Antoni Kocjan

Antoni Kocjan (ur. 12 sierpnia 1902, zm. 13 sierpnia1944) – polski konstruktor lotniczy szybowców, współ-pracownik wywiadu AK.

1 Życiorys

Syn Michała Kocjana i Franciszki Żurowskiej, urodzo-ny we wsi Skalskie (obecnie dzielnica Olkusza. W 1923ukończył Gimnazjum im. KazimierzaWielkiego wOlku-szu. Brał udział wwojnie polsko-bolszewickiej. Studiowałnastępnie na PolitechniceWarszawskiej na wydziale elek-trycznym i lotniczym i w Szkole Głównej GospodarstwaWiejskiego w Warszawie. Zawarł związek małżeński zElżbietą Zanussi 30 listopada 1929 roku w Warszawie.Podczas studiów był aktywnym członkiem Sekcji Lot-niczej Koła Mechaników Studentów Politechniki War-szawskiej. Nadzorował powstawanie wszystkich samolo-tów sportowych, jakie powstały w Sekcji (JD-2, WR-1,SP-1), ściśle współpracował z kolegami, którzy późniejstworzyli Zespół RWD. W 1929 roku ukończył kurs pi-lotażu i w 1930 zdobył II nagrodę na Zawodach Mło-dych Pilotów (pierwszej nie przyznano). Później uczestni-czył w biciu rekordów wysokości na samolotach RWD-2i RWD-7.To ogromne zaangażowanie w pracę w Sekcji Lotniczejspowodowało, iż nie uzyskał dyplomu inżyniera – podob-nie jak wielu innych ówczesnych konstruktorów (JerzyDąbrowski, Bronisław Żurakowski, Tadeusz Chyliński iinni). W 1931 roku skonstruował swój pierwszy szybo-wiec szkolno-przejściowy "Czajka", budowany następniew serii w kilku odmianach.W 1932 Kocjan został głównym konstruktorem Warsz-tatów Szybowcowych na Polu Mokotowskim w Warsza-wie. Tu, w bardzo skromnych warunkach, opracował wie-le doskonałych szybowców. Poprzez szybowiec szkol-ny "Wrona", następnie w 1933 szybowiec treningowo-wyczynowy "Komar". Te trzy udane szybowce, oraz ichulepszone wersje “Czajka-bis”, “Wrona-bis” i “Komar-bis”, były budowane w Polsce w dużej serii, a także wmniejszej ilości na licencji za granicą, m.in. w Estonii,Finlandii, Jugosławii, Bułgarii i Palestynie. W 1934 ro-ku opracował szybowiec treningowy "Sroka", zbudowa-ny również w znacznej ilości. W 1935 roku opracowałszybowiec akrobacyjny "Sokół", zbudowany w niewiel-kiej ilości, a w 1936, z inż. Szczepanem Grzeszczykiem,dwumiejscowy szybowiec wyczynowy "Mewa". W 1937roku powstał najbardziej znany jednomiejscowy wyczy-nowy szybowiec "Orlik" konstrukcji Kocjana. Jego wer-

sja “Orlik 3” zajęła w 1939 drugie miejsce w konkursie nastandardowy szybowiec przewidywanych Letnich IgrzyskOlimpijskich 1940 roku, a na zmodyfikowanym “Orliku2” w latach 1948-49 odnosił sukcesy oraz ustanowił świa-towy rekord wysokości 9600 m amerykański szybownikPaul McCready. W 1937 inż. Kocjan zaprojektował po-nadto motoszybowiec “Bąk”, zbudowany w serii ok. 10sztuk.Ten bardzo duży dorobek sprawił, iż przyznano mu sto-pień inżyniera. Konstrukcje Antoniego Kocjana stanowi-ły podstawę polskiego szkolnictwa szybowcowego przedII wojną światową i miały znaczny udział w polskim spo-rcie szybowcowym, będąc wysoce udanymi konstrukcja-mi. Produkcja “Komara” została wznowiona w Polscerównież po wojnie.Po wybuchu II wojny światowej Kocjan został kontuzjo-wany odłamkiem bomby. Po klęsce Polski w kampaniiwrześniowej został żołnierzem ZWZ, a następnie ArmiiKrajowej. Należał do głęboko zakonspirowanej organiza-cji wywiadowczej “Muszkieterzy”, powstałej na przeło-mie października i listopada 1939 roku. 19 września 1940roku zatrzymany w łapance na ulicach Warszawy, zostałwywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnegoAuschwitz (nr 4267), z którego jednak został zwolnio-ny po 10 miesiącach. Cechował się wybitną śmiałościąw planowaniu działań polskiego ruchu oporu, niepospo-litą odwagą i przebiegłością. Widać to było szczególniew akcjach związanych z organizacją konspiracyjnej pro-dukcji broni, Antoni Kocjan na podstawie fałszywych do-kumentów zamawiał części do broni dla AK w niemiec-kich warsztatach. W skrytce jego warsztatów szybowco-wych wWarszawie działała największa drukarnia konspi-racyjna. Wniósł duży wkład w rozpoznanie niemieckiegoośrodka badań rakietowych w Peenemünde oraz rozpra-cowanie wywiadowcze pocisków rakietowych V-2. Czę-ści V-2 i własne analizy miał dostarczyć do Londynu wramach operacji "Most III". Jednak w dniu 2 czerwca1944 roku został wraz z żoną przypadkowo aresztowanyi uwięziony na Pawiaku. Był torturowany przez Gestapow Al. Szucha 25[1]. Zamordowany 13 sierpnia 1944 wgrupie czterdziestu ostatnich więźniów Pawiaka.W 1944 r. odznaczony przez gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Mi-litari[2][3]

1

2 5 LINKI ZEWNĘTRZNE

2 Upamiętnienie• Na warszawskim Bemowie znajduje się ulica Anto-niego Kocjana.

• Nazwisko Antoniego Kocjana jako jednego z dwóchkierowników akcji V1 i V2 zostało umieszczonena pomniku znajdującym przed gmachemWydziałuElektroniki i Technik Informacyjnych PolitechnikiWarszawskiej[4].

3 Przypisy[1] Przesłuchania. W: Mauzoleum Walki i Męczeństwa [on-

line]. muzeum-niepodleglosci.pl. [dostęp 2013-03-15].

[2] Patron: Antoni Kocjan. Polskie Stowarzyszenie Motoszy-bowcowe im. Antoniego Kocjana. [dostęp 2012-11-27].

[3] PAP: Historyk odkrył nazwisko więźnia Auschwitz. Tobohater AK. wyborcza.pl, 11 stycznia 2013. [dostęp2013-01-11].

[4] Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomni-kowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 175.ISBN 83-88973-59-2.

4 Bibliografia• Halszka Szołdrska, Lotnictwo Podziemia czyli dzie-je Wydziału Lotniczego KG AK, Warszawa 1986WKiŁ

• Roman Buczek, Muszkieterowie, Toronto 1985.

• Jacek Drost: Antoni Kocjan - tajemniczy więzieńKL Auschwitz nr 4267. Dziennik Zachodni, 26stycznia 2013. [dostęp 2013-01-26].

• Bogusław Szwedo, “Na bieżni i w okopach : spor-towcy odznaczeni OrderemWojennym Virtuti Mili-tari 1914-1921, 1939-1945”, Rzeszów : Instytut Pa-mięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni prze-ciwko Narodowi Polskiemu. Oddział, 2011. ISBN9788376292748

• PAP: Historyk odkrył nazwisko więźnia Auschwitz.To bohater AK. wyborcza.pl, 11 stycznia 2013. [do-stęp 2013-01-11].

5 Linki zewnętrzne• Znaczki pocztowe KPN – drugi obieg

3

6 Text and image sources, contributors, and licenses

6.1 Text• Antoni Kocjan Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Antoni%20Kocjan?oldid=41643803 Autorzy: Polimerek, Tawbot, Pibwl, Selena vonEichendorf, Roo72, Derbeth, Wames, Kociak, Wulfstan, CD, Paterm, Mzungu, Buli, PawełMM, Plushy, Erwin-Bot, Mathiasrex, PMG,MalarzBOT, Yorick77, Tomasz O., Hiuppo, Heavenly, Kenraiz, Cel 84, Andros64, Qu3a, Hermod, Czerwony Towarzysz, MastiBot, Bo-gusław Szwedo, Dreamcatcher25, Beau.bot, Tomasz Wachowski, Pablo000, P2j, OstojA10, Monikoska, Uzyj, RN999, Boston9, Addbotoraz Anonimowy: 3

6.2 Images• Plik:Antoni_Kocjan.jpg Źródło: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2c/Antoni_Kocjan.jpg Licencja: Public domainAutorzy:Władysław Bartoszewski, “Warszawski pierścień śmierci 1939-1944”, Interpress, Warszawa 1970. Artysta: nieznany

• Plik:POL_Virtuti_Militari_Srebrny_BAR.svg Źródło: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c7/POL_Virtuti_Militari_Srebrny_BAR.svg Licencja: Public domain Autorzy: ? Artysta: ?

6.3 Content license• Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0