Autorzy - ukw.edu.pl · 1 Daniel Goleman: Inteligencja emocjonalna. Pozna ń 1997, Media Rodzina of...

AutorzyJolanta Brzózka, Katarzyna Harmak, Kamila Izbińska,Anna Jasiocha, Wiesław Went

Projekt okładki i strony tytułowej Krzysztof Demianiuk

Redaktor inicjujący Danuta Piotrowska

Redaktorzy merytoryczni Magdalena KurczynaWiesława Witkowska

Redaktor techniczny Mariola Kaszkowiak

ISBN 978-83-02-10099-4

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna Warszawa 2009

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna02-305 Warszawa, Al. Jerozolimskie 136Adres do korespondencji: 00-965 Warszawa, p. poczt. nr 9www.wsip.plWydanie pierwsze (2009)Ark. druk. 10,5Skład i łamanie: Studio DTP Alicja KasperDruk i oprawa: LEGRA Sp. z o.o., KrakówWydrukowano na papierze offsetowym Speed-E produkcji International Paper

www.wsip.pl 3

Spis treści

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1. Charakterystyka programu z uwzględnieniem aspektu psychologiczno-pedagogicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

2. Po co istnieje szkoła? Realizacja celów edukacyjnych i zadań szkoły . . . . . . . . . . 10 Zadania szkoły . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10Cele edukacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

3. Czego uczą się uczniowie? Realizacja treści kształcenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Spiralne ujęcie materiału nauczania – uczenia się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Materiał nauczania (klasy 1–3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

4. Opis założonych osiągnięć ucznia.Umiejętności kluczowe w programie nauczania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24Umiejętności podstawowe i ponadpodstawowe (w ujęciu ogólnym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Umiejętności ucznia i jego osiągnięcia po pierwszym etapie edukacji(w ujęciu szczegółowym) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

5. W jaki sposób uczą się uczniowie?Procedury osiągania celów edukacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

6. W jaki sposób jest monitorowany proces edukacyjny i rozwój dziecka? Ocena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Co to jest proces monitorowania? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65Cele procesu monitorowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66Zakres monitoringu edukacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66Metody i narzędzia służące gromadzeniu informacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

7. Załączniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68Podstawowy skład cyklu Razem w szkole (klasy 1–3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68Słownik pojęć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowychz dnia 23 grudnia 2008 r. (fragment) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

www.wsip.pl 5

Wstęp

Dzieci są różne, ale te różnice są większe niż dotychczas uznawaliśmy. Te małe nicponie nie chcą przy tym dorastać jednakowo.

John Goodlad

Zadaniem nauczycieli jest właściwe zorganizowanie procesu wychowawczo-dydaktycznego już od pierwszych tygodni pobytu dzieci w szkole i skuteczne kontynuowanie tego procesu, zapoczątkowa-nego w toku wychowania przedszkolnego, aż do zakończenia pierwszego etapu kształcenia. Należy przez to rozumieć, że szkoła ma stworzyć, zgodnie z wytycznymi nowej reformy oświaty, optymalne warunki do realizacji założeń aktualnej podstawy programowej i kształtować umiejętności: czytania, myślenia matematycznego, myślenia naukowego, komunikowania się w języku ojczystym i w języ-ku obcym, posługiwania się technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi, uczenia się przez odkrywanie i badanie, mające na celu przygotowanie do dalszej edukacji, pracy w zespole.

Aby ułatwić realizację tego jakże trudnego zadania, proponujemy Państwu publikację Razem w szko-le. Program edukacji wczesnoszkolnej opracowany przez nauczycieli praktyków. Stworzono go na podstawie wieloletnich doświadczeń, rzetelnej i bardzo wnikliwej obserwacji szkolnej rzeczywisto-ści, a przede wszystkim jest wynikiem bezpośredniej pracy z „małymi nicponiami, które nie chcą dorastać jednakowo”.

Autorzy programu podpowiadają, jakimi sposobami realizować najważniejsze cele edukacji wczes-noszkolnej, zawarte w podstawie programowej. Pokazują, jak wspomagać dzieci w rozwoju inte-lektualnym, emocjonalnym, społecznym, fi zycznym, estetycznym i etycznym już od szóstego roku życia oraz jak wychowywać, aby przygotować dzieci do życia w zmieniającej się rzeczywistości.

Program uwzględnia zatem wielostronne potrzeby dzieci i zwraca uwagę na ich wielorakie zdolności oraz chęć poznawania rzeczywistości poprzez doświadczanie. Realizacja założeń programu umożli-wi dziecku i dorosłemu podejmowanie wspólnych, kreatywnych działań i pomoże w rozwiązywaniu problemów. Powstał z myślą o uczniach, nauczycielach, rodzicach i opiekunach, należących do spo-łeczności szkolnej zarówno wielkiego miasta, jak i maleńkiej wioski.

Niniejszy program jest zgodny z obowiązującą Podstawą programową i przeznaczony do zinte-growanej edukacji wczesnoszkolnej. Został stworzony w trosce o dobry start dzieci sześcioletnich w pierwszym etapie kształcenia. Autorzy nie zapomnieli o uczniu siedmioletnim, który może zna-leźć się w jednej klasie z sześcioletnim kolegą. Nauczyciel znajdzie w nim informacje dotyczące przewidywanych osiągnięć dziecka kończącego edukację w przedszkolu, a także osiągnięć ucznia klasy pierwszej, drugiej i trzeciej.

Program nauczania Razem w szkole i towarzyszące mu podręczniki dla klas 1–3 to propozycja, któ-rej celem jest przygotowanie każdego ucznia do aktywności w interesującej, nieprzewidywalnej rzeczywistości XXI wieku, w której dla młodego człowieka ważne będą te umiejętności, które wy-dają się ponadczasowe, uniwersalne i mające charakter kluczowy dla sprawnego funkcjonowania w zmieniających się warunkach i sytuacjach, w jakich wypadnie mu żyć i pracować. Korzystanie z programu i całego cyklu pomoże nauczycielowi zaplanować proces wychowania – kształcenia tak, aby dziecko uczyło się poznawać świat, a zarazem rozróżniać prawdę od fałszu, dobro od zła, piękno od brzydoty.

www.wsip.pl 7

1. Charakterystyka programu z uwzględnieniem aspektu psychologiczno-pedagogicznego

Szybki rozwój nauki i technologii informacyjnej oraz dynamika przemian cywilizacyjnych wy-znaczają edukacji wciąż nowe zadania. Przekazywanie uczniom rzetelnej wiedzy już nie wystar-cza. Bardzo trudno dziś przewidzieć, która wiedza będzie użyteczna dla ucznia klasy 1., kiedy on będzie wchodził w dorosłe życie. Te uwarunkowania mają duży wpływ na funkcjonujący system edukacyjny. Musi to być system o wysokiej efektywności, odpowiadający na potrzeby jednostki i społeczności, przystający do zmian idących w kierunku akceptacji ucznia wraz z jego prawami, powinnościami i odmiennością, urzeczywistniany w warunkach demokracji, zapewniający każde-mu uczestnikowi pełną podmiotowość i harmonijny rozwój na miarę jego możliwości. Szkoła po-winna stać się terenem nabywania przez dziecko prawdziwych, przydatnych w życiu doświadczeń, zaspokajania jego potrzeb poznawczych, oczekiwań oraz aprobowania jego wartości.

W programie nauczania Razem w szkole przyjęto humanistyczną teorię uczenia, która stanowi uniwersalną kategorię kulturową, dotyczącą rozwoju społeczeństwa i jednostki. Zgodnie z tym należy:− zrezygnować z reproduktywnego charakteru wychowania;− uznawać i respektować prawa dzieci jako oczywiste; − uczynić stosunki wychowawcze w pełni podmiotowymi, wspierając samorozwój każdego ucznia;− respektować prawidłowości rozwoju dziecka;− umożliwiać dziecku kształtowanie indywidualności, tożsamości, niepowtarzalności i odmienności;− przyznawać prawo do błędu i prawo wyboru.

Założenia psychologiczno-pedagogiczne programu nauczania Razem w szkole zgodnie z humani-styczną teorią uczenia:• Program nauczania opiera się na zainteresowaniach, potrzebach i oczekiwaniach dzieci, odwołuje

się do ich doświadczeń, przygotowuje do życia w zmieniających się warunkach i sytuacjach.• Razem w szkole. Program edukacji wczesnoszkolnej jest w pewnym sensie rodzajem „wycieczki

poznawczej”.• Kształcenie odbywa się poprzez badanie, doświadczanie, sprawdzanie, weryfi kowanie, uzasadnia-

nie, odwoływanie się do faktów, działanie, indywidualne i grupowe rozwiązywanie problemów.• Kształcenie jest procesem ukierunkowanym na doskonalenie życia człowieka w zmieniającej się

rzeczywistości.• Dziecko, ucząc się rozwiązuje problemy, działa, wykonuje czynności, które mają wszechstronne

zastosowanie w różnorodnych sytuacjach.• Przyrost wiedzy i umiejętności jest wynikiem wymiany między uczącym się a jego środowiskiem

edukacyjnym.• Zarówno uczeń, jak i jego środowisko edukacyjne wciąż się zmieniają, co powoduje zmianę orga-

nizacji procesu kształcenia.

8


• Proponowane metody nauczania rozwijają krytyczne, refl eksyjne myślenie, uczą kreatywnego rozwiązywania problemów (jak myśleć?, a nie co myśleć?).

Realizując Razem w szkole. Program edukacji wczesnoszkolnej nauczyciel może wspierać ucznia w działaniach, mających na celu rozwijanie i doskonalenie talentów, które przypadają w udziale każdemu człowiekowi.

„Najważniejszym wkładem, jaki może wnieść oświata do rozwoju dziecka, jest dopomożenie mu w znalezieniu dziedziny, która najbardziej odpowiada jego talentom, w której będzie kompetentnym fachowcem, w której praca będzie dawała mu zadowolenie. (...). Powinniśmy poświęcać mniej czasu na klasyfi kowanie uczniów według uzyskiwanych przez nich ocen, a więcej na odkrywanie ich natu-ralnych predyspozycji czy uzdolnień i rozwijanie ich.”1 – głosi Howard Gardner.

Zgodnie z założeniami teorii Howarda Gardnera wszyscy ludzie mają wiele rodzajów predyspozycji, są więc, w mniejszym lub większym stopniu, obdarzeni naturalnymi talentami.

Proponowany materiał kształcenia:− ma charakter zintegrowany, interdyscyplinarny; − jest tworzywem do kształtowania i doskonalenia umiejętności;− respektuje prawidłowości rozwoju dzieci, uwzględnia ich indywidualny rozwój;− zapewnia każdemu poczucie własnej wartości;− akcentuje wartość dziecka jako osoby, a w szczególności jego autonomię, niepowtarzalność, od-

mienność i tożsamość.Edukacja wczesnoszkolna jest pierwszym etapem kształcenia ogólnego, przygotowującym każdego ucznia do podjęcia systematycznej nauki różnych przedmiotów w klasach 4–6 szkoły podstawowej.

Razem w szkole. Program edukacji wczesnoszkolnej to propozycja ukierunkowanej na:− dziecko-ucznia wraz z jego potrzebami, zainteresowaniami i możliwościami;− indywidualne i grupowe uczenie się we współpracy i współdziałaniu;− doświadczanie, badanie, tworzenie, działanie, zdobywanie nowych umiejętności;− rozumienie zdobywanej wiedzy, kształtowanie i doskonalenie umiejętności. Może być przyjęty przez nauczycieli klas 1–3 jako szkolny program kształcenia lub stanowić podsta-wę do opracowania własnego programu nauczania. W związku z powyższym nauczyciel powinien dostosować sposoby nauczania do umiejętności sześciolatków oraz umożliwić uczniowi:− korzystanie z różnych źródeł informacji;− skuteczne komunikowanie się;− planowanie, organizowanie i samoocenę;− radzenie sobie z nadmiarem informacji;− aktywne, twórcze myślenie;− kreatywne rozwiązywanie problemów;− poszukiwanie defi nicji, pojęć.W efekcie działań nauczyciela uczeń będzie umiał:− funkcjonować we wciąż zmieniającej się rzeczywistości;− podejmować ustawiczne uczenie się, doskonalić swoje umiejętności, aktualizować wiedzę;− gromadzić informacje, analizować je i porządkować, oceniać ich przydatność, oddzielać fakty od

opinii, prawdę od fałszu;− podejmować decyzje w trudnych, nowych, problemowych sytuacjach, w których się znajdzie,

mając świadomość, że ma prawo do błędu;

1 Daniel Goleman: Inteligencja emocjonalna. Poznań 1997, Media Rodzina of Poznań

www.wsip.pl 9


− być czynnym poszukiwaczem z wyzwoloną odwagą myślenia, przedsiębiorczością działania, zaradnością życiową, a nie biernym odbiorcą;

− dostrzec życiową użyteczność wiedzy i umiejętności, a także stawiać sobie wysokie, lecz realne wymagania.

Podsumowując, proces edukacyjny realizowany według założeń proponowanego programu nauczania przeznaczonego do cyklu Razem w szkole umożliwi uczniom:− łagodne przejście z etapu wychowania przedszkolnego do pierwszego etapu kształcenia;− poznawanie świata i miejsca człowieka w środowisku społecznym, przyrodniczym, kulturowym;− wszechstronny rozwój ciekawości poznawczej, spontanicznej aktywności, wewnętrznej motywa-

cji, kreatywnych działań;− poznawanie i wykorzystywanie własnego potencjału rozwojowego oraz budowanie pozytywnego

obrazu własnego „ja”;− przeżywanie satysfakcji z własnego działania, osiąganych wyników;− przyswajanie narzędzi, umożliwiających aktywność badawczą i twórczą ekspresję;− kształtowanie i doskonalenie umiejętności kluczowych, ponadprzedmiotowych;− zaspokajanie indywidualnych potrzeb i oczekiwań;− budowanie poczucia przynależności do grupy szkolnej, rodziny, społeczności lokalnej, regionu,

kraju, Europy, świata;− wyrabianie stosunku do siebie, świata i wartości;− odkrywanie prawdy, dobra i piękna;− przygotowanie się do podejmowania nowych zadań edukacyjnych na wyższym etapie kształcenia

(klasy 4–6).

10

Po co istnieje szkoła?Realizacja celów edukacyjnych i zadań szkoły

Zadania szkołyProgram nauczania i podręczniki do cyklu Razem w szkole pozwalają na realizację zadań szkoły w trzech obszarach edukacyjnych zgodnie z obowiązującą podstawą programową:1. Poznawanie świata oraz siebie. Budowanie systemu wiedzy dziecka.2. Aktywność w świecie konkretnym i symbolicznym. Umiejętności i działania.3. Stosunek do świata oraz siebie. Budowanie systemu wartości.Pierwszy obszar edukacyjny obejmuje treści i zadania edukacyjne związane z budowaniem systemu wiedzy dziecka o sobie i świecie, z tworzeniem i wzbogacaniem narzędzi jej konstruowania oraz ze sposobami poznawania świata przez dziecko.

Drugi obszar edukacyjny obejmuje treści i zadania związane z rozwijaniem czynności poznawczych, porozumiewaniem się, praktycznym i symbolicznym działaniem oraz współdziałaniem z innymi osobami, otoczeniem, kształtowaniem umiejętności.

Umiejętności i działania w świecie konkretnym i symbolicznym (umiejętności)

Poznawanie siebie

i kierowanie sobą

Funkcjonowanie w różnych grupach

społecznych

Komunikowanie się i budowanie

relacji społecznych

Działanie w świecie w aspekcie

praktycznym, poznawczym

i symbolicznym

2.

Poznawanie świata oraz siebie (wiedza)

Wiedza o sobie i rozumienie siebie

Sposoby poznawaniasiebie i świata

Wiedza o świecie i rozumienie świata

Narzędzia konstruowania wiedzy

www.wsip.pl 11

Trzeci obszar edukacyjny obejmuje treści i zadania związane z budowaniem poczucia własnej wartości, tworzeniem systemu wartości oraz kształtowaniem przekonań moralnych i postaw pro-społecznych.

Cele edukacyjneRazem w szkole. Program edukacji wczesnoszkolnej wspomaga realizację zadań szkoły i celów ogólnych w zakresie pierwszego etapu kształcenia. Na podstawie obowiązującej Podstawy progra-mowej sformułowano następujące cele ogólne i szczegółowe o charakterze operacyjnym:

Cele ogólne Cele szczegółowe

Kształtowanie umiejętności służącychzdobywaniu wiedzy (czytanie, pisanie i liczenie)

• kształtowanie umiejętności posługiwania się poprawnym językiem ojczystym:a) w zakresie mówienia:

– wdrażanie do świadomego stosowania środków językowych w zależności od adresata, treści i celu wypowiedzi;

− kształtowanie i wprowadzanie do czynnego słownika pojęć: społecznych, przyrodniczych, plastycznych, matematycznych, technicznych, muzycznych;

− wdrażanie do uważnego słuchania jako podstawowego warunku odbioru; b) w zakresie pisania:− kształtowanie umiejętności czytelnego, estetycznego i poprawnego pod

względem ortografi cznym pisania;− kształtowanie umiejętności redagowania wielozdaniowych, spójnych

wypowiedzi ustnych i pisemnych w różnych formach literackich;c) w zakresie czytania:

− kształtowanie umiejętności płynnego, poprawnego i wyrazistego czytania;− kształtowanie umiejętności czytania ze zrozumieniem tekstów literackich

i innych tekstów pisanych;− rozbudzanie wrażliwości na piękno słowa pisanego;

• kształtowanie umiejętności matematycznych:− kształtowanie – na miarę uczącego się dziecka – pojęcia liczby naturalnej

i działań arytmetycznych: dodawania, odejmowania, mnożenia, dzielenia;− rozwijanie świadomego i sprawnego rachowania;− rozwijanie orientacji i wyobraźni przestrzennej;− rozwijanie rozumienia sensu mierzenia długości, masy (ciężaru), pojemności;− kształtowanie świadomości czasu w skali dnia, w skali roku, w skali lat

i w skali historycznej; − kształtowanie umiejętności praktycznego stosowania zdobytej wiedzy

matematycznej; • wyrabianie nawyku korzystania z różnych dziedzin wiedzy;• kształtowanie umiejętności korzystania z dzieł sztuki (literatura, architektura,

malarstwo, muzyka, taniec, inscenizacja, fi lm).

Budowanie systemu wartości (postawy)

Poczucie własnejtożsamości

Przekonania moralne i postawy

Kultura duchowa i materialna jako źródło budowania

systemu wartości

2. Po co istnieje szkoła? Realizacja celów edukacyjnych i zadań szkoły

12


Przygotowanie do nauki języków obcych na kolejnych etapach edukacyjnych

• zachęcanie do nauki języków obcych (literatura, zwyczaje, tradycje, zabawy dzieci w innych krajach).

Kształtowanie umieję-tności nawiązywania i utrzymywania poprawnych kontaktów z innymi dziećmi, dorosłymi, osobami niepełnosprawnymi, przedstawicielami innej narodowości i rasy

• rozbudzanie życzliwości wobec członków rodziny, kolegów, nauczycieli i pracowników szkoły;

• kształtowanie umiejętności przestrzegania norm społecznych, utrzymywania poprawnych kontaktów z innymi osobami (w tym z przedstawicielami innych narodowości);

• kształtowanie umiejętności komunikowania się z rówieśnikami i dorosłymi oraz rozwiązywania problemów bez użycia przemocy i bez agresji;

• rozbudzanie potrzeby dzielenia się z innymi własną wiedzą, obserwacjami, spostrzeżeniami;

• wdrażanie do poznawania własnej odrębności i niepowtarzalności;• uwrażliwianie na odrębność drugiego człowieka poprzez pielęgnowanie

indywidualnego stylu wypowiedzi oraz poszanowanie cudzych pomysłów i oryginalności;

• kształtowanie osobowości i dojrzałości emocjonalnej, pozwalającej racjonalnie kierować swoim postępowaniem;

• kształtowanie postaw prospołecznych i zachęcanie do podejmowania działań na rzecz innych.

Rozwijanie poczucia przynależności do spo-łeczności szkolnej, środo-wiska lokalnego, regionu i kraju

• rozwijanie umiejętności poznawania otoczenia rodzinnego i społecznego;• zapoznanie z tradycjami regionu, kraju i Europy;• kształtowanie umiejętności prowadzenia obserwacji najbliższej okolicy;• rozwijanie zainteresowań poprzez zapoznanie z zabytkami, miejscami pamięci

narodowej oraz osobami związanymi z kulturą regionu.

Kształtowanie umiejętno-ści działania w różnych sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych

• kształtowanie właściwych postaw w czasie działań indywidualnych i zespołowych (w tym podczas zabawy);

• kształtowanie twórczej postawy;• kształtowanie umiejętności samodzielnego zdobywania informacji z różnych

źródeł, z wykorzystaniem technologii komputerowej;• kształtowanie umiejętności dokonywania wyboru programów telewizyjnych,

radiowych oraz multimedialnych;• wdrażanie do odpowiedniego, kulturalnego zachowania w miejscach użyteczności

publicznej;• kształtowanie właściwej postawy w kontaktach z nieznajomymi osobami;• wyrabianie krytycyzmu wobec postaw agresji i przemocy;• wyrabianie nawyku dbania o własne zdrowie: odżywianie, zapobieganie

chorobom, aktywny wypoczynek; • kształtowanie harmonijnego rozwoju psychofi zycznego dziecka zgodnie z jego

możliwościami;• kształtowanie umiejętności bezpiecznego posługiwania się urządzeniami

technicznymi.



Wdrażanie nawyków i umiejętności związa-nych z bezpiecznym uczestnictwem w ruchu drogowym

• wyrabianie umiejętności bezpiecznego poruszania się po drogach i przestrzegania przepisów ruchu drogowego;

• wyrabianie świadomości możliwych zagrożeń zdrowia i życia;• kształtowanie umiejętności szukania pomocy w sytuacji zagrożenia i wypadku;• kształtowanie poczucia odpowiedzialności za zdrowie i bezpieczeństwo innych

w szkole, w domu, na ulicy, w czasie zabaw.

Rozbudzanie potrzeby kontaktu z przyrodą

• rozbudzanie zainteresowania dzieci przyrodą i potrzeby kontaktu z nią;• zapoznawanie z różnorodnością świata roślin i zwierząt, ich budową, warunkami

i trybem życia, odżywianiem się;• wdrażanie do ochrony środowiska i jego zasobów;• kształtowanie ekologicznego stylu życia; • wdrażanie do właściwych zachowań w stosunku do zwierząt, roślin i całej

przyrody;• kształtowanie umiejętności badawczych i przeprowadzanie prostych

doświadczeń.

W proponowanym Państwu programie nauczania Razem w szkole szczególną uwagę zwracamy na potrzebę współdziałania środowiska rodziców lub opiekunów i środowiska szkolnego. Tym samym wspieranie rodziny w zakresie jej obowiązków wychowawczych stawiamy jako jeden z istotnych celów.


14

Czego uczą się uczniowie?Realizacja treści kształcenia

Szukać prawdy, kochać piękno,chcieć dobra, czynić najlepsze

– to zadanie i cel człowieka.Moses Mendelssohn

Spiralne ujęcie materiału nauczania – uczenia sięMateriał nauczania – uczenia się opracowany w Razem w szkole. Program edukacji wczesnoszkolnejzawiera informacje rzeczowe, merytoryczne, wykorzystywane do opanowywania wiadomości, kształtowania i doskonalenia umiejętności. To również „tworzywo” myślenia, badania, doświad-czania, a także źródło wiedzy. W ramach edukacji dzieci w klasach 1–3 podejmowane są działania związane z tworzeniem dziecku szans edukacyjnych, odpowiednio do jego możliwości i potrzeb, oraz wspomaganiem rozwoju dziecka o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Zadania edukacyjne realizowane są w formie kształcenia zintegrowanego, we wspomnianych wcześniej trzech obszarach edukacyjnych.

W programie nauczania Razem w szkole zaprezentowano spiralne ujęcie materiału nauczania, co oznacza, że dotyczy on tych samych obszarów tematycznych, a uczniowie stopniowo wzboga-cają zakres wiedzy i umiejętności w kolejnych latach pierwszego etapu kształcenia. Uwzględniono w nim treści nauczania – uczenia się zawarte w Podstawie programowej kształ-cenia ogólnego dla szkół podstawowych dla pierwszego etapu edukacji. Prezentując materiał nauczania – uczenia się do poszczególnych klas, wyróżniono wszystkie obszary edukacyjne wyszczególnione we wspomnianej podstawie. Takie ujęcie materiału pozwoli nauczycielowi: − właściwie planować pracę dydaktyczną; − odpowiednio interpretować i realizować treści kształcenia; − systematyczne monitorować proces edukacyjny i dokonywać jego ewaluacji.

Głównym zadaniem szkoły, a więc również edukacji wczesnoszkolnej, jest przygotowanie młodego człowieka do życia, tzn. sytuacji, w których się znajduje lub może się znaleźć, poznawania złożoności świata i miejsca człowieka w środowisku społecznym, przyrodniczym, kulturowym i technicznym. Zadanie to będzie realizowane, gdy tworzywem myślenia, kształtowania i doskonalenia umiejętno-ści, podmiotem poznania i edukacyjnych działań będzie otaczająca rzeczywistość. Szczególnym źródłem materiału nauczania – uczenia się w realizacji głównych zadań szkoły (przy-gotowania ucznia do życia) jest środowisko społeczne (kręgi społeczne), w którym dziecko funkcjo-nuje. Organizację materiału nauczania w zakresie wykorzystywania środowiska społecznego w edu-kacji dzieci klas 1–3 przedstawiono w tabeli i na wykresie.

3.

www.wsip.pl 15

Kręgi tematyczne Role społeczne

Dom syn, córka, wnuk, wnuczka, brat, siostra, opiekun roślin i zwierząt, współmieszkaniec, użytkownik, sąsiad...

Szkoła i klasa uczeń, przyjaciel, kolega, dyżurny...

Biblioteka, księgarnia, antykwariat czytelnik, użytkownik biblioteki, klient...

Droga, środki komunikacji pieszy, pasażer, uczestnik ruchu drogowego...

Instytucje i urzędy widz, słuchacz, obserwator, pacjent, interesant...

Wycieczka w środowisku społecznym i przyrodniczym turysta, badacz, obserwator, przyjaciel przyrody...

Miejscowość, osiedle, gmina, powiat, województwo, kraj, Europa, świat

mieszkaniec, obywatel, patriota, Europejczyk, obywatel świata...

Organizacja materiału nauczania – uczenia się (kręgi społeczne)

3. Czego uczą się uczniowie? Realizacja treści kształcenia

ŚWIAT KRAJ EUROPA ŚWIAT KRAJ EUROPA

ŚWIA

T KRAJ EU

ROPA ŚW

IAT KRAJ EUROPA ŚWIAT KRAJ

EUROPA

ŚW

IAT

KRA

J

E

URO

PA

Ś

WIA

T

K

RAJ

EU

ROPA

GMINA POWIAT WO

JEWÓ

DZTW

O REG

ION

GMINA POWIAT

W

OJE

WÓ

DZT

WO

RE

GIO

N

DOM • BLOK MIESZKALNY OSIED

LE DZIELNICA

MIE

JSC

OW

OŚĆ

KLASA • SZKOŁA KLASA

• SZKO

ŁA KLASA • SZKOŁA

KLA

SA •

SZKOŁA

RODZINA RO

DZIN

A RODZINA

R

OD

ZIN

A

JA

mów

ienie

• słu

chan

ie

• czy

tanie

• pis

anie

liczenie – rozumowanie

• rysowanie – malowanie

– majsterkowanieśp

iewan

ie – g

ranie

– tan

iec • sp

rawność

ruch

owa

twórcze działanie

• poznawanie otoczenia

i świata przyrody

16

Mat

eriał n

aucz

ania

(kl

asy

1–3)

Lp.

Blok

ip

rogr

amow

ePo

jęci

a (w

ied

za)

Post

awy

(zac

how

ania

)O

bsz

ary

tem

atyc

zne

1.N

asze

zai

nter

eso-

wan

ia, u

podo

bani

a,

pred

yspo

zycj

e

upod

oban

ia;

zain

tere

sow

ania

; za-

miło

wan

ia; p

redy

spo-

zycj

e; to

lera

ncja

kultu

ra w

ypow

iedz

i, ro

zmow

y,

słuc

hani

a; w

yraż

anie

wła

snyc

h m

yśli,

ucz

uć, sąd

ów; k

reat

yw-

ność

i po

mysło

wość;

pla

now

a-ni

e i o

rgan

izow

anie

wła

snyc

h dz

iałań;

star

anność

; uży

wan

ie

zwro

tów

grz

eczn

ości

owyc

h

Na

plac

u za

baw

. Moj

e za

baw

ki. M

oje

ulub

ione

zajęc

ia. J

ak m

iło b

yć m

iłym

. Nie

boję

się

pytać.

W sz

kole

. Moj

e ul

ubio

ne z

ajęc

ia. M

oje

bajk

i, baśn

ie. M

oje

podręc

znik

i. M

oje

ulub

ione

fi lm

y. P

okoc

hać

sam

ego

sieb

ie. W

sali

gim

nast

yczn

ej, n

a bo

isku

szko

lnym

i p

odw

órku

. Moj

e ul

ubio

ne k

siąż

ki. M

oje

audy

cje

tele

wiz

yjne

. Jes

teśm

y po

dobn

i, a

jedn

ak różn

i.

2.N

asze

cec

hy fi

zycz

ne

i psy

chic

zne,

ocz

e-ki

wan

ia i

potrz

eby:

bi

olog

iczn

e, ro

zwo-

jow

e, p

ozna

wcz

e

higi

ena o

sobi

sta; c

zę-

ści c

iała

; urząd

zeni

a sa

nita

rne i

prz

ybor

y do

ut

rzym

ania

czys

tośc

i; hi

gien

a spoży

wan

ia

posił

ków

; cho

roby

; od

pocz

ynek

; rel

aks

trosk

a o

wła

sne

zdro

wie

, bez

-pi

eczeńs

two

i roz

wój

; prz

e-st

rzeg

anie

zas

ad h

igie

ny o

sobi

-st

ej i

otoc

zeni

a or

az a

ktyw

nego

od

pocz

ynku

; wyt

rwał

ość

w p

okon

ywan

iu tr

udnośc

i;el

asty

czne

reag

owan

ie w

obl

i-cz

u zm

iany

Moj

e ci

ało.

W sz

koln

ej ła

zien

ce. W

gab

inec

ie le

kars

kim

. Słu

cham

y ci

szy.

Pije

my

mle

ko.

Jeste

m w

idze

m i

słuch

acze

m. N

a sp

acer

ze. M

am 6

–7 la

t. M

oje

zmysły

. Dba

m o

czy

stość

. M

oje

przy

bory

do

utrz

yman

ia c

zysto

ści.

Słuc

ham

y in

nych

. Jem

y ow

oce

i war

zyw

a. D

la-

czeg

o sz

klan

ka m

leka

? N

ad w

odą

i na

słońc

u. Je

stem

obs

erw

ator

em. M

am 7

–8 la

t. M

oje

ciał

o (c

zęśc

i ciała

i or

gany

wew

nętrz

ne),

moj

e zm

ysły

. Jak

się

ubrać?

Jak

skut

eczn

ie

rozm

awiać?

Jak

zdro

wo

się o

dżyw

iać?

Prz

ed m

ałym

ekr

anem

. Mój

rozkła

d dn

ia. „

Kąp

iel

słone

czna

” m

oże

być

szko

dliw

a. M

am 8

–9 la

t. Je

stem

chł

opce

m, j

este

m d

ziew

czyn

ką.

Jak

akty

wni

e od

pocz

ywać

? Ja

k sk

utec

znie

się

kom

unik

ować

? H

igie

na a

moj

e zd

row

ie.

W k

inie

i te

atrz

e. P

rzy

stole

.

3.N

asze

moż

liwoś

ci,

ogra

nicz

enia

, uw

a-ru

nkow

a nia

rozw

ojo-

we,

indy

wid

ualn

ość,

ni

epow

tarz

alność

radośc

i – sm

utki

; suk

-ce

sy –

por

ażki

; pod

o-bi

eńst

wa

– różn

ice

świa

dom

ość m

ocny

ch i

słaby

ch

stron

; odp

orność

na s

tres;

pom

oc

słabs

zym

; dos

trzeg

anie

pod

o-bi

eństw

i różn

ic; p

rzyj

mow

anie

oc

eny;

uni

kani

e nie

bezp

iecz

eństw

Moj

e ra

dośc

i i s

mut

ki. J

esteśm

y po

dobn

i, a

jedn

ak s

ię różn

imy.

Moj

e m

ocne

stro

ny.

Jaki

jest

em?

Moj

e su

kces

y i p

oraż

ki. J

esteśm

y różn

i, a

jedn

ak p

odob

ni d

o si

ebie

. Moj

a od

mie

nność.

Kim

jest

em?

Każ

dy je

st s

praw

ny in

acze

j. C

o na

s łą

czy,

mim

o w

ielu

róż-

nic?

Moj

a in

dyw

idua

lność.

Jes

tem

sobą.

Śm

ieje

my

się

z sa

myc

h si

ebie

. Moj

e a

nasz

e ce

le. M

oje

moc

ne i

słab

e st

rony

. Jak

i jes

tem

i ki

m je

stem

?

4.Z ży

cia

klas

y, sz

koły

–

jest

em u

czni

em,

kole

gą

szkoła

, kla

sa, u

czeń

, na

uczy

ciel

; pra

wa

i obo

wią

zki u

czni

a;

plan

zajęć

, reg

ulam

in;

wła

sność

wsp

ólna

i o

sobi

sta;

dyż

ury

przy

jaźń

, kol

eżeń

stw

o, u

czyn

-ność

, życ

zliw

ość,

wsp

ółpr

aca

i wza

jem

na p

omoc

; prz

estrz

e-ga

nie

norm

i za

sad

postęp

owa-

nia,

zro

zum

ieni

e, to

lera

ncja

, po

szan

owan

ie g

odnośc

i; tro

-sk

a o

wła

sność

indy

wid

ualną

i wsp

ólną

; uni

kani

e ni

ebez

pie-

czeń

stw

Moj

e ko

leża

nki i

moi

kol

edzy

. Poz

naje

my

szkołę

i je

j oto

czen

ie. M

oje

praw

a i o

bo-

wią

zki u

czni

a. N

asze

wsp

ólne

zab

awy.

W s

zkol

e ja

k w

dom

u. N

asza

bib

liote

czka

kla

-so

wa,

nas

ze k

laso

we

hodo

wle

. Jes

tem

ucz

niem

. Nas

za w

spól

na p

raca

. Nas

za s

zkoł

a,

klas

a, p

omie

szcz

enia

, pra

cow

nicy

szk

oły.

Moj

e pr

awa

i obo

wią

zki d

ziec

ka-u

czni

a.

Każ

dy m

a sw

oją

godn

ość.

Jes

tem

dyż

urny

m. W

czy

teln

i i w

bib

liote

ce s

zkol

nej.

Roś

liny

w n

asze

j kla

sie

i szk

ole.

Wsp

ólni

e ła

twie

j. K

ażdy

ma

swój

hon

or. M

ieć

przy

-ja

ciół

. Wol

no –

nie

wol

no. J

este

m c

złon

kiem

gru

py. P

ozna

jem

y bi

blio

tekę

. Mój

prz

y-ja

ciel

, kol

ega.

To

moj

e, a

to n

asze

. Każ

dy m

a sw

oją

godn

ość.

Być

prz

yjac

iele

m i

mieć

przy

jaci

ół. J

este

m u

czni

em, k

olegą,

dyż

urny

m, p

rzyj

acie

lem

. Spo

tkan

ia z

bib

liote

kar-

ką. Z

akła

dam

y ho

dow

le rośl

in i

zwie

rząt

.

www.wsip.pl 17

5.Z ży

cia

rodz

iny

– je

stem

dzi

ecki

em,

brat

em, s

iost

rą, s

y-ne

m, c

órką

, w

nuki

em...

dom

rodz

inny

, rod

zi-

na, r

odzi

ce, d

ziec

i, ro

dzeń

stw

o, k

rew

ni,

dzia

dkow

ie; z

ajęc

ia

i obo

wią

zki d

omow

e;

zwie

rzęt

a ho

dow

a-ne

w d

omu;

sprzęt

y i u

rząd

zeni

a do

mow

e

miłość

, wdz

ięcz

ność

, sza

cune

k,

kultu

ra w

spółży

cia,

zdy

scyp

li-no

wan

ie, w

rażl

iwość,

posłu

-sz

eńst

wo,

pra

wdo

mów

ność

, po

moc

słab

szym

, obo

wią

zko-

wość,

szac

unek

dla

pra

cy ro

dzi-

ców,

opi

eka

nad

zwie

rzęt

ami

Przy

świą

tecz

nym

stol

e. Pr

aca m

ojej

mam

y. Pr

aca m

ojeg

o ta

ty. M

oje z

ajęc

ia d

omow

e.

W m

oim

dom

u (p

omie

szcz

enia

, urząd

zeni

a). J

este

m si

ostrą

, bra

tem

. W ła

zien

ce. M

oje m

iej-

sce p

racy

i za

baw

y w

dom

u. M

oje u

lubi

one z

wie

rząt

ko d

omow

e. Pr

zyro

da w

okół

dom

u.

Gdy

jeste

m sa

m w

dom

u. M

oje k

onta

kty

z rod

zeńs

twem

. Roś

liny

i zw

ierzęt

a w m

oim

pok

o-ju

. Tat

a, m

ama i

ja. P

omag

am m

amie

i ta

cie.

Prac

a zaw

odow

a moi

ch ro

dzic

ów. M

oje u

lubi

o-ne

zaba

wki

w d

omu.

Wsp

ólne

świę

ta i

uroc

zystośc

i. Te

lefo

nicz

ne ro

zmow

y. M

oje k

onta

kty

z rod

zica

mi.

Ośw

ietle

nie m

ojeg

o ką

cika

do

nauk

i. Ba

bcia

, dzi

adek

i ja

. Pom

agam

dzi

adko

wi

i bab

ci. R

óżne

zaw

ody

nasz

ych

rodz

iców

. Moj

e ulu

bion

e zajęc

ia d

omow

e. Św

iąte

czne

tra-

dycj

e i zw

ycza

je, u

rocz

ystośc

i rod

zinn

e. K

orzy

stani

e z u

rząd

zeń

dom

owyc

h. N

asze

rodz

inne

tra

dycj

e. Ła

d i p

orzą

dek

w m

oim

pok

oju

i kąc

iku

do p

racy

. Roś

liny

i zw

ierzęt

a dom

owe

– pr

ace p

ielę

gnac

yjne

. W ro

dzin

nym

krę

gu, b

liższ

e i d

alsz

e rod

zeńs

two.

Pra

ca za

wod

owa

czło

nków

bliż

szej

i da

lszej

rodz

iny.

Moj

e ulu

bion

e książk

i i za

jęci

a dom

owe.

Drz

ewo

gene

-al

ogic

zne m

ojej

rodz

iny.

Nas

ze ro

dzin

ne św

ięta

. Urząd

zeni

a ele

ktry

czne

, gaz

owe..

. Dob

re

i złe

taje

mni

ce. R

odzi

nne p

amią

tki,

przo

dkow

ie. R

oślin

y i z

wie

rzęt

a w d

omu

i wok

ół d

omu.

6.Z ży

cia

mie

jsco

wo-

ści –

jest

em m

iesz

-kańc

em, sąs

iade

m,

kole

gą, o

byw

ate-

lem

, pas

ażer

em,

klie

ntem

...

nazw

y m

iejs

cow

ości

, m

iesz

kańc

y, a

dres

; są

sied

zi; w

ładz

e sa

-m

orzą

dow

e, h

isto

ria,

położe

nie,

zab

ytki

; uk

ształto

wan

ie te

renu

, rośl

inność

, zw

ierzęt

a,

kraj

obra

z; re

gula

min

m

iesz

kańc

ów; r

uch

koło

wy,

prz

ejśc

ia d

la

pies

zych

, syg

naliz

acja

św

ietln

a, sy

gnał

y ak

u-st

yczn

e, d

roga

ham

o-w

ania

, skr

zyżo

wan

ie,

prze

jazd

y ko

lejo

we

i tra

mw

ajow

e, ro

wer

, śc

ieżk

i row

erow

e,

karta

row

erow

a, te

ren

zabu

dow

any,

poj

azdy

– śr

odki

kom

unik

acji,

zn

aki d

rogo

we,

kie

-ro

wca

, pas

ażer

; urzę-

dy i

inst

ytuc

je, s

klep

y

pocz

ucie

prz

ynal

eżnośc

i do

określ

onyc

h w

spól

not;

pocz

u-ci

e tożs

amoś

ci; p

rzyw

iąza

nie

do m

iejs

ca z

amie

szka

nia;

be

zpie

czne

zac

how

anie

się

– w

środ

kach

loko

moc

ji, n

a dr

o-dz

e, w

mie

jsca

ch p

ublic

znyc

h;

unik

anie

nie

bezp

iecz

eńst

w,

prze

zorn

ość,

ogr

anic

zone

za-

ufan

ie, o

strożn

ość;

prz

estrz

ega-

nie

regu

lam

inów

; um

ieję

tność

mów

ieni

a „n

ie”;

wsp

ółod

po-

wie

dzia

lność;

zac

how

anie

się

w u

rzęd

ach

i ins

tytu

cjac

h

Moj

a m

iejsc

owość

– ad

res z

amie

szka

nia.

Moi

sąsie

dzi w

okół

moj

ego

dom

u i w

moi

m

blok

u m

iesz

kaln

ym. B

ezpi

eczn

e ko

rzys

tani

e z

win

dy i

scho

dów.

Moj

a dr

oga

do sz

koły

. Są

siadk

a po

trzeb

uje

pom

ocy.

Osie

dle,

dzi

elni

ca, m

iasto

. Wł a

dze

moj

ego

osie

dla,

moj

ej

wsi.

Skl

epy

i pun

kty

usłu

gow

e na

moi

m o

siedl

u, w

moj

ej w

si. M

oi k

oled

zy z

osie

dla,

ze

wsi.

Zag

roże

nia

na d

roga

ch m

ojeg

o os

iedl

a, m

ojej

wsi.

Syt

uacj

e i m

iejsc

a ni

ebez

piec

zne

na m

oim

osie

dlu,

w m

ojej

wsi,

w m

ojej

dzi

elni

cy, w

moi

m m

ieśc

ie i

w m

ojej

gm

inie

. N

ajw

ażni

ejsz

e śr

odki

kom

unik

acji

na o

siedl

u, w

si. P

lac

zaba

w n

a m

oim

osie

dlu,

w m

ojej

w

si. P

rzyr

oda

wok

ół n

as w

mie

jscu

zam

iesz

kani

a. M

iejsc

a sz

czeg

ólne

w m

iejsc

u m

ojeg

o za

mie

szka

nia.

Jeste

m m

iesz

kańc

em d

ziel

nicy

, gm

iny.

Moi

dal

si są

siedz

i dzi

elni

cy, i

nnyc

h m

iejsc

owoś

ci w

gm

inie

. Wła

dze

moj

ej d

ziel

nicy

, gm

iny.

Skl

epy

i pun

kty

usłu

gow

e w

mo-

jej d

ziel

nicy

, gm

inie

. Moi

kol

edzy

mie

szka

jący

w d

ziel

nicy

, gm

inie

. Inn

e sz

koły

w d

ziel

ni-

cy, g

min

ie. Z

agroże

nia

na d

roga

ch m

ojej

dzi

elni

cy, g

min

y. N

ajw

ażni

ejsz

e śr

odki

kom

uni-

kacj

i w d

ziel

nicy

lub

gmin

ie. K

ino,

teat

r, bi

blio

teka

, muz

eum

i in

ne in

stytu

cje

kultu

raln

e w

dzi

elni

cy, g

min

ie. P

rzyr

oda

w d

ziel

nicy

(np.

par

ki, s

kwer

y), g

min

ie (n

p. la

s, pa

rk, p

ola)

. W

arto

odw

iedz

ić m

oją

dzie

lnicę.

Jeste

m m

iesz

kańc

em m

ojej

mie

jscow

ości

. Wła

dze

moj

e-go

mia

sta. S

ieć

hand

low

a i u

sługo

wa

w m

ojej

mie

jscow

ości

. Moi

kol

edzy

z in

nych

szkół

w m

ojej

mie

jscow

ości

. Mie

jsca

i syt

uacj

e ni

ebez

piec

zne

w m

ojej

mie

jscow

ości

. Śro

dki

kom

unik

acji.

Naj

bliż

sze

kino

, tea

tr, m

uzeu

m, d

om k

ultu

ry, b

iblio

teka

. Oso

bliw

ości

moj

ej

mie

jscow

ości

, mie

jsca

szcz

egól

ne, z

abyt

ki. R

oślin

ność

i zw

ierzęt

a w

moj

ej m

iejsc

owoś

ci

(par

ki, l

asy,

skw

ery,

ogr

ody,

pol

a, z

oo, p

omni

ki p

rzyr

ody,

reze

rwat

y, p

arki

nar

odow

e).

Dla

czeg

o w

arto

odw

iedz

ić m

oją

mie

jscow

ość.

Obr

azy

z pr

zeszłośc

i.

18

Lp.

Blok

ip

rogr

amow

ePo

jęci

a (w

ied

za)

Post

awy

(zac

how

ania

)O

bsz

ary

tem

atyc

zne

7.Z ży

cia

gmin

y,

osie

dla,

pow

iatu

, w

ojew

ództ

wa,

regi

o-nu

– je

stem

mie

sz-

kańc

em, o

byw

ate-

lem

, sąs

iade

m...

gmin

a, wła

dze

sa-

mor

ządo

we,

pow

iat,

woj

ewód

ztw

o, re

gion

; tra

dycj

a, h

isto

ria, z

a-by

tki,

folk

lor,

pieś

ni

i tań

ce lu

dow

e, sz

tuka

lu

dow

a, p

amię

tnik

i i k

roni

ki; m

apa

i pla

n;

urzę

dy, i

nsty

tucj

e,

skle

py, k

ultu

ra re

gio-

naln

a; rośl

iny,

zw

ie-

rzęt

a, u

kszt

ałto

wan

ie

tere

nu; m

iejs

ca, w

tym

sz

czeg

ólni

e m

iejs

ca

pam

ięci

nar

odow

ej

pocz

ucie

tożs

amoś

ci k

ultu

ro-

wej

, lok

alne

j, pr

zyw

iąza

nie

i dum

a z

przy

należn

ości

do

określ

onej

gru

py sp

ołec

znej

; sz

acun

ek d

la tr

adyc

ji, z

wyc

za-

jów

, pam

iąte

k, m

iejs

c pa

mię

ci

naro

dow

ej; t

rosk

a o śr

odow

isko

pr

zyro

dnic

ze, z

acho

wan

ia p

ro-

ekol

ogic

zne,

wsp

ółod

pow

ie-

dzia

lność

za śr

odow

isko

; prz

e-st

rzeg

anie

zas

ad z

acho

wan

ia

w u

rzęd

ach,

inst

ytuc

jach

Jeste

m c

złon

kiem

społ

eczn

ości

loka

lnej

(gm

iny,

pow

iatu

). M

oja

gmin

a, m

ój p

owia

t na

map

ie w

ojew

ództ

wa.

Insty

tucj

e w

moj

ej g

min

ie, w

moi

m p

owie

cie.

Głó

wne

zajęc

ia

mie

szkańc

ów g

min

y, p

owia

tu, n

p. ro

lnic

two,

ogr

odni

ctw

o, tu

rysty

ka, p

rzem

ysł ,

górn

i-ct

wo,

różn

orod

ność

zaw

odów

. Sto

lica

i głó

wne

mie

jscow

ości

gm

iny,

pow

iatu

. Typ

owy

kraj

obra

z w

moj

ej g

min

ie, w

moi

m p

owie

cie.

Zm

iany

zac

hodząc

e w

moj

ej g

min

ie,

w m

oim

pow

ieci

e. Z

abyt

ki, t

rady

cje,

folk

lor,

kultu

ra g

min

y, p

owia

tu. H

istor

ia g

min

y, p

o-w

iatu

(obr

azy

z pr

zeszłośc

i). M

iejsc

a sz

czeg

ólne

, np.

muz

ea, p

omni

ki, r

ezer

wat

y. O

sobl

i-w

ości

gm

iny,

pow

iatu

, np.

rośli

nność,

zw

ierzęt

a. M

oją

gminę,

mój

pow

iat w

arto

zob

aczyć.

Je

stem

czł

onki

em sp

ołec

znoś

ci lo

kaln

ej (w

ojew

ództ

wa)

. Moj

e w

ojew

ództ

wo

na m

apie

Po

lski.

Insty

tucj

e w

moi

m w

ojew

ództ

wie

. Głó

wne

zajęc

ia m

iesz

kańc

ów w

ojew

ództ

wa,

np

. ogr

odni

ctw

o, ro

lnic

two,

hod

owla

zw

ierząt

, prz

emysł,

różn

orod

ność

zaw

odów

. Sto

lica

i głó

wne

mia

sta w

ojew

ództ

wa.

Dom

inując

y kr

ajob

raz

w w

ojew

ództ

wie

. Zm

iany

zac

ho-

dząc

e w

moi

m w

ojew

ództ

wie

. Zab

ytki

, tra

dycj

e, fo

lklo

r, ku

ltura

woj

ewód

ztw

a. H

istor

ia

woj

ewód

ztw

a (o

braz

y z

prze

szłośc

i). M

iejsc

a sz

czeg

ólne

w w

ojew

ództ

wie

, np.

mie

jscow

o-śc

i, m

uzea

, pom

niki

. Oso

bliw

ości

woj

ewód

ztw

a, n

p. rośli

nność,

zw

ierzęt

a, p

ołoż

enie

, kra

-jo

braz

, kul

tura

, jęz

yk. M

oje

woj

ewód

ztw

o w

arto

zw

iedz

ić. J

este

m c

złon

kiem

społ

eczn

ości

lo

kaln

ej (r

egio

nu).

Mój

regi

on n

a m

apie

Pol

ski.

Insty

tucj

e w

moi

m re

gion

ie. G

łów

ne z

ajęc

ia m

iesz

kańc

ów

regi

onu.

Sto

lica

regi

onu

i naj

wię

ksze

mia

sta. T

ypow

y kr

ajob

raz

meg

o re

gion

u. Z

mia

ny

zach

odzą

ce w

moi

m re

gion

ie. G

łów

ne z

abyt

ki, k

ultu

ra, f

olkl

or re

gion

u.

His

toria

regi

onu

(obr

azy

z pr

zeszłośc

i). M

iejs

ca sz

czeg

ólne

w re

gion

ie, n

p. z

abud

owa,

sk

anse

ny, p

omni

ki p

rzyr

ody.

Oso

bliw

ości

regi

onu,

np.

języ

k, u

biór

, zajęc

ia, r

oślin

ność

, zw

ierzęt

a, p

ołoż

enie

, obi

ekty

. W m

oim

regi

onie

war

to sp

ędzić

wak

acje

.

8.Z ży

cia

kraj

u –

jest

em P

olak

iem

, ob

ywat

elem

, pa

triotą.

..

kraj

, fl a

ga, g

odło

pańs

twow

e, h

ymn

pańs

twow

y; m

apa

Polsk

i, ty

pow

e kr

ajo-

braz

y: g

óry,

wyż

yny,

ni

ziny

, poj

ezie

rza,

m

orze

; wła

dze

pań-

stwow

e, st

olic

a, m

ia-

sta, h

istor

ia, t

rady

cja,

pr

zeszłość

– te

raźn

iej-

szość,

muz

ea, k

roni

ki,

położe

nie,

zab

ytki

;

pocz

ucie

tożs

amoś

ci k

ultu

ro-

wej

, nar

odow

ej, d

uma,

sza-

cune

k dl

a tra

dycj

i i sy

mbo

li na

rodo

wyc

h, tw

órcó

w k

ultu

ry,

pocz

ucie

cza

su h

isto

rycz

nego

; pr

zest

rzeg

anie

zas

ad o

bow

iązu

-ją

cych

w w

ybra

nych

środ

owi-

skac

h, e

kosy

stem

ach,

mie

jsca

ch

szcz

egól

nych

; sza

cune

k dl

a oj

czys

tej p

rzyr

ody,

szac

unek

dl

a pr

acy

inny

ch lu

dzi

Jest

em P

olak

iem

. Nad

mapą

Pols

ki. W

arsz

awa

– st

olic

a Po

lski

. Pol

skie

rzek

i. Je

steś

my

Pola

kam

i. O

d gó

r po

Bał

tyk.

Map

a ko

ntur

owa

Pols

ki. M

ała

i duż

a O

jczy

zna.

Tu

wszęd

zie

jest

moj

a O

jczy

zna.

Typ

owe

kraj

obra

zy m

ojeg

o kr

aju

(gór

ski,

nizi

nny,

na

dmor

ski..

.). N

ajw

ięks

ze m

iast

a w

Pol

sce.

War

szaw

a si

edzi

bą wła

dz p

ańst

wow

ych.

N

asze

sym

bole

nar

odow

e. N

iekt

óre

osob

liwoś

ci o

jczy

stej

prz

yrod

y: rośl

inność

, zw

ierzęt

a. T

wór

cy li

tera

tury

dla

dzi

eci.

Kul

tura

nar

odow

a –

wyb

rane

utw

ory

liter

acki

e,

muz

yczn

e, p

last

yczn

e...

Sylw

etki

wyb

itnyc

h Po

lakó

w. W

ażne

dat

y w

„po

lski

m k

alen

da-

rzu”

. Nad

mapą

Pols

ki. P

olsk

a na

map

ie E

urop

y. N

ajst

arsz

e m

iast

a Po

lski

. Daw

ne st

oli-

ce P

olsk

i. H

ymn

pańs

twow

y. O

sobl

iwoś

ci o

jczy

stej

prz

yrod

y (k

rajo

braz

y, rośl

inność

, zw

ierzęt

a). R

ezer

wat

y i p

arki

nar

odow

e.

www.wsip.pl 19

rośli

nność,

zw

ierzęt

a,

park

i nar

odow

e,

reze

rwat

y, p

omni

ki

przy

rody

, szl

aki

tury

stycz

ne, e

kolo

gia,

rośli

ny i

zwie

rzęt

a ch

roni

one;

urzęd

y i i

nsty

tucj

e; d

zieł

a ku

ltury

nar

odow

ej;

waż

ne d

aty

w „

pol-

skim

kal

enda

rzu”

9.Z ży

cia

Euro

py

i św

iata

– je

stem

Eu

rope

jczy

kiem

, ob

ywat

elem

św

iata

...

map

a Eur

opy,

glob

us,

Uni

a Eur

opej

ska,

hy

mn,

fl ag

a Uni

i Eur

o-pe

jskie

j, są

siedz

i Pol

ski

i pań

stwa e

urop

ejsk

ie;

podo

bień

stwa i

różn

ice

mię

dzy

Euro

pejc

zyka

-m

i, sy

mbo

le E

urop

y;

map

a św

iata

, kon

ty-

nent

y; D

zień

Zie

mi

pocz

ucie

tożs

amoś

ci, p

rzyn

a-leżn

ości

do

wsp

ólno

ty e

uro-

pejs

kiej

, sza

cune

k dl

a sy

mbo

li,

trady

cji,

zwyc

zajó

w in

nych

na

rodó

w, w

tym

mie

szkańc

ów

Uni

i Eur

opej

skie

j, po

czuc

ie

wsp

ółod

pow

iedz

ialn

ości

za

plan

etę

– Zi

emię

Jest

em E

urop

ejcz

ykie

m. Sąs

iedz

i Pol

ski.

Pols

ka n

a m

apie

Eur

opy

(sąs

iedz

i Pol

ski

i pań

stw

a eu

rope

jski

e). R

óżni

ce i

podo

bień

stw

a m

iędz

y Eu

rope

jczy

kam

i mie

szka

jący

mi

w różn

ych

kraj

ach.

Nad

mapą św

iata

(kon

tyne

nty)

. Dzi

eń Z

iem

i. Pr

zy g

lobu

sie.

10.

Roz

mow

y, o

po-

wia

dani

a, o

pisy

, sw

obod

ne, s

amo-

rzut

ne w

ypow

iedz

i us

tne

i pis

emne

na

pods

taw

ie u

twor

ów

liter

acki

ch, o

bser

-w

acji,

prz

eżyć

, le

ktur

y, o

gląd

anyc

h sz

tuk

teat

raln

ych,

sł

ucha

nych

aud

ycji,

pr

ezen

tacj

i mul

time-

dial

nych

rozm

owa,

wy-

pow

iedź

, dia

log,

m

onol

og, o

pis,

opow

iada

nie,

zap

ro-

szen

ie, w

iers

z, sp

ra-

woz

dani

e, li

st, a

dres

, e-

mai

l, SM

S, z

awia

-do

mie

nie,

not

atka

do

kron

iki i

tp.

kultu

ra w

ypow

iedz

i, ro

zmow

y,

prze

strz

egan

ie z

asad

skut

ecz-

nego

kom

unik

owan

ia się,

wy-

raża

nie

wła

snyc

h m

yśli,

sądó

w

i ucz

uć

Nas

ze p

rzeż

ycia

, dzi

ałan

ia, m

arze

nia,

obs

erw

acje

. Jes

teśm

y sł

ucha

czam

i, w

idza

mi,

obse

rwat

oram

i i w

yraż

amy

sieb

ie. N

asze

radośc

i i sm

utki

, suk

cesy

i po

rażk

i. M

iędz

y na

mi k

oleg

ami.

Jest

e śm

y na

daw

cam

i i o

dbio

rcam

i kor

espo

nden

cji (

list,

kartk

a po

czto

-w

a, z

apro

szen

ie, z

awia

dom

ieni

e...)

. Pra

wda

, dob

ro i

pięk

no w

baj

ce, b

aśni

, leg

endz

ie...

D

awno

, daw

no te

mu

– po

szuk

iwan

ie śl

adów

prz

eszł

ości

. W m

oim

pam

iętn

iku,

w n

asze

j kr

onic

e. Sło

wa

jak

kluc

ze; z

wro

ty g

rzec

znoś

ciow

e i n

ie ty

lko.

Zap

rasz

amy

was

do.

.. K

ażdy

ma

swoj

e zd

anie

– ta

k są

dzę,

myś

lę, c

zuję

...

20

Lp.

Blok

ip

rogr

amow

ePo

jęci

a (w

ied

za)

Post

awy

(zac

how

ania

)O

bsz

ary

tem

atyc

zne

11.

Nas

ze sp

otka

nia

ze sz

tuką

: lite

ratu

ra,

teat

r, m

uzeu

m,

wys

taw

a, fi

lm,

tele

wiz

ja, r

adio

, fi l

harm

onia

, cyr

k...

teat

r, ak

tor,

rekw

izyt

y,

spek

takl

, tea

tr m

uzyc

z-ny

, reż

yser

, sce

nogr

af,

deko

racj

e, sc

ena,

ba

jka,

baśń

, leg

enda

, w

iers

z, op

owia

dani

e,

posta

cie g

łów

ne i

dru-

gopl

anow

e, zd

arze

nia,

m

iejsc

e i cz

as ak

cji,

kole

jność z

darz

eń,

nastr

ój, m

orał

; książk

a,

pisa

rz, p

oeta

; kus

tosz

, w

ysta

wa,

muz

eum

, ek

spon

aty,

obra

z,

mal

arz,

wer

nisaż,

or

ygin

ał, r

epro

dukc

ja,

rzeź

ba; a

rchi

tekt

ura

(arc

hite

ktur

a zie

leni

); gr

afi k

a; fi

lm, k

ino,

te

lew

izja

, rad

io,

inte

rnet

, kom

pute

r; fi l

harm

onia

, sal

a kon

-ce

rtow

a, or

kies

tra,

dyry

gent

, utw

ór m

u-zy

czny

, śpi

ewak

, chó

r; ku

kieł

ki, p

acyn

ki, m

a-rio

netk

i, in

scen

izac

ja

prze

strz

egan

ie z

asad

pos

tę-

pow

ania

w m

iejs

cach

pub

-lic

znyc

h, o

biek

tach

kul

tury

; pu

nktu

alność

, zdy

scyp

lino-

wan

ie; s

zacu

nek

dla

dzieł w

y-bi

tnyc

h Po

lakó

w i

dum

a z

ich

osią

gnięć;

dos

trzeg

anie

pię

kna

w sz

tuce

, muz

yce,

sztu

ce te

a-tra

lnej

; odr

óżni

anie

pra

wdy

od

fant

azji

w u

twor

ach

liter

acki

ch,

sztu

kach

teat

raln

ych,

fi lm

ach;

ob

iekt

ywiz

m o

ceny

; wrażl

iwość

na k

rzyw

dę i

potrz

eby

inny

ch

Jest

eśm

y w

idza

mi,

słuc

hacz

ami,

obse

rwat

oram

i. W

teat

rze,

kin

ie, m

uzeu

m, fi

lhar

mon

ii,

cyrk

u...

Ludz

ie te

atru

, kin

a...

Prze

d m

a łym

ekr

anem

. W te

atrz

e m

uzyc

znym

. Ory

ginały

i k

opie

. Boh

ater

owie

nas

zych

fi lm

ów i

sztu

k te

atra

lnyc

h. A

utor

dzi

eła

ma

swoj

e pr

awa.

Pr

awda

, dob

ro i

pięk

no w

fi lm

ie, s

ztuc

e te

atra

lnej

, lite

ratu

rze.

Cec

hy c

hara

kter

ysty

czne

w

ybra

nych

dzi

eł a

rchi

tekt

ury

i szt

uk p

last

yczn

ych,

nal

eżąc

ych

do p

olsk

iego

i eu

rope

j-sk

iego

dzi

edzi

ctw

a ku

ltury

.

12.

Kor

zyst

anie

z róż-

nych

źró

deł i

nfor

-m

acji

i tec

hnol

ogii

info

rmac

yjny

ch

bibl

iote

ka, b

iblio

-te

karz

, czy

teln

ia,

anty

kwar

iat,

książk

a,

podręc

znik

, alb

um,

ency

klop

edia

, sło

w-

nik,

gaz

eta,

cza

sopi

s-m

o, p

rasa

, ilu

stra

tor,

druk

arz,

tytuł,

kata

log,

ks

ięgo

zbió

r; ko

mpu

-te

r, te

lew

izor

, int

erne

t

używ

anie

zw

rotó

w g

rzec

znoś

-ci

owyc

h; o

bow

iązk

owość,

sza-

cune

k dl

a ks

iążk

i, po

szan

owa-

nie

prac

y in

nych

; dos

trzeg

anie

za

groż

eń i

nieb

ezpi

eczeńs

tw,

kryt

ycyz

m; o

dróż

nian

ie p

raw

dy

od fa

ntaz

ji, d

obra

od

zła

i brz

y-do

ty o

d pięk

na

Nas

ze p

odrę

czni

ki. K

siążk

i w n

aszy

m ż

yciu

. Jes

teśm

y cz

ytel

nika

mi.

W c

zyte

lni,

bibl

iote

ce

szko

lnej

, księ

garn

i, an

tykw

aria

cie.

Aut

orzy

nas

zych

książe

k. B

ohat

erow

ie n

aszy

ch k

sią-

żek.

Książk

i, kt

óre

wzr

usza

ją, u

czą ,

śmie

szą,

zas

muc

ają.

Nas

ze c

zaso

pism

a. R

óżne

źró

dła

info

rmac

ji: a

lbum

y, m

apy,

pla

ny, r

ozkł

ady

jazd

y, p

rogr

amy

med

ialn

e, in

struk

cje,

wyk

resy

, di

agra

my,

dru

ki p

oczt

owe,

pism

a ur

zędo

we,

kro

niki

, int

erne

t, pa

mię

tnik

i, ks

iążk

i, np

. tel

efon

iczn

e. P

rogr

amy

kom

pute

row

e i g

ry e

duka

cyjn

e. Głó

wne

ele

men

ty z

esta

wu

kom

pute

row

ego.

Wyb

rane

opc

je w

pro

gram

ach,

teks

ty i

rysu

nki k

ompu

tero

we.

Wys

zuki

-w

anie

info

rmac

ji in

tern

etow

ych.

www.wsip.pl 21

13.

Licz

by n

atur

alne

, ic

h za

pis,

działa

nia

wyk

onyw

ane

na

liczb

ach

cyfra

– li

czba

, lic

zba

porząd

kow

a, lic

zebn

ik,

plus

, min

us, r

azy,

po-

dzie

lić, r

ówna

się,

jed-

nośc

i, dz

iesią

tki,

setk

i, ty

siące

, sys

tem

dzi

e-sią

tkow

y, su

ma,

skła

d-ni

k, różn

ica,

odje

mna

, od

jem

nik,

ilor

az, i

lo-

czyn

, czy

nnik

, dzi

elna

, dz

ieln

ik, p

rzem

ienn

ość,

łą

czność

, por

ówny

wa-

nie r

óżni

cow

e, na

wia

s

dokł

adność

, sys

tem

atyc

zność,

św

iado

mość ży

ciow

ej uży

tecz

-nośc

i wie

dzy

i um

ieję

tnoś

ci,

krea

tyw

ność

, sam

odzi

elność

, w

spół

działa

nie,

mat

emat

yzow

a-ni

e sy

tuac

ji ży

ciow

ych

Cyf

row

y i sło

wny

zap

is li

czby

. Por

ówny

wan

ie li

czb.

Dzi

esią

tkow

y sy

stem

licz

enia

: je

dnos

tki,

dzie

siąt

ki, s

etki

, tys

iące

... Z

naki

rzym

skie

. Dod

awan

ie, o

dejm

owan

ie,

mnoże

nie

i dzi

elen

ie li

czb

w p

amię

ci. L

iczb

y w

dod

awan

iu, o

dejm

owan

iu, m

noże

niu

i dzi

elen

iu. S

praw

dzan

ie p

opra

wnośc

i dod

awan

ia, o

dejm

owan

ia, m

noże

nia

i dzi

elen

ia

– od

wro

tność

działań.

Prz

emie

nność

i roz

dzie

lność

działań.

Por

ówny

wan

ie różn

icow

e.

Mat

emat

yczn

e op

isy

rzec

zyw

istośc

i i ż

ycio

we

prob

lem

y w

zad

ania

ch te

ksto

wyc

h.

Łatw

e ró

wna

nia

jedn

odzi

ałan

iow

e z

okie

nkie

m. W

iado

moś

ci p

rakt

yczn

e (w

ażen

ie,

mie

rzen

ie, k

alen

darz

, zeg

ar, t

empe

ratu

ra, p

ieniąd

ze).

14.

Pods

taw

owe

kszt

ałty

ge

omet

rycz

neks

ztał

t, w

ielk

ość,

dł

ugość,

szer

okość,

w

ysok

ość,

sym

etria

, fi -

gura

pła

ska,

koło

, tró

j-ką

t, kw

adra

t, pr

osto

kąt,

odci

nek,

lini

a pro

sta,

łam

ana,

krzy

wa,

linie

pr

osto

padł

e, lin

ie ró

w-

nole

głe,

obw

ód, b

oki

i wie

rzch

ołki

dokł

adność

, sys

tem

atyc

zność,

ła

d i p

orzą

dek,

dos

trzeg

anie

po-

dobi

eńst

w, różn

ic i

regu

larn

ości

Róż

noro

dność

kszt

ałtó

w w

rzec

zyw

istośc

i społe

czne

j i p

rzyr

odni

czej

. Wza

jem

ne p

o-łoże

nie

prze

dmio

tów

na

płas

zczyźn

ie i

w p

rzes

trzen

i. Dłu

gość

, sze

rokość

, wys

okość

i mas

a (c

ięża

r). F

igur

y ge

omet

rycz

ne w

oto

czen

iu i

na ry

sunk

u. W

yróż

nian

ie, n

azyw

a-ni

e i k

onst

ruow

anie

fi gu

r geo

met

rycz

nych

. Fig

ury

geom

etry

czne

na

siec

i kw

adra

tow

ej.

Wła

snoś

ci i

regu

larn

ości

fi gu

r geo

met

rycz

nych

. Bok

i i w

ierz

choł

ki w

fi gu

rach

geo

me-

trycz

nych

. Lin

ie p

rost

e, o

dcin

ki, o

bwod

y i i

ch dłu

gośc

i.

15.

Życi

e pr

zyro

dy,

proc

esy

i zja

wis

ka

z ni

m z

wią

zane

las,

par

k, s

ad, p

ole,

łą

ka, o

gród

, sta

w,

rzek

a, je

zior

o, m

o-rz

e; d

rzew

o, d

rzew

o ow

ocow

e, k

rzew

, kr

zew

ow

ocow

y,

rośl

ina

ziel

na, d

rze-

wo

igla

ste,

drz

ewo

liści

aste

, chw

asty

, ow

oce,

war

zyw

a,

zboż

a, w

arst

wy

lasu

; ry

by, p

taki

, ssa

ki,

owad

y, s

zkod

niki

; sa

dzen

ie, w

ykop

ki,

odpo

wie

dzia

lność

za śr

odo-

wis

ko; p

omoc

zw

ierzęt

om

w o

kres

ie z

imy

i sus

zy; c

ieka

-w

ość

pozn

awcz

a, d

ocie

kliw

ość,

ak

tyw

ność

bad

awcz

a; z

acho

-w

anie

ost

rożn

ości

, św

iado

mość

działa

nia

i prz

estrz

egan

ie re

gu-

lam

inów

Przy

roda

w różn

ych

pora

ch ro

ku. W

iosn

a, la

to, j

esień,

zim

a w

lesi

e, w

par

ku, n

a po

lu,

w o

grod

zie,

w sa

dzie

, na łą

ce...

Życ

ie w

pię

trach

lasu

. W św

ieci

e ow

adów

. Ogr

ód z

oo-

logi

czny

. Pro

gnoz

a po

gody

w ż

yciu

czł

owie

ka. P

lane

ty i

Ukł

ad Sło

necz

ny. W

ycie

czki

i s

pace

ry p

o le

sie,

par

ku...

Drz

ewa,

krz

ewy,

rośl

iny

ziel

ne. S

ad i

czas

ow

ocob

rani

a. P

ole

i cza

s żni

w, w

ykop

ki. Ż

ycie

w z

bior

nika

ch w

odny

ch. W

oda,

lód,

par

a w

odna

. Bur

za

w sz

klan

ce w

ody

– w

rzen

ie.

Przy

goda

kro

pli w

ody.

Nad

mor

zem

, na

nizi

nach

, wyż

ynac

h i w

gór

ach.

Kie

runk

i głó

w-

ne w

tere

nie

i na

map

ie. W

idno

krąg

. Prz

ylot

y i o

dlot

y pt

aków

. Zw

ierzęt

a i r

oślin

y w

na-

szym

dom

u i o

tocz

eniu

. Zw

ierzęt

a eg

zoty

czne

. Zakła

dani

e ho

dow

li rośl

in i

zwie

rząt

. Pa

rki n

arod

owe,

reze

rwat

y i p

omni

ki p

rzyr

ody.

Dek

lara

cje

mło

dych

prz

yjac

iół p

rzyr

ody

– ak

tyw

ne fo

rmy

ochr

ony

przy

rody

. Wpł

yw p

rzyr

ody

nieoży

wio

nej n

a ży

cie

czło

wie

ka

(św

iatło

słon

eczn

e, p

owie

trze,

wod

a, sk

ały,

min

erał

y). Z

nisz

czen

ia w

prz

yrod

zie

pow

o-do

wan

e pr

zez

czło

wie

ka (w

ypal

anie

łąk,

zaś

mie

cani

e la

sów

, hał

as, kłu

sow

nict

wo)

. Prz

e-pr

owad

zani

e pr

osty

ch d

ośw

iadc

zeń

przy

rodn

iczy

ch.

22

Lp.

Blok

ip

rogr

amow

ePo

jęci

a (w

ied

za)

Post

awy

(zac

how

ania

)O

bsz

ary

tem

atyc

zne

owoc

obra

nie,

doj

rze-

wan

ie, s

iew

, żni

wa,

kw

itnie

nie;

zam

a-rz

anie

, top

nien

ie,

skra

plan

ie, w

rzen

ie,

paro

wan

ie; U

kład

Sł

onec

zny

16.

Sytu

acje

trud

ne,

nieb

ezpi

eczn

e w

śro-

dow

isku

społ

eczn

ym

i prz

yrod

nicz

ym

zagr

ożen

ie, s

ygnał

alar

mow

y, n

iebe

zpie

-cz

eńst

wo;

pog

otow

ie

ratu

nkow

e, g

azow

e,

wod

ocią

gow

e; a

ptec

z-ka

pie

rwsz

ej p

omoc

y,

leki

, tru

cizn

y; p

olic

ja;

poża

r, st

raż

poża

rna;

wśc

iekl

izna

prze

strz

egan

ie o

bow

iązu

jący

ch

prze

pisó

w i

zasa

d, o

strożn

ość,

pr

zezo

rność;

tros

ka o

wła

sne

zdro

wie

i ży

cie;

prz

estrz

egan

ie

zasa

dy o

gran

iczo

nego

zau

fani

a;

wrażl

iwość

na p

otrz

eby

inny

ch;

umie

jętn

ość

mów

ieni

a „n

ie”;

um

ieję

tność

pow

iada

mia

nia

doro

słyc

h o

wyp

adku

Urząd

zeni

a tec

hnic

zne w

dom

u i s

zkol

e. U

rząd

zeni

a gaz

owe w

dom

u. W

win

dzie

. Na d

rodz

e w

różn

ych

pora

ch ro

ku. N

a skr

zyżo

wan

iu, n

a prz

ejśc

iach

dla

pie

szyc

h z s

ygna

lizac

ją św

ietlną

i bez

. Row

erow

e „pr

awo

jazd

y”. M

aszy

ny ro

lnic

ze i

narzęd

zia o

grod

nicz

e. Pr

zy to

rze k

olej

o-w

ym i

tram

waj

owym

. Mie

jsca n

iebe

zpie

czne

w d

omu,

szko

le i

najb

liższ

ym o

tocz

eniu

. Grz

yby

wciąż

trują.

Subs

tanc

je sz

kodl

iwe,

trują

ce i

toks

yczn

e w o

tocz

eniu

. Zag

roże

nia t

ypu:

pow

ódź,

hu

raga

n, śn

ieży

ca, l

awin

a itp

. Nie

bezp

iecz

ne m

iejsc

a zab

aw w

różn

ych

pora

ch ro

ku. G

dy

jeste

m sa

m w

dom

u. R

ozm

owy

tele

foni

czne

i sp

otka

nia z

nie

znaj

omym

. Dob

re i

złe t

ajem

nice

. Sp

otka

nia z

e zw

ierzęt

ami,

np. w

ście

kliz

na, p

ogry

zien

ia. D

otyk

, któ

ry n

ie je

st ko

niec

zny,

przy

-je

mny

, ani

bez

piec

zny.

Apt

eczk

a pie

rwsz

ej p

omoc

y. Sy

gnał

y i t

elef

ony

alar

mow

e.

17.

W św

ieci

e m

uzyk

i, dź

wię

ków

dźw

ięk,

nut

a, w

yso-

kość

dźw

ięku

, dłu

-gość

dźw

ięku

, bar

wa

dźw

ięku

, aku

styk

a,

dyna

mik

a, te

mpo

, m

otyw

, ryt

m, f

raza

m

uzyc

zna,

mel

o-di

a, u

twór

wok

alny

, ut

wór

inst

rum

enta

lny;

so

pran

, ten

or, b

as,

alt;

inst

rum

enty

mu-

zycz

ne i

perk

usyj

ne,

orki

estra

, dyr

ygen

t; tańc

e lu

dow

e; a

kcen

t m

uzyc

zny

wrażl

iwość

słuc

how

a;

pocz

ucie

tożs

amoś

ci

regi

onal

nej,

kultu

row

ej

Śpie

wan

ie p

iose

nek

jedn

ogło

sow

ych

indy

wid

ualn

ie i

wsp

ólni

e. R

ozpo

znaw

anie

i n

azyw

anie

gło

sów

, dźw

iękó

w p

ocho

dząc

ych

z ot

ocze

nia

społ

eczn

ego

i prz

yrod

ni-

czeg

o. R

ozpo

znaw

anie

sygn

ałów

ala

rmow

ych.

Roz

pozn

awan

ie b

rzm

ieni

a różn

ych

inst

rum

entó

w m

uzyc

znyc

h. Z

abaw

y z

wyk

orzy

stan

iem

nat

ural

nych

efe

któw

aku

styc

z-ny

ch, i

nstru

men

tów

per

kusy

jnyc

h i n

iem

elod

yczn

ych.

Dos

trzeg

anie

pod

obieńs

tw i

róż-

nic

w ry

tmie

i m

elod

ii. W

kra

inie

nut

– g

ama.

Bud

owa

dwu-

i trz

yczęśc

iow

a ut

wor

u w

okal

nego

i in

stru

men

taln

ego.

Tw

orze

nie

akom

pani

amen

tu d

o pi

osen

ek o

raz

określ

anie

zw

iązk

u m

iędz

y ak

ompa

niam

ente

m i

teks

tem

. Nas

trój,

char

akte

r utw

oru

oraz

jego

zw

ią-

zek

z za

stos

owan

ymi ś

rodk

ami w

yraz

u m

uzyc

zneg

o. G

rani

e fr

agm

entó

w i

cały

ch

mel

odii

pios

enek

, utw

orów

inst

rum

enta

lnyc

h na

fl ec

ie p

rost

ym so

pran

owym

, dzw

on-

kach

, ksy

lofo

nie.

Zab

awy

przy

muz

yce

i ins

ceni

zow

anie

pio

sene

k. T

a ńce

ludo

we,

re

gion

alne

i ic

h ch

arak

tery

styc

zne

cech

y. S

kład

wyk

onaw

czy

słuc

hany

ch u

twor

ów.

Muz

yczn

e au

dycj

e te

lew

izyj

ne i

radi

owe.

www.wsip.pl 23

18.

W św

ieci

e ba

rwba

rwa,

ksz

tałt,

wie

l-kość

, pro

porc

je,

fakt

ura;

sytu

acja

pr

zest

rzen

na, w

alor

, ukła

d ko

mpo

zycj

i; ja

sność

i tem

pera

tura

ba

rw; k

ompo

zycj

a za

-m

knię

ta, o

twar

ta; tło

, de

kora

cja;

tech

nika

pl

asty

czna

; mat

eriały

i p

rzyb

ory

mal

arsk

ie;

rodz

aje

mal

arst

wa

wrażl

iwość

este

tycz

na, k

rea-

tyw

ność

, pom

ysło

wość,

wsp

ół-

działa

nie,

dokła

dność,

pla

now

a-ni

e i o

rgan

izow

anie

wła

snyc

h dz

iałań;

prz

estrz

egan

ie z

asad

be

zpie

czeń

stw

a; ła

d i p

orzą

dek

Prze

dsta

wia

nie

zjaw

isk, w

ydar

zeń

real

nych

i fa

ntas

tycz

nych

ora

z in

dyw

idua

lnyc

h pr

ze-

żyć.

Prz

edsta

wia

nie

scen

i sy

tuac

ji in

spiro

wan

ych

przeży

ciam

i, ob

serw

acja

mi,

odcz

u-ci

ami,

mar

zeni

ami..

. Prz

edsta

wia

nie

scen

i sy

tuac

ji in

spiro

wan

ych

liter

aturą,

muz

yką,

fi l

mem

, szt

uką

teat

ralną.

.. U

wzg

lędn

iani

e ks

ztał

tu, w

ielk

ości

, pro

porc

ji, fa

ktur

y, b

arw

y,

wal

oru,

ukł

adu

kom

pozy

cji,

sytu

acji

prze

strze

nnyc

h w

prz

edsta

wia

nych

scen

ach,

zja

wi-

skac

h, p

rzed

mio

tach

... P

roje

ktow

anie

i tw

orze

nie

kom

pozy

cji n

astro

jow

ych

oraz

pła

skic

h i p

rzes

trzen

nych

form

uży

tkow

ych

z uw

zglę

dnie

niem

ukł

adu

rytm

iczn

ego,

sym

etry

czne

-go

, kom

pozy

cji o

twar

tej,

zam

knię

tej.

Ryso

wan

ie fi

gur g

eom

etry

czny

ch pła

skic

h za

pom

o-cą

szab

lonó

w i

przy

rząd

ów. I

lustr

owan

ie i

sche

mat

yzow

anie

sytu

acji

w p

roce

sie p

lano

wa-

nia,

org

aniz

owan

ia i

real

izow

ania

różn

orod

nych

zad

ań e

duka

cyjn

ych

z różn

ych

obsz

arów

.

19.

W św

ieci

e te

chni

kim

aszy

ny i

urzą

dzen

ia,

sprzęt

y go

spod

arst

wa

dom

oweg

o, p

apie

r, m

etal

, dre

wno

, tw

o-rz

ywo

sztu

czne

, tka

-ni

ny, n

arzę

dzia

plan

owan

ie p

racy

, utrz

yman

ie

ładu

, por

ządk

u i b

ezpi

eczeńs

twa;

um

ieję

tność c

ięci

a pap

ieru

, od-

mie

rzan

ie i

mon

tow

anie

elem

en-

tów

; obsłu

ga p

rosty

ch u

rząd

zeń

Wyk

orzy

styw

anie

sił p

rzyr

ody

(wia

tr, w

oda)

. Maj

ster

kow

anie

(lat

awie

c, tr

atw

a, w

ia-

tracz

ek).

Urząd

zeni

a do

mow

e (z

egar

, lat

arka

). K

onst

ruow

anie

urząd

zeń

tech

nicz

nych

z

goto

wyc

h ze

staw

ów d

o m

ontażu

. Spo

soby

wyt

war

zani

a pr

zedm

iotó

w c

odzi

enne

go

użyt

ku. R

óżne

mas

zyny

i ur

ządz

enia

. Rod

zaje

bud

owli.

Eta

py p

racy

, dob

ór m

ater

iałó

w

i nar

zędz

i.

20.

W tr

osce

o z

dro-

wie

– g

ry, z

abaw

y,

ćwic

zeni

a fi z

yczn

e,

wyc

iecz

ki

wyc

iecz

ka, g

ra, z

aba-

wa;

ćw

icze

nia fi z

ycz-

ne, g

imna

styc

zne,

te

reno

we;

bie

g, sk

ok,

chód

, czw

orak

owan

ie,

czoł

gani

e się,

pły

-w

anie

, łyż

wia

rstw

o,

jazd

a na

row

erze

trosk

a o wła

sne z

drow

ie; d

bałość

o

praw

idło

wą p

osta

wę c

iała

; bez

-pi

eczeńs

two;

akty

wny

wyp

oczy

-ne

k; p

rzes

trzeg

anie

zasa

d i n

orm

w

zaba

wac

h, w

czas

ie w

ycie

czki

; w

ytrw

ałość w

pok

onyw

aniu

sła-

bośc

i i tr

udnośc

i; w

ytrz

ymał

ość,

zd

yscy

plin

owan

ie; e

lasty

czne

re

agow

anie

w o

blic

zu zm

iany

; os

trożn

ość, św

iado

me d

ział

anie

; w

spół

odpo

wie

dzia

lność;

właśc

i-w

e zac

how

anie

w sy

tuac

ji zw

y-cięs

twa l

ub p

oraż

ki

Zaba

wa

w k

lasi

e, sz

kole

, św

ietli

cy, d

omu

jako

jede

n ze

spos

obów

spęd

zani

a w

olne

go

czas

u. A

ktyw

ny w

ypoc

zyne

k z

rodz

iną.

Ćw

icze

nia

i zab

awy

w śr

odow

isku

prz

yrod

ni-

czym

ora

z w

ycie

czki

tere

now

e. N

atur

alne

form

y ak

tyw

nośc

i ruc

how

ej, n

p. b

iegi

rzut

y,

skok

i. Za

baw

y z

muz

yką

i prz

y m

uzyc

e. S

porto

we

gry

druż

ynow

e. Z

abaw

y i ć

wic

zeni

a po

rząd

kow

e, k

ształtu

jące

, kor

ygując

e. P

rzep

isy

i reg

uły

obow

iązu

jące

pod

czas

gie

r, ćw

iczeń

i zab

aw sp

orto

wyc

h –

bezp

iecz

eńst

wo.

Zab

awy

i spo

rty ty

pow

e dl

a w

arun

ków

kl

imat

yczn

ych

i reg

iona

lnyc

h, n

p. sa

necz

kars

two,

nar

ciar

stw

o, łyżw

iars

two,

pły

wan

ie.

• W

pod

ręcz

nika

ch R

azem

w sz

kole

zap

ropo

now

ano

wyb

ór le

ktur

. O ic

h re

aliz

acji

decy

duje

nau

czyc

iel.

• Za

jęci

a z

języ

ka o

bceg

o po

win

ny z

awie

rać

treśc

i nau

czan

ia o

bejm

ując

e po

dsta

wow

e sł

owni

ctw

o od

nosząc

e się

do z

akre

sów

tem

atyc

znyc

h re

aliz

owa-

nych

w k

ształc

eniu

zin

tegr

owan

ym.

• W

szkoła

ch, k

tóre

org

aniz

ują

naukę

języ

ka m

niej

szoś

ci n

arod

owej

lub

etni

czne

j alb

o ję

zyka

regi

onal

nego

(jęz

yka

kasz

ubsk

iego

), ję

zyk

ten

jest

nauc

zany

w ra

-m

ach

kszt

ałce

nia z

inte

grow

aneg

o. T

reśc

i nau

czan

ia w

kla

sach

1–3

pow

inny

naw

iązy

wać

do

podo

bnyc

h kręg

ów te

mat

yczn

ych,

jaki

e zos

tały

okr

eślo

ne p

owyż

ej,

z uw

zglę

dnie

niem

kul

tury

dan

ej m

niej

szoś

ci n

arod

owej

lub

etni

czne

j alb

o sp

ołec

znoś

ci p

osłu

gują

cej s

ię ję

zyki

em re

gion

alny

m –

języ

kiem

kas

zubs

kim

.

24

Opis założonych osiągnięć ucznia.Umiejętności kluczowe w programie nauczania

Ważnym zadaniem szkoły jest wyposażenie uczniów w umiejętności kluczowe, niezbędne w ży-ciu, takie jak: mówienie, czytanie, pisanie i liczenie.

W związku z powyższym nauczyciel powinien:– umożliwić dziecku sześcioletniemu łagodny start w szkolnej rzeczywistości;– stwarzać warunki do samodzielnego poszukiwania sposobów rozwiązywania problemów, działa-

nia, odkrywania, uczenia się;– umożliwiać korzystanie z różnych źródeł wiedzy i informacji, czytelni, biblioteki szkolnej, nowo-

czesnych mediów, kursów języka obcego;– zachęcać do oceniania rezultatów i korygowania działania, umożliwiać ocenę tego, co już zostało

osiągnięte;– stawiać uczniów w różnorodnych sytuacjach problemowych tak, aby mogli sprawdzić, w jaki

sposób odkryte przez nich procedury mogą być użyte do rozwiązywania problemów, samo-dzielnego uczenia się;

– umożliwiać pracę w grupach, podczas której uczniowie będą mieli okazję do argumentowania własnego stanowiska, nawiązywania i podtrzymywania kontaktów z innymi, negocjowania i dą-żenia do osiągania porozumienia, budowania więzi międzyludzkich, słuchania innych i brania pod uwagę ich punktu widzenia, podejmowania różnych ról w grupie;

– umożliwiać uczniom wykorzystywanie języka do opisywania rzeczywistości, narzędzia porozu-miewania się – skutecznego komunikowania;

– przygotować uczniów do kontynuowania nauki.

Tylko człowiek samodzielny, współodpowiedzialny, kreatywny, umiejący współdziałać, skutecz-nie komunikować się, korzystać z różnych źródeł informacji, będzie w stanie rozwiązywać edu-kacyjne i życiowe problemy, doskonalić się i wciąż aktualizować swoją wiedzę. Te ponadprzed-miotowe umiejętności kluczowe mają szczególne znaczenie w dalszej edukacji oraz właściwym funkcjonowaniu we wciąż zmieniającej się rzeczywistości. Dlatego też w programie nauczania Razem w szkole umiejętnościom tym poświęcono szczególnie dużo uwagi.

4.

www.wsip.pl 25

4. Opis założonych osiągnięć ucznia. Umiejętności kluczowe w programie nauczania

Umiejętności podstawowe i ponadpodstawowe (w ujęciu ogólnym)

Klasa 1

I. Edukacja polonistyczna

Umiejętności społeczne warunkujące porozumiewanie się i kulturę języka

podstawowe ponadpodstawowe

♦ Słucha wypowiedzi dzieci i dorosłych.♦ Stara się zrozumieć wypowiedzi innych.♦ Wypowiada się na temat własnych przeżyć, wydarzeń

z życia, ilustracji, czytanych i słuchanych tekstów.♦ Uczestniczy w rozmowach na tematy dotyczące zain-

teresowań, doświadczeń i przeżyć oraz literatury.♦ Rozmawia w kulturalny sposób i stosuje zwroty

grzecznościowe.

♦ Uważnie słucha dzieci i dorosłych.♦ Rozumie wypowiedzi innych.♦ Wypowiada się poprawnie gramatycznie.♦ Stosuje w mowie elementy techniki języka mówione-

go (tempo, pauza, intonacja…).

Umiejętności w zakresie czytania i pisania


♦ Czyta ze zrozumieniem symbole, piktogramy, znaki informacyjne, tabelki, schematyczne rysunki, wykre-sy wynikające z realizowanych treści.

♦ Zna wszystkie litery alfabetu.♦ Słucha w skupieniu czytanych tekstów literackich.♦ Czyta i rozumie proste, krótkie teksty.♦ W miarę możliwości czyta lektury wskazane przez

nauczyciela.♦ Pisze poprawnie litery, wyrazy, zdania i stara się

uwzględniać właściwy kształt liter, poprawne ich łącze-nie oraz równomierne położenie i jednolite pochylenie.

♦ Przepisuje litery, wyrazy, zdania zapisane za pomocą liter pisanych i drukowanych.

♦ Pisze z pamięci proste wyrazy i krótkie zdania.♦ Zna określenia: głoska, litera, sylaba, wyraz, zdanie

i posługuje się nimi ze zrozumieniem.♦ Korzysta z podręczników, zeszytów ćwiczeń, zeszy-

tów pod kierunkiem nauczyciela.

♦ Słucha w skupieniu i ze zrozumieniem czytanych tekstów literackich.

♦ Biegle czyta ze zrozumieniem symbole, tabelki, schematyczne rysunki, wykresy wynikające z reali-zowanych treści.

♦ Czyta płynnie krótkie teksty.♦ Czyta lektury wskazane przez nauczyciela.♦ Pisze kształtnie i starannie litery, wyrazy, zdania,

uwzględniając właściwy kształt liter, poprawne ich łączenie oraz równomierne położenie i jednolite pochylenie.

♦ Bezbłędnie i starannie przepisuje litery, wyrazy, zdania zapisane za pomocą liter pisanych i druko-wanych.

♦ Pisze z pamięci wyrazy i krótkie zdania zgodnie z wymową.

♦ Potrafi samodzielnie korzystać z podręczników, zeszytów ćwiczeń, zeszytów.

Umiejętności w zakresie małych form teatralnych


♦ Bierze udział w zabawach teatralnych.♦ Przygotowuje proste rekwizyty.♦ Odtwarza z pamięci teksty dla dzieci.♦ Potrafi posługiwać się rekwizytami.

♦ Aktywnie uczestniczy w zabawach teatralnych.♦ Samodzielnie przygotowuje proste rekwizyty

i się nimi posługuje.

II. Edukacja muzyczna

Umiejętności w zakresie odbioru muzyki


♦ Śpiewa piosenki jednogłosowe indywidualnie i zespołowo.

♦ Słucha utworów muzycznych i niektóre z nich rozpo-znaje. Wyraża swe doznania różnymi sposobami.

♦ Z uwagą i zaangażowaniem słucha utworów muzycz-nych i je rozpoznaje.

♦ Wykonuje staranne ilustracje do wysłuchanej muzyki.♦ Bezbłędnie odtwarza melodie poznanych piosenek.

26


♦ Wie, że muzykę zapisuje się za pomocą znaków notacji muzycznej.

♦ Kulturalnie zachowuje się podczas koncertu.♦ Wie, jak zachować się w czasie śpiewania hymnu

państwowego.

Umiejętności w zakresie tworzenia muzyki


♦ Gra na dostępnych mu instrumentach perkusyjnych i przedmiotach akustycznych.

♦ Akompaniuje do piosenek i zabaw za pomocą efektów akustycznych z wykorzystaniem różnych przedmio-tów, instrumentów perkusyjnych i niemelodycznych.

♦ Reaguje na zmiany tempa, dynamikę i wysokość dźwięków.

♦ Różnymi sposobami realizuje proste schematy rytmiczne.

♦ Chętnie akompaniuje do piosenek na różnych instru-mentach perkusyjnych.

III. Edukacja plastyczna

Umiejętności w zakresie percepcji sztuki


♦ Wykorzystuje narzędzia multimedialne.♦ Wypowiada się w różnorodnych technikach plastycz-

nych na płaszczyźnie i w przestrzeni, prezentując sceny np. z życia rodzinnego i szkolnego.

Umiejętności w zakresie ekspresji przez sztukę


♦ Chętnie podejmuje różnorodne działania związane z edukacją plastyczno-techniczną.

♦ Rozpoznaje i nazywa barwy. ♦ Posługuje się takimi środkami wyrazu plastycznego,

jak kształt, barwa, faktura.♦ Przedstawia różnymi środkami i technikami

plastycznymi barwne kompozycje.♦ Koloruje obrazki, uzupełnia je nalepkami zgodnie

z instrukcją.♦ Ilustruje sceny realne i fantastyczne inspirowane

wyobraźnią, literaturą, muzyką, otoczeniem społecznym i przyrodniczym.

♦ Wykonuje proste projekty plastyczne w zespole.♦ Wykonuje i wykorzystuje proste rekwizyty.♦ Tworzy przedmioty charakterystyczne dla regionu,

w którym mieszka.♦ Tnie papier po liniach.♦ Projektuje i wykonuje różnorodne formy użytkowe.

♦ Potrafi wypowiedzieć się na temat wykonanej przez siebie pracy.

♦ Sprawnie posługuje się różnymi środkami i technikami plastycznymi.

♦ Sprawnie tnie papier po liniach.

Umiejętności w zakresie recepcji sztuki


♦ Stara się właściwie organizować swoje stanowisko pracy.

♦ Porządkuje miejsce pracy po zakończeniu działania.

♦ Swobodnie wypowiada się na temat wybranych dziedzin sztuki.

♦ Właściwie organizuje swoje stanowisko pracy.

www.wsip.pl 27


♦ Korzysta z dostępnych mu nowych technologii informacyjnych.

♦ Rozsądnie korzysta z telewizji i komputera.♦ Rozpoznaje wybrane dziedziny sztuki: architekturę

(architekturę zieleni), malarstwo, rzeźbę, grafi kę i krótko wypowiada się na ich temat.

IV. Edukacja społeczno-przyrodnicza

Umiejętności społeczne


♦ Ocenia postępowanie swoje i innych, potrafi odróż-nić, co jest dobre, a co złe.

♦ Rozumie, że należy mówić prawdę.♦ Właściwie reaguje na sygnały alarmowe, sytuacje

niebezpieczne.♦ Dba o dobro własne i innych.♦ Buduje pozytywny obraz samego siebie.♦ Przeżywa satysfakcję z własnego działania

i osiąganych wyników.♦ Wykazuje poczucie przynależności do rodziny,

społeczności szkolnej, lokalnej.♦ Przestrzega przepisów i zasad bezpieczeństwa

w szkole, domu, na ulicy..., wie, gdzie można organizować zabawy.

♦ Podejmuje próby samooceny.♦ Wykazuje szacunek i zrozumienie dla innych osób.♦ Szanuje pracę własną i innych, wie, że pieniądze

otrzymuje się za pracę.♦ Rozumie, że należy dostosowywać swe oczekiwania

do realiów ekonomicznych rodziny.♦ Podejmuje zadania wymagające troskliwości

i opiekuńczości.♦ Akceptuje różnice między ludźmi, uczy się zacho-

wań tolerancyjnych i szacunku dla odmienności. ♦ Uczy się, jak właściwie się zachowywać w sytuacji

zagrożenia ze strony innych ludzi.♦ Wie, do kogo zwrócić się o pomoc.♦ Współpracuje z innymi w różnych sytuacjach.♦ Zna status swojej miejscowości (wieś, miasto).♦ Zna zawody osób, które mogą pomóc w trudnych

i niebezpiecznych sytuacjach.♦ Zna swoją narodowość i symbole narodowe oraz

rozpoznaje fl agę i hymn Unii Europejskiej.♦ Wie, że mieszka w Polsce, a Polska znajduje się

w Europie.

♦ Trafnie ocenia postępowanie swoje i innych.♦ Dokonuje samooceny.♦ Wie, jak należy się zachować w sytuacji zagrożenia

ze strony innych ludzi.♦ Chętnie i zgodnie współpracuje z rówieśnikami

i z dorosłymi.

Umiejętności w zakresie postrzegania przyrody


♦ Rozpoznaje powszechnie znane rośliny i zwierzęta w różnych środowiskach przyrodniczych.

♦ Potrafi wymienić sposoby przystosowania się zwierząt do poszczególnych pór roku.

♦ Potrafi wymienić podstawowe warunki niezbędne do życia zwierzętom i roślinom.

♦ Samodzielnie prowadzi proste hodowle.♦ Segreguje śmieci.♦ Uzasadnia potrzebę oszczędzania wody.♦ Wie, że należy szanować przyrodę ożywioną

i nieożywioną.♦ Zna nazwy niektórych roślin i zwierząt chronionych.

28


♦ Zna zasady prowadzenia prostych hodowli i upraw.♦ Wie, jaką rolę odgrywają w środowisku zwierzęta.♦ Potrafi wymienić zagrożenia dla środowiska ze stro-

ny człowieka i dla człowieka ze strony środowiska przyrodniczego.

♦ Wie, jak postępować ze zwierzętami domowymi i dzikimi i jak im pomagać w różnych porach roku.

♦ Zna zasady segregowania śmieci; wie, dlaczego należy korzystać z opakowań ekologicznych.

♦ Chroni przyrodę i właściwie zachowuje się w lesie, w parku itp.

♦ Rozumie potrzebę oszczędzania wody.♦ Wie, jakie znaczenie ma woda dla ludzi, zwierząt

oraz roślin.♦ Rozróżnia rodzaje opadów w różnych porach roku.♦ Potrafi obserwować pogodę i prowadzić obrazkowy

kalendarz pogody.♦ Rozumie komunikaty meteorologiczne podawane

w radiu i telewizji.♦ Ubiera się stosowanie do panujących warunków

atmosferycznych.♦ Nazywa zjawiska charakterystyczne dla różnych

pór roku.♦ Wie, jak zachować się w sytuacjach wywołanych

groźnymi zjawiskami atmosferycznymi.

V. Edukacja matematyczna

Umiejętności w zakresie czynności umysłowych


♦ Tworzy i klasyfi kuje zbiory.♦ Układa elementy rosnąco i malejąco oraz je numeruje;

określa obiekty poprzednie i następne w danej serii.♦ Dąży do wykonania rozpoczętego zadania.♦ Rozumie i określa kierunki w przestrzeni. ♦ Wyprowadza kierunki od siebie i innych osób.♦ Dostrzega symetrię i rysuje drugą połowę danej fi gury lub przedmiotu.

♦ Dostrzega różnice w wielkości obiektów.♦ Umie dokończyć wzór szlaczka.♦ Rozwiązuje zadania jednodziałaniowe z treścią

i stosuje zapis cyfrowy oraz znaki działań.

♦ Wykonuje i kończy rozpoczęte zadanie.♦ Sprawnie wykonuje ćwiczenia mające na celu

określenie kierunków, stosunków przestrzennych, wskazanie cech wielkościowych.

♦ Rozumie i sprawnie rozwiązuje zadania tekstowe.

Umiejętności w zakresie liczenia i sprawności rachunkowej


♦ Przelicza zbiory w zakresie 20, korzystając z konkretów lub rysunków; porównuje liczby.

♦ Liczy kolejno i wstecz w zakresie 20.♦ Wymienia liczebniki porządkowe w zakresie 20.♦ Zapisuje liczby cyframi w zakresie 10.♦ Wyznacza sumy i różnice w zakresie 10, operując

konkretami.♦ Dodaje i odejmuje liczby w zakresie 10.♦ Wykorzystuje dodawanie i odejmowanie w sytua-

cjach życiowych.

♦ Dodaje i odejmuje liczby w zakresie 10, także w pamięci.

♦ Posługuje się liczebnikami porządkowymi w zakresie 20.

www.wsip.pl 29


Umiejętności w zakresie dokonywania pomiarów


♦ Mierzy długości (różnymi miarkami), ilości płynów (dowolną miarką), masy (wagą).

♦ Zna pojęcia: centymetr, kilogram, litr, godzina.♦ Posługuje się kalendarzem, nazywa dni

w tygodniu i miesiące w roku.♦ Rozpoznaje godziny na zegarze.♦ Porównuje wyniki pomiarów.

♦ Rozumie i stosuje w praktyce pojęcia: centymetr, kilogram, litr, godzina.

♦ Oblicza upływ czasu na zegarze (pełne godziny).

Umiejętności w zakresie obliczeń pieniężnych


♦ Zna monety i banknoty, będące obecnie w obiegu.♦ Posługuje się pieniędzmi (do 10 zł).♦ Zna pojęcie długu i wie, że trzeba go spłacić.

♦ Sprawnie posługuje się pieniędzmi (do 10 zł).♦ Potrafi zaplanować zakupy.

VI. Zajęcia praktyczno-techniczne

Umiejętności w zakresie wychowania technicznego


♦ Wie, jak ludzie wykorzystywali dawniej siły natury.

♦ Wykonuje proste zabawki napędzane siłami natury.

♦ Ma elementarną wiedzę z zakresu techniki niezbędnej w jego życiu.

♦ Zna ogólne zasady działania niektórych urządzeń domowych.

♦ Projektuje i wykonuje różnorodne płaskie i prze-strzenne formy użytkowe, korzysta z różnorodnych przedmiotów i materiałów dostępnych w otoczeniu.

♦ W miarę możliwości konstruuje urządzenia techniczne z gotowych zestawów do montażu.

♦ Sprawnie konstruuje urządzenia techniczne z gotowych zestawów do montażu.

♦ Potrafi powiedzieć, jak działa wybrane urządzenie domowe.

Umiejętności w zakresie bezpieczeństwa


♦ Organizuje swoje miejsce pracy.♦ Porządkuje miejsce pracy po zakończeniu działań.♦ Bezpiecznie korzysta z urządzeń technicznych.♦ Bezpiecznie posługuje się materiałami

i narzędziami.♦ Przestrzega przepisów i zasad bezpieczeństwa

w szkole, w domu, na ulicy.♦ Wie, jak bezpiecznie korzystać ze środków

komunikacji. ♦ Wie, jakie zasady obowiązują pieszych poruszają-

cych się po drogach.♦ Wie, jak bezpiecznie korzystać z roweru.♦ Wie, jak należy się zachować w sytuacji wypadku.♦ Właściwie reaguje na sygnały alarmowe, sytuacje

niebezpieczne.

♦ Ma świadomość konieczności właściwej organizacji pracy.

♦ Rozumie, że jako uczestnik ruchu drogowego, jest obowiązany przestrzegać zasad bezpieczeństwa.

30


VII. Wychowanie fi zyczne i edukacja zdrowotna

Umiejętności w zakresie sprawności fi zycznej


♦ Poprawnie wykonuje ćwiczenia gimnastyczne i proste układy taneczne.

♦ Uczestniczy w zajęciach rozwijających sprawność fi zyczną, zgodnie z regułami.

♦ Rozumie konieczność rozwijania sprawności fi zycznej.

Umiejętności dotyczące treningu zdrowotnego


♦ Reaguje ruchem na różne sygnały wzrokowe i dźwiękowe.

♦ Pokonuje przeszkody, skacze, biega.♦ Wykonuje ćwiczenia równoważne.

♦ Sprawnie pokonuje tor przeszkód.

Umiejętność i w zakresie sportu i wypoczynku


♦ Rzuca i chwyta, kozłuje i toczy piłkę, rzuca do celu.

♦ Bierze udział w grach i zabawach ruchowych.♦ Uczestniczy w wycieczkach.

♦ Uprawia wybraną dyscyplinę sportową.♦ Zna zalety aktywnego wypoczynku.

Umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny osobistej


♦ Przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas zajęć ruchowych.

♦ Stara się prawidłowo siedzieć w ławce i przy stole.♦ Wie, jak zapobiegać chorobom.♦ Rozumie, że należy przestrzegać zasad higieny

i właściwie się odżywiać.♦ Wie, że nie wolno samodzielnie zażywać żadnych leków ani korzystać z różnych środków chemicznych.

♦ Akceptuje różnice między ludźmi, przejawia szacunek dla ich odmienności.

♦ Podejmuje wobec innych osób zadania, wymagające troskliwości i opiekuńczości.

♦ Dba o prawidłową postawę ciała w każdej sytuacji.♦ Chętnie uczestniczy w działaniach mających na celu

zapobieganie chorobom i promowanie zdrowego stylu życia.

www.wsip.pl 31


Klasa 2


Umiejętności społeczne warunkujące porozumiewanie się i kulturę języka


♦ Słucha wypowiedzi innych oraz tekstów czytanych przez nauczyciela i kolegów i je rozumie.

♦ Czyta głośno i po cichu ze zrozumieniem różne krótkie teksty.

♦ Korzysta z biblioteki.♦ Korzysta z różnych źródeł wiedzy i informacji,

np. z podręczników, materiałów pomocniczych, encyklopedii, słowników...

♦ Rozpoznaje teksty użytkowe, np. zawiadomienia, listy do bliskich, życzenia z różnych okazji, zaproszenia.

♦ Czyta poprawnie, płynnie, wyraziście ze zrozumie-niem krótkie teksty.

♦ Sprawnie korzysta z różnych źródeł wiedzy i infor-macji, np. z podręczników, albumów, encyklopedii, słowników...

Umiejętności w zakresie analizy i interpretacji tekstu


♦ Systematycznie poszerza zakres słownictwa.♦ Wyodrębnia w utworze osoby, zdarzenia oraz

fragmenty tekstu i zdania na określony temat.♦ Recytuje wiersze z uwzględnieniem: intonacji,

siły głosu, tempa, pauz.♦ Czyta krótkie teksty o życiu dzieci w innych krajach.♦ Korzysta pod kierunkiem nauczyciela z podręczni-

ków, ćwiczeń i innych pomocy dydaktycznych.♦ Czyta lektury wskazane przez nauczyciela.

♦ Czyta krótkie teksty wybrane przez siebie. ♦ Samodzielnie korzysta z podręczników, ćwiczeń

i innych pomocy dydaktycznych.♦ Czyta lektury i wyczerpująco wypowiada się

na temat ich treści.

Umiejętności w zakresie tworzenia wypowiedzi


♦ Tworzy kilkuzdaniowe ustne i pisemne wypowiedzi na określony temat.

♦ Dba o kulturę wypowiedzi; stosuje zwroty grzecz-nościowe.

♦ Stawia pytania związane z wydarzeniami z życia, własnymi zainteresowaniami, czytanymi i wysłucha-nymi tekstami, oglądanymi sztukami teatralnymi...

♦ Zna alfabet, potrafi wskazać różnicę między głoską i literą.

♦ Dzieli wyrazy na sylaby.♦ Wyróżnia wyrazy w zdaniach i zdania w tekście.♦ Pisze czytelnie, płynnie wyrazy i zdania, z uwzględ-

nieniem właściwego kształtu liter, poprawnego ich łączenia, jednolitego nachylenia oraz właściwego rozmieszczenia.

♦ Przepisuje teksty z podręcznika, tablicy i innych źródeł.

♦ Pisze z pamięci i ze słuchu krótkie teksty, dba o poprawność ortografi czną i interpunkcyjną (w podstawowym zakresie).

♦ W miarę możliwości samodzielnie wykonuje prace domowe.

♦ Samodzielnie tworzy spójne wypowiedzi ustne i pisemne na określony temat.

♦ Bezbłędnie przepisuje krótkie teksty z podręcznika, tablicy i innych źródeł.

♦ Poprawnie pisze z pamięci i ze słuchu.♦ Samodzielnie wykonuje prace domowe.

32





♦ Śpiewa piosenki zbiorowo z zastosowaniem zmian tempa, artykulacji i dynamiki.

♦ Wykonuje inscenizacje piosenek i zabaw przy muzyce.

♦ Potrafi zatańczyć wybrane układy taneczne (krakowiak, polka).

♦ Wykonuje i interpretuje ruchem zmiany dynamiczne słuchanych utworów muzycznych.

♦ Rozróżnia podstawowe elementy muzyki i znaki notacji muzycznej.

♦ Słucha utworów muzycznych i niektóre z nich rozpoznaje. Wyraża swe doznania różnymi sposobami.

♦ Śpiewa piosenki jednogłosowo indywidualnie z zastosowaniem zmian tempa, artykulacji i dynamiki.

♦ Odtwarza dźwięki gamy z towarzyszeniem nagrania lub instrumentu.

♦ Wykonuje staranne ilustracje do wysłuchanej muzyki.♦ Bezbłędnie odtwarza melodie poznanych piosenek.



♦ Interpretuje ruchem zmiany dynamiczne słuchanych utworów muzycznych.

♦ Akompaniuje do piosenek i zabaw.♦ Improwizuje głosem i na instrumentach, zgodnie

z podanymi zasadami.♦ Improwizuje melodie do zrytmizowanych wierszy

oraz do podanego tematu rytmicznego.♦ Tworzy ilustracje muzyczne do opowiadań i wierszy.♦ Swobodnie interpretuje ruchem tematy rytmiczne,

piosenki, utwory instrumentalne.

♦ Gra ze słuchu i częściowo z nut na dostępnych mu instrumentach muzycznych.

♦ Zna kolejność dźwięków gamy i potrafi je zaśpiewać.




♦ Uczestniczy w życiu kulturalnym swojego środowi-ska rodzinnego i szkolnego.

♦ Poznaje placówki kultury działające w pobliżu miejsca zamieszkania.



♦ W swoich pracach plastyczno-technicznych korzysta z różnych technik plastycznych, wykorzystuje różno-rodne materiały, przybory i narzędzia.

♦ Uwzględnia w swoich pracach: wielkość, kształt, barwę.

♦ Stara się przedstawiać i wyrażać w swoich pracach własne przeżycia, obserwacje, marzenia, wyobrażenia, otaczającą rzeczywistość przyrodni-czą i społeczną oraz świat fantazji.

♦ Projektuje oraz wykonuje płaskie i przestrzenne for-my użytkowe, uwzględniając zasady kompozycji.

♦ Uzasadnia swoje wybory technik, materiałów, narzędzi i przyborów.

www.wsip.pl 33




♦ Próbuje określać dziedziny sztuk plastycznych, specjalności zawodowe, czynności, narzędzia, działy sztuki użytkowej, związek funkcji i formy.

♦ Próbuje rozróżniać niektóre dziedziny działalności twórczej człowieka: architektura, sztuki plastyczne, fotografi ka, fi lm, telewizja, internet.

♦ Rozróżnia niektóre dziedziny działalności twórczej człowieka, np. rzemiosło artystyczne, sztuka ludowa.




♦ Stara się oceniać postępowanie swoje i innych, potrafi odróżnić, co jest dobre, a co złe.

♦ Rozpoznaje sygnały alarmowe (akustyczne) w sytu-acjach szkolnych i pozaszkolnych, właściwie na nie reaguje.

♦ Zna numery telefonów: pogotowia ratunkowego, policji, straży pożarnej i numer alarmowy 112.

♦ Stara się właściwie reagować w sytuacjach trudnych, niebezpiecznych, szuka lub udziela pomocy w sytua-cjach zagrożenia.

♦ Rozumie swoje role i przestrzega norm postępowa-nia jako członek różnych społeczności (np. dziecko, kolega, widz, pasażer).

♦ Nawiązuje pozytywne kontakty w grupie.♦ Zna prawa i obowiązki ucznia.♦ Wykazuje poczucie przynależności do rodziny,

społeczności szkolnej, lokalnej.♦ Wykazuje szacunek i zrozumienie dla innych osób.♦ Szanuje pracę własną i innych; wie, że pieniądze

otrzymuje się za pracę.♦ Poznaje pracę ludzi różnych zawodów i rozumie jej

znaczenie.♦ Podejmuje zadania wymagające troskliwości

i opiekuńczości.♦ Akceptuje różnice między ludźmi, przejawia

zachowania tolerancyjne i szacunek dla odmienności.♦ Potrafi właściwie zachowywać się w sytuacji

zagrożenia ze strony innych ludzi.♦ Wie, do kogo zwrócić się o pomoc.♦ Uczy się współpracować z innymi w różnych

sytuacjach.♦ Zna zawody osób, które mogą pomóc w trudnych

i niebezpiecznych sytuacjach.♦ Poznaje swoją najbliższą okolicę i jej najważniejsze

obiekty oraz region, w którym mieszka.♦ Zna swoją narodowość i symbole narodowe oraz

rozpoznaje fl agę i hymn Unii Europejskiej.♦ Wie, że są ludzie zasłużeni dla miejscowości,

w której mieszka, Polski i świata.

♦ Potrafi oceniać postępowanie swoje i innych, potrafi odróżnić, co jest dobre, a co złe.

♦ Właściwie reaguje w sytuacjach trudnych, niebez-piecznych, szuka lub udziela pomocy w sytuacjach zagrożenia.

♦ Rozumie, że trzeba dostosować swoje wymagania do sytuacji ekonomicznej rodziny.

34




♦ Obserwuje zmiany zachodzące w otaczającej rzeczy-wistości przyrodniczej i społecznej, dostrzega przy-czyny i skutki, uczy się formułować wnioski.

♦ Dostrzega w swoim otoczeniu przyrodniczym i spo-łecznym cykle i regularności, funkcjonujące prawa i zależności.

♦ Wymienia kilka charakterystycznych i typowych zwierząt dla danego regionu Polski.

♦ Wymienia i rozpoznaje niektóre zwierzęta egzotyczne.♦ Rozumie konieczność ochrony środowiska przyrod-

niczego, również w najbliższej okolicy.♦ Wie, że człowiek powoduje zniszczenia w przyrodzie.♦ Zna wpływ światła, powietrza i wody na życie ludzi,

roślin i zwierząt.♦ Zna znaczenie wybranych skał i minerałów.♦ Zna podstawowe zasady zdrowego odżywiania. ♦ Wie, że należy stosować się do zaleceń lekarzy.♦ Dostrzega niebezpieczeństwa związane z: kąpielą,

zabawami na śniegu i lodzie, zjawiskami atmosfe-rycznymi (burza, huragan, powódź, śnieżyca).

♦ Formułuje wnioski na podstawie obserwacji otacza-jącej rzeczywistości.

♦ Stara się zapobiegać zniszczeniom w przyrodzie.♦ Stosuje zasady zdrowego odżywiania.♦ Interesuje się światem przyrody, systematycznie

poszerza wiadomości.




♦ Przelicza zbiory w zakresie 100.♦ Zapisuje liczby cyframi.♦ Liczy dziesiątkami w zakresie 100.♦ Liczy setkami w zakresie 1000 (w przód i w tył).♦ Porównuje dowolne dwie liczby w zakresie 100

(słownie i z użyciem znaków <, >, =).♦ Dodaje i odejmuje liczby w zakresie 100.♦ Sprawdza wyniki odejmowania za pomocą

dodawania.♦ Rozwiązuje łatwe równania jednodziałaniowe

z niewiadomą w postaci okienka.♦ Pamięciowo mnoży i dzieli liczby w zakresie 50.♦ Sprawdza wyniki dzielenia za pomocą mnożenia

i odwrotnie.

♦ Sprawnie dodaje i odejmuje liczby w zakresie 100.♦ Sprawnie posługuje się tabliczką mnożenia

w zakresie 50.♦ Wykonuje łatwe obliczenia w zakresie 1000.



♦ Dokonuje obliczeń użytecznych w życiu, związa-nych z: długością, ilością płynów, masą, tempera-turą, czasem.

♦ Stosuje pojęcia: pół i ćwierć litra, pół kilograma, pół godziny.

♦ Posługuje się oznaczeniami i skrótami jednostek: długości, pojemności, czasu, masy.

♦ Oblicza długości linii łamanych.♦ Mierzy i zapisuje wyniki pomiarów, stosuje jednostki

miary.

♦ Sprawnie odczytuje wskazania zegara oraz dokonuje obliczeń zegarowych.

www.wsip.pl 35


♦ Waży przedmioty, używa jednostek masy, wykonuje proste obliczenia. Stosuje określenia: kilogram, pół kilograma.

♦ Odmierza płyny różnymi miarkami, używa określeń: litr, pół litra, ćwierć litra.

♦ Odczytuje wskazania zegarów, posługuje się pojęciami: pół godziny, kwadrans, minuta.

♦ Wykonuje proste obliczenia zegarowe (pełne godziny).

♦ Dokonuje obliczeń kalendarzowych (pełne miesiące).

♦ Zapisuje i porządkuje chronologicznie daty.♦ Odczytuje temperaturę.♦ Rysuje odcinki o podanej długości.



♦ Dokonuje prostych obliczeń pieniężnych (cena – ilość – wartość).



♦ Odczytuje i zapisuje liczby w systemie rzymskim od I do XII.

♦ Rozpoznaje i nazywa fi gury geometryczne: koło, kwadrat, prostokąt, trójkąt.

♦ Rozpoznaje i nazywa fi gury nietypowe, np. zachodzące na siebie.

♦ Rysuje fi gury symetryczne.♦ Rysuje fi gury w powiększeniu i pomniejszeniu oraz

zachowuje regularność w prostych motywach.♦ Rozwiązuje proste zadania tekstowe.♦ Rozwiązuje proste zadania tekstowe na porówny-

wanie różnicowe.

♦ Rozwiązuje trudniejsze zadania tekstowe.


Umiejętności z zakresu znajomości środowiska technicznego


♦ Dowiaduje się, w jaki sposób powstały przedmioty codziennego użytku, np. meble.

♦ Poznaje rodzaje środków transportu (samochody, statki, samoloty...).

♦ Poznaje podstawowe narzędzia i przyrządy.♦ Rozpoznaje urządzenia informatyczne (komputer,

laptop, telefon komórkowy).♦ Rozróżnia rodzaje budowli: budynki mieszkalne,

wieże, tunele i mosty.♦ Rozpoznaje urządzenia elektryczne, np. latarka.

♦ Rozróżnia rodzaje budowli: biurowe, przemysłowe.♦ Zna zasady działania prostych urządzeń.

36


Umiejętności w zakresie bezpieczeństwa oraz praktyczne (od pomysłu do wytworu)


♦ Uczy się planować kolejne czynności.♦ Uczy się dobierać właściwy materiał i narzędzia.♦ Potrafi pracować indywidualnie i w zespole.♦ Utrzymuje ład i porządek w miejscu pracy. ♦ Uczy się odmierzać potrzebną ilość materiału.♦ Potrafi ciąć papier.♦ Uczy się montować modele z papieru i tworzyw

sztucznych, np. latawce, samoloty, makiety...♦ Bezpiecznie korzysta z urządzeń technicznych,

narzędzi i materiałów.♦ Dostrzega niebezpieczeństwa związane z: ruchem

drogowym, pozostawaniem bez opieki dorosłych.

♦ Potrafi ciąć tekturę.♦ Wie, dlaczego trzeba utrzymywać ład i porządek

w miejscu pracy.♦ Sprawnie posługuje się różnymi narzędziami

potrzebnymi do pracy.♦ Świadomie przestrzega przepisów ruchu drogowego.♦ Zawsze przestrzega zasad bezpieczeństwa

w różnych miejscach i sytuacjach.




♦ Bierze udział w krótkich marszobiegach.♦ Uczy się poprawnie wykonywać ćwiczenia gimna-

styczne i proste układy taneczne.

♦ Rozumie, że należy dbać o swoją sprawność fizyczną.




♦ Pokonuje przeszkody, skacze i biega.♦ Wykonuje proste ćwiczenia równoważne w różnych

układach.

♦ Systematycznie wykonuje ćwiczenia gimnastyczne wzmacniające mięśnie brzucha i kręgosłupa.

Umiejętności w zakresie sportu i wypoczynku


♦ Rzuca i chwyta, kozłuje i toczy piłkę.♦ Bierze udział w grach i zabawach sportowych.♦ Stara się respektować zasady w czasie gier i zabaw.♦ Stara się właściwie reagować na zwycięstwo i porażkę.

♦ Przestrzega zasad i je respektuje w czasie gier i zabaw.

♦ Właściwie reaguje na zwycięstwo i porażkę.♦ Uprawia wybraną dyscyplinę sportową.



♦ Dba o czystość ciała, zęby, higienę osobistą. ♦ Stara się dbać o ład i porządek w otoczeniu.♦ Przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas zajęć

ruchowych.♦ Rozumie konieczność systematycznej kontroli zdrowia.♦ Dostrzega niebezpieczeństwa związane z: zatruciami

pokarmowymi, środkami chemicznymi, narkoty-kami, grzybami, alkoholem, papierosami, lekami, ogniem, urządzeniami elektrycznym i gazowymi.

♦ Potrafi wybrać bezpieczne miejsca do zabawy.♦ Wie, jak właściwie zachowywać się w sytuacji

zagrożenia.

♦ Zawsze potrafi wybrać bezpieczne miejsca do zabawy lub gry.

www.wsip.pl 37


Klasa 3


Umiejętności w zakresie korzystania z informacji


♦ Uważnie słucha wypowiedzi innych oraz tekstów czytanych przez nauczyciela, kolegów i je rozumie.

♦ Czyta głośno i po cichu ze zrozumieniem; wyciąga wnioski.

♦ Korzysta z czytelni i biblioteki.♦ Korzysta z różnych źródeł wiedzy i informacji,

np. z podręczników, albumów, encyklopedii, słowników.

♦ Rozpoznaje teksty użytkowe, np. notatka do kroniki, zawiadomienie, list, zaproszenie, życzenia z różnych okazji.

♦ Czyta poprawnie, płynnie, wyraziście ze zrozumie-niem.

♦ Sprawnie korzysta z różnych źródeł wiedzy i infor-macji, np. podręczników, albumów, encyklopedii, słowników.

Umiejętności w zakresie analizy i interpretacji tekstu


♦ Systematycznie poszerza zakres słownictwa.♦ Wskazuje w tekście odpowiedni fragment i argumen-

tuje swój wybór.♦ Recytuje wiersze z uwzględnieniem: intonacji, siły

głosu, tempa, pauz, akcentu logicznego oraz krótkie fragmenty prozy.

♦ Czyta książki i czasopisma wskazane przez nauczy-ciela i wypowiada się na ich temat.

♦ Korzysta z podręczników, ćwiczeń, zeszytów i innych pomocy dydaktycznych pod kierunkiem nauczyciela.

♦ Czyta książki i czasopisma wybrane przez siebie. ♦ Samodzielnie korzysta z podręczników, ćwiczeń

i innych pomocy dydaktycznych.♦ Potrafi wypowiedzieć się na temat przeczytanej

książki.♦ Odróżnia język poetycki od mowy potocznej.♦ Systematycznie rozwija zainteresowania czytelnicze.

Umiejętności w zakresie tworzenia wypowiedzi


♦ Tworzy swobodnie kilkuzdaniowe ustne i pisemne wypowiedzi na określony temat.

♦ Potrafi napisać krótkie opowiadanie, list, opis, zapro-szenie, zawiadomienie, ogłoszenie, notatkę, życzenia.

♦ Dba o kulturę wypowiedzi.♦ Stawia pytania związane z wydarzeniami z życia,

wypowiedziami nauczyciela i innych osób oraz omawianymi tekstami.

♦ Zna alfabet, potrafi wskazać różnicę między głoską i literą.

♦ Dzieli wyrazy na sylaby.♦ Wyróżnia wyrazy w zdaniach i zdania w tekście.♦ Pisze czytelnie, płynnie, w zeszycie w jedną linię,

zdania i krótkie teksty z zachowaniem poprawnego kształtu liter, proporcji oraz właściwego rozmiesz-czenia.

♦ Przepisuje teksty z podręcznika, tablicy i innych źródeł.

♦ Pisze z pamięci i ze słuchu teksty, dba o poprawność gramatyczną, ortografi czną i interpunkcyjną.

♦ W miarę możliwości samodzielnie wykonuje prace domowe.

♦ Bezbłędnie przepisuje teksty z podręcznika, tablicy i innych źródeł.

♦ Tworzy dłuższe pisemne wypowiedzi na dany temat.♦ Zna i stosuje reguły gramatyczne i ortografi czne.♦ Samodzielnie wykonuje prace domowe.

38





♦ Śpiewa piosenki ze słuchu, zbiorowo, z zastosowa-niem zmian tempa, artykulacji i dynamiki.

♦ Śpiewa z pamięci hymn narodowy.♦ Gra proste melodie ze słuchu i częściowo z nut

na dostępnych mu instrumentach melodycznych.♦ Gra proste rytmy na instrumentach perkusyjnych.♦ Wykonuje inscenizacje piosenek i zabaw przy

muzyce.♦ Wykonuje i interpretuje ruchem zmiany dynamiczne

słuchanych utworów muzycznych.♦ Wykonuje ćwiczenia rytmiczne i reaguje ruchem na

zmianę rytmu.♦ Rozróżnia podstawowe elementy muzyki i znaki

notacji muzycznej; zna podstawowe pojęcia.♦ Słucha utworów muzycznych i niektóre z nich roz-

poznaje.♦ Rozróżnia ludzkie głosy (sopran, bas).♦ Rozpoznaje brzmienie niektórych instrumentów

melodycznych i perkusyjnych.♦ Rozpoznaje podstawowe formy muzyczne:

AB, ABA.♦ Wyraża różnymi środkami charakter emocjonalny

muzyki, np. malując ilustracje do słuchanych utwo-rów.

♦ Tańczy podstawowe kroki, np. krakowiaka, polki, tańca kaszubskiego.

♦ Śpiewa piosenki jednogłosowo indywidualnie z zastosowaniem zmian tempa, artykulacji i dynamiki.

♦ Określa charakter i nastrój utworu muzycznego.♦ Rozpoznaje barwy czterech głosów ludzkich oraz

brzmienie niektórych instrumentów.♦ Chętnie gra na wybranym instrumencie krótkie

utwory z nut.♦ Rozróżnia style w muzyce.♦ Wie, do jakich grup należą poznane instrumenty.♦ Zna wybrane przyśpiewki ludowe i wie, z którego

regionu pochodzi dana melodia.♦ Rozwija zainteresowania muzyczne.



♦ Akompaniuje do piosenek i zabaw.♦ Improwizuje głosem i na instrumentach, zgodnie

z podanymi zasadami.♦ Improwizuje melodie do zrytmizowanych wierszy

oraz do podanego tematu rytmicznego.♦ Tworzy ilustracje muzyczne do opowiadań i wierszy

oraz swobodnie interpretuje ruchem tematy rytmicz-ne, piosenki, utwory instrumentalne.

♦ Swobodnie interpretuje ruchem tematy rytmiczne, piosenki, utwory instrumentalne.

♦ Gra na wybranym instrumencie melodycznym własne proste kompozycje.

♦ Potrafi zaprezentować fragment układu tanecznego według własnego pomysłu.




♦ Uczestniczy w życiu kulturalnym swojego środowiska.

♦ Zna placówki kultury działające na jego terenie.♦ Wie, co to jest przekaz medialny. Wykorzystuje

przekazy medialne we własnej twórczości. Rozumie, że nie wolno naruszać praw autora.

♦ Interesuje się życiem kulturalnym swojego środowi-ska i kraju.

www.wsip.pl 39




♦ W swoich pracach plastyczno-technicznych korzysta z różnych technik plastycznych, wykorzystuje róż-norodne materiały, przybory i narzędzia.

♦ Uwzględnia w swoich pracach: wielkość, kształt, barwę, fakturę.

♦ Przedstawia i wyraża w swoich pracach własne prze-życia, obserwacje, marzenia, wyobrażenia, otaczają-cą rzeczywistość przyrodniczą i społeczną oraz świat fantazji.

♦ Projektuje i wykonuje płaskie i przestrzenne formy użytkowe, uwzględniając zasady kompozycji.

♦ Przyczynia się do upowszechniania kultury w środowisku szkolnym.

♦ Realizuje proste projekty, mające na celu kształto-wanie własnego wizerunku.

♦ Uzasadnia swoje wybory technik, materiałów, narzędzi i przyborów.



♦ Określa dziedziny sztuk plastycznych, specjalności zawodowe, czynności, narzędzia, działy sztuki użytkowej, związek funkcji i formy.

♦ Rozróżnia dziedziny działalności twórczej człowie-ka: architektura, sztuki plastyczne, fotografi ka, film, telewizja, internet, rzemiosło artystyczne, sztuka ludowa.

♦ Rozpoznaje wybrane dzieła sztuki należące do polskiego i europejskiego dziedzictwa kultury.

♦ Posługuje się podstawowymi pojęciami z dziedziny sztuki.

♦ Rozróżnia dziedziny działalności twórczej człowieka i wypowiada się na ich temat.

♦ Rozwija zainteresowania związane ze sztuką.




♦ Ocenia postępowanie swoje i innych, potrafi odróż-nić, co jest dobre, a co złe.

♦ Rozpoznaje sygnały alarmowe (akustyczne) w sytu-acjach szkolnych i pozaszkolnych, właściwie na nie reaguje.

♦ Zna numery telefonów: pogotowia ratunkowego, policji, straży pożarnej i numer alarmowy 112.

♦ Właściwie reaguje w sytuacjach trudnych, niebez-piecznych, szuka lub udziela pomocy w sytuacjach zagrożenia.

♦ Rozumie swoje role i przestrzega norm postępowa-nia jako członek różnych społeczności (np. dziecko, kolega, widz, pasażer).

♦ Rozumie, że trzeba dostosować swoje wymagania do sytuacji ekonomicznej rodziny.

♦ Nawiązuje pozytywne kontakty w grupie.♦ Zna prawa i obowiązki ucznia.

♦ Jest otwarty na nowe sytuacje i potrafi się w nich odnaleźć.

♦ Zna i zawsze przestrzega praw oraz chętnie wypełnia obowiązki ucznia, dziecka.

♦ Chętnie uczestniczy w działaniach charytatywnych na rzecz potrzebujących pomocy.

♦ Wie, że należy dbać o poprawne relacje z innymi ludźmi.

40

♦ Wykazuje poczucie przynależności do rodziny, społeczności szkolnej, lokalnej.

♦ Uczestniczy w wydarzeniach organizowanych przez lokalną społeczność.

♦ Wykazuje szacunek i zrozumienie dla innych osób.♦ Szanuje pracę własną i innych; wie, że pieniądze

otrzymuje się za pracę.♦ Poznaje pracę ludzi różnych zawodów i rozumie jej

znaczenie.♦ Podejmuje zadania wymagające troskliwości

i opiekuńczości.♦ Respektuje prawo innych do wypoczynku.♦ Rozumie konieczność utrzymywania dobrych relacji

z sąsiadami.♦ Akceptuje różnice między ludźmi, przejawia zacho-

wania tolerancyjne i szacunek dla odmienności; jest tolerancyjny wobec osób innej narodowości, tradycji kulturowej.

♦ Potrafi właściwie zachowywać się w sytuacji zagro-żenia ze strony innych ludzi.

♦ Wie, do kogo zwrócić się o pomoc.♦ Współpracuje z innymi w różnych sytuacjach.♦ Zna zawody osób, które mogą pomóc w trudnych

i niebezpiecznych sytuacjach.♦ Zna swoją najbliższą okolicę i jej najważniejsze

obiekty oraz nazwę regionu, w którym mieszka; zna tradycje tego regionu.

♦ Zna swoją narodowość i symbole narodowe oraz rozpoznaje fl agę i hymn Unii Europejskiej.

♦ Wie, że są ludzie zasłużeni dla miejscowości, w której mieszka, dla Polski i dla świata.

♦ Wykazuje poczucie tożsamości kulturowej, historycznej i narodowej.



♦ Obserwuje zmiany zachodzące w otaczającej rzeczy-wistości przyrodniczej i społecznej, dostrzega przy-czyny i skutki, formułuje wnioski.

♦ Dostrzega w swoim otoczeniu przyrodniczym i społecznym cykle i regularności, funkcjonujące prawa i zależności.

♦ Wymienia charakterystyczne cechy krajobrazów Polski: nadmorskiego, nizinnego, górskiego.

♦ Wymienia kilka charakterystycznych i typowych zwierząt dla danego regionu Polski.

♦ Wymienia i rozpoznaje niektóre zwierzęta egzotyczne.♦ Obserwuje zmiany zachodzące w przyrodzie oraz

dostrzega ich przyczyny i skutki.♦ Potrafi opisać życie w wybranych ekosystemach.♦ Rozumie konieczność ochrony środowiska przyrodni-

czego, również w najbliższej okolicy; podejmuje dzia-łania na rzecz ochrony przyrody w swoim środowisku.

♦ Wie, jakie zniszczenia w przyrodzie powoduje człowiek.

♦ Zna wpływ światła, powietrza i wody na życie ludzi, roślin i zwierząt.

♦ Wie, co to jest wyżyna i potrafi wymienić jej charak-terystyczne cechy.

♦ Potrafi wymienić różne zwierzęta żyjące w Polsce i rośliny rosnące na tym terenie (w tym nazwy gatunków chronionych).

♦ Zawsze przestrzega zasad właściwego odżywiania się.♦ Interesuje się światem przyrody; systematycznie

poszerza wiadomości.


www.wsip.pl 41

♦ Zna znaczenie wybranych skał i minerałów.♦ Wyróżnia i nazywa części ciała oraz organy

wewnętrzne, np. serce.♦ Zna podstawowe zasady zdrowego odżywiania się.♦ Rozumie konieczność systematycznej kontroli zdrowia;

stosuje się do zaleceń lekarzy (w tym stomatologa).♦ Podejmując różnorodne aktywności, bierze pod

uwagę bezpieczeństwo swoje i innych.♦ Dostrzega niebezpieczeństwa związane z: kąpielą,

zabawami na śniegu i lodzie, zjawiskami atmosfe-rycznymi (burza, huragan, powódź, śnieżyca).

♦ Orientuje się w zagrożeniach ze strony roślin i zwierząt.




♦ Liczy (w przód i w tył) od danej liczby po 1.♦ Liczy dziesiątkami w zakresie 100 i setkami

w zakresie 1000.♦ Zapisuje cyframi i odczytuje liczby w zakresie 1000.♦ Porównuje dowolne dwie liczby w zakresie 1000

(słownie i z użyciem znaków <, >, =).♦ Dodaje i odejmuje liczby w zakresie 100.♦ Sprawdza wyniki odejmowania za pomocą dodawania.♦ Rozwiązuje łatwe równania jednodziałaniowe

z niewiadomą w postaci okienka.♦ Pamięciowo mnoży i dzieli liczby w zakresie tabliczki

mnożenia.♦ Sprawdza wyniki dzielenia za pomocą mnożenia

i odwrotnie.♦ Oblicza długości linii łamanych, obwody prosto-

kątów, trójkątów, kwadratów.♦ Dokonuje obliczeń kalendarzowych (pełne miesiące).♦ Wykonuje proste obliczenia zegarowe (pełne godziny).♦ Wykonuje proste obliczenia, używając miar masy,

pojemności.

♦ Wykonuje łatwe obliczenia w zakresie 1000.♦ Stosuje wyrażenia dwumianowane w zapisie wyni-

ków pomiaru.



♦ Dokonuje pomiarów użytecznych w życiu związanych z: długością, ilością płynów, masą, temperaturą, czasem.

♦ Stosuje pojęcia: pół i ćwierć litra, pół kilograma, pół godziny.

♦ Posługuje się oznaczeniami i skrótami jednostek: długości, pojemności, czasu, masy.

♦ Mierzy i zapisuje wyniki pomiarów, stosuje jednostki miary (metr, centymetr, milimetr), używa pojęcia kilometr w sytuacjach życiowych.

♦ Waży przedmioty, używa jednostek masy: kilogram, pół kilograma, dekagram, gram.

♦ Odmierza płyny różnymi miarkami, używa określeń: litr, pół litra, ćwierć litra.

♦ Odczytuje wskazania zegarów, posługuje się poję-ciami: pół godziny, kwadrans, minuta.

♦ Dokonuje obliczeń zegarowych (pełne minuty).♦ Sprawnie posługuje się zegarem w systemach

12- i 24-godzinnym.♦ Sprawnie oblicza upływ czasu na zegarze.


42

♦ Zapisuje i porządkuje chronologicznie daty.♦ Odczytuje temperaturę.♦ Odczytuje i zapisuje liczby w systemie rzymskim

od I do XII.♦ Rysuje odcinki o podanej długości.



♦ Dokonuje obliczeń pieniężnych (cena – ilość – wartość) i radzi sobie w codziennych sytuacjach wymagających takich umiejętności.



♦ Rozpoznaje i nazywa fi gury geometryczne: koło, kwadrat, prostokąt, trójkąt.

♦ Rozpoznaje i nazywa fi gury nietypowe, np. zacho-dzące na siebie.

♦ Rysuje fi gury symetryczne.♦ Rysuje fi gury w powiększeniu i pomniejszeniu oraz

zachowuje regularność w prostych motywach.♦ Rozwiązuje proste zadania tekstowe.♦ Rozwiązuje zadania tekstowe na porównywanie

różnicowe.

♦ Rozwiązuje trudniejsze zadania tekstowe.


Umiejętności w zakresie znajomości środowiska technicznego


♦ Orientuje się, w jaki sposób powstały przedmioty codziennego użytku, np. meble.

♦ Rozpoznaje rodzaje środków transportu (samochody, statki, samoloty...).

♦ Rozpoznaje podstawowe narzędzia i przyrządy.♦ Rozpoznaje urządzenia informatyczne (komputer,

laptop, telefon komórkowy).♦ Rozróżnia rodzaje budowli: budynki mieszkalne,

biurowe, przemysłowe oraz wieże, tunele i mosty.♦ Rozpoznaje urządzenia elektryczne, np. latarka.♦ Określa wartość urządzeń technicznych z różnych

punktów widzenia.

♦ Potrafi wymienić elementy budowy wybranych urządzeń.

♦ Wykonuje makietę wybranej budowli lub większej liczby obiektów.

Umiejętności w zakresie bezpieczeństwa oraz praktyczne (od pomysłu do wytworu)


♦ Planuje kolejne czynności.♦ Dobiera właściwy materiał i narzędzia.♦ Potrafi pracować indywidualnie i w zespole.♦ Utrzymuje ład i porządek w miejscu pracy i wie,

dlaczego trzeba to robić.♦ Potrafi odmierzać potrzebną ilość materiału.♦ Potrafi ciąć papier i tekturę.♦ Potrafi montować modele z papieru i tworzyw

sztucznych, np. latawce, samoloty, makiety.

♦ Sprawnie korzysta z urządzeń informatycznych: telefon komórkowy, komputer, laptop.

♦ Projektuje i wykonuje płaskie i przestrzenne formy użytkowe, uwzględniając zasady kompozycji.


www.wsip.pl 43

♦ Rozumie potrzebę organizowania działania technicznego.

♦ W miarę możliwości montuje obwód elektryczny pod kierunkiem nauczyciela.

♦ Bezpiecznie używa narzędzi, materiałów, urządzeń.

♦ Wie, jak bezpiecznie korzystać ze środków komunikacji i poruszać się po drogach (w tym na rowerze).




♦ Bierze udział w marszobiegach.♦ Poprawnie wykonuje ćwiczenia gimnastyczne

i proste układy taneczne.♦ Systematycznie wykonuje ćwiczenia gimnastyczne

wzmacniające mięśnie brzucha i kręgosłupa.

♦ Sprawnie korzysta z różnych przyborów gimna-stycznych.

♦ Systematycznie dba o własną sprawność fi zyczną.




♦ Pokonuje przeszkody, skacze, biega.♦ Zna wszystkie pozycje wyjściowe do ćwiczeń.♦ Wykonuje ćwiczenia: równoważne w różnych

układach, kształcące skoczność i zwinność.♦ Wykonuje przewrót w przód.

♦ Uprawia wybraną dyscyplinę sportową.

Umiejętności w zakresie sportu i wypoczynku


♦ Rzuca i chwyta, kozłuje, odbija i toczy piłkę.♦ Jeździ na rowerze, rolkach, wrotkach.♦ Bierze udział w grach i zabawach, zawodach

sportowych.♦ Respektuje zasady gier i zabaw oraz podporządko-

wuje się nim.♦ Właściwie reaguje na zwycięstwo i porażkę.

♦ Uprawia wybraną dyscyplinę sportową.♦ Aktywnie uczestniczy w grach zespołowych,

zawodach sportowych.



♦ Dba o czystość ciała, prawidłową postawę, zęby, higienę osobistą, czystość odzieży oraz ład i porzą-dek w otoczeniu.

♦ Wie, jak należy się odżywiać, gdy prowadzi się aktywny tryb życia.

♦ Przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas zajęć ruchowych.

♦ Potrafi wybrać bezpieczne miejsca do zabawy.

♦ Rozumie zasady właściwego zachowania podczas imprez sportowych i przestrzega tych zasad.

♦ Bezpiecznie posługuje się nietypowymi przyborami gimnastycznymi.

♦ Zawsze przestrzega zasad bezpiecznej zabawy w róż-nych miejscach.


44

♦ Wie, jak właściwie zachowywać się w sytuacji zagrożenia.

♦ Dostrzega niebezpieczeństwa związane z zatruciami pokarmowymi, środkami chemicznymi, narkoty-kami, grzybami, używkami papierosami, lekami, ogniem, urządzeniami elektrycznym i gazowymi, molestowaniem seksualnym, wymuszeniami, ruchem drogowym, pozostawaniem bez opieki dorosłych.

Umiejętności ucznia i jego osiągnięcia po pierwszym etapie edukacji (w ujęciu szczegółowym)

W procesie dydaktyczno-wychowawczym dziecko opanowuje umiejętności proste i złożone, teoretyczne i praktyczne. To one decydują o aktywności edukacyjnej dziecka, warunkują jego samodzielne działanie oraz uczenie się w klasach 4–6 i dalszej edukacji. W programie nauczania Razem w szkole wyróżniono 10 takich rodzajów aktywności edukacyjnej ucznia:• mówienie,• słuchanie,• czytanie,• pisanie,• liczenie – rozumowanie,• śpiewanie – granie – taniec,• rysowanie – malowanie – majsterkowanie,• poznawanie otoczenia i świata przyrody,• twórcze działanie,• sprawność ruchowa.

Stanowią one podstawowy element integrujący treści kształcenia:– polonistyczne,– matematyczne,– społeczno-przyrodnicze,– plastyczne,– techniczne,– muzyczne,– zdrowotne.

Ich integrujący charakter sprawia, że mogą i powinny one być kształtowane i doskonalone w wielu sytuacjach dydaktycznych organizowanych przez nauczyciela. Zakres realizacji treści jest uzależniony od wieku dziecka. Wyszczególnione dalej umiejętności ucznia należy traktować jako orientacyjne, gdyż stopień ich opanowania zależy w dużej mierze od zespołu uczniowskie-go i indywidualnych predyspozycji każdego dziecka.


www.wsip.pl 45

I. M

ówie

nie

Um

ieję

tnoś

ci d

ziec

ka p

o za

końc

zeni

u ks

ztał

ceni

a w

prz

edsz

kolu

Poro

zum

iew

a się

z ró

wieśn

ikam

i i d

orosły

mi –

pro

wad

zi ro

zmow

ę. P

yta

i udz

iela

jedn

ozna

czny

ch o

dpow

iedz

i na

pyta

nia

inny

ch. W

ykaz

uje św

iado

mość

zakr

esu

znac

zeni

oweg

o w

yraz

ów. R

ozum

ie dłużs

ze w

ypow

iedz

i. Sa

mor

zutn

ie w

ypow

iada

się

na

tem

at wła

snyc

h po

trzeb

, odc

zuć,

prz

eżyć

, ocz

ekiw

ań, i

lust

racj

i, w

ydar

zeń

z ży

cia.

Sto

suje

w m

owie

, w

mia

rę p

opra

wni

e po

d w

zglę

dem

arty

kula

cyjn

ym, g

ram

atyc

znym

, fl e

ksyj

nym

i skła

dnio

wym

, ele

men

ty te

chni

ki ję

zyka

mów

ione

go. S

amor

zutn

ie st

awia

pyt

ania

, w c

elu

zasp

o-ko

jeni

a sw

ojej

cie

kaw

ości

poz

naw

czej

. Pyt

a i u

dzie

la je

dnoz

nacz

nych

odp

owie

dzi n

a py

tani

a in

nych

. Ukł

ada

krót

kie

zdan

ia, d

ziel

i je

na sł

owa,

słow

a na

syla

by, s

ylab

y na

gło

ski.

Ukł

ada

dłuż

sze,

spó

jne

wyp

owie

dzi o

waż

nych

spr

awac

h. M

ówi pły

nnie

, nie

zbyt

głośn

o, d

osto

sow

uje

ton

głos

u do

syt

uacj

i. Uży

wa

zwro

tów

grz

eczn

ości

owyc

h. D

osto

sow

uje

swoj

e w

ypow

iedz

i do

sytu

acji.

Tw

orzy

swob

odne

wyp

owie

dzi z

ains

piro

wan

y og

ląda

ną a

udyc

ją te

lew

izyj

ną, fi

lmem

, słu

chan

ym te

kste

m.

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

W m

iarę

pop

raw

nie

gram

atyc

znie

wyp

owia

da się

na te

mat

wła

snyc

h pr

zeżyć,

wyd

arzeń

z ży

cia,

ilu

stra

cji,

czyt

anyc

h i słu

chan

ych

teks

tów

. S

taw

ia p

ytan

ia, o

dpow

iada

. D

ziel

i sło

wa

na gło

ski i

syla

by.

Sto

suje

w m

owie

ele

men

ty te

chni

ki ję

zyka

mów

ione

go

(tem

po, p

auza

, int

onac

ja...

). W

yodręb

nia

i naz

ywa

w m

owie

i piśm

ie w

yraz

y oz

nacz

ając

e na

zwy

ludz

i, rośl

in, z

wie

rząt

, rze

czy,

cz

ynnośc

i i st

anów

, cec

h. P

row

adzi

rozm

owę

na te

mat

y w

ynik

ając

e z

potrz

eb,

zain

tere

sow

ań, d

ośw

iadc

zeń

i prz

eżyć

dzi

ecka

. W

wyp

owie

dzia

ch z

acho

wuj

e zg

odność

form

y w

yraz

owej

. O

pow

iada

o sy

tuac

jach

, w ja

kich

się

znaj

duje

. Uży

wa

właśc

iwyc

h sy

gnał

ów n

iew

erba

lnyc

h od

pow

iedn

io d

o sy

tuac

ji. W

wyp

owie

dzia

ch uży

wa

zwro

tów

grz

eczn

oś-

ciow

ych.

Om

awia

eta

py sw

ojej

pra

cy i

ocen

ia e

fekt

y. R

ozum

ie p

ojęc

ia z

wią

zane

z re

aliz

owaną

tem

atyką

i uw

zglę

dnia

je w

swoi

ch w

ypow

iedz

iach

.

Wyp

owia

da się n

a tem

at wła

snyc

h pr

zeżyć,

wyd

arzeń

z życ

ia, c

zyta

nych

lub

wysłu

chan

ych

utw

orów

lite

ra-

ckic

h, o

gląd

anyc

h sz

tuk

teat

raln

ych,

audy

cji t

elew

izyj

-ny

ch, fi

lmów

, wysłu

chan

ych

nagr

ań i

audy

cji r

adio

wyc

h. W

ygła

sza

wie

rsz

z pa

mię

ci, u

wzg

lędn

iają

c od

pow

ied-

nią

into

nację,

siłę

gło

su, t

empo

, pau

zy.

Sta

wia

pyt

ania

zw

iąza

ne z

wyd

arze

niam

i z ż

ycia

, wła

snym

i zai

nter

esow

ania

mi,

czyt

anym

i i w

ysłu

-ch

anym

i tek

stam

i, og

ląda

nym

i szt

ukam

i tea

traln

ymi..

. U

dzie

lają

c od

pow

iedz

i na

pyta

nia

nauc

zyci

ela

i inn

ych

osób

, zw

raca

uw

agę

na p

opra

wność

gra

mat

yczną

for-

muł

owan

ych

zdań

. P

row

adzi

rozm

owę

(mów

i i sł

ucha

) zw

iąza

ną

z w

ydar

zeni

ami z

oto

czen

ia, z

aint

eres

owan

iam

i, pr

zeży

ciam

i, cz

ytan

ymi i

słuc

hany

mi t

ekst

ami,

oglą

dany

mi i

wysłu

chan

ymi a

udyc

jam

i tel

ewiz

yjny

-m

i i ra

diow

ymi.

Pop

raw

nie

form

ułuj

e zd

ania

pyt

ając

e, o

znaj

mując

e,

rozk

azując

e, w

ykrz

ykni

kow

e.

W w

ypow

iedz

iach

uży

wa

wyr

azów

blis

kozn

acz-

nych

, wie

lozn

aczn

ych,

o z

nacz

eniu

pod

obny

m

i prz

eciw

nym

.

Ukł

ada

swob

odne

, spo

ntan

iczn

e, sp

ójne

wyp

owie

dzi

i wie

lozd

anio

we

opow

iada

nia

twór

cze

na p

odsta

wie

wła

snyc

h pr

zeżyć,

doś

wia

dczeń,

obs

erw

acji,

treś

ci

czyt

anyc

h i słu

chan

ych

oraz

ogląd

anyc

h sz

tuk

teat

raln

ych.

Wygła

sza

wie

rsz

z pa

mię

ci o

raz

krót

kie

frag

men

ty

proz

y z

uwzg

lędn

ieni

em: i

nton

acji,

siły

gło

su, t

empa

, pa

uz, a

kcen

tu lo

gicz

nego

. S

taw

ia p

ytan

ia z

wią

zane

z w

ydar

zeni

ami z

życ

ia,

wyp

owie

dzia

mi n

aucz

ycie

la i

inny

ch o

sób

oraz

om

awia

nym

i tek

stam

i. U

dzie

la a

dekw

atny

ch o

dpow

iedz

i na

post

awio

ne

pyta

nia.

Prz

eksz

tałc

a zd

ania

. S

yste

mat

yczn

ie p

osze

rza

zakr

es sł

owni

ctw

a. W

wyp

owie

dzia

ch uży

wa

wyr

azów

blis

kozn

aczn

ych.

W c

zasi

e ro

zmow

y za

chow

uje

formę

dial

ogow

ą (m

ówi i

słuc

ha),

wyr

aża

swoj

e od

czuc

ia.

Dba

o k

ultu

rę w

ypow

iedz

i. S

tosu

je z

wro

ty g

rzec

znoś

ciow

e. W

wyp

owie

dzia

ch św

iado

mie

stos

uje

zasa

dy

gram

atyk

i i fr

azeo

logi

i jęz

yka.

46

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Odt

war

za z

pam

ięci

teks

ty d

la d

ziec

i. B

ierz

e ud

ział

w z

abaw

ach

teat

raln

ych.

We

właśc

iwy

spos

ób a

rtykułu

je sw

oje

potrz

eby,

ocz

ekiw

ania

. P

reze

ntuj

e sw

ój p

unkt

wid

zeni

a or

az p

rzyj

muj

e in

for-

mac

je z

wro

tne.

Wyp

owia

da się

na te

mat

wła

snej

pra

cy, o

maw

ia je

j pr

zebi

eg i

efek

ty.

Wyk

orzy

stuj

e ję

zyk

sym

boli,

wyr

ażeń

, zna

ków,

gest

ów d

o na

zyw

ania

i op

isyw

ania

rzec

zyw

istośc

i.

Wyp

owia

da się

swob

odni

e, sp

onta

nicz

nie

w fo

rmie

ki

lkuz

dani

owej

na

określ

ony

tem

at.

Pre

zent

uje

wła

sne

zdan

ie, u

zasa

dnia

swój

pun

ktw

idze

nia,

sygn

aliz

uje

proś

by, p

otrz

eby

i ocz

ekiw

ania

. W

ypow

iada

się

na te

mat

wła

snej

dzi

ałal

nośc

i, pr

acy,

om

awia

jej e

tapy

, oce

nia

jej e

fekt

y. U

kład

a sp

ójne

, log

iczn

e w

ypow

iedz

i na

pods

taw

ie

wła

snyc

h ob

serw

acji,

prz

eżyć

, dzi

ałal

nośc

i ora

z pr

acy

osób

z n

ajbl

iższ

ego

otoc

zeni

a. W

ypow

iada

się

na te

mat

swoj

ej ro

li w

gru

pie,

oce

nia

efek

ty p

racy

wła

snej

i gr

upy.

Wyk

orzy

stuj

e ję

zyk

sym

boli,

wyr

ażeń

, syg

nałó

w n

ie-

wer

baln

ych

w p

roce

sie

kom

unik

owan

ia się,

naz

ywan

ia

i opi

syw

ania

ota

czając

ej rz

eczy

wis

tośc

i.

www.wsip.pl 47

II. Słu

chan

ie

Um

ieję

tnoś

ci d

ziec

ka p

o za

końc

zeni

u ks

ztał

ceni

a w

prz

edsz

kolu

Rozp

ozna

je różn

ego

rodz

aju

dźw

ięki

z o

tocz

enia

, w ty

m gło

ski,

zgło

ski,

słow

a, zd

ania

. Wyk

onuj

e po

lece

nia,

zada

nia

zgod

nie

z in

struk

cją.

Zach

owuj

e się

stos

owni

e do

pol

eceń

. Sku

pia

swoją

uwagę

w c

zasie

słu

chan

ia te

kstó

w li

tera

ckic

h, m

uzyk

i, po

leceń,

info

rmac

ji. P

odcz

as p

row

adzo

nej r

ozm

owy

słuch

a in

nych

. Słu

cha

i roz

pozn

aje

efek

ty dźw

ięko

we,

poch

odzą

ce

z róż

nych

środ

owisk

(prz

yrod

nicz

ych,

tech

nicz

nych

, społe

czny

ch...

). Sł

ucha

i ro

zpoz

naje

brz

mie

nie n

iekt

óryc

h in

strum

entó

w m

uzyc

znyc

h.

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Słu

cha

i roz

umie

wyp

owie

dzi i

nnyc

h. Słu

cha

teks

tów

czy

tany

ch p

rzez

nau

czyc

iela

i j

e ro

zum

ie.

Słu

chając

teks

tów,

odr

óżni

a ut

wor

y w

iers

zow

ane

od p

rozy

. Słu

cha

efek

tów

dźw

ięko

wyc

h po

chod

zący

ch

z różn

ych śr

odow

isk

i roz

pozn

aje

te e

fekt

y(p

rzyr

odni

cze,

tech

nicz

ne, s

połe

czne

...).

Roz

pozn

aje

niek

tóre

gło

sy lu

dzki

e (b

as, s

opra

n)

oraz

brz

mie

nie

niek

tóry

ch in

stru

men

tów

muz

yczn

ych.

Odr

óżni

a i w

łaśc

iwie

reag

uje

na sy

gnał

y al

arm

owe,

os

trzeg

awcz

e w

szko

le i

najb

liższ

ym o

tocz

eniu

. R

ozpo

znaj

e dź

wię

ki w

ysok

ie i

nisk

ie, c

iche

i gł

ośne

. Słu

cha

pieś

ni, m

inia

tur i

nstru

men

taln

ych,

aud

ycji

radi

owyc

h, re

cyta

cji,

pios

enek

, odgło

sów

. Słu

cha

utw

orów

muz

yczn

ych

i nie

któr

e z

nich

ro

zpoz

naje

.

Słu

cha

wyp

owie

dzi i

nnyc

h i t

ekst

ów c

zyta

nych

prz

ez

nauc

zyci

ela

oraz

kol

egów

i je

rozu

mie

. Słu

cha

nagr

ań, a

udyc

ji ra

diow

ych

i tel

ewiz

yjny

ch

i je

rozu

mie

. W

cza

sie

rozm

owy

staw

ia d

odat

kow

e py

tani

a. Słu

cha

ze z

rozu

mie

niem

pyt

ań, p

olec

eń, k

rótk

ich

inst

rukc

ji w

ypow

iada

nych

prz

ez n

aucz

ycie

la

i kol

egów

. Słu

chając

inny

ch, s

taw

ia p

ytan

ia i

udzi

ela

odpo

wie

dzi

(słu

cha

i mów

i).

Ilus

truje

usł

ysza

ne te

ksty

za

pom

ocą

prac

pl

asty

czny

ch.

Odr

óżni

a i w

łaśc

iwie

reag

uje

na sy

gnał

y al

arm

owe

w sz

kole

ora

z w

naj

bliż

szym

środ

owisk

u po

zasz

kol-

nym

, np.

na

ulic

y. R

ozpo

znaj

e dź

wię

ki w

ysok

ie i

nisk

ie, c

iche

i gł

ośne

, gł

osy

ludz

kie

(sop

ran,

bas

, alt,

teno

r) o

raz

brzm

ieni

e ni

ektó

rych

inst

rum

entó

w i

rytm

. R

ozpo

znaj

e dł

ugoś

ci tr

wan

ia dźw

iękó

w.

Słu

cha

pios

enek

, pieśn

i, m

inia

tur i

nstru

men

taln

ych,

od

różn

ia c

echy

cha

rakt

erys

tycz

ne n

iekt

óryc

h ut

wor

ów

(np.

tańc

e), r

ytm

, tem

po, d

ynam

ikę

i nas

trój.

Słu

cha

utw

orów

muz

yczn

ych

i nie

któr

e z

nich

ro

zpoz

naje

.

Słu

cha

wyp

owie

dzi i

nnyc

h i t

ekst

ów c

zyta

nych

prz

ez

nauc

zyci

ela

oraz

kol

egów

i je

rozu

mie

. Słu

cha

nagr

ań, a

udyc

ji ra

diow

ych

i tel

ewiz

yjny

ch.

For

muł

uje

i sta

wia

pyt

ania

w c

elu

uzys

kani

a do

datk

o-w

ych

info

rmac

ji. Słu

cha

ze z

rozu

mie

niem

opo

wia

dań,

pyt

ań, k

rótk

ich

inst

rukc

ji w

ypow

iada

nych

prz

ez n

aucz

ycie

la i

kole

-gó

w, w

yodręb

nia

głów

ne e

lem

enty

wyp

owie

dzi.

Słu

chając

inny

ch, b

ierz

e po

d uw

agę

ich

punk

t w

idze

nia,

dąż

y do

kom

prom

isu

i por

ozum

ieni

a.

Uw

zglę

dnia

odm

ienn

ość

pogląd

ów. J

est t

oler

ancy

jny.

Um

ieję

tnie

kor

zyst

a z

med

iów.

Roz

pozn

aje s

ygnały

alar

mow

e (ak

usty

czne

) w sy

tuac

jach

sz

koln

ych

i poz

aszk

olny

ch o

raz w

łaśc

iwie

na n

ie re

aguj

e. R

ozpo

znaj

e ba

rwy

czte

rech

rodz

ajów

gło

sów

ludz

kich

(s

opra

n, b

as, a

lt, te

nor)

ora

z br

zmie

nie

niek

tóry

ch

inst

rum

entó

w i

rytm

. Słu

cha

pios

enek

, pieśn

i, ut

wor

ów m

uzyc

znyc

h, o

kreś

la

ich

skła

d, c

hara

kter

, nas

trój,

budo

wę

utw

oru

oraz

ich

cech

y ch

arak

tery

stycz

ne.

Słu

cha

utw

orów

muz

yczn

ych

i nie

któr

e z

nich

ro

zpoz

naje

.

48

III. C

zyta

nie

Um

ieję

tnoś

ci d

ziec

ka p

o za

końc

zeni

u ks

ztał

ceni

a w

prz

edsz

kolu

Wyr

óżni

a i r

ozpo

znaj

e gł

oski

w sł

owac

h o

pros

tej b

udow

ie fo

nety

czne

j. Gło

skuj

e, w

yodręb

nia

głos

ki w

nagło

sie,

wygło

sie

i w śr

odku

wyr

azu.

Prz

elic

za gło

ski w

naz

wac

h or

az o

kreś

la k

olej

ność

ich

wys

tępo

wan

ia. L

iczy

lite

ry w

wyr

azac

h. I

nter

esuj

e się

czyt

anie

m (

ciek

awość

czyt

elni

cza)

. Odc

zytu

je k

rótk

ie p

odpi

sy p

od o

braz

kam

i i in

ne

napi

sy, n

p. s

zyld

y sk

lepo

we.

Prz

ypor

ządk

owuj

e w

yraz

y do

odp

owie

dnic

h ilu

stra

cji,

prze

dmio

tów

. Zac

how

uje

właśc

iwe

ułoż

enie

książ

ki.

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Czy

ta głośn

o i p

o ci

chu

ze z

rozu

mie

niem

syla

by,

wyr

azy,

zda

nia,

kró

tkie

teks

ty.

Roz

pozn

aje

w te

ksta

ch w

szys

tkie

lite

ry, d

wuz

naki

i z

mię

kcze

nia.

Wiąże

treść

czyt

anyc

h zd

ań z

różn

ymi f

orm

ami

eksp

resj

i, dośw

iadc

zeni

ami,

przeży

ciam

i. W

iąże

treść

czyt

anyc

h te

kstó

w z

ilus

tracj

ami.

Ust

ala

kole

jność

wyd

arzeń.

Odr

óżni

a ut

wór

wie

rszo

wan

y od

pro

zy.

Czy

ta z

e zr

ozum

ieni

em k

rótk

ie p

olec

enia

. C

zyta

licz

by z

apis

ane

słow

nie

oraz

cyf

ram

i. C

zyta

pod

staw

owe

znak

i mat

emat

yczn

e:

=, +

, –, <

, >.

Czy

ta z

e zr

ozum

ieni

em p

rost

e, k

rótk

ie z

adan

ia

teks

tow

e. O

dczy

tuje

peł

ne g

odzi

ny n

a ze

garz

e. C

zyta

ze

zroz

umie

niem

sym

bole

, tab

elki

, sch

ema-

tycz

ne ry

sunk

i, w

ynik

ając

e z

real

izow

anyc

h treśc

i. C

zyta

ze

zroz

umie

niem

skró

ty, t

ekst

y uż

ytko

we,

pla

ny

i ele

men

ty m

apy,

wyn

ikając

e z

real

izow

anyc

h treśc

i. C

zyta

i ro

zum

ie p

rost

e ry

sunk

i pog

lądo

we,

pro

ste

sche

mat

y, sy

mbo

le, p

ikto

gram

y.

Roz

umie

pojęc

ia z

awar

te w

czy

tany

ch tr

eści

ach.

Czy

ta z

dani

a o ży

ciu

dzie

ci w

inny

ch k

raja

ch.

Czy

ta p

o ci

chu

od „

jedn

ego

rzut

u ok

a” z

e zr

ozum

ie-

niem

wyr

azy

oraz

kró

tkie

zda

nia.

Czy

ta głośn

o w

spos

ób pły

nny

krót

kie

teks

ty.

Czy

ta p

o ci

chu

i głośn

o ze

zro

zum

ieni

em: k

rótk

ie

teks

ty in

form

acyj

ne, u

pros

zczo

ne p

lany

, pyt

ania

i po

-le

ceni

a, n

azw

y ge

ografi c

zne,

skró

ty, s

ymbo

le, l

iczb

y,

wyr

ażen

ia m

iano

wan

e, k

rótk

ie te

ksty

enc

yklo

pedy

cz-

ne, d

aty,

zap

isy

w k

alen

darz

u, in

form

acje

pre

zent

o-w

ane

w ta

beli,

dia

gram

ie, z

naki

na

map

ie, n

iekt

óre

sche

mat

y, in

stru

kcje

, nie

któr

e ro

zkła

dy ja

zdy,

pla

katy

te

atra

lne,

spis

y treśc

i, te

ksty

mat

emat

yczn

e. K

orzy

sta

z bi

blio

teki

. W

yodręb

nia

w u

twor

ze o

soby

, zda

rzen

ia o

raz

frag

men

ty te

kstu

i zd

ania

na

określ

ony

tem

at.

Ust

ala

kole

jność

wyd

arzeń.

Czy

ta z

pod

ział

em n

a ro

le.

Ana

lizuj

e i p

orów

nuje

czy

tane

teks

ty.

Odr

óżni

a ut

wór

wie

rszo

wan

y od

pro

zy.

Por

ządk

uje

wyr

azy

wedłu

g ko

lejn

ości

alfa

bety

czne

j, uw

zglę

dnia

jąc

pier

wszą

literę.

Czy

ta li

czby

zap

isan

e cy

fram

i i sł

owni

e. C

zyta

zna

ki rz

ymsk

ie (d

o X

II).

Czy

ta w

skaz

ania

wag

i, ze

gara

, ter

mom

etru

, lin

ijki.

Odc

zytu

je p

rost

e w

zory

mel

odii,

zna

ki n

otac

ji m

uzyc

znej

, naz

wy

dźw

iękó

w g

amy.

Czy

ta p

opra

wni

e, pły

nnie

, wyr

aziś

cie,

ze

zroz

umie

-ni

em: t

ekst

y in

form

acyj

ne, i

nfor

mac

je z

awar

te w

ka-

lend

arzu

, wsk

azan

ia te

rmom

etru

, wag

i, ze

gara

, lin

ijki,

info

rmac

je z

apis

ane

w fo

rmie

prz

epis

u, re

gula

min

u,

kode

ksu,

dru

ki p

oczt

owe

i ban

kow

e, p

lany

i m

apki

, ry

sunk

i sch

emat

yczn

e, k

rótk

ie o

głos

zeni

a, te

ksty

lite

-ra

ckie

(poe

zja

i pro

za),

teks

ty o

tem

atyc

e m

atem

atyc

z-ne

j, pr

zyro

dnic

zej,

społ

eczn

ej i

geog

rafi c

znej

, tek

sty

ency

klop

edyc

zne,

spis

y treśc

i, w

ykre

sy, r

ozkł

ady

jaz-

dy, c

enni

ki.

Ana

lizuj

e i p

orów

nuje

teks

ty, w

nios

kuje

. W

skaz

uje

w te

kści

e od

pow

iedn

i fra

gmen

t i a

rgum

en-

tuje

swój

wyb

ór.

Czy

ta głośn

o i p

o ci

chu

ze z

rozu

mie

niem

, wyo

dręb

-ni

ając

w te

kści

e lit

erac

kim

: pos

taci

e gł

ówne

i dr

ugo-

rzęd

ne, c

hara

kter

ysty

czne

cec

hy b

ohat

era,

wyd

arze

nia

decy

dują

ce o

zm

iani

e po

stęp

owan

ia b

ohat

erów

, ko-

lejn

ość

wyd

arzeń,

zal

eżnośc

i mię

dzy

wyd

arze

niam

i, zd

arze

nia

isto

tne

i mni

ej is

totn

e, fr

agm

enty

teks

tu n

a ok

reśl

ony

tem

at, c

zas i

mie

jsce

akc

ji, fr

agm

enty

teks

tu

zaw

iera

jące

np.

opi

s, di

alog

. O

dróż

nia

utw

ory

wie

rszo

wan

e od

pro

zy.

Kor

zyst

a z

czyt

elni

i bi

blio

teki

. K

orzy

sta z

różn

ych źr

ódeł

wie

dzy

i inf

orm

acji,

np.

z po

d-rę

czni

ków,

albu

mów

, enc

yklo

pedi

i, sło

wni

ków.

www.wsip.pl 49

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Kor

zyst

a z

bibl

iote

ki.

Inte

resu

je się

książką

i czy

tani

em.

W m

iarę

moż

liwoś

ci c

zyta

lekt

ury

wsk

azan

e pr

zez

nauc

zyci

ela.

Czy

ta k

rótk

ie te

ksty

o ż

yciu

dzi

eci

w in

nych

kra

jach

. C

zyta

licz

by w

ielo

cyfr

owe

zapi

sane

: cyf

ram

i, sł

owni

e or

az w

yraż

enia

mia

now

ane.

Czy

ta z

naki

rzym

skie

(I–X

II i

wię

cej).

Czy

ta d

aty

zapi

sane

w różn

y sp

osób

. C

zyta

pro

ste

rysu

nki t

echn

iczn

e, sc

hem

aty,

wyk

resy

. O

dczy

tuje

zna

ki n

otac

ji m

uzyc

znej

, pro

ste

mel

odie

or

az z

apis

y ry

tmic

zne.

Czy

ta z

pod

ział

em n

a ro

le.

Czy

ta te

ksty

o ż

yciu

dzi

eci w

inny

ch k

raja

ch,

a w

szcz

egól

nośc

i w k

raju

nau

czan

ego

języ

ka o

bceg

o. C

zyta

książ

ki w

skaz

ane

prze

z na

uczy

ciel

a. O

dczu

wa

potrz

ebę

kont

aktu

z li

tera

turą

.

50

IV. P

isan

ie

Um

ieję

tnoś

ci d

ziec

ka p

o za

końc

zeni

u ks

ztał

ceni

a w

prz

edsz

kolu

Wyk

onuj

e cz

ynnośc

i sam

oobsłu

gow

e, m

anua

lne.

Posłu

guje

się

przy

bora

mi d

o pi

sani

a. Je

st sp

raw

ny m

anua

lnie

, a w

szcz

egól

nośc

i prz

ejaw

ia k

oord

ynac

ję w

zrok

owo-

ruch

ową

na d

obry

m p

ozio

mie

(ma

praw

idło

wą

pozy

cję

ciał

a w

cza

sie

pisa

nia)

. Pis

ze p

o śl

adac

h el

emen

ty li

tero

podo

bne

i inn

e w

zory

. Zac

how

uje

właśc

iwe

ułoż

enie

kar

tki p

apie

ru.

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Pis

ze e

lem

enty

lite

ropo

dobn

e. P

isze

pop

raw

nie

liter

y, d

wuz

naki

, zm

iękc

zeni

a,

wyr

azy,

uw

zglę

dnia

jąc

właśc

iwy

kszt

ałt l

iter,

popr

awne

ich łą

czen

ie o

raz

rów

nom

iern

e położe

nie

i jed

nolit

e po

chyl

enie

. P

rzep

isuj

e lit

ery,

wyr

azy,

zda

nia

zapi

sane

za

pom

ocą

liter

pis

anyc

h i d

ruko

wan

ych.

Pis

ze z

pam

ięci

wyr

azy

i kró

tkie

zda

nia

o pi

sow

ni

zgod

nej z

wym

ową.

Pis

ze w

ielką

literę

na p

oczą

tku

zdan

ia, w

imio

nach

i naz

wis

kach

. P

rzen

osi w

yraz

y do

nas

tępn

ej li

nijk

i, dz

ielą

c je

na

syla

by.

Pod

pisu

je o

braz

y i i

lust

racj

e. P

isze

swoj

e im

ię i

nazw

isko

(pod

pisu

je się)

. P

isze

licz

by w

zak

resi

e 10

, kor

zyst

ając

z z

apis

u cy

frow

ego.

P

isze

zna

ki i

sym

bole

w z

akre

sie

real

izow

anej

te

mat

yki.

Pis

ze li

czby

wid

oczn

e na

zeg

arze

, ter

mom

etrz

e,

linijc

e ce

ntym

etro

wej

(w z

akre

sie

10).

Wyk

orzy

stuj

e no

we,

dos

tępn

e m

u te

chno

logi

e in

form

acyj

ne, n

p. k

ompu

ter.

Pis

ze w

yraż

enia

mia

now

ane

doty

cząc

e ob

liczeń

pien

iężn

ych,

mas

y, c

zasu

i ilośc

i pły

nów.

Pis

ze z

naki

mat

emat

yczn

e: +

, –,<

, >, =

.

Pis

ze c

zyte

lnie

, pły

nnie

wyr

azy

i zda

nia,

uw

zglę

dnia

-ją

c od

pow

iedn

i ksz

tałt

liter

ora

z po

praw

ne ic

h łą

cze-

nie,

jedn

olite

poc

hyle

nie

i właśc

iwe

rozm

iesz

czen

ie.

Prz

epis

ując

teks

ty d

ruko

wan

e, st

osuj

e właśc

iwe

liter

y pi

sane

, dw

uzna

ki i

zmię

kcze

nia.

Pis

ze z

pam

ięci

i ze

słuc

hu z

dani

a or

az k

rótk

ie

teks

ty z

:–

wyr

azam

i z rz

i ó

wym

ienn

ym,

– w

yraz

ami z

rz p

o sp

ółgł

oska

ch,

– w

yraz

ami z

h i

ch n

ajczęś

ciej

spot

ykan

ymi,

– w

yraz

ami z

ą i ę

w różn

ych

pozy

cjac

h,–

nie

z cz

asow

nika

mi i

prz

ymio

tnik

ami.

Właśc

iwie

stos

uje

w p

iśm

ie: k

ropkę,

prz

ecin

ek,

pyta

jnik

, wyk

rzyk

nik,

dw

ukro

pek,

wie

lką

literę.

Pis

ze k

rótk

ie w

ypow

iedz

i na

pods

taw

ie p

rzeż

yć,

obse

rwac

ji, il

ustra

cji,

krót

kich

teks

tów.

Pis

ze z

dani

a op

isując

e pr

zedm

ioty

, oso

by, r

oślin

y...

Pis

ze k

rótk

ie li

sty,

poz

drow

ieni

a, ż

ycze

nia

do b

liski

ch,

kole

gów.

Pop

raw

nie

adre

suje

list

. Z

apis

uje

liczb

y za

pom

ocą

cyfr

i sł

owni

e. Z

apis

uje

wyr

ażen

ia m

iano

wan

e, uży

wając

skró

tów

. P

isze

zna

ki rz

ymsk

ie (I

–XII

) ora

z zn

aki m

atem

a-ty

czne

: +, –

, :, .

, =, <

, >.

Zap

isuj

e da

ty d

owol

nym

i spo

soba

mi.

Zap

isuj

e w

ynik

i róż

nych

pom

iaró

w

(waż

enie

, mie

rzen

ie, t

empe

ratu

ra, c

zas)

.

Pis

ze c

zyte

lnie

, pły

nnie

zda

nia

i kró

tkie

teks

ty

z za

chow

anie

m p

opra

wne

go k

ształtu

lite

r, pr

opor

cji

oraz

właśc

iweg

o ro

zmie

szcz

enia

. W

łaśc

iwie

stos

uje

w p

iśm

ie z

naki

inte

rpun

kcyj

ne,

wie

lką

literę.

Prz

epis

uje

z po

dręc

znik

a, ta

blic

y i i

nnyc

h źr

ódeł

, pi

sze

z pa

mię

ci i

ze sł

uchu

teks

ty, p

rzes

trzeg

ając

po

znan

ych

reguł o

rtogr

afi c

znyc

h.

Pis

ze sw

obod

ne te

ksty

, opo

wia

dani

a, o

pisy

pr

zedm

iotó

w z

uw

zglę

dnie

niem

ich

cech

ch

arak

tery

styc

znyc

h, li

sty

do b

liski

ch, ż

ycze

nia

z różn

ych

okaz

ji, z

apro

szen

ia, z

awia

dom

ieni

a,

adre

sy, u

wzg

lędn

iają

c za

sady

gra

mat

yczn

e, re

guły

or

togr

afi c

zne

i int

erpu

nkcy

jne.

Pis

ze li

czby

za

pom

ocą

cyfr

i sł

owni

e. P

isze

zna

ki rz

ymsk

ie (I

–XII

) ora

z zn

aki m

atem

a-ty

czne

: +, –

, :, .

, =, <

, >.

Zap

isuj

e da

ty różn

ymi s

poso

bam

i. Z

apis

uje

wyn

iki r

óżny

ch p

omia

rów

ora

z ob

serw

acji

w fo

rmie

: opi

sów

, tab

elek

, wyk

resó

w, k

alen

darz

y,

diag

ram

ów...

Zap

isuj

e py

tani

a do

wyw

iadu

. P

isze

sym

bole

, skr

óty

zwią

zane

z re

aliz

owaną

tem

atyką.

Kor

zyst

a z

now

ych,

dos

tępn

ych

tech

nolo

gii

info

rmac

yjny

ch.

www.wsip.pl 51

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Dba

o e

stet

ykę

pism

a. Z

apis

uje

swoj

e ob

serw

acje

, np.

dot

yczą

ce p

ogod

y,

korz

ysta

jąc

z różn

ych

sym

boli,

rysu

nków

sc

hem

atyc

znyc

h. P

isze

kró

tkie

dia

logi

(pyt

ania

i zd

ania

ozn

ajm

ując

e ja

ko o

dpow

iedz

i na

pyta

nia)

. P

isze

sym

bole

i sk

róty

zw

iąza

ne z

real

izow

aną

tem

atyką.

Kor

zyst

a z

now

ych,

dos

tępn

ych

tech

nolo

gii i

nfor

ma-

cyjn

ych.

52

V. L

icze

nie

i roz

umow

anie

Um

ieję

tnoś

ci d

ziec

ka p

o za

końc

zeni

u ks

ztał

ceni

a w

prz

edsz

kolu

Roz

umie

pojęc

ia d

otyc

zące

poł

ożen

ia p

rzed

mio

tu w

sto

sunk

u do

inny

ch p

rzed

mio

tów

lub

ukła

dów

odn

iesi

enia

i po

sług

uje

się

określ

enia

mi:

na, m

iędz

y, p

oza,

wyż

ej, n

iżej

, na

pra

wo,

na

lew

o, b

lisko

, dal

eko,

nap

rzec

iw, w

śro

dku,

na

zew

nątr

z, w

ewną

trz,

na b

rzeg

u...

Roz

umie

i ok

reśl

a ki

erun

ki w

prz

estrz

eni,

wyk

onuj

e po

lece

nia:

do

przo

du, d

o tyłu

, na

dół,

do g

óry,

za si

ebie

, prz

ed si

ebie

, w p

raw

o, w

lew

o, n

a w

pros

t. O

kreś

la w

ielk

ości

prz

edm

iotó

w, t

wor

zy k

olek

cje

i nad

aje

im ty

tuły

, uży

wając

term

inów

: mał

e, d

uże,

gr

ube,

cie

nkie

, dłu

gie,

kró

tkie

, duż

e –

wię

ksze

– n

ajw

ięks

ze, m

ałe

– m

niej

sze

– na

jmni

ejsz

e, g

rube

– g

rubs

ze –

naj

grub

sze,

cie

nkie

– c

ieńs

ze –

naj

cień

sze,

sze

roki

e –

szer

sze

– na

jsze

rsze

, wąs

kie

– węż

sze

– na

jwęż

sze,

nis

kie

– niżs

ze –

naj

niżs

ze, w

ysok

ie –

wyż

sze

– na

jwyż

sze,

taki

e sa

me.

Róż

nicu

je p

ojęc

ia: w

ysok

i – w

ysok

o, n

iski

– n

isko

. Wie

, na

czy

pole

ga p

omia

r dłu

gośc

i i z

na p

rost

e sp

osob

y m

ierz

enia

. Roz

umie

i po

sług

uje

się

wyr

ażen

iam

i do

określ

ania

cza

su: k

rótk

o, dłu

go, k

róce

j, dł

użej

, ter

az, p

otem

, prz

edte

m,

najp

ierw

. Roz

umie

i po

sług

uje

się

wyr

ażen

iam

i do

określ

ania

por

y dn

ia: r

ano,

w p

ołud

nie,

wie

czor

em, d

zisi

aj, w

czor

aj, j

utro

, poj

utrz

e, w

cią

gu d

nia,

nocą,

nad

rane

m, p

o po

-łu

dniu

. Sze

regu

je, r

óżni

cuje

, por

ządk

uje

i kla

syfi k

uje

prze

dmio

ty w

edłu

g ok

reśl

oneg

o kr

yter

ium

. Oce

nia

„na

oko”

licz

by e

lem

entó

w z

bior

u, uży

wając

okr

eśleń:

mał

o, d

użo,

ty

le s

amo.

Kor

zyst

ając

z k

onkr

etów

lub

rysu

nków

, prz

elic

za z

bior

y, c

o na

jmni

ej w

zak

resi

e 10

. Kla

syfi k

uje

zbio

ry w

edłu

g w

zras

tają

cej l

ub m

alejąc

ej li

czby

ich

elem

entó

w.

Poró

wnu

je li

czeb

nośc

i zbi

orów

i ok

reśl

a re

lacj

e, n

p. o

1 w

ięks

zy, o

3 m

niej

szy.

Tw

orzy

zbi

ory

określ

onej

moc

y. K

ojar

zy li

czeb

nik

z lic

zbą.

Lic

zy k

olej

no i

wst

ecz,

co

naj-

mni

ej w

zak

resi

e 10

. Posłu

guje

si ę

licz

ebni

kam

i por

ządk

owym

i. Po

rząd

kuje

licz

by o

d na

jwię

ksze

j do

najm

niej

szej

, co

najm

niej

w z

akre

sie

10. W

yzna

cza

wyn

iki d

odaw

ania

i o

dejm

owan

ia, p

omag

ając

sob

ie li

czen

iem

na

palc

ach

lub

korz

ysta

jąc

z in

nych

zbi

orów

zas

tępc

zych

.

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Tw

orzy

i kl

asyfi

kuj

e zb

iory

. R

ozum

ie i

określ

a ki

erun

ki w

prz

estrz

eni.

Dos

trzeg

a sy

met

rię i

rysu

je d

rugą

poł

owę

figur

y. P

rzel

icza

zbi

ory

w z

akre

sie

20, k

orzy

stając

z

konk

retó

w lu

b ry

sunk

ów.

Lic

zy k

olej

no i

wst

ecz

w z

akre

sie

10 (2

0).

Posłu

guje

się l

icze

bnik

ami p

orzą

dkow

ymi w

zakr

esie

20.

Por

ządk

uje

i por

ównu

je li

czby

w z

akre

sie

20.

Roz

umie

pojęc

ia: l

iczb

a, c

yfra

, dod

ać, o

djąć

, plu

s, m

inus

, rów

na się,

tyle

sam

o, w

ięks

zy, m

niej

szy.

Dod

aje

i ode

jmuj

e lic

zby

w z

akre

sie

10.

Kor

zyst

a z

prze

mie

nnoś

ci d

odaw

ania

. S

praw

dza

doda

wan

ie z

a po

mocą

odej

mow

ania

i o

dwro

tnie

. R

ozw

iązu

je ła

twe

rów

nani

a je

dnod

ział

anio

we

z ni

ewia

domą

w p

osta

ci o

kien

ka.

Dod

aje

jedn

akow

e skła

dnik

i w z

akre

sie

10.

Prz

elic

za z

bior

y w

zak

resi

e 10

0. W

yodręb

nia

w z

apis

ie li

czby

jedn

ości

, dz

iesiąt

ki, s

etki

. D

odaj

e i o

dejm

uje

dow

olne

licz

by w

zak

resi

e 10

0. K

orzy

sta

z pr

zem

ienn

ości

dod

awan

ia.

Roz

wią

zuje

łatw

e rów

nani

a jed

nodz

iała

niow

e z

niew

iado

mą

w p

osta

ci o

kien

ka.

Spr

awdz

a do

daw

anie

za

pom

ocą

odej

mow

ania

i o

dwro

tnie

. Roz

umie

odw

rotn

ość

tych

dzi

ałań

. M

noży

i dz

ieli

liczb

y w

zak

resi

e 30

ora

z m

noży

w

zak

resi

e 50

. S

praw

dza

dzie

leni

e za

pom

ocą

mnoże

nia

i odw

rotn

ie.

Roz

umie

odw

rotn

ość

tych

dzi

ałań

. K

orzy

sta

z pr

zem

ienn

ości

mnoże

nia.

Roz

wią

zuje

pro

ste

zada

nia

teks

tow

e or

az u

kład

a treść

za

dań

do sy

tuac

ji, ry

sunk

u, sc

hem

atu,

zap

isu

mat

ema-

tycz

nego

.

Lic

zy (w

prz

ód i

w tył)

od d

anej

licz

by p

o 1.

Lic

zy d

zies

iątk

ami w

zak

resi

e 10

0 i s

etka

mi

w z

akre

sie

1000

. Z

apis

uje

cyfr

ami i

odc

zytu

je li

czby

w z

akre

sie

1000

. P

orów

nuje

dow

olne

dw

ie li

czby

w z

akre

sie

1000

(sło

wni

e i z

uży

ciem

zna

ków

<, >

, =).

Kor

zyst

a z

prze

mie

nnoś

ci d

odaw

ania

. S

praw

dza

doda

wan

ie z

a po

mocą

odej

mow

ania

i o

dwro

tnie

. R

ozw

iązu

je ró

wna

nia

jedn

odzi

ałan

iow

e z

niew

iado

mą

w p

osta

ci o

kien

ka.

Dod

aje

i ode

jmuj

e lic

zby

w z

akre

sie

100.

Pam

ięci

owo

mnoży

i dz

ieli

liczb

y w

zak

resi

e ta

blic

zki

mnoże

nia.

Spr

awdz

a dz

iele

nie

za p

omocą

mnoże

nia

i odw

rotn

ie.

Roz

umie

odw

rotn

ość

działań.

Kor

zyst

a z

wła

snoś

ci d

ział

ań.

www.wsip.pl 53

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Roz

wią

zuje

zad

ania

jedn

odzi

ałan

iow

e z

treśc

ią.

Ana

lizuj

e za

dani

a z

treśc

ią.

Dok

onuj

e pr

osty

ch p

omia

rów

dłu

gośc

i (lin

ijką

cent

ymet

rową)

, cza

su, m

asy,

tem

pera

tury

. R

ozpo

znaj

e fi g

ury

geom

etry

czne

(kw

adra

t, koło

, pr

osto

kąt,

trój

kąt)

i pod

aje

ich

cech

y. U

kład

a za

dani

a z

treśc

ią d

o sy

tuac

ji, ry

sunk

u,dz

iała

nia

mat

emat

yczn

ego.

W

yróż

nia

treść

, dan

e, p

ytan

ie, d

ział

anie

, odp

owie

dź.

Mie

rzy

różn

e dł

ugoś

ci (r

óżny

mi m

iark

ami),

iloś

ci

płyn

ów (d

owol

ną je

dnos

tką)

, mas

y (w

agą)

. R

ozum

ie p

ojęc

ia: c

enty

met

r, ki

logr

am, l

itr,

godz

ina,

złot

y. P

osłu

guje

się

kale

ndar

zem

. R

ozpo

znaj

e cz

as n

a ze

garz

e. P

osłu

guje

się

pien

iędz

mi (

do 1

0 zł

). Z

na p

ojęc

ie dłu

gu i

wie

, że

trzeb

a go

spła

cać.

Prz

eksz

tałc

a za

dani

a je

dnod

ział

anio

we.

Pod

aje

wła

snoś

ci fi

gur g

eom

etry

czny

ch (k

wad

rat,

koło

, pro

stokąt

, tró

jkąt

). R

ozum

ie i

klas

yfi k

uje

poję

cia.

Wyo

dręb

nia

isto

tne

cech

y. M

ierz

y różn

e dł

ugoś

ci (m

iarką

cent

ymet

rową)

, ilośc

i pł

ynów

(dow

olną

jedn

ostką)

, mas

y (w

agą)

, tem

pera

turę

(te

rmom

etre

m).

Por

ównu

je dłu

gośc

i, ilośc

i pły

nów

, mas

y, te

mpe

ratu

ry.

Dok

onuj

e ob

liczeń

zega

row

ych,

kal

enda

rzow

ych

(dni

, tyg

odni

e, m

iesiąc

e), p

ienięż

nych

. S

tosu

je p

ojęc

ia: m

inut

a, g

odzi

na, m

etr,

cent

ymet

r. Z

apis

uje

i odc

zytu

je z

naki

rzym

skie

(I–X

II).

Dos

trzeg

a ży

ciow

ą uż

ytec

zność

treśc

i m

atem

atyc

znyc

h.

Roz

wią

zuje

pro

blem

y te

oret

yczn

e i p

rakt

yczn

e za

war

-te

w z

adan

iach

teks

tow

ych.

Roz

wią

zuje

zad

ania

teks

tow

e. P

odaj

e wła

snoś

ci fi

gur g

eom

etry

czny

ch (w

tym

ni

etyp

owyc

h).

Dok

onuj

e uż

ytec

znyc

h w

życ

iu o

blic

zeń

zwią

zany

ch z

: dł

ugoś

cią,

iloś

cią

płyn

ów, m

asą,

tem

pera

turą

, cza

sem

. S

tosu

je p

ojęc

ia: p

ół i ćw

ierć

litr

a, p

ół k

ilogr

ama,

pół

go

dzin

y. P

osłu

guje

się

ozna

czen

iam

i i sk

róta

mi

jedn

oste

k:

dług

ości

, poj

emnośc

i, cz

asu.

.. O

blic

za dłu

gośc

i lin

ii ła

man

ych,

obw

ody

pros

toką

tów

, tró

jkąt

ów.

Mie

rzy

i zap

isuj

e w

ynik

i pom

iaró

w, p

osłu

guje

się

jed-

nost

kam

i mia

ry, uży

wa

poję

cia

kilo

met

r w sy

tuac

jach

ży

ciow

ych.

Waż

y pr

zedm

ioty

, uży

wa

jedn

oste

k m

asy,

wyk

onuj

e pr

oste

obl

icze

nia.

Odm

ierz

a pł

yny

różn

ymi m

iark

ami.

Uży

wa

określ

eń:

litr,

pół l

itra,

ćw

ierć

litr

a. D

okon

uje

oblic

zeń

pien

iężn

ych

(cen

a –

ilość

–

war

tość

). O

dczy

tuje

wsk

azan

ia z

egar

ów. P

osłu

guje

się

poję

ciam

i: go

dzin

a, p

ół g

odzi

ny, k

wad

rans

, min

uta.

W

ykon

uje

pros

te o

blic

zeni

a ze

garo

we.

D

okon

uje

oblic

zeń

kale

ndar

zow

ych

(peł

ne m

iesiąc

e).

Zap

isuj

e i p

orzą

dkuj

e ch

rono

logi

czni

e da

ty.

54

VI. Śp

iew

anie

– g

rani

e –

tani

ec

Um

ieję

tnoś

ci d

ziec

ka p

o za

końc

zeni

u ks

ztał

ceni

a w

prz

edsz

kolu

Odt

war

za różn

orod

ne ry

tmy

rysu

nkam

i, pr

zybo

ram

i aku

styc

znym

i, in

stru

men

tam

i per

kusy

jnym

i. Pr

zeds

taw

ia p

rost

e ry

tmy

wła

snym

ciałe

m o

raz

ilust

ruje

je g

rafi c

znie

. Śpi

ewa

pios

enki

z re

pertu

aru

dzie

cięc

ego

oraz

łatw

e pi

osen

ki lu

dow

e o

pros

tej l

inii

mel

odyc

znej

. Dos

trzeg

a zm

iany

dyn

amik

i, te

mpa

i w

ysok

ości

dźw

iękó

w. W

yraż

a ch

arak

tery

styc

zne

zjaw

iska

prz

yrod

nicz

e, k

orzy

stając

z in

stru

men

tów

per

kusy

jnyc

h. W

ykaz

uje

pozy

tyw

ny st

osun

ek e

moc

jona

lny

do k

onta

któw

z m

uzyką,

takż

e po

waż

ną. Z

na h

ymn

Pols

ki.

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Śpi

ewa

pios

enki

jedn

ogło

sow

e in

dyw

idua

lnie

i z

espoło

wo.

Ako

mpa

niuj

e do

pio

sene

k i z

abaw

za

pom

ocą

efek

tów

ak

usty

czny

ch z

wyk

orzy

stan

iem

różn

ych

prze

dmio

-tó

w, i

nstru

men

tów

per

kusy

jnyc

h ni

emel

odyc

znyc

h. R

eagu

je n

a zm

iany

tem

pa, d

ynam

ikę

i wys

okość

dźw

iękó

w.

Kul

tura

lnie

zac

how

uje

się

na k

once

rcie

. W

ie, j

ak z

acho

wać

się

w c

zasi

e śp

iew

ania

hym

nupańs

twow

ego.

Rea

lizuj

e pr

oste

sche

mat

y ry

tmic

zne.

Śpi

ewa

pios

enki

jedn

ogło

sow

e in

dyw

idua

lnie

i z

espoło

wo.

Gra

na

dostęp

nych

mu

inst

rum

enta

ch m

uzyc

znyc

h. A

kom

pani

uje

do p

iose

nek

i zab

aw z

a po

mocą

efek

tów

ak

usty

czny

ch z

wyk

orzy

stan

iem

różn

ych

prze

dmio

-tó

w, in

stru

men

tów

per

kusy

jnyc

h ni

emel

odyc

znyc

h. P

reze

ntuj

e „e

cho

rytm

iczn

e” i

insc

eniz

uje

pios

enki

. Il

ustru

je p

last

yczn

ie u

twor

y m

uzyc

zne.

Zna

kro

ki k

rako

wia

ka i

polk

i ora

z po

trafi

je z

atań

czyć

.

Śpi

ewa

pios

enki

jedn

ogło

sow

e in

dyw

idua

lnie

i z

bior

owo

z za

stos

owan

iem

zm

ian

tem

pa, a

rtyku

lacj

i i d

ynam

iki.

Ako

mpa

niuj

e do

pio

sene

k i z

abaw

. G

ra n

a do

stęp

nych

mu

inst

rum

enta

ch m

uzyc

znyc

h. W

ykon

uje

insc

eniz

acje

pio

sene

k i z

abaw

prz

y m

uzyc

e. W

ymie

nia

inst

rum

enty

i po

trafi

je k

lasyfi k

ować

. O

dróż

nia

niek

tóre

tańc

e, n

p. o

berk

a. P

otrafi

zatańc

zyć

wyb

rane

ukł

ady

tane

czne

(kra

ko-

wia

ka, p

olkę

). In

terp

retu

je ru

chem

zm

iany

dyn

amic

zne

słuc

hany

ch

utw

orów

muz

yczn

ych.

www.wsip.pl 55

VII.

Rys

owan

ie –

mal

owan

ie –

maj

ster

kow

anie

Um

ieję

tnoś

ci d

ziec

ka p

o za

końc

zeni

u ks

ztał

ceni

a w

prz

edsz

kolu

W s

woi

ch p

raca

ch p

last

yczn

ych

(róż

ne te

chni

ki p

last

yczn

e) p

rzed

staw

ia o

tacz

ającą

go r

zecz

ywis

tość

ora

z św

iat f

anta

zji z

godn

ie z

e sw

oim

i doś

wia

dcze

niam

i, pr

zeży

ciam

i, sp

ostrz

eżen

iam

i, w

yobr

ażen

iam

i i z

doln

ości

ami m

anua

lnym

i. N

azyw

a ko

lory

, prz

ybor

y do

ryso

wan

ia, w

ycin

ania

i m

alow

ania

ora

z m

ater

iały

pla

styc

zne.

Spr

awni

e po

sług

uje

się

przy

bora

mi i

mat

eriała

mi d

o ry

sow

ania

, mal

owan

ia i

wyc

inan

ia, m

ajst

erko

wan

ia. S

pont

anic

znie

inte

rpre

tuje

ogląd

ane

rysu

nki,

ilust

racj

e i o

braz

y, d

ostrz

egając

ich

funk

cje

info

rmac

yjne

. Dos

trzeg

a in

form

acyj

ną fu

nkcję

obra

zu o

sto

sunk

ach

wie

lkoś

ci i

ilośc

i (w

skaz

uje

elem

enty

wię

kszy

– m

niej

szy,

wię

cej –

mni

ej).

W s

woi

ch ry

sunk

ach

korz

ysta

z

różn

ych

rodz

ajów

kre

ski.

Właśc

iwie

rozm

iesz

cza

rysu

nek

na o

gran

iczo

nej pła

szcz

yźni

e. W

ykaz

uje

zain

tere

sow

anie

tech

niką

, mal

arst

wem

, rzeźbą

i arc

hite

kturą.

Zna

szt

ukę

ludo

wą

na m

iarę

swoi

ch m

ożliw

ości

. Prz

estrz

ega

zasa

d po

ziom

u i p

ionu

. Por

ządk

uje

prze

strz

eń (g

óra

– dół)

na k

artc

e. N

azyw

a ni

ektó

re w

ytw

ory

prac

y czło

wie

ka. I

nter

esuj

e się

urzą

dzen

iam

i tec

hnic

znym

i i b

ezpi

eczn

ie z

nic

h ko

rzys

ta. P

rzyj

muj

e pr

awidło

wą

post

awę

ciał

a w

cza

sie

maj

ster

kow

ania

, wyc

inan

ia, r

ysow

ania

.

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Naz

ywa

kolo

ry, m

ater

iały

, prz

ybor

y do

ryso

wan

ia,

mal

owan

ia i

prac

tech

nicz

nych

. S

praw

nie

posł

uguj

e się

przy

bora

mi i

nar

zędz

iam

i. O

szczęd

nie

gosp

odar

uje

mat

eriała

mi d

o pr

ac p

last

ycz-

no-te

chni

czny

ch.

Prz

edst

awia

w sw

oich

pra

cach

(rys

unka

ch, p

raca

ch

mal

arsk

ich,

rzeź

bach

, skł

adan

kach

, pra

cach

tech

nicz

-ny

ch) z

jaw

iska

i w

ydar

zeni

a z

otoc

zeni

a pr

zyro

dnic

ze-

go i

społ

eczn

ego.

Chę

tnie

pod

ejm

uje

działa

nia

plas

tycz

no-te

chni

czne

, in

spiro

wan

y pr

zeży

ciam

i, m

arze

niam

i, ut

wor

em

liter

acki

m, fi

lmem

, ogląd

aną

sztu

ką te

atra

lną.

Uw

zglę

dnia

w sw

oich

pra

cach

pla

styc

zno-

tech

nicz

-ny

ch: k

ształt,

wie

lkość,

bar

wę,

pro

porc

je, u

kład

, fa

kturę.

W sw

oich

pra

cach

pla

styc

zno-

tech

nicz

nych

kor

zyst

a z

szab

lonó

w i

przy

rząd

ów.

Ma

elem

enta

rną

wie

dzę

z za

kres

u te

chni

ki n

iezbęd

nej

w je

go ż

yciu

. R

ozpo

znaj

e ni

ektó

re o

biek

ty z

dzi

edzi

ny a

rchi

tekt

ury,

rz

eźby

, mal

arst

wa,

grafi k

i itp

.

Naz

ywa

kolo

ry, m

ater

iały

, prz

ybor

y i n

arzę

dzia

w

ykor

zyst

ywan

e w

dzi

ałal

nośc

i pla

styc

zno-

-tech

nicz

nej.

Spr

awni

e po

sług

uje

się

przy

bora

mi i

nar

zędz

iam

i. Pr

zest

rzeg

a za

sad

bezp

iecz

eńst

wa.

Prz

edst

awia

w sw

oich

pra

cach

(rys

unka

ch, p

raca

ch

mal

arsk

ich,

rzeź

bach

, skł

adan

kach

, pra

cach

tech

nicz

-ny

ch) z

jaw

iska

i w

ydar

zeni

a z

otac

zają

cej r

zecz

ywi-

stoś

ci.

Uw

zglę

dnia

w sw

oich

pra

cach

ruch

pos

taci

, sce

ny

zbio

row

e or

az w

yraż

a sw

oje

mar

zeni

a, w

yobr

ażen

ia

i nas

trój.

Uw

zglę

dnia

w sw

oich

pra

cach

: ksz

tałt,

wie

lkość,

ba

rwę,

pro

porc

je, s

ytua

cje

prze

strz

enne

, ukł

ad, f

aktu

rę.

Wyk

orzy

stuj

e ut

wór

lite

rack

i, m

uzyc

zny,

sztu

kę

teat

ralną,

zm

iany

w p

rzyr

odzi

e w

różn

ych

pora

ch ro

ku

do w

yraż

ania

sieb

ie w

swoi

ch p

raca

ch p

last

yczn

o--te

chni

czny

ch.

Dob

iera

tech

niki

pla

styc

zne,

mat

eriały

, prz

ybor

y do

wyk

onyw

anyc

h za

dań

plas

tycz

no-te

chni

czny

ch,

wyk

orzy

stując

ich

różn

orod

ne z

asto

sow

anie

.

W sw

oich

pra

cach

pla

styc

zno-

tech

nicz

nych

kor

zyst

a z

różn

ych

tech

nik

plas

tycz

nych

, wyk

orzy

stuj

e różn

orod

ne m

ater

iały

, prz

ybor

y i n

arzę

dzia

. U

zasa

dnia

swoj

e w

ybor

y te

chni

k, m

ater

iałó

w, n

arzę

dzi

i prz

ybor

ów.

Prz

edst

awia

i w

yraż

a w

swoi

ch p

raca

ch p

last

yczn

o--te

chni

czny

ch:

– wła

sne

przeży

cia,

obs

erw

acje

, mar

zeni

a i w

yobr

ażen

ia,

– ot

acza

jącą

rzec

zyw

istość

prz

yrod

niczą

i społe

czną

,– św

iat f

anta

zji.

Uw

zglę

dnia

w sw

oich

pra

cach

: wie

lkość,

ksz

tałt,

ba

rwę,

pro

porc

je, w

alor

, ukł

ad fa

ktur

, syt

uacj

e pr

zest

rzen

ne.

Okr

eśla

dzi

edzi

ny sz

tuk

plas

tycz

nych

, spe

cjal

nośc

i za

wod

owe,

czy

nnoś

ci, n

arzę

dzia

, dzi

ały

sztu

ki

użyt

kow

ej, z

wią

zek

funk

cji i

form

y. R

ysuj

e za

pom

ocą

przy

rząd

ów g

eom

etry

czny

ch

odci

nki,

linie

pro

ste,

łam

ane,

rów

nole

gle

oraz

figu

ry pła

skie

na

siec

i kw

adra

tow

ej.

Rea

lizuj

e pr

oste

pro

jekt

y w

zak

resie

form

uży

tkow

ych.

56

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Sza

nuje

pra

cę lu

dzką

i je

st d

umny

z p

olsk

ich

osią

gnięć

tech

nicz

nych

. K

orzy

sta

z ry

sunk

ów p

omoc

nicz

ych

w p

roce

sie

plan

o-w

ania

, org

aniz

owan

ia i

real

izac

ji różn

orod

nych

dzi

ałań

pl

asty

czno

-tech

nicz

nych

. M

a św

iado

mość,

że

każd

a pr

aca

mus

i mieć

swój

cel

, m

usi b

yć sk

ończ

ona.

Rys

uje fi g

ury

płas

kie

w p

owię

ksze

niu

i pom

niej

szen

iu

(odc

inki

, lin

ie p

rost

e, ró

wno

legl

e, p

rost

okąt

y, k

wad

ra-

ty, t

rójkąt

y), w

ykor

zyst

ując

prz

yrzą

dy g

eom

etry

czne

. W

pro

cesi

e pl

anow

ania

, org

aniz

owan

ia i

real

izac

ji różn

orod

nych

zad

ań e

duka

cyjn

ych,

kor

zyst

a z

rysu

nków

pom

ocni

czyc

h. Z

na o

biek

ty z

różn

ych

dzie

dzin

sztu

ki (w

tym

rę

kodz

ieła

arty

styc

zneg

o i s

ztuk

i lud

owej

).

Roz

pozn

aje

wyb

rane

dzi

eła

arch

itekt

ury

i szt

uk

plas

tycz

nych

, nal

eżąc

e do

pol

skie

go i

euro

pejs

kieg

o dz

iedz

ictw

a ku

ltury

. R

ozróżn

ia d

zied

ziny

dzi

ałal

nośc

i tw

órcz

ej c

złow

ieka

: ar

chite

ktur

a, sz

tuki

pla

styc

zne,

foto

grafi

ka,

film

, te

lew

izja

, int

erne

t, rz

emio

sła

arty

styc

zne,

sztu

ka

ludo

wa.

www.wsip.pl 57

VIII

. Poz

naw

anie

oto

czen

ia i św

iata

prz

yrod

y

Um

ieję

tnoś

ci d

ziec

ka p

o za

końc

zeni

u ks

ztał

ceni

a w

prz

edsz

kolu

Jest

doc

iekl

iwy

i wyk

azuj

e dużą

cie

kaw

ość

w z

akre

sie

tego

, co

now

e, n

iezn

ane.

Wyk

azuj

e na

tura

lną

goto

wość

do p

ozna

wan

ia ś

wia

ta w

szys

tkim

i zm

ysła

mi.

Naz

ywa

rośl

iny

i zw

ierzęt

a ży

jące

w różn

ych śr

odow

iska

ch p

rzyr

odni

czyc

h. W

ymie

nia

war

unki

pot

rzeb

ne d

o ro

zwoj

u zw

ierząt

i w

zros

tu rośl

in. D

ostrz

ega

i wym

ieni

a zm

iany

zac

hodząc

e w

róż-

nych

por

ach

roku

. Roz

umie

stał

e na

stęp

stw

o dn

i i n

ocy,

pór

roku

, dni

tygo

dnia

, mie

sięc

y w

roku

. Kon

cent

ruje

się

na p

rzed

mio

cie

pozn

ania

. Chę

tnie

pod

ejm

uje

działa

nia

zwią

zane

z

wyk

orzy

stan

iem

książ

ek, p

odrę

czni

ków,

mat

eriałó

w e

duka

cyjn

ych.

Obs

erw

uje

zmia

ny z

acho

dząc

e w

oto

czen

iu p

rzyr

odni

czym

i sp

ołec

znym

. Prz

epro

wad

za p

rost

e ćw

icze

nia,

dośw

iadc

zeni

a, o

bser

wac

je. Z

zac

ieka

wie

niem

obs

erw

uje

najb

liższ

e ot

ocze

nie,

zm

iany

zac

hodząc

e w

prz

yrod

zie

i śro

dow

isku

społ

eczn

ym. A

naliz

uje,

por

ównu

je o

raz

klas

yfi k

uje

prze

dmio

ty o

raz

nada

je im

naz

wy.

Posłu

guje

się

narzęd

ziam

i, pr

zybo

ram

i i m

ater

iała

mi w

cza

sie

różn

orod

nych

dzi

ałań

. Wyk

azuj

e za

inte

reso

wan

ia b

adaw

cze

doty

cząc

e ur

ządz

eń

tech

nicz

nych

i um

ieję

tnoś

ci k

onst

rukc

yjny

ch. P

odej

muj

e dz

iała

nia

doty

cząc

e w

ykor

zyst

ywan

ia w

iedz

y i u

mie

jętn

ości

kon

stru

kcyj

nych

. Sam

odzi

elni

e i b

ezpi

eczn

ie o

rgan

izuj

e so

bie

czas

wol

ny w

szko

le, w

dom

u i p

oza

nim

i. U

nika

mie

jsc

i syt

uacj

i nie

bezp

iecz

nych

w m

iejs

cu p

obyt

u. W

mia

rę sa

mod

ziel

nie

radz

i sob

ie w

sytu

acja

ch ż

ycio

wyc

h i p

róbu

je

prze

wid

ywać

skut

ki sw

oich

zac

how

ań. U

mie

prz

edst

awić

sieb

ie i

swoi

ch b

liski

ch. Z

na n

azwę

mie

jsco

woś

ci, w

któ

rej m

iesz

ka, s

woj

ej n

arod

owoś

ci, s

tolic

y. N

azyw

a go

dło

i fl a

gę

pańs

twow

ą or

az w

ie, ż

e Po

lska

nal

eży

do U

nii E

urop

ejsk

iej.

Orie

ntuj

e się

w b

ezpi

eczn

ym p

orus

zani

u się

po d

roga

ch i

korz

ysta

niu

ze śr

odkó

w tr

ansp

ortu

. Pod

czas

różn

orod

nych

dz

iałań

pode

jmow

anyc

h sa

mod

ziel

nie

dąży

do

real

izac

ji za

dań.

Pod

ejm

uje

działa

nia

wym

agając

e po

moc

y do

rosł

ych.

Sta

ra s

ię p

anow

ać n

ad s

woi

mi e

moc

jam

i. D

osto

sow

uje

swoj

e po

stęp

owan

ie d

o ob

owią

zują

cych

um

ów i

zasa

d. Dąż

y do

naw

iązy

wan

ia i

podt

rzym

ywan

ia k

onta

któw

społ

eczn

ych

z ró

wieśn

ikam

i. Pr

zest

rzeg

a no

rm p

ostę

pow

ania

obo

-w

iązu

jący

ch w

gru

pie.

Wyk

azuj

e za

inte

reso

wan

ie n

owym

i dla

nie

go fo

rmam

i akt

ywnośc

i edu

kacy

jnej

. Oce

nia

postęp

owan

ie sw

oje

i inn

ych

jako

czł

onkó

w różn

ych

społ

eczn

ości

. W

ie, j

ak n

ależ

y za

chow

ać się

na k

once

rcie

, w te

atrz

e, w

kin

ie...

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Wyk

azuj

e na

tura

lną

ciek

awość

pozn

awczą

– st

awia

różn

orod

ne p

ytan

ia.

Chę

tnie

kor

zyst

a z

różn

ych

dostęp

nych

mu źr

ódeł

in

form

acji,

w ty

m p

odrę

czni

ków

i m

ater

iałó

w

pom

ocni

czyc

h. K

once

ntru

je sw

oją

uwagę

na p

rzed

mio

cie

pozn

ania

. O

ceni

a ef

ekty

wła

snyc

h dz

iałań

w p

racy

indy

wid

ual-

nej i

gru

pow

ej.

Poz

naje

pra

cę lu

dzi r

óżny

ch z

awod

ów.

Spr

awni

e i b

ezpi

eczn

ie p

osłu

guje

się

przy

bora

mi,

narzęd

ziam

i i m

ater

iała

mi o

raz

niek

tóry

mi

urzą

dzen

iam

i tec

hnic

znym

i w c

zasi

e po

dejm

o-w

anyc

h dz

iałań.

Kor

zyst

a z

dostęp

nych

mu

now

ych

tech

nolo

gii

info

rmac

yjny

ch.

Wyk

azuj

e na

tura

lną

ciek

awość

pozn

awczą

– st

awia

różn

orod

ne p

ytan

ia.

Kor

zyst

a z

podręc

znik

ów, m

ater

iałó

w p

omoc

nicz

ych,

sł

owni

ków,

enc

yklo

pedi

i. M

odyfi

kuj

e sw

oje

działa

nie

w c

zasi

e w

ykon

ywan

ia

zadań.

Oce

nia

efek

ty wła

snyc

h dz

iałań.

Poz

naje

pra

cę lu

dzi r

óżny

ch z

awod

ów i

rozu

mie

jej

znac

zeni

e.

Bez

piec

znie

posłu

guje

się

przy

rząd

ami,

mat

eriała

mi

i urząd

zeni

ami t

echn

iczn

ymi p

otrz

ebny

mi d

o pr

ze-

prow

adze

nia

dośw

iadc

zeń,

ćw

iczeń,

np.

z k

ompa

sem

, lu

pą, n

arzę

dzia

mi o

grod

nicz

ymi,

urzą

dzen

iam

i te

chni

czny

mi w

dom

u.

Um

ieję

tnie

wyk

orzy

stuj

e różn

e źr

ódła

info

rmac

ji (k

orzy

sta

z ka

talo

gów,

spis

ów tr

eści

). P

oszu

kuje

różn

orod

nych

info

rmac

ji w

swoi

ch d

ział

a-ni

ach

eduk

acyj

nych

, ana

lizuj

e je

i po

rów

nuje

, por

ząd-

kuje

i z

nich

kor

zyst

a. P

ozna

je p

racę

ludz

i róż

nych

zaw

odów

i ro

zum

ie je

j zn

acze

nie.

Rea

lizując

zad

ania

, ela

styc

znie

reag

uje

w o

blic

zu

zmia

n. K

ryty

czni

e oc

enia

efe

kty

wła

snyc

h dz

iałań.

Bez

piec

znie

posłu

guje

się

pods

taw

owym

i prz

ybo-

ram

i, na

rzęd

ziam

i, m

ater

iała

mi i

urząd

zeni

ami z

wią

-za

nym

i z fo

rmam

i jeg

o ak

tyw

nośc

i. Po

trafi

uzas

adnić

swój

wyb

ór.

Bez

piec

znie

i ro

zważ

nie

korz

ysta

z d

ostę

pnyc

h m

u no

wyc

h te

chno

logi

i inf

orm

acyj

nych

.

58

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Oce

nia

postęp

owan

ie sw

oje

i inn

ych

jako

czł

onkó

w

różn

ych

społ

eczn

ości

(dom

owej

, szk

olne

j) or

az

ucze

stni

ków

ruch

u dr

ogow

ego,

pas

ażer

ów, w

idzó

w,

opie

kunó

w z

wie

rząt

. W

łaśc

iwie

reag

uje

na sy

gnał

y al

arm

owe,

sytu

acje

ni

ebez

piec

zne.

Uw

zglę

dnia

dob

ro sw

oje

i inn

ych.

Bud

uje

pozy

tyw

ny o

braz

sam

ego

sieb

ie.

Prz

eżyw

a sa

tysf

akcję

z wła

sneg

o dz

iała

nia

i osiąg

anyc

h w

ynik

ów.

Wyk

azuj

e po

czuc

ie p

rzyn

ależ

nośc

i do

rodz

iny,

sp

ołec

znoś

ci sz

koln

ej, l

okal

nej.

Prz

estrz

ega

prze

pisó

w i

zasa

d be

zpie

czeń

stw

a w

szko

le, d

omu,

na

ulic

y itp

. P

odej

muj

e pr

óby

sam

ooce

ny.

Dba

o c

zyst

ość

ciał

a, zęb

y, h

igie

nę o

sobi

stą

oraz

ład

i por

ząde

k w

oto

czen

iu.

Właśc

iwie

się

odży

wia

. W

ykaz

uje

szac

unek

i zr

ozum

ieni

e dl

a in

nych

osó

b i ś

wia

ta p

rzyr

ody.

Dok

onuj

e w

ybor

ów, z

dają

c so

bie

spra

wę

z ic

h ko

nsek

wen

cji.

Sza

nuje

pra

cę wła

sną

i inn

ych.

Pod

ejm

uje

zada

nia

wym

agając

e tro

skliw

ości

i o

piek

uńcz

ości

. A

kcep

tuje

różn

ice

mię

dzy

ludź

mi,

prze

jaw

ia sz

acun

ek

dla

odm

ienn

ości

i za

chow

ań to

lera

ncyj

nych

. U

czy

się,

jak

właśc

iwie

się

zach

owyw

ać w

sytu

acji

zagr

ożen

ia.

Dok

onuj

e an

aliz

y, p

orów

nyw

ania

, wni

osko

wan

ia

i uog

ólni

ania

. P

rzep

row

adza

pro

ste

obse

rwac

je, p

omia

ry, ć

wic

zeni

a i d

ośw

iadc

zeni

a. D

ostrz

ega

cykl

e i r

egul

arnośc

i w sw

oim

oto

czen

iu.

Pot

rafi

uzas

adnić

dobó

r nar

zędz

i, m

ater

iałó

w, u

rząd

zeń

tech

nicz

nych

do

wyk

onyw

anyc

h dz

iałań.

Chę

tnie

pod

ejm

uje

i sys

tem

atyc

znie

real

izuj

e dz

iała

nia

zwią

zane

z różn

ymi r

odza

jam

i akt

ywnośc

i. P

rzes

trzeg

a no

rm p

ostę

pow

ania

jako

czł

onek

społ

ecz-

nośc

i szk

olne

j, do

mow

ej, l

okal

nej o

raz

jako

pas

ażer

, w

idz,

opi

ekun

prz

yrod

y, u

czes

tnik

ruch

u dr

ogow

ego.

Oce

nia

postęp

owan

ie sw

oje

i inn

ych

jako

czł

onek

różn

ych

społ

eczn

ości

. W

łaśc

iwie

reag

uje

na sy

gnał

y al

arm

owe,

uni

ka sy

tuac

ji ni

ebez

piec

znyc

h, sz

uka

pora

dy w

sytu

acja

ch z

agroże

-ni

a lu

b ud

ziel

a po

moc

y in

nym

. P

rzes

trzeg

a za

sad

bezp

iecz

eńst

wa

w d

omu,

szko

le,

na d

rodz

e, w

środ

kach

kom

unik

acji,

w c

zasi

e różn

o-ro

dnyc

h dz

iałań.

Prz

yjm

uje

praw

idło

wą

post

awę

ciał

a w

zal

eżnośc

i od

pod

ejm

owan

ych

form

akt

ywnośc

i. D

ba o

swoj

e zd

row

ie.

Prz

estrz

ega

zasa

d be

zpie

czeń

stw

a w

cza

sie

kąpi

eli,

zaba

w n

a śn

iegu

i lo

dzie

. P

rzes

trzeg

a za

sad

bezp

iecz

eńst

wa

doty

cząc

ych

zatruć

poka

rmow

ych

(w ty

m g

rzyb

ami,

leka

mi).

Prz

estrz

ega

zasa

d be

zpie

czeń

stw

a pr

zeci

w-

poża

row

ego.

Wyk

azuj

e po

czuc

ie p

rzyn

ależ

nośc

i do

grup

społ

ecz-

nych

, w k

tóry

ch fu

nkcj

onuj

e: k

lasa

, szk

oła,

rodz

ina,

śr

odow

isko

loka

lne,

gm

ina,

pow

iat.

Zna

zas

ady

i prz

estrz

ega

reguł ż

ycia

społ

eczn

ego.

Pod

ejm

uje

działa

nia

na rz

ecz

inny

ch o

sób.

Ucz

y się,

jak

właśc

iwie

się

zach

owyw

ać w

sytu

acji

zagr

ożen

ia.

Prz

epro

wad

za p

rost

e ob

serw

acje

, pom

iary

, ćw

icze

nia

i doś

wia

dcze

nia.

D

ostrz

ega

w sw

oim

oto

czen

iu c

ykle

i re

gula

rnoś

ci.

Chę

tnie

pod

ejm

uje

i sys

tem

atyc

znie

real

izuj

e w

okr

e-śl

onym

cza

sie

różn

e ro

dzaj

e ak

tyw

nośc

i. O

ceni

a po

stęp

owan

ie wła

sne

i inn

ych

w sy

tuac

jach

ty

pow

ych

dla

uczn

ia z

godn

ie z

prz

yjęt

ymi n

orm

ami

i sys

tem

em w

artośc

i. N

awią

zuje

poz

ytyw

ne k

onta

kty

w g

rupi

e.Właśc

iwie

reag

uje

w sy

tuac

jach

trud

nych

, ni

ebez

piec

znyc

h. S

zuka

lub

udzi

ela

pom

ocy

w sy

tuac

jach

zag

roże

nia.

Pod

ejm

ując

różn

orod

ne fo

rmy

akty

wnośc

i, bi

erze

pod

uw

agę

bezp

iecz

eńst

wo

swoj

e i i

nnyc

h. R

ozum

ie sw

oje

role

i pr

zest

rzeg

a no

rm p

ostę

pow

ania

ja

ko c

złon

ek różn

ych

społ

eczn

ości

(np.

dzi

ecko

, kol

e-ga

, wid

z, p

asaż

er).

Wyk

azuj

e po

czuc

ie tożs

amoś

ci k

ultu

row

ej, h

isto

rycz

-ne

j i n

arod

owej

. D

ostrz

ega

nieb

ezpi

eczeńs

twa

zwią

zane

z:

– ką

pielą,

– za

baw

ami n

a śn

iegu

i lo

dzie

,–

zatru

ciam

i pok

arm

owym

i,– śr

odka

mi c

hem

iczn

ymi,

– na

rkot

ykam

i,–

grzy

bam

i, –

alko

hole

m,

– pa

pier

osam

i,–

leka

mi,

– og

niem

,–

urzą

dzen

iam

i ele

ktry

czny

m i

gazo

wym

i,–

mol

esto

wan

iem

seks

ualn

ym,

– w

ymus

zeni

ami,

– ru

chem

dro

gow

ym,

– po

zost

awan

iem

bez

opi

eki d

orosły

ch,

– zj

awis

kam

i atm

osfe

rycz

nym

i (bu

rze,

hur

agan

,po

wódź,

śnieży

ca).

www.wsip.pl 59

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Dok

onuj

e an

aliz

y, p

orów

nyw

ania

, wni

osko

wan

ia

i uog

ólni

ania

. R

ozum

ie k

onie

czność

właśc

iweg

o odży

wia

nia

się.

Zna

zw

ycza

je z

wie

rząt

z różn

ych

ekos

yste

mów

. W

ie, c

zego

rośl

ina

potrz

ebuj

e do

życ

ia.

Pro

wad

zi h

odow

le.

Roz

umie

kon

iecz

ność

och

rony

środ

owis

ka p

rzyr

odni

-cz

ego,

rów

nież

w n

ajbl

iższ

ej o

kolic

y.

Obs

erw

uje

zmia

ny z

acho

dząc

e w

oto

czen

iu p

rzyr

od-

nicz

ym (n

p. z

mia

ny w

prz

yrod

zie,

rośl

iny

i zw

ierzęt

a w

różn

ych

ekos

yste

mac

h i w

różn

ych

pora

ch ro

ku),

otoc

zeni

u sp

ołec

znym

(np.

pra

cę lu

dzi,

ruch

dro

gow

y).

Dos

trzeg

a pr

zycz

yny

zmia

n. D

okon

uje

różn

orod

nych

pom

iaró

w c

elem

odk

ryw

ania

, sp

raw

dzan

ia i

wni

osko

wan

ia.

Bad

a zw

iązk

i i z

ależ

nośc

i prz

yczy

now

o-sk

utko

we,

pr

zepr

owad

zają

c różn

orod

ne d

ośw

iadc

zeni

a. R

ozum

ie k

onie

czność

właśc

iweg

o odży

wia

nia

się,

ro

zróż

nia

rodz

aje ży

wnośc

i. R

ozum

ie k

onie

czność

och

rony

środ

owis

ka p

rzyr

odni

-cz

ego,

rów

nież

w n

ajbl

iższ

ej o

kolic

y. D

ba o

czy

stość

ciał

a, h

igie

nę o

sobi

stą

oraz

o ła

d i p

o-rząd

ek o

tocz

enia

.

Pot

rafi

właśc

iwie

zac

how

ać się

w p

rzyp

adku

za

groż

enia

. O

bser

wuj

e zm

iany

zac

hodząc

e w

ota

czając

ej rz

eczy

wi-

stośc

i prz

yrod

nicz

ej i

społ

eczn

ej, d

ostrz

ega

przy

czyn

y i s

kutk

i. Fo

rmuł

uje

wni

oski

. D

okon

uje

różn

orod

nych

pom

iaró

w w

cel

u:–

spra

wdz

ania

,–

anal

izow

ania

,–

klas

yfi k

owan

ia,

– po

rów

nyw

ania

,–

uogó

lnia

nia,

– od

kryw

ania

,–

wni

osko

wan

ia.

Dos

trzeg

a w

swoi

m o

tocz

eniu

prz

yrod

nicz

ym i

spo-

łecz

nym

cyk

le i

regu

larn

ości

, fun

kcjo

nują

ce p

raw

a i z

ależ

nośc

i. R

ozum

ie k

onie

czność

och

rony

środ

owis

ka p

rzyr

odni

-cz

ego,

rów

nież

w n

ajbl

iższ

ej o

kolic

y. R

ozum

ie k

onie

czność

właśc

iweg

o odży

wia

nia

się,

ro

zróż

nia

rodz

aje ży

wnośc

i. D

ba o

zdr

owie

, czy

stość,

hig

ienę

, ład

i po

rząd

ek.

60

IX. T

wór

cze

dzi

ałan

ie

Um

ieję

tnoś

ci d

ziec

ka p

o za

końc

zeni

u ks

ztał

ceni

a w

prz

edsz

kolu

Spon

tani

czni

e po

dejm

uje

różn

orod

ne d

ział

ania

w z

akre

sie

blis

kich

jem

u ro

dzaj

ów a

ktyw

nośc

i, np

. pla

styc

znej

, muz

yczn

ej, r

ucho

wej

, tec

hnic

znej

, zab

awow

ej. S

pont

anic

znie

po

dejm

uje

działa

nia

insp

irow

ane

prze

z na

uczy

ciel

a i i

nne

dzie

ci. P

odej

muj

e różn

orod

ne d

ział

ania

insp

irow

ane

treśc

ią u

twor

u lit

erac

kieg

o, m

uzyką,

bez

pośr

ednią

obse

rwac

ją.

Koj

arzy

różn

e fa

kty,

ana

lizuj

e, p

orów

nuje

, wni

osku

je. T

wor

zy s

wob

odne

wyp

owie

dzi n

a bl

iski

e m

u te

mat

y. C

hętn

ie p

odej

muj

e dz

iała

nia

w z

espo

le, g

rupi

e, p

arac

h. Im

prow

i-zu

je m

elod

ie d

o po

dane

go te

mat

u or

az p

rzed

staw

ia ru

chem

pio

senk

i. W

ykaz

uje

twór

cze

zain

tere

sow

anie

pra

cam

i pla

styc

zno-

kons

trukc

yjny

mi.

Roz

wią

zuje

pro

blem

y za

rów

no

real

ne, j

ak i

wyo

braż

enio

we.

Chę

tnie

ucz

estn

iczy

w in

scen

izow

aniu

teks

tu (d

ram

atyz

acja

, dia

logi

bez

pośr

edni

e i t

elef

onic

zne,

teat

rzyk

i). S

wob

odni

e in

terp

retu

je ru

chem

tem

aty

rytm

iczn

e, p

iose

nki,

utw

ory

inst

rum

enta

lne.

Pot

rafi

zago

spod

arow

ać w

olny

cza

s se

nsow

ną d

ział

alnośc

ią p

last

yczną,

kon

stru

kcyj

ną, z

abaw

ą. W

łaśc

iwie

posłu

guje

się

pro

stym

i na

rzęd

ziam

i i m

ater

iała

mi.

Um

ieję

tnie

org

aniz

uje

swoj

e m

iejs

ce p

racy

do

działa

lnoś

ci e

duka

cyjn

ej. U

mie

jętn

ie i

skut

eczn

ie d

ział

a w

zes

pole

. Pod

ejm

uje

zada

nie

będą

ce e

le-

men

tem

pra

cy g

rupo

wej

. Prz

estrz

ega

zasa

d ob

owią

zują

cych

w s

połe

cznośc

iach

dzi

ecię

cych

ora

z w

św

ieci

e do

rosł

ych.

Dok

onuj

e w

ybor

u od

pow

iedn

ich

mat

eriałó

w i

narzęd

zi

do p

racy

. Właśc

iwie

gos

poda

ruje

mat

eriała

mi i

nar

zędz

iam

i. Po

trafi

zorg

aniz

ować

mie

jsce

pra

cy d

o w

ykon

ywan

ia p

rost

ych

czyn

nośc

i ora

z po

rząd

kuje

mie

jsce

pra

cy. W

ykaz

uje

sam

odzi

elność

, dba

o sw

oje

rzec

zy.

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Chęt

nie

pode

jmuj

e różn

orod

ne d

ział

ania

zw

iąza

ne z

róż-

nym

i rod

zaja

mi a

ktyw

nośc

i edu

kacy

jnej

: pol

onist

ycz-

nej,

mat

emat

yczn

ej, p

rzyr

odni

czej

, społe

czne

j, pl

asty

cz-

no-te

chni

czne

j, m

uzyc

znej

, eko

logi

czne

j, zd

row

otne

j. W

iąże

treś

ci u

twor

u lit

erac

kieg

o z

różn

ymi f

orm

ami

eksp

resj

i sło

wne

j, pl

asty

czne

j, ru

chow

ej.

Tw

orzy

spon

tani

czne

wyp

owie

dzi n

a po

dsta

wie

wła

snyc

h pr

zeżyć,

obs

erw

acji,

doś

wia

dczeń.

Ucz

estn

iczy

w g

rach

dra

mow

ych.

Pro

jekt

uje

i wyk

onuj

e różn

orod

ne pła

skie

i pr

zestr

zenn

e fo

rmy

użyt

kow

e. C

hętn

ie p

odej

muj

e dz

iała

nia

w z

akre

sie

krea

tyw

nego

ro

zwią

zyw

ania

pro

blem

ów.

Ust

ala

niez

będn

e cz

ynnośc

i pro

wad

zące

do

zrea

lizo-

wan

ia z

adan

ia.

W c

zasi

e pr

acy

prze

strz

ega

kole

jnoś

ci d

ział

ań.

Ela

styc

znie

reag

uje

na p

ropo

zycj

e zm

ian

w c

zasi

e w

ykon

ywan

ej p

racy

.

Zai

nspi

row

any

teks

tem

, opo

wia

dani

em, s

ztuką

teat

ral-

ną, fi

lmem

, his

tory

jką

obra

zkow

ą tw

orzy

opo

wia

dani

a tw

órcz

e, n

p.:

– ciąg

dal

szy

opow

iada

nia,

– da

lsze

losy

boh

ater

ów,

– in

ne z

akoń

czen

ie o

pow

iada

nia.

Tw

orzy

swob

odne

teks

ty n

a zn

ane

mu

tem

aty.

Prz

edst

awia

sytu

acje

życ

iow

e w

gra

ch d

ram

owyc

h. P

roje

ktuj

e i w

ykon

uje

płas

kie

i prz

estrz

enne

form

y uż

ytko

we.

Wiąże

treść

utw

oru

liter

acki

ego,

sztu

ki te

atra

lnej

, au-

dycj

i rad

iow

ej, t

elew

izyj

nej, fi l

mu

z różn

ymi f

orm

ami

eksp

resj

i. T

wor

zy p

rost

e te

mat

y m

uzyc

zne,

ilus

tracj

e m

uzyc

zne

do w

iers

zy i

opow

iadań.

Ust

ala

niez

będn

e cz

ynnośc

i pro

wad

zące

do

zrea

lizo-

wan

ia z

adan

ia.

W c

zasi

e pr

acy

prze

strz

ega

kole

jnoś

ci d

ział

ań.

Tw

orzy

opo

wia

dani

a tw

órcz

e, sw

obod

ne te

ksty

, sł

owni

ki te

mat

yczn

e na

pod

staw

ie sł

ucha

nych

treś

ci,

wyd

arzeń

z ży

cia,

ilus

tracj

i, fi l

mu,

sztu

k te

atra

lnyc

h i m

uzyk

i. W

różn

ych

form

ach

eksp

resj

i pre

zent

uje

treśc

i czy

ta-

nych

lub

słuc

hany

ch te

kstó

w.

Insc

eniz

uje

teks

ty lu

b ic

h fr

agm

enty

. P

roje

ktuj

e i w

ykon

uje

płas

kie

i prz

estrz

enne

form

y uż

ytko

we,

uw

zglę

dnia

jąc

zasa

dy k

ompo

zycj

i. Im

prow

izuj

e m

elod

ie d

o zr

ytm

izow

anyc

h w

iers

zy

oraz

do

poda

nego

tem

atu

rytm

iczn

ego.

Tw

orzy

ilus

tracj

e m

uzyc

zne

do o

pow

iadań

i wie

rszy

or

az sw

obod

nie

inte

rpre

tuje

ruch

em te

mat

y ry

tmic

zne,

pi

osen

ki, u

twor

y in

stru

men

taln

e. P

rzed

staw

ia sy

tuac

je ż

ycio

we

w g

rach

dra

mow

ych.

Pla

nuje

kol

ejność

pod

ejm

owan

ych

czyn

nośc

i, pr

owad

zący

ch d

o re

aliz

acji

zada

nia.

Por

ównu

je w

ykon

anie

zad

ania

z p

lane

m.

www.wsip.pl 61

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Oce

nia

efek

ty wła

snej

pra

cy.

Bez

piec

znie

posłu

guje

się

mat

eriała

mi i

nar

zędz

iam

i. B

ezpi

eczn

ie k

orzy

sta

z ur

ządz

eń te

chni

czny

ch.

Wyk

azuj

e na

wyk

właśc

iweg

o, o

szczęd

nego

wyk

orzy

-st

ywan

ia n

arzę

dzi i

urząd

zeń

tech

nicz

nych

. D

ział

a w

zes

pole

. P

orzą

dkuj

e m

iejs

ce p

racy

po

zakońc

zeni

u dz

iałań.

Ma św

iado

mość,

że

każd

a pr

aca

mus

i być

zak

ończ

ona

w o

kreś

lony

m c

zasi

e. M

a św

iado

mość

koni

eczn

ości

właśc

iwej

org

aniz

acji

stan

owis

ka p

racy

.

Ela

styc

znie

reag

uje

na p

ropo

zycj

e zm

ian

w c

zasi

e w

ykon

ywan

ej p

racy

. O

ceni

a ef

ekty

wła

snej

pra

cy.

Bez

piec

znie

posłu

guje

się

mat

eriała

mi i

nar

zędz

iam

i. B

ezpi

eczn

ie k

orzy

sta

z ur

ządz

eń te

chni

czny

ch.

Wyk

azuj

e na

wyk

właśc

iweg

o, o

szczęd

nego

wyk

orzy

-st

ywan

ia n

arzę

dzi i

urząd

zeń

tech

nicz

nych

. U

mie

jętn

ie d

ział

a w

zes

pole

. P

orzą

dkuj

e m

iejs

ce p

racy

po

zakońc

zeni

u dz

iałań.

Ma św

iado

mość,

że

każd

a pr

aca

mus

i być

zak

ończ

ona

w o

kreś

lony

m c

zasi

e. M

a św

iado

mość

koni

eczn

ości

właśc

iwej

org

aniz

acji

stan

owis

ka p

racy

.

Kon

trolu

je sw

oje

działa

nie

i w ra

zie

potrz

eby

mod

yfi-

kuje

je w

toku

real

izac

ji. M

a św

iado

mość

celu

pod

ejm

owan

ych

zadań

i oce

nia

ich

efek

ty.

Dok

onuj

e w

ybor

u m

ater

iałó

w, n

arzę

dzi,

przy

boró

w

i uza

sadn

ia ic

h w

ybór

. A

ktyw

nie

ucze

stni

czy

w p

racy

gru

pow

ej, p

ełniąc

w

gru

pie

różn

e fu

nkcj

e zw

iąza

ne z

real

izac

ją z

adan

ia.

Org

aniz

uje

swoj

e st

anow

isko

pra

cy i

porząd

kuje

jepo

zak

ończ

eniu

zad

ania

. R

acjo

naln

ie g

ospo

daru

je c

zase

m p

odcz

as w

ykon

ywa-

nia

zadań.

Oce

nia

pracę

wła

sną

i inn

ych,

w ty

m wła

sną

pracę

w re

aliz

acji

zadań

grup

owyc

h. P

rzes

trzeg

a za

sad

bezp

iecz

eńst

wa

prac

y.

62

X. S

pra

wność

ruc

how

a

Um

ieję

tnoś

ci d

ziec

ka p

o za

końc

zeni

u ks

ztał

ceni

a w

prz

edsz

kolu

Dba

o sw

oje

zdro

wie

. Jes

t spr

awny

ruch

owo,

na

mia

rę sw

oich

moż

liwoś

ci. J

est n

a ty

le z

ahar

tow

any,

aby

mógł u

czes

tnic

zyć

w b

liski

ch m

u ro

dzaj

ach

akty

wnośc

i, za

jęci

ach,

gra

ch

i zab

awac

h w

kla

sie

i poz

a sz

kołą

.

Um

ieję

tnoś

ci u

czni

a p

o kl

asie

1U

mie

jętn

ości

ucz

nia

po

klas

ie 2

Osiąg

nięc

ia u

czni

a p

o p

ierw

szym

et

apie

ed

ukac

ji

Prz

estrz

ega

zasa

d be

zpie

czeń

stw

a po

dcza

s zajęć

ru

chow

ych.

Rea

guje

ruch

em n

a różn

e sy

gnał

y w

zrok

owe

i dźw

ięko

we.

Pop

raw

nie

wyk

onuj

e ćw

icze

nia

gim

nast

yczn

e i p

rost

e ukła

dy ta

necz

ne.

Rzu

ca i

chw

yta,

pok

onuj

e pr

zesz

kody

, ska

cze,

bie

ga,

uczy

się

kozł

ować

piłką,

tocz

y piłkę,

wyk

onuj

ećw

icze

nia

rów

now

ażne

, rzu

ca d

o ce

lu.

Prz

estrz

ega

zasa

d be

zpie

czeń

stw

a po

dcza

s zajęć

ru

chow

ych.

Pop

raw

nie

wyk

onuj

e ćw

icze

nia

gim

nast

yczn

e i p

rost

e ukła

dy ta

necz

ne.

Prz

yjm

uje

popr

awne

poz

ycje

do ćw

iczeń.

Spr

awni

e rz

uca,

chw

yta,

cel

uje,

bie

ga, s

kacz

e,

poko

nuje

prz

eszk

ody.

Wyk

onuj

e po

dsta

wow

e ćw

icze

nia

kory

gują

cepo

staw

ę ci

ała.

Prz

estrz

ega

zasa

d be

zpie

czeń

stw

a i r

eguł

wsp

ółdz

iała

-ni

a po

dcza

s zajęć

ruch

owyc

h. S

praw

nie

rzuc

a, c

hwyt

a, c

eluj

e, b

iega

, ska

cze,

pok

o-nu

je p

rzes

zkod

y. R

ozum

ie i

stos

uje

prze

pisy

min

igie

r zes

poło

wyc

h. W

ykon

uje ćw

icze

nia

kory

gują

ce p

osta

wę

ciał

a. R

ozróżn

ia i

nazy

wa

rekr

eacy

jne

form

y ak

tyw

nośc

i ru

chow

ej i

niek

tóre

dys

cypl

iny

spor

tu.

www.wsip.pl 63

5.

analizowanie, porównywanie i twórcza refl eksja

uogólnianie i wyciąganie wniosków

sprawdzanie w praktyce, aktywne eksperymentowanie

(czyli znowu konkretne działanie, doświadczanie)

W jaki sposób uczą się uczniowie?Procedury osiągania celów edukacyjnych

Przyjęta w programie kształcenia zintegrowanego Razem w szkole humanistyczna teoria uczenia urzeczywistnia się w następujących założeniach:– podmiotem wszelkich działań dydaktycznych jest dziecko-uczeń;– podstawą zmian w zachowaniu się dziecka jest jego własna, naturalna zdolność do wzrostu i roz-

woju, zdolność uczenia się przez doświadczanie;– nauczyciel, organizując sytuacje dydaktyczne, umożliwia dziecku uczenie się w indywidualnym

i grupowym działaniu.Każde poprawnie wykonane działanie dziecka ma wpływ na:– bogacenie doświadczeń, tworzenie systemu wiedzy, rozwój pojęć;– zwiększanie odporności emocjonalnej na sytuacje nowe, często trudne;– umiejętność dokonywania samokontroli i samooceny działania;– motywację do podejmowania wysiłku intelektualnego;– umiejętność działania, organizowania i realizowania zadań, właściwego i ekonomicznego

postępowania;– możliwości wyrażania swoich myśli i ocen, które towarzyszą działaniu we współpracy.Zatem, aktywizując dziecko do działania, doświadczania, nauczyciel pomaga mu:– odkrywać wiedzę samodzielnie (aktywność intelektualna);– wyzwalać emocje towarzyszące uczeniu się (aktywność emocjonalna);– wypowiadać swoje myśli, sądy (aktywność werbalna);– wybierać cel i sposób postępowania. Planując i organizując sytuacje dydaktyczne, nauczyciel powinien pamiętać, że uczenie się w dzia-łaniu, poprzez doświadczanie, będzie w pełni skuteczne tylko wtedy, gdy dziecko-uczeń będzie podejmować konkretne działania (doświadczenia) własne lub organizowane przez nauczyciela, których wynikiem będzie:

64

Według Carla Rogersa podstawę zmian w zachowaniu człowieka stanowi jego własna zdolność do wzrostu i rozwoju, zdolność uczenia się na podstawie doświadczania. Zalecanie zmian, jak również tzw. dobre rady pozostają nieskuteczne. Można natomiast stworzyć atmosferę szczególnie sprzyja-jącą rozwojowi człowieka, konstruktywnym zmianom w jego zachowaniu i osobowości. Stwarzanie takiej atmosfery Carl Rogers nazywa ułatwianiem.Nauczyciel, wychowawca, psychoterapeuta nie powinni być ekspertami wiedzącymi lepiej, co po-winien robić i jakim powinien być wychowanek. Jak stwierdził prof. Andre Glucksman: najwięcej zła wyrządza się zawsze w imię dobra, czyli pewnej idei człowieka. Nauczyciel, wychowawca, psy-choterapeuta powinni więc towarzyszyć dziecku w jego doświadczalnym uczeniu się, na drodze jego własnego rozwoju, odkrywaniu: prawdy, dobra i piękna, a w szczególności:– ułatwiać dziecku zdobywanie wiedzy, a nie dostarczać jej w „gotowej formie”;– zachęcać dziecko do poszukiwania informacji, ale jej nie podawać;– umożliwiać dziecku samodzielne badanie i odkrywanie;– motywować, pobudzać, organizować to, co pożądane i konieczne;– odpowiadać i stawiać pytania;– nie wyręczać dziecka nigdy w tym, co ono może samodzielnie zrobić, odkryć.To wymaga od nauczyciela klas 1–3, jako organizatora i animatora procesu dydaktycznego, doboru odpowiednich metod nauczania – uczenia się (szczególnie w klasie 1.), organizowania uczenia się dzieci z grupą i w grupie, uwzględnienia prawidłowości w zakresie przyswajania wiedzy i kształ-towania umiejętności w zależności od wieku dzieci i sposobów pracy edukacyjnej, dokładnej zna-jomości dziecka, jego sposobu myślenia, cech osobowościowych, preferowanego stylu uczenia się (słuchowiec, wzrokowiec, czuciowiec).Sposoby osiągania zamierzonych celów edukacyjnych:• Dokładne poznanie ucznia i jego otoczenia:− przeprowadzenie szczegółowej diagnozy;− systematyczne kontrolowanie i ocenianie postępów; − poznanie osobowości ucznia i preferowanego przez niego stylu uczenia się;− rozpoznanie środowiska rodzinnego i nazwanie ewentualnych problemów.

• Dostosowanie wymagań do możliwości ucznia: − zwrócenie uwagi na specyfi czne potrzeby edukacyjne po uzyskaniu wystarczających informacji

od specjalistów;− dobór metod nauczania.

• współpraca szkoły z rodzicami/opiekunami:− pedagogizacja rodziców/opiekunów;− komunikacja szkoła – dom (na bieżąco).

5. W jaki sposób uczą się uczniowie? Procedury osiągania celów edukacyjnych

www.wsip.pl 65

W jaki sposób jest monitorowany proces edukacyjny i rozwój dziecka? Ocena

Co to jest proces monitorowania? Monitorowanie to sposób kontroli i ocena efektów edukacyjnych uczniów. Polega na systematycz-nym gromadzeniu, z użyciem różnorodnych metod i narzędzi, informacji o warunkach, przebiegu i efektach działań dydaktyczno-wychowawczych, nieustannym obserwowaniu i badaniu rezultatów realizacji planu działania (programu nauczania) oraz jego ewaluacji (modyfi kacji), celem doskonale-nia i usprawnienia procesu edukacyjnego. Istotnym elementem kontroli i oceny procesu edukacyjnego jest:– gromadzenie i analizowanie informacji o osiągnięciach poznawczych, psychomotorycznych, za-

chowaniach emocjonalnych dzieci;– określanie indywidualnych potrzeb uczniów, ich zainteresowań i uzdolnień oraz napotykanych

trudności w uczeniu się i ich przyczyn;– opisywanie rozwoju i postępów edukacyjnych każdego dziecka-ucznia;– obserwowanie i wspieranie szkolnej kariery dziecka, wzmacnianie jego naturalnej motywacji po-

znawania – uczenia się;– diagnozowanie osiągnięć edukacyjnych ucznia i porównywanie ich z określonymi standardami;– uczenie umiejętności przyjmowania oceny jako elementu rzeczywistości, korzystania z niej

w kształtowaniu obrazu samego siebie;– wdrażanie do przestrzegania norm i zasad funkcjonowania w życiu, w różnych organizacjach

i określonych społecznościach;– sprawdzanie wiadomości, osiąganych umiejętności i sprawności.

Monitorowanie procesu edukacyjnego i rozwoju dziecka powinno dostarczyć nauczycielowi, uczniom i rodzicom odpowiedzi na pytania:– Jak jest?– Co na to wpływa?– Co ułatwia?– Co utrudnia?– Jak powinno być?– Co zrobić, aby osiągnąć cel?

6.

66

Cele procesu monitorowaniaKorzystając z różnych źródeł informacji (np. obserwacji, rozmów, wywiadów, ankiet, badań socjometrycznych, analiz wytworów prac uczniów, zadań praktycznych, testów sprawdzających) nauczyciel ma możliwość poznawania zarówno zespołu uczniowskiego (jego struktury, ról ucz-niowskich w zespole, obowiązujących w nim norm i zasad), jak i pojedynczego ucznia (jego wie-dzy, umiejętności, dążeń, aspiracji, samooceny, cenionych wartości, stosunku do nauki, strategii uczenia się, zakresu i przyczyn trudności). Ocena może mieć charakter oceny dydaktycznej lub może być ocenianiem społeczno-wychowawczym, gdy nauczyciel ocenia nie tylko osiągnięcia edukacyjne, lecz także motywację do pracy, obowiązkowość czy zachowanie się w różnych sytua-cjach. Zawsze jednak powinna ona mieć funkcję diagnostyczną – wspierać szkolną karierę ucznia, monitorować jego postępy i określać indywidualne potrzeby. A zatem monitorowanie ma na celu i jednocześnie ułatwia:– opisywanie rozwoju umiejętności, kompetencji ucznia;– rozpoznawanie indywidualnych potrzeb każdego ucznia;– określanie efektywności stosowanych metod pracy;– obserwowanie i wspieranie rozwoju dziecka, „wzmacnianie pozytywne”;– rozbudzanie naturalnej motywacji poznawania – uczenia się;– kształtowanie obrazu samego siebie;– wdrażanie do samokontroli i samooceny;– kształtowanie umiejętności przyjmowania oceny jako elementu rzeczywistości;– przygotowanie do współpracy i współdziałania.

Zakres monitoringu edukacyjnegoMonitorując rozwój dziecka, nauczyciel gromadzi i analizuje informacje dotyczące:– efektów edukacyjnych (wiedzy, umiejętności, sprawności, nawyków, postaw);– umiejętności kluczowych, ponadprzedmiotowych;– zainteresowań, uzdolnień, możliwości i predyspozycji;– ograniczeń i uwarunkowań rozwojowych dziecka, ich przyczyn;– cech osobowościowych, zachowań, sposobów reagowania w określonych sytuacjach;– stosunku dziecka do podejmowania zadań, jego zaangażowania w realizację;– funkcjonowania dziecka w różnych społecznościach, grupach społecznych.

Metody i narzędzia służące gromadzeniu informacjiSposób, w jaki nauczyciel diagnozuje osiągnięcia edukacyjne dzieci, ich potrzeby, uzdolnienia, zainteresowania i trudności w uczeniu się oraz jak przekazuje informacje zwrotne, ma duże znacze-nie zarówno dla samego ucznia, jak i nauczyciela.Nauczyciel może gromadzić informacje poprzez:– obserwacje dzieci;– analizę wytworów ich pracy;– zadania praktyczne dzieci;– rozmowy i wywiady;– karty badania umiejętności (lub w klasie III – sprawdziany przygotowane przez nauczyciela);– badania socjometryczne;– testy i ankiety.

6. W jaki sposób jest monitorowany proces edukacyjny i rozwój dziecka? Ocena

www.wsip.pl 67

Gromadzenie informacji i ich dokumentowanie powinno dostarczyć nauczycielowi dostatecznie dużo danych, pozwalających wszechstronnie ocenić postępy i rozwój dziecka w formie oceny opi-sowej. Może ona być ustną lub pisemną informacją wyrażoną w formie syntetycznego, zwięzłego komentarza, dotyczącego najważniejszych osiągnięć, ich uwarunkowań i zmian oraz zaleceń dy-daktyczno-wychowawczych. Informacja ta może być dokumentowana za pomocą: kart obserwacji, teczek uczniowskich, zapisów w dzienniku, kart oceny, świadectw.Ocena słowna jest dla dzieci bardzo istotna. Ważne jest, aby już na etapie planowania pracy dydak-tyczno-wychowawczej nauczyciel rozstrzygnął: co i kiedy będzie oceniał oraz w jaki sposób. Czę-stotliwość oceniania sprawi, że dziecko otrzyma informację o swojej pracy i postępach na bieżąco, co będzie miało znaczenie mobilizujące do dalszego działania. Wtedy proces ten będzie miał charak-ter nie tylko motywujący ucznia, lecz także wspomagający. Będzie również służył monitorowaniu rozwoju dziecka i doskonaleniu organizacji całego procesu edukacyjnego.

6. W jaki sposób jest monitorowany proces edukacyjny i rozwój dziecka? Ocena

68

Załączniki

Podstawowy skład cyklu Razem w szkole (klasy 1–3)1. Razem w szkole. Podręcznik z ćwiczeniami. Cz. 1–10. 2. Razem w szkole. Zeszyt. Cz. 1–10.3. Razem w szkole. Przewodnik metodyczny. Cz. 1–5.4. Razem w szkole. Diagnoza wstępna i karty badania umiejętności. Klasa 1. Karty badania umiejętności. Klasa 2. i 3.5. Razem w szkole. Płyty CD audio (komplet 3 płyt).6. Razem w szkole. CD wybrane lektury (opowiadania i wiersze).7. Razem w szkole. Bawię się i uczę. Klasy 1–3. CD-ROM.8. Razem w szkole. Wyprawka.

Słownik pojęćW trosce o komunikatywność języka, jednoznaczność stwierdzeń i właściwą interpretację programu nauczania Razem w szkole zdefi niowano niektóre pojęcia.

1. Podstawa programowa – baza konstrukcyjna programu nauczania, zawierająca powszechnie obowiązujące zadania i cele edukacyjne, zadania szkoły i powinności nauczyciela, treści kształcenia oraz osiągnięcia ucznia.

2. Program nauczania – opis działań nauczyciela, umożliwiających mu realizację zadań dydaktyczno--wychowawczych, przewidzianych dla określonego etapu kształcenia.

3. Kształcenie zintegrowane – sposób organizacji procesu nauczania – uczenia się dzieci w pierw-szym etapie kształcenia ogólnego. Objęte są nim dzieci w młodszym wieku szkolnym w klasach od 1. do 3. Jego cechą charakterystyczną jest ciągłość wychowania i kształcenia, umożliwianie dzie-ciom całościowego, a następnie kontekstowego poznawania siebie i świata, ukazywanie związków i zależności między różnymi obszarami edukacyjnymi. Obejmuje ono scalanie treści kształcenia oraz łączenie organizowanych przez nauczyciela sytuacji dydaktycznych, ujętych w metodyczną, logicznie spójną całość.

4. Umiejętności kluczowe – ponadprzedmiotowe, uniwersalne umiejętności. Mają one istotne, pod-stawowe znaczenie dla właściwego uczestnictwa w życiu społecznym, sprawnego funkcjonowania w zmieniającej się rzeczywistości oraz dla samodzielnego uczenia się.5. Dzień aktywności edukacyjnej ucznia – logicznie spójna, metodycznie zorganizowana, zintegro-wana struktura, układ sytuacji dydaktycznych i edukacyjnych, wyznaczonych przez określone cele i zadania.6. Sytuacja dydaktyczna – fragment dnia aktywności edukacyjnej dziecka, układ zadań, warunków, czynności nauczyciela i ucznia, struktura złożona z elementarnych jednostek edukacyjnych – sytua-cji edukacyjnych.

7.

www.wsip.pl 69

7. Załączniki

7. Sytuacja edukacyjna – elementarne, wyznaczone przez cel, sposób lub zadanie, zorganizowane działanie ucznia, którego efektem winno być wywołanie określonego zachowania edukacyjnego dziecka, np. przepisywanie, poszukiwanie, analizowanie, porównywanie. 8. Rodzaje aktywności ucznia – najistotniejsze dla procesu nauczania – uczenia się umiejętności wyższego rzędu (kompetencje), wspólne dla wszystkich obszarów edukacji. Stanowią podstawowy element integrujący wszystkie obszary kształcenia zintegrowanego (czytanie, mówienie, pisanie, ob-liczanie, rysowanie – malowanie, słuchanie, śpiewanie – granie – ruch, tworzenie, badanie, organi-zowanie własnych działań, doskonalenie się). 9. Obszary edukacyjne – kierunki edukacji wyznaczone przez specyfi czne dla danego etapu eduka-cyjnego treści, na podstawie których realizowane są zadania kształcenia zintegrowanego (edukacja po-lonistyczna, matematyczna, przyrodnicza, społeczna, plastyczno-techniczna, muzyczna, zdrowotna...).

10. Cele kształcenia – świadomie założone (projektowane) wyniki procesu dydaktyczno-wycho-wawczego, wyrażone opanowaniem przez uczniów określonych wiadomości, umiejętności, spraw-ności, postaw.11. Treści kształcenia – zasób odpowiednio uporządkowanych informacji, czynności określonych przez cele kształcenia, materiał nauczania – uczenia się oraz wymagania programowe, których opa-nowanie ma umożliwić lub ułatwić człowiekowi ukształtowanie jego stosunku do świata.12. Materiał nauczania (kształcenia) – informacje rzeczowe (merytoryczne) wykorzystywane w procesie dydaktyczno-wychowawczym do opanowania określonych umiejętności, powodowa-nia zmian w zachowaniu, postawach, przekonaniach lub zapamiętywane przez uczniów. To „two-rzywo” myślenia i działania, bogacenia wiedzy i kształtowania systemu wartości.13. Monitorowanie procesu edukacyjnego – integralny element procesu kształcenia, przyjęty przez nauczyciela system ciągłego obserwowania, sprawdzania i analizowania – rozważania danych o efektywności procesu, wynikiem czego winno być modyfi kowanie procesu edukacyjnego w zakre-sie jego organizacji.14. Ocena szkolna – informacja o wynikach przebiegu procesu kształcenia wraz z komentarzem dotyczącym tych wyników.15. Diagnoza – określenie indywidualnych potrzeb i przyczyn trudności dziecka-ucznia.16. Aktywizujące metody nauczania – metody nauczania zwiększające czynny udział uczniów w zajęciach dydaktycznych, ograniczające jednocześnie rolę nauczyciela do pomagania uczącym się w osiąganiu celów edukacyjnych i ewaluacji postępów.

17. Monitorowanie procesu rozwoju dziecka – integralny element procesu kształcenia, przyjęty przez nauczyciela system ciągłego obserwowania, gromadzenia danych i ich analizowania, rozważa-nia materiałów dotyczących rozwoju indywidualnego dziecka.

70

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych

z dnia 23 grudnia 2008 roku (fragment)

Kształcenie ogólne w szkole podstawowej tworzy fundament wykształcenia – szkoła łagodnie wprowadza uczniów w świat wiedzy, dbając o ich harmonijny rozwój intelektualny, etyczny, emocjonalny, społeczny i fi zyczny. Kształcenie to dzieli się na dwa etapy edukacyjne:

1) I etap edukacyjny, obejmujący klasy I–III szkoły podstawowej – edukacja wczesnoszkolna; 2) II etap edukacyjny, obejmujący klasy IV–VI szkoły podstawowej.

Celem kształcenia ogólnego w szkole podstawowej jest:1) przyswojenie przez uczniów podstawowego zasobu wiadomości na temat faktów, zasad, teorii

i praktyki, dotyczących przede wszystkim tematów i zjawisk bliskich doświadczeniom uczniów;2) zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystywania posiadanych wiadomości podczas

wykonywania zadań i rozwiązywania problemów;3) kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie

we współczesnym świecie.

Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w szkole podstawowej należą:

1) czytanie – rozumiane zarówno jako prosta czynność oraz jako umiejętność rozumienia, wyko-rzystywania i przetwarzania tekstów w zakresie umożliwiającym zdobywanie wiedzy, rozwój emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu społeczeństwa;

2) myślenie matematyczne – umiejętność korzystania z podstawowych narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz prowadzenia elementarnych rozumowań matematycznych;

3) myślenie naukowe – umiejętność formułowania wniosków opartych na obserwacjach empi-rycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa;

4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, zarówno w mowie, jak i w piśmie;

5) umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjny-mi, w tym także dla wyszukiwania i korzystania z informacji;

6) umiejętność uczenia się, jako sposobu zaspokajania naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji;

7) umiejętność pracy zespołowej.

Jednym z najważniejszych zadań szkoły podstawowej jest kształcenie umiejętności posługiwania się językiem polskim, w tym dbałość o wzbogacanie zasobu słownictwa uczniów. Wypełnianie tego zadania należy do obowiązków każdego nauczyciela.

Ważnym zadaniem szkoły podstawowej jest przygotowanie uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym. Nauczyciele powinni stwarzać uczniom warunki do nabywania umiejętności wyszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł z zastosowaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, na zajęciach z różnych przedmiotów.

Realizację powyższych celów powinna wspomagać dobrze wyposażona biblioteka szkolna, dysponu-jąca aktualnymi zbiorami, zarówno w postaci księgozbioru, jak i w postaci zasobów multimedialnych. Nauczyciele wszystkich przedmiotów powinni odwoływać się do zasobów biblioteki szkolnej i współ-pracować z nauczycielami bibliotekarzami w celu wszechstronnego przygotowania uczniów do samo-kształcenia i świadomego wyszukiwania, selekcjonowania i wykorzystywania informacji.

www.wsip.pl 71

Ponieważ środki społecznego przekazu odgrywają coraz większą rolę, zarówno w życiu społecznym, jak i indywidualnym, każdy nauczyciel powinien poświęcić dużo uwagi edukacji medialnej, czyli wychowaniu uczniów do właściwego odbioru i wykorzystania mediów.Ważnym zadaniem szkoły podstawowej jest także edukacja zdrowotna, której celem jest kształto-wanie u uczniów nawyku dbałości o zdrowie własne i innych ludzi oraz umiejętności tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu. W procesie kształcenia ogólnego szkoła podstawowa kształtuje u uczniów postawy sprzyjające ich dalszemu rozwojowi indywidualnemu i społecznemu, takie jak: uczciwość, wiarygodność, odpowie-dzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek dla innych ludzi, ciekawość poznawcza, kreatywność, przedsiębiorczość, kultura osobista, gotowość do uczestnictwa w kulturze, podejmo-wania inicjatyw oraz do pracy zespołowej. W rozwoju społecznym bardzo ważne jest kształtowanie postawy obywatelskiej, postawy poszanowania tradycji i kultury własnego narodu, a także postawy poszanowania dla innych kultur i tradycji. Szkoła podejmuje odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji.Wiadomości i umiejętności, które uczeń zdobywa w szkole podstawowej opisane są, zgodnie z ideą europejskich ram kwalifi kacji, w języku efektów kształcenia1). Cele kształcenia sformułowane są w języku wymagań ogólnych, a treści nauczania oraz oczekiwane umiejętności uczniów sformuło-wane są w języku wymagań szczegółowych. Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez:

1) szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy, obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego;

2) program wychowawczy szkoły, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze wycho-wawczym;

3) program profi laktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego śro-dowiska, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze profi laktycznym.

Szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły oraz program profi laktyki tworzą spójną całość i muszą uwzględniać wszystkie wymagania opisane w podstawie programowej. Ich przygotowanie i realizacja są zadaniem zarówno całej szkoły, jak i każdego nauczyciela. (...)

I ETAP EDUKACYJNY: KLASY I–IIIEDUKACJA WCZESNOSZKOLNA

Edukacja wczesnoszkolna ma stopniowo i możliwie łagodnie przeprowadzić dziecko z kształcenia zintegrowanego do nauczania przedmiotowego w klasach IV–VI szkoły podstawowej. Edukacja wczesnoszkolna opisana jest poprzez:

1) zestaw celów kształcenia i wynikających z nich ogólnych zadań szkoły;2) wykaz wiadomości i umiejętności ucznia kończącego klasę I i ucznia kończącego klasę III

szkoły podstawowej.

Powodem wyodrębnienia klasy I szkoły podstawowej jest podkreślenie ciągłości procesu edukacji rozpoczętego w przedszkolu i kontynuowanego w szkole podstawowej. Chodzi też o uwzględnienie możliwości rozwojowych ucznia klasy I, a także właściwe rozmieszczenie treści nauczania w ramach I etapu edukacyjnego. Edukacja wczesnoszkolna jest procesem rozłożonym na 3 lata nauki szkolnej. Oznacza to, że wiadomości i umiejętności zdobywane przez ucznia w klasie I będą powtarzane, pogłębiane i rozszerzane w klasie II i III.

Zakres wiadomości i umiejętności, jakimi ma dysponować uczeń kończący klasę III szkoły podstawo-wej ustalono tak, by nauczyciel mógł je zrealizować z uczniami o przeciętnych możliwościach. Jest to ważne założenie, gdyż wiadomości i umiejętności ukształtowane w klasach I–III szkoły podstawowej

1) Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwali-fikacji dla uczenia się przez całe życie (2008/C111/01).


72


stanowią bazę i punkt wyjścia do nauki w klasach IV–I szkoły podstawowej. W sprzyjających warun-kach edukacyjnych można kształcenie zorganizować tak, by uczniowie w ciągu I etapu edukacyjne-go nauczyli się znacznie więcej. Z drugiej strony, niektórym uczniom trzeba udzielić specjalistycznej pomocy psychologiczno-pedagogicznej, żeby mogli sprostać wymaganiom określonym w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych w zakresie I etapu edukacyjnego.

Cele kształcenia – wymagania ogólne

Celem edukacji wczesnoszkolnej jest wspomaganie dziecka w rozwoju intelektualnym, emocjonal-nym, społecznym, etycznym, fi zycznym i estetycznym. Ważne jest również takie wychowanie, aby dziecko w miarę swoich możliwości było przygotowane do życia w zgodzie z samym sobą, ludźmi i przyrodą. Należy zadbać o to, aby dziecko odróżniało dobro od zła, było świadome przynależno-ści społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty narodowej) oraz rozumiało konieczność dbania o przyrodę. Jednocześnie dąży się do ukształtowania systemu wiadomości i umiejętności potrzebnych dziecku do poznawania i rozumienia świata, radzenia sobie w codziennych sytuacjach oraz do kontynuowania nauki w klasach IV–VI szkoły podstawowej.

Zadaniem szkoły jest:1) realizowanie programu nauczania skoncentrowanego na dziecku, na jego indywidualnym

tempie rozwoju i możliwościach uczenia się;2) respektowanie trójpodmiotowości oddziaływań wychowawczych i kształcących: uczeń-szkoła-

-dom rodzinny;3) rozwijanie predyspozycji i zdolności poznawczych dziecka;4) kształtowanie u dziecka pozytywnego stosunku do nauki oraz rozwijanie ciekawości w po-

znawaniu otaczającego świata i w dążeniu do prawdy;5) poszanowanie godności dziecka; zapewnienie dziecku przyjaznych, bezpiecznych i zdrowych

warunków do nauki i zabawy, działania indywidualnego i zespołowego, rozwijania samo-dzielności oraz odpowiedzialności za siebie i najbliższe otoczenie, ekspresji plastycznej, mu-zycznej i ruchowej, aktywności badawczej, a także działalności twórczej;

6) wyposażenie dziecka w umiejętność czytania i pisania, w wiadomości i sprawności matema-tyczne potrzebne w sytuacjach życiowych i szkolnych oraz przy rozwiązywaniu problemów;

7) dbałość o to, aby dziecko mogło nabywać wiedzę i umiejętności potrzebne do rozumienia świata, w tym zagwarantowanie mu dostępu do różnych źródeł informacji i możliwości ko-rzystania z nich;

8) sprzyjanie rozwojowi cech osobowości dziecka koniecznych do aktywnego i etycznego uczestnictwa w życiu społecznym.

I. Treści nauczania – klasa I szkoły podstawowej1. Edukacja polonistyczna. Wspomaganie rozwoju umysłowego w zakresie wypowiadania się. Dba-

łość o kulturę języka. Początkowa nauka czytania i pisania. Kształtowanie umiejętności wypo-wiadania się w małych formach teatralnych. Uczeń kończący klasę I:1) w zakresie umiejętności społecznych warunkujących porozumiewanie się i kulturę języka:

a) obdarza uwagą dzieci i dorosłych, słucha ich wypowiedzi i chce zrozumieć, co przekazu-ją; komunikuje w jasny sposób swoje spostrzeżenia, potrzeby, odczucia,

b) w kulturalny sposób zwraca się do rozmówcy, mówi na temat, zadaje pytania i odpowiada na pytania innych osób, dostosowuje ton głosu do sytuacji, np. nie mówi zbyt głośno,

c) uczestniczy w rozmowie na tematy związane z życiem rodzinnym i szkolnym, także inspi-rowane literaturą;

2) w zakresie umiejętności czytania i pisania:a) rozumie sens kodowania oraz dekodowania informacji; odczytuje uproszczone rysunki,

piktogramy, znaki informacyjne i napisy,b) zna wszystkie litery alfabetu, czyta i rozumie proste, krótkie teksty,c) pisze proste, krótkie zdania: przepisuje, pisze z pamięci; dba o estetykę i poprawność gra-

ficzną pisma (przestrzega zasad kaligrafi i),

www.wsip.pl 73


d) posługuje się ze zrozumieniem określeniami: wyraz, głoska, litera, sylaba, zdanie,e) interesuje się książką i czytaniem; słucha w skupieniu czytanych utworów (np. baśni, opo-

wiadań, wierszy), w miarę swoich możliwości czyta lektury wskazane przez nauczyciela,f) korzysta z pakietów edukacyjnych (np. zeszytów ćwiczeń i innych pomocy dydaktycz-

nych) pod kierunkiem nauczyciela;3) w zakresie umiejętności wypowiadania się w małych formach teatralnych:

a) uczestniczy w zabawie teatralnej, ilustruje mimiką, gestem, ruchem zachowania bohatera literackiego lub wymyślonego,

b) rozumie umowne znaczenie rekwizytu i umie posłużyć się nim w odgrywanej scence,c) odtwarza z pamięci teksty dla dzieci, np. wiersze, piosenki, fragmenty prozy.

2. Język obcy nowożytny. Wspomaganie dzieci w porozumiewaniu się z osobami, które mówią innym językiem. Uczeń kończący klasę I:1) rozumie proste polecenia i właściwie na nie reaguje;2) nazywa obiekty w najbliższym otoczeniu;3) recytuje wierszyki i rymowanki, śpiewa piosenki z repertuaru dziecięcego;4) rozumie sens opowiedzianych historyjek, gdy są wspierane obrazkami, gestami, przedmiotami.

3. Edukacja muzyczna. Wychowanie do odbioru i tworzenia muzyki: śpiewanie i muzykowanie, słuchanie i rozumienie. Uczeń kończący klasę I:1) powtarza prostą melodię; śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru, wykonuje śpiewanki i ry-

mowanki;2) odtwarza proste rytmy głosem i na instrumentach perkusyjnych; wyraża nastrój i charakter

muzyki pląsając i tańcząc (reaguje na zmianę tempa i dynamiki);3) realizuje proste schematy rytmiczne (tataizacją, ruchem całego ciała);4) wie, że muzykę można zapisać i odczytać;5) świadomie i aktywnie słucha muzyki, potem wyraża swe doznania werbalnie i niewerbalnie;6) kulturalnie zachowuje się na koncercie oraz w trakcie śpiewania hymnu narodowego.

4. Edukacja plastyczna. Poznawanie architektury, malarstwa i rzeźby. Wyrażanie własnych myśli i uczuć w różnorodnych formach plastycznych. Przygotowanie do korzystania z medialnych środków przekazu. Uczeń kończący klasę I:1) wypowiada się w wybranych technikach plastycznych na płaszczyźnie i w przestrzeni; posłu-

guje się takimi środkami wyrazu plastycznego jak kształt, barwa, faktura;2) ilustruje sceny i sytuacje (realne i fantastyczne) inspirowane wyobraźnią, baśnią, opowiada-

niem, muzyką; korzysta z narzędzi multimedialnych;3) wykonuje proste rekwizyty (np. lalkę, pacynkę) i wykorzystuje je w małych formach teatral-

nych; tworzy przedmioty charakterystyczne dla sztuki ludowej regionu, w którym mieszka;4) rozpoznaje wybrane dziedziny sztuki: architekturę (także architekturę zieleni), malarstwo,

rzeźbę, grafi kę; wypowiada się na ich temat.

5. Edukacja społeczna. Wychowanie do zgodnego współdziałania z rówieśnikami i dorosłymi. Uczeń kończący klasę I:1) potrafi odróżnić, co jest dobre, a co złe w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi; wie, że warto być

odważnym, mądrym i pomagać potrzebującym; wie, że nie należy kłamać lub zatajać prawdy;2) współpracuje z innymi w zabawie, w nauce szkolnej i w sytuacjach życiowych; przestrzega

reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej oraz w świecie dorosłych, grzecznie zwraca się do innych w szkole, w domu i na ulicy;

3) wie, co wynika z przynależności do swojej rodziny, jakie są relacje między najbliższymi, wywiązuje się z powinności wobec nich;

4) ma rozeznanie, że pieniądze otrzymuje się za pracę; dostosowuje swe oczekiwania do realiów ekonomicznych rodziny;

5) zna zagrożenia ze strony ludzi; wie, do kogo i w jaki sposób należy się zwrócić o pomoc;6) wie, gdzie można bezpiecznie organizować zabawy, a gdzie nie można i dlaczego;7) potrafi wymienić status administracyjny swojej miejscowości (wieś, miasto); wie, czym zajmuje

się np. policjant, strażak, lekarz, weterynarz; wie, jak można się do nich zwrócić o pomoc;

74


8) wie, jakiej jest narodowości, że mieszka w Polsce, a Polska znajduje się w Europie; zna sym-bole narodowe (fl aga, godło, hymn narodowy), rozpoznaje fl agę i hymn Unii Europejskiej.

6. Edukacja przyrodnicza. Wychowanie do rozumienia i poszanowania przyrody ożywionej i nie-ożywionej. Uczeń kończący klasę I:1) w zakresie rozumienia i poszanowania świata roślin i zwierząt:

a) rozpoznaje rośliny i zwierzęta żyjące w takich środowiskach przyrodniczych, jak park, las, pole uprawne, sad i ogród (działka),

b) zna sposoby przystosowania się zwierząt do poszczególnych pór roku: odloty i przyloty ptaków, zapadanie w sen zimowy,

c) wymienia warunki konieczne do rozwoju roślin i zwierząt w gospodarstwie domowym, w szkolnych uprawach i hodowlach itp.; prowadzi proste hodowle i uprawy (w szczegól-ności w kąciku przyrody),

d) wie, jaki pożytek przynoszą zwierzęta środowisku: niszczenie szkodników przez ptaki, zapylanie kwiatów przez owady, spulchnianie gleby przez dżdżownice,

e) zna zagrożenia dla środowiska przyrodniczego ze strony człowieka: wypalanie łąk i ścier-nisk, zatruwanie powietrza i wód, pożary lasów, wyrzucanie odpadów i spalanie śmieci itp.; chroni przyrodę: nie śmieci, szanuje rośliny, zachowuje ciszę w parku i w lesie, po-maga zwierzętom przetrwać zimę i upalne lato,

f) zna zagrożenia ze strony zwierząt (niebezpieczne i chore zwierzęta) i roślin (np. trujące owoce, liście, grzyby) i wie jak zachować się w sytuacji zagrożenia,

g) wie, że należy oszczędzać wodę; wie, jakie znaczenie ma woda w życiu człowieka, roślin i zwierząt,

h) wie, że należy segregować śmieci; rozumie sens stosowania opakowań ekologicznych;2) w zakresie rozumienia warunków atmosferycznych:

a) obserwuje pogodę i prowadzi obrazkowy kalendarz pogody,b) wie, o czym mówi osoba zapowiadająca pogodę w radiu i w telewizji i stosuje się do po-

danych informacji o pogodzie, np. ubiera się odpowiednio do pogody,c) nazywa zjawiska atmosferyczne charakterystyczne dla poszczególnych pór roku, podej-

muje rozsądne decyzje i nie naraża się na niebezpieczeństwo wynikające z pogody,d) zna zagrożenia ze strony zjawisk przyrodniczych, takich jak: burza, huragan, powódź,

pożar i wie jak zachować się w sytuacji zagrożenia.

7. Edukacja matematyczna. Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz kształtowanie wiadomości i umiejętności matematycznych dzieci. Uczeń kończący klasę I:1) w zakresie czynności umysłowych ważnych dla uczenia się matematyki:

a) ustala równoliczność mimo obserwowanych zmian w układzie elementów w porównywa-nych zbiorach,

b) układa obiekty (np. patyczki) w serie rosnące i malejące, numeruje je; wybiera obiekt w takiej serii, określa następne i poprzednie,

c) klasyfi kuje obiekty: tworzy kolekcje, np. zwierzęta, zabawki, rzeczy do ubrania,d) w sytuacjach trudnych i wymagających wysiłku intelektualnego zachowuje się rozumnie,

dąży do wykonania zadania,e) wyprowadza kierunki od siebie i innych osób; określa położenie obiektów względem

obranego obiektu; orientuje się na kartce papieru, aby odnajdować informacje (np. w le-wym górnym rogu) i rysować strzałki we właściwym kierunku,

f) dostrzega symetrię (np. w rysunku motyla); zauważa, że jedna fi gura jest powiększeniem lub pomniejszeniem drugiej; kontynuuje regularny wzór (np. szlaczek);

2) w zakresie liczenia i sprawności rachunkowych:a) sprawnie liczy obiekty (dostrzega regularności dziesiątkowego systemu liczenia), wymie-

nia kolejne liczebniki od wybranej liczby, także wspak (zakres do 20); zapisuje liczby cyframi (zakres do 10),

www.wsip.pl 75


b) wyznacza sumy (dodaje) i różnice (odejmuje) manipulując obiektami lub rachując na zbiorach zastępczych, np. na palcach; sprawnie dodaje i odejmuje w zakresie do 10, po-prawnie zapisuje te działania,

c) radzi sobie w sytuacjach życiowych, których pomyślne zakończenie wymaga dodawania lub odejmowania,

d) zapisuje rozwiązanie zadania z treścią przedstawionego słownie w konkretnej sytuacji, stosując zapis cyfrowy i znaki działań;

3) w zakresie pomiaru:a) długości: mierzy długość posługując się np. linijką; porównuje długości obiektów,b) ciężaru: potrafi ważyć przedmioty; różnicuje przedmioty cięższe, lżejsze; wie, że towar

w sklepie jest pakowany według wagi,c) płynów: odmierza płyny kubkiem i miarką litrową,d) czasu: nazywa dni w tygodniu i miesiące w roku; orientuje się, do czego służy kalendarz

i potrafi z niego korzystać; rozpoznaje czas na zegarze w takim zakresie, który pozwala mu orientować się w ramach czasowych szkolnych zajęć i domowych obowiązków;

4) w zakresie obliczeń pieniężnych:a) zna będące w obiegu monety i banknot o wartości 10 zł; zna wartość nabywczą monet

i radzi sobie w sytuacji kupna i sprzedaży,b) zna pojęcie długu i konieczność spłacenia go.

8. Zajęcia komputerowe. Uczeń kończący klasę I:1) posługuje się komputerem w podstawowym zakresie: uruchamia program, korzystając z my-

szy i klawiatury;2) wie, jak trzeba korzystać z komputera, żeby nie narażać własnego zdrowia;3) stosuje się do ograniczeń dotyczących korzystania z komputera.

9. Zajęcia techniczne. Wychowanie do techniki (poznawanie urządzeń, obsługiwanie i szanowanie ich) i działalność konstrukcyjna dzieci. Uczeń kończący klasę I:1) w zakresie wychowania technicznego:

a) wie, jak ludzie wykorzystywali dawniej i dziś siły przyrody (wiatr, wodę); majsterkuje (np. latawce, wiatraczki, tratwy),

b) zna ogólne zasady działania urządzeń domowych (np. latarki, odkurzacza, zegara), posłu-guje się nimi, nie psując ich,

c) buduje z różnorodnych przedmiotów dostępnych w otoczeniu np. szałas, namiot, wagę, tor przeszkód; w miarę możliwości konstruuje urządzenia techniczne z gotowych zesta-wów do montażu np. dźwigi, samochody, samoloty, statki, domy;

2) w zakresie dbałości o bezpieczeństwo własne i innych: a) utrzymuje porządek wokół siebie (na swoim stoliku, w sali zabaw, szatni i w ogrodzie),

sprząta po sobie i pomaga innym w utrzymywaniu porządku,b) zna zagrożenia wynikające z niewłaściwego używania narzędzi i urządzeń technicznych,c) wie, jak należy bezpiecznie poruszać się na drogach (w tym na rowerze) i korzystać ze

środków komunikacji; wie, jak trzeba zachować się w sytuacji wypadku, np. umie powia-domić dorosłych, zna telefony alarmowe.

10. Wychowanie fi zyczne. Kształtowanie sprawności fi zycznej dzieci i edukacja zdrowotna. Uczeń kończący klasę I:

1) uczestniczy w zajęciach rozwijających sprawność fi zyczną, zgodnie z regułami;2) potrafi :

a) chwytać piłkę, rzucać nią do celu i na odległość, toczyć ją i kozłować, b) pokonywać przeszkody naturalne i sztuczne,c) wykonywać ćwiczenia równoważne;

3) dba o to, aby prawidłowo siedzieć w ławce, przy stole itp.;

76


4) wie, że choroby są zagrożeniem dla zdrowia i że można im zapobiegać poprzez: szczepienia ochronne, właściwe odżywianie się, aktywność fi zyczną, przestrzeganie higieny; właściwie zachowuje się w sytuacji choroby;

5) wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych (np. środ-ków czystości, środków ochrony roślin);

6) wie, że dzieci niepełnosprawne znajdują się w trudnej sytuacji i pomaga im.

Podane umiejętności dotyczą dzieci o prawidłowym rozwoju fi zycznym. Umiejętności dzieci niepełnosprawnych ustala się stosownie do ich możliwości.

11. Etyka. Przybliżanie dzieciom ważnych wartości etycznych na podstawie baśni, bajek i opowia-dań, a także obserwacji życia codziennego. Uczeń kończący klasę I:1) przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej (współpracuje w zabawach

i w sytuacjach zadaniowych) oraz w świecie dorosłych (grzecznie zwraca się do innych, ustę-puje osobom starszym miejsca w autobusie, podaje upuszczony przedmiot itp.);

2) wie, że nie można dążyć do zaspokojenia swoich pragnień kosztem innych; nie niszczy otoczenia;3) zdaje sobie sprawę z tego, jak ważna jest prawdomówność, stara się przeciwstawiać kłamstwu

i obmowie;4) wie, że nie wolno zabierać cudzej własności bez pozwolenia, pamięta o oddawaniu pożyczo-

nych rzeczy i nie niszczy ich;5) niesie pomoc potrzebującym, także w sytuacjach codziennych;6) wie, że ludzie żyją w różnych warunkach i dlatego nie należy chwalić się bogactwem, ani

dokuczać dzieciom, które wychowują się w trudniejszych warunkach.

II. Treści nauczania – wymagania szczegółowe na koniec klasy III szkoły podstawowej1. Edukacja polonistyczna. Uczeń kończący klasę III:

1) korzysta z informacji:a) uważnie słucha wypowiedzi i korzysta z przekazywanych informacji,b) czyta i rozumie teksty przeznaczone dla dzieci na I etapie edukacyjnym i wyciąga z nich

wnioski,c) wyszukuje w tekście potrzebne informacje i w miarę możliwości korzysta ze słowników

i encyklopedii przeznaczonych dla dzieci na I etapie edukacyjnym,d) zna formy użytkowe: życzenia, zaproszenie, zawiadomienie, list, notatka do kroniki; po-

trafi z nich korzystać;2) analizuje i interpretuje teksty kultury:

a) przejawia wrażliwość estetyczną, rozszerza zasób słownictwa poprzez kontakt z dziełami literackimi,

b) w tekście literackim zaznacza wybrane fragmenty, określa czas i miejsce akcji, wskazuje głównych bohaterów,

c) czyta teksty i recytuje wiersze z uwzględnieniem interpunkcji i intonacji,d) ma potrzebę kontaktu z literaturą i sztuką dla dzieci, czyta wybrane przez siebie i wskaza-

ne przez nauczyciela książki, wypowiada się na ich temat,e) pod kierunkiem nauczyciela korzysta z podręczników i zeszytów ćwiczeń oraz innych

środków dydaktycznych; 3) tworzy wypowiedzi:

a) w formie ustnej i pisemnej: kilkuzdaniową wypowiedź, krótkie opowiadanie i opis, list prywatny, życzenia, zaproszenie,

b) dobiera właściwe formy komunikowania się w różnych sytuacjach społecznych,c) uczestniczy w rozmowach: zadaje pytania, udziela odpowiedzi i prezentuje własne zda-

nie; poszerza zakres słownictwa i struktur składniowych,d) dba o kulturę wypowiadania się; poprawnie artykułuje głoski, akcentuje wyrazy, stosuje

pauzy i właściwą intonację w zdaniu oznajmującym, pytającym i rozkazującym; stosuje formuły grzecznościowe,

www.wsip.pl 77


e) dostrzega różnicę pomiędzy literą i głoską; dzieli wyrazy na sylaby; oddziela wyrazy w zdaniu, zdania w tekście,

f) pisze czytelnie i estetycznie (przestrzega zasad kaligrafi i), dba o poprawność gramatycz-ną, ortografi czną oraz interpunkcyjną,

g) przepisuje teksty, pisze z pamięci i ze słuchu; w miarę swoich możliwości samodzielnie realizuje pisemne zadania domowe.

2. Język obcy nowożytny. Uczeń kończący klasę III:1) wie, że ludzie posługują się różnymi językami i że chcąc się z nimi porozumieć, trzeba na-

uczyć się ich języka (motywacja do nauki języka obcego);2) reaguje werbalnie i niewerbalnie na proste polecenia nauczyciela;3) rozumie wypowiedzi ze słuchu:

a) rozróżnia znaczenie wyrazów o podobnym brzmieniu, b) rozpoznaje zwroty stosowane na co dzień i potrafi się nimi posługiwać, c) rozumie ogólny sens krótkich opowiadań i baśni przedstawianych także za pomocą obra-

zów, gestów,d) rozumie sens prostych dialogów w historyjkach obrazkowych (także w nagraniach audio

i video);4) czyta ze zrozumieniem wyrazy i proste zdania;5) zadaje pytania i udziela odpowiedzi w ramach wyuczonych zwrotów, recytuje wiersze, ry-

mowanki i śpiewa piosenki, nazywa obiekty z otoczenia i opisuje je, bierze udział w mini przedstawieniach teatralnych;

6) przepisuje wyrazy i zdania;7) w nauce języka obcego nowożytnego potrafi korzystać ze słowników obrazkowych, książe-

czek, środków multimedialnych; 8) współpracuje z rówieśnikami w trakcie nauki.

3. Edukacja muzyczna. Uczeń kończący klasę III:1) w zakresie odbioru muzyki:

a) zna i stosuje następujące rodzaje aktywności muzycznej: − śpiewa w zespole piosenki ze słuchu (nie mniej niż 10 utworów w roku szkolnym);

śpiewa z pamięci hymn narodowy,− ra na instrumentach perkusyjnych (proste rytmy i wzory rytmiczne) oraz melodycz-

nych (proste melodie i akompaniamenty), − realizuje sylabami rytmicznymi, gestem oraz ruchem proste rytmy i wzory rytmiczne;

reaguje ruchem na puls rytmiczny i jego zmiany, zmiany tempa, metrum i dynamiki (maszeruje, biega, podskakuje),

− tańczy podstawowe kroki i fi gury krakowiaka, polki oraz innego, prostego tańca ludowego,b) rozróżnia podstawowe elementy muzyki (melodia, rytm, wysokość dźwięku, akompania-

ment, tempo, dynamika) i znaki notacji muzycznej (wyraża ruchowo czas trwania warto-ści rytmicznych, nut i pauz),

c) aktywnie słucha muzyki i określa jej cechy: rozróżnia i wyraża środkami pozamuzycznymi charakter emocjonalny muzyki, rozpoznaje utwory wykonane: solo i zespołowo, na chór i orkiestrę; orientuje się w rodzajach głosów ludzkich (sopran, bas) oraz w instrumentach muzycznych (fortepian, gitara, skrzypce, trąbka, fl et, perkusja); rozpoznaje podstawowe formy muzyczne – AB, ABA (wskazuje ruchem lub gestem ich kolejne części);

2) w zakresie tworzenia muzyki: a) tworzy proste ilustracje dźwiękowe do tekstów i obrazów oraz improwizacje ruchowe do

muzyki,b) improwizuje głosem i na instrumentach według ustalonych zasad,c) wykonuje proste utwory, interpretuje je zgodnie z ich rodzajem i funkcją.

4. Edukacja plastyczna. Uczeń kończący klasę III:1) w zakresie percepcji sztuki:

78


a) określa swoją przynależność kulturową poprzez kontakt z wybranymi dziełami sztuki, za-bytkami i z tradycją w środowisku rodzinnym, szkolnym i lokalnym; uczestniczy w życiu kulturalnym tych środowisk, wie o istnieniu placówek kultury działających na ich rzecz,

b) korzysta z przekazów medialnych; stosuje ich wytwory w swojej działalności twórczej (zgodnie z elementarną wiedzą o prawach autora);

2) w zakresie ekspresji przez sztukę:a) podejmuje działalność twórczą posługując się takimi środkami wyrazu plastycznego, jak:

kształt, barwa, faktura, w kompozycji na płaszczyźnie i w przestrzeni (stosując określone materiały, narzędzia i techniki plastyczne),

b) realizuje proste projekty w zakresie form użytkowych, w tym służące kształtowaniu włas-nego wizerunku i otoczenia oraz upowszechnianiu kultury w środowisku szkolnym (sto-sując określone narzędzia i wytwory przekazów medialnych);

3) w zakresie recepcji sztuki:a) rozróżnia takie dziedziny działalności twórczej człowieka, jak: architektura, sztuki pla-

styczne oraz inne określone dyscypliny sztuki (fotografi ka, fi lm) i przekazy medialne (te-lewizja, Internet), a także rzemiosło artystyczne i sztukę ludową,

b) rozpoznaje wybrane dzieła architektury i sztuk plastycznych należące do polskiego i eu-ropejskiego dziedzictwa kultury; opisuje ich cechy charakterystyczne (posługując się ele-mentarnymi terminami właściwymi dla tych dziedzin działalności twórczej).

5. Edukacja społeczna. Uczeń kończący klasę III:1) odróżnia dobro od zła, stara się być sprawiedliwym i prawdomównym; nie krzywdzi słab-

szych i pomaga potrzebującym;2) identyfi kuje się ze swoją rodziną i jej tradycjami; podejmuje obowiązki domowe i rzetelnie je

wypełnia; rozumie co to jest sytuacja ekonomiczna rodziny i wie, że trzeba do niej dostoso-wać swe oczekiwania;

3) wie, jak należy zachowywać się w stosunku do dorosłych i rówieśników (formy grzecznoś-ciowe); rozumie potrzebę utrzymywania dobrych relacji z sąsiadami w miejscu zamieszkania; jest chętny do pomocy, respektuje prawo innych do pracy i wypoczynku;

4) jest tolerancyjny wobec osób innej narodowości, tradycji kulturowej itp.; wie, że wszyscy ludzie mają równe prawa;

5) zna prawa ucznia i jego obowiązki (w tym zasady bycia dobrym kolegą), respektuje je; uczest-niczy w szkolnych wydarzeniach;

6) zna najbliższą okolicę, jej ważniejsze obiekty, tradycje; wie w jakim regionie mieszka; uczest-niczy w wydarzeniach organizowanych przez lokalną społeczność;

7) zna symbole narodowe (barwy, godło, hymn narodowy) i najważniejsze wydarzenia histo-ryczne; orientuje się w tym, że są ludzie szczególnie zasłużeni dla miejscowości, w której mieszka, dla Polski i świata;

8) wie, jak ważna jest praca w życiu człowieka; wie, jaki zawód wykonują jego najbliżsi i zna-jomi; czym zajmuje się np. kolejarz, aptekarz, policjant, weterynarz;

9) zna zagrożenia ze strony ludzi; potrafi powiadomić dorosłych o wypadku, zagrożeniu, niebez-pieczeństwie; zna numery telefonów: pogotowia ratunkowego, straży pożarnej, policji oraz ogólnopolski numer alarmowy 112.

6. Edukacja przyrodnicza. Uczeń kończący klasę III:1) obserwuje i prowadzi proste doświadczenia przyrodnicze, analizuje je i wiąże przyczynę ze

skutkiem;2) opisuje życie w wybranych ekosystemach: w lesie, ogrodzie, parku, łące i zbiornikach wodnych;3) nazywa charakterystyczne elementy typowych krajobrazów Polski: nadmorskiego, nizinnego,

górskiego;4) wymienia zwierzęta i rośliny typowe dla wybranych regionów Polski; rozpoznaje i nazywa

niektóre zwierzęta egzotyczne;5) wyjaśnia zależności funkcjonowania przyrody od pór roku;6) podejmuje działania na rzecz ochrony przyrody w swoim środowisku; wie, jakie zniszczenia w przy-

rodzie powoduje człowiek (wypalanie łąk, zaśmiecanie lasów, nadmierny hałas, kłusownictwo);

www.wsip.pl 79


7) zna wpływ przyrody nieożywionej na życie ludzi, zwierząt i roślin:a) wpływ światła słonecznego na cykliczność życia na Ziemi, b) znaczenie powietrza i wody dla życia, c) znaczenie wybranych skał i minerałów dla człowieka (np. węgla i gliny);

8) nazywa części ciała i organy wewnętrzne zwierząt i ludzi (np. serce, płuca, żołądek);9) zna podstawowe zasady racjonalnego odżywiania się; rozumie konieczność kontrolowania

stanu zdrowia i stosuje się do zaleceń stomatologa i lekarza;10) dba o zdrowie i bezpieczeństwo swoje i innych (w miarę swoich możliwości); orientuje się

w zagrożeniach ze strony roślin i zwierząt, a także w zagrożeniach typu burza, huragan, śnie-życa, lawina, powódź, itp.; wie, jak trzeba zachować się w takich sytuacjach.

7. Edukacja matematyczna. Uczeń kończący klasę III:1) liczy (w przód i w tył) od danej liczby po 1, dziesiątkami od danej liczby w zakresie 100

i setkami od danej liczby w zakresie 1000;2) zapisuje cyframi i odczytuje liczby w zakresie 1000;3) porównuje dowolne dwie liczby w zakresie 1000 (słownie i z użyciem znaków <, >, =);4) dodaje i odejmuje liczby w zakresie 100 (bez algorytmów działań pisemnych); sprawdza

wyniki odejmowania za pomocą dodawania;5) podaje z pamięci iloczyny w zakresie tabliczki mnożenia; sprawdza wyniki dzielenia za po-

mocą mnożenia;6) rozwiązuje łatwe równania jednodziałaniowe z niewiadomą w postaci okienka (bez przeno-

szenia na drugą stronę);7) rozwiązuje zadania tekstowe wymagające wykonania jednego działania (w tym zadania na

porównywanie różnicowe, ale bez porównywania ilorazowego);8) wykonuje łatwe obliczenia pieniężne (cena, ilość, wartość) i radzi sobie w sytuacjach co-

dziennych wymagających takich umiejętności;9) mierzy i zapisuje wynik pomiaru długości, szerokości i wysokości przedmiotów oraz odległo-

ści; posługuje się jednostkami: milimetr, centymetr, metr; wykonuje łatwe obliczenia dotyczące tych miar (bez zamiany jednostek i wyrażeń dwumianowanych w obliczeniach formalnych); używa pojęcia kilometr w sytuacjach życiowych, np. jechaliśmy autobusem 27 kilometrów (bez zamiany na metry);

10) waży przedmioty, używając określeń: kilogram, pół kilograma, dekagram, gram; wykonuje łatwe obliczenia, używając tych miar (bez zamiany jednostek i bez wyrażeń dwumianowa-nych w obliczeniach formalnych);

11) odmierza płyny różnymi miarkami; używa określeń: litr, pół litra, ćwierć litra;12) odczytuje temperaturę (bez konieczności posługiwania się liczbami ujemnymi, np. 5 stopni

mrozu, 3 stopnie poniżej zera);13) odczytuje i zapisuje liczby w systemie rzymskim od I do XII;14) podaje i zapisuje daty; zna kolejność dni tygodnia i miesięcy; porządkuje chronologicznie

daty; wykonuje obliczenia kalendarzowe w sytuacjach życiowych;15) odczytuje wskazania zegarów: w systemach: 12- i 24-godzinnym, wyświetlających cyfry i ze

wskazówkami; posługuje się pojęciami: godzina, pół godziny, kwadrans, minuta; wykonuje proste obliczenia zegarowe (pełne godziny);

16) rozpoznaje i nazywa koła, kwadraty, prostokąty i trójkąty (również nietypowe, położone w różny sposób oraz w sytuacji, gdy fi gury zachodzą na siebie); rysuje odcinki o podanej długości; oblicza obwody trójkątów, kwadratów i prostokątów (w centymetrach);

17) rysuje drugą połowę fi gury symetrycznej; rysuje fi gury w powiększeniu i pomniejszeniu; kontynuuje regularność w prostych motywach (np. szlaczki, rozety).

8. Zajęcia komputerowe. Uczeń kończący klasę III:1) umie obsługiwać komputer:

a) posługuje się myszą i klawiaturą, b) poprawnie nazywa główne elementy zestawu komputerowego;

80


2) posługuje się wybranymi programami i grami edukacyjnymi, rozwijając swoje zainteresowa-nia; korzysta z opcji w programach;

3) wyszukuje i korzysta z informacji: a) przegląda wybrane przez nauczyciela strony internetowe (np. stronę swojej szkoły), b) dostrzega elementy aktywne na stronie internetowej, nawiguje po stronach w określonym

zakresie, c) odtwarza animacje i prezentacje multimedialne;

4) tworzy teksty i rysunki: a) wpisuje za pomocą klawiatury litery, cyfry i inne znaki, wyrazy i zdania, b) wykonuje rysunki za pomocą wybranego edytora grafi ki, np. z gotowych fi gur;

5) zna zagrożenia wynikające z korzystania z komputera, Internetu i multimediów:a) wie, że praca przy komputerze męczy wzrok, nadwyręża kręgosłup, ogranicza kontakty

społeczne, b) ma świadomość niebezpieczeństw wynikających z anonimowości kontaktów i podawania

swojego adresu, c) stosuje się do ograniczeń dotyczących korzystania z komputera, Internetu i multimediów.

9. Zajęcia techniczne. Uczeń kończący klasę III:1) zna środowisko techniczne na tyle, że:

a) orientuje się w sposobach wytwarzania przedmiotów codziennego użytku („jak to zrobio-no?”): meble, domy, samochody, sprzęt gospodarstwa domowego,

b) rozpoznaje rodzaje maszyn i urządzeń: transportowych (samochody, statki, samoloty), wytwórczych (narzędzia, przyrządy), informatycznych (komputer, laptop, telefon komór-kowy); orientuje się w rodzajach budowli (budynki mieszkalne, biurowe, przemysłowe, mosty, tunele, wieże) i urządzeń elektrycznych (latarka, prądnica rowerowa),

c) określa wartość urządzeń technicznych z punktu widzenia cech użytkowych (łatwa lub trudna obsługa), ekonomicznych (tanie lub drogie w zakupie i użytkowaniu), estetycznych (np. ładne lub brzydkie);

2) realizuje „drogę” powstawania przedmiotów od pomysłu do wytworu:a) przedstawia pomysły rozwiązań technicznych: planuje kolejne czynności, dobiera odpo-

wiednie materiały (papier, drewno, metal, tworzywo sztuczne, materiały włókiennicze) oraz narzędzia,

b) rozumie potrzebę organizowania działania technicznego: pracy indywidualnej i zespołowej, c) posiada umiejętności:

− odmierzania potrzebnej ilości materiału, − cięcia papieru, tektury itp., − montażu modeli papierowych i z tworzyw sztucznych, korzystając z prostych instrukcji

i schematów rysunkowych, np. buduje latawce, makiety domów, mostów, modele samochodów, samolotów i statków,

− w miarę możliwości, montażu obwodów elektrycznych, szeregowych i równoległych z wykorzystaniem gotowych zestawów;

3) dba o bezpieczeństwo własne i innych:a) utrzymuje ład i porządek w miejscu pracy,b) właściwie używa narzędzi i urządzeń technicznych,c) wie, jak należy bezpiecznie poruszać się po drogach (w tym na rowerze) i korzystać ze

środków komunikacji; wie, jak trzeba zachować się w sytuacji wypadku.10. Wychowanie fi zyczne i edukacja zdrowotna. Uczeń kończący klasę III:

1) w zakresie sprawności fi zycznej: a) realizuje marszobieg trwający co najmniej 15 minut,b) umie wykonać próbę siły mięśni brzucha oraz próbę gibkości dolnego odcinka kręgosłupa;

2) w zakresie treningu zdrowotnego: a) przyjmuje pozycje wyjściowe i ustawienia do ćwiczeń oraz wykonuje przewrót w przód,b) skacze przez skakankę, wykonuje przeskoki jednonóż i obunóż nad niskimi przeszkodami,c) wykonuje ćwiczenia równoważne bez przyboru, z przyborem i na przyrządzie;

www.wsip.pl 81


3) w zakresie sportów całego życia i wypoczynku:a) posługuje się piłką: rzuca, chwyta, kozłuje, odbija i prowadzi ją,b) jeździ np. na rowerze, wrotkach; przestrzega zasad poruszania się po drogach, c) bierze udział w zabawach, mini grach i grach terenowych, zawodach sportowych, respek-

tując reguły i podporządkowując się decyzjom sędziego,d) wie, jak należy zachować się w sytuacjach zwycięstwa i radzi sobie z porażkami w miarę

swoich możliwości;4) w zakresie bezpieczeństwa i edukacji zdrowotnej:

a) dba o higienę osobistą i czystość odzieży,b) wie, jakie znaczenie dla zdrowia ma właściwe odżywianie się oraz aktywność fi zyczna,c) wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych

niezgodnie z przeznaczeniem, d) dba o prawidłową postawę, np. siedząc w ławce, przy stole,e) przestrzega zasad bezpiecznego zachowania się w trakcie zajęć ruchowych; posługuje się

przyborami sportowymi zgodnie z ich przeznaczeniem,f) potrafi wybrać bezpieczne miejsce do zabaw i gier ruchowych; wie, do kogo zwrócić się

o pomoc w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia.

11. Etyka. Uczeń kończący klasę III:1) rozumie, że ludzie mają równe prawa, niezależnie od tego, gdzie się urodzili, jak wyglądają,

jaką religię wyznają, jaki mają status materialny; okazuje szacunek osobom starszym;2) zastanawia się na tym, na co ma wpływ, na czym mu zależy, do czego może dążyć, nie krzyw-

dząc innych; stara się nieść pomoc potrzebującym;3) wie, na czym polega prawdomówność i jak ważna jest odwaga przeciwstawiania się kłam-

stwu i obmowie; potrafi z tej perspektywy oceniać zachowania bohaterów baśni, opowiadań, legend, komiksów;

4) wie, że nie można zabierać cudzej własności i stara się tego przestrzegać; wie, że należy naprawić wyrządzoną szkodę; dostrzega, kiedy postaci z baśni, opowiadań, legend, komiksów nie przestrzegają reguły „nie kradnij”;

5) starannie dobiera przyjaciół i pielęgnuje przyjaźnie w miarę swoich możliwości; 6) wie, że jest częścią przyrody, chroni ją i szanuje; nie niszczy swojego otoczenia.

12. Język mniejszości narodowej lub etnicznej. Uczeń kończący klasę III:1) odbiera wypowiedzi:

a) uważnie słucha przekazywanych informacji i korzysta z nich,b) czyta ze zrozumieniem teksty literackie oraz informacyjne dostępne na I etapie edukacyjnym,c) wyciąga wnioski z przesłanek zawartych w tekście,d) wyszukuje w tekście potrzebne informacje, stara się korzystać ze słowników i encyklopedii,e) stosuje i zna rolę form użytkowych (np. życzenia, zaproszenie, zawiadomienie, list, notat-

ka do kroniki) i grzecznościowych w kontaktach międzyludzkich;2) tworzy wypowiedzi:

a) wypowiada się w różnych formach języka mówionego i pisanego (kilkuzdaniowa wypo-wiedź, krótkie opowiadanie i opis, list, życzenia, zaproszenie),

b) przejawia wrażliwość estetyczną w wypowiedziach inspirowanych twórczością dla dzie-ci; tworzy, przekształca i rozwija swoje wypowiedzi,

c) dobiera właściwe formy komunikowania się w różnych sytuacjach społecznych,d) uczestniczy w rozmowach: zadaje pytania, udziela odpowiedzi i prezentuje własne zdanie,e) zna alfabet: rozróżnia litery, głoski i znaki fonetyczne; dzieli wyrazy na sylaby; oddziela

wyrazy w zdaniu, oddziela zdania w tekście i poprawnie je zapisuje (zgodnie z elementar-nymi zasadami ortografi i i interpunkcji),

f) pisze czytelnie i estetycznie,g) przepisuje teksty, pisze z pamięci i ze słuchu; w miarę swoich możliwości samodzielnie

realizuje pisemne zadania domowe,h) rozszerza zasób słownictwa poprzez kontakt z tekstami literackimi i innymi tekstami kultury;

82


3) analizuje i interpretuje teksty kultury:a) w tekście literackim wybiera określone fragmenty, określa czas i miejsce akcji, wskazuje

głównych bohaterów,b) czyta i recytuje z uwzględnieniem interpunkcji i intonacji,c) wykorzystuje teksty literackie do tworzenia wypowiedzi kreatywnych,d) czyta wskazane teksty literackie i wypowiada się na ich temat,e) jest przygotowany do w miarę samodzielnego korzystania z podręczników i zeszytów

ćwiczeń oraz innych środków dydaktycznych.

13. Język regionalny – język kaszubski. Uczeń kończący klasę III:1) poznaje elementy przyrody, kultury materialnej i duchowej Kaszub (podczas zajęć i podczas

wycieczek):a) buduje swoją świadomość językową w zakresie języka kaszubskiego,b) wie, że ludzie posługują się różnymi językami,c) wie, że Kaszuby to region o bogatej historii, charakterystycznej przyrodzie, ciekawym

ukształtowaniu geografi cznym;2) odbiera wypowiedzi w języku kaszubskim i wykorzystuje pod kierunkiem nauczyciela in-

formacje w nich zawarte; rozumie proste i krótkie wypowiedzi ustne o tematyce związanej z życiem codziennym:a) obdarza uwagą rówieśników i dorosłych, słucha ich wypowiedzi i chce zrozumieć, co

przekazują,b) rozumie sens pisania oraz czytania i orientuje się w oznaczeniach: uproszczone rysunki,

piktogramy, znaki informacyjne i napisy, strzałki,c) interesuje się książką i czytaniem; słucha w skupieniu czytanych utworów (baśni, opowia-

dań, wierszy, krótkich historyjek),d) rozumie proste polecenia w języku kaszubskim i właściwie na nie reaguje,e) rozumie sens opowiedzianych w języku kaszubskim historyjek, gdy są wspierane obraz-

kami, gestami, przedmiotami,f) uważnie słucha przekazywanych informacji i korzysta z nich,g) rozumie wypowiedzi ze słuchu: rozróżnia dźwięki w wyrazach o podobnym brzmieniu;

rozpoznaje zwroty stosowane na co dzień; rozumie ogólny sens krótkich oraz łatwych opowiadań i baśni kaszubskich przedstawionych za pomocą obrazów, gestów i przedmio-tów; rozumie sens prostych dialogów w historyjkach obrazkowych (także w nagraniach audio i video);

3) powtarza słowa i proste wypowiedzi w języku kaszubskim; posługuje się podstawowym za-sobem środków językowych:a) mówi tak, aby inni rozumieli to, co chce powiedzieć,b) posiada umiejętność pisania i czytania w zakresie wszystkich liter alfabetu kaszubskiego,c) czyta proste, krótkie teksty przeznaczone dla dzieci na I etapie edukacyjnym,d) pisze proste, krótkie zdania, ze szczególnym uwzględnieniem estetyki i poprawności gra-fi cznej pisma,

e) zna podstawowe pojęcia z zakresu wiedzy o języku, jak: wyraz, głoska, litera, sylaba, zda-nie, alfabet: rozróżnia litery i głoski; dzieli wyrazy na sylaby; oddziela wyrazy w zdaniu, zdania w tekście i poprawnie je zapisuje (zgodnie z elementarnymi zasadami ortografi i i interpunkcji),

f) nazywa obiekty w najbliższym otoczeniu,g) czyta ze zrozumieniem proste teksty literackie przeznaczone dla dzieci na I etapie eduka-

cyjnym,h) przepisuje teksty, pisze z pamięci,i) rozszerza zasób słownictwa;

4) ilustruje usłyszany tekst:a) uczestniczy w dramie, ilustruje zachowania bohatera literackiego lub wymyślonego – mi-

miką, gestem, ruchem,

www.wsip.pl 83


b) rozumie umowne znaczenie rekwizytu i umie posłużyć się nim w odgrywanej scence,c) tworzy ilustracje do przeczytanego tekstu;

5) wygłasza z pamięci krótkie teksty w języku kaszubskim:a) recytuje wierszyki i rymowanki, śpiewa piosenki z repertuaru dziecięcego,b) czyta i recytuje teksty kaszubskie z uwzględnieniem interpunkcji i intonacji.

Zalecane warunki i sposób realizacji.

1. Dla zapewnienia ciągłości wychowania i kształcenia, nauczyciele uczący w klasie I szkoły podstawowej obowiązani są znać podstawę programową wychowania przedszkolnego.

2. Należy zadbać o adaptację dzieci do warunków szkolnych, w tym o ich poczucie bezpieczeństwa. Czas trwania okresu adaptacyjnego określa nauczyciel, biorąc pod uwagę potrzeby dzieci.

3. Sale lekcyjne powinny składać się z dwóch części: edukacyjnej (wyposażonej w tablicę, stoliki itp.) i rekreacyjnej (odpowiednio do tego przystosowanej). Zalecane jest wyposażenie sal w pomoce dydaktyczne i przedmioty potrzebne do zajęć (np. liczmany), sprzęt audiowizualny, komputery z dostępem do Internetu, gry i zabawki dydaktyczne, kąciki tematyczne (np. przyrody), biblioteczkę itp. Uczeń powinien mieć możliwość pozostawienia w szkole części swoich podręczników i przyborów szkolnych.

4. Wskazane jest, aby edukacja w klasach I–III szkoły podstawowej odbywała się w zespołach rówieśniczych liczących nie więcej niż 26 osób.

5. Edukacja w klasach I–III szkoły podstawowej realizowana jest w formie kształcenia zintegrowanego. Ze względu na prawidłowości rozwoju umysłowego dzieci, treści nauczania powinny narastać i rozszerzać się w układzie spiralnym tzn. że w każdym następnym roku edukacji wiadomości i umiejętności nabyte przez ucznia mają być powtarzane i pogłębiane, a potem rozszerzane.

6. W klasach I–III szkoły podstawowej edukację dzieci powierza się jednemu nauczycielowi. Prowadzenie zajęć z zakresu edukacji muzycznej, plastycznej, wychowania fi zycznego, zajęć komputerowych i języka obcego nowożytnego można powierzyć nauczycielom posiadającym odpowiednie kwalifi kacje w tym zakresie. Prowadzenie zajęć z zakresu edukacji zdrowotnej można powierzyć specjaliście z zakresu zdrowia publicznego lub dietetyki, pielęgniarce lub higienistce szkolnej.

7. Edukacja polonistyczna. W początkowym okresie nauki kontynuowany jest, rozpoczęty w przedszkolu, proces kształtowania dojrzałości dzieci do nauki czytania i pisania. Umiejętno-ści te kształtuje się według wybranej metody, dbając o łączenie czytania z pisaniem. W kla-sie I szkoły podstawowej około połowy czasu przeznaczonego na edukację polonistyczną uczniowie mogą zajmować się rysowaniem i pisaniem, siedząc przy stolikach. Trzeba też pamiętać o tym, że klasa I jest pierwszym etapem nauki czytania i pisania, a umiejętności te są intensywnie kształtowane w klasie II i III, tak aby uczniowie kończący klasę III wykazali się umiejętnościami określonymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych w zakresie I etapu edukacyjnego.

8. Ważnym celem edukacji polonistycznej jest rozwijanie u dzieci zamiłowania do czytelnictwa poprzez słuchanie pięknego czytania i rozmawianie o przeczytanych utworach oraz korzystanie z bibliotek (np. biblioteki szkolnej). Dobór utworów ma uwzględnić następujące gatunki literatury dziecięcej: baśnie, bajki, legendy, opowiadania, wiersze, komiksy – przy wyborze należy kierować się realnymi umiejętnościami czytelniczymi dzieci, a także potrzebami wychowawczymi i edukacyjnymi. Dzieci powinny uczyć się na pamięć wierszy, fragmentów prozy, tekstów piosenek itp.

9. Edukacja matematyczna. W pierwszych miesiącach nauki w centrum uwagi jest wspomaganie rozwoju czynności umysłowych ważnych dla uczenia się matematyki. Dominującą formą zajęć

84


są w tym czasie zabawy, gry i sytuacje zadaniowe, w których dzieci manipulują specjalnie dobranymi przedmiotami, np. liczmanami. Następnie dba się o budowanie w umysłach dzieci pojęć liczbowych i sprawności rachunkowych na sposób szkolny. Dzieci mogą korzystać z zeszytów ćwiczeń najwyżej przez jedną czwartą czasu przeznaczonego na edukację matematyczną. Przy układaniu i rozwiązywaniu zadań trzeba zadbać o wstępną matematyzację: dzieci rozwiązują zadania matematyczne manipulując przedmiotami lub obiektami zastępczymi, potem zapisują rozwiązanie.

10. Wiedza przyrodnicza nie może być kształtowana wyłącznie na podstawie pakietów edukacyjnych, informacji z Internetu oraz z innych tego typu źródeł. Edukacja przyrodnicza powinna być realizowana także w naturalnym środowisku poza szkołą. W sali lekcyjnej powinny być kąciki przyrody. Jeżeli w szkole nie ma warunków do prowadzenia hodowli roślin i zwierząt, trzeba organizować dzieciom zajęcia w ogrodzie botanicznym, w gospodarstwie rolnym itp.

11. Zajęcia komputerowe należy rozumieć dosłownie jako zajęcia z komputerami, prowadzone w korelacji z pozostałymi obszarami edukacji. Należy zadbać o to, aby w sali lekcyjnej było kilka kompletnych zestawów komputerowych z oprogramowaniem odpowiednim do wieku, możliwości i potrzeb uczniów. Komputery w klasach I–III szkoły podstawowej są wykorzystywane jako urządzenia, które wzbogacają proces nauczania i uczenia się o teksty, rysunki i animacje tworzone przez uczniów, kształtują ich aktywność (gry i zabawy), utrwalają umiejętności (programy edukacyjne na płytach i w sieci), rozwijają zainteresowania itp. Uczniom klas I–III należy umożliwić korzystanie ze szkolnej pracowni komputerowej. Zaleca się, aby podczas zajęć, uczeń miał do swojej dyspozycji osobny komputer z dostępem do Internetu.

12. Język obcy nowożytny. Zalecane jest organizowanie dzieciom również pozalekcyjnych form nauki języka obcego nowożytnego np. zajęć w szkolnym klubie, spotkań czytelniczych w bibliotece, seansów fi lmowych w świetlicy szkolnej itp.

13. Edukacja muzyczna. Oprócz zajęć typowo muzycznych zaleca się włączanie muzyki do codziennych zajęć szkolnych jako tło tematu, przy organizacji aktywności ruchowej, w celu wyciszenia itp.

14. Wychowanie fi zyczne. Zaleca się, aby zajęcia z dziećmi prowadzone były na boisku, w sali gimnastycznej itp. Czas realizacji tego obszaru kształcenia ma być przeznaczony na rozwijanie sprawności fi zycznej uczniów.

15. Etyka. Ze względu na specyfi kę dziecięcego rozumowania w trakcie zajęć z etyki zaleca się analizę zachowania postaci literackich (z baśni, bajek, opowiadań itp.), fi lmowych i telewizyjnych. Uniknie się wówczas kłopotów wychowawczych wynikających z nadmiernej, nieuzasadnionej i pochopnej nieraz krytyki wydarzeń z udziałem rówieśników.

16. Doceniając rolę edukacji zdrowotnej, treści z tego zakresu zostały umieszczone w wielu obszarach kształcenia, np. w obszarze wychowania fi zycznego, edukacji przyrodniczej i społecznej. Ze względu na dobro uczniów należy zadbać, aby rozumieli oni konieczność oraz mieli nawyk dbania o zdrowie swoje i innych. Powinni także wiedzieć do kogo się zwrócić w razie konieczności udzielania pierwszej pomocy.

17. Każde dziecko jest uzdolnione. Nauczyciel ma odkryć te uzdolnienia i je rozwijać. W trosce o to, aby dzieci odczuwały satysfakcję z działalności twórczej, trzeba stwarzać im warunki do prezentowania swych osiągnięć, np. muzycznych, wokalnych, recytatorskich, tanecznych, sportowych, konstrukcyjnych.

18. Odpowiednio do istniejących potrzeb szkoła organizuje: 1) zajęcia opiekuńcze zapewniające dzieciom interesujące spędzanie czasu, przyjazną atmosferę

i bezpieczeństwo; 2) zajęcia zwiększające szanse edukacyjne uczniów zdolnych oraz uczniów mających trudności

w nauce.

Autorzy - ukw.edu.pl · 1 Daniel Goleman: Inteligencja emocjonalna. Pozna ń 1997, Media Rodzina of...

Documents

Transcript of Autorzy - ukw.edu.pl · 1 Daniel Goleman: Inteligencja emocjonalna. Pozna ń 1997, Media Rodzina of...