Piotr Łukasz

Bibliografia

Lewellen Ted “Political Anthropology” 2001 Vincent Joan “Anthropology and Politics” 1990

ed. J. Vincent “Anthropology of Politics” 2002

Antropologia polityczna nie jest traktowana już jako subdyscyplina, bowiem każde współczesne badania muszą zawierać analizę kontekstu politycznego. Malinowski pominął kontekst kolonialny, bo wydawał się dla wszystkich czymś oczywistym. Badania te to w dużej mierze antropologia symboliczna, a więc stawiająca pytania: jak ktoś wyobraża sobie daną rzecz.

Anegdota o badaniach w Pyzówce, górale na targu w Nowym Targu:

Stosując metodę chodzenia od domu do domu M.-Szałygin dowiedziała się, że kobiety nie są zainteresowane polityką, chyba że jedynie jako żart. Kobiety głosują tak jak mąż, brat, ojciec. Często skreślają kandydatów na ostatniej stronie kary wyborczej, bo nie chce się im ponownie czytać nazwisk kandydatów. Dlatego przeprowadziła się na targ w Nowym Targu. Tam górale sprzedający wieprzki właściwie cały dzień spędzali bezczynnie, czekając na klienta i popijając. Dochodziło tam do spontanicznych dyskusji, polifonicznych wywiadów. Pojawiła się kwestia nawracania na jedynie słuszną partię. M.-Szałygin próbowała porównywać chłopską wizję władzy i filozofów oświeceniowych, ale były one bardzo rozbieżne. Gdy porównywała z koncepcjami średniowiecznymi, feudalnymi, pojawiło się więcej podobieństw. Na tym jednak nie mogła w analizie poprzestać. Władza utożsamiana z panem, gospodarzem. W jaki sposób przenoszona jest skala mikroralacji chłop -- pan na skalę makro. Okazało się, że chłopi preferują władzę jednoosobową, a obecną demokrację określali mianem rządów parobków. Dobrym gospodarzem jest oczywiście Jan Paweł II, Franciszek Józef, Pinoczet, Hitler. Obecnie nie ma gospodarza, wszystko jest wyprzedawane (a przecież dobry gospodarz dba o to, by mieć jak najwięcej ziemi, ona bowiem jest źródłem bogactwa i wysokiego statusu społecznego). Demokrację ustanowił Jezus, ale ludzie nie są aniołami. Tam gdzie rządzi niedoskonały lud, nie może być dobrobytu. Partie polityczne to wyrwigrosz. Hasła wyborcze w rodzaju “Każda rodzina na swoim” były zupełnie niezrozumiałe, a “Dom wszystkich Polska” określano jako antysemickie.

[naród w państwie jak rodzina w domu]

Piotr Łukasz

Początkowo etnografia była dyscypliną gentelmentów, wielu ówczesnych badaczy-dylatantów nosiło przed nazwiskiem szlachecki tytuł “sir”.

Wszyscy filozofowie zgodnie twierdzą, że polityka jest dzieckiem cywilizacji.

W ujęciu ewolucjonistycznym we wczesnych stadiach istniały formy prymitywne, począwszy od anarchii.

Sir Henry Maine „Ancient Law” 1861: Prymitywne społeczeństwa budują władzę w oparciu o linie krewniacze. W kolejnych etapach ewolucyjnego rozwoju władzy dochodziło do sekularyzacji i przejścia do więzi terytorialnych.

H. Morgan „Liga Irokezów” 1877: Na wczesnym etapie brak ładu w systemie pokrewieństwa. Następnie wprowadzenie zasad regulujących system pokrewieństwa, np. zakaz kazirodztwa prowadzi do wykształcenia się rodów, klanów i plemion, które oparte są na więziach bezpośrednich. Powolna specjalizacja poszczególnych grup i stratyfikacja społeczeństwa zwiazana ze zmianem sposobów gospodarowania: osiadły tryb życia, rolnictwo i uprawa zbóż prowadzi do pojawienia się własności prywatnej. Prowadzi ona do przywiązania do ziemi, wyznaczenia granic, ich podtrzymywania i ostatecznie do powstania idei państwa.

Engels „The Origin of the Family, Private Property and the State” 1891: stwierdził, że od momentu powstania prywatnej własnosci rozpoczyna się kapitalizm.

Robert Lowie (szkoła Boasa, z której wywodzili się np. Ruth Benedict i Kroeber) „The Origin of the State”. Odrzucenie ewolucjonizmu schematycznego. Nie ma jednej drogi rozwoju dla całej ludzkości. Poszczególne grupy rozwijają się i przechodzą stadia, ale kolejne etapy rozwoju nie są właściwe dla wszystkich społeczeństw. Wskazuje na istnienie więzi niezależnych od pokrewieństwa, np. takich, które powstają w stowarzyszeniach. To właśnie te więzi, niezależne od więzów krwi, stają się wg. podstawą państwa. [Działają bowiem integrująco -- dalej Lowie się gubi w swojej koncepcji, gdy dochodzi do stwierdzenia, że więzi te działają również destrukcyjnie.] Lowie stworzył podręcznik antropologii społecznej. Dowodzi, że ważnym etapem rozwojowym jest przejście od społeczeństwa egalitarnego, gdzie wszyscy są równi, do hierarchii. Państwo zaczyna mieć wtedy monopol na użycie przemocy. [na marginesie: Państwo właśnie z tego powodu przez anarchistów uznawane jest za twór niemoralny]

Piotr Łukasz

Bronisław Malinowski i Radcliff Brown rozpoczynają funkcjonalizm. Interesowali się strukturą społeczną, szukali wzorów normatywnych wyobrażonych jako sprawnie działający sytem (nie zwracali zaś uwagi na samą realizację tych idealnych założeń). W systuacji zagrożenia harmonii struktura ta reaguje, aby się bronić (koncepcja strukturalno-funkcjonalna). Opisywali między innymi zakazane stosunki między zięciem a teściową (przebywanie razem), aby uniknąć konfliktu i podtrzymać harmonię.

Rząd brytyjski dawał duże pieniadze na prowadzenie badań nad stosunkami władzy w koloniach. Miał nadzieję, że można w miarę łagodnie przejąć kontrolę nad nad podbitymi ludami, jeżeli tylko zrozumie się zasady rządzące stosunkiem do władzy. Etnografowie udali się do Aryki, jednak ich badania daleko wykraczały poza obszar zaninteresowań Commonwealthu.

ed. Meyer Fortes & E. Pritchard„African Political Systems” 1940 to pierwsza książka uznawana za pracę poświęconą stricte antropologii politycznej. Była to próba wprowadzenia typologii, różnych kluczy. Trakotwała władzę w dalszym ciągu jako całość. Gdy wkrótce zaczęły upadać kolonialne imperia, potrzebny był zupełnie nowy paradygmat do opisu procesu przemian.

Edmund Leach „Political Systems of Highland Birma” 1954. Okazuje się, że system idealny jest niezależny od relacji, przyjmuje

procesualizm, akcjonizm,

Max Gluckman, konflikt jest podstawą życia społecznego. Konflikt jest konieczny, mają zawsze charakter konstrukcyjny. „Custom and conflict in Africa”, „Order and Rebellion”. Rytualne wystąpienie przeciw władzy, tzw. wentyl bezpieczeństwa z PRL, kulturowo ustalone formy rozładowania napięcia. Dynamiczna równowaga -- nie poprzez unikanie, ale prodtrzymanie konfliktów.

Victor Turner, interesujący się symbolami. „Schism and Continuity in an African Society”, 1957, social drama, narastanie konfliktu, przesilenie i autostruktura, i nowy ład na innych zasadach, liminalność i communitas.

Frideric Barth i transakcjonizm -- „Political leadership among Swat Pathans” -- o Pasztunach, -- wzajemne korzyści.

Piotr Łukasz

Dla humanistów kluczowe są pojęcia, które są wykorzystywane do opisu.

Relacja władzy bardzo nietrwała, trzeba ją ciągle odnawiać. J. G. Barley w 1969, pragmatyczne zasady podtrzymania władzy, wg. tranzakcji są stałe, np. dla mafii i Pasztunów.

2008 10 22

(tu około 30 minut spóźniony)

Rytuał: (Geertzowskie) działanie uwikłane w sieć symboliczną.

Symbole są wykorzystywane do budowania więzi emocjonalnych, zaangażowania. Kercer: poprzez rytuały tworzy się wspólnotę wyobrażoną, utrwala się państwo jako instytucja władzy, np. hymn, celebrowanie rocznic, stawianie pomników, a wszystko przy udziale kościoła, który tworzy pierwsze kategorie (Matka Boska Królową Polski).

Anthony Wallace: „Revitalisation Movements” 1995 w „American Anthropologist, opisuje ruchy odnowy jako prądy społeczne, indiańskich powrotów lub fuzji z tradycją indiańską, wyrażane często jako zaangażowanie religijne

2008 11 05

Akcjonizm od termin action z pism Maksa Webbera, zaadaptowany dla potrzeb antropologii przez Abnera Cohena, Two dimmentional man, człowiek dwuwymiarowy, rozważa dwa wymiary czowieka, po pierwsze człowieka symbolizującego, oraz człowiek jako istota polityczna, omawia przeróżne monografie, w których pokazuje przykłady tych dwóch typów. Piszący te monografie nie mieli pojęcia o tym zaszufladkowaniu, jego autorem był dużo później Cohen. Nota bene każda antropologia jest polityczna, ale wydzielanie kategorii i mniejszych całości jest konieczne dla naszych możliwości poznawczych w świecie zalanym przez nieprzebrane może publikacji. Wywodzi się z ksiązki „Economical Man”, rozważającej człowieka jako istoty ekonomicznej. W ksiażce Cohena pokazują się konkretne osoby, które stają się wcieleniem człowieka politycznego. V. Turner, termin social drama, dramat społeczany, (lub gra). Wewnątrz tego wzoru i paradygmatu charakterystyczny jest specyficzny słownik: osiąganie społecznych celów, (polityka to działanie w celu osiągania społecznych celów) goal orientation, stosowanie określonych strategii, podejmowanie decyzji, tworzenie sojuszy, budowanie poparcia, współdziałanie, podporządkowanie i dominacja, są to kategorie którymi posługują się autorzy monografii opisujący walkę o władzę w mikroskali.

Piotr Łukasz

Czasem opisywano również grupy, ale zawsze poprzez jednostki. Wczesna praca Turnera: Schizm and contiruity in an African Society, opublikowana w Menchesterskiej szkole Gluckmana, jeszcze z czasów, gdy nie insteresował się symbolami, ale raczej dynamiką życia społecznego, stał się wtedy być może ciekawszy. Opisywał grupę ndembu z północnej Rodezji, opisywał małą grupę i skupiał się na kryzysie, konflikcie, walce o władzę, nazywa te sytuacje kryzysowe dramatami społecznymi. Narastanie konfliktu, faza przejściowa, nie ma cech ani jednego ani cech drugiego, faza liminalna, oraz nowa norma (mówą o tym wszysktkie te prace o communitas i societas)

San Dombu, młody, bezpłodny, chce być wodzem Mukanzy, dwukrotnie znieważa Kachali, poprzedniego wodza. Brak dzieci rozumiany był jako związek z czarami i czarownictwem, zostaje wygnany ze wsi, Przenosi się do innej wsi, gdzie zyje uznany czarownik, uznany specjalista od mrocznych sił, po wygnaniu stary Kachali umiera, jest to dowód niezaprzeczalny na to, że czary wchodziły w grę. San Dongu wraca do wsi, wodza już nie ma, a pochodzi z tego samego lineażu, miał duże predyspozycje do osiągnięcia władzy, ale dyskwalifikowały go jego cechy charakteru -- bardzo ważna obserwacja, bo nie jest to już strukturalizm. Po powrocie jest oskarżony o czary i posługiwaniem się czarownikiem z sąsiedniej wsi. W efekcie pogarsza to jego sytuację, wybrany zostaje nowy wódz z innego lineażu, niezgodnie z tradycją przekazywania władzy. Co robi społeczność, która działa niezgodnie ze strukturą -- okazauje się być wyjątkowo kreatywna, np. że zmiana lineażu będzie powiewem świeżości, wyciąga się fakt bezpłodności, także jego siostry, są więc w oczywisty sposób skażeni czarownictwem. San Dongu zchodzi ze świata dość szybko. Obrazuje to jak bardzo zmienił się paradygmat opisu. Okazuje się, że zasady zawierają dużą dozę dowolności, że sytuacja przyszła jest w duże mierze nieprzewidywalna, dlatego klasyfikacje są wielkim uproszczeniem. Pokazuje, że życiem politycznym rzadzą elastyczne reguły, które można twórczo adaptować i wypełniać nową treścią. Monografia ta była pożegnaniem modelu strukturalistycznego. Jest to społeczeństwo, w którym ścierają się różne siły. Na arenie politycznej wszystko może się wydarzyć, a reguły pozwalają tylko częsciowo przewidzieć przyszłe wydarzenia. Pierwiastek diachroniczny został tutja wzmocniony, bo rzeby uchwycić proces potrzeba odwołać się do przeszłości, pociągnąć jakieś wątki historyczne. San Dombu jest klasycznym wcielem „człowieka, jako istoty politycznej” -- :) niezbyt miło być taką istotą, skoro był bezwzgledny w dążeniu do władzy.

Kolejna teoria to teoria gry - game theory. Barnard: odmiana teorii akcjonistycznej, związana z nazwiskiem F. G. Bailey 1969 Stratagems and Spoils (Fortele i łupy), fragmenty w readerze. Dość zabawny zabieg, w latach 60 prezentowano zeznania Josefa Valacci, świadka koronnego, sypał na ekranach telewizorów, każdy mógł się przekonać jak się walczy o władze, eliminuje konkurentów, zostawił to z dziełem Bartha o Pasztunach. Twierdzi, że walka o władzę zawsze wygląda tak samo, wg. określonych reguł, nawet w tak anarchicznych strukturach jak mafia. Po upadku kolonii było duże ciśnienei na szukanie reguł w kulturze, Strauss szukał na poziomie struktur znaczniowych, próby innych do przewidywania losów kolonii po wycofaniu się imperiów. Bailey: istnieją reguły normatywne i reguły pragmatyczne [[Ważne do badań o בב]]. Normatywne są zróżnicowane kulturowo, to co w jednej uchodzi za moralne, w drugiej jest niemoralne, dlatego trudno znaleść w nich porzadek, Bailey nie

Piotr Łukasz

zajmował się nimi, bo szukał reguł uniwersalnych, czyli jak praktycznie zrobić, żeby przejąć władzę, czyli jak wygrać grę. Istnieją czynniki, które powodują, że wygrywamy grę. W społeczeństwach wielkich jak amerykańskie aren na których toczy się walka jest wiele, a reguły należy pokazywać na mikroarenach a nie w ujęciu makro, bo z tej perspektywy niewiele widać. Prowadzona gra może być przenoszona na inne areny, ale zawsze w oparciu o te same, niezmienne reguły. Specyficzne kategorie w użyciu, Pierwą: nagrody, zdefiniowane są jako cele okreslone kulturowo, które uczestnicy wartościują wysoko i o które toczy się rywalizacja np. władza, majątek, wpływ na decyzje (bo zawsze do takich dóbr jest mały dostęp. Uczestnikami gry są zaś: rywalizująca elita (demokraci i republikanie), oraz kibice gry, czyli społeczność, kolejnym pojęciem są liderzy(McKaine i Obama) wspierani przez grupy wsparcia (grupy wspierające) oraz sędziowie. Reguły normatywne wchodzą w konflikt z pragmatycznymi, tylko czasem normatywne wygrywają. W czasach Watergate gdy Nixon szpiegował przeciwnika, przegrał moralnie (ostatecznie wygrał ->wiki). Teoria gry służy do opisu gruntownych zmian społecznych, o charakterze rewolucyjnym, wyróżnia 3 rodzaje zmian, po piwerwsze zmiany powtarzające się, zachodza wewnątrz pewnej równowagi społecznej, np. śmierć wodza w warunkach, kiedy wiadomo, jak będzie przebiegać wybory, reguły normatywne i pragmatyczne idą w ręka w rękę i służa przywróceniu ładu, charmonii, kosmosu. Zmiany adaptacyjne, na rzeczy w latach 60, gdy społeczność nie wraca do stanu poprzedniego, np. gdy przestajemy być kolonią a stajemy się państwem narodowym. Reguły normatywne są kontynuowane, np. moralność i etyka dawniejsze, ale reguły pragmatyczne ulegają zmianie i muszą się dostosować do nowych warunków.

W Polsce na przykład zasady oddawania głosu w PRL były podobne jak teraz, ale walka o władzę de facto się nie zmieniło - sprawa Rywina. Głosowanie nie było dobrowolne całkowicie, np. w kombinacie obówniczym podhale nie dostawało się premii, komisja czasem przychodziła do bloku i przynosiła urnę.

Trzeci rodzaj zmian to zmiany radykalne, np. upadki kolonii, upadek komunizmu i bloku wschodniego, zmieniają się reguły pragmatyczne i normatywne -- Szałygin się nie zgadza. Jeżeli górale nadal postrzegają władzę w starych kategoriach, władza ma być silna, ma być sprawiedliwa, moralna. Reguły pragmatyczne się zmieniły, ale ocena normatywna jest taka sama. Zmienia się również zaplecze, ale zmiany zaczynają się na górze i powoli schodzą dół. Teoria ta jest upraszczająca rzeczywistość, która jest bardziej skomplikowana, ale w l. 60 była bardzo modna.

Zespół, czyli drużyna polityczna, np. partie, albo wódz, który buduje swoje poparcie. Bailey jest miłośnikiem klasyfikacji: kontraktowa metoda bydowania drużyny, obiecanie zysków. Moralna: gdy odwołujemy się dojakiejś idei uznawanej za ważną.

Doktorat Szałygin, jedna z mazurskich gmin, tam nic się nie działo, w drugiej wsi, po zmianie ustawy o samorządach lokalnych, walka o władzę, kontrsiła do dawnego bloku, od 20 lat naczelnik rady narodowej z ekipą. Komitet obywatelski miał być przeciwwagą. Wybory na wójta, który zastąpił naczelnika r. n., pośrednie, wybór radnych. Życie się rozogniło, w komitecie wyborczym, w 80 i 81 była Solidarność rolnicza, ale skupiała się na problemach indywidualnych, np. niesprawiedliwym rozdziałem papierosów czy nawozu (system rozdzielczy komunizmu był związany nieodwołalnie z niesprawiedliwością), Solidarność

Piotr Łukasz

powstała, by wzmocnić sprawiedliwość rozdzielczą. Gdy trzeba było się przeciwstawić naczelnikowi, który przecież wiele dla wsi zrobił, choć wiadomo, że był komuchem. Czołowe postacie musiały należeć do PZPR. W PZPR organizowano szkolenia, ale tylko dla elity, reszta nie rozumiała, więc należała do ZSR, bo tam nie było szkoleń (to ocena pana pierwszego sekretarza, porządnie wykształcony. Naczelnik był niesłychanie skuteczny, otrzymywał niezwykłe dotacje, wielokrotnie wyższe, o rząd wielkości, mieszkańcy byli tego świadomi. Solidarność powstała nie po to, żeby się sprzeciwić dobremu naczelnikowi, poza tym nie udało się stworzyć komitetu wyborczego. Komitet stworzyli przyjezdni, był tam facet znający prawo, zaprosił kilku bogatszych rolników, ale ci woleli być po stronie starej władzy. Kilka ośób jednak przystąpiło. Stworzono gazetkę, zwalczano stary blok betonowy, partyjny, patrzono na ręce, kontrolowano, zaczęły się zarysowywać jakieś siły. Do rady gminy weszło troszkę więcej zwolenników komitetu obywatelskiego. Gdy doszło do wyborów na wójta, miało dojść do przejęcia władzy, ale z powodów formalnych odwołano wybory, naczelnik odroczył, i potem na końcu został wójtem. Okazało się, że argumentem były dwie świnie, które zmieniły właścicielem. Właściwie to potwierdza zdanie Baileya. Radni kolejno tracili poparcie, wójt musiał jednak odejść po 2 kadencjach, następnym został nauczyciel, też przybysz z miasta.

Polityka to nie tylko walka pragmatyczna o władzę, ale też walka symboliczna, 1981 Berkeley „Politics of Elit Culture” - polityka kultury elitarner, prowadzone w Sierra Leone, we Free Town, opisana grupa ludzi nazwani kreolami, 2% elita, trudna do wyróżnienia, uważają się za potomków niewolników służących Brytyjczykom, którzy zostali nauczeni manier i kultury, nie są osobną rasą, nie mają większego majątku, nie są wcale grupą pochodzeniową (mit), a jednocześnie bardzo się wyróżniają, mają silnie powiązania, w sposób nieformalny kontrolowali polityke sierra lieone. Próbował elitę opisać oraz pokazać, w jaki sposób się ją tworzy. Mit zakładzinowy jest oczywiście potrzebny, dalej dobre szkoły, elitarne, selekcja na dość wstępnym etapie. Oddziaływanie dwustronne: szkoły socjalizują dzieci w okreslonym kierunku, a przy okazji dziecko spoza elity się nie odnajdzie w tym towarzystwie i nie będzie dobrze funkcjonowało. Teza: Nie można tego sprowadzić ani do powiedzenia: że to urzędy albo bogactwo ich wyróżnia, ważne były czynniki symboliczne, np. sposób ubierania się, akcent, sposób spędzania wolnego czasu, częśc posługiwała się tymi symbolami nieświadomie. Twierdził, że granic tych grupy nie można wytyczyć fizycznie, materialnie, a wyłącznie symbolicznie. Symbole integrują grupę, dostarczają jej tożsamości i buduje ich zewnętrzny wizerunek. Zachowanie elitarności poddane jest wielu czynnikom napięcia, ceny mieszkań we Free Town rosły tam, gdzie mieszkała elita, wokół nich przybywali bogaci, bogatsi, zależało im na wniknięciu do elity, ale elita jeszcze bardziej się zamykała. Ciężar noszą kobiety: to kobiety uczą dzieci noszenia tych cech elitarnych, bo mężczyźni piją w ten zas w kantynie na wzór oficerów brytyjskich. Kobiety rozładowują napięcia i usuwają zagrożenia jedności elity, kobiety też prowadzą działalność na zewnątrz, prowadzą działalność dobroczynną, są to symbole bezbłędnie pozwalające przypisać do elity, wizyty, bale, teatr, jest to symboliczny sposób budowania elity. (A poza tym wielu z nich należała do masonerii). Jego praca miała na celu pokazanie, że symbolika (nie flaga, hymn i godło) jest niezmiernie ważna dla życia politycznego.

2008 11 12

Piotr Łukasz

Opór i dominacja. Siła rządzonych. We wcześniejszych ujęciach postrzegano władzę jako relację pionową, hierarchiczną, gdzie ktoś jest górą, a ktoś jest dołem, natomiast warstwy podległe są niższe. „W zależności od dostępu do środków produkcji” jedni są wyżej, drudzy niżej wg. marksistowskiego rozumienia relacji władzy. Trwało to do czasów Michaela Foucaulta, „Nadzorować i karać, narodziny więzienia” 1974, także zbiór jego wykładów „Trzeba bronić społeczeństwa” o dyskursie władzy, a także szkic pt.: „Rządomyślność” (Gouvernmentalite?).

Nowoczesne więziennictwo narodziło się w XIX wieku, podobnie jak wiele innych zjawisk zapoczątkowanych przez rew. francuską i Napoleona. Więziennictwo musiało współgrać z nową filozofią władzy. Bentham Panopticon czyli dom nadzoru 1843 -- wzór i idea nowego więziennictwa, opartego na nieustannym nadzorze, nie było wcześniej nastawienia na resocjalizację czy duchową przemianę. Natomiast tu chodziło o to, że przez opresję cielesną doprowadzimy do zmiany duszy. Wszystko miało być kontrolowane i dostosowane do jedynie słusznego wzoru, aby naprostować kręgosłup moralny więźnia. Pojawia się idea dyscypliny. W drugiej połowie XIX wieku pomysł ten robił furorę. „Culture builders” opowiada o szweckiej inteligencji, która postanowiła doprowadzić do pionu szweckie chłopstwo. Dyscyplinowanie zaczęło się od nawyków higienicznych. Posługując się różnymi źródłami wskazywali, że dom z podwórzem gromadził najcenniejszy energetyczny surowiec, czyli gnój. Zaczęto więc od usunięcia kupy gnoju. Potem zwalczano wycierania nosa rękawem. Potem zabrano się za mycie się. Śródtytuł np. „time keepers”, aby pracowali w bardziej zdyscyplinowany sposób, pojawiają się gongi, syreny, wyznaczające rytm pracy. „nature lovers” -- nie mają mieć takiego stosunku do przyrody, jak wcześniej. Miłość miała być do przyrody ojczystej. Mieli bardzo mityczno magiczne wyobrażenia o zwierzętach. Ale zwierzęta miały być kochane jako takie, jako element ojczystej przyrody. Kwestię praktyk seksualnych niewspominając.

Foucault pisze o dyskursie władzy. Jest on po pierwsze historykiem, zajmował się historią idei. Jego podejście nie jest jednak klasyczne. Przedstawia historię idei władzy, jak pisano o władzy i ją postrzegano w średniowieczu, oświeceniu, wieku dziewiętnastym i współcześnie. Bardzo odkrywczy i poznawczo ciekawy tekst.

W średniowieczu suweren sprawuje władzę przede wszystkim nad terytorium. Władza ma wymiar terytorialny. Wnioskuje to z tego, że wszystkie dokumenty skupiają się na terytorium, a nie na zakresie władzy. Sprawowanie władzy nad ludźmi, rozumienej bardzo hierarchicznie. Jawi się jako rządzenie, rozgrywanie podległości ludzi, którzy zamieszkują określone terytorium.

XV i XVI wiek, pisma Macciavellego i inne dokumenty: najpopularniejszym modelem-wzorem opisu władzy jest model rodziny. Władzę w księstwie rozumie się jako rozszerzenie modelu rodziny na większą skalę. (Podobnie jak górale, chodziaż pewnie Macciavellego nie czytali. „Kto rządzi państwem, musi najpierw umieć rodziną”. „W dobrze rządzaonym państwie ludzie potrafią zarządzać rodziną”.

Piotr Łukasz

Później rządzenie staje się gospodarowaniem. 1567: rządzenie jest prawidłowym gospodareowaniem rzeczami, które służy osiągnięciem konkretnego celu. „Władanie to mądre rządzenie domem dla wspólnego dobra całej rodziny”. Czasem pojawia się model statku, załadowanego towarem, które wśród burz i niebezpieczeństw ma dotrzeć do portu -- okazuje się, ze jest to raczej zarządzanie rzeczami, a mniej ludźmi. (Gdy górale mówią o polityce niewiele ma to wspólnego z elitarnym dyskursem, ich odniesienia do gospodarstwa są oparte na ich gospodarskim doświadczeniu zarządzania i władzy. Czy możliwe było, żeby pewne idee propagował kościół? Wyraźnie rozróżniali między państwem niebieskim, a państwem ziemskim, po którym nie można się spodziewać niczego dobrego -- pyzówczański probosz pewnie nie czytał św. Augustyna. Trudno jest bardać wyobrażenia ludzkie, bo są one ukształtowane przez niezmiernie wiele czynników, a szczególnie trudne jest to w chwili, gdy większość.)

Koncepcja umowy społecznej: pisma Hobbes'a z końca XVII wieku, gdy pisze o ugodzie w starym stylu, lud daje daniny, a władca zapewnia bezpieczeństwo. zusy francowate. JJR: Umowa społeczne w innych koncepcjach miała delegować władzę przedstawicielom, tu pojawia się pozioma koncepcja władzy, gdzie wszyscy są równi. Od tego momentu idea reprezentantów i umowy społecznej jest kompletnie obca góralom, co najwyżej szkoleni w patriotyzmie jako w ideologii nowoczesnej. Reprezentacja i reprezentanci, którzy nią zarządzają. Pojawia się idea populacji jako obiekt zabiegów reprezentacji, oraz dyscyplinowanie populacji w celu wdrożenia w układ umowy społecznej. Przeniesienie władzy z arbitrarnej władzy jednostki na procedury. Władzę sprawuje procedura -- w ten sposób powstaje nowa władza. Gdy przedmiotem zainteresowania staje się populacja, pojawia się statystyka, rozkład cech, preferencje. Nowe systemy władzy wdrażane sa w XIX wieku. Dla okresu po drugiej wojnie światowej pojawia się nowy dyskurs o władzy, którą nazywa „biowładza” („trzeba bronić społeczeństwa). Wcielając w życie oświeceniowe ideały wygenerowano państwo, które coraz bardziej oplata jednostkę, wtrącając się w coraz więcej jej życiowych spraw, państwowe szkoły, szpitale, sierocińce, które po 2 wojnie narastają niesłychanie, państwo staje się opiekuńcze, kolonie dla dzieci, deputaty na buty i węgiel. To rozbuchane państwo nazywa biowładzą. Bauman zań mówi o „władzy ogrodniczej” („Wolność”) władza zajmuje się kompleksowa pielęgnacją obywatela od poczęcia do zgonu.

Foucault pokazał, że relacje władzy są obecne w każdej strefie życia, a nie tylko w polityce, relacja wiedzy i władzy jest oczywista i namacalna.

Jak pisze Hertzfeld: antropologów interesują władza bezsilnych, grup w różny sposób upośledzonych.

Emanuel Wallerstein, ekonomista i filozof, bardzo uwspółcześniony marksizm, pisze wielotomowe dzieło „Modern Wordl System” 1974-1989, praca historyczna ukazująca

Piotr Łukasz

rozwój kapitalizmu. W pierwszym tomie mówi, do XVI 1750 - 1840. Kapitalizm stopniowo się rozszerzał, ostatecznie zdobywając dominację nad całym światem, nie wyłączając małej izolowanej grupki plemiennej, która też w jakiś sposób funkcjonuje w tym systemie. Kapitalizm te małe kultury niszczy, szczególnie jeżeli nie dostosują się one do kapitalizmu. Eric Wolf „People without history” 1982, dla potrzeb antropologii streszcza koncepcje Wallersteina, pisał o społecznościach, którymi interesują się antropologowie w kontekscie marginalizacji, zniszczenia. Pojawiają się kolejno prace o tym, jak ci zmarginalizowani radzą sobie w nowej sytuacji. Pod redakcją Czecha, Piotra Skalnika „Outwitting the State” 1989, przywołuje Indian Cree, którzy negocjowali z państwem, zajmowali się handlem futrami, mogli negocjować, Negris założyli partię proNegris, a także staroobrzędowcy, którzy uciekali, a także inni którzy wybierali życie na obrzeżach, albo przyjęcie dominującego języka.

W pewnej gminie mazurskiej założono towarzystwo przyjaźni polsko-ukraińskie, zespoły taneczne, powstałe deus ex machina, co jest ciekawe, wziąży pod uwagę kontrolę i ograniczanie przesiedlonych w akcji wisła, aby nie kultywowali swojej kultury. za obelgi o charakterze narodowym były najwyższe kary. Wyciszano odmienności narodowo-kulturowo-etniczne, nagle w roku 1990 wszystko jakby spod ziemi wyrosło, przez kilkadziesiąt lat udało się podtrzymywać tradycje.

James Scott „Weapons of the Weak” 1985, pisał pracę o Sadaka na Malajach, w ramach rozwoju kapitalizmu postanowiono unowocześnić produkcję, zmechanizować i podwoić produkcję ryżu. Okazało się, że masy biedoty stały się zbędne. Powolnośc w pracy, podpaleia, mały sabotaż, nieuczciwość. Pisze, że dotychczas chłopów opisywano jako bezsilnych, ale skoro są w stanie dokonywać takich przedsięwzięć, nie istnieje jednokierunkowa relacja typu dominującego, ale że ralacja władzy jest obustronna, dominacja i opór. Oszukiwali przenosząc snopki. „Domination and the arts of Resistance. Hidden transcript” 1990. Poza strefą publiczną, ludzie mówią inne rzeczy, hidden transcript, obelgi z udziełałem wulgarnych słów, mówiene, co się o tym wszystkim myśli. Proponuje metody badania, poszukiwanie pojęć, metafor. Lżenie, ubliżanie. Kategoria ludzi bogatych może się zmieniać, natomaist sama zasada jest ponadczasowa. Relacja oporu i dominacji może przyjmować róże formy. Lulin mówi, że Brytyjczycy pozwalali rażdżom na podległą włądzę w Indiach, inaczej hiszpanie, próbowali całkowicie wyrugować tradycyjną władzę, co rodziło znacznie większy opór. Im większy zakres dominacji, tym silniejszy opór. Ponape? od 1989 stowarzyszone z USA, przykład współfunkcjonowania władzy wodzowskiej i administracji federalnej. Wodzostwo wydaje fiesty, rozdaje żywność, ale jeżeli ktoś chce wyjechać, wchodzi na ścieżkę quasikolonialnej administracji amerykańskiej. Władza wodza oparta jest na bezpośrednich kontaktach, a amerykańska administracja oparta jest na procedurach. Lulin rozważając różne możliwe relacje, nazywa korporacjonizm albo kolaboracja, czyli współpraca pewnych grup społecznych z władzą zdobywczą. Gdy Inkowie podbijali jakiś teren, porywano i edukowano elitę, a potem dzięki nim zarządzali daną prowincję. Zarządzanie realizowanie swoich celów poprzez ograczniczoną ilość grup interesów. Jednostka zyskuje prawa przez przynależność do takiej grupy. Korporacjonizm jest przeciwieństem pluralizmu, koncesjonowanym przedstawicielstwem społecznym. W PRL był ZSL, były związki branżowe. Walka Solidarności polegała własnie na utworzeniu nowego przedstawicielstwa. PZPR miała być reprezentacją robotników, SD prywatnej inicjatywy, a

Piotr Łukasz

ZSL miało reprezentować chłopów. Reprezentowały de facto same siebie, ale faktycznie aby uczestniczyć oficjalnie w życiu politycznym, musiał należeć do jednej z tych organizacji, żadnej innej możliwości nie było. Koncesjonowana organizacja wypowiada się w imieniu całej grupy społecznej.

Lila Abu Lughod prowadziła badania o beduinach, napisała „Vailed? sentiments” pisze o patriarchalnej strukturze, pozbawionej uczuć. Jedynie poezja śpiewana stwarzała przestrzeń dla wyrażania uczuć. Jej ojciec pochodził z Palestyny, ale był już świeckim profeseorem. Zapoznał się z całą starszyzną owej wiosce. Przedstawił się jako przedstawiciel starego rodu, a ona mogła spokojnie prowadzić swoje badania. „Uromantycznienie oporu” „The Romance of Resistance”. Kobiety w silnie patriarchalnym społeczeństwie mają różne formy oporu. Palą np. papierosy przy dzieciach, mają małe formy buntu. Ze wszystkich przykładów najciekawsze jest stwierdzenie, że opór znajduje się poza systemem dominacji. Otóż opór formowany jest na gruncie systemu, przeciwko któremu występuje. Jest on ukształtowany przez samą władzę i przez nią zdefiniowane.

2008-11-19

Tożsamość narodowości i etnicznośc

w modernizacji widziano nadzieję na pokonanie dawnych animozji, lata 60. Na Bałkanach Tito zapanował nad etnicznymi niesnaskami własnie dzięki hasłom modernizacyjnym, choć oczywiście skutek był „różny”. Na Mazurach szkoła miała niwelować odmienności narodowo etniczne, socjalizm próbował przekonać ludzi, że wszyscy są obywatelami jednego państwa. Uczono rodziców języka polskiego, tych, którzy w ramach akcji wisła przeniesiono z Bieszczad, którzy mówili po ukraińsku albo po łemkowsku. Badania antropologiczne dość czybko pokazały, że jest inaczej, Hertzfeld: antropologia głównie zajmuje się kwestiowaniem różnych ideologii. Abrer Cohen „Custom and Politcs in Urban Africa” 1969 o migracji hausa do miast. Byli pośrednikami, więc spodziewano się, że świetnie odnajdą się w nowych kapitalistycznym świecie, pracowali między strefami klimatycznymi, byli zdolni akumulować kapitał. Nigeria odzyskała niepodległość, wprowadzono ideologię narodową. Hausa nie podkreślali wyraźnie swojej tożsamości w kontaktach z rolnikami i pasterzami, nie definiowali ściśle swojej tożsamości, co ułatwiało możliwość handlowania i pośredniczenia. Poczuli się zagrożeni ekonomicznie, bali się, że państwo zmonopolizuje handel, oni przestaną być potrzebi i przestaną na tym pośrednictwie zarabiać. retrybalizacja, powrot do plemiennosci, upolitycznienie etnicznosci, pokazuje dosc instrumentalnie, cel ochrona rynkow, dosc marksistowskie mechanicystyczne podejscie. najwazniejsza jest baza, ale gdy moda minela rozwija koncepcje w stone interpretacji symbolicznej byc moze foucault i bourieu zmienili. Etnoczność stała się elementem „catering dziedzictwa kulturowego” kaszubów.

Piotr Łukasz

Opozycja tradycjonalizm-modernizacja. Panamazońska organizacja indian, nigdy wcześniej nie istniała podobna, była odpowiedzią na wejście zachodnich rynków, wyrąb lasu, aby zająć miejsce w dyskursie medialnym. Nigdy takiej tradycji nie było, żeby się w takiej skali jdenoczyć. Podkreślenie własnej etniczności na skutek zagrożenia z zewnątrz, świadoma a nie zwyczajowa polityka etniczna, wcześniej nieistniejąca.

Tybetańczycy rozproszeni w licznych diasporach łączą się przy pomocy Internetu w nieumiejscowioną ale samoświadomą wspólnotę, która jednoczy opinię publiczną w światowych mediach zajmują miejsca na pierwszych stronach gazet aby wymusić jakieś restrykcje związane z Olimpiadą.

W Indonezji islam stał się czymś w rodzaju lingua franca łączącą ludzi przeciw holenderskiemu kolonializmowi i stał się podstawą indonezyjskiemu ruchowi narodowemu -- tu trochę naciągany argument, raczej trzeba powiedzieć, że islam w tamtym rejonie jest bardzo eklektyczny.

Friction A. Lowenhaupt, Tsing?????

Jak idee dotarły do Indonezji i jak pojawili się studenci w tym miejscu. Argumenty, że trzeba wycinać lasy. Dyskurs władz państwowych rozbieżny z dyskursem na dole. Konflikt i różne głosy, nie ma jednolitej historii. Zawiera dość uniwersalny wzór.

W latach 80 pojawia się pojęcie hybrydyczności, tożsamości konstruowane, heterogeniczne. Garcia-Canclini „Cultural hybritdity” 1995. Dawniej to co było tradycyjne było domeną etnografów, a nowoczesne domeną socjologów, ale granice się zatarły i nie ma już rozgraniczenia dyscyplin. Zakorzenienie w małych strukturach takich jak rodzina lub społeczność lokalna - kultura tradycyjna. Modernizm natomaist w aspekcie kulturowym oznaczał fragmentację społeczeństwa i indywidualizację, skupienie na jednostce. Hybrydyczność oznacza zmieszanie warstw tradycyjnych i modernistycznych, nierozdzielnie splecione. Konflikt Bałkańki unaocznił że szermowanie na nowo ustanowioną etnicznością przed inwazją zachodniej kultury i kapitalizmu, podobne procesy obronne uruchamia globalizacja. Lulin postrzega globalizację jako drugi etap modernizacji (modernus, modernitas: współczesnosć, a wiec jest czymś, co nadąża za czasami, ostatnią postacią modernizacji jest globalizacja). Podobne procesy uruchamia. Appaduraj cytuje V. Havla „upadek komunizmu otworzył czarną skrzynką primordializmu”. E. ? Shils 1957: są różne więzi społeczne, Primordial, Personal Sacred and Cicil Ties - ustanawia opozycję tradycyjne-nowoczesne. Więzi bezpośrednie niezapośredniczone przez instytucje - tradycja. Webber: odejście od religii to odczarowanie świata. Więzi pokrewieństwa, nacisk położony na rzeczywiste, biologiczne spokrewnienie. Primordializm odnosi się w definicji narodu do kwestii antropologii fizycznej i więzi krwi. Shils przeciwstawia je więziom obywatelskim, modernistycznym. Szkic jest stary, kiedyś jednak porządkował myslenie o więziach społecznych. Co miał na myśli Havel? Bałkany. Doskonale to widać w książce „Čoloviča”.

Piotr Łukasz

Krzysztof Pomian: ujęcia primordialne zanikło pod koniec XIX wieku, mówiono wtedy razej o wspólnocie języka, kultury, z krótką przerwą na okres narodowego-socjalizmu w Niemczech, natomiast od lat 80 pojawiły się konstruktywistyczne ujęcia wyjaśnienia czym jest naród i etniczność. Jest czymś dyskursywnie wytworzona etniczność i narodowość. Największym piewcą konstruktywistycznej koncepcji jest E. Hobsbawm „Nation nad nationalism since 1780” Cambridge 1992. Idea ludu i narodu wykształciła się w końcu XVIII wieku, w czyn wcielona w czasie sławetnej rewolucji francuskiej, pojawiła się wtedy idea prawa do suwerennego państwa, jest to czas upowszechniania. Debatę prowadzą głównie historycy. Gellner E. 1991: Bystroń: Idee narodowe dotarły do ludu w czasie I wojny światowej, ludzie sobie uświadomili, że nie są już cesarscy, Kiniewicz jeszcze twierdzi, że góralnie nie byli Polakami, dopiero w 20 leciu, pojawiła się szkoła, nauczyciel i uczenie patriotryczne, w narodowej konwencji, nastąpiła ogromna przemiana świadomości. Przekaz szkoły PRLowskiej zupełnie się odbiła od ludzi, starsi natomiast mieli niezwykłą historiozofię, za Franca Jofefa, za Piłsudskiego, za Hitlera. Uwaga Kacpra: elity myślały, że idee narodowe tkwią w ludzie, a lud w ogóle tego pomysłu nie podziela. Bardzo słusznie, bo przecież ludzie nie trzymają u siebie w domu tależy chuculskich i

B. Anderson 1983 pl 1997 „Wspólnoty wyobrazone” idee narodowe możliwe były dzięki wynalazkowi druku, bez publicystyki i masowej edukacji nie dałoby się elitarnych idei upowszechnić.

2008-11-26

Bogo bongo

Być może rolnictwo, być może jeszcze od czasów kapitalizmu, że mężczyzna był myśliwym, a kobiety miały, bongo-bongoizm – zawsze można podać przykład jakiejś wiski. W latach 60. Anet Weiner 1972-3, pojawiło się w ruchu badaczek kobiet, na triobrandach kobiety wymieniają spódniczki, kolektywne produkowanie spódniczek bardzo integruje kobiety, obdarowują się w chwilach nieoficjalnych, istnieje rywalizacja, czego Malinowski wcale nie widział. Kobiety traktowano jakie bierne, albo jako poboczne. Ruth Benedict i Margaret Mead, Czaplicka i Cezaria B.E.J. ale one nie były genderkami.

Debata: czy specyfika kulturowa jest wynikiem naturalnych różnic, rasowych np., czy też sama kultura: wychowanie itd. Antropologia faszystowska stwierdzała, że to jednak rasy. Kwestia kobiet nie była podniesiona.

Marginalizacja kobiet i podkreślanie kulturowych uwarunkowań sposobu funkcjonowania w kulturze.

Piotr Łukasz

Slocum w 1975 spekulowanie na temat relacji kobiece-męskie w zamieszchłych czasach jest słabo podparte źródłami, archeologia nie daje jednoznacznych odpowiedzi, np. pięściak krzemienny zawsze identyfikowany jest z mężczyznami, a tymczasem może jest to narzędzie kobiece do obróbki skór. Starała się rozbić stereotypy wcześniej utrwalone. Jeżeli zachowania charakterystyczne dla płci są wynikiem działania kultury jak są nabywane? Czy wychowanie nakłada kulturowe wzory, czy też rozwija pewne naturalne skłonności, czy jest to rozwinięcie różnic kulturowych, czy jest to nałożenie kagańca naturalnym źródłom kultury. Badania emipiryczne pokazywały, że mężczyźni są bardziej skłonni do rywalizacji, a kobiety do integracji. Kultorwe różnice miedzy płciami pochodzą zarówno z biologii jak i z wychowania, ale wydaje się, że kultura ma większe w tej materii znaczenie. Antropologia kobieta, genderowa i postmodernistyczna.

Postmodernizm podważał wszystkie wielkie teorie wyjaśniające, marksizm, strukturalizm, skupienie na refleksyjności i subiektywności za częło dominować, od Husserla nazywane światem postrzeganym, jak ludzie postrzegają i doświadczają świat. Studia postkolonialne w latach 80. spowodowało, że kontekst polityczny należy dostrzegać, dominację zachodu, marginalizację i podporządkowanie. Później spopularyzowanie pojęcia globalizacja, co ciekawe dla antropologii jest to opis tego, co dzieje się w rzeczywistości, czyli przemieszanie się ludzi i wymiana informacji oraz globalną wymianę towarów, nota bene może to być również metoda.

Dyskurs o sprawach genderowych przyniosły zakwestionowanie całego minionego aparatu pojęciowego, stereotypów antropologii oraz dekonstuowanie pojeć, za pomocą których się o tych sprawach mówi. W dyskusji bobgoboidalnej najczęściej pojawiają się stałe zestawy plemion. Kobiety u Irokezów, choć nie był to matriarchat, kobiety bardzo były aktywne, często nie było ich w domu, mężczyźni zakładali sidłami, handlem, kobiety zajmowały się rolnictwem, konserwowały i dystrybułowały żywność. Skoro kobieta kojarzy się z rolnictwem, kobiety powinny zajmować niższą pozycję, ale okazuje się, że społeczność jest matrylinearna i matrylokalna, dziedziczenie symboli, sukces w polowaniu nie ma zupełnie żadnego znaczenia, zarządzaniem zajmują się stare kobiety, jest to władza matron, przy czym dotyczy ona władzy domowej, aranżowania małżeństw, ale także dziedziczą miejsca w radzie starszych, są to kobiety w wieku poprodukcyjnym, mogą kwestionować decyzję męskiej rady starszych, to kobieta przedstawia kandydata na wodza, rada jedynie go zatwierdza. Jest to bongobongoizm, który pokazuje, że zajęcie, jakim jest łowiectwo i rolnictwo nie implikuje wcale prestiżu.

Północno centralna Kanada: Chipewey niski status kobiet był opisywany przez antropologów, wyjaśnienia: ponieważ żywią się mięsem karibu i reniferów, ponieważ mężczyźni polują pokonując różne trudności, stąd bierze się ich pozycja. W rytuałach natomiast pojawia się sytuacja, gdy mężczyźni muszą pozyskiwać moc, muszą odebrać moc od kobiet. Oprócz rodzenia kobiet jest to moc destrukcyjno wiedźmowa. Teoria marginalizacji okazuje się nieprawdziwa, kobiety są górą na tyle, że mężczyźni muszą do nich przychodzić, by bronić chonoru.

Piotr Łukasz

Lud Agta polują, robią strzały, od osiągnięcia dojrzałości, dziećmi opiekują się dziadkowie, kobiety przestają polować jedynie w ostatnim miesiącu ciąży i miesiąc po.

Wszystkie te przykłady służa dekonstrułowaniu stereotypu, że kobiety są podległe i zwiazane z rolnictwem. Argumenty filozoficzne dają się obalić empirycznymi.

Radcliff-Brown: podważanie, że w ogóle można stwierdzić, że pozycja kobiet jest podporządkowana. Kobiety podporządkowane społeczne mogą zajmować wysoką pozycję w życiu religijnym. Status najwyższy w okresie rozrodczym? -- nie, przykład Irokezów. Status jest zależny sytuacyjnie, rodzinowo, kulturowo i że nie można powiedzieć, że w jakiejś grupie kobiety mają taki lub inny status.

Kamienica na Mokotowie: salon odrzuconych i pełny przekrój. Kobiety trzymają kasę z opieki społecznej, mężczyzna nosi zakupy. Mężczyzna jest zmarginalizowany i próbuje zdobyć kilka złotych na pilnowaniu samochodów.

Sherry Ortner & Rosaldo: „Czy kobieta ma sie tak jak do mężczyzny jak kultura do natury” w „Nikt nie rodzi się kobietą”, a wymyśliła to Henrietta Moore: kto postrzega kobiety, jako związane z naturą i w jakiej kulturze, bo może jest to wyłącznie konstrukt antropologów, czy sprawdza się w kilku, w wielu czy w żadnej kulturze, a poza tym jest to część dyskursu świata zachodniego o opozycji kultura-natura, a jednak opozycja między materialnym i druchowym u tubylcy nie jest taka oczywista. Rosaldo: kobiece-prywatne, publiczne-męskie. Pani Rosaldo umarła na raka, a mąż prowadził badania nad byłymi łowcami głów, zrozumiał, o co im chodziło, dopiero gdy żona umarła, zrozumiał, że chciałby przyłączyć się do Ilongolotów i pomóc im w polowaniu.

Linda Seligman 1998, „Survial politics...” na targu w Cusco. Establicidas i Ambulantes. Walczyli początkowo o obniżenie placowego, rynkowe czynniki działały na rozbicie solidarności, użądzili wspólnie protesty przeciw podwyżce podatków do 18%, bez udziału związku zawodowego kupców opanowanego przez mężczyzn, który nie identyfikował się z kobietami z targu. Dyskusja odbywała się więc całkowicie poza jakimikolwiek instytucjami. Demonstracje, niezbyt skuteczne, to przykład oddolnej inicjatywy, samoorganizacji i demokracji w obliczu zaatakowania tradycynuch form gospodarowania przez liberalizm i globalizację.

2008-12-03

Piotr Łukasz

Kolejna zmiana paradygmatów.

Akcjonistyczne i procesualne odeszły do lamusa, dochodzi do zmiany sposobu pisania prac związanego z kryzystem reprezentacji, zachwianie oświeceniowej idei, że adekwatny opis rzeczywistości jest możliwy. Najważniejszą pracą jest tu „Writing Culture” 1986 pod redakcją Clifforda i Marcusa. Dawne sposoby pisania monografii terenowych są przestarzałe, zaproponowanie formy dialogicznej i polifonicznej. Jako przykłady (Szkic o autorytecie etnograficznym), cała książka zacytowaną wypowiedzią, oraz Marocan Dialogs, Dweyer, ogromne cytaty ze swoich marokańckich rozmówców, na okładce 4 mężczyzn, później Trapanzano o Tuchami, zapis rozmów z człowiekiem chorym na schizofrenię, któremu wydaje się, że jest arabskim księciem.

Nowy paradygmat: dialogiczny lub polifoniczny.

W pracy o Pyzówce Szałygin wycofała się z formy polifonicznej, być może dlatego, że sama nie umiała zastosować tej metody (jej własne słowa).

Antyesencjalizm: unikanie określeń typu Eskimosi to... lub Chińczycy to... Unikanie terminów uogólniających.

Antropologia refleksyjna, Waldemar Kuligowski „Antropologia refleksyjna”, wszystkie możliwe zalecenia antropologa nieprzezroczystego, mowa o tym, jak przygotowuje badania, jakie zadaje pytanie, nie ukrywanie pytającego i jakiej płci jest badacz, narodowość, czy jest biały czy czarny (np. Anglik na Cejlonie).

Literary turn - zwrot literacjki, pisanie jest autorskim dziełem autora, zawsze jest to trochę literatura, antropolog jest trochę pisarzem. What an ethnographer does? He writes.

Worf języki Indian, np. języki bez rzeczowniki, bez czasów przeszłych i przyszłych i teraźniejszych,

Winch krytyka pracy o Azande Pritcharda, skoro nie podzielamy wpólnej rzeczywistości badania są prawdziwie trudne.

Piotr Łukasz

Postkolonializm: dostrzeżenie, że badania były prowadzone w koloniach, że obok wodzów plemion są jeszcze zarządcy kolonii, ten wątek czy w Wyspiarzach Andamanów, czy innych pracach Malinowskiego został zupełnie przemilczany. Podważenie starych autorytetów.

Skutkiem przewrotu jest kryzys wielkich teorii wyjaśniających wszystko, jakich jak marksizm czy strukturalizm. Poststrukturalna filozofia francuska próbowała później przedefiniować owe systemy. Francuscy filozofowie, np. J. F. Lyotard, Jacques Derrida (stworzył pojecie dekonstrukcja), J. Baudrillar: symulakrum, znak zamiast rzeczywistości, wcześniej myślano, że znak odsyła do czegoś, hiperrzeczywistość: rzeczywistość tworzona medialnie, jeżeli społeczeństwo bombardowane jest zbyt dużą ilością informacji, zapada się w czarną dziurę, np. w sytuacji wyborów, ludzie się wycofują i nie oddają swojego głosu. M. Foucault.

Gramsci, siedział w więzieniu włoskim w latach 30 za komunizm. {słodka anegdotka z testem wyboru: zwierze letnie karibu- halibut}. Przedefiniował pojęcie hegemonia, posłużyło dopiero w latach 80 Bourdieu i Foucaultowi. Sednem marksizmu była gospodarcza baza i pozagospodarcza, wtórna nadbudowa. Gramsci powiedział, że może tak kiedyś było, ale obecnie ludzie kierują się tym, co kiedyś nazwano nadbudową, tymi ideami, a w efekcie sfera gospodarcza jest wtórna. Sfera ideacyjna.

Pojęcie hegemonia oznaczało dominację polityczno gospodarczą, ale dla niego hegemonia to ideologia dominująca i akceptowana. „Spontaniczne przyzwolenie dawane przez masową populację, generalnemu kierunkowi życia społecznego i ideom narzucanym przez grupę dominującą.” Także próba zdominowania tożsamości. Ukrywa się pod tym terminem bardziej finezyjna relacja, czasem jest to przyzwolenie, a czasem przemoc, która rodzi później przyzwolenie. Gramsci odnosił się oczywiście do włoskiego narodowego socjalizmu.

Wymaga ona całej ekipy typu media, intelektualiści, którzy będą ją wytwarzać, narzucać, podkreślać, były to zalecenia Gramsciego, że marksizmu nie należy rozszerzać w sferze gospodarczej, ale raczej wśród intelektualistów, bo to oni są źródłem ideologii akceptowanej przez lud. Przestrzegał, że hegemonia jest czymś dalece niestałym, cały czas trwa walka o hegemonię między różnymi ideami, aby zachować hegemonię, potrzeba ciągle tę walkę wygrywać na swoją korzyśc.

hufce zaciężne

W 1989 roku można też mówić o zmianie hegemonii ideowej.

Piotr Łukasz

Pierre Bourdieu, prowadził badania wśród Kabyli, śłużył w armii algierskiej, brał udział po stronie algierskiej w czasie walk o niepodległość Algierii, jak walki się skończyły, prowadził badania. „Szkic teorii praktyki...” 2007pl, w 2006pl „Dystynkcja, Społeczna krytyka władzy sądzenia”. Bourdieu jest poststrukturalstą, próbował dekonstruować strukturalne opozycje, jest też postmarksistą, bo starał się pokazać, że nie można prosto wszystkiego tłumaczyć sytuacją gospodarczą, z Gramsciego twierdził, że sytem ideowy jest równie ważny. Spopularyzował pojęcie habitus, stworzył kilkanaście definicji „struktura strukturyzująca i tworząca praktyki”. Punktem wyjścia jest sytuacja ekonomiczna, jak w klasycznym marksizmie, choć nie tak ważna, a stanowiąca jedynie punkt wyjścia, w zależności czy człowiek pochidzi z klasy robotniczej, etc. powiązanej z zamożnością, na gruncie tego ekonomicznego uwarunkowania tworzy się habitus, obraz świata stworzony w drodze wychowania, stosunek do różnych dziedzin, to co ma w głowie. Oczywiście mówi, że nie są to proste zależności, ludzie mogą wytworzyć inny habitus, np. dzięki edukacji, nie jest to schemat bardzo obligatoryjny. Habitus, czyli te wyobrażenia, kształtują gust, czyli wybory, co będzie mu się wydawało ładne, dobre, sensowne, warte zachodu. Gust natomiast kształtuje konkretny styl życia (ubierania się, itd, czyli krótko mówiąc styl kreowania swojego wizerunku). Dla badacza ważne jest, że badając styl możemy dowiedzieć się czegoś o habitusie (w Polsce badania takie prowadził np. prof. Siciński).

Z łatwością można rozróżnić habitus a więc i klasę, np. rosół w niedzielę świadczy o pochodzeniu ludowym, wreszcie tkaniny, kolory i fasony są dobierane przez określone klasy społeczne. W jaki sposób warto spędzać czas, a w jaki nie warto etc. Poglądy lub brak poglądów jest również wynikiem habitusu. W Dystynkcji, ludzie na wsi, którym nie powodzi się dobrze, nie mogą mieć poglądów politycznych, nie, ja się nie interesuję, to jest nie dla mnie -- twierdził, że niekompetencja jest właśnie wynikiem określonego habitusu. Z kolei elity muszą mieć poglądy.

Kapitał kulturowy (symboliczny): jest zestawem w większości nieuśwadomionych predyspozycji, które wynikają z faktu wychowania w określonej klasie społecznej. Kapitał jest w takim samym stopniu kapitałem jak kapitał gospodarczy, materialny. Naiwnością jest sądzić, że o pozycji człowieka decyduje jedynie ten materialny. Ludzie nie mający kapitału gospodarczego dzięki kapitałowi kulturowemu zajmują wysoką pozycję w hierarchii społecznej. Różnice dotyczną także praktyk cielesnych, tego, w jaki sposób np. chodzą robotnicy. Dzieci z bardzo dobrych zubożałych rodzin nadal dysponują wysokim kapitałem kulturowych, choć nie mają kapitału edukacyjnego, masy mają oczywiście ten kapitał mniejszy, a elity większy.

Róznice w dyskursie między Sząłygin a ludem, że może wynika z różnic habitusu, ale nadal nie opuszczają Sząłygin wątpliwości, są one mało finezyjne. Habitus klas dominujących i ludowych. Czy dziennikarz i pani doktor mają ten sam habitus, czy chłop z targu w Nowym Targu i ksiądz proboszcz? Raczej nie.

Piotr Łukasz

Dyskurs: Foucault, historyk idei: „Nadzorować i karać, narodziny więzienia 19x7. Władzę ustanawia się poprzez dyskurs, poprzez sposób mówienia o problemie. Jeżeli dyskur ma taką moc, że może ustanawiać relacje władzy, należy z niego stworzyć przedmiot badań. Dyskurs: „Jest systemem wiedzy i sposobu jej wyrażania, który ogranicza ludzkie myslenie i działanie oraz decyduje o tym co prawdziwe i co fałszywe.” Inni uznają za dyskurs tylko sposoby wyrażania wyobrażeń znajdujący się w ludzkiej głowie. W „Archeologii wiedzy” 1977? Co w danej dziedzinie i dyscyplinie można było sensownie powiedzieć, a co nie, czyli jeżeli w tej chwili np. mówi się w medycynie w kategoriach bakterii i wirusów, 200 lat temu byłoby to zupełnie nie do przyjęcia. Pewne wypowiedzi są sensowne tylko w określonym czasie. Jest o tyle ważny dla antropologii politycznej, bo zaczęto inaczej patrzeć na władzę, że to nie państwo narzuca swoją wolę ludowi, że to dyskurs sprawia, kto jest u władzy.

Wiedza/władza - dyskur decyduje, co jest dominującą ideologią. Zmiana paradygmatu: zaczynamy pisać o dyskursach dominujących, odrzuconych, oficjalnych i podziemnych. Po zmianie definicji władzy zmieniła się antropologia władzy. W słowniku Overing i Raporta 2000? „dyskrs”: krytykuje Foucaulta, dyskurs nie jest wielkim walcem, który przetacza się przez ludzi spłaszczając ich, to ludzie mogą kształtować i bardzo indywidualizować sposób mówinia, Foucaul nie interesował się obocznościami, a jedynie tym, co wspólne dla dango czasu.

Michelle Taussig: „Schamanism, colonialism and the wild men” 1987 Chicago, zamieszczony w readerze J. Vincent. Urzędnik Casement był przyjacielem J. Conrada pojechał do Gutamojo? River, okazało się że kauczuku mało, 4000 ton, i zmarły 30 tysiące indian, Casement pojechał zobaczyć, co tam się dzieje. Taussig czyta raport, z którego wynika wewnątrz jakiego dyskursu tkwią biali zajmujący się pozyskiwaniem kauczuku. Na pierwszy plan wysuwa się pojęcie dzikości, emanuje stamtąd przerażenie, groza, strach przed dzikością uzasadniający przedsiębraniem drastycznych środków, a więc stało się przyczyną mordu owych indian. Konkluduje stwierdzeniem, że nie można tych strat wyjaśnić czynnikami ekonomicznymi (jak chcieliby marksiści), ale jedynie dyskurs który tworzy strach uzasadniający mord. Jak uzasadnić dyskurs indian na temat białych: badał wypowiedzi pod wpływem halucynogenu yage, generowały obraz człowieka białego jako niezwyciężonej potęgi, wobec której jesteśmy nikim, nic nie możemy zdziałać, oni są niezniszczalni (badania terenowe były o 100 lat odległe).

W badaniach o Pyzówce zderzenie dyskursów teoretycznych o polityce i lokersów. Nordstron: „A different kind of war story”: niewiarygodne potworności wojny w Mozambiku pokazywane raz z jednej strony, raz z drugiej.

Piotr Łukasz

2008-12-10

Teorie rozwoju. Gdy zakończył się kolonializm i dyskurs kolonialny, do którego należały wcześniejsze paradygmaty etnograficzne i antropologiczne, pojawiły się nowe koncepcje związane m. in. z rozwojem gospodarczym, nowe terminy takie jak trzeci i czwarty świat. Nowa retoryka będące nowym wcieleniem starych koncepcji miała u podłoża przesłanie altruistyczne zwalczania biedy, choć kolonializm też trochę w tym samym tonie, że niesie kaganek oświaty itd. Miała być to alternatywna ideologia do pomysłów komunistycznych, aby mówić o pomocy rozwojowej, a także przez idee lewicowe, strach przed ekspansją komunistyczną i chęć pozyskania nowych rynków zbytu dla przemysłu USA. Na tej podstawie powstała nowa ideologia szerzona przez agencje rozwoju.

Możemy mówić o dwóch teoriach. Pierwsza to teoria modernizacji, która zakłada, że kraje rozwijają się w pewnym sensie same. Posługuje się kategorią narodu i państwa narodowego. Każdy naród ma prawo do państwa, w którym rozwija się w miarę niezależnie i w tym rozwoju można mu pomóc, ale w dużym stopniu jest samowystarczalne. Stan społeczeństwa przedindustrialnego jest punktem wyjścia w opisie społeczeństw postkolonialnych, tradycyjne formy produkcji i często kultura plemienna. Stages of economic growth, Rostow 1960. Pierwszy etap to rolnictwo i niska produktywność. Drugi etap wymaga scentralizowanego państwa narodowego, które staje się podstawą rozwoju. W Afryce oczywiście problem państw narodowych jest osobnym tematem, procesy budowania, umacniania i upowszechniania świadomości narodowej właściwie dopiero wraz z upadkiem kolonii się pojawiły. Konieczne jest otwarcie nowego dyskursu, gdzie najważniejszy jest wzrost gospodarczy. Ludzie muszą myśleć w kategorii wspólnoty, dłubanie w ziemi nie może być takie jak przed wiekami, trzeba być skutecznym. Dyskurs ma mobilizować ludzi, rząd wspiera rozwój gospodarczy. Kolenym etapem jest wejście w porządek kapitalistyczny. Czwarty etap to dążenie do dojrzałości kapitalizmu, a piąte to neoliberalny kapitalizm i wzrost masowej konsumpcji. Był to wzorzec ekonomicznego rozwoju. Ma on wiele z ewolucjonizmu Taylora i Morgana, wiele z maksizmu (stosunek do środków produkcji), echa z XIX wieku dobrze słyszalne. Antropolodzy głośno krytykowali.

Postęp cywilizacyjny zastąpiono postępem ekonomicznym, amerykanie stali się kwiatem stworzenia i w gruncie rzeczy niewiele się zmieniło. Wprowadzono opozycję tradycja-nowoczesność.

Okazało się, ze efektywność transferowanych pieniędzy przeznaczonych na pomoc jest zastraszająco niska, że bardzo niewielka część użyta została na modernizację. Pojawiły się kolejne głosy krytyczne. Na marginesie: pożyczki udzielane Gierkowi też pewnie były częścią polityki modernizacyjnej... Istnieje więc możliwość modernizacji poza kapitalizmem, czego Rostow nie przewidział.

Piotr Łukasz

Jednym z krytyków Eisenstadt, 1970: nie da sie utrzymać liniowej teorii rozwoju Rostowa, są przecież różne drogi rozwoju, a teoria Rostowa wymaga zmodyfikowania. Dependence Theory=teoria zależności: opiera się na zazłożeniu, że żadne państwo nie rozwija się niezależnie, każde rozwija się w odpowiedzi na to, co dzieje się gdzie indziej. Czy Majowie w Meksyku byli słabo rozwinięci. A Eskimosi? A na pustyni Kalahari? -- Nie, ludy te wykorzystywały środowisko w którym żyli w niezwykle wysokim stopniu, potrafili się utrzymać a nawet dojść do jakiegoś poziomu dobrobytu. Żaden z tych ludów nie był słabo rozwinięty, dopóki nie przyszli Amerykanie i Europejczycy ze swoją teorią rozwoju i nie określili ich jako nieroziniętych. Dlatego zawsze się jest rozwiniętym lub nierozwiniętym w stosunku do kogoś, w porównaniu z innymi. Głosiciele tej teorii twierdzili, że słaborozwinięcie nie jest pierwszym etapem, jest raczej skutkiem wkroczenia białego człowieka i ingerencji w dany system, który wcześniej funkcjonował dość sprawnie. Sytuacji chłopskiej kultury tradycyjnej czy Indian nie jest pierwszym etapem w teorii Rostowa, który umożliwia rozwój. Pauperyzacja i cofnięcie się w rozwoju następuje po kontakcie z białymi. Wszystkie negatywne czynniki takie jak głód i nędza będące wynikiem kolonizacji, a nie pierwszym etapem na drodze do dobrobytu. W l. 70 większość badaczy to byli przede wszystkim badacze z Ameryki Śr. i Południowej (należy pamiętać, że są to teorie ekonomiczne a nie antropologiczne), można je określić jako neomarksizm. Wyróżniają się centra i peryferie. Ameryka łacińska przegrała walkę o bycie w centrum. Próbowano ratować sytuację tak jak na Kubie, kraje socjalistyczne i gospo. centr. planowana też była swojego rodzaju ochroną przed kapitalizmem.

Hernando de Soto krytykował.

Immanuel Walerstein (ważna ksiażka, bo wszyscy się na nią powołują) „Modern World System” 1974-1989 3 tomy. Od merkantylizmu do europejskiej światowej ekonomii -- uprawianie europejskiego myślenia ekonomicznego w skali świata. XVIII XIX wiek to wielka ekspansja. Używa określenia centrum: core: Europa Kanada USA, Japonia, peryferia, i semiperyferia:Singapur, Korea Południowa. Jacques Attali „Współczesna teoria przyszłości”: skrótowy rozwój kapitalizmu europejskiego, zaczyna się od miast flamandzkich i Brugii, związkach z protestantyzmem. Wywód nie jest ekonomiczny, raczej kulturowo-społeczny, erudycyjny. Drugą częścią książki są rozważania o tym, jak się potoczą losy świata i Francji, a także losy Polski.

Eric Wolf: Europe and the People Without History, 1982: obwinia antropologów o przemilczenie kontekstu kolonialnego w miejscach, w których prowadzono badania. Urodził się w końcu lat 20, więc pewnie był po doktoracie w okolicach 68, a więc załapał się na idee marksistowskie wtedy popularne. Całe jego dzieło dotyczy teorii środków produkcji. Ludy opisane przez antropologów mieli gospodarkę przekształconą przez białego człowieka, przemilczanie i udawania, że oni trwają w swoim niezmienionym systemie ekonomiczno rytualnym. Wyróżnia pierwsze stadium: krewniaczy sytem produkcji, typowy dla społ. trad. i tubylczy, związany z wiarą w siły nadprzyrodzone. Drugi to system lenny, daniny, porządek hołdowniczy, różnicowanie grup społ. warstwowo, nieegalitarny, podkreślający hierarchię i dominację. Trzeci, kapitalistyczny, wydzielający klasę posiadaczy srodków produkcji i ludzi świadczących pracę, czyli najemników, poprzez obniżanie kosztów dąży do maksymalizacji zysków, często wywołując cierpienia pracowników. Wymaga państwa. Kupowanie i

Piotr Łukasz

sprzedawanie ludzkiej pracy. Pokazywał przejście poszczególnych plemion i grup przez kolejne etapy produkcji.

W 1519 roku Cortez przywozi konie, kolejne plemiona przyjmują konie, skuteczniej polowali na bizony, nadwyżkę mięsa sprzedawali kolonistom, dochody były duże. W ramach rozwoju i postępu zmian praktyki inicjacyjne stawały się coraz bardziej okrutne. W czasach przedkońskich bardzo społeczne, razem z końmi indywidualizacja. Marks i Engels traktowali to jako fundament myśli zachodniej, dopuki nie było koncepcji indywidualnego dorobienia się, nie ma mowy o kapitalizmie. Kolejnym czynnikiem jest pojawienie się prywatnej własności. Mundurucu żyli z ogrodnictwa, kobiety uprawiają maniok i sprzedają białym, a mężczyźni wynajmują się do pracy, następują zmiany w systemie pokrewieństwa, zaczyna się więc feudalizm, a gdy rozpoczyna się rewolucja kauczukowa porzycają ogrody, pracują jako najemnicy, prowadzi to do ruiny ich własną kulturę, bo wokół ogrodów istniała ich sfera symboliczna. Zostają spauperyzowani, zmarginalizowani, tracą swoją tożsamość, zostają najemnikami.

W latach 90 przychodzi krytyka antropologiczna, Artuto Escobar „Encountering Developement. The making and unmaking the third world” 1995: przemoc w dyskursie rozwojowym, ocenianie prowadzi do marginalizacji, poddawane przyspieszonej westernizacji, włączane w system zachodniego kapitalizmu, wyzysk i agresja są rezultatem dyskursu rozwojowego, jest to jedynie zmina ideologii a pycha pozostaje ta sama, jeżeli przyjmuje się jako normę kapitalizm przemysłowo technologiczny zachodu, cała gospodarka Ameryki Południowej jest więc uznana za zacofaną. Marginalizacja jest nie tylko ekonomiczna, ale takzę dyskursywna, jeżeli ktoś nie umie się posługiwać Europejskim dyskursem rozwojowym, odpada. Krytyka wymierzona w agencje rozwoju jako narzedzie opresji, ich raporty nic nie mają wspólnego z rzeczywistością. Przykładem jest książka Jamesa Fergusona Cambridge 1994 „The antipolitics machine. >>Developement<< depoliticisation and beurocratic power in Lesoto”: W 1979 Lesoto otrzymało 64 mln dolarów na rozwój. Bank Światowy zlecił dokładną dokumentację: typowe nierozwinięte społeczeństwo na pierwszym etapie Rostowa. Fegruson przywiózł inny raport, antropologiczny. W latach 1800 pojawili się biali ludzie, zniszczyli lokalne formy gospodarowaia, stworzyli wielkie plantacje, zatrudnili czarnych jako najemników, którzy porzucili swoje siedziby i tradycyjne zajęcia a więc swoją kulturę materialną, społeczną i duchową. Przez cały XX wiek było to zagłębie migrujących pracowników sezonowych szukających pracy w całej Afryce. Ferguson pokazał, że całe ubieganie się o dotacje nie posłużyły do rozwoju tego kraju. Establishment broniący swoich stołków zgłosiło się o pieniądze, posłużyli się językiem modernizacyjnym, Bank sporządził raport, pieniądze uratowały dawną władzę za pieniądze Banku Światowego, nastapiło przesunięcie niezadowolenia, które skupi się na innej władzy. Dotacje przez agencje rozwoju nie tylko są nietrafione, ale czasem ratują skórę lokalnym kacykom, a nie usprawniają życie lokersów.

An Anthropological Critique of Developement 1993, ed. Mark Hobart. Różne krótkie szkice, miedzy innymi Hobarta: dyskurs rozwojowy badany antropologicznie rozpada się na wiele różnych dyskursów, ekonomiści tylko jeden: dyskurs elit zachodnich ekonomistów. Założenia

Piotr Łukasz

dyskursu elit, jest też tubylczy dyskurs na temat rozwoju, agencji rozwoju, bardzo krytyczny, jest dyskurs lokalnych władz i elit który jest przychylny. Zachodni dyskurs jest oczywiście hegemoniczny, a tubylcze sa tłumione i marginalizowane. Dyskursy zmieniają się w czasie, moment zastrzyku pieniądzy jest lepiej komentowany niż koniec konsumpcji nadwyżki. Podobnie w Polsce o dotacjach unijnych.

Verdery

Ontologia socjalizmu, Staniszkis

Co nam zostało z tych lat?

2008-12-16

Postsocjalizm

Po załamaniu się komunizmu 1989-91 po upadku Rady Wzajemnej Współpracy Gospodarczej pojawiło się nowe zjawisko zwane postsocjalizmu i antropologiczny nurt rozważań na ten temat.

Problemem zajęli się badacze Instytutu Maxa Planca w Halle. Chris Hann, twórca i założyciel, wywodził się z Cambridge. W Halle po prostu były pieniądze na badania zapoczątkowane w Anglii. Kathryn Verder z Universitet of Michigan oraz Carolyne Humphrey w Cambridge, oraz Francis Pine również z Cambridge, która prowadziła w badania w Pyzówce w późnych latach 70, napisała ciekawy arytkuł o stosunku górali do pieniędzy (wszyscy doskonale zorientowani w kursach walut).

Verdery „Theorising Socialism. A prologue to the >>transition<<” 1991 vol 18 August 419-439. Bardzo ogólny, żeby nie powiedzieć ogólnikowe. Do tego jeżeli ktoś nie ma bladego pojęcia, krótki artykuł osoby z zewnątrz jest jak najbardziej na miejscu.

Prowadziła badania w Rumunii, utrzymywała kontakt z wieloma intelektualistami z Europy Wschodniej typu Havel, Michnik, często cytuje Grossa. Z reacji oczytania w literaturze wschodnio i środkowo europejskiej posługuje się terminem realnego socjalizmu, natomiast retoryka amerykańska się tym pojęciem nie posługuje. Jego amerykańska wersja „actually

Piotr Łukasz

existing socialism” (kraje realnego socjalizmu) pochodzący z artykułu Rudolfa Bahro z 1977 „An alternative of Eastern Europe”.

Miała trochę marksistowskie i lewicujące poglądy, używa pojęcia kapitału, środków produkcji, być może jej pojęcie trochę uległo zmianie w czasie badań. Pozostali z Instytutu Maxa Planca byli raczej sympatykami socjalizmu. Gospodarki nie kontrolowały rynku, gospodarka była centralnie sterowana, planowo-rozdzielcza, używa pojęcia redistribution. Podstawowa zasada zupełnie inaczej ustawiała relacje władzy. W kapitalizmie rynek i gosporarka jest czymś, z czym władza musi się słuchać, musiała się dostosowywać, natomaist w socjalizmie władza rozdzielała. Allocative power, redistributive power. Władza im więcej może rozdzielać, tym większą ma władzę, dlatego dążyła do zawłaszczania, upaństwowiania. Im więcej władza posiada, tym więcej może rozdzielać.

Hann stawia tezę, że nie przez przypadek wszystko zachwiało się w Polsce. Erozja wynikała z pozostawienia własności prywatnej ziemi, którzy choć nie działali na zasadzie wolnego rynku (dostawali ziarno i nawozy), to jednak stanowili zażewie rozpadku.

Oboc centralizacji stawiano na przemysł ciężki. W USA rozwijały się te gałęzie, które zaspokajały konsumpcję, a w ZSRR rozwijały się huty, kopalnie, budowano wielkie przedsiębiorstwa. W kapitalizmie sprawdzają się bardziej małe zakłady, natomiast w krajach socjalistycznych były wielkie kombinaty, bardzo mało elastyczne. Nowy kształt obcasa było trudno wprowadzić do takich molochów. Shortage dominowało nad całą gospodarką i była to immanentna cecha systemu, wręcz nie-anomalia. Nazywa je gospodarkami niedoboru. Powstają więc second economy, drugi obieg gospodarczy, nielegalny, ale obejmował wszystko, handel mięsem, rodzynkami, zachodnimi ciuchami, wyciekającymi z Wedla produktami. Nie jest to wolny rynek, raczej quasi-wolny, sprzedawane na nim produkty miały ogromną wartość, ale ta wartość była wynikiem ich braku na pierwszym, oficjalnym rynku.

System wymagał robudowanej kontroli, aby ludzie nie wynosili różnych dóbr.

Kraje te były inherent weakness.

Partia posługiwała się językiem, który włączał lub wyłączał pewne zjawiska, nazywał je tolerowanymi lub nietolerowanymi. Funkcjonowała cenzura, ale jednocześnie wielkie instytuty naukowe, inżynieryjne i humanistyczne.

Piotr Łukasz

W kulturze panował ruch dysydencki, czyli drugi obieg.

Zachodznie społeczeństwo wyrosło z klasy mieszczańskiej, miało kapitalistyczne podejście do rzeczywistości, czego nie można powiedzieć o społeczeństwach socjalistycznych. Nie ma tam miejsca na społeczeństwo obywatelskiej. szeroki trumień ludzkiej aktywności miedzy sferą publiczną i domową bez rozgraniczania ich obu????

Dla Szałygin koncepcja Verdery jest zbyt naciągana i niepełna. „Co nam zostało z tych lat?” red. Mirosława Maroda, ale mało danych statystycznych. „Ontologia socjalizmu” Staniszkis. Warszawa 87 „Rzeczywistość Polska i sposoby radzenia sobie z nią”.

Red. Ch. Hann „Postsocialism” 2002, szkice oparte na badaniach terenowych w różnych miejscach, także w Chinach, z bardzo interesującą przedmową, definicją postsocjalizmu jako dyscypliny i zjawiska istniejącego o tyle, o ile jest aktulane i potrzebne do rozumienia współczesności. Wprowadzanie zachodniego liberalizmu. Ciężko jednak stwierdzić, czy rozwiązania gospodarcze dają się skutecznie przeszczepić i czy przystają do rzeczywistości postsocjalizmu. Pojawiają się więsze różnice i rozwarstwienie społeczne oraz bieda. Sztompka „Trauma wielkiej zmiany” pisze z punktu widzenia socjologa o problemach i wadach przemiany, o biedzie i problemach ekonomicznych. Bieda przedsiębiorczości (Rakowski i doktorato o górnikach). Tworzą się nowe praktyki i mechanizmy, decentralizacja, rozbudzone idee narodowe, etniczne, a jednocześnie regionalizacja.

Verdery: Na ile można mówić o tych przemianach w kategoriach postkolonizmu, czy są to podobne zjawsiska? Czy jest to uprawnione porównanie? ZSRR nie był tak dobrze zorganizowany jak Wielka Brytania. Tu istniała władza alokująca i redystrubująca. Zależność Indii od Wielkiej Brytanii była inna niż miedzy Rosją i Polską. Kolonie były częścią wielkiego systemu kapitalistycznego, tymczasem ZSRR miało na celu odcięcie się od wolnego rynku zachodniego, chciano funkcjonować jako enklawa. Wielka Brytania miała czerpać korzyści z dóbr materialnych niosąc w zamian kaganek oświaty. ZSRR natomiast mówiła o imperium zła, o dwóch centrach, które się zwalczają. Dlatego badania te mają zupełnie inny charakter. Mówi się o różnych technikach opresji, narzucania i wyzysku, a dyskur postsocjalistyczny dotyczy niedoboru itp. Zasadniczym błędem jest używaniem pojęć będących pokłosiem zimnej wojny, najbardziej niebezpieczna jest wielka trójka „Privatisation, demokratization, marketization”. Cohen: ideologii nie eksportuje się tak jak rowerów. Jednak bez tych kategorii, nie ma często porozumienia, dlatego musi korzystać z kategoriach obowiązujących w dyskursie.

2009-01-07

Piotr Łukasz

Globalizacja

Nowe ujęcia unieważniła wcześniejsze metody opisu dotyczące jedynie sytuacji wewnętrznych, Radcliff-Brownowskie opisy zamkniętych i izolowanych wyspiarzy do niczego się nie nadają. Opis lokalności od teraz wymagał przedstawienia relacji z szerszym kontekstem - perspektywa globalizacji. Formułuje szereg nowych postulatów, które po zastosowaniu dają lepszy opis rzeczywistości. Należy skupić się na rozróżnieniu tego, co lokalne i ponadlokalne, międzynarodowe. Kilka razy wspomniane Lila Abu Lughot „Wild ...” opis arabskich społeczności, odchodzenie od patriarchalnej hierarchi i wchodzeie w konsumpcjonizm, który zaczyna się od kobiet chcących nosić lepszą bieliznę i inne towary luksusowe. Bada społeczność lokalną uzależnioną od pozalokalnych systemów local tight to non local systems. Nie wolno u progu trzeciego tysiąclecia pisać o izolowanych społecznością, nawiązanie do szerszej skali jest konieczne.

Czyz globalizacja oznacza homogenizację? Nie, więszkość antropologów twierdzi że nie. W rozdziale Herzfelda o mediach zebrane są przykłady, że może istnieje nadawca przekazu, ale przekaz następnie po transmisji w masowych mediach trafia do lokalnego odbiorcy. W Nigerii filmy z Bolywoodu są odbierane jako formę buntu społecznego, bo pokazuje społeczeństwo znacznie mniej hierarchicznie niż w Nigerii. W Bolywood nikt nie uważa, że jest to forma protestu. Firmy produkują odzież masowo, ale można to samo ubranie nałożyć w różny sposób i z różnymi ubraniami zestawić, francuskie projekty składane w Moskwie będą zupełnie inaczej wyglądały niż w dobrane w Anglii (Humphrey).

Jednocześnie nasila się etniczność, lokalność i nacjonalizm.

Globalizacja charakteryzuje się neoliberalną ekonomią, wolnym rynkiem, a kraje trzeciego świata w wyniku obowiązywania teorii rozwojowych do lat 90 podlegały silnej ingerencji państwa, państwowy przemysł, subsydia (podobnie z resztą jak kraje drugiego świata bloku wschodniego). Lulin twierdzi, że teorie rozwojowe upadły, skończyły i do wszystkich tych państw wszedł z całą mocą neoliberalny sytem ekonomiczny, który jest jak dotychczas ostatnią i najbardziej aktualną wersją kapitalizmu. Kapitalizm nie ma na świecie żadnej konkurencji, żaden inny system nie ma szans konkurować z kapitalizmem. Dług Gierka czasowo mieści się w tej fazie. Lulun podaje definicję globalizacji (2003, s. 218) „narastający przepływ handlu, finansów, kultury, idei i ludzi [+technologia] umożliwiony przez zaawansowane technologie komunikacji i podróży, oraz przez światowe rozprzestrzenianie neoliberalnego kapitalizmu.

Nowe wyzwania stajace przezd antropologią polityczną wg. Lulina: rzeczywista władza oddziela się od miejsca, wznosi się na niedostępny wysoki poziom globalnych korporacjom i instytucjom zostawiając jednostkom jedynie możliwość ulicznego teatru protestu. Antropolog nie spotyka się z władzą a jedynie z ograniczoną formą protestu. Władza z drugiej strony jest rozproszona między NGO. Warto opisywać gdy 3 fala demokratyzacji dociera do

Piotr Łukasz

jednopartyjnych dyktatur - w co się przeradzają i jag zmienia się cała demokracja + poczucie zagrozenia utraty wlasnej tozsamosci, powstanie nacjonalizmów i lokalności, interesujący jest międzynarodnyj terroryzm.

„Friction” Anna Lowenhaupt Tsing 2004, pojechała na Borneo w górach Meratus wśród Dajaków, „Realm of a Diamond Queen”? monografia dialogiczny, wrocila ytam pisac o wyrebie lasu, wol i pila mechaniczna, Jawajczycy, spotyka dzialaczy ekologicznych obcych mlodych studentow najczesciej, wladze lokalne pod wplywem dzialaczy dodaja do dyskursu obietnice, aby przepędzić Jawajczyków. Dalej śledzi jak rozwijała się władza i samorzadność w Indonezji aby zrozumieć czemu tak a nie inaczej zmieniała się polityka władz lokalnych.

Umma Adang (?) opisuje kataklizm, można powiedzieć o testamencie umierającego świata, wylicza wytępione gatunki, pojawia się pytania do niej kierowane, ludzie zabiegają o kontkat z nią, ludzie pytają ją, na kogo głosować, a działacze zieloni próbują wywrzeć wpływ na nią. Jest to jedyna taka etnografia w pełni spełniająca postulaty dotyczące opisu globalnego świata.

A. Appadurai „Moderniti at large” (pl 2005). Wspaniały artykuł o nacjonalizacji krykieta w Indiach, początkowo radżowie zaczęli finansować, potem nośnikiem nie arystokracji, ale demokracji, zaatakował system kastowy, w anglii się przeżył, a w Indiach stał się elementem krajobrazu i dumy narodowej, choć ostatecznie to brytyjczycy przywieźli krywiekt do Indii żeby cywilizować dzikusów.

W czasach sprzed globalizacji nowe treści szły w jednym spójnym pakiecie, np. wraz z kolonizatorami. Obecnie wszystko rozchodzi się po świecie zupełnie swobodnie, rozdzielnie, technologie, pieniądze i ludzie, osobno. (Dysjunkcja), 5 wymiarów globalnej cyrkulacji: etno-obrazy, media-obrazy, techno-obrazy, finanso-obrazy i ideo-obrazy (etno-scape jak landscape). Są to raczej wyobrażenia, niż same produkty. Można je nazwać światami wyobrażonymi. Etno-obraz to wielkie przemieszaczanie ludzi, które zmieniają wygląd społeczności, turytów, migrantów, choć nie można powiedzieć, że wszelkie więzi uległy rozkładowi. Idee-obrazy to elementy oświeceniowego światopoglądu zawierające takie pojecia jak demokracja, reprezentacja itd. Globalne rozpowszechnienie tych terminów rozluźniło ich wewnętrzną spójność, obecnie jest to luźny synopticon. Konieczny staje się przekład z kontekstu na tekst: pojęcie demokracja to kategoria usytułowana w samym środku.

mój kolega powiedział: NIE WYGLĄDASZ, NIE ZAPACHNIESZ :) :P

2009

Piotr Łukasz

1Podejście ewolucjonistów do polityki - barbarzyńcy nie mieli polityki. Horda ->Plemiona - >Państwa (Morgan) zaadaptowane przez Engelsa, co stało się podstawą dla ideologii, którą reformowano pół świata.

Robert Lowey poważył teorię jednotorowego procesu rozwoju organizacji społeczno-politycznej, zaproponował kilka twierdzeń, które poddały się próbie czasu: klasowy podział społęczny jest podstawą tworzenia się państwa. Weber: państwo ma monopol na użycie siły.

2 Pierwsze typologie (elvis) scentralizowane i niescentralizowane, trzeba umieć wymienić i scharakteryzować (banda/horda=niescentralizowane) + po jednym przykładzie np. eskimosi. Plemie - jaką formę organizacji nazywamy plemieniem. Co charakteryzuje wodzostwo, co charakteryzuje się prymitywne państwo + jedne przykład (Zulusi). Najważniejsa jest jednak sama idea a nie przykłady.

3 Ewolucja państwa. Będzie się pytać czynnikom sprzyjajacym powstawaniu państwa. Były różne koncepcje, dlaczego w jakimś miejscu powstaje państwo. Teorie wewnętrznego konfliktu Marksa i Engelsa, konfilkt klasowy. Teoria wewnętrznego rozwoju państwa Mortona Frieda, ale na egzaminie ważny będzie jedne przykłąd. Teorie konfliktu zewnętrznego Herbert Spencer. Teoria ograniczonego terytorium. Teoria zagęszcznie, irygacji (Steward) teoria adaptacji do środowiska (Marvin Harris). Teoria instytucjonalizacji władzy (Servis). Teoria kompilowana i przykład. Definicja pod red. Skalnika „The early state” -- ważna definicja wczesnego państwa wyrażona własnymi słowami. „Scentralizowana organizacja polityczna...” - zróżnicowanie warstwowe, obowiązek trybutarny, legitymizowany przez ideologię. Jedna praca na temat styku religii i polityka (np. Jan Kubik. The Power of symbols against the symbols of Power).

Rola symboli i rytuału w polityce. Religia jako formy oporu i ruchy odnowy. Objaśnienie pojęć: natywizm (usunięcie obcych i niechcianych elementów), rewiwalizm (chęć powrotu do dawnej świetności). Przykład, stadia ruchów odnowy.

Struktura i proces: strukturalny i procesualny opis zjawisk politycznych, scharakteryzować ujęcie Radcliffe Browna, metafora fotografii. Celowość działań. Przykład opisu dokonany zgodnie z wytycznymi: Evans Pritchard Nuerowie, African political system, nie jest to monografia, ale zawiera artykuły będące przykładami. Podejścia procesualne Turner: schism and continuity... Dramat społeczny - jak z dramatów społecznych układa się proces społeczny. Mas Gluckman: teoria konfliktu. Definicja polityki w pracy Political anthropology. Pole polityczne, arena polityczne, pojęcie adaptacji, o legitymizację i poparcie nie będzie pytania. Def. Ronalda Cohena o władzy.

Piotr Łukasz

Akcjonizm: Bailej i teoria gry, reguły normatywne i pragmatyczne. Koncepcje zmiany: powtarzające się, adaptacyjne i radykalne. Abner: dwa aspekty badania i uczestnictwa człowieka w polityce poprzez symbole, rytuały, w sferze znaczeń i symboli, oraz udział człowieka w sferze działań politycznych. Czym różniły się teorie akcjonisytczne i porcesualne od strukturalistycznej R. Browna.

Siła rządzonych, opór i bunt: prace Fouaut. umowa społeczne (Rousseau). Populacja, metody statystyczne, władza przestaje być władzą królów, a raczej procedur. Władza dyscyplinująca. W XX wieku biowładza, ingerencja w życie jest wręcz władzą ogrodniczą, władza zaczęła ingerować w całe życie. Współpraca ze zdobywca. Koroporacjonizm. Kategoria przemocy.

Narodowość i etniczność, hybrydyczność (Garcia Canclini: Cultural hybridity, w Mexyku tradycjonalizm zmieszany z modernizmem kulturowym), retrybalizacja, upolitycznienie etniczności, neotradycjonalizm. Konstruktywistyczne teorie narodu. Podać przykład, Hobwsbaum lub Anderson. Pojęcie etniczności - definicja.

Władza kobiety. Podstawowe opozycje porządkujące dyskurs o płci kulturowej w l. 70 i jak zostały zdekonstrułowane w l. 80.

Esencjalizm, antropologia refleksyjna, zwrot literacji, relatywizm poznawczy.

Hegemonia Gramsciego z definicją „Spontaniczne przyzwolenie...”

Podział klasowy marksa zamienia się w podział społeczeństwa na grupy za pomocą habitusu, kapitał kulturowy lub symboliczny (Bourdieau). Pojęcie dyskursu (za Foucault). Dyskursywne konstruowanie władzy.

Teorie rozwoju: modernizacyjna v.s zależności, valerstein: centrum vs. peryferie. Każde państwo rozwija się samo, choć może rozwijać się dzięki zewnętrznym vs. kontekst.

People without history: przeminay związane... : krewniaczy, lenny, kapitalistyczny.

Piotr Łukasz

Antropologiczna krytyka teorii rozwojowych: Arturo Escobar, agencje rozwoju jako narzędzie agresji (Ferguson).

Postsocjalizm, postkolonializm: 3 osoby które się interesowły. Główne cechy realnego socjalizmu wg. Verdery. Definicja Hana. porównanie z postkolonializmem.

Lulin: def. globalizacji - bo to jedna z najfajniejszych definicji :) (przepływ).

Nowe wyzwania antropologii politycznej wobec globalizacji.

Teorie Appaduraja? Raczej nie.

niech państwo umieją

Nie piszcie śmiesznych rzeczy.