John B. Nezlek Poznah, 19.01.2015r.

Szkola Wyzsza Psychologii Spolecznej

Wydzial Zamiejscowy w Poznaniu

Ul. Gen. Kutrzeby 10

61-719 Poznan

e-mail: jbnezl@wm.edi]

Autoreferat

1. Imi^ i nazwisko John Bruce Nezlek

2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe - z podaniem nazwy, miejsca i roku

uznania oraz tytulu rozprawy doktorskiej

1979 Doktorat w dziedzinie psychologii, University of Rochester

Promotor: Ladd Wheeler

Tytul pracy doktorskiej: "Zachowania spoleczne studentow pierwszego

roku: ogolne wzorce, roznice mi?dzyplciowe i zwi^zek z historic

socjalizacji"

1979 Magister psychologii, University of Rochester

Podstawowa specjalizacja: Psychologia spoleczna

Druga specjalizacja: Statystyka i metodologia, Zachowania w

organizacji

Promotor: Ladd Wheeler

1973-1977 Studia (graduate): University of Rochester

1973 Ukonczenie studiow z wyroznieniem w zakresie psychologii

(A.B. w zakresie psychologii i socjologii)

Promotor: Jack Brehm

Tytul wyroznionej pracy: "Wrogosc w zaleznosci od mozliwosci

przeciwdzialania agresji."

1969-1973 Studia (undergraduate): Duke University

3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych

2013-2014 Stypendium Fulbright'a (Fulbright Fellowship), SWPS, Warszawa

2012- SWPS, Wydzial Zamiejscowy w Poznaniu, Adiunkt

2005-2006 Pracownik naukowy (Research Fellow), Katholieke Universiteit

Leuven

1994- Profesor psychologii, College of William & Mary

1985-1994 Associate Professor of Psychology, College of William & Mary

1981-1985 Assistant Professor of Psychology, College of William & Mary

1980-1981 Visiting Assistant Professor of Psychology, Purdue University

1977-1980 Assistant Professor of Psychology, College of William & Mary

4. Wskazanie osifjgnifcia wynikaj^cego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003

r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie

sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.)

Jako swoje glowne osi^gni^cie naukowe uwazam rozwoj i aplikacj? modeli

wielopoziomowych w psychologii spolecznej i psychologii osobowosci. Mimo ze ta

metoda analizy danych ma szerokie zastosowanie, w mojej pracy skupialem si?

przede wszystkim (choc nie wyt^cznie) na zastosowaniach tej metody w badaniach

codziennych ludzkich doswiadczen.

a) tytul osi^gni^cia naukowego

Rozwoj metod badawczych w badaniach codziennych ludzkich doswiadczen oraz

rozwoj analiz wielopoziomowych w psychologii spolecznej i psychologii osobowosci.

b) (autor/autorzy, tytul/tytuly publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa)

Ksiqzki

Nezlek, J. B. (2012). Diary methods for social and personality psychology (Metody

dzienniczkowe w psychologii spolecznej i psychologii osobowosci). London: Sage

Publications.

Nezlek, J. B. (2011). Multilevel modeling for social and personality psychology

{Modelowanie wielopoziomowe w psychologii spolecznej i psychologii osobowosci).

London: Sage Publications.

Artykuty w czasopismach recenzowanych i rozdziafy w ksiqzkach

Nezlek, J. B. (2012). Multilevel modeling of diary-style data. (Modelowanie wielopoziomowe

danych typu dzienniczkowego) W: M . R. Mehl & T. S. Conner (Eds.) Handbook of

research methods for studying daily life. (pp. 357-383). New York: Guilford Press.

Nezlek, J. B. (2010). Multilevel modeling and cross-cultural research (Modelowanie

wielopoziomowe i badania mi^dzykulturowe). W:D. Matsumoto & A. J. R. van de Vijver

(Eds.) Cross-Cultural research methods in psychology, (pp. 299-347). Oxford: Oxford

University Press.

Nezlek, J. B. (2008). An Introduction to multilevel modeling for social and personality

psychology (Wprowadzenie do modelowania wielopoziomowego w psychologii

spolecznej i psychologii osobowosci). Social and Personality Psychology Compass, 2,

842-860.

Nezlek, J. B. (2007). A multilevel framework for understanding relationships among traits,

states, situations, and behaviors. (Wielopoziomowa struktura w relacjach mi^dzy cechami,

stanami, sytuacjami i zachowaniami). European Journal of Personality, 21, 789-810.

Nezlek, J. B. (2007). Multilevel modeling in research on personality (Modelowanie

wielopoziomowe w badaniach osobowosci). W: R. Robins, R. C. Fraley, & R. Krueger

(Eds.) Handbook of research methods in personality psychology (pp. 502-523). New

York: Guilford.

Nezlek, J. B. (2003). Using multilevel random coefficient modeling to analyze social

interaction diary data. (Modelowanie wielopoziomowe z efektem losowym w analizie

pomiarow dzienniczkowych interakcji spolecznych). Journal of Social and Personal

Relationships, 20, 437-469.

Nezlek, J. B. (2001). Multilevel random coefficient analyses of event and interval contingent

data in social and personality psychology research. (Modelowanie wielopoziomowe z

efektem losowym w analizie probek zdarzen i probek czasu w badaniach z psychologii

spolecznej i psychologii osobowosci). Personality and Social Psychology Bidletin, 27,

771-785.

c) omowienie celu naukowego ww. prac/pracy i osi^gni^tych wynikow wraz z

omowieniem ich ewentualnego wykorzystania.

Z racji wyksztalcenia i zamilowania jestem psychologiem spolecznym z silnym

zainteresowaniem roznicami indywidualnymi. Prawdopodobnie jest wi?c najtrafniej

zaklasyfikowac mnie jako psychologa spolecznego i psychologa osobowosci.

W tym kontekscie moja dziaialnosc naukowa jest skupiona przede wszystkim na rozwoju

metod do badah codziennych ludzkich doswiadczen oraz rozwoju modeli statystycznych do

analizy danych zebranych w tego rodzaju badaniach.

Prawdopodobnie najwazniejszym rezultatem tej pracy sq dwie ksiqzki, ktore

opublikowatem w Wydawnictwie Sage, z ktorych jedna dotyczy badah codziennych ludzkich

doswiadczen (Nezlek, 2012, 158 stron), a druga dotyczy zaawansowanych analiz

statystycznych, ktore mogq bye wykorzystane do analizy danych uzyskanych w badaniach

codziennych ludzkich doswiadczen (Nezlek, 2011, 117 stron).

Oprocz rozwijania wspomnianych metod i modeli, opublikowalem rowniez liczne

artykuly opisujqce wyniki badah, ktore realizowalem. Z czasem tez rozszerzylem zakres

mojej pracy badawczej, aby uwzgl?dnic perspektyw? mi^dzykulturowq.

Zainteresowanie codziennymi doswiadczeniami ludzi odzwierciedlajq moje

przekonanie, ze badania w psychologii spolecznej (i innych obszarach psychologii

zorientowanych na badania eksperymentalne) wymagajq uzupelnienia o nielaboratoryjne

badania procesow in vivo. Badania laboratoryjne dostarczajq cennych informacji na temat

procesow psychologicznych, ale z defmicji nie mogq odpowiedziec na pytania: jak cz?sto,

kiedy i gdzie pojawiajq si? te procesy oraz jak wazne jest specyficzne oddzialywanie w

kontekscie roznych innych oddzialywah, ktore pojawiajq si? in vivo.

Na niektore pytania nie mozna odpowiedziec przy uzyciu metod laboratoryjnych,

poniewaz danych odpowiednich do tych pytah nie mozna uzyskac w laboratorium, na

przyklad: "Jak stabilne w czasie sq tworzone przez ludzi sieci spoleczne?" Niektore pytania

tez nie mogq uzyskac odpowiedzi, poniewaz warunki konieczne do znalezienia tych

odpowiedzi nie mogq bye tworzone w laboratorium, na przyklad: "Jakie sq roznice w zyciu

spolecznym osob depresyjnych i niedepresyjnych?" Istoty problemu nie stanowi tutaj to, czy

dany zestaw metod jest lepszy niz inny. Istotne jest, kiedy i jaki rodzaj metod uzyc, aby

odpowiedziec na dany typ pytah.

Zainteresowanie metodologiq badah w warunkach naturalnych odzwierciedla tez moje

zainteresowanie tym, jakq rol? odgrywa kontekst spoleczny i kulturowy w procesach

lezqcych u podstaw ludzkich przekonah, zachowah i uczuc. Wielu psychologow zaklada, ze

zjawiska psychologiczne istniejq niezaleznie od spolecznego i kulturowego kontekstu, w

ktorym te zjawiska powstajq. Chociaz jest to prawdziwe dla niektorych zjawisk (np. wydaje

si?, ze nauka j?zyka przejawia si? podobnie we wszystkich j?zykach), mam poczucie, ze

zwlaszcza w dziedzinie psychologii spolecznej i osobowosci, wazne jest, aby uwzgl?dniac

rol? spolecznego i kulturowego kontekstu, w ktorym powstajq dane procesy.

Analiza danych, ktore pochodzq z pomiaru interakcji spolecznych i codziennych

ludzkich doswiadczen wymaga specjalnych procedur statystycznych, procedur, ktore

okreslane sq zwykle jako modelowanie wielopoziomowe {multilevel modeling; MLM). W

skrocie, procedury te uwzgl?dniaJ4 zaleznosci, ktore sq nierozerwalnie zwiqzane z tak

zwanymi "zagniezdzonymi" strukturami danych. Na przyklad, w badaniach dzienniczkowych

{daily diary study) byloby niewlasciwe, aby codzienne probki zdarzen wprowadzane przez

danq osob? traktowac jako niezalezne obserwacje, poniewaz dane te pochodzq od tej samej

osoby. Taka zaleznosc sprawia, ze technika najmniejszych kwadratow, na przyklad regresja

wielokrotna, staje si? nieodpowiednia, poniewaz technika ta zaklada niezaleznosc obserwacji

i ich bl?d6w.

Istnieje wiele innych powodow, dla ktorych analiza M L M umozliwia znacznie

bardziej dokladne oszacowania relacji w ramach wielopoziomowych struktur danych, ale ich

szczegolowe wyjasnienie wykracza poza zakres tego autoreferatu.

Bylem jednym z pierwszych naukowcow w mojej dziedzinie, ktory zastosowat t?

technik? do analizy danych z pomiarow dzienniczkowych. Napisany przeze mnie artykul

(Nezlek, 2001), omawiajqcy te analizy, jest na 16. miejscu wsrod najcz?sciej cytowanych

artykulow w historii czasopisma, w ktorym artykul tsn zostal opublikowany {Personality and

Social Psychology Bulletin, utworzone w 1979r.) i zarazem jest drugim najcz?sciej

cytowanym artykulem wsrod prac opublikowanych w 2001 roku lub pozniej.

Ponadto, niedawno opublikowalem ksiqzk? (Nezlek, 2011), w ktorej opisuj?, jak

stosowac te analizy. Zrealizowalem tez liczne warsztaty, wyklady i kursy dotyczqce

modelowania wielopoziomowego (spis w cz?sci "Warsztaty i kursy z zakresu modelowania

wielopoziomowego").

Zarowno modelowanie wielopoziomowe jak i badania typu dzienniczkowego sq

uzywane bardzo cz?sto i spodziewam si?, ze b?d4 stosowane jeszcze cz?sciej w przyszlosci.

Modelowanie wielopoziomowe ma praktycznie nieograniczone zastosowania, poczqwszy od

badah dzienniczkowych, poprzez badania zachowaii w organizacji, do badah nad

osi4gni?ciami szkolnymi i rozwojem czlowieka. Jesieniq 2012 roku, chociazby, pomagalem

w organizacji warsztatow dotyczqcych M L M w Instytucie Badah Edukacyjnych w

Warszawie.

Rownie szeroki jest tez zakres zastosowah badah dzienniczkowych - co kiedys

okreslano jako innowacyjne, obecnie jest juz uznawane za powszechne.

5. Omowienie pozostalych osi^gni^c naukowo-badawczych.

Moje zainteresowania naukowe, poza rozwojem i zastosowaniami metod

statystycznych, skupialy si? od zawsze wokol codziennych ludzkich doswiadczen, w

badaniach ktorych wykorzystywane sq metody dzienniczkowe i schematy badawcze z

wielokrotnie powtarzanymi pomiarami. Te badania koncentrowaty si? wokol dwoch typow

doswiadczen: interakcji spolecznych oraz dziennych zmian charakterystyk psychologicznych,

takich jak samoocena. Jestem autorem ksiqzki, w ktorej opisuj? stosowanie takich metod

(Nezlek, 2012).

W ponizszym opisie zawarlem informacj? o moich badaniach w tych obszarach.

Warto wspomniec, ze nie jestem jedynq osobq zajmujqcq si? tymi tematami. Moje badania sq

cz?sciq wi?kszego przedsi?wzi?cia naukowego. Niemniej jednak, ze wzgl?du na eel

niniejszego autoreferatu skupi? si? wylqcznie na mojej wiasnej pracy. Ponadto, chc?

podkreslic, ze moja praca nie jest obudowana jednq "wielkq teoriq". Moj dorobek badawczy

skupiony jest w duzej mierze na metodologii i dotyczy szeroko poj?tych codziennych

doswiadczen. W tym szerokim obszarze badam roznorodne procesy. Ponizej przedstawiam

przykladowe wnioski z badah, ktore, moim zdaniem, sq interesujqce i odnoszq si? do

istotnych aspektow mojej dziedziny naukowej. Mam zamiar kontynuowac te badania -

jednoczesnie badac nowe aspekty, jak i blizej przyjrzec si? tym, ktore sqjuz dobrze poznane,

ale mozna je badac w nowych kontekstach.

Niedawna analiza (14 stycznia 2015) mojego dorobku naukowego mierzonego przy

pomocy Publish or Perish (V. 4) dala indeks H na poziomie 41, z ogolnq liczbq cytowah

5569. Obliczenia dokonane zostaly na podstawie wyszukiwania w Google Scholar frazy

"Nezlek, J." z wylqczeniem "Nezlek, G." (moj brat, George, takze jest naukowcem). Tytul

doktora uzyskalem w 1979 roku i przy ograniczeniu publikacji do lat 1979-2014, moj indeks

H wyniosl 40 z ogohiq liczbq cytowah 5286. Przy ograniczeniu wyszukiwania do publikacji,

w ktorych jestem jedynym autorem indeks H wyniosl 12, przy liczbie cytowah 1013 (z lat

1979-2014), a przy ograniczeniu wyszukiwania do publikacji, w ktorych jestem jedynym lub

pierwszym autorem indeks H wyniosl 29 z liczbq cytowah 2579 (z lat 1979-2014).

Codzienne interakcje spoleczne

Codzienne interakcje spoleczne sq defmiowane jako takie kontakty spoleczne, ktorych

ludzie doswiadczajq w zyciu codziennym. Ten obszar jest w pewnym sensie podobny do

tego, ktory opisywal Goffman w swoich pionierskich badaniach nad zyciem spolecznym,

szczegolnie zas do jego koncepcji ''social with". Kontakty te nie muszq bye wazne ani nie

muszq mice konkretnego celu. Wr?cz przeciwnie - sq to przyziemne, powszechne kontakty

spoleczne, z ktorych zbudowane jest ludzkie zycie. W trakcie studiow magisterskich

opracowalem wspolnie z Laddem Wheelerem technik? do analizy interakcji spolecznych,

ktora znana jest jako Rochester Interaction Record (Wheeler i Nezlek, 1977). Od czasu jej

wprowadzenia stala si? ona standardowq metodq stosowanq w pomiarze codziennych

interakcji spolecznych, a wyszukiwanie przy pomocy Google Scholar dalo wyniki w postaci

789 linkow do publikacji opisujqcej t? technik?.

W badaniach z uzyciem tej metody uczestnicy wypelniajq wystandaryzowany

formularz, w ktorym opisujq swoje codzienne interakcje trwajqce co najmniej dziesi?c minut.

Opisy te mogq bye rozne, w zaleznosci od celu badania, ale ogolnie rzecz biorqc zawierajq

informacj? o strukturze interakcji (gdzie i kiedy miala miejsce, jak dlugo trwala, jaki miala

eel, kto w niej uczestniczyl itp.) i towarzyszqcych jej odczuciach (przyjemnosci, bliskosci z

innymi, poczucia kontroli itp.). Pierwotnie, uczestnicy stosowali formularze papierowe, ktore

pozniej zostaly zastqpione technikami komputerowymi. Zwyczajowo uczestnicy aktualizujq

swoje dzienniczki dwa razy dziennie.

Rozne aspekty codziennych interakcji spolecznych

Dane te stanowiq podstaw? do analiz dwoch aspektow interakcji spolecznych.

Pierwszy z nich (ilosc) odnosi si? poziomu aktywnosci spolecznej, dziennej ilosci interakcji,

ilosci znajomych i przyjaciol itd. Drugi aspekt (jakosc) odnosi si? do reakcji na interakcje

spoleczne, np. w jakim stopniu byly przyjemne, w jakim stopniu odczuwana byla kontrola w

danej sytuacji itd.

W publikacji z 2000 roku (Nezlek, 2000), w jednym z rozdzialow, opisuj? jak ilosc i

jakosc interakcji odzwierciedlona jest w przebiegu roznych procesow (rozdzial ten jest oparty

na mojej prezentacji, do wygloszenia ktorej zostalem zaproszony na seminarium w Australii).

Ilosc interakcji wyznaczana jest raczej normami spolecznymi - ludzie spotykajq si? w pracy,

utrzymujq kontakt z rodzinq itd., co skutkuje tym, ze roznice indywidualne w ilosci interakcji

spolecznych sq raczej niepowiqzane z czynnikami osobowosciowymi mogqcymi wplywac na

funkcjonowanie spoleczne. Z kolei jakosc interakcji jest powiqzana z indywidualnymi

charakterystykami poniewaz petniq one istotne role w procesach inter- i intrapersonalnych.

Dla przyktadu, w badaniach nad studentami szkol wyzszych (Nezlek i in., 1994)

wykazalismy, ze objawy depresji byty niepowiqzane z poziomem aktywnosci spolecznej, a

jednoczesnie byly negatywnie powiqzane z jakosciq interakcji. Wyniki te udalo si?

potwierdzic w badaniach na probie z populacji generalnej, w ktorej polowa osob spelniala

kiyteria DSM dla klinicznej depresji (Nezlek i in. 2000). Chorzy na depresj? nie sq

spolecznie odizolowani, biorq udzial w tylu interakcjach spolecznych, co osoby niemajqce

depresji, ale sq odizolowani psychologicznie. Ich interakcje sq niesatysfakcjonujqce, osoby te

nie CZUJ4 bliskosci z innymi ludzmi, nie majq poczucia kontroli itd. Warto wspomniec, ze na

te pytania badawcze nie daloby si? odpowiedziec na podstawie badah w kontrolowanych

warunkach laboratoryjnych. Nie jest mozliwe (ani etyczne) wywolanie klinicznej depresji na

potrzeby badania.

Przez wiele lat analizowalem wraz z moimi kolegami rozne aspekty i korelaty

interakcji spolecznych. Czasami te badania skupialy si? na takich aspektach interakcji,

ktoiych nie da si? mierzyc w warunkach laboratoryjnych. Przykiadowo, w badaniach nad

stabilnosciq interakcji spolecznych w czasie i w nowym otoczeniu (Nezlek, 1991),

wykazalem, ze sieci spoleczne majq tendencj? do stabilizowania si? po pewnym czasie.

Ludzie znajdujq sobie swoje nisze spoleczne. Efekty moich niektorych badah w naturalnie

wyst?pujqcych interakcjach wskazujq na odmienne zaleznosci niz te, ktore wykazano w

badaniach laboratoryjnych. Przykiadowo, w przeciwiehstwie do ogolnie przyj?tego poglqdu,

ze atrakcyjnosc fizyczna ma wi?ksze znaczenie dla spolecznych interakcji kobiet (w

porownaniu do m?zczyzn), w badaniach ktore przeprowadzilem wspolnie z moimi kolegami

okazaio si?, ze zwiqzki pomi?dzy atrakcyjnosciq fizycznq a kontaktami z plciq przeciwnq

byly silniejsze wsrod m?zczyzn niz wsrod kobiet (Reis, i in., 1980, 1982). Nasze drugie

badanie sugeruje, ze roznice indywidualne w asertywnosci, uniiej?tnosciach spolecznych i

zaufaniu mogq wyjasniac te zaleznosci.

Opracowane przeze mnie procedury badawcze wykorzystywane w warunkach

naturalnych znajdujq zastosowanie w roznych obszarach. Moje prace obejmujq zagadnienia

zwiqzane z osiqgni?ciami akademickimi i interakcjq spolecznq (Nezlek i in.., 1990),

uzywaniem alkoholu i interakcjq spolecznq (Nezlek, i in., 1994), wizerunkiem wlasnego ciala

i interakcjq spolecznq (Nezlek, 1999), umiej?tnosciami spolecznymi i interakcjq spolecznq

(Nezlek, 2001), inteligencjq emocjonalnq i interakcjq spolecznq (Lopes i in., 2004),

tozsamosciq spolecznq i interakcjq spolecznq (Nezlek i Smith, 2005), autoprezentacjq i

interakcjq spolecznq (Leary i in., 1994; Nezlek i Leary, 2002; Nezlek i in., 2007) oraz

seksualnosciq (Smith et al, 2007).

W ostatnim czasie technika ta zostala wykorzystana w badaniach nad ostracyzmem -

wykluczeniem przez innych. W pierwszej publikacji dotyczqcej tego obszaru (Nezlek i in.,

2012), omowilismy to, jak cz?sto ludzie czuli si? wykluczeni, jak rozumieli przyczyny

wykluczenia i jak na nie reagowali. Kontynuacja tych badah (Nezlek i in., w przygotowaniu)

b?dzie dotyczy la ostracyzmu z perspektywy osoby wykluczajqcej. Zgodnie z naszq wiedzq

nie ma badah nad tymi procesami prowadzonych w warunkach naturalnych. Badania te

dotyczq takze roznic mi?dzykulturowych, ktore omawiam w cz?sci ponizej.

Codzienna zmiennosc stanow psychicznych

W polowie lat 90-tych XX wieku, poszerzylem moj obszar badah o drugi typ

procedury dzienniczkowej, w ktorym podstawowq jednostkq by! dzieh, a nie wydarzenie

spoleczne. W badaniach tych ludzie opisujq, co si? im przydarzylo danego dnia, jak si? z tym

czuli i C O o sobie mysleli. Uczestnicy badania wypelniajq dzienniczek raz dziennie,

zazwyczaj pod koniec dnia przed snem. Dane te sq podstawq do prowadzenia analiz nad

wieloma zjawiskami psychologicznymi, ktore sq trudne (jesli nie niemozliwe) do zbadania w

warunkach kontrolowanych w laboratorium.

Ograniczenie to wynika mi?dzy innymi z tego, ze pytania badawcze i dobierane do

nich analizy skupiajq si? na zaleznosciach pomi?dzy roznymi wymiarami wewnqtrz osob.

Pomiar zaleznosci w schemacie wewnqtrz osob (korelacje lub wspotczynniki regresji

wewnqtrz osob) wymaga wielokrotnych pomiarow, co moze bye trudne do uzyskania w

warunkach laboratoryjnych. Kolejnym celem takich badah w warunkach naturalnych jest

analiza wplywu rzeczywistych, przytrafiajqcych si? ludziom wydarzeh na rozne obszary, np.

na dobrostan. W laboratorium mozna odtworzyc rozne warunki psychologiczne, ale zawsze

pozostanq wqtpliwosci co do tego, na ile odzwierciedlajq one prawdziwe zycie.

Badania tego typu opierajq si? na klasycznym rozroznieniu stanow i cech. Cechy to

predyspozycje do reagowania, a ogolnie przyjmuje si?, ze sq one stale w czasie i w roznych

sytuacjach. Z kolei stany sq chwilowe, zmienne w czasie i zalezne od okolicznosci. W tym

kontekscie, opisalem (Nezlek, 2007) cztery typy pytah, do ktorych odnoszq si? takie badania.

Sq oczywiscie takze inne pytania, ale wi?kszosc takich zagadnieh mozna przyporzqdkowac

do jednej z ponizszych kategorii.

(1) Jakie sq zaleznosci pomi?dzy wymiarami z kategorii cech i stanow (wsrod ktorych

wymienic mozna stany psychiczne), doswiadczanymi sytuacjami, a zachowaniem?

(2) Jakie sq zaleznosci pomi?dzy stanami psychicznymi, stanami i sytuacjami oraz stanami i

zachowaniami?

(3) Jak zmieniajq si? te relacje mi?dzy stanami w zaleznosci od roznic indywidualnych w

zakresie cech?

(4) W jaki sposob zaleznosci wskazane w pytaniach 1,2 i 3 zmieniajq si? w czasie?

Codzienna zmiennosc stanow psychologicznych: stres.

Jednym z istotnych aspektow moich badah w tym obszarze sq reakcje na codzienne

zdarzenia, zdefmiowane jako zmienne z kategorii stanow w wyzej wymienionym kontekscie.

Na przyklad: jak ludzie reagujq na stres? Mozna si? spodziewac, ze ludzie reagujq

negatywnie w sensie emocji i autoewaluacji, w tym samooceny (np., Nezlek, 2005). Co

wi?cej, reakcje na stres mogq si? roznic w zaleznosci od rodzaju stresu. Na przyklad,

odczucie samoswiadomosci jest silniej zwiqzane ze stresorami interpersonalnymi niz z

obszarem osiqgni?c (np. Nezlek, 2002). Istniejq jednakze wazne roznice indywidualne w

zaki'esie reakcji w zaleznosci od cech osobowosciowych, takich jak depresyjnosc (np. Nezlek

i Gable, 2001). Ludzie cierpiqcy z powodu depresji silniej reagujq na negatywne zdarzenia w

ich zyciu niz osoby bez depresji. Reakcje na stres rozniq si? takze w zaleznosci od czynnikow

sytuacyjnych. Przykiadowo, ludzie ktorzy sq bardziej zaznajomieni z danym otoczeniem

reagujq na stres mniej intensywnie niz ci, dla ktorych dane otoczenie jest mniej znajome (np.

Nezlek, 2007), a ludzie, ktorzy otrzymujq wi?cej wsparcia spolecznego reagujq na stres

slabiej niz osoby, ktore majq mniej wsparcia spolecznego (Nezlek i Allen, 2006).

Codzienna zmiennosc stanow psychologicznych: Pozytywna strona zycia

Zycie szcz?sliwie sklada si? z czegos wi?cej niz tylko stres, wi?c moje badania

dotyczq takze roli zdarzen pozytywnych. Jak mozna si? spodziewac, kiedy ludzie odnoszq

sukcesy w sferze interpersonalnej lub w sferze osi4gni?c, odczuwajq takze intensywniej

pozytywne emocje i bardziej pozytywnie oceniajq siebie (np. Nezlek, 2005). Znaczenie

wydarzeh pozytywnych jest takze funkcjq ogolnego dobrostanu psychologicznego.

Przykiadowo, wplyw wydarzeh pozytywnych jest wi?kszy wsrod ludzi w depresji niz wsrod

osob bez depresji (np. Nezlek i Gable, 2001; Nezlek i Plesko, 2003). Co wi?cej, wydaje si?,

ze pozytywne wydarzenia buforujq konsekwencje wydarzeh negatywnych. W tych dniach,

kiedy wi?cej pozyt>'Avnych wydarzeh ma miejsce, negatywne zdarzenia majq mniejszy wplyw

na dobrostan (Nezlek i Plesko, 2003; Nezlek i Allen, 2006).

Opisujqc moje badania dzienniczkowe w zakresie interakcji spolecznych

wspominatem, ze badania te nie ograniczajq si? tylko do tego obszaru. Podobnie jest w

przypadku moich badah nad codziennq zmiennosciq stanow psychologicznych. Badaiem tez

inne obszary, a kolejne planuj? w przyszlosci. Przykiadowo, wspolnie z Izq Krejtz (SWPS w

Warszawie) opublikowalismy prac? na temat codziennego odczuwania wdzi?cznosci (Krejtz

i in., w druku), a wspolnie z moim magistrantem z College of William & Mary przygotowuj?

seri? publikacji na temat codziennej modlitwy. Oba badania sq pionierskie, a w przyszlosci

planuj? poszerzyc ich zakres.

Potencjalnie najciekawszym kierunkiem moich badah z wykorzystaniem

dzienniczkow jest polqczenie tej metody z danymi z laboratorium. W serii badah

realizowanych w Polsce i w Stanach Zjednoczonych, wspolnie z kolegami zbieramy dane

psychofizjologiczne (np. z wykorzystaniem pomiaru czasu reakcji oraz danych zbieranych

przy pomocy okulografu) dotyczqce tego jak ludzie przetwarzajq informacje, np. rozne

bodzce emocjonalne. Pytania badawcze lezqce u podstaw tych analiz dotyczq zwiqzkow

mi?dzy roznicami indywidualnymi w zakresie codziennych doswiadczen a przetwarzaniem

informacji. Na przyklad: czy ludzie, ktorzy reagujq szybciej na negatywne bodzce (wi?ksza

czujnosc uwagi) mocniej reagujq na stresujqce zdarzenia w porownaniu do tych, ktorzy

reagujq wolniej? Ostateczny eel takich badah to odkrycie procesow rzqdzqcych reakcjami na

codzienne wydarzenia. Czy roznice indywidualne w reaktywnosci odzwierciedlajq roznice

indywidualne we wrazliwosci spostrzegania ("wczesny" proces w sensie poznawczym), czy

raczej roznice indywidualne w zakresie tego, jak te wydarzenia sq przetwarzane ("pozny"

proces).

Znaczenie roznic mi^dzykulturowych

Z biegiem lat poszerzylem zakres moich badah wlqczajqc w nie perspektyw?

mi^dzykulturowq. Takie poszerzenie jest spojne z tradycyjnym w psychologii spolecznej

skupieniem na rozumieniu interakcji w kontekscie czynnikow sytuacyjnych i

dyspozycyjnych. Opublikowane wyniki moich badah zawierajq analizy codziennych

doswiadczen i interakcji spolecznych. Dodatkowo, obecnie realizuj? seri? badah nad

roznicami mi?dzykulturowymi w zakresie wplywu bogactwa i biedy na oceny

interpersonalne. Czy bogaci, biedni i przedstawiciele klasy sredniej sq spostrzegani inaczej

(wydaje si?, ze tak) oraz czy roznice te sq inne w krajach o rozniqcych si? systemem

ekonomicznym i historic?

Dobry przyklad takich analiz zawarty zostal w mojej publikacji z 2008 roku (Nezlek i

in., 2008). Opisuj? w nim badanie z uzyciem dzienniczkow przeprowadzone w czterech

srodowiskach kulturowych: Japonii, Kanadzie i w dwoch miastach w USA, sposrod ktorych

jedno miasto bylo reprezentowane wylqcznie przez uczestnikow afroamerykanskich. Wyniki

tego badania wskazywaly na dwie rzeczy. Po pierwsze, wbrew niektorym zachodnim

propozycjom wyjasniania poj?cia "ja", Japohczycy mieli spojne wyobrazenie na temat

zindywidualizowanej samooceny. Wyniki tych badah prezentowalem w serii wykladow,

ktore wyglosilem w Japonii. Spotkaly si? one z entuzjazmem i aprobatq japohskich

psychologow - zgodzili si? oni z moimi wnioskami dotyczqcymi poczucia "ja" wsrod

Japohczykow. Po drugie, zgodnie z wczesniejszymi wynikami badah, autoewaluacje sq

wsrod Japohczykow duzo bardziej wrazliwe na spolecznq akceptacj? i odrzucenie w

porownaniu do autoewaluacji dokonywanych przez osoby z Ameryki Polnocnej. U

wszystkich uczestnikow samoocena wzrastala po pozytywnych doswiadczen iach spolecznych

i spadala po negatywnych. Jednakze zmiany te byly wi?ksze wsrod Japohczykow niz wsrod

mieszkahcow Ameryki Polnocnej.

Charakterystycznym przykladem realizowanych przeze mnie mi?dzykulturowych

badah dzienniczkowych w zakresie interakcji spolecznych jest to opisane w 2011 roku

(Nezlek i in., 2011). W badani tym porownywalismy dane ze Stanow Zjednoczonych i

Niemiec w zakresie zwiqzkow pomi?dzy codziennymi interakcjami spolecznymi i

osobowosciq mierzonq wedlug modelu Wielkiej Piqtki. W badaniu tym, mi?dzy innymi,

udalo nam si? wykazac, ze otwartosc na doswiadczenie i ekstrawersja sq pozytywnie

skorelowane z miarami jakosci interakcji wsrod Amerykanow, ale nie sq powiqzane jakosciq

interakcji wsrod Niemcow.

W trakcie mojej kariery naukowej udalo mi si? rozwinqc i utrzymac dobre relacje z

wieloma kolegami z roznych krajow, z ktorymi przeprowadzilem liczne badania i

opublikowalem wiele prac. Spodziewam si?, ze b?d? kontynuowal badania mi?dzykulturowe

takze w przyszlosci. Przykiadowo, ostatniego lata zorganizowalem badanie dotyczqce postaw

wobec Mistrzostw Swiata w pilce noznej. Udalo mi si? zbudowac zespol badawczy zlozony z

naukowcow z 13 roznych krajow, a badanie internetowe mojego autorstwa zostalo

przettumaczone na 17 j?zyk6w. Zebralismy dane od 5000 respondentow. Obecnie

przygotowuj? prac? opisujqcq najwazniejsze wyniki z tego badania.

Granty

Osobowosc w uj?ciu integracyjnym, dobrostan i podejmowanie pozytywnej aktywnosci Narodowe Centrum Nauki Okres fmansowania: 16.09.2014-26.08.2017 Rola w projekeie: glowny wykonawca (kierownik projektu: Anna Zalewska) Kwota fmansowania: 1 006 425 PLN

Trening ukierunkowania uwagi a zaburzenia depresyjne Narodowe Centrum Nauki Okres fmansowania: 09.10.2012-0810.2016 Rola w projekeie: Wykonawca (kierownik projektu: Izabela Krejtz) Kwot fmansowania: 392 880 PLN

Roznice wiekowe zwiqzane z rolq procesow poznawczych i psychofizjologicznych w ksztaltowaniu reakcji na stres oraz uzycie informacji zwrotnej na temat reakcji na stres jako narz?dzia terapeutycznego

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej Okres fmansowania: 01.11.2011 -30.10.2014 Rola w projekeie: Wykonawca (kierownik projektu: Izabela Krejtz) Kwota fmansowania: 542,500 PLN

An Evaluation of the Girls Empowered to Make Success (GEMS) Program [Ocena programu "Dziewczyny gotowe na sukces "]

Virginia Department of Health Okres fmansowania: 9/31/2004-6/30/2005 Kwota fmansowania: $6,700

An Evaluation of the Partners in Prevention (PIP) Program [Ocena programu 'Tartnerzy w profilaktyce "]

Virginia Department of Health Okres fmansowania: 1/31/2005-6/30/2005 Kwota finansowania: $14,000

An Evaluation of the Girls Empowered to Make Success (GEMS) Program [Ocena programu "Dziewczyny gotowe na sukces "]

Virginia Department of Health Okres fmansowania: 9/31/2003-6/30/2004 Kwota finansowania: $13,000

An Evaluation of the Partners in Prevention (PIP) Program [Ocena programu 'Tartnerzy w profilaktyce "]

Virginia Department of Health Okres fmansowania: 9/31/2003-6/30/2004 Kwota fmansowania: $25,000

"A Preliminary Evaluation of the Effectiveness of the "Two Words, I Do" Television Advertising Campaign" [Wst^pna ocena skutecznosci reklamowej kampanii telewizyjnej "Two Words, I Do"]

Virginia Department of Health

Okres fmansowania: 9/31/2001-2/15/2002 Kwota finansowania: $12,000

"Estimating the incidence of statutory rape in Virginia" ["Ocena wyst§powama gwaltow w Virginir]

Virginia Department of Health Okres fmansowania: 2/1/2002-6/1/2002 Kwota fmansowania: $7,000

"Estimating the number of youth in Virginia experiencing emotional disturbance requiring out-of-home treatment" [Oszacowanie liczby nastolatkow w Virgini, ktorzy doswiadczajq zaburzen emocjonalnych wymagajqcych leczenia]

Virginia Commission on Youth Okres fmansowania: 10/1/-2000-6/1/2001 Kwota finansowania: $22,550

"Preparing a Community Health Data Guide" [Przygotowanie przewodnika do danych dotyczqcych zdrowia spoiecznosci]

Virginia Department of Health Center for Primary Care & Rural Health Okres finansowania: 9/1/-2000-4/15/2001 Kwota fmansowania: $40,000

"A preliminary evaluation of the Virginia Department of Health Partners in Prevention Program" [Wst^pna ocena programu Departamentu Zdrowia w Virginii "Partnerzy w profilaktyce "]

Virginia Department of Health Okres finansowania: 6/15/2000-10/1/2000 Kwota finansowania: $18,150

"KIDS COUNT Data Partnership." Action Alliance for Children and Youth Okres fmansowania: 8/1/1997-6/1/1998. Kwota finansowania: $16,500 Wspolnie z Joseph Galano.

"KIDS COUNT Data Partnership." Action Alliance for Children and Youth Okres finansowania: 8/1/1998-6/1/1999. Kwota finansowania: $18,000 Wspolnie z Joseph Galano.

"KIDS COUNT Data Partnership." Action Alliance for Children and Youth Okres fmansowania: 8/1/1996-6/1/1997. Kwota finansowania: $22,700 Wspolnie z Joseph Galano.

"Visiting scholar at the University of Warsaw." [Pobyt badawczy na Uniwersytecie Warszawskim]

International Research and Exchanges Board (IREX). Okres fmansowania: 9/15/1994-10/15/1994. Kwota fmansowania: $2020.

"Alcohol consumption and everyday social interaction." [Spozywanie alkoholu i codzienne interakcje spoleczne]

Alcoholic Beverage Medical Research Foundation. Okres fmansowania: 1/1/1992-5/31/1993. Kwota finansowania: $41,000. Wspolnie z Constance Pilkington.

"Drug abuse prevention awareness study." [Badanie swiadomosci w zakresie zapobiegania naduzywania narkotykow]

Chesterfield County, VA Okres fmansowania: 1/1/1992-12/1/1992. Kwota finansowania: $9,900. Wspolnie z Joseph Galano.

"Understanding the effectiveness of state level coordination of adolescent pregnancy prevention programs." [Uzgodnienie skutecznosci koordynacji na poziomie stanu programow zapobiegania niepozqdanej ciqzy wsrod nastolatkow]

Southern Center on Adolescent Pregnancy Prevention, Southern Governors' Association. Okres fmansowania: 9/1/1990-5/31/1991. Kwota fmansowania: $15,000. Wspolnie z Joseph Galano.

"Evaluating substance abuse prevention programs for pre-school and middle-school children" [Analiza programow przeciwdzialania uzaleznieniom wsrod dzieci szkolnych]

Richmond Community Services Board. Okres fmansowania: 6/1/1990-5/31/1991. Kwota fmansowania: $9990. Wspolnie z Joseph Galano.

"Decision-making behavior and economic information needs for regulating the US sea scallop fishery."

National Sea Grant College Program Okres finansowania: 2/1/1991-1/31/1993. Kwota finansowania: $53,903 Wspolnie z James Kirkley i William DuPaul.

"Interactional aspects of fragrance use." [Aspekty stosowania zapachow w interakcjach] Fragrance Research Fund. Okres fmansowania: 9/1/1989-9/1/1990. Kwota finansowania: $30,000. Wspolnie z Glenn Shean.

"Training in the evaluation of prevention programs." [Trening w zakresie oceny programow profilaktycznych "]

Virginia Dept of Mental Health, Mental Retardation, and Substances Abuse Services. Okres finansowania: 4/15/1988-7/30/1988.

Kwota finansowania: $6,300. Wspolnie z Joseph Galano.

"Social Behavior, Interpersonal Style, and Fragrance Use." [Zachowania spoleczne, styl interpersonalny i stosowanie wody toaletowej]

Fragrance Research Fund, LTD. Okres finansowania: 11/1/1987-10/31/1988. Kwota finansowania: $30,000. Wspolnie z Glenn Shean.

"Mentoring as a method of competency building: An evaluation of primary prevention technologies." [Mentoringjako metoda budowania kompetencji: Ocena technologii profilaktyki pierwotnej]

Virginia Department of Mental Health, Mental Retardation, and Substance Abuse Services. Okres finansowania; 9/1/1987-9/1/1988. Kwota finansowania: $9,900. Wspolnie z Joseph Galano.

"An entrepreneurial center at William & Mary." [Centrum przedsi§biorczosci w William & Mary']

Center for Innovative Technology. Okres finansowania: 2/1/1987-11/30/1987. Kwota finansowania: $18,193. Wspolnie z With Kelly Shaver, David Gosselin, Richard Kiefer, Roy Pearson, John Usher, Robert Whitehorne, and Ronald Grulich.

"An evaluation project for Better Beginnings for VA Children." [Projekt ewaluacyjny dla „ Lepsze poczqtki dla dzieci z VA"]

Virginia Department of Mental Health and Mental Retardation. Okres finansowania: 12/1/1986-6/30/1987. Kwota finansowania: $3,300. Wspolnie z Joseph Galano.

"Improving prevention programming through evaluation: A Statewide training program." [Poprawa programow profilaktycznych poprzez ewaluacj^: Stanowy program treningowy]

Virginia Department of Mental Health and Mental Retardation. Okres finansowania: 12/1/1985-8/1/1986. Kwota finansowania: $20,000. Wspolnie z Joseph Galano.

"A training workshop in program evaluation and program development." [Warsztaty szkoleniowe w zakresie ewaluacji i rozwoju programow]

Virginia Department of Mental Health and Mental Retardation. Okres finansowania: 11/1/85-12/1/85. Kwota finansowania: $2,000. Wspolnie z Joseph Galano.