczucia osamotnienia nastolatków i dorosłych osób z autyzmem.

Materiał i metody: Artykuł prezentuje przeprowadzone jakościowe analizy 26 wywiadów

pogłębionych z nastolatkami i osobami dorosłymi z zaburzeniami ze spektrum.

Wyniki i Wnioski: Wyniki analiz jednoznacznie wskazują, że osoby z zaburzeniami ze

spektrum autyzmu na przestrzeni życia doświadczają dotkliwie samotności z powodu braku

kontaktów interpersonalnych. Mimo częstych trudności z nawiązywaniem

i podtrzymywaniem relacji pragną ich bardzo. Wymagają pomocy w tym obszarze poprzez

trenowanie niezbędnych umiejętności społecznych, ale również konstruowania dla nich

sytuacji społecznych intensyfikujących okazje do spotkań rówieśniczych. Jedną z propozycji

może być wolontariat koleżeński, rozumiany, jako nieformalne relacje o różnym stopniu

zażyłości i symetryczności.

Słowa kluczowe: autyzm; samotność; relacje rówieśnicze

Key words: autism; loneliness; peer relationships

20 | S t r o n a

Ocena wiedzy osób otyłych na temat prawidłowego odżywiania i korzyści płynących z aktywności fizycznej JANINA DANUTA RZESZOT 1

1 WYŻSZA SZKOŁA SPOŁECZNO- PRZYRODNICZA im. Wincentego Pola w Lublinie Wydział Fizjoterapii

Wstęp: W Polsce 61 procent mężczyzn i 50 procent kobiet cierpi na nadwagę i otyłość.

Świadomość ludzi na temat otyłości w naszym kraju rośnie. Wdraża się różne programy walki

z tą chorobą, jednym z nich jest propagowanie zdrowego odżywiania wśród dzieci

i młodzieży.1 Pozostanie przez dłuższy czas w małej aktywności fizycznej może prowadzić do

otyłości. Aktywność fizyczna jest elementem do wzmożonego wydatku energii w formie

żywności i utrzymania ujemnego bilansu energetycznego to znaczy ilość energii zużytej jest

większa od dostarczanej. 2

Cel: Celem mojej pracy było sprawdzenie wiedzy ludzi otyłych czynnie odchudzających się

w Poradni prawidłowego odżywiania i odchudzania w Zwoleniu czy wiedzą jak prawidłowo

odżywiać się i czy ruch jest dobrym lekiem na ich przypadłość. Przeprowadziłam również

ankietę wśród studentów zaocznych Wyższej Szkoły Społeczno- Przyrodniczej im.

Wincentego Pola w Lublinie sprawdzającą również tą wiedze.

Materiał i metody: Materiałem badawczym mojej pracy są ludzie otyli czynnie

odchudzający się w Poradni Prawidłowego Odżywiania i Odchudzania w Zwoleniu. Jak

również studenci zaoczni nie odchudzający się, 30 osób. W badaniach moich została

wykorzystana metoda sondażu diagnostycznego, jest ona odpowiednia do mojego typu pracy.

Zastosowana jest technika ankietowa i na jej potrzeby opracowany kwestionariusz ankiety.

Wyniki W ankiecie nr 1 BMI- 95% nadwaga, 4% jest otyła i 1% ma otyłość patologiczna.

Z tego możemy od razu wywnioskować że mają małą wiedzę na temat zdrowego trybu życia,

są otyli cały czas.

Wnioski: Sport i właściwa, zbilansowana dieta to najlepszy sposób, by na długo zachować

wigor, kondycję i radość życia. Dietetycy od dawna mówią, że jesteśmy tym co jemy.

Trenerzy dopowiadają do tego, że czujemy się tak jak ćwiczymy.3

21 | S t r o n a

Poczucie samotności u adolescentów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu AGNIESZKA SIEDLER

Wstęp: Jedną z cech zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD) są trudności w zakresie interakcji

społecznych, uwzględniające deficyty w komunikacji, odwzajemnianiu emocjonalnym oraz

umiejętnościach społecznych. Częste są również problemy z nawiązywaniu oraz

podtrzymywaniu relacji społecznych, funkcjonowaniu w grupie rówieśników, mogące

prowadzić do wysokiego poczucia samotności.

Cel badania: Celem badania było zbadanie zależności pomiędzy poczuciem samotności,

natężeniem cech zaburzeń ze spektrum autyzmu oraz funkcjonowania poznawczego.

Materiały i metody: W badaniu wzięło udział 25 adolescentów z zaburzeniami ze spektrum

autyzmu w wieku od 14 do 19 lat oraz 25 adolescentów neurotypowych. Badanie prowadzone

było za pomocą metod kwestionariuszowych - zostały użyte polskie wersje skali do pomiaru

poczucia samotności De Jong Gierveld oraz kwestionariusza Autism Quotient Barona-Cohena

w wersji dla nastolatków. Przeprowadzono również próby mające na celu ocenę

funkcjonowania poznawczego badanych, które były wykonywane podczas spotkania

indywidualnego.

Wyniki: Wyniki badania pokazały, iż poczucie samotności związane jest zarówno z samym

występowaniem zaburzeń ze spektrum autyzmu jak i z ich nasileniem. Wykazano również

związek poczucia samotności z wynikami prób poznawczych w grupie nastolatków

z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

Wnioski: Uzyskane wyniki sugerują, iż postrzeganie samotności w przypadku adolescentów

z zaburzeniami ze spektrum autyzmu może być moderowane przez ich poziom

funkcjonowanie poznawczego. Wnioski te wymagają jednak przeprowadzenia badań na

większej próbie z uwzględnieniem dodatkowych pomiarów dotyczących funkcjonowania

poznawczego.

Słowa kluczowe: samotność, zaburzenia ze spektrum autyzmu, funkcje poznawcze, Zespół

Aspergera

Key words: loneliness, autism spectrum disorders, cognitive function, Asperger’s Syndrome

22 | S t r o n a

Językowy obraz samotności w polszczyźnie dawnej i współczesnej ELŻBIETA SKORUPSKA-RACZYŃSKA1

1 Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim

Artykuł stanowi syntezę wiedzy na temat etymologii leksemu samotność oraz jemu

pokrewnych; zawiera przekrój wiedzy na temat konceptualizacji samotności w kulturze.

Odzwierciedlenie uczucia samotności odnajdujemy w języku, w literaturze polskiej ale

i obcej, we frazeologii i przysłowiach. Samotność jako abstrakt identyfikowana jest

indywidualnie, ale też przez pryzmat standardu i stereotypu. Stereotypowo człowiek samotny

jest smutny, wyalienowany, cierpiący. Symbolem samotności jest sowa, wieża, sosna i palec.

23 | S t r o n a

Frailty syndrome - czy implementacja jest możliwa w Polsce? ANETA SOLL1 ,2 , DONATA KURPAS1 ,2 1 Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu 2 Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu

Projekt FOCUS (Frailty Menagement Optimisation through EIP AHA Commitmenments and

Utilisation of Stakeholdersinput - Optymalizacja opieki nad pacjentami z zespołem słabości

przez zobowiązania EIP AHA i wykorzystania udziału decydentów) jest projektem

kierowanym do osób w wieku podeszłym z pre-frail oraz frail. Celem projektu jest

zmniejszenie obciążenia zespołem słabości w populacji osób w wieku podeszłym w Europie

poprzez wspierania partnerów w ramach konsorcjum Europejskiej Innowacji Partnerstwa dla

Aktywnego Zdrowego Starzenia (European Innovation Partnership for Active Healthy

Ageing– EIPAHA) ze szczególnym podkreśleniem istoty wczesnej diagnostyki oraz opieki

nad wybranymi subpopulacjami w wieku podeszłym. Projekt podzielony jest na kilka etapów.

Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu odpowiedzialny jest między innymi za WP 7 –

Testowanie wytycznych. W ramach WP7 zostały utworzony grupy interwencyjne wśród osób

w wieku podeszłym. Projekt będzie składał się z trzech etapów. W pierwszym pacjenci

poznali problem zespołu słabości, objawy i metody prewencji schorzenia, osoby z frailty lub

pre-frailty zostały zakwalifikowane do kolejnego etapu projektu – wdrożenia interwencji.

Każdy z uczestników wybrał grupę, w której chciałby uczestniczyć: dietetyczną, aktywności

fizycznej, kompleksowej terapii (grupa połączona z aktywnością fizyczną). Oprócz prostych

testów oceniających sprawność fizyczną i umysłową pacjenci wdrażają modyfikacje

żywieniowe – określone przed doradcę żywieniowego, a także podejmują aktywność fizyczną

przez wykonywanie przygotowanych zestawów ćwiczeń. Pierwszy etap interwencji trwał trzy

miesiące, po których ponowiono pomiary i testy. Drugi etap będzie trwał kolejne trzy

miesiące, po których ponownie zostaną powtórzone pomiary i testy.

Strona projektu: http://www.focus-aha.eu/

Słowa kluczowe: zespół słabości; interwencje; Projekt FOCUS

Key words: frailty syndrome; interventions; FOCUS project

24 | S t r o n a

Przezwyciężenie samotności przez osobę z niepełnosprawnością wzroku w wiek informacyjno-komunikacyjnych technologii

ANDREY TIKHONOV1

1Instytut Politologii Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego

Będąc zjawiskiem wielowymiarowym i z punktu widzenia nauki interdyscyplinarnym,

niepełnosprawność wzroku zagraża, jakości życia człowieka i naraża go na wykluczenie

społeczne, ekonomiczne i polityczne. Osoba z niepełnosprawnością wzroku ma do czynienia

z trudnościami w samodzielnym poruszaniu się, może mieć ograniczony dostęp do edukacji,

rynku pracy i do uczestnictwa w wydarzeniach o charakterze społecznym. To powoduje, że

osoba odczuwa samotność, co negatywnie wpływa na stan zdrowia zarówno fizycznego, jak

i psychicznego. Współczesne środki przewrócenia sprawności mają na celu jak

w najwyższym stopniu zastąpić utraconą funkcję organizmu. Sprzęt specjalny

i oprogramowanie udźwiękawiające tworzą warunki dla realizacji różnorodnych praw osób

niewidomych i słabowidzących oraz, ułatwiając proces uspołecznienia, pozwalają zająć im

odpowiednie stanowiska w różnych grupach. W wiek informacyjno-komunikacyjnych

technologii osoby z niepełnosprawnością wzroku mają więcej możliwości na pokonanie

samotności.

25 | S t r o n a

„Cisza, a rozwój osoby”

MAŁGORZATA WAŁEJKO1

1 Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Szczecińskiego

Wstęp: Wobec dyktatury hałasu, chaosu i pośpiechu, odkrycie ciszy jako kategorii

pedagogicznej może umożliwić rozedrganemu człowiekowi kojące dotarcie do własnego Ja

oraz źródłowych zasad ludzkiej egzystencji.

Cel pracy: Celem dyskursu jest opisanie zapomnianej wartości ciszy dla osobowego

i osobowościowego (moralnego i twórczego) rozwoju osoby na przestrzeni całego życia.

Pedagogiczna perspektywa pozwala na uchwycenie i przybliżenie funkcji ciszy: m.in.

edukacyjnej, wychowawczej, kulturotwórczej i mistycznej.

Materiał i metody: Przedstawiona praca ma charakter hermeneutyczny, stanowiąc analizę

literatury z zakresu pedagogiki, filozofii, psychologii oraz teologii, by w możliwie szerokim

stopniu zarysować potencjał i potrzebę, a nawet konieczność, włączania ciszy do

pedagogicznej teorii i praktyki. Autorami, których prace wykorzystano, są m.in. Teresa

Olearczyk, John P. Miller, Erling Kagge, Maksymilian Nawara, Korneliusz Wencel, Robert

Sarah, Michael Hollar, Harold D. Roth.

Wyniki i Wnioski : Wobec zarysowanych, inspirujących korzyści, które – w aspekcie

pedagogicznym i psychologicznym – wynikają ze świadomie podejmowanych okresów ciszy

i separacji, zadziwia znikoma obecność rzeczonego zagadnienia w rodzimej i światowej myśli

pedagogicznej. Niewątpliwym postulatem i wnioskiem z przedłożonych badań jest idea

swoistej „promocji” ciszy jako formy i metody wychowania osoby.

Słowa kluczowe: nauki społeczne; pedagogika i wychowanie; rozwój osobowy; separacja

Key words: Social sciences; Education; Personal development; Separation

26 | S t r o n a

Senność dzienna, jako przyczyna samotności u osób po 60 roku życia WERONIKA WOLIŃSKA 1

1Zakład Nauk Humanistycznych w Medycynie Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

Wstęp: Sen jest niezbędny dla naszego zdrowia oraz prawidłowego funkcjonowania w ciągu

dnia. Zapewnia nam odpoczynek i niezbędną regenerację organizmu. Jednym z rodzajów

zaburzeń snu jest senność dzienna, inaczej nazywana hipersomnią lub nadmierną sennością

w ciągu dnia. Senność dzienna jest częstym problemem wśród osób po 60 roku życia,

a powodem tego mogą być choroby współistniejące oraz inne problemy zdrowotne np.

depresja. Odczuwanie senności w ciągu dnia jest skutkiem wielu zależnych od siebie

czynników, a nie tylko przyczyną. Podobną zależność można dostrzec w przypadku

samotności. Samotność jest stanem emocjonalnym człowieka wynikającym najczęściej

z braku pozytywnych relacji z innymi osobami. Wraz z wiekiem nasilają się problemy ze

snem, które w konsekwencji mogą powodować depresję, a depresja sprzyja osamotnieniu

zarówno temu odczuwanemu chwilowo jak i ciągłemu poczuciu samotności i wykluczenia.

Cel: Celem pracy była ocena częstości występowania senności dziennej u osób po 60 roku

życia.

Materiał i metoda: Badanie zostało przeprowadzone wśród 131 osób po 60 roku życia

(72,51% - kobiety, 27,48% - mężczyźni).Średnia wieku wyniosła 68,12 ± 6,63. Badanie

przeprowadzono za pomocą kwestionariusza ankiety składającego się z: Ateńskiej Skali

Bezsenności (AIS), Skali Senności Epworth (ESS),Skali Depresji Becka oraz z autorskiego

kwestionariusza ankiety zawierającego dane socjo-ekonomiczne.

Wyniki: U niespełna 20% ankietowanych wykazano występowanie łagodnej oraz

umiarkowanej senności w ciągu dnia, natomiast ponad 30% ankietowanych cierpi na łagodną

depresję. Wyniki uzyskane za pomocą Skali Depresji Becka zestawionej z Skalą Senności

Epworth wskazują istotnie statystyczny związek pomiędzy występowaniem senności

dziennej, a depresyjnością (p=0,016).

Wnioski: Odczuwanie senności w ciągu dnia wśród osób po 60 roku życia jest częstym

problemem zdrowotnym. Senności dzienna współwystępuje z nasileniem depresyjności

i może powodować jej dalsze nasilenie.

Słowa kluczowe: senność dzienna; bezsenność; samotność; depresyjność; osoby po 60 roku

życia

Key words: daytime somnolence; insomnia; loneliness; depressiveness; people after 60 year

of age

27 | S t r o n a

Uwikłane w przemoc PAULINA ZABIELSKA1 , MARTA GIEZEK1 , MARTA BAŻYDŁO2 , MONIKA PASZKIEWICZ1 ,

BARBARA MASNA3 , BEATA KARAKIEWICZ1

1 Zakład Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego Katedry Medycyny Społecznej Pomorskiego

Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie 2 Zakład Prawa Medycznego Katedry Medycyny Społecznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

w Szczecinie 3 Środowiskowy Dom Samopomocy w Szczecinie

Wstęp: Przemoc w rodzinie stanowi poważny problem, który prowadzi do wielu

negatywnych konsekwencji takich jak ból, samotność czy deprywacja. Grupą szczególnie

narażoną na zachowania przemocowe są osoby starsze, których odsetek ciągle wzrasta.

Cel pracy: Analiza zjawiska przemocy doznawanej i stosowanej przez kobiety po 60 roku

życia w Gminie Miasto Szczecin.

Materiał i metody: W procesie badawczym przeprowadzono dwa wywiady zbiorowe

w interdyscyplinarnym gremium doradczym oraz przeanalizowano 1299 formularzy „A”

Niebieska Karta (NK) wszczętych w latach 2012 oraz 2013 na terenie Gminy Miasto

Szczecin. Z materiału ilościowego wyłoniono NK dotyczące kobiet doznających przemocy

(151 kobiet; średni wiek 68,87) lub stosujących przemoc (14 kobiet; średni wiek 68,21),

w wieku 60+.

Wyniki: Osobami najczęściej stosującymi przemoc wobec kobiet byli zstępni (79;52,3%).

Formą przemocy stosowaną w największej ilości przypadków była przemoc psychiczna,

zarówno wobec kobiet (149;98,7%) jak i przez kobiety (14;100%). Istotne różnice

międzypłciowe dotyczące stosowanej przemocy wykazano w przypadku kontrolowania

(p=0,024). Działaniem podejmowanym najczęściej w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa

osobie doznającej przemocy było powiadomienie policji (59;39,1%). Połowa badanych kobiet

– sprawców stosuje przemoc wobec małżonka (7;50%). Analiza czasu trwania przemocy

stosowanej przez kobiety wykazała, że równo po 42,9% pań stosowała przemoc w okresie 1-3

lat oraz dłużej niż 7 lat.

Wnioski: 1. Płeć jest istotnym czynnikiem warunkującym charakter występowania przemocy

w rodzinie. 2. Należy wzmocnić działania mające na celu zapewnienie pomocy kobietom

doznającym przemocy oraz stosującym przemoc.

Słowa kluczowe: przemoc; osoba stosująca przemoc; osoba doznająca przemocy

Key words: violence; violent person; victim of violence

28 | S t r o n a

Starość w opinii studentów

KRZYSZTOF ZDZIARSKI 1

1 Zakład Nauk Humanistycznych w Medycynie Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

Wstęp: Starość jest ważnym etapem życia różnie odbieranym i ocenianym przez

współczesnych ludzi, zwłaszcza młodych. Interesujący jest fakt społeczny, że młodzież ufa

osobom starszym i ceni ich życiowe doświadczenie. Podjęte w tej przestrzeni badania miały

na celu ukazanie z pozycji studenta wizerunku człowieka starszego oraz stworzenie

perspektywy własnej starości, widzianej z pozycji człowieka młodego.

Metodyka: Badania przeprowadzono wśród studentów Pomorskiego Uniwersytetu

Medycznego na kierunkach: lekarskim, dietetyce oraz ratownictwie medycznym. Narzędziem

badawczym był autorski kwestionariusz ankiety, zawierający 22 pytania. Analizy i obliczeń

statystycznych dokonano na podstawie zebranych danych w elektronicznej ankiecie.

Wyniki: Uzyskane wyniki wskazują na pozytywne spostrzeganie starości przez studentów,

którzy ten okres życia charakteryzują jako okres biologicznych zmian, które zachodzą

w organizmie człowieka oraz jako wartościowy etap życia, który daje możliwości dalszego

rozwoju. Niechęć do zmian, religijność, doświadczenie, mądrość życiowa, krytyka młodych

– to zachowania, które wg. respondentów charakteryzują osoby starsze. Wyniki badań

również ukazują wizję własnej starości obecnych studentów, którzy często myślą o swojej

starości i w znacznej mierze obawiają się tego okresu życia. Ujawniają także, że w starości

chcieliby odpoczywać, realizować swoje pasje, podróżować. a także wychowywać wnuki.

Wnioski: Badania przeprowadzone wśród studentów dotyczące starości ukazują pozytywne

nastawienie do osób starszych, a także wskazują na optymistyczne spojrzenie na osobistą

starość studentów. Samotność jest nieodłącznym elementem tego okresu życia i może

stanowić problem, którego obawiają się studenci, obserwując obecnie ten stan u ludzi

starszych i widząc jego konsekwencje.

Słowa kluczowe: starość; samotność; student; opinia

Key words: senility; loneliness; student; opinion

29 | S t r o n a

Praca zbiorowa pod redakcją:

prof. dr hab. n. med. Jacka Rudnickiego

ISBN 978-83-931670-9-8