Wysublimowan technik, ktra za pomoc opisu sownego udostpnia osobom niewidomym i sabowidzcym odbir wizualnej twrczoci artystycznej oraz pozwala na spotkanie ze sztuk, jest audiodeskrypcja. Dziki dodatkowym komentarzom sownym osoby z deficytem wzroku mog poznawa widzialny dorobek kulturalny z zakresu sztuki plastycznej, teatralnej, scenicznej i filmowej. Podczas audiodeskrypcji opisywane s wane, znaczce informacje wizualne takie jak: jzyk ciaa, wyraz twarzy, przebieg akcji, sceneria, kostiumy. Audiodeskrypcja poprzez zwize, obiektywne opisy scen umoliwia widzom niewidomym samodzieln interpretacj treci wizualnych, pozwala poda za rozwijajcym si wtkiem historii oraz usysze i zrozumie co dzieje si na scenie, ekranie, obrazie. Pozostawia w odbiorcy ulotne, refleksyjne odczucie, ktre chcia przekaza twrca.

Audiodeskrypcja jest tak stara, jak stare jest opisywanie przez osoby widzce wiata widzianego, osobom niewidomym. Oficjalnie jednak, system audiodeskrypcji uruchomiono w 1981 roku, w Stanach Zjednoczonych w waszyngtoskim teatrze Arena Stage. Przy pomocy istniejcego ju w nim sprztu wzmacniajcego dwik, a tym samym umoliwiajcego jego odbir osobom niedosyszcym, niewidoma od dziecka Margaret Pfanstiehl i jej m, opracowali i wdroyli pierwszy na wiecie system narracji opisowej dla niewidomych, nazwany pniej audiodeskrypcj. W poowie lat osiemdziesitych idea audiodeskrypcji przebya drog przez Atlantyk trafiajc na kontynent europejski i scen maego, brytyjskiego teatru "Robin Hood w miecie Averham, Nottinghamshire. Jeden z mecenasw teatru, sugerujc si tym, jak wiele korzyci przynosz dodatkowe komentarze, zachci Krlewski Teatr w Windsor, do rozpowszechnienia audiodeskrypcji na wiksz skal. Dziki zastosowaniu miniaturowych odbiornikw z suchawk, podobnych do tych, jakie stosuje si przy tumaczeniach symultanicznych, widzowie teatralni w przerwach pomidzy dialogami mogli usysze dodatkowy opis sowny scen.Dynamiczny rozwj rynku usug w dziedzinie audiodeskrypcji sprawi, i technika ta oprcz teatrw zostaa take zaadoptowana dla potrzeb telewizji, video I DVD, kina, muzew i galerii, stron internetowych oraz widowisk sportowych. Dodatkowa cieka komentarza, podobnie jak ma to miejsce w teatrze, pojawia si podczas projekcji filmu kinowego, za telewidzowie mog j usysze na specjalnie uruchamianym lub oglnie dostpnym kanale fonii. Deskrybowane filmy i programy s take dostpne w otwartym formacie na kasetach video i pytach DVD.

Obecnie w Europie dostp do audiodeskrypcji oprcz niewidomych z Anglii, maj take osoby niewidome z Austrii, Francji, Niemiec, Woch, Portugalii, Hiszpanii, Belgii, Czech, Holandii, Finlandii, Szwecji, Litwy. Niektre kraje udostpniaj rwnie audio subtitling, czyli odczytywanie napisw pojawiajcych si na ekranie.

Pierwszy w Polsce pokaz, adresowany do szerszego grona odbiorcw odby si 27 listopada 2006 roku w biaostockim kinie "Pokj". Dziki zastosowaniu techniki audiodeskrypcji, niewidomi mieli okazj obejrze film Michaa Kwieciskiego - "Statyci". OD 14 czerwca 2007 roku rwnie Telewizja Polska za porednictwem telewizji interaktywnej ITVP udostpnia niewidomym i niedowidzcym audiodeskrybowane odcinki serialu "Ranczo".

Oficjalne rozpoznanie poziomu potrzeb widzw niewidomych i sabowidzcych w Europie, przez Royal National Institute for the Blind's, wykazao, i mimo zwikszajcej si liczby krajw europejskich, ktre za pomoc techniki audiodeskrypcji udostpniaj kultur obrazu osobom niewidomym i sabowidzcym, procent audiodeskrybowanych filmw, programw, spektakli teatralnych, obrazw jest nadal zbyt ograniczony. Fakt ten sprawi, i obecnie szczegln uwag zwraca si na prace legislacyjne majce przyczyni si do zwikszenia poziomu dostpnoci kultury obrazu osobom niewidomym i sabowidzcym, co uzyskao rwnie poparcie ze strony Parlamentu Europejskiego.

W tym wietle rwnie istotne staje si, by kraje europejskie zaadoptoway formalne normy, obowizujce przy tworzeniu audiodeskrypcji.

Trzy zote reguy do opisu: opisz co widzisz, nie podawaj subiektywnej wersji tego co widzisz, nigdy nie opisuj znanych dwikw, dialogu albo komentarza.

Joel Snyder, zaoyciel Audio Description Associates, jeden z najaktywniejszych na wiecie propagatorw i specjalistw zajmujcych si problematyk audiodeskrypcji, uwaa j za rodzaj dziaalnoci artystycznej, wymagajcej zarwno talentu, jak i precyzji, co znajduje swe odzwierciedlenie w zasadach, ktre obowizuj przy tworzeniu audiodeskrypcji.

Jako pierwsz i podstawow wymienia wiadom, uwan obserwacj, ktra umoliwia dostrzeganie kluczowych, niezbdnych elementw wizualnych dla zrozumienia obrazu lub akcji. Im czciej bowiem nasz wzrok lizga si jedynie po powierzchni obrazu, tym bardziej tracimy umiejtno wiadomego widzenia.

Kolejnym krokiem, istotnym ze wzgldu na stopie deficytu wzroku, a take rnice wiekowe jest selekcja. Znaczce rnice dotycz przede wszystkim czasu utraty wzroku i posiadanej pamici wzrokowej. Rne dowiadczenia poszczeglnych osb sprawiaj, i poszukuj one rnych poziomw szczegw i opisw. Dlatego tak wana jest znajomo potrzeb widowni z rnym deficytem wzroku i wiadomo, i audiodeskrypcja ma suy wszystkim widzom oraz opisywa to co najcenniejsze i najbardziej wartociowe, w sposb zwizy, precyzyjny, jasny, obiektywny i oglny, a zarazem barwny, pobudzajcy fantazj i wyobrani. Niezalenie zatem od tego, czy audiodeskrypcja dotyczy obrazu, czy te zostaje wprowadzona pomidzy partie dialogowe, za pomoc sw tumaczy obraz.

Jzyk audiodeskrypcji zakada operowanie metafor, paradoksem, subtelno, estetyczny minimalizm, tak by w krtkiej formie poetyckiej kade sowo miao swoj rol i sugerowao pewn tre. Joel Snyder przyrwnuje audiodeskrypcj do poetyckiej sztuki haiku, w ktrej najistotniejsza wydaje si zwizo i wielka oszczdno sw, a kady wiersz haiku jest obrazkiem - szkicem, ktry notuje aktualny stan jakiego wycinka wiata w sposb najpeniejszy, poniewa oddaje jego barw, muzyk, zapach i ca otaczajc go atmosfer, dziaajc na uczucia poety i czytelnika. Podobnie audiodeskrypcja malujc obraz sowem, nie tylko przekazuje ogromny adunek uczu i wrae, ale staje si take budowaniem uwaniejszego bycia tu i teraz.

Audiodeskrypcja udostpniajc kultur obrazu, udostpnia tym samym ogromn cz dbr kultury, ktra dotychczas pozostawaa niedostpna dla powanej czci mieszkacw globu, jak stanowi osoby niewidome i sabowidzce.

Oglne zasady tworzenia audiodeskrypcji

Aby zrealizowa swoje marzenia i plany, zamierzamy:

Promowa technik audiodeskrypcji na wszelkich paszczyznach medialnych

Rozpowszechnia informacje na tematy zwizane z audiodeskrypcj

Doradza, konsultowa przy wyborze odpowiednich rozwiza sprztowych do kina, teatru, muzeum, galerii, opery

Wspiera tworzenie pola do dyskusji o udostpnianiu kultury obrazu poprzez tworzenie audiodeskrypcji

Organizowa konferencje, szkolenia i warsztaty dla osb, ktre w przyszoci chciayby tworzy audiodeskrypcj

Wsporganizowa rnego typu wydarzenia kulturalne, ktre bd dostpne osobom niewidomym

i sabowidzcym

Audiodeskrypcja na potrzeby filmu, wideo i telewizji - wskazwki

Historia audiodeskrypcji

Audiodeskrypcja jest tak stara, jak opowiadanie ludziom niewidomym o wizualnej warstwie otaczajcego ich wiata przez ludzi widzcych. Powszechnie uznaje si, e jej historia jako sformalizowanej techniki, zwikszajcej przystpno kultury dla osb niewidomych i sabowidzcych, rozpocza si w Arena Stage Theatre w Waszyngtonie (Dystrykt Kolumbii) w 1981 r. dziki staraniom Margarety i Cody'ego Pfanstiehlw. W tym samym roku zaoyli oni organizacj Audio Description Service, promujc audiodeskrypcj w teatrach na terenie Stanw Zjednoczonych. Pod koniec lat 80. ju ponad pidziesit tamtejszych placwek kulturalnych miao w repertuarze przedstawienia z opisem. W poowie lat 80. idea ta dotara na drugi brzeg Atlantyku do Wielkiej Brytanii. Obecnie w tym kraju spektakle z audiodeskrypcj mona oglda w ponad siedemdziesiciu teatrach.

W 1994 r. audiodeskrypcja pojawia si rwnie w brytyjskiej telewizji. W ramach projektu Audetel na kanaach ITV i BBC przez cztery miesice nadawano po kilka programw z audiodeskrypcj na tydzie.

Audiodeskrypcj w kinie zapocztkowa orodek kulturalny Chapter Arts Centre w Cardiff (Walia), w ktrym zaczto organizowa regularne projekcje z opisem odczytywanym na ywo.

W Wielkiej Brytanii filmy z audiodeskrypcj na kasetach wideo udostpni po raz pierwszy brytyjski zwizek niewidomych RNIB w 1994 r. Kasety, a w niektrych przypadkach DVD z opisem, s dostpne w USA, Kanadzie, Francji, Hiszpanii i Australii.

Audiodeskrypcja dzi

Wynikiem eksperymentalnego projektu Audetel byo uwzgldnienie w brytyjskiej ustawie o radiofonii i telewizji z 1996 r. przepisw o wprowadzeniu audiodeskrypcji w naziemnej telewizji cyfrowej (DTT). W maju 2000 r. programy z audiodeskrypcj nadawane na cyfrowych kanaach telewizyjnych stanowiy 2% ich czasu antenowego. Zgodnie z przepisami odsetek ten mia rosn co dwa lata, a docelowo programy z opisem maj stanowi 10% czasu antenowego. W poowie 2001 r. telewizja Skydigital rozpocza nadawanie pewnej iloci programw z audiodeskrypcj na swoich szeciu kanaach. Ustawa o telekomunikacji z 2003 r. rozszerzya zastosowanie audiodeskrypcji, obejmujc wiksz liczb kanaw na wszystkich platformach cyfrowych.

Obecnie, dziki postpowi technologicznemu, nowe filmy wchodz na ekrany z audiodeskrypcj. Osoby niewidome i sabowidzce mog sucha jej przez suchawki i dostosowywa jej gono do cieki dwikowej. Coraz wicej kin instaluje potrzebne do tego wyposaenie.

Z kolei dzia wideo RNIB dysponuje 120 filmami, ktre mona kupi lub wypoyczy. Co roku kolekcja jest uzupeniana o okoo 14 nowych tytuw. Ograniczona liczba filmw z audiodeskrypcj jest te dostpna na DVD.

Co opisywa?

Postaci

1.Ubir

2.Cechy fizyczne

3.Mimika twarzy

4.Gestykulacja

5.Pochodzenie etniczne jeli jest istotne dla fabuy

6.Wiek

Miejsce akcji (w tym w miar moliwoci jego zmiany)

Por dnia, jeli ma ona znaczenie

Tok akcji na ekranie

Dwiki lub efekty dwikowe, ktre trudno jest rozpozna

Napisy

Wszelkie pojawiajce si na ekranie znaki, napisy i symbole, ktre maj znaczenie dla fabuy

Czowk i napisy kocowe

Kiedy opisywa?

w czasie przerw midzy dialogami

Opis moe nakada si na dialogi, jeli s one nieistotne, lub jeli towarzysz im napisy, i wycznie wtedy, gdy trzeba przekaza istotne informacje lub przeczyta napisy.

Jeeli jest to konieczne, opis moe si nakada na sowa piosenek:

1.w czasie czowki i napisw kocowych

2.w czasie trwania filmu/programu jeeli sowa piosenki nie maj znaczenia dla fabuy.

Kiedy NIE opisywa:

w trakcie dialogw, ktre s istotne dla fabuy

rwnoczenie z efektami dwikowymi, jeeli stanowi one uzupenienie filmu lub opisu

rwnoczenie z muzyk, jeeli stanowi ona wane dla filmu to.

Nie naley interpretowa fabuy filmu. Nie ma potrzeby wyjaniania, co si dzieje naley da widzowi moliwo samodzielnej interpretacji wydarze przedstawionych na ekranie.

Jzyk:

Naley uywa czasu teraniejszego, zwracajc uwag na to, aby opis by pynny i naturalny.

Jzyk powinien by zrnicowany, ale nie sztuczny lub koturnowy.

Naley w jak najwikszym stopniu posugiwa si penymi zdaniami.

Sownictwo powinno by dopasowane do gatunku filmu.

Styl opisu powinien odpowiada gatunkowi filmu.

Opis nie powinien by wulgarny, chyba e chodzi o odczytanie wulgarnych napisw lub symboli (np. grafitti na cianie).

Jeeli w filmie jest duo czasu na opis, naley wystrzega si wykorzystywania go co do sekundy, aby nie dezorientowa widza i nie przecia go nadmiarem informacji.

Jeeli uroda ma znaczenie dla fabuy, trzeba zaznaczy, e dana bohaterka jest adna, a bohater przystojny.

Przyswki uatwiaj zwize opisanie tego, co widzimy, jednak czsto maj subiektywny charakter, dlatego naley ich uywa ostronie.

Nie naley unika przymiotnikw oznaczajcych kolory. Ich znaczenie czsto mona doprecyzowa, dodajc do nich przymiotnik jakociowy np. niemodny szary garnitur, jaskrawoczerwona sukienka.

Im bardziej urozmaicone sownictwo, tym lepiej. Ta zasada odnosi si szczeglnie do czasownikw: zdanie Bohaterka wpada do pokoju mwi widzowi wicej, ni proste stwierdzenie Bohaterka wchodzi do pokoju.

Nie naley uywa terminologii filmowej, np. wyrae typu kamera przesuwa si w lewo itp.

Naley unika zwrotu widzimy.

Jzyk powinien by opisowy, precyzyjny, zrozumiay, zwizy i dostosowany do przedmiotu opisu.

Kilka kwestii, nad ktrymi warto si zastanowi:

Opis powinien by pynny.

Zazwyczaj postaci staramy si przedstawi jak najwczeniej, unikajc w ten sposb koniecznoci cigego, rozwlekego opisywania bohaterw. Trzeba jednak pamita, e nie zawsze jest to waciwe czasami fabua jest skonstruowana w taki sposb, e tosamo bohaterw naley ujawni dopiero na pniejszym etapie.

Trzeba zwraca uwag na to, kiedy uywa imion bohaterw. Zaimki on czy ona mog zdezorientowa widzw.

W niektrych wypadkach w opisie sceny musi znale si zapowied tego, co bdzie si dziao dalej.

W odpowiednich miejscach opis moe zawiera odniesienia do tego, co stao si wczeniej.

W miar moliwoci opis powinien nada za akcj. Ma to szczeglne znaczenie w momentach miesznych lub strasznych niewidomi i sabowidzcy odbiorcy powinni mc mia si albo krzycze rwnoczenie.

Gos komentatora powinien by neutralny, jednak czasami trzeba przekaza nim uczucia, emocje lub niefrasobliwy nastrj, dostosowujc wyraz do atmosfery i rozwoju akcji. Opis sam w sobie nie powinien jednak sta si spektaklem.

Opisywanie kadego ruchu w scenach taca lub walki moe rozprasza odbiorcw. Czsto wystarcza opis kluczowych momentw i dynamiki akcji.

W jaki sposb wprowadzi rozrnienie midzy napisami a opisem? Czy lepszym rozwizaniem jest zmiana tonu gosu, czy stwierdzenie oczywistego faktu On (bohater) mwi po rosyjsku? A moe po prostu zaznaczy: Napisy:?

Opis nie powinien cenzurowa tego, co dzieje si na ekranie.

Audiodeskrypcja do filmw zagranicznych

1. Wstp

W wyniku realizacji projektu badawczego Audiodeskrypcja do filmw zagranicznych opracowano rozwizania dotyczce tworzenia skryptw audiodeskrypcji do filmw zagranicznych. Audiodeskrypcja (AD) to dodatkowa narracja przeznaczona dla osb niewidomych i sabowidzcych, dodawana do filmw i zawierajca informacje o tym, co wida na ekranie/scenie, a czego nie mona domyli si z dialogw i dwikw (np. miejsce akcji, opis bohaterw, napisy). W chwili rozpoczcia projektu (2010 r.) w Polsce nie opracowywano audiodeskrypcji do filmw zagranicznych.

2. Cele projektu

Projekt mia na celu opracowanie optymalnych rozwiza dotyczcych tworzenia AD do filmw zagranicznych w nastpujcych obszarach badawczych: synchronizacja skryptu AD z tumaczeniem, wpyw gatunku filmowego na moliwo opracowania AD (filmy fabularny vs. dokumentalne), optymalny rodzaj przekadu filmowego (wersja lektorska vs. audio napisy), identyfikacja postaci w audiodeskrybowanych filmach zagranicznych.

Zadania badawcze podjte w ramach projektu podzielono na:

1) Opracowanie skryptw audiodeskrypcji do wybranych obcojzycznych materiaw filmowych2) Przeprowadzenie bada odbioru audiodeskrypcji do wybranych filmw zagranicznych wrd osb niewidomych i sabowidzcych (testy pilotaowe, konsultacje oraz badania)3) Zbadanie rnych rodzajw materiau filmowego (fabua vs. dokument) pod ktem moliwoci zastosowania w audiodeskrypcji4) Zbadanie dwch rodzajw tumaczenia dialogw filmowych (wersja lektorska vs. audio napisy) pod ktem ich zastosowania w audiodeskrypcji5) Analiza optymalnej synchronizacji skryptu AD z tumaczeniem i dialogami oryginalnymi

3. Opis projektu

3.1. Materiay badawczeW ramach projektu opracowano audiodeskrypcj do nastpujcych filmw:

fabularnych:

Volver, re. Pedro Almodovar

O pnocy w Paryu, re. Woody Allen

Wszystko gra, re. Woody Allen

Vicky Cristina Barcelona, re. Woody Allen

Dua ryba, re. Tim Burton

dokumentalnych:

Czowiek na linie, re. James Marsh

La Soufrire: od wulkanem, re. Werner Herzog

3.2. Audio wstpCelem audio wstpu jest przedstawienie widzom tych wszystkich informacji, ktre pomagaj w zrozumieniu filmu, a na ktre nie ma miejsca w trakcie jego ogldania. Wstp moe zawiera informacje o twrcach filmu, aktorach odgrywajcych gwne role, opis bohaterw i warstwy wizualnej filmu, wyjanienie planw czasowych jeli konstrukcja filmu jest bardziej zoona itp.W ramach projektu opracowano wstp do nastpujcych filmw:Volver, Wszystko gra, O pnocy w ParyuorazCzowiek na linie.

3.3. Badania recepcjiKady skrypt audiodeskrypcji przeszed proces konsultacji z odbiorcami docelowymi. Po nagraniach w profesjonalnym studio zorganizowano nastpujce pokazy filmw z audiodeskrypcj: Listopadowe pitki z audiodeskrypcj w siedzibie Polskiego Zwizku Niewidomych przy ul. Konwiktorskiej w Warszawie (2011 r.) Kino poza cisz i ciemnoci we wsppracy z Fundacj Kultury bez Barier (lato 2012 r.) Filmowa jesie w Tyflogalerii w siedzibie Polskiego Zwizku Niewidomych przy ul. Konwiktorskiej w Warszawie (2012 r.)

Po pokazach przeprowadzano badania w formie:

interaktywnej ankiety (zob. poniej)

otwartej dyskusji.

Badanie odbioru filmw z audiodeskrypcj wrd osb niewidomych i sabowidzcych wie si z trudnociami dotyczcymi tego, jak przedstawi pytania i zebra na nie odpowiedzi w przypadku niewidomych rozdanie papierowej ankiety jest niemoliwe. Podczas przeprowadzonych przez nas bada zastosowano innowacyjne rozwizanie: system pilotw na podczerwie (Interwrite PRS). Osoba przeprowadzajca badanie odczytywaa na gos pytania oraz moliwe odpowiedzi (opcje zamknite), a osoby niewidome i sabowidzce odpowiaday na te pytania naciskajc odpowiedni przycisk na klawiaturze pilota:Odpowiedzi byy rejestrowane przez specjalny odbiornik poczony z komputerem osoby przeprowadzajcej badanie, a odpowiedzi udzielone przez uczestnikw badania wywietlay si po chwili na ekranie, co umoliwio dalsz, otwart dyskusj nt. wynikw.

3.4. Forma tumaczeniaW przypadku dostosowywania filmw zagranicznych do potrzeb osb niewidomych i sabowidzcych niezbdne jest oprcz opracowania skryptu audiodeskrypcji zapewnienie tumaczenia dialogw. Istniej dwa sposoby, w jaki mona to zrobi:1. wykorzystanie wersji lektorskiej (voiceover)2. odczytanie tumaczenia w postaci napisw po wprowadzeniu niezbdnych poprawek (audio subtitles).Wybr pierwszego sposobu wie si z koniecznoci zaczekania, a wersja lektorska zostanie opracowana i nagrana, a dzieje si tak zwykle dopiero w chwili wejcia filmu na ekranu telewizyjne lub na rynek DVD. Wybr napisw oznacza z kolei, e twrcy audiodeskrypcji s rwnie odpowiedzialni za opracowanie lub dostosowanie stworzonych ju napisw do odczytania przez lektora (dokonanie niezbdnych skrtw, dodanie form adresatywnych, powita, poegna itp.), co znacznie wydua cay proces. Wie si to rwnie z koniecznoci zorganizowania dwch gosw (jednego do odczytania dialogw, drugiego do odczytania skryptu AD), co oznacza rwnie wysze koszty. Widzowie w Polsce s przyzwyczajeni do tumaczenia w wersji lektorskiej, a jej odbir nie sprawia im zwykle wikszych trudnoci.Dlatego te form rekomendowan w wietle przeprowadzonych bada jest wersja lektorska.

3.5. Gos lektoraPoniewa tumaczenie cieki dialogowej filmw jest zwykle odczytywane przez lektora-mczyzn, do odczytywania skryptu audiodeskrypcji zastosowano gos kobiety. Rozwizanie to miao na celu uatwienie odbiorcom odrnienia skryptu AD od dialogw. Osoby uczestniczce w naszych badaniach bardzo pozytywnie odniosy si do tego rozwizania i jest ono obecnie czsto stosowane przy tworzeniu audiodeskrypcji do filmw zagranicznych.

4. Wyniki

4.1. SynchronizacjaJednym z interesujcych nas zagadnie badawczych bya optymalna synchronizacja skryptu audiodeskrypcji z oryginalnymi dialogami oraz ich tumaczeniem.Wyniki bada pokazuj, e w optymalnej wersji, skrypt AD nie nachodzi ani na dialogi oryginalne ani na tumaczenie w wersji lektorskiej Niedopuszczalne jest nakadanie si skryptu audiodeskrypcji na tumaczenie dialogw w jzyku polskim (w wersji lektorskiej bd audio napisach).Dopuszczalne jest jednak zachodzenie skryptu AD na dialogi oryginalne filmu, o ile nie da si tego unikn.

4.2. Identyfikacja postaciW scenach, gdzie wystpuje wielu bohaterw mwicych jednoczenie, odbiorcy mog mie kopot z przyporzdkowaniem danej wypowiedzi do bohatera. Rozwizaniem tego problemu moe by wczenie imion bohaterw do skryptu AD i odczytywanie ich tu przed tym, jak zabieraj oni gos. Zagadnienie to byo rwnie przedmiotem przeprowadzonych przez nas bada, w wyniku ktrych okazao si, e odbiorcy doceniaj wczanie imion do skryptu AD, ale nie chc, by odbywao si to zbyt czsto, poniewa wybija ich to z rytmu i przypomina im, e ogldaj film.

4.3. Audio wstpPrzeprowadzone przez nas badania pokazay, e audio wstp jest dobrym narzdziem uatwiajcym widzom zrozumienie filmu. Wane jednak, by informacji we wstpie nie byo zbyt wiele i aby byy przedstawione w odpowiedniej kolejnoci.Wbrew obowizujcej do tej pory zasadzie dotyczcej niewczania do AD informacji o warstwie wizualnej filmu i o jzyku filmowym, uczestnicy naszych bada pozytywnie ocenili tego rodzaju informacje zawarte we wstpie. Okoo badanych chtnie wysuchaaby podobnych wstpw do innych filmw z audiodeskrypcj.

4.4. Opis obcych miejscFilmy zagraniczne, osadzone w obcej dla Polakw rzeczywistoci, mog przysparza widzom i twrcom audiodeskrypcji wicej trudnoci ni filmy polskie ze wzgldu na obecno miejsc, postaci i elementw nacechowanych kulturowo. Twrca audiodeskrypcji ma do dyspozycji rne strategie podejcia do opisywania elementw obcych:

Bezporednie nazwanie obcego miejsca, np.Tate Modern

Eksplicytacja, czyli opatrzenie nazwy miejsca wyraeniem, np.galeria Tate Modern

Opis bez podania nazwy, np.Ogromny budynek z czerwonej cegy z wysokim kominem

Opis z podaniem nazwy, np.Ogromny budynek z czerwonej cegy z wysokim kominem: TateModern.

Wybr odpowiedniej strategii zaley od rodzaju miejsca, z jakim mamy do czynienia synne budowle, np. Wiea Eiffla, zostan nazwane bezporednio, podczas gdy te mniej rozpoznawalne bd potrzebowa wicej opisu i wyjanienia.

5. Podsumowanie

W wyniku przeprowadzonych bada pokazano, e audiodeskrypcja do filmw zagranicznych jest moliwa i potrzebna. Odbiorcy docelowi wielokrotnie podkrelali konieczno opracowywania audiodeskrypcji do filmw zagranicznych.Optymalna AD do filmu zagranicznego wykorzystuje tumaczenie w wersji lektorskiej, moe by te poprzedzona audio wstpem. AD nie powinna nachodzi na tumaczenie czytane przez lektora.Cz opracowanych przez nas zagadnie znalaza ju zastosowanie na rynku: opracowuje si wicej filmw zagranicznych, a do odczytywania skryptw AD wykorzystuje si gosy kobiece.

Katedra do Bada nad Przekadem i Komunikacj MidzykulturowUniwersytetu Jagielloskiego

Opis kursu Tumaczenie audiowizualne napisy dla niesyszcych

KursTumaczenie audiowizualne - napisy dla niesyszcychprzeznaczony jest dla tumaczy, studentw i absolwentw pragncych zdoby wiedz z zakresu opracowywania napisw dla niesyszcych, w tym nauki obsugi profesjonalnego oprogramowania do rozstawiania napisw.Zajcia s prowadzone w jzyku polskim.

Kandydat powinien posiada znajomo gramatyki i stylistyki polskiej umoliwiajc mu tworzenie poprawnych tekstw w tym jzyku; w przypadku obcokrajowcw zna jzyk polski na poziomie C1 lub C2.Liczba godzin dydaktycznych 16.

Cena 450 z.

Po zakoczeniu kursu suchacze:- znaj podstawowe cechy tekstu audiowizualnego;- umiej korzysta z narzdzi pracy w przedmiotowym zakresie, w tym ze specjalistycznego oprogramowania do tworzenia napisw dla niesyszcych;- znaj sytuacj na rynku pracy tumacze audiowizualnych;- znaj polskie i europejskie zasady tworzenia napisw dla niesyszcych i rozstawiania ich.

Kurs przedstawia podstawowe zagadnienia zwizane z praktycznym zastosowaniem technik tworzenia napisw dla niesyszcych. Umiejtnoci te s konieczne do podjcia pracy w sektorze tumacze audiowizualnych, ktry jest jednym z najszybciej rozwijajcych si sektorw w brany. Podczas zaj studenci samodzielnie tworz wersje napisw dla niesyszcych. Tumaczenia poddawane s analizie krytycznej pod wzgldem poprawnoci technicznej, stylistycznej i terminologicznej. W czasie zaj wykorzystywane s autentyczne materiay pochodzce ze zbiorw osoby prowadzcej zajcia, ktra jest rwnie tumaczem audiowizualnym.

Zajcia odbywaj si w pracowni multimedialnej, praca na laptopach z programem do tworzenia napisw.

Opis kursu Tumaczenie audiowizualne audiodeskrypcja w teatrze i w muzeum

KursTumaczenie audiowizualne audiodeskrypcja w teatrze i muzeumprzeznaczony jest dla tumaczy, studentw i absolwentw pragncych zdoby wiedz z zakresu tworzenia audiodeskrypcji na potrzeby teatrw i muzew.Zajcia s prowadzone w jzyku polskim.Warunkiem rozpoczcia kursu jest utworzenie grupy skadajcej si z co najmniej 15 kandydatw.Liczba godzin dydaktycznych 16.Warunkiem uzyskania wiadectwa ukoczenia kursu jest aktywne uczestnictwo w zajciach i uzyskanie zalicze z wszystkich przedmiotw skadajcych si na kurs.Cena 450 z.Kandydat powinien posiada znajomo gramatyki i stylistyki polskiej umoliwiajc mu tworzenie poprawnych tekstw w tym jzyku w przypadku obcokrajowcw zna jzyk polski na poziomie C1 lub C2.Absolwent bdzie dysponowa wiedz dotyczc zasad przygotowywania audiodeskrypcji na potrzeby teatru i muzeum.Po ukoczeniu kursu studenci umiej posugiwa si profesjonalnym oprogramowaniem do tworzenia audiodeskrypcji oraz znaj podstawowe zasady jej tworzeniaPodczas zaj studenci samodzielnie tworz audiodeskrypcj. Teksty poddawane s analizie krytycznej pod wzgldem poprawnoci technicznej, stylistycznej i terminologicznej.

Opis kursu Tumaczenie audiowizualne dubbing

KursTumaczenie audiowizualne dubbingprzeznaczony jest dla tumaczy, studentw i absolwentw pragncych zdoby wiedz z zakresu opracowywania polskiej wersji jzykowej produkcji audiowizualnych w postaci wersji dubbingowanej.Zajcia prowadzone s w jzyku polskim.Jzyki wykorzystywane na zajciach: angielski.Warunkiem rozpoczcia kursu jest utworzenie grupy skadajcej si z co najmniej 12 kandydatw.Liczba godzin dydaktycznych 16.Warunkiem uzyskania wiadectwa ukoczenia kursu jest aktywne uczestnictwo w zajciach i praca zaliczeniowa w postaci przygotowania tumaczenia w zadanej technice przekadu audiowizualnego.Cena 600 zPo zakoczeniu kursu studenci:- znaj podstawowe cechy tekstu audiowizualnego,- umiej rozpozna pojawiajce si w tekstach problemy tumaczeniowe i zaproponowa konkretne rozwizania dla nich w obrbie techniki tumaczenia w formie dubbingu,- umiej korzysta z narzdzi pracy tumacza w przedmiotowym zakresie,- znaj sytuacj na rynku pracy tumacze audiowizualnych.

Opis kursu Tumaczenie audiowizualne wersja lektorska

KursTumaczenie audiowizualne wersja lektorskaprzeznaczony jest dla tumaczy, studentw i absolwentw pragncych zdoby wiedz z zakresy opracowywania polskiej wersji jzykowej produkcji audiowizualnych w postaci wersji lektorskiej.Zajcia prowadzone s w jzyku polskim.Jzyki wykorzystywane na zajciach: angielski.Warunkiem rozpoczcia kursu jest utworzenie grupy skadajcej si z co najmniej 16 kandydatw.Liczba godzin dydaktycznych: 16Warunkiem uzyskania wiadectwa ukoczenia kursu jest aktywne uczestnictwo w zajciach i uzyskanie zalicze z wszystkich przedmiotw skadajcych si na kurs.Cena600 z.Kurs przedstawia podstawowe zagadnienia zwizane z praktycznym zastosowaniem technik tworzenia wersji lektorskiej.Uczestnicy zapoznaj si z zagadnieniami takimi jak wpyw szyku zda oraz interpretacji tekstu na intonacj lektora i wartko dialogu; specyfika tumaczenia filmw dokumentalnych oraz fabularnych (w zalenoci od gatunku: sensacyjnych, kostiumowych, komediowych, etc.), praktycznymi aspektami wsppracy autora polskiej wersji jzykowej z lektorem podczas udwikowienia filmu.

Opis kursu Tumaczenie audiowizualne wersja napisowa

KursTumaczenie audiowizualne wersja napisowaprzeznaczony jest dla tumaczy, studentw i absolwentw pragncych zdoby wiedz z zakresy opracowywania polskiej wersji jzykowej produkcji audiowizualnych w postaci wersji napisowej, w tym nauki obsugi profesjonalnego oprogramowania do rozstawiania napisw.Zajcia prowadzone s w jzyku polskim.Jzyki wykorzystywane na zajciach: angielski.Warunkiem rozpoczcia kursu jest utworzenie grupy skadajcej si z co najmniej 12 kandydatw. Liczba godzin dydaktycznych: 16

Warunkiem uzyskania wiadectwa ukoczenia kursu jest aktywne uczestnictwo w zajciach i uzyskanie zalicze z wszystkich przedmiotw skadajcych si na kurs.

Cena 600 z

Kurs przedstawia podstawowe zagadnienia zwizane z praktycznymi zasadami tumaczenia audiowizualnego za pomoc napisw. Po ukoczeniu kursu studenci umiej posugiwa si profesjonalnym oprogramowaniem do tworzenia napisw oraz znaj podstawowe zasady ich tworzenia.

Zasady rekrutacji UJ

Decyduje kolejno zgosze.

Zgoszenia: podyplomowe.unesco@uj.edu.pl

Limit przyj: 15-20 osb

Czas trwania kursu: 1 weekend; 16 godzin dydaktycznych.

Kursy prowadzone bd cyklicznie i uruchamiane w miar zainteresowania poszczeglnymi kursami.

Prosimy o wypenienie zamieszczonego niej kwestionariusza, wydrukowanie go i podpisanie. Nastpnie prosimy o przesanie do Katedry UNESCO (Krakw, ul. Czapskich 4) kwestionariusza oraz ksero dowodu osobistego. Mona te przesa skany.

kwestionariusz osobowy

Gdy zbierze sie grupa chtnych, zawiadomimy wszystkich zainteresowanych: 1) czy zajcia si odbd i 2) czy mona ju wpaca pienidze. Kady z uczestnikw otrzyma indywidualny numer konta. W tej chwili nie przyjmujemy jeszcze wpat.