Badanie Podręcznika MEN "Nasz Elementarz" dla dziennika Rzeczpospolita

RAPORT Z BADANIA NAUCZYCIELI na temat podręcznika MEN

Warszawa, marzec 2015

Inspiracją do przeprowadzenia badania było wprowadzenie od roku szkolnego2014/2015 bezpłatnego podręcznika wydawanego przez Ministerstwo EdukacjiNarodowej Nasz Elementarz.

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił w dniu 30 maja 2014 r. ustawę o zmianieustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw. Główne zmiany polegająna wyposażaniu szkół podstawowych w podręczniki do edukacji wczesnoszkolnejw klasach I-III (które zapewnia Minister Edukacji Narodowej) oraz zapewnieniuwszystkim uczniom szkół podstawowych (i gimnazjów) prawa do bezpłatnego dostępudo podręczników i materiałów edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego.

Zmiana ustawy i wprowadzenie we wrześniu bezpłatnych podręcznikówdla wszystkich uczniów klas pierwszych szkół publicznych od początku budziło wielekontrowersji.

Tło badania (1/2)

Zarówno rodzice, jak i nauczyciele uczniów z klas pierwszych obawiali się jakości,wyglądu oraz poziomu merytorycznego podręcznika zaproponowanego przez MEN.Konsultacje trwały krótko. Nie bez znaczenia był także termin napisania, wydaniai rozdystrybuowania podręcznika do szkół.

Podręcznik Nasz Elementarz w swoim założeniu jest podręcznikiem wykorzystywanymprzez kilka roczników pierwszaków. Uczniowie zostawiają podręcznik w szkole,nie mogą w nim pisać. Nauczyciele mieli mało czasu na zapoznanie się z treściami,które będą przerabiać z uczniami w ramach programu nauczania. Istotne było takżepodzielenie Naszego Elementarza na cztery części, przekazywane szkołom w odległychod siebie terminach.

Obecnie trwają prace nad przygotowaniem podręczników ministerialnych dla drugichklas szkół podstawowych.

Tło badania (2/2)

Celem badania było dowiedzenie się, co nauczyciele Edukacji Wczesnoszkolnejpracujący od września 2014 roku z Nowym Elementarzem sądzą o zmianachdotyczących nowego podręcznika.

Badanie miało dać odpowiedź, jak po zakończonym pierwszym semestrze naukinauczyciele pierwszych klas szkół podstawowych oceniają realizację programunauczania zawartego w podręczniku ministerialnym oraz czy zmiana obowiązującegopodręcznika jest znacząca względem jakości merytorycznej w porównaniudo poprzednio używanych podręczników.

Wnioski z badania miały także dać jasną odpowiedź na temat zalet i wad NaszegoElementarza.

Cel badania

Badanie było przeprowadzone w dniach 20.01. - 08.02.2015 r.

Badanie zostało zrealizowane w systemie do badań internetowych 3S, zgodnie z zasadamii standardami badań PKJPA i ESOMAR.

Link do ankiety internetowej został wysłany do 18 016 nauczycieli prowadzących zajęciaw klasach pierwszych szkoły podstawowej.

Każdy respondent mógł wziąć udział w badaniu tylko raz.

W pełni wypełnionych kwestionariuszy z badań zebrano 1697. Poziom realizacji próbywyniósł 9,41%.

Średni czas wypełniania ankiety przez respondentów to 10 minut.

Badanie było anonimowe, respondenci zostali poinformowani o tym, że ich odpowiedzinie pozwolą na ich identyfikację i będą przedstawiane wyłącznie w formie zbiorczychwyników statystycznych.

O badaniu

Szczegółowe wyniki badania

Wszystkie dane zawarte w wykresach przedstawione są w %

Używanie podręczników do nauczania początkowego (dane według rozkładu ogółem nauczycieli - 1/2)

94,0

6,9 5,00,4 2,1

"Nasz Elementarz" [MEN] "Elementarz XXI wieku" [Nowa Era] "Tropiciele" [WSiP] "Gra w kolory" [Juka] Inny podręcznik

P2. Z jakiego podręcznika korzystają Pan(i) uczniowie na zajęciach?*

*Możliwość wyboru wielu odpowiedzi. N=1697

Zdecydowana większość badanych nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej (94%)odpowiedziała, że pracując z uczniami na zajęciach, korzystają z Naszego Elementarzawydanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.

Mimo obligatoryjności Naszego Elementarza, w niektórych szkołach w czasie lekcjiw klasach pierwszych nadal wykorzystywane są podręczniki wydane w poprzednichlatach przez wydawnictwa edukacyjne. Podręczniki te wykorzystywane są zarównojako uzupełnienie rządowego elementarza, jak i jako jedyny podręcznik.

Z Elementarza XXI wieku wydanego przez Nową Erę korzysta 6,9% badanycha z podręcznika Tropiciele Wydawnictwa WSiP 5%. Część nauczycieli wykorzystujetakże do realizacji programu nauczania wczesnoszkolnego podręcznik Gra w koloryWydawnictwa Juka.

*Możliwość wyboru wielu odpowiedzi. N=1697

Używanie podręczników do nauczania początkowego (dane według rozkładu ogółem nauczycieli - 2/2)

91,3 91,895,0

12,68,6

5,53,9

10,2

4,11,3 ,3

2,6 2,9 1,9

do 10 lat 11-20 lat powyżej 20 lat

Nasz Elementarz [MEN] Elementarz XXI wieku [Nowa Era] Tropiciele [WSiP] Gra w kolory [Juka] Inny podręcznik

P2. Z jakiego podręcznika korzystają Pan(i) uczniowie na zajęciach?*

*Możliwość wyboru wielu odpowiedzi. Staż pracy do 10 lat: n=230; 11-20 lat: n=244; powyżej 20 lat: n=1211; brak odpowiedzi: n=12. Łącznie N=1697

Używanie podręczników do nauczania początkowego (dane według stażu pracy nauczycieli - 1/2)


Używanie podręczników do nauczania początkowego (dane według stażu pracy nauczycieli - 2/2)

Wraz ze wzrostem długości stażu pracy rośnie odsetek nauczycieli, których uczniowiekorzystają z bezpłatnego podręcznika oferowanego przez Ministerstwo EdukacjiNarodowej. Nasz Elementarz jako wiodący, pierwszy podręcznik dla uczniówwybierają najczęściej nauczyciele o najdłuższym stażu pracy – pracujący w zawodzieponad 20 lat.

Wśród nauczycieli ze stosunkowo najkrótszym stażem pracy w zawodzie (do 10 lat),największą popularnością - po obligatoryjnym podręczniku MEN - cieszy siępodręcznik Elementarz XXI wieku wydawany przez Wydawnictwo Nowa Era.

Z kolei wśród osób z doświadczeniem w pracy nauczyciela edukacji wczesnoszkolnejod ponad 10 lat (jednak mniej niż 20) najczęściej wybieranym podręcznikiem - zarazpo bezpłatnym podręczniku MEN - jest znajdujący się w ofercie WydawnictwaSzkolnego i Pedagogicznego podręcznik Tropiciele.

24,1

39,8

24,1

1,4

10,6


P3. Który z zaznaczonych podręczników jest wiodący w klasie, w której Pan(i) prowadzi zajęcia?*

75,9

Wiodący podręcznik do nauczania początkowego (dane według rozkładu ogółem nauczycieli - 1/2)

* Pytanie zadawane nauczycielom, którzy w pytaniu P2 wskazali kilka podręczników używanych na zajęciach. N=141

Wiodący podręcznik do nauczania początkowego (dane według rozkładu ogółem nauczycieli – 2/2)


Wśród badanych nauczycieli, którzy deklarują korzystanie z kilku podręczników(8,3% badanych) w klasach pierwszych szkół podstawowych 75,9% opiera prowadzeniezajęć o podręczniki inne niż zaproponowany przez MEN Nasz Elementarz.

Wśród nich największym zainteresowaniem (39,8%) cieszy się Elementarz XXI wieku,ukazujący się na rynku poprzez Wydawnictwo Nowa Era.

Bezpłatny Nasz Elementarz wydawany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej jakowiodący podręcznik dla uczniów klas pierwszych wybiera mniej niż co czwartynauczyciel edukacji wczesnoszkolnej (24,1% wszystkich wskazań). Taka sama grupanauczycieli decyduje się rozpocząć nauczanie początkowe z pomocą podręcznikaTropiciele wydawanego przez Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne (również 24,1%wskazań).

37,0

15,6

23,2

40,837,5

40,3

11,1

43,8

20,7

3,71,2

7,4

3,1

14,6



Wiodący podręcznik do nauczania początkowego (w klasie pierwszej, dane według stażu pracy nauczycieli - 1/2)

*Możliwość wyboru wielu odpowiedzi. Staż pracy do 10 lat: N=27; 11-20 lat: N=32; powyżej 20 lat: N=82. Łącznie N=141

P3. Który z zaznaczonych podręczników jest wiodący w klasie, w której Pan(i) prowadzi zajęcia?*

Wiodący podręcznik do nauczania początkowego (w klasie pierwszej, dane według stażu pracy nauczycieli - 2/2)

*Możliwość wyboru wielu odpowiedzi. Staż pracy do 10 lat: N=27; 11-20 lat: N=32; powyżej 20 lat: N=82. Łącznie N=141

Wśród osób pracujących w zawodzie nauczyciela do 10 lat, którzy deklarują używaniekilku podręczników w czasie zajęć z pierwszakami, jako wiodący podręcznik wskazująElementarz XXI wieku wydawany przez Wydawnictwo Nowa Era (40,8% odpowiedzi).Drugim wykorzystywanym przez nich podręcznikiem przez podręcznik od MEN.

Równie chętnie publikację Wydawnictwa Nowa Era jako wiodący podręcznik wybieragrupa nauczycieli z najdłuższym, bo ponad 20 letnim stażem pracyw zawodzie nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej. W tej grupie osób 40,2% deklarujewykorzystywanie więcej niż jednego podręcznika i jako wiodącą publikację wybierająElementarz XXI wieku. Jako drugie wskazanie (23,2%) deklarują wybórNaszego Elementarza Ministerstwa Edukacji Narodowej.

W grupie nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej ze stażem pracy od 10 do 20 lat,43,8% respondentów odpowiedziało, że wiodącym podręcznikiem jest publikacjaod Wydawnictwa Szkolnego i Pedagogicznego (Tropiciele). Drugim wskazaniem(37,5%) wiodącego podręcznika jest podręcznik od Wydawnictwa Nowa Era.

87,7 84,3 80,789,7

12,3 15,7 19,310,3

ogółem do 10 lat 11-20 lat powyżej 20 lat

Nasz Elementarz inny podręcznik

Wiodący podręcznik do nauczania początkowego (dane według rozkładu ogółem i stażu pracy nauczycieli – 1/2)

*Możliwość wyboru wielu odpowiedzi. **Pytanie zadawane nauczycielom, którzy w pytaniu P2 wskazali kilka podręczników używanych na zajęciach. Staż pracy do 10 lat: n=230; 11-20 lat: n=244; powyżej 20 lat: n=1211; nie pamiętam: n=12. Łącznie N=1697

Jaki procent nauczycieli korzysta z podręcznika MEN jako podręcznika wiodącego?P2. Z jakiego podręcznika korzystają Pan(i) uczniowie na zajęciach?*

P3. Który z zaznaczonych podręczników jest wiodący w klasie, w której Pan(i) prowadzi zajęcia?**

Wiodący podręcznik do nauczania początkowego (dane według rozkładu ogółem i stażu pracy nauczycieli– 1/2)


Wśród ogółu badanych 87,7% nauczycieli korzysta z podręcznika Nasz Elementarz jakowiodącego. W grupie o najdłuższym stażu pracy odsetek ten wynosi 89,7%,a najmniejszy jest on wśród nauczycieli pracujących 11-20 lat (80,7%).

Wśród osób pracujących jako nauczyciele nie dłużej niż 10 lat 84,3% z nich korzystaz podręcznika Ministerstwa Edukacji Narodowej jako wiodącego.

1,2 12,9 17,5 47,3 21,1

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

bardzo dobrze raczej dobrze trudno powiedzieć raczej źle bardzo źle

68,4% suma odpowiedzi raczej źle i bardzo źle

Ocena bezpłatnego podręcznika Nasz Elementarz (dane według rozkładu ogółem nauczycieli)

*Pytanie skierowane do nauczycieli korzystających z podręcznika MEN. N=1542

P4. Jak Pan(i) ocenia podręcznik MEN w porównaniu do podręczników stosowanych w poprzednim cyklu edukacyjnym?*

Zdecydowana większość – ponad 2/3 badanych nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej(68,4% wszystkich odpowiedzi), którzy korzystają z podręcznika Ministerstwa EdukacjiNarodowej ocenia go raczej i bardzo źle. Co piąty respondent ocenił go bardzo źle,a niemal połowa wszystkich badanych - 45,7% raczej źle.

Zaledwie 13,6% badanych ocenia podręcznik Nasz Elementarz lepiej niż podręcznikistosowane w poprzednim cyklu edukacyjnym.

3,5

1,0

8,8

14,8

13,3

21,2

16,7

17,3

43,0

48,1

48,1

23,5

20,4

20,3

do 10 lat

11-20 lat

powyżej 20 lat

bardzo dobrze raczej dobrze trudno powiedzieć raczej źle bardzo źle

* Pytanie skierowane do używających podręcznika MEN. Staż do 10 lat: n=170; 11-20 lat n=216; powyżej 20 lat: n=1145; brak odpowiedzi: n=11 N=1542

Ocena bezpłatnego podręcznika Nasz Elementarz (dane według stażu pracy nauczycieli – 1/2)

P4. Jak Pan(i) ocenia podręcznik MEN w porównaniu do podręczników stosowanych w poprzednim cyklu edukacyjnym?*

66,5% suma odpowiedzi

raczej źle i bardzo źle





Ocena bezpłatnego podręcznika Nasz Elementarz (dane według stażu pracy nauczycieli – 2/2)

Zdecydowana większość nauczycieli (w zależności od stażu pracy, od 66,4% do 68,5%)ocenia negatywnie bezpłatny podręcznik Ministerstwa Edukacji Narodowej.

66,5% nauczycieli o najkrótszym stażu pracy (tj. do 10 lat) oceniło bezpłatnypodręcznik Nasz Elementarz Ministerstwa Edukacji Narodowej źle. W pozostałychgrupach dotyczących stażu pracy było to ponad 68%.

Im dłuższy staż pracy badanego nauczyciela, tym mniej pozytywnych ocen NaszegoElementarza. Najlepiej podręcznik MEN ocenili nauczyciele ze stażem pracy nieprzekraczającym 10 lat. Wśród nauczycieli o dłuższym stażu pracy (wynoszącymod ponad 10 do 20 lat doświadczenia zawodowego) zauważyć można częstsze ocenyraczej i bardzo złe podręcznika Ministerstwa Edukacji Narodowej w porównaniudo wcześniej używanych podręczników.

* Pytanie skierowane do używających podręcznika MEN. Staż do 10 lat: n=170; 11-20 lat n=216; powyżej 20 lat: n=1145; brak odpowiedzi: n=11 N=1542

Słabości podręcznika Nasz Elementarz (dane według rozkładu ogółem nauczycieli - 1/3)

*Możliwość wyboru wielu odpowiedzi. Staż pracy do 10 lat: n=230; 11-20 lat: n=244; powyżej 20 lat: n=1211; brak odpowiedzi: n=12. Pytanie półotwarte: „inne – jakie?” N=356 . Łącznie N=1697

P5. Jakie są według Pana(i) główne słabości podręcznika MEN?*

74,3

72,6

68,1

59,7

53,9

51,0

48,7

33,6

15,8

21,0

0,4

niska trwałość podręcznika (szybko się niszczy)

zbyt małe zróżnicowanie poziomu trudności w edukacjimatematycznej - mało treści dla uczniów zdolnych

mało okazji do rozwijania umiejętności rachunkowych

nieprzemyślana kolejność wprowadzania liter

niewłaściwe stopniowanie trudności tekstów doczytania

zbyt mała liczba tekstów do czytania z wprowadzanychliter

zbyt mała ilość treści przyrodniczych

zbyt szybkie tempo wprowadzania liter

mało atrakcyjna szaty graficzna

inne słabości

nie dostrzegam żadnych słabości

25,6

21,9

18,3

16,0

14,3

9,3

8,7

8,1

7,3

7,0

5,3

4,8

4,2

3,7

1,4

1,7

błędy merytoryczne/ metodyczne /dydaktyczne

źle dobrane, trudne wprowadzanie liter

treści nieadekwatne dla dzieci w tym wieku

przeskoki tematyczne

nieciekawe treści

brak integracji matematycznej

trudne teksty do czytania

nie można w nim pisać

nieczytelna grafika

pomijanie wartości religijnych

brak miejsca na pracę własną ucznia

zbyt wolne wprowadzanie cyfr

nietrwałość podręcznika

zbyt duża poprawność polityczna

brak oznaczeń stopnia zaawansowania

inne

Liczba wskazań na słabości podręcznika MEN czterokrotnie przewyższa liczbę wskazańna jego zalety.

Badani nauczyciele zwracali uwagę przede wszystkim na słabości związane z edukacjąmatematyczną i brakiem indywidualizacji nauczania - zbyt małe zróżnicowaniepoziomu trudności w edukacji matematycznej i mało treści dla uczniów zdolnychwskazało 72,6% nauczycieli.

68,1% badanych wskazało, że w podręczniku MEN jest za mało materiałówdo rozwijania umiejętności rachunkowych a 59,7% z nich zwróciło uwagęna nieprzemyślaną kolejność wprowadzania liter.

Większość wskazuje niską trwałość rządowego podręcznika. Niemal ¾ badanychnauczycieli widzi zbyt szybkie jego niszczenie się (74,3%).



Ponad połowa respondentów wskazała na niewłaściwe stopniowanie trudności tekstówdo czytania oraz zbyt małą liczbę tekstów do czytania z wprowadzanych liter.Nauczyciele zwracają także uwagę na zbyt małą ilość treści przyrodniczych (48,7%)oraz nieciekawą szatę graficzną (15,8%).

Nauczyciele zauważają także wiele błędów metodycznych zawartych w NaszymElementarzu, treści są niedostosowane do poziomu uczniów pierwszych klasoraz pomijanie treści religijnych, politycznych i patriotycznych.



Słabości podręcznika Nasz Elementarz (dane według stażu pracy nauczycieli - 1/3)

70,4

70,0

62,6

59,1

52,2

50,9

50,0

33,0

16,5

15,7

67,2

69,3

46,3

61,1

60,7

51,6

55,7

31,6

14,3

22,1

0,4

74,2

76,1

49,5

71,3

60,7

47,5

54,2

33,9

15,8

21,0

0,4

zbyt małe zróżnicowanie poziomu trudności w edukacjimatematycznej - mało treści dla uczniów zdolnych

niska trwałość podręcznika (szybko się niszczy)

zbyt mała liczba tekstów do czytania z wprowadzanychliter

mało okazji do rozwijania umiejętności rachunkowych

nieprzemyślana kolejność wprowadzania liter

zbyt mała ilość treści przyrodniczych

niewłaściwe stopniowanie trudności tekstów doczytania

zbyt szybkie tempo wprowadzania liter

mało atrakcyjna szaty graficzna

inne słabości

nie dostrzegam żadnych słabości


*Możliwość wyboru wielu odpowiedzi. Staż pracy do 10 lat: n=230; 11-20 lat: n=244; powyżej 20 lat: n=1211; brak odpowiedzi: n=12. Pytanie półotwarte: „inne – jakie?” n=356. Łącznie N=1697

P5. Jakie są według Pana(i) główne słabości podręcznika MEN?*

22,2

22,2

19,4

11,1

11,1

11,1

8,3

8,3

8,3

8,3

5,6

5,6

5,6

2,8

2,8

2,8

18,5

29,6

16,7

20,4

20,4

1,9

3,7

14,8

9,3

7,4

3,7

5,6

7,4

3,7

5,6

3,7

1,9

22,4

26,0

18,5

15,7

13,0

7,9

10,2

7,9

9,4

8,7

4,3

5,1

7,1

1,6

5,5

3,5

1,2

3,1

źle dobrane, trudne wprowadzanie liter

błędy merytoryczne/ metodyczne /dydaktyczne

treści nieadekwatne dla dzieci w tym wieku

przeskoki tematyczne

nieciekawe treści

nieczytelna grafika

brak treści muzycznych, poezji, plastyki

trudne teksty do czytania

brak integracji matematycznej

nie można w nim pisać

nietrwałość podręcznika

brak miejsca na pracę własną ucznia

pomijanie wartości religijnych

brak oznaczeń stopnia zaawansowania

zbyt wolne wprowadzanie cyfr

zbyt duża poprawność polityczna

mało czytelny

inne

Badani pracujący w zawodzie nauczyciela krócej niż 10 lat częściej zwracali uwagęna zbyt małe zróżnicowanie poziomu edukacji matematycznej (70,4% nauczycieliz tej grupy) oraz słabą jakość wykonania Naszego Elementarza (70%).

Wygląd graficzny, ilustracje i wizualizacja poszczególnych działów podręcznika MENmiała dla nich najmniejsze znaczenie (16,5% wskazań).

Nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej ze stażem pracy od 10 do 20 lat za główną słabośćpodręcznika przygotowanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej uznali jegowykonanie i to, że podręcznik po użytkowaniu przez jeden semestr nauki się rozlatuje(niemal 70% wskazań). Nauczyciele ci deklarują także, że Nasz Elementarz nie spełniawymagań dotyczących zróżnicowania zagadnień matematycznych oraz nie wyczerpujepotrzeb treści dostosowanych do uczniów zdolnych (67,7%).



Z kolei nauczyciele z najdłuższym stażem pracy (ponad 20 lat) uważają,że podręcznik MEN zbyt szybko ulega zniszczeniu – deklaruje to ponad ¾ wszystkichbadanych pracujących z dziećmi w pierwszej klasie.

74,2% nauczycieli z ponad dwudziestoletnim stażem pracy zauważa, że zagadnieniamatematyczne realizowane z Naszym Elementarzem nie są przygotowanedo umiejętności uczniów zdolnych, a ponad 71% z nich stwierdziło, że w podręcznikubrakuje zadań rozwijających zdolności rachunkowe.



34,4

18,8

9,4

9,4

6,3

6,3

3,1

3,1

3,1

6,3

eksperymenty i dodatkowe aktywności

podwyższony stopień trudności

bezpłatność

porządkuje wiedzę

używanie jako multibook

jest lekki

brak przeładowania treścią

dodatek do ćwiczeń komercyjnych wydawnictw

inne

brak zalet

74,6

29,2

10,0

6,1

3,9

3,6

3,3

1,5

1,2

1,9

16,1

jest bezpłatny

atrakcyjna szata graficzna

odpowiednie tempo wprowadzania liter

odpowiednie stopniowanie trudności tekstów do czytania

dobrze pomyślana kolejność wprowadzania liter

duża liczba tekstów do czytania z wprowadzanych liter

duża ilość treści przyrodniczych

dużo okazji do rozwijania umiejętności rachunkowych

wysoka trwałość podręcznika (jest dobrze wykonany)

inne zalety

nie dostrzegam żadnych zalet

P6. Jakie są według Pana(i) główne zalety podręcznika MEN?*

Zalety podręcznika Nasz Elementarz (dane według rozkładu ogółem nauczycieli - 1/3)

*Możliwość wyboru wielu odpowiedzi. N=1697 (pytanie półotwarte,: „inne – jakie?” n=32)

*Możliwość wyboru wielu odpowiedzi. N=1697 (pytanie półotwarte: „inne – jakie?” n=32)

Dla zdecydowanej większości badanych nauczycieli (74,6% wszystkich nauczycieli) głównązaletą podręcznika wydanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej jest to,że jest on bezpłatny.

Mniej niż co trzeci badany nauczyciel deklaruje, że Nasz Elementarz ma atrakcyjną szatęgraficzną, a jedynie co dziesiąta badana osoba prowadząca zajęcia z edukacjiwczesnoszkolnej (10%) stwierdziła, że tempo wprowadzania liter rekomendowanychw podręczniku MEN jest odpowiednie.

Zalety podręcznika Nasz Elementarz (dane według rozkładu ogółem nauczycieli – 2/3)

Rzadziej niż co dziesiąty poddany badaniu nauczyciel jako zalety podręcznika MENwskazywał także na prawidłowe stopniowanie trudności czytanek, odpowiednie tempowprowadzania nowych liter oraz dużą ilość treści przyrodniczych.

Wśród innych udzielanych odpowiedzi (ogółem 1,9%) ponad 1/3 respondentówpozytywnie oceniła eksperymenty i dodatkowe aktywności, które zawiera podręcznik.Ponadto, 18,8% badanych (z pośród grupy 1,9%) jako zaletę wskazało, że podręcznik mapodwyższony stopień trudności.

Zalety podręcznika Nasz Elementarz (dane według rozkładu ogółem nauczycieli – 2/3)

*Możliwość wyboru wielu odpowiedzi. N=1697 (pytanie półotwarte,: „inne – jakie?” n=32)

37,5

12,5

12,5

12,5

12,5

12,5

75,0

25,0

25,0

25,0

10,0

10,0

5,0

5,0

5,0

10,0

5,0

eksperymenty i dodatkowe aktywności

podwyższony stopień trudności

bezpłatność

porządkuje wiedzę

jest lekki

brak przeładowania treścią

dodatek do ćwiczeń komercyjnych wydawnictw

używanie jako multibook

inne

brak zalet


Zalety podręcznika Nasz Elementarz(dane według stażu pracy nauczycieli – 1/3)

*Możliwość wyboru wielu odpowiedzi. Staż pracy do 10 lat: n=230; 11-20 lat: n=244; powyżej 20 lat: n=1211; brak odpowiedzi: n=12 Pytanie półotwarte „inne – jakie?” n=32. Łącznie N=1697. Średnia liczba wskazywanych zalet była dużo mniejsza od średniej liczby wskazywanych słabości

77,0

33,5

10,0

4,8

4,3

2,6

2,2

1,7

1,7

2,6

9,6

77,9

32,8

9,4

5,7

1,6

6,1

2,5

0,8

2,0

1,6

11,9

74,2

28,0

10,2

3,5

3,5

6,8

4,1

1,7

1,0

1,8

17,4

jest bezpłatny

atrakcyjna szata graficzna

odpowiednie tempo wprowadzania liter

dobrze pomyślana kolejność wprowadzanialiter

duża ilość treści przyrodniczych

odpowiednie stopniowanie trudności tekstówdo czytania

duża liczba tekstów do czytania zwprowadzanych liter

dużo okazji do rozwijania umiejętnościrachunkowych

wysoka trwałość podręcznika (jest dobrzewykonany)

inne zalety

nie dostrzegam żadnych zalet


P6. Jakie są według Pana(i) główne zalety podręcznika MEN?*

Zalety podręcznika Nasz Elementarz (dane według stażu pracy nauczycieli – 2/3)

Nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej pracujący krócej niż 10 lat jako zaletę podręcznikawskazywali najczęściej jego bezpłatność (77%). Co trzeci z nich zauważył atrakcyjną szatęgraficzną. Kolejne zalety, jak odpowiednie tempo wprowadzania liter (10%) czy dobrzepomyślaną kolejność wprowadzania liter (4,8%) zaznaczył już znacznie mniejszy odsetekrespondentów. 9,6% z nich nie dostrzega żadnych zalet podręcznika Nasz Elementarz.Wśród innych wskazywanych zalet respondenci z tej grupy wpisywali najczęściejeksperymenty i dodatkowe aktywności (37,5%).

Wśród nauczycieli o stażu pracy od 11 do 20 lat 77,9% wskazało jako zaletę to,że podręcznik jest bezpłatny a 32,8%, że posiada atrakcyjną szatę graficzną.Wśród innych wpisywanych zalet ¾ badanych z tej grupy wskazało jako zaletęeksperymenty i dodatkowe aktywności. Prawie 12% respondentów nie wskazało żadnejzalety Naszego Elementarza.


Zalety podręcznika Nasz Elementarz (dane według stażu pracy nauczycieli – 3/3)

W grupie badanych o najdłuższym stażu pracy w zawodzie nauczyciela (ponad 20 lat)na bezpłatność podręcznika wskazało 74,2% respondentów.

Mniejszy odsetek niż w innych grupach pozytywnie ocenił szatę graficzną (28%).Co czwarty badany wskazujący inne zalety niż wymienione podał eksperymentyi dodatkowe aktywności oraz podwyższony stopień trudności Naszego Elementarza.

W porównaniu do innych grup, w tej odsetek osób, które nie dostrzegają żadnych zaletpodręcznika MEN był największy (17,4%).


Ocena dostosowania Naszego Elementarza do pracy z uczniem sześcioletnim(dane według rozkładu ogółem nauczycieli - 1/2)

N=1697

P7. Jak ocenia Pan(i) dostosowanie podręcznika do pracy z uczniem sześcioletnim?

1,5

20,6

51,9

26,0

podręcznik bardzo dobrze sprawdza się w pracy z uczniemsześcioletnim - nie mam żadnych uwag

podręcznik dobrze sprawdza się w pracy z uczniemsześcioletnim

podręcznik jest słabo dostosowany do pracy z uczniemsześcioletnim

podręcznik jest niedostosowany do pracy z uczniemsześcioletnim - mam do niego sporo uwag

78% negatywnych odpowiedzi oceniających

dostosowanie podręcznika do pracy z uczniem sześcioletnim

Większość badanych nauczycieli źle ocenia podręcznik MEN w kwestii dostosowaniado pracy z uczniem sześcioletnim. 78% respondentów ocenia negatywnie NaszElementarz względem dostosowania do pracy z uczniem sześcioletnim.

Wśród nich ponad połowa (51,9%) ocenia go pod tym względem słabo a 26%jako w ogóle niedostosowany.

Co piąty badany stwierdził, że Nasz Elementarz dobrze sprawdza się z w pracyz uczniem sześcioletnim, a jedynie 1,5% oceniło go bardzo dobrze.

N=1697

Ocena dostosowania Naszego Elementarza do pracy z uczniem sześcioletnim(dane według rozkładu ogółem nauczycieli - 2/2)

1,7 1,2 1,5

28,7

20,1 18,6

48,3

53,3 52,6

21,3

25,427,3


podręcznik bardzo dobrze sprawdza się w pracy z uczniem sześcioletnim - nie mam żadnych uwag

podręcznik dobrze sprawdza się w pracy z uczniem sześcioletnim

podręcznik jest słabo dostosowany do pracy z uczniem sześcioletnim

podręcznik jest niedostosowany do pracy z uczniem sześcioletnim - mam do niego sporo uwag

69,6% 78,7%79,9%

Ocena dostosowania Naszego Elementarza do pracy z uczniem sześcioletnim(dane według stażu pracy nauczycieli - 1/2)

Staż pracy do 10 lat: n=230; 11-20 lat: n=244; powyżej 20 lat: n=1211; brak odpowiedzi: n=12 N=1697

P7. Jak ocenia Pan(i) dostosowanie podręcznika do pracy z uczniem sześcioletnim?

Staż pracy do 10 lat: n=230; 11-20 lat: n=244; powyżej 20 lat: n=1211; brak odpowiedzi: n=12 N=1697

Ocena dostosowania Naszego Elementarza do pracy z uczniem sześcioletnim(dane według stażu pracy nauczycieli - 2/2)

Wraz ze wzrostem długości stażu pracy w zawodzie nauczyciela rośnie odsetekosób, które uważają, że podręcznik MEN jest niedostosowany do pracy z uczniemsześcioletnim.

W grupie badanych pracujących jako nauczyciele do 10 lat, 21,3% respondentówodpowiedziało, że Nasz elementarz jest niedostosowany do pracy z uczniemsześcioletnim i ma do niego sporo uwag a 69,6% wyraziło ogólną negatywną ocenępodręcznika pod tym względem.

W grupie badanych nauczycieli, o stażu pracy powyżej 20 lat 27,3% odpowiedziało,że podręcznik Ministerstwa Edukacji Narodowej jest całkowicie niedostosowanydo pracy z sześciolatkami a 52,6% wskazało, że jest on słabo dostosowany.

N=1697

Zniszczone podręczniki Nasz Elementarz(dane według rozkładu ogółem nauczycieli - 1/2)

P9. Jak Pan(i) szacuje, ile podręczników MEN zniszczyło się w tym semestrze w jednej klasie?

6,6

35,4

27,8

14,7

9,9

5,6

żaden się nie zniszczył 1-20% 21-40% 41-60% 61-80% 81%-100%

63,2%

N=1697

Zniszczone podręczniki Nasz Elementarz(dane według rozkładu ogółem i z podziałem na staż pracy nauczycieli – 2/2)

Ponad połowa badanych nauczycieli deklaruje, że w pierwszym semestrze pracyz Naszym Elementarzem zniszczeniu uległo do 40% podręczników.

Częściej niż co trzeci badany nauczyciel (35,4%) deklaruje, że od września 2014 uległozniszczeniu do 20% podręczników.

Ponad 30% badanych nauczycieli wskazało, że odsetek zniszczonych podręcznikówbył większy. Powiązane jest to ze wskazywaną najczęściej słabością NaszegoElementarza” – jego niską trwałością.

Jedynie 6,6% osób zajmujących się nauczaniem początkowym wskazało, że żadenpodręcznik nie uległ zniszczeniu.

Średnio nauczyciele wskazywali, że zniszczeniu uległo 31,2% podręcznikówMinisterstwa Edukacji Narodowej.

N=1697

Podręcznik Nasz Elementarz w nienaruszonym stanie(dane według rozkładu ogółem nauczycieli - 1/2)

P10. Jak Pan(i) szacuje, ile podręczników MEN zostanie przekazanych kolejnemu rocznikowi w nienaruszonym stanie?

9,4

26,8

18,319,5

15,6

10,4

żaden 1-20% 21-40% 41-60% 61-80% 81%-100%

N=1697

Podręcznik Nasz Elementarz w nienaruszonym stanie(dane według rozkładu ogółem i z podziałem na staż pracy nauczycieli – 2/2)

Mniej niż co dziesiąty badany nauczyciel (9,4%) stwierdził, że podręcznikNasz Elementarz w nienaruszonym stanie będzie można przekazać kolejnym rocznikom– uczniom danej szkoły.

Prawie jedna trzecia nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej (26,8%) uważa, że zaledwiedo 20% podręczników wydanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej będzie możnaprzekazać następnym rocznikom uczniów klas pierwszych. Pozostałe podręczniki– ze względu na stan, nie będą nadawały się dla kolejnych uczniów.

Średnio nauczyciele wskazywali, że 38,1% podręczników Nasz Elementarz zostanieprzekazanych kolejnemu rocznikowi w nienaruszonym stanie.

N=1697

Ograniczenie możliwości wyboru podręcznika (dane według rozkładu ogółem nauczycieli - 1/2)

43,4

27,5

26,4

0,52,2

raczej negatywny

bardzo negatywny

ta zmiana nie będzie miała wpływu na jakość kształcenia

bardzo pozytywny

raczej pozytywny

70,9% negatywnych

odpowiedzi oceniających ograniczenie możliwości

wyboru podręcznika

P11. Jak Pan(i) uważa, jaki wpływ na jakość kształcenia będzie miało ograniczenie możliwości wyboru podręcznika do Edukacji Wczesnoszkolnej?

Ograniczenie możliwości wyboru podręcznika (dane według rozkładu ogółem nauczycieli - 2/2)

Niemal ¾ ankietowanych nauczycieli (70,9%) odpowiedziała, że ograniczeniemożliwości wyboru podręcznika do Edukacji Wczesnoszkolnej wpłynie negatywniena jakość kształcenia, z czego 43,4% badanych wskazała, że efekty te będą raczejnegatywne a 27,5% - bardzo negatywne.

Mniej niż co trzeci badany nauczyciel (26,4%) zadeklarował, że ograniczenie możliwościwyboru podręcznika przez nauczycieli nie będzie miało wpływu na jakość kształcenia.

Zaledwie 2,7% respondentów ocenia narzucenie podręcznika do EdukacjiWczesnoszkolnej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej jako pozytywny wpływna jakość kształcenia.

N=1697

Ograniczenie możliwości wyboru podręcznika (dane według stażu pracy nauczycieli - 1/2)

N=1697

2,20 0,3

2,60,7

2,4

21,723,4

27,2

46,544,3

43,0

27,0

31,6

27,1


bardzo pozytywny raczej pozytywny ta zmiana nie będzie miała wpływu na jakość kształcenia raczej negatywny bardzo negatywny

73,5% 75,9% 70,1%

P11. Jak Pan(i) uważa, jaki wpływ na jakość kształcenia będzie miało ograniczenie możliwości wyboru podręcznika do Edukacji Wczesnoszkolnej?

Ograniczenie możliwości wyboru podręcznika (dane według stażu pracy nauczycieli - 2/2)

N=1697

Niezależnie od stażu pracy, większość nauczycieli negatywnie ocenia ograniczeniemożliwości wyboru przez nich podręcznika do nauki Edukacji Wczesnoszkolnej.

Najczęściej negatywnie narzucenie podręcznika do nauczania początkowego oceniająnauczyciele, którzy pracują w zawodzie ponad 10 do 20 lat. Ograniczenie możliwościwyboru podręcznika jako negatywne i bardzo negatywne ocenia pond ¾ badanych osób(75,9%) .

Brak możliwości wyboru przez nauczycieli podręcznika do Edukacji Wczesnoszkolnejnegatywnie oceniają także najmłodsi stażem nauczyciele (pracujący do 10 lat – 73,5%).Zaledwie 4,8% nauczycieli z tej grupy ocenia to ograniczenie jako raczej pozytywne lubpozytywne.

Wśród nauczycieli pracujących w zawodzie od ponad 20 lat, dla zaledwie mniej niż 3%ograniczenie możliwości wyboru podręcznika jest dobrą zmianą a 70,1% badanych z tejgrupy ocenia ją negatywnie.

89,6

2,6

7,8

tak nie nie wiem/ trudno powiedzieć

N=1697

Przywrócenie możliwości wyboru podręcznika (dane według rozkładu ogólnego)

Zdecydowana większość badanych nauczycieli (89,6%) jest za przywróceniem możliwości wyboru podręcznika do Edukacji Wczesnoszkolnej przez nauczyciela.

P12. Czy jest Pan(i) za przywróceniem możliwości wyboru podręcznika do Edukacji Wczesnoszkolnej przez nauczyciela?

87,089,4 91,0

3,4 2,0 2,6

9,6 8,66,4


tak nie nie wiem/ trudno powiedzieć


P12. Czy jest Pan(i) za przywróceniem możliwości wyboru podręcznika do Edukacji Wczesnoszkolnej przez nauczyciela?*

Przywrócenie możliwości wyboru podręcznika (dane według stażu pracy nauczycieli - 1/2)

Większość badanych osób deklaruje chęć kontynuacji możliwości wyboru podręcznikaEdukacji Wczesnoszkolnej.

Zdecydowanie staż pracy wpływa na decyzję o wyborze wiodącego podręcznika dla uczniówklas pierwszych: im dłuższy staż badanych osób w prowadzeniu zajęć z nauczaniapoczątkowego, tym większy jest odsetek odpowiedzi deklarujących przywróceniemożliwości wyboru podręcznika do nauki Edukacji Wczesnoszkolnej.

W grupie o najkrótszym stażu pracy deklaracje nauczycieli względem wybierania przeznich podręczników wynosi on 87%, a wśród osób pracujących jako nauczyciele ponad 20lat - 91%.

Wraz ze wzrostem stażu pracy nauczycieli i ich deklaracjach dotyczących samodzielnegowyboru podręcznika przez nauczycieli spada liczba osób niezdecydowanych co domożliwości wyboru podręcznika wiodącego do nauki Edukacji Wczesnoszkolnej.

Przywrócenie możliwości wyboru podręcznika (dane według stażu pracy nauczycieli - 2/2)


Demografia respondentów

Demografia: województwo zatrudnienia nauczycieli

8,6

5,3

5,4

1,9

5,5

9,3

15,2

2,8

4,2

3,5

6,5

11,1

2,2

5,1

8,4

4,1

0,9

dolnośląskim

kujawsko-pomorskim

lubelskim

lubuskim

łódzkim

małopolskim

mazowieckim

opolskim

podkarpackim

podlaskim

pomorskim

śląskim

świętokrzyskim

warmińsko-mazurskim

wielkopolskim

zachodniopomorskim

brak odpowiedzi

Rozkład respondentów z poszczególnych województw odpowiada zaludnieniu populacji nauczycieli w skali kraju pod względem zatrudnienia N=1697

P13. W jakim województwie Pan(i) pracuje?

Demografia: wiek, staż pracy i miejsce zatrudnienia

Rozkład respondentów odpowiada wiekowi respondentów, stażowi pracy oraz zaludnieniu populacji nauczycieli w skali kraju pod względem zatrudnienia. N=1697. Na wykresach nie pokazano odpowiedzi brak danych wynoszącej 0,7

P13. W jakim jest Pan(i) wieku? P14. Jaki jest status miasta w którym Pan(i) pracuje? P15. Jaki jest Pana(i) staż pracy w zawodzie nauczyciela?

11,0

59,0

19,4

9,9

powyżej55 lat

45-54 lata35-44 lata25-34 lata

71,4

14,413,6

powyżej20 lat

11-20 latdo 10 lat

1313,319,2

14,8

39,1

bardzoduże

miasto(pow. 400 tys.)

dużemiasto

(100-400 tys.)

średniemiasto

(20-100 tys.)

małemiasto

(do 20 tys.)

wieś

Podsumowanie

Bezpłatny podręcznik MEN funkcjonujący od września 2014 roku pod nazwąNasz Elementarz od początku wzbudzał wiele kontrowersji.

Badanie przeprowadzone na przełomie stycznia i lutego 2015 r. wśród nauczycieli EdukacjiWczesnoszkolnej potwierdziło, że obawy względem ministerialnego podręcznikasą uzasadnione, a ponowna debata o ustawie dotyczącej podręcznika – konieczna.

Entuzjaści nowego elementarza stanowią nieliczną grupę; najczęściej są to osobypracujące w zawodzie nauczyciela dłużej niż 20 lat.

Lista zalet Naszego Elementarza jest bardzo krótka i koncentruje się wokół dwóchaspektów: bezpłatnego charakteru podręcznika i atrakcyjnej szaty graficznej.Tylko nieliczni nauczyciele dostrzegli merytoryczne lub pedagogiczne walory nowegonarzędzia.

Podsumowanie (1/2)

Pod adresem rządowego podręcznika formułowano przede wszystkim krytyczne uwagi,a ich zakres jest bardzo zróżnicowany. Alarmujące są kwestie merytoryczne: Podręcznik jest niedostosowany do pracy z uczniami w wieku 6 lat,

Zaniedbano rozwój umiejętności matematycznych i rachunkowych – przeciętny poziom ćwiczeń niepozwala na pracę z bardziej uzdolnionymi uczniami,

Nie przemyślano również kwestii związanych z nauką czytania – kolejność wprowadzania nowych literbudzi wiele wątpliwości, a teksty służące przyswojeniu nowej wiedzy są źle dobrane.

Od strony technicznej (jakości wykonania), Nasz Elementarz został ocenionyjako nietrwały. Według szacunków nauczycieli, maksymalna żywotność co drugiegopodręcznika to zaledwie jeden semestr. Przekreśla to ministerialne założenia na tematwielorocznikowego charakteru podręcznika.

Niemal wszyscy nauczyciele pracujący z dziećmi na początku ich edukacji opowiadająsię za przywróceniem możliwości wyboru podręcznika do Edukacji Wczesnoszkolnej.Zgodnie uważają, że ograniczenie możliwości wyboru podręcznika spowoduje wyraźnyspadek jakości kształcenia.

Podsumowanie (2/2)

SW RESEARCHul. Łucka 2/4/6

00-845 [email protected]

Kontakt:

Badanie Podręcznika MEN "Nasz Elementarz" dla dziennika Rzeczpospolita

Education

Transcript of Badanie Podręcznika MEN "Nasz Elementarz" dla dziennika Rzeczpospolita