Autystyczne dzieci w szkole publicznej: trudności jakie mają oraz sposób, w jaki możemyim pomóc osiągnąć sukces. Jude Ragan, Specjalista ds. Edukacji Dzieci z Autyzmem London

Z podziękowaniem dzieciom ze Szkoły Queensmill, którychzdjęcia są wykorzystane w tej prezentacji.

Szkoła Queensmill 1

Queensmill Outreach Team → zespół wdrażający dzieci z autyzmem dofunkcjonowania w szkołach ogólnodostępnych (publicznych)

QOT: Zespół:1 zastępca dyrektora szkoły2 nauczyciele2 asystenci nauczyciela2 terapeuci zajęciowi

Szkoły publiczne w mieście: 5 przedszkoli (dzieci w wieku 2 – 5 lat) 37 szkół podstawowych (dzieci w wieku 5 – 11 lat) 12 szkół ponadpodstawowych (dzieci w wieku 11 – 16 lub 11 – 18 lat)

Wielkość klas (liczebność) : W przybliżeniu 30 dzieci w każdej klasie

Co wiemy o autyzmie ?Wiemy, że:

autyzm dotyka 1:70 osób,występuje u ludzi od urodzenia do śmierci,zdjęcia (skany) mózgu osób autystycznych pokazują, że ich sieci neuronalne są inaczejrozwnięte,autyzm, to nie jest ich wybór.

Aspekty trudności, których doświadczają wszystkie osoby z autyzmem to:

1. komunikacyjne / społeczne 2. sztywność / brak elastyczności i nadwrażliwości sensoryczne

złość, stres, strach.

Jak powinniśmy dostosować nasze nauczanie do dzieci z autyzmem?

Jeżeli wiemy, z jakimi trudnościami borykają się osoby z autyzmem, czym są dotknięte,oraz że one nic nie mogą na to poradzić → to oznacza, że to my musimy zmienić sposób,w jaki zachowujemy się wobec nich, w jaki sposób ich traktujemy, w jaki sposób je uczymy→ aby umożliwić im osiągnięcie sukcesu.

To my musimy znaleźć sposób, aby pomóc im zrozumieć otaczający świat i nauczyć ichpomyślnego w nim funkcjonowania. To my musimy znaleźć sposoby na zredukowanie ich stresu oraz odnalezienie takiegopoziomu wewnętrznego spokoju, który umożliwi im odpoczynek i naukę.

Dlaczego powinniśmy to zrobić ?Ponieważ są zachwycającymi istotami ludzkimi, tylko troszkę innymi. Ponieważ to nie jestich wybór. Ponieważ mogą być zabawni, wspaniali, produktywni i osiągający sukcesy,jeżeli tylko stworzymy im do tego właściwe środowisko, właściwe warunki. Ponieważ tomógłbyś być ty lub ja, twoje lub moje dziecko. Ponieważ tak należy postąpić. Ponieważ to działa !

Najważniejsze zasady:1. Okaż szacunek dziecku z autyzmem oraz pokaż mu, że cieszysz się z jego

towarzystwa.2. Zrozum dysfunkcje dziecka, zaakceptuj, że każde dziecko inaczej reaguje na swoje

trudności, inaczej prezentuje swój autyzm.3. Zaakceptuj, że to jest trudność neurologiczna, to nie dziecko stara się być trudne.4. Zaakceptuj, że ten sposób funkcjonowania dziecka wprawia je w zakłopotanie.5. Słuchaj dziecka z autyzmem i staraj się zrozumieć to, co ono stara się Tobie

powiedzieć, niezależnie od tego, jak dziwnie to robi. 6. Daj dziecku z autyzmem czas aby odpowiedziało i zareagowało w swój sposób – za

każdym razem to może być inaczej.7. Staraj się zrozumieć dziecko z autyzmem – one nie potrafią dobrze siebie wyrazić i

wytłumaczyć.8. Powiedz dziecku z autyzmem w czym jest dobre – to pomaga mu zbudować jego

pewność siebie (i proszę zaakceptuj, że zrobienie czegokolwiek prawidłowo wnaszych warunkach kosztuje dziecko z autyzmem więcej wysiłku niż innym dzieciom).

9. Pozostań spokojna wobec dziecka z autyzmem nawet, jeżeli ono nie jest spokojne.10. Pozwól dziecku z autyzmem na odrobinę kontroli – dokonywanie wyborów i

podejmowanie własnych decyzji.

Zrozumienie obecnego stanu dziecka - stres 6

Jak pomagać

Zrozumienie obecnego stanu dziecka - stres 7

Zapytanie o przerwę

Zrozumienie obecnego stanu dziecka - stres 8

Czynności, których czas wykonania jest odgórnie ustalony

Zrozumienie obecnego stanu dziecka - stres 9

Pudełko „depozyt”

Zrozumienie obecnego stanu dziecka - stres 10

„Przypominajki obrazkowe”

Zrozumienie obecnego stanu dziecka - stres 11

Uporządkowana przestrzeń – etykiety obrazkowe

Zrozumienie obecnego stanu dziecka - stres 12

Obrazkowe plany dnia

Zrozumienie obecnego stanu dziecka - stres 13

Pisane plany dnia

Zrozumienie obecnego stanu dziecka - stres 14

Zaawansowane plany dnia

Zrozumienie obecnego stanu dziecka - stres 15

Zaawansowane planydnia II

Zrozumienie obecnego stanu dziecka – komunikacja 16

Jak pomóc

Zrozumienie obecnego stanu dziecka – komunikacja 17

Pomocna tablica obrazkowa

Zrozumienie obecnego stanu dziecka – komunikacja 18

Tablica – gdzie Ciebie boli

Zrozumienie obecnego stanu dziecka – komunikacja 19

Tablica – poranna rutyna

Zrozumienie obecnego stanu dziecka – komunikacja 20

Tablica – informowanie kogoś

Zrozumienie obecnego stanu dziecka – komunikacja 21

Tablica – jak skupić nasobie uwagę

Zrozumienie obecnego stanu dziecka – komunikacja 22

Opis siebie

Proces adaptacji, jaki jest potrzebny dziecku zautyzmem w szkole publicznej.

Jude RaganSpecjalista ds. Edukacji Dzieci z AutyzmemLondon

Ponowne podziękowania dla dzieci ze Szkoły Queensmill

Adaptacja 1

Skuteczne strategie dla dzieci z autyzmem: komunikacja

Dla dzieci z silnym autyzmem, niemówiących:

•Funkcjonalna analiza zachowania: jeżeli komunikuje się poprzezniszczenie, ranienie siebie lub innych, staramy się odkryć co on miał namyśli, co chciał zakomunikować i staramy się pomóc mu, nauczyć gokomunikować nam to w bardziej konwencjonalny, akceptowalny sposób. •Używanie obiektów odniesienia (przedmiotów), zdjęć i symboli abyzademonstrować to, co mówimy i nauczenie dziecka komunikowania siępoprzez użycie zdjęć lub symboli (PECS)•Używanie pomocy komunikacyjnych na iPadach lub smartfonach(komunikatorów elektronicznych).•Celebrowanie wszelkiej mówionej (werbalnej) komunikacji, począwszy odecholalii poprzez kolejne formy używane przez dziecko.

Skuteczne strategie dla dzieci z autyzmem: komunikacja

Dla dzieci mówiących niewiele, na normalnym poziomie lub mówiących dziwacznie:

Te same zasady, ale na wyższym poziomie:

FBA (funkcjonalna analiza zachowania)

Aby komunikacja była skuteczna i pomyślna - dajemy czas – czas dla dziecka na zebranie myśli przedwypowiedzeniem, czas dla dziecka na zastanowienie się zanim udzieli odpowiedzi.

Wspieramy go w komentowaniu, zadawaniu pytań, komunikacji społecznej,

Używamy komputerów, tabletów I innych urządzeń elektronicznych tam, gdzie jest to możliwe

Pozwalamy mu mówić o swoich zainteresowaniach

Wytłumaczcie rówieśnikom, jak trudna jest komunikacja dla dziecka z autyzmem oraz, że ono chciałoby, żeby dlaniego była tak łatwa, jaka jest dla nich.

Pamiętaj – autyzm to deficyt komunikacji, dziecko z autyzmem nigdy ne będzie tak dobre w komunikowaniu się jakdziecko neurotypowe, więc zachęcaj, wspieraj i nagradzaj dziecko z autyzmem za każdy wysiłek włożony wkomunikację.

Strategie, które działają 3

Strategie, które działają 4

Strategie, które działają 5

Strategie, które działają 6

Moje cele

Strategie, które działają 7

Najpierw/ potem

Strategie, które działają 8

Pracuję dla

Strategie, które działają 9

Pracuję dla

Strategie, które działają 10

Pracuję dla

Strategie, które działają 11

Pracuję dla

Skuteczne strategie dla dzieci z autyzmem: uspołecznienie Silne niezrozumienie, strach przed innymi oraz przed grupą:• Tworzenie krótkich sytuacji / możliwości / okoliczności, w których dzieci z autyzmem bedą mogły

współpracować z innymi dziećmi, zapewniając im coś motywującego oraz osiągnięcie sukcesu dla obu stron,przy czym sytuacje te nie mogą trwać zbyt długo,

• Używanie sprzętu sensorycznego, który zapewni dzieciom z autyzmem możliwość zachowania spokoju;redukowanie nadmiernej stymulacji sensorycznej pozostawi więcej przestrzeni na interakcje społeczne

• Używanie karty “przerwa” i pozwolenie dziecku z autyzmem na przerwę podczas aktywności, jeżeli o to prosi.

Umiarkowany poziom niezrozumienia:• Tworzenie pomyślnych / korzystnych okoliczności kontaktu społecznego w małych grupach dobrze dobranych

rówieśników,• Uczenie dzieci z autyzmem zadawania pytań rówieśnikom: co robią w weekend, czym się interesują; uczenie

ich, że mogą rozmawiać z rówieśnikami o swoich szczególnych zainteresowaniach – ale niezbyt długo!• Próbowanie wyjaśniania / uczenia sytuacji społecznych zanim się pojawią – przygotowanie dziecka z

autyzmem → na przykład kiedy spodziewamy się, że spotkają nowe osoby – co mogą powiedzieć, jak sięzachować.

• Uczcie ich jak długo sytuacja społeczna może trwać i kiedy się kończy (po czym możemy to rozpoznać)• Pozwólcie dziecim z autyzmem żądać przerwy w sytuacjach społecznych, jeżeli one je przerastają (stanowią

zbyt duże obciążenie) • Jeżeli mają takie nawyki sensoryczne, które pomagają – pozwólcie im ich używać (wiercenie, kołysanie,

wykręcanie palców, itp)• Wytłumaczcie rówieśnikom, jak trudne są kontakty społeczne dla dziecka z autyzmem oraz, że ono chciałoby,

żeby wszystko poszło dobrze.• Pamiętaj, autyzm jest deficytem komunikacji społecznej, więc wszystkie interakcje społeczne są trudne dla

dziecka z autyzmem i mogą być dla niego męczące a czasami nawet odpychające.

Strategie, które działają 13

Skuteczne strategie dla dzieci z autyzmem: niepokój i sztywność

Silny niepokój i sztywność:1. TEACCH – Treatment and Education of Autistic and Communication Handicapped Children

(leczenie i edukacja dzieci z autyzmem oraz innmi zaburzeniami komunikacji): wizualne prezentowanie planu dnia – tak, aby dziecko wiedziało co po kolei się zdarzy.2. Przestrzeganie rutyn / stałości tak bardzo, jak tylko jest to możliwe.3. Przygotowanie na każdą zmianę, np. na nieznaną osobę w klasie lub jakąkolwiek zmianę w

rozkładzie dnia. 4. Korzystanie z działań i narzędzi integracji sensorycznej żeby zredukowac niepokój.5. Kadra, która dobrze zna dziecko, potrafi dostrzegać pierwsze sygnały niepokoju i już wtedy

reagować → redukowac żądania / nasilenie emocji.

Umiarkowany niepokój i sztywność:Jak wyżej: upewnij się, że jest zachowana stałość rutyna tam, gdzie jest to możliwe, upewnij się, że uprzedzasz dziecko o wszelkich zmianach w otoczeniu, używaj narzędzi I działań integracji sesnorycznej, które pomagają, naucz się odczytywania sygnałów narastającego niepokoju.

Pamiętaj: osoby z autyzmem odczuwają wysokie poziomy nasilenia niepokoju. Pamiętaj również: im więcej rozmowy – tym więcej socjalizacji; im trudniejsze jest życie dla dzieckaz autyzmem – tym mniejsza jest możliwość komunikacji i socjalizacji.

Skuteczne strategie dla dzieci z autyzmem: nadwrażliwości sensoryczne

Silna nad- lub pod- wrażliwość na światło, kolor, dźwięk, wzór, zapach i dotyk:• Świadomość kadry, że znaczna nadwrażliwość sensoryczna może powodować ból, strach,

wzniecać mechanizm walki lub ucieczki; i że muszą oni obserwować sygnały przeciążeniasensorycznego u dziecka i redukować bodźcowanie aby zmiejszyć stres.

• Używanie narzędzi i działań integracji sensorycznej – bujanych poduszek, słuchawek inauszników, kolczastych piłek, obciążeniowych kocyków, gumek, itp.

• Zaplanowanie dopuszczalnego czasu na przerwy ruchowe dla uspokojenia lub wzbudzeniaaktywności.

• Robienie przerw ruchowych, kiedy dziecko staje się przeciążone / przeładowane.• Zabezpieczenie sprzętu umożliwiającego bujanie się, skakanie, odbijanie, ślizganie, wspinanie.

Umiarkowana wrażliwość:Wszystkie powyżej wymienione strategie mogą być używane w publicznych – ogólnodostępnych

szkołach:• Świadomość kadry• Używanie narzędzi oraz działań integracji sensorycznej• Robienie przerw• Wykonywanie aktywnych, dynamicznych ćwiczeń ruchowych

Strategies that work 16

Skuteczne strategie dla dzieci z autyzmem: regulacja emocjonalna

Silna:1. Zapewnienie przestrzegania rutyny / stałości jak tylko jest to możliwe2. Przygotowanie klasy / sali wizualnie zrozumiałej i czytelnej3. Nauczanie rozpoznawania i nazywania emocji zawsze, gdzie tylko się da

Umiarkowana:Brak rutyny / niepewność powoduje rozregulowanie dziecka z autyzmem, więc im więcej rutyny, stałości I przewidywalności jesteś w stanie zapewnić dziecku, tym lepiej będzie ono w stanie \kontrolować swoje emocje. Wysokie pobudzenie emocjonalne powoduje narastanie niepokoju/zdenerwowania, podniecenia (więcej wiercenia się, hałasowania, stereotypii ruchowych) i zmniejsza możliwość efektywnego uczenia się. Rozmawiaj z dzieckiem o jego emocjach / uczuciach, o tym jaksię czuje, kiedy jest taki rozdrażniony / rozregulowany, jak możesz mu pomóc, oraz jak on sam może pomóc sobie, (zapytaj, czy potrzebuje przerwy, wyjść do cichego miejsca, wziąć głęboki oddech, porozmawiać z ulubionym / wybranym dorosłym, (porównaj ze strategiami TEACCH – radzenia sobie z niepokojem i sztywnością)

Proszę pamiętaj: zaburzenia regulacji i kontroli emocjonalnej są częścią autyzmu i mogą powodować narastanie niepokoju, pobudzenia oraz nierozumienia otoczenia i sytuacji społecznej.

Strategie, które działająJestem niespokojna/niespokojny

Strategie, który działają 19Tablica – regulacja emocji

Model programu, który sprawdza się dla dzieci z autyzmem:1. Zróżnicowanie stylu uczenia (wizalny, z ograniczeniem języka mówionego /

komunikatów słownych, z pisanymi instrukcjami nawet, gdy dzieci dobrze rozumieją)2. Większa koncentracja na przedmiotach, w których dzieci z autyzmem są dobre,

mniejsza na tych, w których nie są. Nie wszyscy są sawantami (geniuszami w wąskim,wybiórczym zakresie), ale mogą mieć różne warianty swoich mocnych stron -znacznie lepiej rozwiniętch możliwości niż my na ogół mamy.

3. Wykorzystanie / włączenie szczególnych zainteresowań dziecka – jako motywacji /nagrody, lub nauczanie przedmiotu poprzez SI

4. Zapewnienie miejsca “ciszy sensorycznej” (niskiego pobudzenia), żeby odpocząć /zrobić sobie przerwę.

5. Słuchanie ucznia, obserwowanie i dowiadywanie się – co na niego działa, czego niemoże kontrolować.

6. Słuchanie i współpraca z rodzicami, wzmacnianie ich.7. Budowanie ich umiejętności bycia samodzielnym (niezależnym), dostrzeganie i

ocenianie postępów,8. Budowanie ich tolerancji i radzenia sobie z własną autystycznym niepokojem i

stresem, dostrzeganie i ocenianie postępu. 9. Zrozumienie autyzmu, i tego, jak różnie dotyka on waszych uczniów,10. Pomimo ich deficytów (niepełnosprawności), świętujcie ich osiągnięcia, nie

rezygnujcie z wysokich ambicji.

Strategie, które działają 21

Matematyka – karty pracy

Strategie, które działają 22

Ortografia- karty pracy

Strategie, które działają 23

Klasyfikowanie – kartypracy

Strategie, które działają 24

Kolory – karty pracy

Strategie, które działają 25

Pingwin – karta pracy

Strategie, które działają 26

O mnie – karta pracy

Skuteczna edukacja dla dzieci z autyzmem w Polsce: Jeżeli możesz: • Dokonać trochę tych zmian,• Zrozumieć jakie trudności powoduje autyzm w życiu dziecka,• Zrozumieć jak autyzm dotyka konkretne dziecko, które uczysz w swojej klasie • Pomóc mu mieć mniej niepokoju • Pomóc mu lepiej zrozumieć świat wokół• Pomóc mu odnieść sukces• Wzmocnić go i jego rodziców

• Wtedy najbardziej mu pomożesz.