Alexa Kriele

AAAAnnnniiiioooo łłłłoooowwwwiiii eeee oooo sssseeeennnnssss iiii eeee żżżżyyyycccc iiiiaaaa

SPIS TREŚCI PRZEDMOWA Martina Kriele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3WSTĘP: ŚWIADOMOŚĆ NAUKOWA I RELIGIJNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6Sens w życiu osobistym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7PYTANIA PODSTAWOWE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7Cel poszukiwania sensu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8Jasny i ciemny sens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8Sens pierwotny i dodatkowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8Planowanie życia przed przyjściem na świat i samodzielny wybór sensu życia . . . . . . . . . . . 9Znaczenie nieistotnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10Zrządzenia losu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11O sensie cierpienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13Nie wydajmy wyroków na innych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Różnorodność sensu życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14ZNALEZIENIE SENSU ŻYCIA W PRZESZŁOŚCI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14“Moje życie nie zależało ode mnie”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15Unikanie wyrokowania o winie innych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Planowanie życia przed przyjściem na świat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17Życie - alternatywy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18Ogród wspomnień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18Skupienie wewnętrzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19Pytania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21ZNALEŹĆ SENS ŻYCIA W TERAŹNIEJSZOŚCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26Chcieć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27Mogę, wolno mi i powinienem chcieć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27Czego właściwie chcę tak naprawdę? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28Sprowadzić coś z nieba na ziemię . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29Bezkompromisowość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30Wstyd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32Działanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33Rozmawiać o problemach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33Wybór między jasnymi alternatywami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34Wytrwanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34Przytomność umysłu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35Nauczyć się chcieć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36Chcieć, potrzebować, życzyć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36Nie ma słowa “musieć”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38“Mieć powinność” oznacza “pamiętać” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40“Kochaj i rób, co chcesz” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Pytania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40PRZYGOTOWANIE SENSU DLA PRZYSZŁOŚCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43Samostanowienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44Bilans radości i obciążeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44Trzy święte dobra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45Waga wolności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46W drodze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46Wspólnota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47“Pomożesz sobie sam, pomoże ci też Bóg” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

2

Co wtedy, gdy nie dzieje się to, co chcesz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48Pozwól się poprowadzić . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Słuchanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Spontaniczność i planowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Spontaniczność i porządek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51Rytmy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52“Wszystko, co przychodzi, jest godne uwielbienia” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54Dwie strony życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55SŁOWO KOŃCOWE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56Świat jako dzieło sztuki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

Przedmowa MARTINA KRIELE

I. Alexa Kriele, rocznik 1961, pochodzi z południowonier\.mieckiej rodziny lekarskiej. Studiowała filozofię i psychologię.

Pracowała w placówkach kształcenia dorosłych i jako dziennikarka – najpierw w Argentynie, następnie w Voralbergu. Wyrosław tradycji racjonalnego liberalizmu protestanckiego, oddalona od religii i kościoła. Dopiero w wieku 33 lat zaskoczył ją fakt, żerozmawiają z nią aniołowie.

Jej początkowy sceptycyzm zniknął dopiero wtedy, gdy słowa aniołów znalazły swe potwierdzenie w rzeczywistości. Anio-łowie potraktowali ten czas próby z humorem i wyrozumiałością. Następnie jednak wezwali do całkowitego zaangażowaniaw pracę: konieczna była rozprawa dotycząca wszystkiego, co zwykle mieści się w pojęciu “nieba” oraz co zawiera w sobiechrześcijańskie wyznanie wiary. Rozprawa ta została opublikowana w czterotomowym dziele jako w niebie, tak i na ziemi.Znajomość tego dzieła nie jest warunkiem zrozumienia poniższej książki, której tematem jest “sens życia i stworzenia” i którajest tak napisana, aby jej zrozumienie wynikało z niej samej.

1. Impuls do napisania tej książki dali aniołowie, gdyż tak wielu ludzi wątpi w sens życia bądź przynajmniej staje przed dy-lematem rozstrzygnięcia podstawowych pytań o jego sens. Wielu ludziom poszukującym sensu życia nie trafiają do przekona-nia odpowiedzi znalezione w dziełach filozoficznych. Mają problemy ze zrozumieniem odpowiedzi, które dają kościół i teolo-gia, ponieważ ich założenia światopoglądowe nie są im znane bądź zdają się być nieprzekonujące w odniesieniu do wynikówbadań nowożytnej nauki. Kościół i teologowie unikają przedstawienia i wyjaśnienia założeń światopoglądowych, gdyż nie sąw stanie nabrać dystansu do związków “ezoterycznych”. Ich odpowiedzi na pytanie o sens życia są często skąpe i powściągli-we. W Katechizmie Kościoła Katolickiego (1993) znalazł się szczegółowy “rejestr tematyczny” o objętości 70 stron, jednakżenie pojawiło się w nim hasło “sens”. Zamiarem aniołów było przedstawienie związków, w kontekście których sensowne byłobypostawienie i objaśnienie pytania o sens życia. Na końcu okazało się, że odpowiedzi aniołów w gruncie rzeczy nie są wcale no-we ani tym bardziej rewolucyjne. Wręcz przeciwnie, są to stare prawdy, które ożywają i nabierają nowego znaczenia.

2. O powstaniu książki: Alexa zamyka oczy, skupia się w ciszy, jako tłumacz. Ja, Martin Kriele, mąż Alexy i autor tej przed-mowy, jestem cały czas obecny podczas tych spotkań. Czasem stawiam pytania, które jak sądzę, może dręczą także innych lu-dzi. Często uczestniczą w tych spotkaniach także nasi przyjaciele, którzy również zadają pytania.

Teksty nagrywamy na taśmy magnetofonowe i zlecamy ich przepisanie. Następnie moim zadaniem jest ich odpowiedniezredagowanie i “wygładzenie” – “tekst mówiony to nie to samo, co tekst pisany”. Nigdy jednak nie czynię tego, by zmienićtreść, lecz po to, by nadać istniejącej treści możliwie jasną formę językową.

3. Jedno słowo kierujemy do sceptyków, którzy ze względów światopoglądowych bądź teologicznych z niechęcią podcho-dzą do książek takich jak nasza. Można ich podzielić na wiele grup, w zależności od ich sceptycznego podejścia do nieba:

a) Aniołowie nie istnieją. b) Aniołowie wprawdzie istnieją, lecz używają słów, aby mówić. c) Aniołowie mówią wprawdzie, ale człowiek nie jest w stanie usłyszeć ich słów. d) Człowiek może usłyszeć anioła, słyszy jednak tylko pojedyncze słowa wymagające interpretacji i wyjaśnienia. e) Aniołowie mogą wprawdzie prowadzić rozmowy z człowiekiem i czyniły to również wcześniej (tak jak w scenie Zwiasto-

wania Naj św. Marii Panny), lecz więcej już tego nie robią. f) Aniołowie nadal rozmawiają z ludźmi, ale nie przekazują żadnych dłuższych, logicznych objaśnień. g) Tego rodzaju objaśnienia mogą występować, lecz powtarza się w nich tylko to, co jest już i tak znane z Biblii, tradycji

i katechizmu. h) Aniołowie są zdolni do głębokich, jasnych myśli, nie mają jednak rozeznania w świecie ludzi.i) Aniołowie orientują się w codziennym świecie ludzi, lecz nie w nowoczesnej nauce, prawie, polityce, sztuce, literaturze

itd.

3

j) Aniołowie znają się na wyżej wspomnianych dziedzinach – są w końcu inspiracją dla wielkich naukowców i artystów –zachowują jednak dystans w stosunku do chrześcijaństwa i kościołów.

W jakim miejscu powyższej skali ktoś umieści się ze względu na wyrażaną przez siebie opinię i czy w ogóle to uczyni, zale-ży od tego, w jakim stopniu identyfikuje się z danym tematem i w jakim środowisku społecznym się obraca. Dla takiej osobysensowne może się wydawać nie zajmowanie się problemami dyskutowanymi w tej książce. Nie możemy tego oceniać ani ar-gumentować, należy to tylko respektować. Ze swej strony taka osoba nie może wymagać od innych ludzi bezwarunkowegookreślenia się w podanej wyżej 1 O–stopniowej skali. Świat jest o wiele większy, wspanialszy i ciekawszy niż sądzą ludzie nie-wyrozumiali. Pytania stawiane w tej książce nasuwają się same. Sensowne wydaje nam się po prostu wysłuchać, co na ten te-mat mają do powiedzenia aniołowie. Także czytelnicy tej książki będą z pewnością podobnego zdania.

II. Elion poprosił mnie, abym jako wprowadzenie w zarysie przedstawił stan toczącej się w filozofii od czasów oświecenia dys-

kusji o sensie życia. Od czasu do czasu chciałby móc w swoich rozważaniach odnieść się do jej rezultatów. W tym celu wystarczy naszkicować pięć najważniejszych nurtów w filozofii sensu bez konieczności zagłębiania się

w szczegółowe opisy ich różnych gałęzi oraz dyskusje dotyczące ich treści. Celem tej książki jest przedstawienie krytycznej lubaprobującej opinii niebios na temat sensu życia. Dla każdego z pięciu nurtów filozoficznych reprezentatywne jest nazwisko jed-nego myśliciela. Nie oznacza to oczywiście w żadnym wypadku umniejszania rangi innych myślicieli. Czytelnicy chcący po-szerzyć swoją wiedzę o współczesnych nurtach filozofii sensu, mogą sięgnąć po piękną książkę Christopha Fehige, GeorgaMeggle i Ulli Wessels Sens życia. Zawiera ona ponad 70 artykułów autorów z niemieckiego, francuskiego i angloamerykań-skiego obszaru językowego. Od oświecenia filozofie sensu łączy fakt, iż nie mają one swoich korzeni w religii czy metafizyce,wręcz przeciwnie właśnie tych aspektów nie uwzględniają w swoich systemach. Określają się jako racjonalne, stawiają sobiepytanie wyjściowe: Jakie wnioski dotyczące sensu życia można wysnuć, jeśli nie weźmiemy pod uwagę założenia, że istniejeBóg i jego niebiańscy posłańcy nadający sens biegowi wydarzeń? W jakim stopniu można odkryć bądź nadać sens życiu, jeślipoddamy świat obserwacji naukowej a człowieka analizie psychologicznej?

1. Immanuel Kant (1724-1804) wyraziście przedstawił podstawy tej “nowoczesnej świadomości” i miał istotny wpływ na jejrozwój w przyszłości.

Nauczał: Cała dotychczasowa metafizyka nie spełnia wymagań stawianych nauce. Opiera się na gołosłownych przesłankachi tonie w nierozwiązywalnych sprzecznościach. Przede wszystkim nie można dowieść istnienia Boga, nauka nie daje możliwo-ści poznania Jego istnienia. Wszelako Kant nie chciał zrezygnować z rozważań na temat sensu.

Widział sens w rozwoju moralnym ludzkości i pojedynczego człowieka. To przekonanie wymagało konsekwencji. WedługKanta człowiek posiada wiedzę dotyczącą zasad moralnych. Dzięki nim dominuje nad światem zjawisk dostępnym nauce.

Na tym polu doświadcza bezpośrednio wolności, nieśmiertelności i Boga. W tej filozofii moralność nie wynikała z istnieniaBoga, lecz z moralności wynikał Bóg. Jeśli człowiek nie odnajdzie w swoim wnętrzu zasad moralnych, nie będzie miał wgląduw istnienie Boga. Ponieważ je w sobie odnajduje, rozum domaga się istnienia Boga. Jeśli nie byłoby Boga, nie istniałyby rów-nież zasady moralne. Ponieważ sens życia według Kanta tkwi w rozwoju moralności, pomiędzy Bogiem i sensem życia istnie-je więc dla niego nierozerwalny związek. Streszczając tok myślenia: Bóg jest wprawdzie niedostępny nauce, ale można go do-świadczyć w moralności i nadaje on sens życiu.

Niektórzy późniejsi reprezentanci “nowoczesnej świadomości” nawiązujący do Kanta uważali “postulowanie” Boga za nie-przekonujące. Sądzili, iż nauka jest najwspanialszą drogą do poznania. Skoro tą drogą Bóg nie ma dojścia do nowoczesnegoświata, nie ma powodu, by umożliwić mu wejście do niego bocznymi drzwiami. Rozum w żadnym wypadku nie domaga sięprzypuszczenia o istnieniu Boga. Argumentacja ma korzenie humanistyczne: Człowiek nosi w sobie świadomość moralności,z religią czy bez niej jest on istotą moralną. Sumienie jest po prostu faktem. Przypuszczenie o rzekomych religijnych warun-kach powstania sumienia zdaje się mieć korzenie historyczne i psychologiczne. Religia nie stanowi podstawy do istnienia su-mienia.

2. Jeremias Bentham (1748-1832) używał argumentów utylitarystycznych: Przyjął, że sens życia leży w zaspokajaniu po-trzeb i tym samym w byciu szczęśliwym. Nie bierze on pod uwagę możliwości wyznaczenia sensu życia wykraczającego pozate potrzeby; zasadniczo bycie nieszczęśliwym nie może mieć żadnego sensu. Rozpatrując to pod takim kątem, także życie czło-wieka nie ma sensu, gdyż zmierza do śmierci, a co za tym idzie do utraty całego szczęścia osiągniętego na ziemi. Osiągnięcieszczęścia wymaga moralnego życia. Poprzez rozważanie własnych potrzeb ludzkość uczy się tego, co w szczegółach nakazujemoralność. Chodzi właśnie o to, nie o zaspokojenie krótkotrwałych interesów jednostki (może się to okazać niekorzystne dlabliźnich), lecz o długotrwałe zaspokojenie interesów całej wspólnoty. Dobre rozważenie interesów wymagało od ludzi kierowa-nia się takimi samymi dla wszystkich regułami i zasadami. W ten sposób nie można wprawdzie sprawić, by wszyscy ludzie by-li szczęśliwi, ale dzięki temu największe szczęście może osiągnąć największa liczba ludzi. Pojedynczy człowiek może więcprzyjąć lub nie istnienie Boga - fakt ten nie ma znaczenia dla poznania moralności. Obawa przed karą bożą może ewentualnie

4

pomóc w praktycznym przestrzeganiu zasad moralnych: w tym sensie propagowanie istnienia Boga, jakkolwiek nieuzasadnio-ne, może przynieść pewną korzyść.

3. Wielu reprezentantów nowoczesnej świadomości nie wydawało się być przekonanych o tym, iż sensem życia miałoby byćbycie szczęśliwym. Z Ludwikiem Peuerbachem (1804-1872) na czele sprzeciwili się poszukiwaniu sensu wyłącznie w dobro-bycie, pokoju, społecznej akceptacji czy rodzinnym szczęściu. Człowiek może raczej sobie sam wyznaczyć cel, który nada sensjego życiu, na przykład dzieło sztuki, odkrycie naukowe, bohaterski czyn czy zaangażowanie polityczne dla rozwoju i postępuludzkości. Także tu warunek jest ten sam: nie istnieje nadrzędny sens nadawany przez Boga, w każdym bądź razie nie da się goodkryć. Człowiekowi nie pozostaje więc nic innego, jak samodzielnie nadać swojemu życiu doczesny sens. Jest to konieczne -przynajmniej dla refleksyjnego człowieka. Bo “największym nieszczęściem jest brak celu” i: ;W istocie także wszyscy pracowi-ci ludzie stawiają sobie najwyższy cel”.

4. Inni reprezentanci nowoczesnej świadomości postawili sobie pytanie, czy nie byłoby sensowne, czy nawet heroiczne cał-kowicie uniezależnić swoje życie od rozważań na temat jego sensowności. Przykładem może być Albert Camus (1913-1960,Literacka Nagroda Nobla 1957). Camus nawiązał do znanej z mitologii greckiej postaci Syzyfa, który oszukał bogów i zdołałnawet przez pewien czas więzić boga śmierci Tanatosa. Karą za jego nieposłuszeństwo była bezsensowna praca w Tartarze: mu-siał wtaczać ogromny kamień na górę, który po dotarciu na szczyt, ponownie staczał się w dół, Syzyf musiał go ponownie wta-czać na szczyt. Syzyf był dla Camus’a symbolem nowoczesnego człowieka, który wprawdzie protestuje przeciwko absurdowiistnienia świata bez Boga, ale jest w stanie zdobyć się na zgodne z zasadami moralnymi bohaterskie czyny. Jednocześnie czło-wiek akceptuje ten świat i uczy się być szczęśliwym w świecie bezsensu: “Trzeba sobie wyobrazić Syzyfa jako szczęśliwegoczłowieka”. Świat jest wprawdzie absurdalny, lecz zamiast rozpaczać nad tym faktem, człowiek poszukuje sposobu, by stawićtemu czoło i znajduje sens życia w witalnej radości z tego buntu.

5. Nie bunt przeciwko bezsensowi świata, lecz jego radosna akceptacja – to wyjątkowo radykalne podejście znalazło wyrazw dziełach Friedricha Nietzschego (1844-1900), przede wszystkim w jego teorii o wiecznej powtarzalności tego samego. Licz-ba różnych-możliwych kombinacji atomów musi się kiedyś wyczerpać. Obecna kombinacja kiedyś się więc powtórzy – i taknieustannie w nieskończonym cyklu: “wszystko odchodzi, wszystko wraca, koło istnienia kręci się nieustannie”. Ten modelświata miał na celu zniszczenie wyobrażenia o tym, iż istnieje rozwój i cel, które mogłyby nadać doczesnym zdarzeniom jakiśsens.

Wieczna powtarzalność tego samego jest wprawdziepominąwszy inne względy – niemożliwa z powodów matematycznych.Słońce i ziemia będą istnieć jeszcze przez około 5 miliardów lat. Okres ten może się wam wydawać nieskończenie długi. Licz-ba atomów i ich kombinacji jest tak niewyobrażalnie duża, że należy wykluczyć możliwość powtórzenia się tych samych ele-mentów w podanym okresie. Nietzschemu nie chodziło jednak o tezę znajdującą potwierdzenie w matematyce i fizyce, leczo apel do człowieka świadomego, że “Bóg umarł”, który więc każdą formę religii i metafizyki uważa za iluzję, innymi słowyapel do człowieka “nowoczesnej świadomości”. Człowiek ma akceptować i kochać swoją ziemską egzystencję. Właśnie akcep-tacja bezsensu nadaje życiu ostatni możliwy sens. Człowiek akceptujący bezsens staje się nadczłowiekiem. Nadczłowiek jesttreścią ziemi. Kolejnym krokiem ewolucji biologicznej na ziemi będzie pojawienie się nadczłowieka. Sensowna byłaby świado-ma pomoc w przyspieszeniu tego procesu – zarówno przy pomocy hodowli jak i kształcenia i wychowania w poczuciu estetyki.Zamiast uciekać się do religijnych i metafizycznych pułapek czy stawiać czoło rzekomemu bezsensowi świata bez Boga, po-winno się ten bezsens zaakceptować z radością i zachwytem odnajdując w tym właśnie sens bytu.

Na przykładzie tych pięciu zaprezentowanych nowoczesnych filozofii sensu przedstawiono problem pytań o sens bytu. Przyrozważaniu pytań o sens życia filozofie te wychodzą z założenia, iż w tym kontekście nie można uwzględnić podejścia religij-nego, gdyż nie da się go opisać naukowo. Różnorodne analizy filozoficzne zajmujące się pytaniem o sens życia można z regułyprzyporządkować jednemu bądź drugiemu, czy nawet kilku z przedstawionych typów podstawowych.

III. Ponieważ objaśnienia poniższe pochodzą od istot niebiańskich, jasne jest, iż nie można ich rozpatrywać w oderwaniu od

aspektów religijnych. Równocześnie jasne powinno być, że także niebiosa nie widzą możliwości “naukowego” uzasadnieniatych aspektów. Pod tym względem niebiosa w żadnym wypadku nie poddają w wątpliwość “nowoczesnej świadomości”.W tym tkwi aktualność, rzec można “nowoczesność” niebiańskich wywodów. Widać ją także w stylu wywodów, objaśnieńi uzasadnień, który odpowiada naszym nowoczesnym potrzebom i oczekiwaniom. Niektórzy teolodzy z pewnością uznają tenstyl za zaskakujący. Zajmowanie się pytaniem o sens bytu wymaga cierpliwości. Z tego wynika wiara w możliwość znalezieniaodpowiedzi na to pytanie, które należy traktować bardzo poważnie i pozwolić mu zawładnąć całym swoim życiem. Najlepszymsposobem na osiągnięcie tego stanu jest najpierw zrozumienie sensu stworzenia i znalezienie na tej podstawie sensu własnegożycia – także sensu doświadczeń pełnych cierpienia. Wtedy będzie można odnajdywać także sens w życiu innych ludzi.

5

Wstęp ŚWIADOMOŚĆ NAUKOWA I RELIGIJNA

Elion: Czy pytanie o sens bytu ma w ogóle sens, a może życie składa się tylko z łańcucha przypadków – nieplanowanych,przez nikogo niezamierzonych, niemających żadnego celu? Takie przypuszczenie pojawia się w waszych umysłach przedewszystkim wtedy, gdy czyjeś życie nie biegnie w prostej linii od jednego do drugiego sukcesu: jeśli jest naznaczone niepowo-dzeniami w pracy, partnerstwie, nałogami, ciężkimi i długotrwałymi chorobami, winą i przestępstwem czy też niezawinionymprześladowaniem, wojną, emigracją, materialną biedą. Czy nieszczęśliwe życie może mieć jakiś sens? Czy może pozostaje tyl-ko spoglądać wstecz ze złością i zwątpieniem? Czy pytanie o sens bytu ma więc sens? A może rację mają ci, którzy nauczają, żewszystko jest bezsensowne i człowiek musi ten bezsens zaakceptować? Czy człowiek musi się nauczyć odnaleźć się w świeciemimo jego bezsensu i czuć się w nim dobrze, być zadowolonym i szczęśliwym “mimo to”? Czy nie byłoby to bohaterskie za-chowanie – bądź przynajmniej rozsądne? W rzeczy samej: Przypuszczenie, iż świat ma sens, zakłada istnienie Stwórcy nadają-cego sens istnieniu. Jeśli Boga nie ma, świat nie może być jego dziełem i wobec tego nie może mieć żadnego sensu. Istoty Bo-ga nie można jednak odkryć przy pomocy naukowych stwierdzeń. Czy Bóg istnieje czy nie, nie jest pytaniem natury naukowej,lecz religijnej. Oznacza to, że pytania tego nie da się rozstrzygnąć dla ogółu ludzkości, można na nie znalezć tylko indywidual-ną odpowiedz. Każdy człowiek musi sobie sam odpowiedzieć na to pytanie: tak Bóg istnieje, nie Bóg nie istnieje. Wiara w Bo-ga jest, innymi słowy, osobistą decyzją pojedynczego człowieka. Próby “udowodnienia” istnienia Boga na drodze naukowej,zostały obalone w logiczny sposób.

Prawda jest jednak czymś więcej niż sumą wyników dociekań naukowych. Mogą one być całkiem poprawne, lecz pokazująjedynie wycinki, pewne aspekty rzeczywistości, są zależne od postawionych pytań i zastosowanych metod badawczych. Mogąuniknąć pomyłek, odkrywać coś nowego, obalać przypuszczenia, ale – wszystkie razem – nie są w stanie odkryć prawdy.Prawda jest pojęciem świętym, które w odniesieniu do poprawności dociekań naukowych podatne jest na ograniczenia i nad-użycia.

Indywidualna decyzja dotycząca religijnego uznania istnienia Boga i boskości stworzenia nie może więc być owocem ba-dań naukowych. Jeden z naukowców wypowiedział to piękne zdanie: “Trochę nauki oddala od Boga, wiele nauki prowadzi jed-nak z powrotem do Niego” (Ludwik Pasteur 1822-1895). To zdanie jest prawdziwe, ale nie dlatego, że na drodze naukowejmożna by doświadczyć poznania Boga, lecz dlatego, iż dotarcie badań naukowych do granic swoich możliwości uświadamiaczłowiekowi niemożność odkrycia prawdy przy pomocy nawet niezliczonej ilości prawidłowych wniosków. To doświadczeniewymaga serca i wyczucia, aby otworzyć się na spotkanie z Boskością.

Czy szuka się prawdy w jej dosłownym znaczeniu czy też nie, jest indywidualną sprawą każdej jednostki. Chodzi o to, w ja-kim momencie człowiek chce przerwać ten łańcuch pytań i zadowolić się dotychczasowymi odpowiedziami. Przypuszczenie, iżstawianie dalszych pytań jakoby nie prowadzi do niczego, nie wynika z natury rzeczy. Mądrze wprawdzie jest zajmować sięnieuchronnością losu.

O sensowności zaprzestania dalszych pytań o sens bytu nie może dowiedzieć się ten, kto zrezygnował i tak naprawdę wcalenie szuka odpowiedzi. Kto szuka, ten znajdzie, kto tak naprawdę nie szuka, nie znajdzie.

O sensie i celu całości można mówić tylko wtedy, gdy założy się, iż na samym początku Stwórca nadał sens stworzeniu. Tyl-ko wtedy każde wydarzenie staje się częścią całości, procesu, rozwoju opierającego się na boskich zamiarach.

Pytanie o sens bytu jest pradawnym religijnym pytaniem, które stawiała sobie ludzkość. Także Biblia zawiera rozmaite moż-liwe wskazówki ułatwiające znalezienie odpowiedzi na to pytanie. Najważniejszą z nich jest fakt, iż istnieją upadli aniołowiepanujący jako siły ciemności i przyczyniający się do wielu nieszczęść. Bóg Ojciec nie powstrzymuje ich, gdyż także tym siłomprzysługuje wolność istnienia zgodnie z zasadą stworzenia. Jeśli więc Ojciec respektuje wolność tych sił, nasuwa się pytanie:Czy po fakcie można nieszczęściu przypisać jakikolwiek sens? Takim sensem byłoby na przykład: Człowiek uczy się na pod-stawie swoich doświadczeń, jak działają siły ciemności i w jaki sposób w przyszłości można ich uniknąć bądz im przeciwdzia-łać. Sumienia ludzi stają się bardziej czujne, ludzie zastanawiają się, stają się lepsi, bardziej serdeczni, wyrozumiali. Są gotowido pomocy i solidarni, odkrywając nowe drogi zapobiegania i pomocy innym, instytucje wydają bardziej sprawiedliwe decyzjeitp. Czy duch, który cały czas pragnie zła, może taką okrężną drogą przyczynić się do dobra – jak pisał Goethe? Czy początko-wemu bezsensowi poprzez zwrot ku dobremu można nadać sens, jeśli ludzie są gotowi na współpracę z niebiosami?

W każdym razie pytanie o sens bytu ma znaczenie tylko w oparciu o religię: Bóg istnieje a świat jest Jego dziełem. Kto tegonie akceptuje, może swojemu życiu nadać wprawdzie jakiś sens stawiając sobie za cel rozwiązanie jakiegoś zadania. Przykłado-wo może chcieć rozwiązywać problemy naukowe, robić odkrycia, tworzyć sztukę, pomagać chorym i cierpiącym, łagodzić lubprzezwyciężać biedę, wyzysk, niesprawiedliwość społeczną, sprawić, by obowiązujące prawo stało się bardziej humanitarne,pracować na rzecz pokoju, zajmować się ochroną zwierząt i środowiska, propagować kształcenie ludności lub w jakiś inny spo-sób poświęcić się służbie dla rozwoju ludzkości, by przyszłym pokoleniom żyło się na ziemi łatwiej i spokojniej.

Szczere dążenie tego rodzaju zapewnia człowiekowi nie tylko poczucie sensu, lecz nadaje jego działaniom sens także zpunktu widzenia niebios, które szanują go i wspomagają.

6

W ten sposób nie uda się jednak znalezć wyczerpującej odpowiedzi na pytanie o sens bytu. Przypuśćmy, iż wybrany cel zostałosiągnięty – lub też wręcz przeciwnie nie udało się go zrealizować.

Zarówno w jednym jak i drugim przypadku może nastąpić czas spoczynku, “nicnierobienia”. Czy życie stało się bezsensowne?Inni ludzie nie mogą bądż nie chcą stawiać sobie w życiu wielkich celów, żyją zwyczajnie, pracują, by zapewnić sobie i swoim bli-skim utrzymanie. Jeszcze inni nie osiągają nawet tego: wegetują, cierpią głód i biedę. Inni cierpią z powodu chorób, skutków wy-padków, ran wojennych. Inni widzą sens swojego życia w osiągnięciu dobrobytu, sukcesu, prestiżu, zabawy i radości – aż nadej-dzie rozczarowanie z powodu starości i osamotnienia. Czy ich życie ma jakiś sens?

Z punktu widzenia niebios każde ludzkie życie ma sens - także wtedy, gdy nie jest poświęcone dążeniu do jakiegoś wielkiegocelu lub osiągnięcie tego celu zakończy się porażką. Również wtedy, kiedy przecieka przez palce, kiedy pełne jest “ciemnych” do-świadczeń, gdy jego celem stają się iluzoryczne nadzieje i oczekiwania, gdy towarzyszą mu nieszczęścia, cierpienie i zwątpienie.

Sens życia to nie to samo, co zadanie, jakie wyznacza sobie człowiek. To zadanie staje się wprawdzie celem jego działania,a i to co służy do osiągnięcia tego celu, może być nawet sensowne – tak samo jak sensowne jest ostrzenie ołówka, jeśli chce sięnim pisać. Pytanie o sens życia nie odnosi się do stosunku pomiędzy celem a środkiem, lecz do zależności powstałych w jegowyniku. Chodzi właśnie o sens tych zależności, o sens osiągnięcia celu bądz sens poniesienia klęski, o sens każdego działaniai cierpienia, także o sens całego życia – włącznie z nieuniknionym umieraniem. Dopiero tak postawione pytanie jest pytaniemreligijnym.

Niebiosa doceniają osiągnięcia artystyczne i naukowe, towarzyszą i wspierają ziemskich mistrzów. Bóg przygotował i kie-ruje ich drogą życiową, przesyła im inspiracje. Nie czyni tego wprawdzie, by uszczęśliwić ich poprzez dążenie i osiągnięcie po-stawionych sobie celów. Wspiera ich, ponieważ ich dzieła przepełnione są boskim sensem, nawet, jeśli sami autorzy nie zdająsobie z tego sprawy.

Jeśli w postępowaniu człowieka nie ma boskiego sensu, niebiosa czynią wszystko, aby prędzej czy pózniej uwidocznić bez-sens takich dążeń. Jaki sens – patrząc wstecz – mogłoby mieć życie, które ofiarnie zostało poświęcone walce o postęp komuni-zmu? Albo walce o zwycięstwo socjalizmu narodowego i militarnemu tryumfowi Hitlera? Lub zwycięstwu wyborczemu jakie-goś skorumpowanego polityka lub jakiejś jednostronnie zideologizowanej partii? Cel życia tego rodzaju nie ma sensu.

Z punktu widzenia niebios świat i życie mają sens, z którego może wynikać pojedynczy sens dla sukcesów, porażek, szczę-ścia czy nieszczęścia. Jeśli wykluczy się perspektywę religijną i ograniczy swoje spojrzenie na osiągnięcie tego czy innego celudoczesnego, to nie pozostaje nic innego niż oddawanie się iluzjom lub pogodzenie się z bezsensem życia. W obu przypadkachmoże się wprawdzie pojawić przejściowe szczęście, lecz nie będzie to szczęście głębokie i długotrwałe, wewnętrzna radość na-dająca każdemu działaniu i cierpieniu poczucie bezpieczeństwa i sensu.

Rozpatrywanie pytania o sens bytu z perspektywy religijnej nie jest istotne dla Boga, lecz dla samego człowieka. Człowiekzostał stworzony na podobieństwo Boga. Dla człowieka czyni to ogromną różnicę, czy to wie i zaakceptuje czy też nie. Jeśli te-go nie zrobi, będzie siebie traktował na przykład jako przypadkowy produkt uboczny ewolucji naturalnej. W ten sposób będzieto odczuwała dusza człowieka, która w zasadzie lepiej wie, czego jej trzeba – będzie to zaparcie się samego siebie, ogromnaobelga. Natomiast zbawienny wpływ może mieć znalezienie pewności, iż pytanie o sens bytu jest sensowne i można na nie zna-lezć odpowiedz.

Sens w życiu osobistym PYTANIA PODSTAWOWE

Cel poszukiwania sensu Najpierw trzeba sobie wyjaśnić, czego się właściwie szuka, jeśli szuka się sensu, tak jak poszukiwacz złota powinien mieć

w ogóle pojęcie o tym, jak wygląda złoto, jakie jest w dotyku i gdzie można je najszybciej znalezć. Można mu wtedy pokazaćtechniki poszukiwawcze, które oszczędzą mu sił i będą efektywne. Na początku powinniście sobie postawić pytanie: Co obie-cujecie sobie po znalezieniu sensu? Dlaczego jest tak ważne poznanie, odkrycie, odczucie sensu?

Po pierwsze można lepiej radzić sobie z cierpieniem, chorobami, trudnościami, niepowodzeniami, można się nawet z nimipogodzić, jeśli odnajdzie się w nich sens. Człowiek nie jest zrezygnowany i zrozpaczony.

Po drugie człowiek lepiej radzi sobie z rzeczywistością, łatwiej znajduje sobie cel, gdy odpowie sobie na pytania: Do czegowłaściwie chcę dążyć? Co łączy moje różne działania i zamiary w jeden nadrzędny cel?

Po trzecie osoba szukająca sensu istnienia chce przede wszystkim znalezć poczucie bezpieczeństwa. Wraca do swojego sta-rego domu, mieszkania, które wspomina. Jeśli odniesiecie słowa: w domu Ojca mego jest mieszkań wiele” O 14,2) tylko dotamtego świata, to nie zobaczycie zbyt wiele. W domu Ojca jest tyle mieszkań, ilu jest ludzi, losów, życiorysów – i każdemieszkanie ma inny sens.

Obiecujecie sobie zrozumienie, orientację w życiu, jasność i rozeznanie w świecie a tym samym wewnętrzny spokój, skon-centrowanie się na bycie, istnieniu. Na końcu być może będziecie mogli stwierdzić: “Dobrze jest tak, jak jest!”.

7

Jasny i ciemny sens Zanim rozpoczniecie poszukiwanie sensu, powinniście niejako “zachłysnąć” się myślą: Każde życie jest tak samo wplecio-

ne w sens jak w ożywienie. Każde istnienie stworzone zostało przez Stwórcę mającego władzę nad swoimi zmysłami i dlategozostało obdarzone sensem pochodzącym od Stwórcy. Całe dzieło stworzenia pływa w sensie tak jak embrion w wodach płodo-wych. Sens jest, inaczej mówiąc, morzem światła, które cały czas was otacza i przenika, niezależnie od tego, czy to dostrzega-cie czy nie.

Wyruszanie na poszukiwanie sensu, nie jest sensowne, jeśli punktem wyjścia jest przeświadczenie, iż sens jest pojęciemstworzonym przez człowieka. Rzeczy są w jakiś sposób, mniej lub bardziej chaotyczne, ale człowiek jest w stanie w jakiś spo-sób nadać, przypisać im sens. Nie może znalezć sensu, lecz może go siebie stworzyć, i kto tego nie czyni, tego życie nie ma sen-su. Raczej nie powinniście uparcie obstawać przy tym poglądzie, lecz otworzyć się na zdanie niebios.

Sens jest od zawsze. Istnieje tak jak powietrze, jak wy sami, jak wszechświat. Każde życie ma sens, obojętnie, czy ten, któ-re je przeżywa, ma tego świadomość czy nie. Niemożliwe jest życie w bezsensie i jednoczesne robienie czegoś sensownego, takjak niemożliwe jest niezachowywanie się w jakiś sposób – nawet “nicnierobienie” jest jakimś zachowaniem i ma sens.

Można więc tylko postawić jedno pytanie: Czy wasze zachowanie jest sensowne z punktu widzenia niebios bądź ma sensz punktu widzenia sił nieczystych?

W rzeczy samej istnieje także ciemny sens, tzn. sens w oczach istot nieczystych. Siły nieczyste nieustannie podejmują próby“zainstalowania” swojego sensu w świecie, sprawienia, by przenikał on i wpływał na bieg rzeczy. Jest to sens sił ciemności,czyli będący w sprzeczności z sensem płynącym z nieba. Nie chodzi więc o pytanie, czy sens istnieje czy nie, lecz to z jakimsensem mamy do czynienia: z sensem płynącym z nieba czy z sensem sił nieczystych? Skąd pochodzi to, co odczuwacie?

Nie możecie się więc zachować inaczej niż szukać sensu we wszystkim, co robicie lub z czego rezygnujecie – sensu pocho-dzącego od Boga bądź od sił ciemności. Słowo “bezsensowny” powinniście wykreślić z waszego języka. Zasadniczo każdy, ktoposzukuje sensu, powinien być zdolny do odczuwania i przeżywania tego, co sensowne we wszystkich zdarzeniach.

Sens pierwotny i dodatkowy Jeśli brakuje jakiejś rzeczy jasnego sensu, a przenika ją sens pochodzący od sił ciemności, to istoty niebieskie będą się stara-

ły możliwie jak najszybciej nadać jej sens pochodzący od Boga. Wprawdzie nie udaje się to od razu, ale zawsze kończy się po-myślnie. Gdyż światłość dysponuje ostatecznie o wiele większą siłą niż ciemność. Są tylko dwie możliwości: albo coś ma jużsens nadany mu przez Boga, lub dopiero taki otrzyma. Jeśli dzieje się coś złego, to pojawiają się miriady sił niebieskich, którestworzą z tego coś sensownego. Oznacza to swego rodzaju przebudowę, ukształtowanie na nowo i rozpatrywanie tego w no-wym kontekście. Zdarzenie sprowokowane przez siły ciemności zaczyna mieć swego rodzaju sensowne działania uboczne, zba-wiennie pouczające skutki, które z czasem staną się najważniejsze, początkowo dla innych, a w końcu także dla bezpośredniozainteresowanego.

Uświadomcie sobie, z jaką wytrwałością i ekonomią pracują niebiosa. Odbywa się to tak jak w przyrodzie. Martwy bawółjako funkcjonująca jednostka nie ma już sensu, ale natychmiast staje się użyteczny dla wielu innych stworzeń, którym może sięprzydać. Ekologia wszechświata wszędzie ma tą samą skuteczność, wszędzie jest tak samo obecna i wspaniała, jak możecie tozaobserwować w przyrodzie. W życiu nie istnieje niewiele rzeczy sensownych i cały ogrom bezsensownych “odpadów”.Wszystkie elementy dzieła stworzenia mogą być ponownie wykorzystane. Jakkolwiek wydawałoby się to bezsensowne, każde-mu elementowi jest natychmiast nadawany nowy sens.

Teza o bezsensie rzeczy jest ulubioną strategią działania sił ciemności. Błędem w myśleniu, który prowadzi do złapania sięna lep sił nieczystych, jest przeświadczenie o wyjątkowej niezmienności i trwałości rzeczy inaczej niż ma to miejsce w rzeczy-wistości. Wystarczy wspomnieć tylko Mękę Chrystusa i Jego zmartwychwstanie. Jego uczniom wydawało się, iż Męka Pańskanie ma żadnego sensu, dopóki nie doświadczyli, co uczyniły z niej niebiosa.

Jeśli nie miałaby ona miejsca, Pan mógłby dalej poprzez swoje czyny i przypowieści nauczać, jak pozostając wolnym służyćświatłości i przyjmować postawę wobec ciemności. Jednakże na przykładzie swej Męki mógł to pokazać o wiele dobitniej i wy-razniej.

Jeśli coś wydaje się wam nie mieć sensu, bądzcie świadomi tego, iż zawsze powinniście użyć właśnie słowa “wydawać”.Wrażenie, iż coś wydaje się wam być “bezsensowne”, nie wynika z faktu, że rzeczy nie mają sensu, lecz stąd, że wy nie jeste-ście jeszcze w stanie tego sensu dojrzeć. Ulubionym środkiem działania istot ciemności jest sugestia, iż to, co nie jest zgodnez moim przekonaniem o sensowności danej rzeczy, w ogóle nie może mieć sensu.

Jeśli coś wydaje się wam być bez sensu, może to mieć następujące przyczyny: 1. Jest jeszcze za wcześnie. Nie możecie jeszcze przewidzieć, jaki obrót przyjmą dane zdarzenia, jakie przyniosą skutki. Być

może nie wzięliście ich wcale pod rozwagę. Być może nie jesteście w stanie ich dojrzeć, ponieważ na razie toczą się jeszczew ukryciu.

2. Ponadto coś może się wam wydawać bezsensowne, gdyż nastawiacie się na coś konkretnego, co waszym zdaniem ko-

8

niecznie powinno się zdarzyć, podczas gdy dzieje się coś zupełnie innego. 3. Być może skupiacie się zbytnio na sobie, a nie na związkach z innymi zadaniami bądź ludzmi lub powiązaniach pomiędzy

zdarzeniami. Aniołowie cały czas podejmują próby czynienia rzeczy sensownych bądź, gdy jest to konieczne, pomocy w odnalezieniu pó-

zniejszego sensu. Próby te nigdy nie kończą się niepowodzeniem, gdyż nawet w sytuacji, gdy coś, o co początkowo chodziło,nie może zostać osiągnięte tak szybko lub tak jak to było zaplanowane, pojawia się na miejscu pierwotnego zamysłu coś inne-go, co ma sens.

Na co dzień dostrzegacie to tylko z największym trudem, lecz z perspektywy czasu niektóre sprawy stają się bardziej zrozu-miałe, gdyż okazało się, że rzeczy nabrały sensu.

Przypomnijcie sobie zdarzenia z waszego życia, które wydawały się nie mieć sensu, na przykład niepowodzenia w związ-kach bądź przedsięwzięciach zawodowych. Przypomnijcie sobie, jacy byliście wtedy bezradni, niczego nie pojmowaliście –i jaki obrót przybrały potem sprawy nadając już po fakcie konkretny sens zdarzeniom.

Kolejną ulubioną strategią działania sił ciemności jest rozpowszechnianie tezy, jakoby przeświadczenie o nadawaniu sensurzeczom post factum było w rzeczywistości “mydleniem oczu”, jakoby chodziło o upiększenie rzeczy okropnych, nadanie sen-su najgorszemu. Jest to jednak świadome mylenie przyczyny ze skutkiem, które jest nieuczciwe. Oczywiście można wszystkoźle rozumieć lub świadomie przeinaczać – nigdy nie można się przed tym uchronić.

Jeśli niebiosa post factum nadają sens złym zdarzeniom, to nie chodzi tu o to, by komuś “mydlić oczy”, lecz o to, by wprzyszłości zrobić coś sensownego, na przykład nauczyć, odkrywać związki pomiędzy zdarzeniami, objaśniać zasady, wycią-gać praktyczne wnioski. A uda się to tylko wtedy, gdy nie będzie się niczego upiększać ani niczemu zaprzeczać.

Jeśli jednak jakieś złe wydarzenie, na przykład morderstwo dziecka, nigdy nie zostanie odkryte, to czego można się z niegonauczyć? To bardzo przygnębiająca myśl.

Fakt, iż morderstwo wyjdzie na jaw i ludzie na ziemi wyciągną z tego wnioski, w jaki sposób lepiej temu zapobiegać, jesttylko jedną z możliwości nadawania zdarzeniom sensu post factum. Inna możliwość to fakt, iż także dusze przebywające pozaciałem stają się tego świadome, nawet całe niebo otrzymuje to zdarzenie do dyspozycji jako doświadczenie i materiał poglądo-wy – dowiadują się o nim aniołowie i święci, dwunastu apostołów i aniołowie słoneczni. Zdarzenie zapisywane jest w ogromnejbibliotece, w płaszczu ziemi, tzw. polu morfogenetycznym. Także to, co pozornie wydaje się utracone, nie jest straconew oczach dzieła stworzenia. Wszystkie wielkie religie nauczają: To, czego nikt nie widzi, mimo to będzie miało skutki – życiew samotności tak samo jak morderstwo niewinnego dziecka. Nie powinniście popaść w swego rodzaju “przymus nadawaniasensu”, ale musicie też wiedzieć: Nic, co czynicie i czego doznajecie nie ginie. Wszelkim złym zdarzeniom nadany zostaniepost factum dobry sens.

Planowanie życia przed przyjściem na świat i samodzielny wybór sensu życia Istotne jest, abyście wiedzieli, iż przed rozpoczęciem ziemskiego życia dusza naradza się ze swoim aniołem słonecznym

i przygotowuje w zarysie plan swojego życia: Czego chcę się nauczyć, jakie zdolności rozwijać, gdzie znajdę odpowiednie kutemu warunki? Co pomaga mi w dążeniu do celu stania się tym, kim pierwotnie miałem być? Człowiek nie przypomina sobieświadomie tego porozumienia, ale towarzyszący mu aniołowie prowadzą go uzgodnioną drogą, a człowiek czuje, czy jego czy-ny bądź ich brak są zgodne z jego “faktycznymi” chęciami. Człowiek może sam nadać swojemu życiu sens. Heinrich Schlie-mann na przykład postawił sobie za cel odkryć Troję, artysta chce stworzyć jakieś dzieło, naukowiec być może odkryć jakieś le-karstwo. Istnieją wtedy dwie możliwości. Człowiek może uznać za cel swojego życia, sens, który został mu przypisany i uzgod-niony jeszcze przed jego pojawieniem się na ziemi albo zainicjować coś całkowicie nowego. Z reguły nie tworzy on niczegonowego, lecz wcześniejsze porozumienie z aniołami staje się jego własną, w pełni świadomą decyzją.

Wprawdzie zdarza się również, że ktoś postawi sobie za cel swojego życia coś, co ma tylko niewiele wspólnego z uzgodnio-nym wcześniej celem. Nie zdarza się tak, by wybrany przez człowieka cel nie miał z tym zupełnie nic wspólnego. Porozumienieprzed przyjściem na świat można sobie wyobrazić jak planowanie podróży dokoła świata. Do dyspozycji jest data rozpoczęciapodróży, przewidywana data powrotu i plan, dokąd chcecie podróżować i co chcecie tam robić. Określacie to w ogólnym zary-sie. Chcecie przykładowo poznać to lub tamto, odwiedzić tego bądź tamtego człowieka, spotkać te czy inne znakomitości, zba-dać pewne sprawy. Ale na przykład podoba się wam bardzo w Londynie i postanawiacie spędzić tam resztę waszego życia. Jestto możliwe, macie wolny wybór. Wcześniejsze porozumienie przestaje wtedy istnieć, lecz pozostaje w tle. I znowu mamy dowyboru dwie możliwości: albo nowo podjęta decyzja będzie owocowała przez całe życie i w ten sposób życie stanie się harmo-nijne. Człowiek sądził na przykład, że pewne zadania życiowe w związku z podróżą dokoła świata będą łatwiejsze do rozwiąza-nia, ale nagle znalazł drogę ich rozwiązania w Londynie. Sens ma wiele wspólnego ze stabilnością i elastycznością, które za-wsze są jednakowo skuteczne. Może się również okazać, że nowa decyzja dotycząca sensu życia nie będzie miała wpływu nacałe życie. Wtedy w pewnym momencie człowiek ma wrażenie, że żyje obok czegoś, co powinien, mógłby lub chciałby robić:“Noszę buty, które na mnie nie pasują! Wprawdzie decyzja, by zostać prawnikiem bądź stolarzem, zawrzeć związek małżeński

9

lub zostać w Londynie, nie była zła, ale właściwie czeka na mnie podróż dookoła świata!”. Jeśli sobie to uświadomi, uda sięw podróż zgodnie z wcześniejszym porozumieniem.

Żyjecie zawsze w podwójnym świecie: jeden świat to świat wynikający z umowy przedurodzeniowej, drugi świat tworzyciewy sami przez wasze działanie, wybory, decyzje. Obydwa światy mają ze sobą nieustannie do czynienia, nigdy całkowicie sięod siebie nie oddalają.

Jeśli jako sens swojego życia wybierzecie sobie to, co wcześniej zostało uzgodnione, wasz głos wewnętrzny podpowie wam:“Między mną a mną, między mną a moimi możliwościami, między tym, co sobą przedstawiam a tym, kim w głębi serca jestem,nie ma żadnej różnicy, te dwie części mojego ja nie ścierają się ze sobą. Moje życie odpowiada mi w stu procentach, nic nie mo-głoby być inaczej, jest to najlepsze życie, jakie mogłoby być. Wprawdzie na co dzień borykam się z różnymi trudnościamii przeciwnościami losu, ale ja i moje życie pasujemy do siebie jak ulał”. Być może powiecie nawet: Aa» w życiu terazniejszym,«ja» w rozmowie z aniołem słonecznym przed inkarnacją i po trzecie «ja» jako ten od samego początku stworzony na swój spo-sób jesteśmy identyczni”. W takiej sytuacji jeszcze bardziej poczujecie i zrozumiecie plastyczność i głębokie znaczenie pojęcia“sens”.

Macie wolny wybór, by odstąpić od umowy i mimo to możecie sprawić, by wasze życie było sensowne. Aniołowie dopasu-ją się do waszej decyzji, będą wam towarzyszyć i was chronić oraz, na tyle, na ile mogą zastąpić Pana, także prowadzić. Pier-wotna umowa zostanie być może przełożona na pózniejszą inkarnację. To znaczy, że niebiosa zaakceptują decyzję o nowymsensie życia. Lecz ten człowiek oraz inni ludzie będą mieli wrażenie, że jego życie jest nieco zagadkowe i nie do końca zadowa-lające.

W takiej sytuacji często następuje powrót do pierwotnej umowy. Otoczeniu może się on wydawać zerwaniem z całym do-tychczasowym życiem. Lecz to wy sami go zapoczątkowaliście, ponieważ coś wam nie odpowiadało: Wszystko było być możecałkiem ładne i z pewnością także sensowne, ale nie pasowało do tego, co uzgodniłem przed inkarnacją, i być może także do te-go, kim pierwotnie byłem”.

Wasze życie ma więc sens, ponieważ: . jest zgodne z planem uzgodnionym jeszcze przed przyjściem na świat, bądź stanowijedność z celem postawionym już w trakcie bytu ziemskiego, który został zaakceptowany przez niebiosa.

Znaczenie nie istotnegoNie myślcie, iż cel życia określony w umowie przed przyjściem na świat, musi być wyjątkowo doniosły, na przykład taki jak

dzieło sztuki, odkrycie naukowe, założenie przedsiębiorstwa czy piastowanie jakiegoś wysokiego urzędu politycznego. Takżeżycie, które wydaje się wam nieważne, gdyż pozostaje nieznane, jest bardzo znaczące i ma głęboki sens. Siła nie zostania do-strzeżonym prowadzi o wiele dalej niż odrobina sławy, która nie jest przecież niczym więcej niż wysepką na morzu wielu nie-pozornych żyć. Miliony ludzi, którzy służą swoim bliźnim – pomagając im, pielęgnując, ratując, troszcząc się i martwiąc dzieńza dniem, stanowią część wielkiej rzeki czynów dobrej woli. Pomyślcie tylko o tych wielu matkach lub ludziach zajmującychsię pielęgnowaniem, wychowaniem bądź opieką socjalną nad innymi. Suma ich skromności wyzwala ogromną siłę życia i ak-tywności, która się nawzajem wspiera i wzmacnia, nawet jeśli tego nie dostrzegacie. Ten, kto decyduje się na życie z pozorunieistotne, nieznane, przyczynia się do nadania sensu istnieniu – a także do pózniejszej przemiany sensu zła w sens dobra.

Jeśli wasze czyny mają wydawać się wam znaczące, jeśli tworzycie coś, co zostanie zauważone i znajdzie uznanie, to budu-jecie sobie także nisze bytu nieznaczącego, tzn. zawsze robicie coś, czego nie potraficie lub coś, co w każdym razie inni potra-fią lepiej od was. Nie starajcie się być tylko kimś ważnym i znaczącym – byłaby to bardzo niebezpieczna droga. W światłościbędziecie bardziej bezpieczni, jeśli z ufnością włączycie się w ogromną rzekę bytów nieznaczących, aby służyć jedynej praw-dziwie znaczącej sprawie: dziełu Pana. Jest on skazany na wasze współdziałanie, podobnie jak przygotowanie opery “Figaro”Mozarta skazane jest na współdziałanie tysięcy pracowników: drukarzy, introligatorów, osoby rozpowszechniające nuty, śpie-waków i muzyków orkiestry, ich nauczycieli, twórców instrumentów, budowniczych budynku opery, twórców kostiumów i pe-rukarzy, organizatorów, sprzedawców biletów, garderobianych i bileterów. Większość z nich pozostaje nieznana i “nieznaczą-ca”, jednocześnie wszyscy są ważni, gdyż bez nich nie mogłoby dojść do wystawienia tego dzieła.

Na tym przykładzie widzicie, jak wyczerpujące i nudne jest działanie sił ciemności: zawsze muszą zainscenizować coś“ważnego”, cały czas muszą być w akcji, budzić zamęt w duszy człowieka, być głośnym i natarczywym. Gdyby dały one spo-kój tym działaniom i nie stawiały przeszkód na drodze światłości, tak, jak słońce ogarnęłaby ona swoim światłem całą ziemię.Uważajcie, gdy ogarnie was ochota, by mieć wszystko pod kontrolą, by wszystko toczyło się według ustalonych przez was re-guł. Istnieje wtedy niebezpieczeństwo ulegnięcia pokusie pogoni za wartościami, które nie mają nic wspólnego z światłością.W spokoju wezcie głęboki oddech, zaufajcie nadrzędnej sile światłości, pierwotnemu bądź późniejszemu sensowi zdarzeń,uczyńcie to, co możecie uczynić – bądzcie skromni i nieznaczący. Wtedy dotrzecie do domu światłości.

Zrządzenia losuAniołowie zawsze będą wam towarzyszyć, także wtedy, gdy nadacie swojemu życiu sens, którego niebiosa nie mogą zaak-

10

ceptować. Będą wam wtedy wprawdzie towarzyszyć z troską, próbować skorygować wasz wybór, przestrzegać was przed kon-sekwencjami waszych wyborów. Ale nigdy nie opuszczą żadnego człowieka, w żadnych okolicznościach.

Jeśli wasze życie będzie zgodne z umową lub nadacie swojemu życiu sens, który zaakceptują niebiosa, to aniołowie będąwam nie tylko towarzyszyć, lecz wspierać w waszym działaniu. Będą czynić to, co konieczne, by wasze zamiary zakończyły sięsukcesem.

Człowiek ma ciągle do czynienia z zrządzeniami losu, z działaniem opatrzności. Każdemu człowiekowi towarzyszy jedenanioł-przewodnik, który nieustannie podejmuje próby doprowadzenia do spotkań z ludzmi, wspólnotami, rzeczami, miejscami,książkami, przeżyciami, doświadczeniami. Często kończy się to sukcesem. Wtedy niebiosa się radują. Jeszcze większą radośćsprawia im sytuacja, w której człowiek dostrzega, iż dane zdarzenie było zrządzeniem losu, opatrzności, a największa radośćogarnia niebiosa, gdy człowiek jest wdzięczny za takie zrządzenie losu.

Często jednak interwencja opatrzności udaremnia wasze prawo wolnego wyboru lub prawo do wolności innych ludzi. Aby“oferta” niebios nie była skazana na niepowodzenie, powinniście po pierwsze nauczyć się wyraznie rozpoznawać mowę i spo-sób działania niebios. Po drugie istotna jest również chęć do dobrowolnego współdziałania z niebiosami.

Chodzi więc o to, byście nauczyli się słuchać głosu aniołów, dostrzegać czynione przez nich znaki. Jest to kwestia zaufania,wewnętrznej gotowości na otwarcie się na Boga. Z czasem coraz precyzyjniej będziecie rozpoznawać znaki opatrzności, bę-dziecie dostrzegać ich coraz więcej. Coraz lepiej będziecie także dostrzegać znaki, które skazane zostały na niepowodzenie. Je-śli będziecie zdawać sobie sprawę z faktu, iż zrządzenie losu, opatrzności nie poddaje w wątpliwość sensu wolności - ani wa-szej ani innych.

Zrządzenie losu jest zawsze ofertą, prezentem, możliwością daną przez Boga. Jeśli się nie powiedzie – gdyż nie dostrzegli-ście danej wam szansy bądź inni nie byli skłonni do współpracy – niebo nieustannie będzie wam stwarzać nowe możliwości. Si-łą aniołów jest fakt, że one nigdy się nie męczą i nigdy nie rezygnują. Nigdy nie pozwolą wam upaść! Nigdy nie wypowiedząsłów: “To bez sensu! Zostawmy to tak jak jest, tu już nic nie da się zrobić!”. Nigdy nie tracą nadziei i nigdy się nie poddają.Przede wszystkim nigdy nie tracą z oczu powrotu do domu Ojca. Możecie być tego pewni. W tym przypadku słowo “nigdy”jest wyjątkowo na miejscu.

Tezy z których korzystają siły ciemności, by zasiać w was wątpliwość, co do sensu działania Opatrzności, to: a. Opatrzność, zrządzenie losu to przymus bądź manipulacja. Jest to jednak jakaś oferta, szansa, z której możecie dobrowol-

nie skorzystać albo pozwolić jej niewykorzystanej przeminąć. b. Zrządzenie losu, Opatrzność oznacza przejęcie odpowiedzialności przez niebiosa; siły niebieskie powinny regulować bieg

rzeczy lub w razie niepowodzenia wynagrodzić szkodę. Niebiosa jednak wspierają was tylko w tym, czego wy chcecie, za coodpowiadacie i za co jesteście gotowi przyjąć odpowiedzialność.

c. Według sił ciemności opatrzność można porównać z ograniczonymi środkami na koncie bankowym, z których przyznanawam będzie większa bądź mniejsza część, w zależności od waszych wcześniejszych “karmicznych” osiągnięć. Jednakżeopa–trzność jest do waszej dyspozycji bez żadnych ograniczeń, każdy człowiek ma taką możliwość, całkowicie niezależnie odjego zasług. Także Jezus wskazuje na to w przypowieści o robotnikach w winnicy (Mt 20,1-16): Wszyscy otrzymują tak samodużo, obojętnie, jak wiele wypracowali. Jednak, nawet gdy znajdziecie się w służbie sił ciemności, cieszcie się. Mimo to otrzy-macie taką samą ilość losu, naturalnie nie po to, by wam pomagać osiągnąć złe cele, lecz po to, by was od nich odwieść.

O sensie cierpienia Pytanie o sens zadawane jest najczęściej w obliczu cierpienia, bólu, choroby, niepełnosprawności, nieszczęśliwych przypad-

ków, katastrof, morderstw i innych przestępstw. Ludzie pytają wtedy: Dlaczego niebiosa to sprawiły? To nie one to sprawiły, niebiosa, Bóg, nigdy nie zadają człowiekowi cierpienia - nigdy, w żadnym razie. W raju, w pierw-

szym świecie stworzonym przez Boga nie było cierpienia, bólu, trosk, starości i śmierci. Wszystko to nadeszło dopiero z“upadkiem aniołów”, który przyczynił się do zanurzenia się świata w materii i dał wam wolność wyboru pomiędzy dobrema złem. Jednak niebios to nie dotknęło, nawet nie okazjonalnie, ani “trochę”. Żaden anioł nigdy nie będzie sprawcą waszegocierpienia. Bóg, niebiosa nie wymierzają kary, nie stosują cierpienia jako środka kary ani ze względów dydaktycznych ani z te-rapeutycznych.

Założenie, iż Bóg korzysta z czegoś złego w celu osiągnięcia dobra, jest grubym nieporozumieniem wynikającym z faktu, żeBóg stara się odwrócić cierpienie na dobre. Wykorzystuje to, by uczynić z tego coś dobrego, nadaje mu dobry, jasny sens i cel.Bardzo ważne jest, abyście byli tego szczególnie świadomi.

Niech punktem wyjścia będzie Męka Jezusa. Przygotowali ją ludzie będący pod wpływem sił ciemności. Byli jak marionet-ki w ich rękach, ich służący i wykonawcy ich poleceń, nie wiedząc, co czynią. Absurdem jest przypuszczenie, iż ich działaniemkierował Ojciec, iż odczuwał przyjemność z cierpień i śmierci swojego Syna.

Niektórzy sądzą na przykład, że do Męki Pańskiej doszło po to, aby Jezus ostatecznie po swoim zmartwychwstaniu mógł za-demonstrować światu fakt bycia synem Boga. Jest to błędne przypuszczenie z tego prostego powodu, że Jezus zmartwychwstał-

11

by w każdym przypadku – również po swojej późniejszej, naturalnej śmierci. Nie może to być również dlatego prawdziwe,gdyż chciał on wam pokazać Boga jako kochającego Ojca. Bóg jako wyrachowany strateg dążący do celu po trupach albookrutny czy zimny moloch domagający się ofiar – już czas, byście definitywnie się pozbyli takich wyobrażeń o Bogu.

Sam Jezus mógł łatwo uniknąć swojej Męki i ogarnęła go też pokusa, aby to uczynić. Mógłby wtedy jeszcze kontynuowaćswoje dzieło na ziemi. Przede wszystkim nauczałby dalej, jak otworzyć swoje serce na światłość, jak ją w sobie pielęgnowaći nie ulegać podszeptom sił ciemności. Zamiast przedstawiania tej nauki przy pomocy szczegółowych opisów, zademonstrowałją na własnym przykładzie. Podjął niezależną, heroiczną decyzję, by przezwyciężyć strach i znieść cierpienie. Nie uczynił tegoz miłości do cierpienia, także takie wyobrażenie byłoby absurdalne. Cierpiał straszliwe męki, cielesne i duchowe, a każda z nichwyzwalała w nim na nowo pokusy.

Najważniejsze jest, że nie uległ żadnej pokusie, nawet przez chwilę nie stracił koncentracji i nie dał się sprowokować dozłych słów czy czynów. Pokazał w doskonały sposób, jak obchodzić się z siłami ciemności, jak przeciwstawić im światłośćw sytuacji, gdy maksymalnie wykorzystują swoje pole do działania. On uczynił krzyż symbolem zwycięstwa.

Dał upadłym aniołom lekcję, która wielu z nich skłoniła do przemyśleń i nawrócenia się i która każdego roku skłania corazto nowych aniołów do powrotu. Dzięki tej lekcji poglądowej miał on również o wiele wyraźniejszy i trwalszy wpływ na ludzi,niżby mógł mieć kontynuując swoje nauczanie. O tyle stał się częścią zamysłu Ojca, jego sługą, z własnej nieprzymuszonej wo-li. Oddaje to w pełni znaczenie słów “Bądź wola Twoja”.

Jednym słowem: Tylko siły ciemności chciały, aby doszło do Męki Pańskiej; chciały ją wykorzystać do własnych celów. Onnadał jej jednak sens i zamienił najgorsze zło w najlepsze dobro. Nie mówcie więc: “Dzięki Bogu, że to się stało”, lecz: “Nie-stety stało się to, ale dzięki Bogu Jezus uczynił z tego coś wyjątkowego, wspaniałego”. Bóg nie zsyła żadnego cierpienia, wyko-rzystuje je jednak, by uczynić z tego coś dobrego. Ludzie mogą przecież także bez cierpienia rozwijać swoje cnoty i zdolności.Jest wielu żyjących po bożemu ludzi, których życie jest pełne radości i którym w dużej mierze oszczędzone zostały troski i cier-pienia. Cierpienie nie jest potrzebne, aby znalezć się w niebie. Ale życie bez cierpienia sprzyja słabościom, na przykład bez-czynności i przyzwyczajeniom dając powód do radości siłom ciemności. Jeśli dojdzie do reakcji organizmu i choroby, Bóg mo-że to wykorzystać i sprawić, by człowieka spotkało coś, co zmusi go do zastanowienia się nad prawdziwym sensem swojegożycia i pozwoli mu rozwinąć swoje mocne strony.

Jeśli w poprzednim życiu człowiek uległ siłom ciemności, to jego dusza po śmierci może dojść do takiego wniosku: W na-stępnym życiu chcę się pozbyć tej słabości, chcę pielęgnować i wzmacniać w sobie pewne cechy. W trakcie swego porozumie-nia przed przyjściem na świat decyduje się wtedy na stosowne wyzwanie. Może to być także jakaś choroba, upośledzenie. W tejsytuacji nie ma na to wpływu “prawo karmy”, lecz wolny wybór człowieka. Bóg nie zsyła cierpienia, ale je wykorzystuje. Takkieruje biegiem rzeczy, by człowiek otrzymał wsparcie, jakiego poszukuje i potrzebuje jego dusza. Życie takiego człowieka tomistrzowskie osiągnięcie, przed którym Bóg ma najwyższy szacunek.

Wielu ludzi cierpiących uczyniło także sporo dla swoich bliźnich. Bez cierpienia czyny te nie byłyby możliwe. Zostali onzainspirowani przez Boga. Pismo dla niewidomych zostało na przykład stworzone przez niewidomych. Osoby niepełnosprawnena wózkach opowiedziały o swoich problemach i sprowokowały tym uchwalenie pomocnych przepisów budowlanych. Ojciec,który w wypadku samochodowym stracił dziecko, a sam przeżył, przyczynił się do rozwoju nowych technik i przyjęcia przepi-sów ruchu drogowego. Grupy wzajemnego wsparcia zrzeszające ludzi dotkniętych takimi samymi bądź podobnymi problema-mi, wspierają i wzmacniają się nawzajem oraz pomagają także innym, na przykład mobilizując opinię publiczną w celu wspar-cia wszystkich dotkniętych podobnymi nieszczęściami.

Wiele dusz bierze na siebie cierpienie, gdyż w przyszłości chcą wspierać i pocieszać innych ludzi. Bo kto chce pocieszać in-nych, musiał przejść przez cierpienie. Tylko wtedy jest w stanie wczuć się w cierpienie innych. Wczuwanie się w cierpienie in-nych wymaga treningu. Niełatwo udaje się wczuć w swoje własne cierpienie, a co dopiero w cierpienie obcych ludzi. Wielu pie-lęgniarzy, pielęgniarek, lekarzy pogotowia i ratowników wzięło kiedyś na siebie pełne cierpienia życie, by móc rozwinąći wzmocnić w sobie zdolność do rozumienia innych. Jednym słowem: Cierpienie jako takie nie poprowadzi was do nieba, takżewspółczucie nie. Ale może wzmacniać i rozwijać zdolności, które będą was prowadzić do nieba, czyli cierpienie może się do te-go pośrednio przyczynić.

Również współczucie nie jest drogą prowadzącą do nieba, może nią być tylko pełne zrozumienia wczuwanie się w cierpie-nia innych. I tak prawie nie jesteście w stanie odczuwać prawdziwego współczucia, a jeśli tak, to rzadko i tylko w wyjątkowychwypadkach. Nie powinniście też go ćwiczyć. Również Jezus nigdy nie popadł w współczucie, nie uległ jego wpływowi. Jegodziałanie mogło się niekiedy wydawać chłodną kalkulacją, mógł robić wrażenie bardzo surowego nauczyciela. Ale w ten spo-sób mógł pomagać, pocieszać i ratować innych.

Jeśli chcecie sobie postawić pytanie o sens życia, to trzymajcie się następujących zasad: 1. Niech waszym punktem wyjścia będzie aksjomat, iż to nie Bóg zesłał cierpienie, ani ze względów dydaktycznych ani te-

rapeutycznych. Ma ono zródło w siłach zła bądź jakaś dusza ludzka wzięła je na siebie dobrowolnie. 2. W obu przypadkach postawcie sobie pytanie: Czemu ma ono służyć, do czego może doprowadzić w przyszłości? Niebio-

12

sa zawsze się starają sprawić, by wyniknęło z niego coś dobrego i wspierają ludzi, którzy kierują je w stronę światłości. 3. Dopiero wtedy nabiera sensu następujące pytanie: Co przyczyniło się do pojawienia się cierpienia? Pytanie to ma sens,

gdyż można stąd wyciągnąć wnioski, jak go w przyszłości uniknąć. 4. Nie mylcie jednak pytania o przyczynę z pytaniem o “powód”, czyli: “dlaczego” to się stało? Pytanie “dlaczego” ma tyl-

ko sens w odniesieniu do dobrowolnej umowy życiowej. Dlaczego dana dusza zdecydowała się przyjąć to na siebie, jakie zdol-ności chciała w sobie rozwinąć, co chciała uczynić dla innych? I ma ono sens w odniesieniu do sił ciemności. Dlaczego chciały,by to się stało, w spełnieniu jakich celów jest im pomocne?

W innych przypadkach pytanie “dlaczego” zawsze prowadzi do błędu. Nie ma nic wspólnego z procesem, zamienia się tyl-ko w pytanie o winę, prowadzi do wyrzutów i napiętnowania, w najgorszym przypadku do oskarżenia Boga, na przykład: “Dla-czego my niewinni zawsze musimy cierpieć?”. Jest to ulubiona strategia sił nieczystych, aby sprowokować was do takich pytań.Dzięki temu skłaniają was do dziwnych insynuacji, celowo odwracają waszą uwagę od pytania o przyczynę, o sens, który mabądź może mieć cierpienie. Utrudniają wam poznanie prawdziwych związków.

Nie wydawajmy wyroków na innych Podczas obserwacji życia innych nie bądzcie zbyt pochopni w wydawaniu wyroków, iż czyjaś decyzja została podjęta pod

wpływem sił ciemności, że niebiosa nie mogłoby jej zaakceptować. Takie wyroki możecie wydawać tylko w przypadkach eks-tremalnych, na przykład w odniesieniu do przestępstw. W pozostałych przypadkach powstrzymajcie się od oceny moralnej.

Nie mówcie: Takie życie nie może przecież mieć żadnego sensu. “Jak można żyć tak bezsensownie”? Przede wszystkimchodzi o wasze życie i jego sens, życia innych nie możecie oceniać. Przypuśćmy, że ktoś dysponuje majątkiem i postanawiawydać go na swoje przyjemności, podróże, wykształcenie, na wszelkie rozkosze. Może to oznaczać, że we wcześniejszychwcieleniach bardzo dużo pracował lub wycierpiał i jego Anioł Słoneczny uznał, że należy mu się teraz odpoczynek. Nie za-zdrośćcie mu tego.

Na ogół można przyjąć, iż to, czego człowiek pragnie z całego swojego serca, każdym nerwem swojego ciała, harmonizujez jego poprzednimi inkarnacjami oraz porozumieniem z aniołem słonecznym. Nie wiecie ani tego, jak żyli inni, ani jakie konse-kwencje będzie naprawdę miało ich życie. Nie wiecie nawet, do czego wy sami bezpośrednio lub pośrednio się przyczyniciebądź, jakie skutki przyniesie wasze życie w przyszłości.

Sens jest zawsze indywidualną sprawą. Każde życie ma swój własny, specyficzny sens bądź otrzyma go możliwie jak naj-szybciej. Każda dusza otrzymuje w każdym życiu swego rodzaju “szatę sensu” skrojoną na miarę. Jeśli chcesz to odkryć, mu-sisz zadać sobie trud i dokładnie przyjrzeć się temu życiu oraz przede wszystkim ustrzegać się uogólnień typu “wszyscy Niem-cy”, “wszyscy obywatele byłego NRD”, “wszyscy politycy”. Istnieją umowy, powiązania, a także grupy, które łączą się w celuwykonania określonych zadań bądź przeżycia doświadczeń. Jednak niekiedy ponownie się rozwiązują i nie mają już ze sobą nicwspólnego. Jest to skomplikowane, z reguły nie jesteście w stanie się w tym rozeznać.

Dyscyplina w koncentrowaniu się na obserwacji własnego życia jest istotna nie tylko ze względu na to, że nie możecie oce-niać sensu życia innych, lecz również dlatego, że porównywanie się z innym życiem prowadzi do wielu błędów. Wielu ludziomwydaje się, iż życie sąsiada jest o wiele bardziej sensowne od ich własnego. Przyglądają się mu z zawiścią i przykrością. Ichwłasne życie nie ułożyło się tak dobrze, nie wszystko tak łatwo się powiodło, nie jest tak sensowne jak życie innych.

Przede wszystkim powstrzymajcie się przed wydawaniem wszelakich skrajnych wyroków. Nie mówcie ani: “To jest po pro-stu wyborne, bezwzględnie ważne”, ani: “Z tego nigdy nie będzie nic dobrego”. “Nigdy” oznacza “nigdy w całej wieczności”.Tylko wtedy wolno wam użyć słowa “nigdy”, gdy jesteście naprawdę pewni, że możecie stwierdzić: “nigdy w wieczności!”.W innym przypadku zaniechajcie takich skrajnych sądów dotyczących innych ludzi.

Interesujące mogłoby się co najwyżej okazać zastanowienie się na następującymi pytaniami: Jaki sens dla was ma obserwo-wanie życia innych ludzi? Jakie cechy w was wyzwala, na przykład cierpliwość, wyrozumiałość, poczucie humoru? Co spra-wia, że możecie je obserwować bez popadania w zwątpienie?

Trzeba być świadomym samego siebie: Każdy żyje swoim życiem i problemami, z którymi musi się uporać. Każde życie maswoje ciemne strony, swoje problemy. Ktoś powie: “Problemy innych nie byłyby dla mnie żadnymi problemami”, powinienjednak zrozumieć: Właśnie dlatego nie, gdyż nie stanowią one dla niego żadnego problemu. Macie swoje własne problemy, abyznalezć konkretne rozwiązania, odkryć konkretne wewnętrzne bogactwo i móc się rozwijać. Gdy już znalezliście możliwe roz-wiązania i wewnętrzne bogactwo, to nie są już wam potrzebne dane problemy.

Nie rozpraszajcie się więc zajmując się nagle kiedyś tam i gdzieś jakimiś ludzmi. Przypuśćmy, iż chcecie nauczyć się pły-wać, stoicie na brzegu basenu i mówicie: “Tak, ale właściwie, co zrobi Eskimos, który z powodu bardzo niskiej temperaturywody w ogóle nie może do niej skoczyć? Jak on ma się nauczyć pływać?”. Na ten temat można oczywiście dyskutować, alew ten sposób nie nauczycie się pływać. Zdobędziecie tę umiejętność tylko wtedy, gdy w danej chwili zapomnicie o innych i sa-mi wskoczycie do wody.

Naturalnie ważne jest, jak się powodzi innym. Rozważanie tego problemu jest najlepszą możliwością, by się samemu na coś

13

nie odważyć. Świat stanie się lepszy przede wszystkim wtedy, gdy każdy zadba najpierw o zachowanie harmonii w swoim wła-snym życiu, bo jeśli zrozumiałby sens swojego życia, odnalazł wewnętrzny spokój, to miałoby to wpływ na innych poprzez je-go czyny, myśli i słowa.

Różnorodność sensu życia Rozważaliśmy dotychczas sens indywidualnego istnienia. Wyraziliśmy to jednakże w uproszczony sposób. Nie istnieje jed-

nakowy sens dla wszystkich ani sens jednego życia, aktualny przez 80 lat. Mamy do czynienia z bardzo dużą różnorodnością“sensów” dla konkretnych istnień na ziemi.

Im bardziej jednak zwrócicie się ku niebu, im mniej skoncentrujecie się na życiu doczesnym a zwrócicie swój wzrok kuprawdziwemu dziełu stworzenia, tym bardziej uniwersalny stanie się sens waszego życia i tym łatwiej będzie wam odpowie-dzieć na pytanie o sens istnienia:

Zostałem stworzony przez Stwórcę jako część jego dzieła stworzenia. Zostałem stworzony na podobieństwo Ojca, jako jednoz jego odbić. Nadano mi konkretne brzmienie, słowa i byt, jestem tego żywym obrazem aż do czasu powrotu do Ojca. jestemczęścią wszechświata, żyję po to, by stawać się coraz doskonalszym, coraz bardziej podobnym do Ojca, aż z własnej woli doniego powrócę.

Mamy już sens uniwersalny, podstawę wszelkiego istnienia, na pierwszy plan terazniejszego bytu wysuwa się różnorodnośćkonkretnych sensów. Istnieje na przykład sens całego łańcucha inkarnacji, które były ze sobą wewnętrznie powiązane i wy-kształciły konkretne pozytywne cechy, w tym tkwi ich wspólny sens. Być może osiągnęliście mistrzostwo jako artysta albow różny sposób mieliście do czynienia z prawem i sprawiedliwością. W wyniku tego może się zmienić podstawowy typ, a tymsamym sens, możliwe, że wybierzecie całkowicie inny zakres doświadczeń. Ponadto macie do dyspozycji także. umowę z anio-łem słonecznym dotyczącą sensu waszego życia: Czego oczekiwałem od swojego życia? – Macie też być może jeszcze sens,który z pełną odpowiedzialnością wybraliście sobie sami tu i teraz. – W obu przypadkach są jeszcze sensy poszczególnychprzedsięwzięć, poszczególnych etapów życiowych, poszczególnych decyzji i wyborów. Zmienia się on w zależności od tego, cow danej chwili uważacie za istotne, czym się kierujecie, wybierając daną drogę, zbaczając z niej, decydując się na inną drogębądź chwilę odpoczywając itd.

W ten sposób na każdym etapie wasze życie zyskuje szczególnego rodzaju sens i to tylko przez to, że je przeżywacie.Wszystko, co przeżywacie, staje przez to sensowne, że jest to właśnie wasze życie. Dlatego też sens może się zmieniać, gdyzwrócicie swój wzrok ku czemuś innemu, coś innego stanie się dla was sensowne i zdecydujecie się to uczynić. Wędrujecie oddomu do domu, jesteście w drodze pomiędzy jednym sensem a drugim.

Wszystkie te decyzje waszego chwilowego istnienia niosą ze sobą sens, być może nawet tylko na niedługi okres miesięcybądź lat. Wplecione one zostaną w całkowitą strukturę umowy sprzed inkarnacji i zawsze mogą ulec zmianie. Wasze terazniej-sze życie nie ma więc jednego sensu, lecz ma ich wiele. I są one dynamiczne, nie statyczne.

Wasze życie składa się z czystych “pereł sensu”. Mogą one mieć różną wielkość tak, jak w barokowym łańcuchu. Ale nie ist-nieje życie, które nie składałoby się z samych “pereł sensu”. I one nie tworzą łańcucha pereł, lecz wielorzędową kolię. Nie py-tajcie więc: ..Jaki sens ma moje życie?”, lecz: “Jaki sens mają poszczególne etapy, spotkania, związki, wydarzenia?”. Wszystkoma swój sens, tzn. wszystko wywołuje jakiś skutek, prowadzi do wykształcenia, powiększenia lub uświadomienia sobie we-wnętrznego bogactwa w różnorodnym kształcie. Wszyscy wielcy nauczyciele ludzkości zawsze mówią o skromności. Zado-wólcie się najpierw rozpoznaniem niektórych “pereł sensu”. Wszystko inne przyjdzie po stopniowym treningu.

Pytanie o sens życia to nie pytanie, które wypowiada się na głos. Wyszeptuje się je nieśmiałym tonem pełnym głębokiejczci. Nie trąbi się na lewo i prawo, że wszystko jest bezsensowne ani nie mówi: zrób to czy to, a wszystko ułoży się jakoś sen-sownie. Sens daje się odkryć małymi kroczkami. To ciche skupienie będzie was prowadziło na poszukiwanie sensu istnienia.

ZNALEZIENIE SENSU ŻYCIA W PRZESZłOŚCINa pytanie o sens bytu najłatwiej sobie odpowiecie znajdując punkt odniesienia w swojej własnej przeszłości, gdyż możecie

wtedy nawiązać do swoich doświadczeń: “Czy te lub tamte wydarzenia mojego życia można określić jako sensowne, a jeśli tak,to w jakim stopniu?”.

Omówimy tutaj, na jakiej drodze, będziecie mogli znalezć odpowiedzi na te pytania. Jednocześnie umożliwią wam one osią-gnięcie wewnętrznej pewności, iż wszystko ma sens, nawet to, co na początku wydawało wam się niezrozumiałe. Ta pewnośćbędzie pomocna w pogodzeniu się z własnymi klęskami, niepowodzeniami i cierpieniami oraz w osiągnięciu wewnętrznegospokoju. Po osiągnięciu tego spokoju będziecie gotowi na przyjęcie tego, co Bóg ma do powiedzenia na temat sensu życia w te-razniejszości i przyszłości, ale też sensu historii, sensu życia innych ludzi jak i sensu życia w ogóle.

Hierarchie sił ciemności będą starały się sprowadzić człowieka na drogę biegnącą w odwrotnym kierunku: Po pierwsze za-pytajcie o sens wielkich katastrof oraz o sens życia innych ludzi, na przykład dzieci umierających z głodu lub nieudanych ży-ciorysów obywatelskich. Celem tej rady jest uczynienie z pytania o sens istnienia pytania retorycznego: “Jaki to ma właściwie

14

sens?”. Ponieważ nie znajdziecie odpowiedzi na to pytanie, powinniście dojść do następującego wniosku: “Nic nie ma sensu,przecież to jasne!”. Wtedy także pytanie o sens istnienia przestaje mieć jakikolwiek sens, a wy poddajecie się i jesteście zrezy-gnowani. Jedynie autorzy tych podszeptów zacierają ręce z zadowolenia.

Z trudnymi pytaniami trzeba się zapoznawać stopniowo. Aby zrozumieć rachunek całkowy, musicie najpierw opanować ra-chunek różniczkowy, a przedtem jeszcze mnożenie i dzielenie. Studiowania fizyki również nie rozpoczyna się od teorii względ-ności Einsteina.

Trudne, wydające się wam nie do rozwiązania pytania o sens istnienia zostawcie sobie na później. Najpierw zwróćcie swojąuwagę na pytania o sens swojej własnej przeszłości, gdyż będziecie wtedy mieli do dyspozycji swoje doświadczenia. Jeśli bę-dziecie mieli wystarczająco dużo cierpliwości, to dzięki tym doświadczeniom będziecie mogli znaleźć odpowiedzi na pytaniadotyczące sensu. Ich kontynuacją będzie pytanie o sens waszego życia teraz i w przyszłości. Stanowić to będzie podstawę doodkrycia sensu historii i sensu życia w ogóle.

“Moje życie nie zależało ode mnie” Bogactwo sensów waszego życia nie wyraża się tylko w osiąganych przez was celach, ale także w waszych reakcjach na

kłody rzucane wam przez życie pod nogi. Być może nie osiągnęliście niektórych celów, nie zdaliście jakiegoś egzaminu, niespotkaliście wymarzonego partnera życiowego, nie ukończyliście waszego dzieła itp. Również wtedy staliście się wewnętrzniebogatsi i może troszkę zbliżyliście się do doskonałości. Życie minione za wami nie jest garstką popiołu, lecz klejnotem, łańcu-chem pereł. Każde wydarzenie z tego życia stało się perłą tylko przez to, że byliście w stanie je przetrwać. Dało wam ono we-wnętrzną siłę, która stała się częścią waszego wewnętrznego potencjału.

Następujące rozważania pomagają wam odkryć, czy jesteście w stanie w swoim teraźniejszym, doczesnym życiu znaleźćcoś sensownego. Przyjrzyjcie się swojemu dotychczasowemu życiu najpierw pod następującym aspektem: W jakich sytuacjachczułem się ofiarą, zależnym od innych, bezradnym, bezbronnym, uwiązanym, zmuszanym do czegoś, zdanym na innych? Byćmoże brzmi to dziwnie, ale pytanie o sens bytu ciśnie się na usta przede wszystkim w odniesieniu do sytuacji, które są niezależ-ne od woli człowieka.

Przygotujcie listę zdarzeń, które wam się przytrafiły, a na które nie mogliście mieć wpływu, np.: Urodziliście się w jakiejśrodzinie, w określonym czasie, w określonym kraju, z jakimś językiem ojczystym, w określonych warunkach socjalnych. Byćmoże ojciec był cholerykiem, matka podatna na zmiany nastroju, starszy brat władczy, nauczycielka słaba – w tym czasie byli-ście na nich skazani. I gdy później podejmowaliście samodzielnie decyzje, znajdziecie z pewnością przyczyny, dla jakich te de-cyzje nie były prawdziwie wolne, niezależne. Byliście zmuszeni podjąć takie a nie inne decyzje, gdyż takie były czasy i warun-ki: inni ludzie, panująca opinia, wasz wiek, sytuacja finansowa, hormony lub cokolwiek innego. Na pewno znajdziecie coś, cowywierało na was nacisk. Zawsze byliście ofiarą. Nawet jeśli coś nie potoczyło się tak źle, zależało od innych: dobre wykształ-cenie od rodziców, zatrudnienie na dobrym stanowisku od innych ludzi. A być może w inny sposób sprawy potoczyłyby sięjeszcze lepiej? W każdym razie: To nie wy o tym decydowaliście.

Do waszych doświadczeń życiowych zaliczają się również dobre zdarzenia, przede wszystkim pomocne spotkania: sympa-tyczna nauczycielka, miły sąsiad być może zachęcili was do czegoś, pocieszyli, odkryli w was jakąś siłę i wprawili was w ra-dość. Albo dom się palił, straż pożarna ugasiła ogień i dała wam poczucie, że nie jesteście sami. Odwróćcie jednak na chwilęuwagę od pozytywnych wydarzeń. Staną się one później częścią precyzyjnej roboty. Najpierw skoncentrujcie się na roli ofiary,także jeśli nieco z tym przesadzicie.

Weźcie zeszyt i podzielcie kartkę na dwie części. W lewej kolumnie zanotujcie punkt po punkcie sytuacje, na które nie mie-liście wpływu, całkowicie od was niezależne, których doznaliście. Teraz macie długą listę: nędzne życie, które musieliście pro-wadzić.

Gdy będziecie się temu tak przyglądać, mógłby – a być może nawet powinien – odezwać się w was, słaby głos sprzeciwu:Nie było przecież aż tak źle, nie byłem aż tak bezradny, uzależniony od innych, nie czułem się ciągłe ich ofiarą. – Aby rzeczy-wiście konsekwentnie znosić rolę ofiary, trzeba być bardzo, bardzo silnym człowiekiem, który w milczeniu godzi się na wszyst-ko tak jak Jezus podczas Swojej Męki. Jedno – to być naprawdę ofiarą, inna rzecz grać rolę ofiary, użalać się nad tym i przeciw-stawiać się temu. W rozumienia Boga nie jesteście ofiarami, lecz ćwiczycie przeciwstawianie się stanowi rzeczy, by rozwijaćw ten sposób swoje określone mocne strony.

W prawej kolumnie zanotujcie teraz wszystkie przeciwieństwa do zdarzeń z lewej kolumny, które tylko wam przyjdą do gło-wy. Jeśli po lewej stronie zapisaliście np.: “Byłem zdany na ojca-choleryka”, zanotujcie po prawej: “Ale przetrwałem to dziękitej czy innej zdolności”. Dzięki czemu? Jakie cechy pozwoliły mi to znieść, być może nawet dać sobie z tym radę po mistrzow-sku? Być może były to upór, cierpliwość, poczucie humoru, zdolność wyłączenia się i niesłuchania, ucieczka w chorobę, próbawyparcia tego z psychiki, zamknięcie się w sobie lub przeciwnie zdolność do uderzenia pięścią w stół i głośnego wyrażaniaswoich racji. Istnieje szeroki wachlarz sił i zdolności: “To i to potrafię, doświadczyłem, że to potrafię, wypróbowałem to. Mogęwytrzymać, trzymać język za zębami, dopasować się. Mogę też zrobić awanturę i uciec, zacisnąć zęby i walczyć. Stałem się

15

całkiem doświadczonym wojownikiem – przeżyłem kilka niepowodzeń, ale i wiele zwycięstw”.Być może nie mieliście wpływu na wasze życie i byliście ofiarą, ale nie całkiem głupią: Wasze cechy charakteru pozwoliły

wam jednakże jak najlepiej się dało przetrwać te sytuacje. Na końcu znajdziecie w prawej kolumnie sumę wszystkich waszych zdolności, dzięki którym jakoś dajecie sobie w życiu

radę. Spojrzenie w przeszłość na podstawie tej drugiej kolumny ma sprawić, abyście z dumą spojrzeli na obfitość tego, cow was tkwi, co w sobie pielęgnujecie i wzmacniacie i co dało wam możność przetrwania waszego życia w taki sposób a byćmoże nawet stworzenia czegoś wspaniałego. Gdy potrzebowaliście tych wewnętrznych zdolności, mogliście je wykorzystać.

W dawaniu sobie rady z obcymi wpływami nie zawsze były pomocne pozytywne cechy i cnoty, które rozwinęliście, lecztakże w pewnych okolicznościach zbawienne słabości. Na przykład wymigiwaliście się lub uciekaliście od czegoś, albo możeodwróciliście waszą uwagę od jakiegoś problemu albo po prostu wyparliście coś z waszej psychiki. Są to też elementy analizypracy nad sobą, ćwiczenie tych cech także może się okazać sensowne. Także one mogą być pomocne, by przetrwać jakąś trud-ną sytuację życiową.

Czasami wyparcie czegoś z pamięci może się na przykład okazać bardzo ważne, proces ten nie jest sam w sobie negatywny.Wszyscy ciągle coś usiłują wyprzeć z pamięci, w przeciwnym razie moglibyście się rozchorować. Co najmniej 80 procent tego,co dzieje się wokół was, jest wypierane z pamięci, zapominane, ignorowane, zachowane w zakamarkach waszej duszy, którychnie oświetla światło waszej świadomości. Wypierania czegoś z pamięci nie wolno stosować zbyt długo. Proces ten jest jak bar-dzo skuteczne lekarstwo, środek przeciwbólowy, którego nie można tak po prostu zażywać latami. W przeciwnym razie staniesię nałogiem i będzie miał skutki uboczne, które mogą być bardzo poważne.

W tym ćwiczeniu chodzi o tylko o to, by połączyć ze sobą czynniki zewnętrzne i wewnętrzne fakty. W sytuacji idealnej doj-dziecie do następującego wniosku: “Patrząc na to w ten sposób moje dotychczasowe życie miało sens. Być może nawet naj-większy sens miały właśnie te sprawy, które były wyzwaniem, które były tak trudne i nie na rękę. One wymagały ode mnie naj-więcej a tym samym pomogły mi się najbardziej rozwinąć”.

Chodzi o zasadniczą postawę: “Jeszcze nie wszystko rozumiem i jestem w stanie ogarnąć, ale jedno jest pewne jak słońce,które świeci: Wszystko ma sens bądź otrzyma go jak najszybciej”. Taką postawę można osiągnąć wyobrażając sobie najpierwtaką sytuację: Życie to pole gry, na którym jest się rzucanym w różne strony, raz ląduje się na dobrym, raz na złym miejscu niemusząc samemu nic robić. Potem pojawia się następny etap poszukiwanei sensu istnienia: Wydarzenia ze świata zewnętrznegowydające się bezsensowne otrzymują sens w odniesieniu do własnego świata wewnętrznego. Co się w nim rozwinie – sprowo-kowane przez świat zewnętrzny – co zostanie odkryte i rozwinięte?

Sensem tego ćwiczenia jest możliwość powiedzenia na końcu takiego zdania: “Ten wachlarz możliwości jest całkiem du-ży!”. Jest to najlepszy początek by spojrzeć nowymi oczami na swoje dotychczasowe życie: pełne sensu, podporządkowanemyśli przewodniej, sensownie skonstruowany łańcuch pereł. Wtedy macie poczucie bezpieczeństwa. Wyobraźcie sobie, że wa-sza przeszłość jest jak oparcie fotela. Z błogim uczuciem zanurzacie się w sens, a nie w wielką dziurę, chaos albo pasmo nie-szczęść.

Unikanie wyrokowania o winie innychUnikajcie proszę moralnej oceny zarówno w dobrej jak i w złej wierze. Nie powinniście oceniać, powinniście szukać i znaj-

dować. Poszukiwanie sensu ma niewiele wspólnego z wydawaniem wyroków, przede wszystkim niekoniecznie z rzeczamiwielce świętymi. Stanowi to wprawdzie tło a tym samym część pytania o sens bytu, lecz teraz chodzi o poszukiwanie sensu wa-szego dnia codziennego. Czasami sens mogą mieć całkiem ziemskie, solidne, wydające się wam nawet moralnie wątpliwe rze-czy i sytuacje. Po prostu przyjrzyjcie się im i ustalcie, co znaleźliście, bez oceniania i potępiania. Przyjrzyjcie się im okiem geo-loga obserwującego skały. On stwierdza, jakie to skały i mówi: “Aha”. Przyjrzyjcie się przeszłości i powiedzcie po prostu:“Aha” i nic więcej.

Poszukiwanie sensu nie ma nic wspólnego z tropieniem czyjeś winy, ani u siebie samego ani u innych. Nie chodzi tu o pyta-nia typu: Jaką część winy ponoszę ja, jaką część ojciec, matka, brat, nauczycielka? Niebezpiecznym przedsięwzięciem byłobyrównież poszukiwanie przyczyn. Jeśli znaleźlibyście motywy, pobudki, początki, które przyczyniły się do czegoś, mogłoby tow was wyzwolić chęć znalezienia winnego.

Jeśli ktoś nie może nie brać pod uwagę pytania dotyczącego winy, gdyż jego przeszłość naznaczona jest traumatycznymi,trudnymi przeżyciami, to może sobie osobno postawić to pytanie, mianowicie w ten sposób: W co dałem się uwikłać z innymi?Dlaczego tak się stało? Kto z kim powinien to załatwić?”. Ale jest to pytanie, które powinno zostać rozpatrzone osobno, niew kontekście kwestii dotyczących sensu istnienia.

Gdyż rozstrzygnięcie kwestii winy nie daje odpowiedzi ani na pytanie o sens bytu ani nie prowadzi do rozwiązania proble-mu. Szukanie winnego, winy pokazuje jedynie, iż mamy do czynienia z jakąś przykrą sytuacją: jakiś związek był trudny, czło-wiek oczekuje od innych zrozumienia, przeprosin, uznania.

Przyczyna tego stanu rzeczy tkwi w fakcie, iż wymagaliście od kogoś zbyt wiele: Oczekiwaliście od niego czegoś, czego nie

16

był w stanie wam dać. On sam był niepewny, słaby, podatny na zranienie, brakowało mu cech takich jak wielkość, łagodność,cierpliwość, wyrozumiałość, pokora. Uważaliście go za silniejszego lub mądrzejszego niż był w rzeczywistości. Ale to was niedotyczy, to jego problem. Wasz problem polega na tym, że popełniliście błąd i wymagaliście od niego zbyt wiele. Możecie tojednak załatwić tylko sami ze sobą.

Przypisując winę innym można zabrnąć w ślepą uliczkę, takie zachowanie nie prowadzi do niczego, nie prowadzi ani dozrozumienia, ani do żalu, ani do siły ani do mądrości. Nie przyczynia się do rozwoju drugiego człowieka, samo w sobie jestbezowocne, jałowe. Drugi człowiek nie będzie się czuł winny, nie będzie cię prosił o przebaczenie. Nie popełnił swojej winyz rozmysłem, działał zgodnie ze swoją strukturą psychiczną. Porozumienie z innym człowiekiem tylko wtedy może przezwy-ciężyć istniejące żale i urazy, gdy obie strony tego chcą i odczuwają taką samą potrzebę, zrozumienia drugiej osoby i pogodze-nia się z nią,

Jeśli taka sytuacja nie jest możliwa, to spróbujcie porozmawiać sami ze sobą: “W czym byłem zbyt wymagający wobec tejdrugiej osoby? Dlaczego byłem w stanie tylko myśleć o sobie? Dlaczego nie byłem w stanie dojrzeć, że moje wymagania sązbyt wysokie i nie potrafiłem ich uniknąć? Czy potrafiłbym to teraz? Czy mógłbym się pogodzić z tą osobą, jeśli nie na żywo,to przynajmniej w moim wnętrzu? Jakie cnoty, jakie mocne strony rozwinęła we mnie ta sytuacja? Jaki sens miała ona więc dlamnie i mojego życia?”.

Jeśli chodzi o jakieś winy w sensie prawnym, np. o spór o spadek, to powierzcie tę sprawę adwokatowi lub innymi profesjo-nalistom. Być może wygracie i otrzymacie pieniądze. Ale również wtedy nie oczekujcie, że ta druga osoba będzie czuła się win-na. Wręcz przeciwnie, jeśli połączycie tą sprawę z kwestią winy z punktu widzenia moralności a dana osoba odczuje wasze wy-rzuty, utrudnicie waszemu pełnomocnikowi znalezienie rozwiązania, gdyż emocje mają o wiele większą siłę niż rzeczowe argu-menty. Oddzielcie fakty od emocji. Wtedy macie szansę na ugodę, dzięki której wygrają obie strony. Jeśli przychodzi wam toz trudem, uświadomcie sobie rzecz następującą: Właściwie chodzi wam bardziej o przeprosiny drugiej osoby niż o pieniądze,nadal wymagacie od tej osoby zbyt wiele. Skupcie się wtedy na sobie. Ten problem jesteście w stanie rozwiązać tylko w waszejpsychice.

Sądy moralne, potępianie innych z góry zostawcie na boku. Poszukiwanie sensu istnienia nie polega na znajdowaniu win-nych, na tym, czy coś dobre lub złe, słuszne czy fałszywe, prawdziwe czy błędne, lecz na odpowiedzi na pytanie: “Czego pra-gnę, co mi odpowiada, co jest zgodne ze mną i moim pomysłem na życie?

Nie mówcie więc: “To było dobre albo nędzne życie”, lecz “To było moje życie w jedności ze mną, pasujące do mnie jakulał. Nie było to życie zgodne z jakimś systemem, ze zbiorem jakiś zasad, przepisów. Wymagano ode mnie i pomagano mi, eg-zamin z życia zdałem z podniesioną głową, co nieco musiałem znieść bez utraty dumy i godności, wiele się nauczyłem, osią-gnąłem ogromne bogactwo wewnętrzne. Ja i moje życie tworzymy udaną całość”. Jeśli takie uczucie przeniknie całe wasze ży-cie, to znaczy, że zrozumieliście sens swojego dotychczasowego życia.

Planowanie życia przed przyjściem na świat Odważcie się teraz na następujący krok. Przypuśćmy, że wy sami chcieliście ćwiczyć, uczyć się, praktykować, doświadczać,

trenować i odkrywać wszystko to, co zostało zapisane w drugiej kolumnie tabeli. Dzięki temu na nowo przyjrzycie się waszejprzeszłości, mianowicie: To, co wam się przytrafiło, spowodowało, że mogły się w was rozwinąć określone cechy. A może wła-śnie dlatego sami tego chcieliście?

Pozostaje tylko pytanie, czy zasadnicza decyzja dotycząca wyboru drogi życiowej była decyzją niezależną czy też nie. Świa-domość istnienia umowy przedurodzeniowej pomoże wam to zrozumieć: Sam zdecydowałem się na to, by inni mieli wpływ namoje życie, gdyż chciałem się nauczyć, jak sobie z tym radzić. Jeśli czegoś chcę, to mogę to zrobić!

Przypuśćmy: “Wszystkie te rzeczy chciałem sprawdzić, zdecydowałem się na to życie dobrowolnie. Chciałem się w nimznaleźć, urodzić się”. W takiej sytuacji obce wpływy pozostaną wprawdzie obcymi wpływami, ale opierają się na dobrowolnymwyborze danego życia. Będą tak długo potrzebne, dopóki nie ukształtuje się i nie umocni odpowiednia zdolność, siła, cnota, ce-cha charakteru. Dlatego spoglądając wstecz tak ważna była przesada w traktowaniu siebie jak ofiary. Bo tak naprawdę waszymżyczeniem było poddać się obcym wpływom, aby wykształcić w sobie odpowiednie cechy – być może jeszcze nie ukształtowa-ne. Wymagania sprzyjają rozwojowi osobowości!

Unikajcie więc tego negatywnego nauczycielskiego spojrzenia: Gdzie życie miało kij w ręce, by mnie ukarać, wytępić mojesłabości, by mnie wyćwiczyć lub złamać, by zmusić mnie do określonej postawy? Spójrzcie na to raczej z tej strony: Gdzie ży-cie dało mi szansę na nauczenie się, opanowanie jakichś umiejętności, wzmocnienie i pielęgnowanie w sobie pewnych cech,uświadomienie sobie siły pomocnej w kształtowaniu mojej drogi życiowej?

Teraz okazuje się, iż to, czego doświadczyliście, co uważaliście za wpływ innych na wasze życie, zależało tak naprawdę odwas samych. Odnosi się to też do nierozerwalnie związanego z życiem upływu wieku. Nie musieliście się poddawać inkarnacji.Ten, kto dobrowolnie poddaje się inkarnacji, jest gotowy na podjęcie się tego wyzwania. Tym bardziej odnosi się to do wpływuotoczenia, przynajmniej w wieku dorosłym. To wy sami go wybraliście. Zechciejcie proszę mieć wpływ na swoje życie! Nie na-

17

rzekajcie więc. Wolicie sami decydować o sobie? To uczyńcie to! Przecież jesteście wolni. Własne decyzje zawsze mają więk-szą wagę niż wpływy z zewnątrz. Macie dobre powody ku temu, by stać się częścią zwyczajnego świata, panujących w nim re-guł, podziału czasu. Dobrze. Możecie wyemigrować. Ale jeśli wolicie zostać, to niech wasza decyzja będzie świadoma i wolnaod jakichkolwiek wpływów.

Wyobrażenie o wpływie innych na nasze życie wynika z braku świadomości własnych wyborów. Zwalnia ono z własnychdecyzji, chroni przed wzięciem na siebie konsekwencji własnych decyzji. Daje możliwość znalezienia dobrego usprawiedliwie-nia.

Na zakończenie obserwacji waszej przeszłości powinniście sobie móc wyobrazić, co zdarzyło się przed inkarnacją. Miano-wicie wtedy zastanawialiście się nad następującymi sprawami: Jakie umiejętności chciałbym rozwinąć? Wyobraźcie sobie, ży-cie jest salą ćwiczeń, czymś w rodzaju centrum fitness. Przed inkarnacją powiedzieliście sobie: “Te i te umiejętności i zdolnościpowinny właściwie zostać odkryte i wytrenowane, powinny stać się delikatniejsze, większe, obszerniejsze lub celniejsze –chciałbym mieć odpowiednie życie, aby móc to osiągnąć”.

Na końcu możecie powiedzieć: “Gdyby to życie nie było takie, jakie było, nie miałbym możliwości wytrenowania mnóstwarzeczy, czułbym się uboższy. Ale porozumienie, które zawarłem i życie, które prowadziłem ma sens. Czuję się teraz bogatszy,wygrałem. Czuję teraz dużo lepszy, doskonalszy niż przedtem”.

Życie – alternatywy Próbowaliście teraz odkryć sens poszczególnych, z pozoru bezsensownych wydarzeń. Przed oczami macie sznur pereł peł-

nych sensu. Teraz nasuwa się pytanie, czy te perły są od siebie zależne? Czy mają one jakiś wspólny zasadniczy sens? Czy tensznur pereł jest czymś w rodzaju myśli przewodniej waszego życia?

Sznur pozostaje w ukryciu, widzicie perły, lecz nie sznur, który je łączy ze sobą. Jest widoczny tylko czasami, przedewszystkim na początku i końcu. Trudniej jest znaleźć sznur niż perły.

Przede wszystkim istnieje jednak wielka odpowiedź, esencja sznura, która wszystko przenika: “Jestem stworzeniem bożym,wymyślonym i stworzonym przez Boga, On dał mi życie i do Niego wracam szukając jak najlepszej drogi. Jedną z tych drógjest moje teraźniejsze życie”. Sznur pereł przenikający moje życie jest częścią większej nici i z niej bierze swój sens. Ale terazskupcie się tylko na waszej części. Ma swoją własną barwę i przyczynia się do wyglądu całości. Czy jesteście w stanie uznać zasensowne nie tylko poszczególne niedogodności waszego życia, ale całe wasze życie? Aby to osiągnąć, możecie zrobić nastę-pujące ćwiczenie:

Na waszej drodze życia leżało wiele kamieni. Wy jednak pojedyncze kamienie zmieniliście w perły, tzn. uwolniły się w wassiły, których nie znalibyście, gdyby wpływy z zewnątrz nie sprowokowałyby, zmusiły was do odkrycia w sobie tego wewnętrz-nego bogactwa. Pomyślcie teraz: “Jak inaczej mogłaby wyglądać przeszłość? W jakim innym życiu stałbym się tym, kim je-stem dzisiaj? Czy inne warunki doprowadziłyby do tych samych skutków?”.

Wymyślcie sobie alternatywę do waszego życia, inną przeszłość, np. “Urodziłbym się jako dziecko innej płci, w innych cza-sach. Mogłabym być wyrastać jako angielska księżniczka na dworze królewskim albo jako Eskimos bądź Chińczyk. – Czy osią-gnąłbym wtedy tą samą pełnię, rozwinąłbym te same cechy? A może byłoby to wtedy prawie niemożliwe? Może moje życie tui teraz, w takim kształcie, miało głęboki sens – w takim środowisku społecznym, z takim zawodem, w takich związkach, z taki-mi sukcesami i porażkami?”.

Jeśli możecie odpowiedzieć: “Moja przeszłość jest najlepsza z możliwych, najbardziej do mnie pasująca”, to wasze serceprzepełni się modlitwą i wdzięcznością.

Być może dojdziecie do takiego wniosku: W wymyślonym życiu alternatywnym mógłbym także rozwinąć w sobie pewnepozytywne cechy, jeśli nie takie same, to inne. Z pewnością, jednakże widocznie w waszej umowie życiowej nie potraktowali-ście tych innych cech priorytetowo. Te przemyślenia także prowadzą do “zawarcia pokoju” z waszym życiem: W każdym raziebyło one bogate w doświadczenia, pozwoliło mi zrozumieć świat i zadbać o mocne strony mojej osobowości. Daje mi to pew-ność, że to życie do mnie pasuje, że do mnie należy. Mogłoby się wprawdzie potoczyć nieco inaczej, ale w żadnym wypadkunie lepiej dla mnie”.

Ogród wspomnień Jeśli chcecie sprawić, aby sens waszego przeszłego życia nadal był aktualny, to nie wystarczy odnotowanie obiektywnych

faktów. Chodzi o to, w jaki sposób spoglądacie na wasze minione życie. Przyjrzyjcie się waszej przeszłości tak jak ogrodnik ob-serwuje swój ogród. Wprawdzie bez upiększania przyjmuje on te fakty do wiadomości. Tu nie tylko mamy bujną roślinność, aletakże chwasty, gąszcze, kopce kreta, miejsca prawie pustynne i bardzo zarośnięte. Lecz teraz bierze na siebie odpowiedzialnośćkształtowania ogrodu. Pielęgnuje to, co jest dobre i piękne, pozostałości, o ile to możliwie, zbiera na kompost. Powstanie z tegodobra, żyzna ziemia, a tymczasem będzie służyć wszelkiego rodzaju motylom, gadom i ptakom. Ogrodnik kamienie wykorzy-sta do zrobienia murku. Będzie dbał o ogród, nie będzie biegał wokół niego jak kot z pęcherzem.

18

Pielęgnujcie swój ogród wspomnień, kształtujcie go tak, byście czuli się w nim dobrze, by stał się dla was rajskim ogrodem.Jest to możliwe, jeśli weźmiecie pod uwagę dwie sprawy: Wszystkie rzeczy piękne i dobre są nierozerwalnie związanez wdzięcznością, w każdej urazie tkwi jednocześnie przebaczenie.

Przypomnijcie sobie z wdzięcznością wszystkie radosne chwile z domu rodzinnego i szkoły, wszystkie radości z przyjaciół-mi, ukochanymi ludźmi, lata małżeńskie itd. pozwólcie pięknym przeżyciom i poznanym prawdom przyćmić nieprzyjemnościi urazy, które sprawiły wam cierpienie. Rzeczy przykrych nie musicie tłumić w sobie ani zapominać o nich. Poszukajcie raczejdrogi ku temu, aby przebaczyć wszelkie krzywdy. Ponadto starajcie się cały czas zapamiętywać wszystko dobro i piękno, któreotrzymaliście od innych.

Jeśli macie własny ogród, możecie zrobić ładne ćwiczenie przeobrażając go w ogród wspomnień. Piękne kwiaty będą sym-bolem pięknych wspomnień, krzak róży może np. wyobrażać waszą młodzieńczą miłość. Można go posadzić w szczególnymmiejscu, w którym będzie dobrze widoczny i będzie można go wąchać – i tak dalej, aby odpowiadało to waszym wyobraże-niom. Nieprzyjemne wspomnienia, które uznaliście za sensowne, można na przykład przedstawić przy pomocy rabaty z brat-ków, niezrozumiałe wspomnienia może symbolizować kępka pokrzyw albo można je symbolicznie wyrzucić na kompost. Nietrzymajcie się chronologii zdarzeń, lecz wysuńcie na pierwszy plan wszystko to, co było przyjemne i co uznaliście za sensow-ne, wszystko inne znajdzie gdzieś swoje miejsce. Bądźcie kreatywni w kształtowaniu tego ogrodu, ale nie wymyślajcie nici o niczym nie zapominajcie. Starajcie się raczej, aby wszystkie wydarzenia z waszego życia miały szansę stworzyć sensownącałość. Może stworzycie wiejski ogródek albo labirynt albo mały park albo ogród w stylu japońskim albo skalny ogródek –w każdym razie z pewnością będzie to przecudowna całość. Jeśli nie macie własnego ogrodu, stwórzcie sobie makietę z glinylub papieru albo abstrakcyjny obraz.

Nie chodzi o to, abyście “uporali się” z waszą przeszłością, tzn. pokonali ją w walce, lecz byście ją pielęgnowali i pamiętalio niej tak, by wszystko miało swoje miejsce. Wszystko ma sens bądź zostanie on dopiero nadany.

Skupienie wewnętrzne Teraz wykorzystując “syndrom bezsensu” ponownie spójrzcie na swoje życie zgodnie z mottem: “Kto to wie, jaki to miało

mieć cel? Jedno jest pewne, ja tego nie chciałem. Co moje życie ma wspólnego z tym, czego ja właściwe chciałem i życzyłemsobie? Robiłem różne rzeczy, ponieważ wymagały tego ode mnie czasy, okoliczności lub autorytety”. Przypomnijcie sobie jesz-cze raz waszą listę z obcymi wpływami, i pomyślcie, że wcale tego nie chcieliście. Po prostu przydarzyło się to wam, ktoś wamto wyrządził a to, co wy zrobiliście, było wymuszone. Teraz chodzi więc o sprzeczność pomiędzy życiem, które do tej pory pro-wadziliście a tym, którego sobie życzyliście, lub które sobie wymarzyliście.

Teraz możecie wykonać pasjonujące ćwiczenie. Zastanówcie się nieco głębiej nad pojęciem “chęci”. Pomyślcie, że istniejew was kilka istot, z których każda czegoś chce. Na przykład ciało i głowa chcą czegoś, ale serce chce czegoś innego. – Jednopowinniście wiedzieć: macie w sobie coś w rodzaju demokratycznego zgromadzenia. Wszyscy czegoś chcą i mają do tego pra-wo, dają wyraz temu, czego oczekują. Przyjrzyjcie się swojej przeszłości pod tym aspektem. Czy jest możliwe, że jednak chcie-liście osiągnąć jakieś cele, których nie życzyliście sobie na pierwszy rzut oka?

Znacie z pewnością chorobę psychiczną, której objawy polegają na odczuciu, że ma się kilka osobowości. Coś takiego ist-nieje i to też ma swój sens. Teraz nie chodzi nam jednak to, w życiu czekają na człowieka wszelkie możliwe niebezpieczeństwa.

Lecz istnieje też zdrowy pojedynczy system. Człowiek jest strukturą jednostkową, która rządzi się określonymi regułamia w przypadku idealnym funkcjonuje jak demokracja. Funkcjonowanie człowieka to nie dyktatura. Jeśli spróbuje funkcjonowaćautorytarnie, nie będzie sprawiedliwy wobec samego siebie. Nie powinien się potem dziwić, jeśli nie powiedzie mu się wieleplanów.

Czasami macie jednak wrażenie, jakbyście byli dyktaturą. Co w was ma prawo przyjąć decydujący, dyktatorski głos? W od-niesieniu do dorosłych mamy najczęściej do czynienia z przejęciem dyktatury przez rozum i rozsądek. Dobrze jest, gdy rozsą-dek bierze górę nad innymi cechami, ale powinno do tego dojść w wyniku demokratycznego procesu. Czy jesteście w stanieosiągnąć wystarczający wewnętrzny spokój, by naprawdę móc usłyszeć różne głosy w sobie?

Jedną z ważniejszych istot jest na przykład ciało. Bez niego nie jesteście w stanie nic zrobić. Jak reaguje wasze ciało na spo-sób życia, jaki dzisiaj prowadzicie? Podoba się on mu? Odpowiada mu? Czy naprawdę słuchacie swojego ciała? A może chcia-łoby ono czegoś innego, np. zdrowszego odżywiania albo sposobu życia? Jakie znaki wam daje?

Co mówi dziecko w was – nie “wewnętrzne dziecko”, lecz te cechy dziecięce, które w sobie zachowaliście, miłość do przy-jemności? Czy życie, które prowadzicie, sprawia wam przyjemność? Sprawia wystarczająco dużo radości? Wydaje się wamczasami troszeczkę szalone? Czy jest wystarczająco spontaniczne? Czy są w waszym życiu okresy, w których budzi się w wasdziecko i może nagle fiknąć koziołka lub powiedzieć: “Stanę teraz dla odmiany na głowie, to też jest możliwe, wszystko możesię raz potoczyć zupełnie inaczej”. Czy jest to możliwe?

Co mówi w was wasze serce? Czy prowadzicie życie, w którym czujecie się dobrze, w którym możecie kochać i w którymczujecie się wystarczająco mocno kochani? Czy wasze uczucia mają wystarczająco dużo miejsca, by móc się rozwijać? Czy

19

możecie w odpowiedni sposób wyrażać swoje uczucia, czy w waszym życiu znajdzie się na to miejsce? Czy istnieją w waszymżyciu takie miejsca lub osoby, które dają wam siłę do dalszego działania – jakieś drzewo, zwierzę, jakaś osoba? Czy waszeuczucia znajdują wystarczający oddźwięk wśród ludzi? Czy przykładacie do tego wystarczająco dużą wagę? Czy ma dla wasznaczenie, czy ktoś się do was uśmiecha, czy na was krzyczy? Czy zauważacie jeszcze w ogóle różnicę pomiędzy tymi zacho-waniami?

A jak się mają sprawy z głową? Czy odgrywa ona zbyt dominującą rolę? A może prowadzicie życie, w którym już dawno te-mu “odłożyliście ją na bok” i inni myślą za was? Czy sami zastanawiacie się jeszcze nad waszym życiem? Jak oceniacie waszeżycie z punktu widzenia rozumu? Czy intelektualista w was dochodzi w pełni do głosu?

A jak to jest z boską częścią waszej duszy, np. z Chrystusem w waszym sercu? Jeśli wyobrazilibyście sobie, że razem z Nimw niebie obserwujecie siebie tu na ziemi, czy skinęlibyście głową z aprobatą i stwierdzili: “To, co robisz, jest dobre! “. A możemówicie: “Nie czuję w sobie żadnych boskich wpływów. Z niebem nie mam kontaktu, już mnie to nie interesuje”. Albo: “Wemnie nie ma już nieba, ale cały czas go szukam, chciałbym go znowu odnaleźć w sobie”. Albo: “Czuję, że Bóg jest częścią mo-jej duszy, przemawia przeze mnie, np. w moim sumieniu”.

Zróbcie listę wszystkich istot, które tworzą waszą duszę i ciało i zastanówcie się. Po pierwsze: Czy mój organizm i moja du-sza to dobrze funkcjonujący, demokratyczny system? Czy wszystkie istoty we mnie dochodzą do głosu? Po drugie: Która z nichma decydujący głos? Czy inne istoty “wybrały ją w demokratycznym głosowaniu”? A może to wy sami daliście decydującygłos głowie albo brzuchowi, bo nic lepszego nie przyszło wam do głowy, bądź któraś z nich wydawała się wam szczególniegodna zaufania i niezawodna? A może to nie wy macie wpływ na swoje ciało i duszę, lecz wasz małżonek albo małżonka, ojciecalbo jakiś inny autorytet z zewnątrz? A może stwierdzacie nagle, że decydującą rolę zaczyna odgrywać ktoś zupełnie inny?A może panuje chaos i anarchia, wszyscy przekrzykują się nawzajem, a decyzję podejmuje ten, kto najgłośniej krzyczy?

Może nadszedł czas, aby to wszystko uporządkować na nowo, przeprowadzić tajne głosowanie i zobaczyć, co z tego wynik-nie. Mógłby to być na przykład system rotacyjny, w którym co jakiś czas zmieniałby się przewodniczący, w różnych godzinachdnia decyzję podejmowałaby inna część waszej duszy i ciała. Lecz najpierw wsłuchajcie się w siebie, czego tak naprawdę chce-cie a czego nie. Dopiero wtedy świadomie podejmijcie decyzję, czym się kierować.

Wasze życie składa się z nieustannego formułowania stwierdzeń: “tak, chcę tego” lub “nie, nie chcę tego”. O tyle wasz sys-tem funkcjonowania jest bardzo prosty: “Twoja odpowiedź brzmi tak, tak lub nie, nie”. Niekorzystne byłoby formułowanie od-powiedzi: “i tak i nie”. W ten sposób zmuszacie życie, aby podjęło za was decyzję. Nie skarżcie się wiec później, że inni mająwpływ na wasze życie.

Odpowiedź “i tak, i nie”, świadome lub nieświadome niezdecydowanie, znajduje odzwierciedlenie w warunkach, w jakichżyjecie. Czujecie się rozdarci, być może nawet zrezygnowani. Wszędzie tam, gdzie ktoś ma skłonność do zwątpienia, trapią gointelektualne i emocjonalne wątpliwości, tkwi pomiędzy “tak” a “nie”, nie jest się w stanie przemóc jednoznacznie określić,brak mu odwagi, siły albo przekonania do podjęcia decyzji.

Zwątpienie nie ustąpi, gdy zmieni się świat wokoło nas, lecz dopiero wtedy, gdy zmieni się wewnętrzne nastawienie i będziemożliwie podjęcie jednoznacznej decyzji.

Pozwólcie więc “zgromadzeniu” waszej duszy i ciała zebrać się i zagłosować. Postarajcie się wyobrazić sobie to spotkaniejak najbardziej obrazowo. Każda istota waszego ja – duchowego i cielesnego – będzie reprezentowana przez różne osoby, męż-czyzn lub kobiety, osoby piękne lub brzydkie, wytworne lub ordynarne. Ich głosy są głośne bądź zachrypnięte, jasne lub zrzę-dliwe, każda z nich mówi swoim językiem, ma sposób mówienia. Możliwie dokładnie wyobraźcie sobie też pomieszczenie,w którym odbywa się to zgromadzenie. Czy są w nim stoły i ławki a może wszyscy siedzą na podłodze, w kole lub półkolu –naprzeciwko przewodniczącego?

Zamknijcie oczy i przenieście się na posiedzenie waszego zgromadzenia. Biorą w nim udział przedstawiciele różnych istotwaszego ja: brzucha, głowy, serca itd. Wejdźcie do pomieszczenia tak jak tak zwana samoświadomość – tak jak wyglądacie, po-zdrówcie wszystkich serdecznie i rozejrzycie się najpierw, jaki w ogóle panuje nastrój, kto siedzi wokół. Być może odkryjecieswojego “wewnętrznego Chrystusa”, jedną z istot waszego ja, która może mieć coś do powiedzenia na ten temat. Być możestwierdzicie: Tam cały czas siedzi jeszcze moja matka i cały czas chce mi rozkazywać. Wysłuchajcie wszystkich uważnie i po-wiedzcie: “Kto chce, może sobie robić notatki”. Później możecie zapytać: “Co takiego sobie zapisałeś?”. Dzięki temu zobaczy-cie, jakie sprawy są ważne dla poszczególnych istot, części waszego ja.

Następnie przeprowadźcie wywiad z każdym z osobna: “Dobrze się czujesz? Opowiedz mi o tym! Kiedy ostatnio doszedłeśtu do głosu? Co miałeś do powiedzenia? Co się nie powiodło? Co można byłoby zrobić inaczej? Co podobałoby ci się? Jak oce-niasz życie, które z tobą prowadzę?”. Czasem może się zdarzyć, że ktoś wręczy wam długą listę skarg, podczas gdy ktoś innybędzie zadowolony: Wszystko jest w najlepszym porządku, rób tak dalej! “. W ten sposób spojrzycie na siebie samych jak nastrukturę demokratyczną.

Następnie nasuwa się pytanie: “Jak to teraz zorganizujemy?”. Wtedy możecie składać propozycje rozwiązań lub każda zistot coś zaproponuje. – Na zakończenie powtórzcie jeszcze raz najważniejsze punkty waszych ustaleń i powiedzcie do wszy-st-

20

kich: “Zapamiętajcie to proszę!”. Ostatecznie po naradach trzeba podjąć jakąś decyzję. Spiszcie ją i rozdajcie ją wszystkimuczestnikom zebrania i powiedzcie: “Przeczytajcie to raz jeszcze dokładnie! Niech to stanie się naszym celem, którego nie mo-żemy spuścić z oka i na którym chcemy skupić naszą uwagę”. Dzięki temu możecie być pewni, że każda część waszego ja przy-jęła do wiadomości ustaloną decyzję i będzie ją nosić w sobie. Zawsze ją odnajdziecie, w każdej waszej komórce, zawsze bę-dziecie mieli do niej dostęp.

Uczucie “jestem skazany sam na siebie” jest nieporozumieniem, które może się rozszerzyć na otaczający was świat. Nie je-steście sami choćby z tego względu, iż to, co wy określacie mianem “Ja”, tworzy grupę różnorodnych istot, która rządzi się za-sadami demokracji. Zawsze możecie się do nich zwrócić po radę. To jest tak, jak w polityce. Polska to państwo, niejako odpo-wiednik ludzkiego “Ja”, z flagą, granicami itd. Lecz to państwo tworzy wiele różnych instancji i urzędów. I dokładnie tak samojest z człowiekiem! Człowiek mówiąc o sobie “Ja” – ma na myśli całość, różnorodną konstrukcję funkcjonującą według okre-ślonych zasad. Ważne’ jest, aby to sobie uświadomić, jeśli chce się poznać sens swojej przeszłości.

Podsumowując: Podczas obserwacji przeszłości nie chodziło o to, by stwierdzić, czy była ona sensowna czy nie. Wyciągnę-liśmy z niej trzy następujące wnioski:

1. Wszystko ma sens – pytanie tylko, czy jest to sens pozytywny czy negatywny. Sens nie jest żadną konstrukcją, iluzją, ra-rytasem, lecz jest wszechobecny.

2. Niebiosa wykorzystują sens negatywny pochodzący od sił ciemności, aby stworzyć z niego coś sensownego. Świadomośćtego stanie się solidną podstawą do kształtowania waszego życia w czasie teraźniejszym. Cieszy mnie to, że wreszcie dotarli-śmy do teraźniejszości. Naturalnie podoba mi się ona o wiele bardziej, gdyż jestem aniołem.

Pytania Różne części ciała i duszy jako system demokratycznyo ile wiem, myśl ta pojawiła się już u Almaiona z Krotonu, greckiego

lekarza i filozofa, ok. 500 r. p. n.e., ucznia Pitagorasa. Myśl ta doprowadziła do powstania demokratycznego państwa greckie-go, a szczególnie rozwinęła się idea izonomii, czyli równości wobec prawa. Czy to się zgadza?

Tak, idea demokracji i państwa prawa nie była nowym odkryciem ani wynalazkiem, lecz naśladowała na płaszczyźnie poli-tycznej zasady funkcjonowania człowieka dane mu przez Stwórcę. System, według którego funkcjonuje człowiek, został prze-niesiony na całe społeczeństwo. – To było doprawdy genialne!

W jaki sposób terapeuta traktuje pytania o sens życia zadawane przez swoich pacjentów? Czy wolno mu, czy może, powiniensię do tego jakoś ustosunkować?

Także terapeuta nie powinien próbować wskazywać pacjentowi sensu jego własnego istnienia. Może mu jednak towarzy-szyć w jego własnych ćwiczeniach, lecz nie powinien go wyprzedzać i mówić mu: “Spójrz tu, spójrz tam!”, lecz iść obok niegoi patrzeć: Co widzi pacjent, co zwraca jego uwagę, co przychodzi mu na myśl? Terapeuta nie powinien starać się być szybszy,lepszy i mądrzejszy w odnajdowaniu sensu od swojego pacjenta. Powinien wskazywać mu możliwości rozumowania i dopierowtedy bezpośrednio pomagać, gdy pacjent nie jest w stanie sam znaleźć rozwiązania. Może mu wtedy zasugerować wybór pew-nych kroków: “Spróbuj teraz zrobić ten krok” lub: “Czy ta droga mogłaby prowadzić wzdłuż tego?” lub: “Którą z tych drógchciałbyś teraz wybrać?”, lub: “Będę cię trzymał za rękę, jeśli wybierzesz tę nieco trudniejszą drogę!”

Sensu istnienia nie można poszukiwać w czyimś imieniu. Nie możesz szukać sensu życia innego człowieka i znaleźć go dlaniego, nawet jeśli wydaje się to bardzo kuszące. Pacjentowi przyniosłoby to tak małe korzyści, jakbyś zamiast niego jadł a onprzypatrywałby ci się podczas posiłku. Od tego nie mógłby się najeść. Sens istnienia można znaleźć tylko samemu.

Jednak to, co możecie uczynić, to w grupie przeprowadzić omówione ćwiczenia. Wtedy wszyscy mogą się nawzajem wspie-rać: “Czy też już coś znalazłeś? Ja znalazłem już to i to”. Pomocne może okazać się obserwowanie, w jaki sposób działają inni.Nie chodzi więc o grupy, w których jedna osoba nadaje ton a inne jej słuchają, lecz grupy, w których każdy ma coś do powie-dzenia i wszyscy uczą się czegoś od innych. Poznanie sensu istnienia pozostaje wtedy indywidualnym zadaniem, i nikt nie pró-buje wtrącać się w życie innych i jego sens.

Czy choroby mają jakiś sens?Przypomnijcie sobie jeszcze raz wasze wewnętrzne demokratyczne zgromadzenie. Także ciało ma w nim prawo głosu, jest

istotą, którą należy traktować z powagą. Weźmy na przykład takie nieszkodliwe przeziębienie. Ciało sygnalizuje je przy pomo-cy pierwszych oznak i oczekuje, że zareagujecie na nie, na przykład biorąc przed snem gorącą kąpiel. Jeśli zlekceważycie sy-gnały wysyłane przez organizm, to doprowadzicie do jego choroby.

Organizm informuje was, gdy coś dzieje się nie tak, gdy żyjecie wbrew sobie, jeśli wymagacie od siebie zbyt wiele lub zbytmało lub wymagacie rzeczy złych, gdy wyrządzacie sobie coś, co wam nie służy lub zaniedbujecie coś, co właściwie przynio-słoby wam korzyści.

Wtedy daje wam pierwsze znaki, którą mówią na przykład: “Hej ty, potrzebujemy spokoju!”. Gdy rozum się sprzeciwia:“Nie możemy sobie na to pozwolić, przecież gonią nas terminy!”, ciało odpowiada: “Zgoda, w takim razie uczynię coś, abyś

21

zrobił to, czego ja potrzebuję”. Taka sytuacja jest dla was wprawdzie nieprzyjemna, ale z korzyścią dla całego systemu, abymógł ponownie osiągnąć harmonię. Choroba ma więc wyjątkowy sens.

Nie odnosi się to tylko do niewinnego przeziębienia, lecz również do poważnych chorób. Są one tak poważne, ponieważ ichprzyczyną był utrzymujący się przez dłuższy czas rozdźwięk pomiędzy potrzebami duszy a ciała i tym bardziej stał się on groź-ny dla całego organizmu. Chorobę poprzedzały źle przebiegające procesy wewnątrz organizmu, np. w układzie immunologicz-nym lub w działaniu poszczególnych organów. Choroba nigdy nie pojawia się w ciągu jednej nocy, nie ma takiej możliwości.Jej przyczyna rozwija się powoli, w zależności od okoliczności trwa to nawet latami. W zależności od przyczyny jedna osobamoże się zarazić, inna nie, ktoś może sobie poradzić z zarażeniem, ktoś inny nie. Gdy jesteście już naprawdę chorzy, spójrzciena to z tej perspektywy. Przeoczyliście przyczynę zachorowania lub wyparliście ją z pamięci.

Choroba jest zaproszeniem do rozmowy na temat sensu istnienia, czasami wyjątkowo drastycznym. Rozmowa ta może do-prowadzić do całkowicie bezsensownych i absurdalnych wniosków lub wręcz przeciwnie, może przyczynić się do wysnuciasensownych wniosków. Którą z rozmów wybierzecie, zależy tylko od waszej wolnej woli.

Czy choroby mają coś wspólnego z wcześniejszą winą, czy są tym, co niektórzy określają mianem “karmicznego wyrówna-nia”?

Nie. Przyczyna chorób może wprawdzie tkwić także we wcześniejszych inkarnacjach, odnosi się to między innymi do nie-których chorób dziecięcych. Lecz nie ma nic wspólnego z winą.

Po pierwsze może się zdarzyć, że jakaś dusza wzięła na siebie jakąś chorobę zupełnie bezinteresownie. Są ludzie, którzypielęgnują i troszczą się o chorych w czasie panowania bardzo niebezpiecznych epidemii, podczas gdy wszyscy inni uciekają.Oczekują, że zarażą się tą chorobą i umrą, gdyż chcą wziąć na siebie jarzmo choroby i jak najdłużej pomagać innym.

Generalnie nie powinniście łączyć choroby z winą, a tym bardziej z karą, nie tylko w odniesieniu do powyższych przykła-dów. Niebiosa nie wymierzają kar. A “wyrównanie karmiczne” jest dosyć mglistym pojęciem. Co ma ono właściwie oznaczać?Musisz czy chcesz? Generalnie rozumie się pod tym pojęciem: “muszę”, ale wtedy jest to fałszywe, nie istnieje. Dusza możeumówić się ze swoim aniołem słonecznym, że chce wziąć na siebie określone choroby, Anioł Słoneczny może jej to doradzić.Dusza decyduje się na to, gdyż może dzięki temu doświadczyć określonego wsparcia, nauczyć się czegoś konkretnego. Czynito więc dobrowolnie, nie w wyniku tak zwanego “prawa karmicznego”. Coś takiego nie istnieje. Idei o prowadzeniu gdzieśw kosmosie waszego rachunku “winien i ma”, zapisywaniu waszych win i konieczności ich wyrównania, nie da się pogodzićz żywotnością niebios. Nie ma tam żadnych mega-komputerów i robotów obliczeniowych, lecz istoty żywe. Wy także jesteścieistotami żywymi i nie podlegacie żadnym prawom karmicznym. O wiele bardziej istotny jest fakt, iż w poprzednich życiach ze-braliście doświadczenia, które pozwalają duszy sensownie wybrać określone życie. Decydujecie się na nie sami, i to dobrowol-nie. Może to także być jakaś choroba lub upośledzenie. Chcecie wtedy na przykład doświadczyć bycia słabszym, skazanym napomoc i opiekę innych, chcecie zdobyć zaufanie: Ktoś będzie się o mnie troszczył. Taka decyzja budzi jak największy szacu-nek. Bo o wiele łatwiej jest być opiekuńczym niż skazanym na opiekę innych. Niektóre osoby niepełnosprawne prócz tego roz-wijają w sobie siłę, by mimo to a może i dopiero wtedy coś osiągnąć. Siła ta w przyszłym życiu przyniesie im i innym dużo do-brego.

Nie rzadko doświadczacie na starość, że odwracają się role rodziców i dzieci: matka leży w łóżku, córka karmi ją, zmieniajej pieluchy, bierze w ramiona. Sytuacja ta może się stać dla nich obu ważnym doświadczeniem, szczególnie, gdy matka nie by-ła wcześniej zbyt troskliwa i córka robi to lepiej niż ona.

Jeśli choroby pojawiają się w późnym wieku, to czy można stąd wysnuć wniosek, iż nie słuchałem sygnałów swojego ciałai duszy, nie dbałem o porozumienie ze swoim wewnętrznym zgromadzeniem? A może stało się już zbyt słabe?

Obie sytuacje mogą być przyczyną chorób. W organizmie człowieka tkwi ogromny potencjał, by znieść bardzo wiele rzeczy.Jest bardzo cierpliwym partnerem, ale oczekuje, że będziecie go słuchać, że staniecie się mądrzejsi i bardziej doświadczeni –także w kontakcie z własnym ciałem. Z czasem nie jest w stanie wszystkiemu podołać. Jego reakcje są coraz bardziej jedno-znaczne, coraz szybciej jest gotowy powiedzieć: Teraz mam już dosyć, potrzebuję na przykład tyle i tyle snu. Z wiekiem male-je po prostu wydajność organizmu. Tym bardziej chodzi o to, abyście w waszym życiu postrzegając siebie i świat dookoła stalisię bardziej otwarci, wrażliwi, delikatni, abyście byli ciekawi świata, dociekliwi i mądrzy. Jeśli ktoś twierdzi: ,;Wiem jużwszystko, mam już swoje wyobrażenie świata, nic nowego już mnie nie interesuje, już nie opłaca mi się dalej rozglądać się wo-kół i słuchać czegoś nowego”, to oczywiście trudniej będzie prowadzić taką rozmowę. To tak jakby rzucać grochem o ścianę.

Zmiana steru będzie wtedy bardzo trudna. W końcu zawsze dochodzimy do punktu, z którego nie można już zawrócić. Jakkażda materia ciało podlega dynamice, której nie może już zmienić. Gdy wtedy ktoś się obudzi i pojmie: “Chodzi przecieżo sens życia, o Boga, o wartości, o to, abym osiągnął harmonię duszy”, może się okazać, że jest już za późno dla tego ciaław tym życiu, gdyż materia stała się już zbyt bezwładna. W takiej sytuacji człowiek pojmuje prawdziwy sens, ale ta świadomośćnie przyda mu się już w tym życiu. Potem rodzina zmarłego stawia pytanie: “Jaki to w ogóle ma sens?”.

Ma to ogromny sens. Ogromnym plusem dla duszy jest odkrycie prawdziwego sensu i przyjście na ziemię z tą świadomo-ścią, by rozpocząć nowe życie, Bo na pytanie, czy inne zachowanie zapobiegłoby chorobie lub wpłynęłoby na jej przebieg, trze-

22

ba odpowiedzieć twierdząco. Oczywiście nie będziecie mogli tego udowodnić naukowo, gdyż nie możecie spróbować być dwarazy niewidomym. Nie możecie powiedzieć: “Teraz zrobimy to samo jeszcze raz, ale mając świadomość tych wnioskówi zmian, których należy dokonać w określonym czasie”.

Świadomość istnienia wewnętrznego zgromadzenia przyniesie wam korzyść tylko wtedy, gdy zawczasu ją zastosujecie. Je-śli to uczynicie, nie oznacza to, że w ogóle nigdy nie zachorujecie, w życiu może się pojawić zbyt wiele komplikacji: zmianynastroju, sprawy, które odbiją się na waszym żołądku, nerwach, nerkach, zmęczenie, którego nie dacie po sobie poznać. Nie je-steście w stanie być aż tak uważni, byście zawsze zwracali uwagę na wszystkie sygnały płynące z organizmu. Nie powinniścierównież popaść w hipochondrię.

Ale niektóre objawy powinny was zmobilizować do przyjrzenia się własnemu ciału, by móc odpowiednio szybko zareago-wać na chorobę: “Co oznaczają te objawy? Na co powinienem zwrócić uwagę?”. Ogólnie rzecz biorąc moglibyście uważniejprzyjrzeć się waszemu życiu: Czy mój codzienny przebieg dnia pasuje do mnie? Jakie problemy powtarzają się cały czas, np.z teściami, z wyborem wakacji, szefem, którego nie możecie ścierpieć, z brakiem snu, nie zdrowym jedzeniem? Jeśli nie zwra-cacie na to uwagi, nie dziwcie się, że dopadną was choroby.

Wsłuchiwanie się w siebie możecie ćwiczyć wyobrażając sobie następującą sytuację: “Cały zamieniam się w słuch, baczniesię rozglądam itp.”. Wyobraźcie to sobie jak jakiś surrealistyczny obraz. Jesteście ogromnym uchem z rączkami i nóżkami, no-sicie swoje okulary i teczkę, wstajecie, wsiadacie do samochodu i jedziecie na rozmowę. Zobaczycie, z jaką uwagą i w jakimmilczeniu jesteście w stanie słuchać samych siebie. Jeśli regularnie będziecie starać się korzystać z waszych zmysłów w życiucodziennym, zmieni się wasze odczuwanie świata. Zauważycie, jak niewiele dotychczas słyszeliście i spostrzegaliście i jak ma-ło uwagi zwracaliście na sygnały płynące z waszego organizmu. Im jesteście starsi, tym bardziej potrzebna jest wam zdolnośćwsłuchania się w ciało, aby jak naj dłużej zachować zdrowie.

Czy sposób i rodzaj naszej śmierci nie podlegają żadnym prawom? Pytanie brzmi: Umieracie tak, jak musicie czy tak, jak chcecie? Typowa odpowiedź na to pytanie brzmi: “Tak, jak musimy.”

Ale w rzeczywistości wcale tak nie jest. Wpływ na to ma więcej czynników. Jednym z nich jest wasze życzenie. Nie odgrywaono wprawdzie decydującej roli, ale bądź co bądź opłacałoby się zastanowić się kiedyś nad pytaniem: Jak chcielibyścieumrzeć?

Gdy śmierć będzie już blisko, jakich ludzi chcielibyście mieć wokół siebie? Chcielibyście, aby to stało się w domu czyw szpitalu? W dzień czy w nocy, wiosną czy jesienią? W połączeniu z jakimś określonym świętem? Czy chcielibyście być świa-domi śmierci, czy wolelibyście, by dosięgła was we śnie? Chcielibyście mieć jeszcze czas, aby uregulować wszystkie sprawy?Czy wasi bliscy z daleka mieliby przyjechać czy może nie? A może powiecie: “Niech zdecydują o tym niebiosa, mnie jestwszystko obojętne?”.

Nie powinniście nie doceniać siły waszej woli. Nie ma gwarancji, że wasze życzenie, pragnienie zostanie spełnione, ponie-waż życie może się różnie potoczyć. Możliwe, że istnieją ustalenia, które przewidują coś innego. Być może ciało nie będzie jużmiało więcej sił i powie: “Przykro mi, wiem, że wyobrażałeś to sobie inaczej, ale ja nie mogę już dłużej”. Może się tak zdarzyć,że zostanie to udaremnione przez innych ludzi.

Jaki sens mają nieszczęśliwe wypadki? Nieszczęśliwe wypadki nie są dziełem zamierzonym oraz nie odpowiadają z reguły ustaleniom poczynionym przed urodze-

niem. Wasi aniołowie-przewodnicy starają się tak kierować losem, abyście unikali niebezpieczeństw, np. zrezygnowali z podró-ży lub ją przełożyli. Aniołowie Stróżowie starają się was ostrzegać, budzić lub w inny sposób zwrócić waszą uwagę. Ludzie sta-wiają sobie często pytanie: Gdzie byli aniołowie, kiedy to się stało? Oni byli cały czas obok, lecz ich podopieczni ich nie słu-chali, byli jak odurzeni hałasem, pracą, czyjąś gadaniną bądź alkoholem itd.

Nie wiecie nawet, ilu niebezpieczeństw już uniknęliście dzięki aniołom. Aniołowie nie wywierają nacisku na człowieka,mogą działać tylko wtedy, gdy człowiek na to pozwoli i zapewni im wymagane pole działania. Jeśli starania aniołów kończą sięniepowodzeniem, to tylko dlatego, że ludzie nie mają w zwyczaju ich słuchać. Klęska, niepowodzenie wynika więc z zaniedba-nia człowieka - samych ofiar wypadku lub innych, którzy mogli bądź powinni do niego nie dopuścić.

Przykładowo zdarzyły się błędy w konstrukcji lub konserwacji urządzeń. Mówi się wtedy, że “urządzenia odmówiły posłu-szeństwa”, ale coś takiego nie istnieje, przyczyną mogło być tylko zaniedbanie człowieka. Albo nie zachowuje się rozsądnejostrożności i siada się za kierownicą w stanie przemęczenia lub upojenia alkoholowego. Albo puszcza się mimo uszu oficjalneostrzeżenia - np. przed lawinami albo gołoledzią, itd. Absurdem byłoby wtedy sądzić, iż Bóg tak chciał i wiązać z tym jakiśsens.

Bóg wspiera jednak wszystko to, co później temu zdarzeniu nadaje sens - ludzie stają się bardziej ostrożni, technika pew-niejsza, kontrolerzy bardziej surowi, ostrzeżenia są traktowane poważniej, pomoc jest lepiej rozwinięta, metody leczenia sąudoskonalane, ustawy poprawiane, krótko mówiąc: Ludzie uczą się lepiej korzystać ze swojego rozumu. W ten sposób nie-szczęście, które dla osoby nim dotkniętej miało tylko zły sens, nabiera sensu dla innych.

Lecz także osoby dotknięte nieszczęściem odkrywa przy pomocy niebios nowy sens. Na przykład osoł, która w wyniku wy-

23

padku poniosła trwałe szkody, może rozwinąć w sobie ogromną siłę. Również jej bliscy mgą się okazać taktownymi i nieza-wodnymi partnerami. Jeśli wypadek był śmiertelny, inni mogą z tego wyągnąć naukę, ale także sama dusza może zdobyć mąd-rość, która w przyszłych inkarnacjach wyjdzie jej i inym na dobre.

Wasze pożegnanie nie ma charakteru ostatecznego typu nigdy więcej”, lecz raczej jest czymś w rodzaju początku wielkiejpodróży. Świadomość tego nie zlikwiduje wprawdzie smutku i żalu rodziny zmarłego, ale pomoże ten żal koić. Pocieszenie wy-nikające z tej wiedzy ułatwia niektórym przezwyciężenie przeszkód, które w ich przekonaniu stanęły na drodze do reinkarnacji- bądź to wynikające materialistycznego światopoglądu, bądź z respektu wobec tradycji Kościoła.

Nauka Kościoła opiera się na tym, iż Jezus nie nauczał wyraźnie o reinkarnacji. W rzeczy samej nie czynił tego publiczniei oficjalnie, i o ile czynił to w zaufanym otoczeniu, o tyle żadne informacje o tym nie przetrwały do naszych czasów. W tymsensie kościół kieruje się słusznie przykazaniem wierności.

Jednakże ewangelie zawierają liczne wskazówki, iż On jego uczniowie zakładali istnienie takiej wiedzy. Poza tym Jezus niewypowiadał się jednoznacznie na setki tematów dotyczących między innymi: astronomii, ewolucji, polityki, estetyki, pedagogi-ki, żywienia, medycyny itd. Pozostawił ludziom możliwość poszerzania wiedzy i kierowania się rzeczywistymi faktami. Niezabronił zdobywania coraz szerszej wiedzy. Kościół nie powinien też tego więcej czynić. Nie mieści się to w zamiarach niebios,i nie da się tego przeforsować ani w odniesieniu do problemu reinkarnacji jak i do innych kwestii.

1.Wśród wielu setek ludzi, którzy poprzez Alexę zwracali się do aniołów po życiowe rady, było wielu księży, mnichów i głęboko wierzących katoli-ków. Lecz dotychczas nie było wśród nich ani jednej osoby, która nie dopuściłaby do siebie myśli o wcześniejszych życiach na ziemi, mimo że aniołowiezanim zaczną rozmowę na ten temat najpierw pytają o zgodę.

Śmiertelny wypadek nierzadko przyczynia się do tego, iż rodzina zmarłego stara się rozszerzyć spojrzenie na dotychczaso-we granice poznania. W ten sposób niebiosa sprawiają, iż coś, co nie miało początkowo sensu nabiera go z czasem, o ile jest tomożliwie i ludzie dopuszczą taką myśl i wezmą w tym udział.

Mamy jednak do czynienia z wyjątkami, w których nieszczęście zostało od początku przewidziane w ustaleniach przed uro-dzeniem. Przykładem jest tu wasz przyjaciel W który w wieku 12 lat stracił wzrok w wyniku nieudanego eksperymentu fizycz-nego. Przez to jego życie nabrało dużo większego sensu, niżby przebiegło w inny sposób. Wymyślił on techniki uczenia się dlaniewidomych, które mają dobroczynne skutki. On sam stał się nauczycielem duchowym o wielkiej mądrości. – Istnieją równieżprzykłady, że jakaś dusza całkowicie bezinteresownie zdecydowała się wziąć na siebie jakieś nieszczęście. Na przykład podjęładecyzję, by umrzeć jako dziecko, aby jego rodzice skierowali swoją uwagę ku religii. Wiele dusz wzięło nawet na siebie ryzykostracenia życia w czasie wojny lub tyranii, aby ludzkość wyciągnęła z ich ofiary naukę w celu zapewnienia pokoju i panowaniapaństwa prawa.

Ważne jest, by pamiętać: Nie ma żadnego schematu, który pozwoliłby wam przyporządkować jakiemuś określonemu typo-wi nieszczęścia konkretny sens. Każdy pojedynczy przypadek należy rozstrzygać indywidualnie. Aby móc go ocenić, brakujewam z reguły ogólnej orientacji. Nie znacie ani uwarunkowań biologicznych dotkniętego człowieka, jego wcześniejszego ży-cia, ustaleń przed przyjściem na świat, skutków w jego przyszłości, ani nie wiecie, kiedy kto wyciągnie naukę z doświadczone-go nieszczęścia.

Nie można uogólniać zasad poznawania sensu. We wszechświecie nie istnieją trzy czy cztery podstawowe rodzaje sensu,które zmieniałyby się tylko nieznacznie. Również nieszczęśliwe wypadki wyglądające z pozoru podobnie mogą mieć rozmaiteskutki dotyczące sensu. Można to porównać ze znaną wam z medycyny sytuacją, gdy podobne choroby muszą być w różny in-dywidualny sposób leczone. To, co wpływa korzystnie na jedną osobę, niekoniecznie musi pomóc komuś innemu. Także sensi odkrycie sensu jest sprawą indywidualną każdego człowieka.

Jedyne, co możecie z cała pewnością stwierdzić, to fakt: Jeśli nieszczęście ma początkowo tylko negatywny sens, to w tejczy innej formie otrzyma z czasem sens pozytywny. Początkowe zło zostanie zamienione w dobro. Może się to wam wydawaćtrudne, ale ostatecznie nigdy nie kończy się klęską.

Patrząc na nasze dotychczasowe życie często stwierdzamy: Wcale nie rozwiązaliśmy naszych problemów, nasze reakcje byłyzłe, nierozsądne lub moralnie wątpliwe, wzięliśmy na siebie winę, powinniśmy byli zareagować zupełnie inaczej, np. bardziejaktywnie lub bardziej pasywnie itd. jak poradzimy sobie z tą świadomością?

W jaki sposób człowiek zachowuje się teraz, to pytanie dotyczące teraźniejszości a nie przeszłości. Nad tym zastanowimysię w następnym rozdziale. Istotne jest, aby nie pogardzać swoją przeszłością i nie oceniać jej po fakcie zbyt negatywnie. Waszereakcje były takie, jakie wydawały się wam odpowiednie, korzystne, najlepsze z możliwych w tamtym momencie.

Patrząc wstecz nie powinniście być w stosunku do siebie niesprawiedliwi. Nie można oceniać swoich działań w przeszłościz punktu widzenia wiedzy, jaką posiada się obecnie. Nie można sobie z tego powodu robić wyrzutów. Wyrzuty takie możeciesobie czynić, ponieważ jesteście dzisiaj tym, kim się staliście. Wtedy nie wiedzieliście, jak można to lepiej zrobić.

Sensem kary jest doprowadzenie sprawcy do wniosku: “Gdybym wtedy tylko postąpił inaczej”. Powinien przecież! Czy z te-go względu kara nie ma więc sensu?

Bezsensem jest wymagać od sprawcy, aby niejako przestał być sobie wierny, zaparł się samego siebie w przeszłości, sam się

24

zdyskredytował. Bardziej chodzi o to, aby obudziło się jego sumienie, świadomość uczynionej krzywdy. Przyniesie to jednakjakiekolwiek korzyści tylko w odniesieniu do teraźniejszości i przyszłości. Innymi słowy: Konsekwencje z obserwacji przeszło-ści należy wyciągnąć w teraźniejszości i wykorzystać je w przyszłości, a nie w odniesieniu do minionego czasu. Rozpamięty-wanie swych złych uczynków, umniejszanie swojej osoby i okazywanie skruchy: “Tak, wiem, nie byłem godny zaufania, niebyłem dobry, nie postąpiłem prawidłowo, zawiodłem w moim życiu!” nie ma sensu.

Pan nie powiedział: “Zasługujecie na karę”, lecz “Nawróćcie się!”. Nawrócenie oznacza chęć zmiany swojego życia terazi w przyszłości. Z tego powodu Bóg zawsze podchodzi z rezerwą do waszych kar. Z tego powodu przypisywanie Bogu chęcikarania ludzi jest absurdalne czy wręcz oburzające. Kara nie wywołuje żadnych skutków w stosunku do zdarzeń minionych,przeszłości nie da się już poprawić. Nie ma ona jednak w większości przypadków również żadnego wpływu na teraźniejszośći przyszłość, nie wywołuje skruchy.

Czy nie powinno się żałować, że uczyniło się coś złego? Ależ oczywiście, powinniście żałować, że zrobiliście coś źle. Skrucha nie polega jednak na podważaniu własnego autoryte-

tu w odniesieniu do przeszłości, lecz na uświadomieniu sobie faktu, że należy zrobić krok do przodu. Skrucha to nie przeklina-nie własnej przeszłości, lecz odkrycie postępu w chwili obecnej.

To bardzo istotna różnica, nawet jeśli z pozoru wydaje się niewielka. Na pierwszy rzut oka wydaje się obojętne, czy ktoś po-wie: “Jakże wtedy zawiodłem!” lub “Dzisiaj patrzę na to inaczej. Moje serce stało się teraz bardziej wyrozumiałe i czułe, znala-złem drogę do mojego sumienia”. Lecz ta mała różnica ma decydujące znaczenie.

Skrucha nie powinna być rozumiana jako przekreślanie swojej całej przeszłości lub przyzwolenie, aby uczynili to inni. Skru-cha ma wiele do czynienia z poznaniem, zrozumieniem, a one łączą się mocno z wdzięcznością. Człowiek skruszony powie:Wtedy tego nie zrozumiałem lub nie potraktowałem poważnie. Byłem tak ograniczony, hardy, skrępowany, zaplątany w pewneukłady, taki tchórzliwy, niepewny, lekkomyślny itd. Dlatego nie mogłem zachować się inaczej. Tak było. Lecz w międzyczasiestałem się inny. Dziękuję za to losowi, życiu, ludziom, książce, miejscu, chwili spokoju, rozmowie, które pomogły mi rozsze-rzyć swoje horyzonty, zrozumieć pewne sprawy i uwolnić się z dotychczasowych układów”.

Jeśli patrząc wstecz powiecie: “Lepiej byłoby, gdybym zrobił to czy to lub raczej tego nie zrobił, gdybym coś powiedział lublepiej trzymał język za zębami”, to brzmi to wprawdzie pięknie, ale nic wam nie daje – wręcz przeciwnie! Podważa waszą pew-ność siebie i wasz własny autorytet wobec was samych. Sprawia, że stajecie się słabsi, ale nie pomaga wam stać się lepszymi.Celem skruchy nie jest miażdżąca krytyka samego siebie, lecz postanowienie: Dzisiaj widzę to inaczej, w przyszłości postąpięinaczej.

Spójrzcie raz wstecz z wyrzutem, ze złością, z potępieniem. Dobrze byłoby jeszcze raz przygotować listę życia. Zanotujciena niej wszystko, co macie sobie do zarzucenia: Źle postąpiłem, podjąłem złą decyzję, wydałem złą ocenę, wszystko w życiuzrobiłem źle. Być może lista ta będzie całkiem długa.

Teraz wyobraźcie sobie: Ktoś czyta na głos wszystko to, co źle zrobiliście, a wy stoicie pod pręgierzem. Jak byście się czuli,jaką postawę, minę przyjęlibyście, z jakim uczuciem stalibyście naprzeciwko siebie? A jeśli wokół staliby ludzie, którzy słysze-liby wszystko? Prawdopodobnie czulibyście się źle, beznadziejnie, z bezsilności usunąłby się wam grunt spod nóg, byłoby wambardzo przykro musząc powiedzieć “ja”. Jak chcecie dalej tak żyć? Jakie dobre efekty miałoby to przynieść w przyszłości? To,co robicie jest podważaniem swojego własnego autorytetu. Sami sobie okazujecie brak zaufania. Nie możecie już nic więcejzrobić bez strachu przed tym, że za kilka lat znowu będzie sobie robić wyrzuty.

Napiszcie więc obok tej listy zarzutów listę pojednawczą. Przypomnijcie sobie ówczesną sytuację, podajcie sobie sami rękęi powiedzcie: “Tak to wtedy widziałeś, to wydawało ci się ważniejsze”. Potem zostawcie już tą sytuację z przeszłości, obróćciesię i powiedzcie: “Dzisiaj wiem to już lepiej i mogę to zrobić inaczej: dzięki księdzu, przyjaciółce, książce, losowi itd.”. Rezul-tat końcowy stanie się wtedy mieszaniną wdzięczności i rzewnej dumy: “Dlaczego nie stało się tak od razu? Dlaczego musia-łem najpierw przeżyć aż 40 lat, aby to pojąć? Ale teraz już to wiem – dzięki Bogu! Wreszcie to zrozumiałem!”. Ten sposób spo-glądania na przeszłość pomaga wam osiągnąć wewnętrzną harmonię, dzięki której lepiej stawicie czoła chwili obecnej i przy-szłości.

Jak w takiej sytuacji ofiara występku może zachować się w stosunku do jego sprawcy? Przy ocenie innej osoby, która wyrządziła wam krzywdę, należy się kierować przykazaniem: “Kochaj bliźniego swego, tak-

że swojego wroga!”. Tak byłoby idealnie. Na początek spróbujcie zostawić go w spokoju. To, co ktoś wam uczynił, jest jegoproblemem, leży mu na duszy, ciąży jego sumieniu. Wasz problem tkwi w tym, czy dopuściliście do tego, aby ktoś wam coś złe-go uczynił. Jeżeli do tego doszło, nie traćcie nadziei: “Dlaczego pozwoliłem na to, aby ktoś mi to uczynił?”, lecz pojednajcie sięw tym także ze sobą samym: “Nie mogłem się wtedy zachować inaczej, być może byłem za słaby lub za tchórzliwy”.

Spróbujcie odkryć, co pozwalacie robić ze sobą i dlaczego. Albo zdecydujcie nie robić tego więcej w przyszłości albo róbcieto z określonych powodów. Na przykład jakaś kobieta może znosić swojego męża ze względu na dzieci albo, aby mieć spokój,lub z powodu zbyt dużego strachu czy z obawy przed utratą dotychczasowej stabilności życiowej. Być może istnieje jakiś dobrypowód, który należy wtedy znaleźć.

25

Zasypywanie innych pretensjami i traktowanie siebie jak cierpiącej ofiary nie ma sensu. Raczej chodzi o to, aby powiedziećsobie: “Wybrałem określoną strategię, która wydawała mi się odpowiednia i która tym samym ma sens.” Nie chodzi o zarzutyi pretensje, lecz o znalezienie sensu w przeszłości. To zupełnie coś innego.

Jak mamy potraktować zarzuty, pretensje, które robią nam inni w odniesieniu do naszej przeszłości? Są ludzie, którzy chcą sprawić, abyście ocenili wasze życie negatywnie, abyście je potępili, abyście przestali się lubić. Wte-

dy należy sobie postawić pytanie: Czy weźmiecie na siebie ciężar tych zarzutów czy też nie? To wy jesteście specjalistą od waszego własnego życia, nikt inny oprócz niebios. Najpierw nasuwa się pytanie: Jak oceniacie

sami siebie patrząc na waszą przesżłość? Tylko wy macie dostęp do procesów wewnętrznych i zdarzeń i tylko wy możecie jezrozumieć. Chodzi o to, czy jesteście w stanie pogodzić się z własnym życiem. Pretensje do niczego nie prowadzą. Z tego po-wodu tak ważne jest ćwiczenie z listą zarzutów i pojednania.

Jeżeli ktoś inny powie coś na temat waszego życia, przyjrzyjcie się najpierw, kto to jest i postawcie sobie sami pytanie, nie-zależnie od tego, co ta osoba powie: Czy ten człowiek jest dla was w jakimś stopniu autorytetem? Czy uważacie go za kompe-tentnego i mądrego? Kompetentny oznacza: Zna się na życiu, ma doświadczenie życiowe. Mądry oznacza: jest kompetentnyi mimo to – a może właśnie dlatego – kocha ludzi, świat i życie. Fakt, iż ktoś jest kompetentny, nie uprawnia go do ocenianiawaszego życia. Jednak jeżeli jest mądry, czyli nie tylko pełen mądrości, ale i miłości, możecie się zwrócić do niego z prośbą:“Powiedz mi coś o moim życiu”. Zobaczycie, że ludzie mądrzy nie powiedzą wam po prostu, co myślą o waszym życiu, leczpoczekają na wasze pytania. I nie będą was dyskredytować przy pomocy zarzutów, ocen i krytyki.

W przypadku innych osób przyjmijcie do wiadomości ich wypowiedź i zastanówcie się nad dwoma sprawami: Po pierwsze:Czego można się przede wszystkim dowiedzieć na podstawie tej wypowiedzi o tym człowieku? Co go skłoniło do wyrażania ta-kich czy innych słów krytyki na temat waszego życia? Być może własna słabość, własne problemy, niepewność, strach? Czy je-steście odbiciem jego problemów? Czy chodzi tu o projekcję własnych problemów na innych ludzi?

Po drugie: Czy mógłbym mimo to nauczyć się czegoś na podstawie jego uwagi? Czy stanowi ona okazję, abym się nadczymś zastanowił, coś zrozumiał? Gdzie tkwi ziarnko prawdy, dzięki któremu w ogóle było dopiero możliwe powstanie tej pro-jekcji?

To może się udać dopiero wtedy, gdy jesteście w stanie powiedzieć: “Ja sam ponoszę odpowiedzialność za swoje życie i jajestem tym, kto mógłby mi robić wymówki, ale nie czynię tego, lecz staram się obserwować siebie i dojść do pojednania i skru-chy, to znaczy do nawrócenia”.

Nawrócenie nie będzie możliwe bez pojednania z samym sobą. Warunkiem pojednania jest pełna zrozumienia obserwacjasiebie w przeszłości i podanie sobie ręki na zgodę. Tylko w ten sposób możecie postąpić inaczej, tak jak sobie postanowiliście,w przeciwnym razie będziecie się nadal zachowywać po staremu.

Wielu z was znany jest trudny problem z rodzicami: Nigdy nie chcieliście się stać tacy jak oni i pewnego dnia stwierdzacie,że jesteście do nich przerażająco podobni. Jedynym sposobem, aby to obejść, jest pogodzenie się z tym faktem. Historia z rodzi-cami nie będzie się za wami ciągnąć tylko wtedy, gdy rozwiążecie ją w zgodzie i spokoju, pojednaniu.

Pojednanie z innymi również może się odbyć w naszym wnętrzu. Czasami nie ma możliwości pojednania się w otaczającejrzeczywistości, bo np. rodzice już nie żyją, mieszkają zbyt daleko, nie chcą, nie są gotowi lub nie są w stanie podjąć taką roz-mowę. Nie przeszkadza wam to jednak pojednać się z nimi dla was samych. Warunkiem jest powiedzenie sobie: Po pierwsze,na przykład, co zrobił mi ojciec, jak się zachowywał, jaki był, jest jego sprawą. Po drugie, moja rzecz to, co ja pozwoliłem zesobą zrobić. Już sam fakt, że urodziłem się w tej konkretnej rodzinie, zależał wyłącznie ode mnie. Taka była moja wola.

Nikt nie może zmusić duszy, aby przebywała w jakimś określonym miejscu. Ona odważyła się na skok w życie mając powo-dy, aby skierować swoje kroki do konkretnych rodziców. Powiedzcie sobie: “To, co potem pozwoliłem ze sobą robić, dotyczymnie. Muszę to załatwić sam ze sobą i moim Stwórcą”.

I tak jak z rodzicami pojednajcie się – w duszy bądź w rzeczywistości – także z innymi ludźmi, którzy wyrządzili wam jakąśkrzywdę. W ten sposób możecie się pojednać z własną przeszłością, oderwać się od niej, a w chwili obecnej i w przyszłości po-stępować inaczej niż dotychczas. To znaczy nawrócić się.

ZNALEŹĆ SENS ŻYCIA W TERAŹNIEJSZOŚCI Wprowadzenie

W odniesieniu do teraźniejszości można postawić pytanie o sens życia w następujący sposób: Jak mogę właściwie ocenićsens obecnej sytuacji nie czekając, aż stanie się ona przeszłością i będzie można poznać jej sens intelektualnie?

Możecie próbować zrozumieć sens tego, co dzieje się współcześnie. Jednak nie zawsze się to uda, niezależnie od tego, czybardziej lub mniej będziecie się w tym kierunku szkolić. Sens tego, co teraźniejsze będzie dobrze widoczny dopiero z perspek-tywy czasu.

Mimo iż teraźniejszość wydaje się wam najbliższa, jest ona najbardziej nieprzenikniona ze wszystkiego. Znajdujecie się

26

w środku procesów, które poprzedzała długa prehistoria i których działanie wywołuje określone skutki w przyszłości. Te proce-sy ukazują swój sens, jeśli się je w całości zrozumie (przewidzi).

W tym, co teraźniejsze nie jesteście w stanie zobaczyć początków. Jeszcze mniej możecie wiedzieć, jakie skutki, działanieuboczne, możliwy wydźwięk w przyszłości będzie miało to, co dzieje się teraz. Dopiero, gdy odkryjemy skutki, może ukazaćsię sens. W tym, co teraźniejsze widzicie w pierwszej kolejności samych siebie oraz to, co zamierzacie uczynić. To zasłania nietylko spojrzenie na przeszłość i przyszłość, lecz również na wasze otoczenie, na innych ludzi i wspólnotę, na powiązania z oto-czeniem, zwierzęta, rośliny etc. Nie możecie bowiem spojrzeć na to z perspektywy ptaka, gdyż spojrzeniem obejmiecie teraź-niejszość tylko do pewnego określonego punktu, reszta zaś pozostaje niewidoczna jak we mgle.

Zatem pytanie o sens teraźniejszości odnosi się w mniejszym stopniu do poznania intelektualnego, lecz oznacza ono bar-dziej zbudowanie postawy życiowej z tego, co przeszłe (z przeszłości), która umożliwi świadome i sensowne kształtowanieprzyszłości. Chodzi tu o ukształtowanie i stabilizację takiej postawy życiowej, która przepełni ducha, serce i wolę, a to wymagawielu ćwiczeń.

Pierwszym krokiem byłoby tu uzmysłowienie sobie, iż “żyć” znaczy “spotykać”. Każdego dnia stykacie się z różnymi ludź-mi, sytuacjami, wypowiedziami, zasłyszanymi lub przeczytanymi informacjami, z różnymi zjawiskami naturalnymi i atmosfe-rycznymi, a także z najróżniejszymi problemami. Podstawowym sprawdzianem sensownego zachowania byłaby sytuacja,w której stanęlibyście przed jakimś wyzwaniem, zmuszeni do rozwiązania problematycznej sytuacji, w którą zostaliście uwi-kłani, do tego jeszcze w zaskakującym, budzącym trwogę, groźnym otoczeniu, na wyjście z którego nie ma jednej prostej dro-gi, lecz każda z nich może okazać się fałszywa, jasna i ciemna. Tak więc życie stawia pytania. Co potraktujesz jako problemi negatywne zrządzenie losu, jest pytaniem skierowanym do ciebie. Jakiej udzielisz odpowiedzi?

Dopóki ty stawiasz pytania życiu, dopóty jesteś bezradny oczekując odpowiedzi. Spróbuj odwrócić tę sytuację i wyobrazićsobie, że to życie pyta cię o coś i do ciebie należy udzielenie odpowiedzi. Może tak się zdarzyć, że życie leciutko puka do cie-bie i po cichu cię pyta: Posłuchaj, jak to jest? Ty natomiast nie chcesz tego słuchać, wyciszasz ten głos, mówisz, że nie maszochoty ani czasu, że cię to nie interesuje. Potem jednak może się zdarzyć, że ten głos staje się silniejszy, a pytanie wyraźniejsze:Posłuchaj, jak to właściwie wygląda? Gdy jednak ponownie to zlekceważysz, może się zdarzyć, że to samo pytanie może zostaćpostawione w bardzo zdecydowany sposób i to dość nieoczekiwanie dla ciebie. Wówczas nazwiesz to kryzysem, nieszczęśli-wym zrządzeniem losu, katastrofą lub olbrzymim problemem.

Przypomnij sobie jednak, że to pytanie już raz postawiono, wprawdzie zabrzmiało ono delikatnie, ale było ci niewygodne.Potem jednak nie mogłeś już wykręcić się od odpowiedzi na te pytania, bo taką grę prowadzi z nami życie. Jeśli spojrzymy nato wstecz, możemy stwierdzić, ze twoje życie nie wygląda wcale tak dramatycznie, lecz można w nim znaleźć trochę elemen-tów humorystycznych. Przy całym nie cierpiącym zwłoki nawale spraw nie zaszkodzi mała szczypta humoru. Jeśli sobie touświadomicie, nie stracicie dobrego humoru, a możecie go nawet odzyskać.

Chcieć Mogę, wolno mi, i powinienem chcieć

Pierwszą czynnością powinno być kształtowanie w sobie wrażliwości na zakres i znaczenie własnej woli. Aby tego dokonać,trzeba uświadomić sobie trzy fakty:

Fakt pierwszy – ja mogę chcieć! To znaczy, że posiadam siły wewnętrzne, które mi to umożliwią. Nie tylko głowa i sercemogą chcieć czegoś, lecz również ciało, które domaga się od mnie pokarmu, wody czy ciepła.

Fakt drugi – mam prawo czegoś chcieć! Tak zostałem zaprogramowany przez Stwórcę. Fakt trzeci – mam poza tym obowiązek czegoś chcieć i właśnie dlatego powinienem ćwiczyć się w moich pragnieniach,

gdyż tylko ktoś chcący czegoś może brać na siebie odpowiedzialność i w ten sposób przyczynić się do sensownego przebiegudziejących się wydarzeń. Ten obowiązek dotyczy nas, ludzi, dlatego już jako dzieci ćwiczymy umiejętność okazywania swojejwoli, próbujemy kiedy i ile możemy chcieć, gdzie znajdują się granice naszego “chcę” oraz co się stanie, gdy inni chcą czegośinnego niż my.

Tak więc powtórzmy sobie: Wolno mi, mogę, a nawet powinienem chcieć. Następnie przetestujmy to w odniesieniu do wła-snego życia w następującej kolejności:

1. Czy jesteś zdolny czegoś chcieć – świadomie? Czy wyczuwasz to w sobie, wiesz, gdzie to tkwi? Czy odczuwasz to jakoprzyjemną i piękną siłę, która daje ci radość działania, czy też jest ona dla ciebie zgoła nieprzyjemnym, obowiązkowym ćwi-czeniem? Czy do tego, żeby “chcieć” masz odpowiednio wytrenowane mięśnie i dostatecznie elastyczne ścięgna, czy jesteś od-powiednio obrotny – także w tym, żeby czegoś chcieć?

2. Czy uświadamiałeś sobie dotąd, że masz prawo chcieć? Czy wiedziesz życie, w którym widzisz miejsce na to prawo?Ktoś będący pod zbyt dużym wpływem czynników zewnętrznych będzie musiał na to pytanie odpowiedzieć negatywnie.

3. Czy to, że czegoś chcesz, traktujesz jako swój obowiązek? Nie o to chodzi, żeby inni chcieli czegoś dla ciebie, lecz ty sam.Czy jesteś w stanie sprostać temu obowiązkowi? Czy jesteś przyzwyczajony do brania odpowiedzialności za samego siebie?

27

Jeśli na wszystkie trzy powyższe pytania odpowiedziałeś jasno “Tak, wiem, potrafię i tak właśnie postępuję, to wszystkow porządku. Jeżeli jednak jest inaczej, to masz jeszcze dużo do zrobienia, żeby to zmienić.

Czego właściwie chcę tak naprawdę? Wykonanie pierwszego ćwiczenia warunkuje przystąpienie do drugiego, które opiera się na następujących pytaniach: Czego

właściwie chcę, a czego nie? Co może pozostać w moim życiu nie zmienione, jak bardzo chcę zmian? Czy chcę tego, bo inniteż tego pragną, bo to jest teraz w modzie, bo wypada tego chcieć? Czego chcę tak naprawdę? Z tymi pytaniami zwróć się dosamego siebie, do wszystkich tkwiących w tobie “istot” pragnień duchowych i cielesnych: “Chcę tego rzeczywiście, ze wszystki-mi konsekwencjami? Zastanowiłeś się nad tym, czy tak jest naprawdę?”.

Załóżmy, że chcesz zdobyć majątek. W takim wypadku, musiałbyś zacząć traktować pieniądze jako coś ważnego, pokochaćje i pracować, żeby je zdobyć. Jeśli już posiadasz, posiądziesz majątek, musiałbyś poświęcić wiele czasu, aby je jak najlepiejzainwestować, przeanalizować różne oferty, przeliczyć je oraz skontrolować. Musiałbyś się zastanowić, ile wydajesz pieniędzyi na co. Poza tym wiedz, iż będziesz musiał wytrzymać silny nacisk społeczny. Pod twoimi drzwiami ujrzysz przyjaciół, którychzdaniem masz obowiązek dać im coś z twojego bogactwa. Komu zechciałbyś dać pieniądze i dlaczego, a jak zachowasz sięw stosunku do tych, którym nic nie dałeś? Ile będziesz musiał znieść złych plotek, ile jawności twojego życia? Nad tymi orazcałym mnóstwem innych spraw musisz się zastanowić.

Do tego dochodzi jeszcze jedno pytanie, czy będziesz z tego powodu bardziej lubiany, szczęśliwy, czy może zdrowszy,a może będziesz dłużej żył? Czy w twoim związku wszystko będzie się dobrze układało? Czy będziesz się lepiej rozumiałz twoimi dziećmi, czy ci to pomaga być szczęśliwym rodzicem? Jaki wpływ wywiera twój majątek na tak istotne dziedzinytwego życia jak miłość, wierność, zdrowie, przyjaźń, szczęście? I wreszcie postaw sobie pytanie, co zabierzesz ze sobą, gdyprzyjdzie ci opuścić ten świat? Jak zadbasz o to, żeby sprawiedliwie podzielić to, co pozostanie, tak by twoi spadkobiercy niewalczyli o majątek po twojej śmierci.

Tak więc postaw sobie wyraźnie pytanie, czego rzeczywiście chcesz, tak naprawdę. Bo może twoim celem jest zdobycieokreślonego partnera życiowego, miejsca pracy, zamieszkania, a może celem jest sukces zawodowy? Co byłoby dla ciebie ażtak ważne, żebyś mógł sobie powiedzieć: Dla tego celu chcę uczynić wszystko, nawet jeśli będzie to mnie kosztowało życie.Nasuwa się teraz podstawowe pytanie: Za co byłbyś gotowy umrzeć? Czyli za to samo, dla czego chcesz żyć. Uświadom sobiezatem, dla czego, dla jakich ludzi, rzeczy, ideałów chcesz żyć i to bez zastrzeżeń i żadnych warunków. Spróbuj teraz jeszcze razprzeanalizować twoje “chcieć” i podejść do niego z powagą.

Celem tego ćwiczenia jest, aby wyjaśnić sobie następujące pytania: “Czynię to, czego rzeczywiście chcę, czy też mniej lubbardziej ulegam woli członków rodziny czy społeczeństwa, czy też naciskom dnia codziennego? Co mnie zachwyca?”. Jeśli sięw tym potraficie odnaleźć, to powinniście ułożyć sobie to, czego chcecie według hierarchii ważności. Zdarzają się bowiem ży-czenia małoduszne, typu: “Chciałbym tego, czy innego. Byłoby pięknie, jeśli się to uda zrealizować, jeśli nie, moja istota natym nie ucierpi, mogę z tego zrezygnować”. Chodzi tu o to, abyście nauczyli się przyporządkować cele swoim zamiarom (czylito, o czym wcześniej była mowa).

Czy aniołowie wspierają tylko to, czego rzeczywiście chcemy, co ma dla nas wartość priorytetową, czy inne pragnienia rów-nież?

Aniołowie kierują się priorytetami, które wy ustalacie. Takie mają polecenie! Zarówno Anioł Stróż jak i Anioł Przewodnikzastosują się do tego. Nie sądźcie, że aniołowie mają swoje zamiary i plany w stosunku do waszej osoby, a wy powinniście tyl-ko do nich się dostosować. Dla nich istotne jest, jaką wy podejmujecie decyzję i kierują się tym, co wy postanowicie. Niestetywiększość ludzi nie podejmuje jednoznacznych decyzji, lecz waha się “pływając w morzu swoich pragnień”, wielu spośród nasraz chce tego, raz czego innego, a niektórzy często sami nie wiedzą, czego chcą. Dobrze jest, jeśli wyraźnie potrafią zdać sobiesprawę, czego nie chcą, ale i to może się ciągle zmieniać.

W takich sytuacjach aniołowie opracują swoją własną strategię i będą próbowali nadać kierunek działaniu oraz trochę orien-tacji, połączyć ze sobą rozproszone elementy. Jeżeli dany człowiek ma jasność w głowie i sercu, wówczas jest nad czym popra-cować. Dlatego na wstępie ćwiczeń dotyczących teraźniejszości należy sobie otwarcie powiedzieć: Posiadacie wolną wolę,i dlatego niebiosom sprawi to niewymowną radość, gdy z tej wolności uczynicie użytek i podejmiecie w waszym wnętrzu jakąśdecyzję.

Naturalnie niebiosom zależałoby najbardziej na tym, abyście zdecydowali się na coś, co w ich mniemaniu jest wam pomoc-ne i korzystne dla waszego rozwoju. Jednak wspierają też inne decyzje, jeśli tylko nie wykraczają one poza zasady nałożone naludzi przez stwórcę. W innym przypadku, gdy wykraczacie poza nałożone na nas zasady, niebiosa nie wspierają waszych dzia-łań, lecz zatroskane przy nich towarzyszą. Wsparcia udzielają wam wówczas inne siły i to staje się waszym problemem, bo-wiem każda decyzja leży wyłącznie w waszych rękach. Kiedy decydujecie się podążać w ciemności, żaden anioł nie jest w sta-nie temu zapobiec. Wprawdzie będzie on próbował wam przeszkodzić, aranżując różne powstrzymujące wasze działanie sytu-acje, ale jeżeli odrzucicie te próby nawrócenia was z niewłaściwej drogi, zaakceptuje waszą wolność wyboru.

28

Z czasem rozwinie się w was intuicja, która pozwoli wam odróżnić, czy to czego pragnęliście było pokusą, czy tylko niesto-sowną przynętą. Gdy to już za pierwszym razem nie wyszło, pozostaje wam mdły smak w ustach oraz stwierdzenie: Właściwieto nie ma sensu, wdawać się w tą sprawę. W rzeczywistości tego nie chcecie i zadajecie sobie pytanie, dlaczego daliście się w towciągnąć.

Nie zapominajcie nigdy, że wolna wola człowieka jest jego zbawieniem! Jeśli rzeczywiście postanowicie czegoś chcieć i toze wszystkich sił swojego istnienia, czyli przy pomocy wszystkich istot waszej wewnętrznej demokracji, niebiosa zaakceptująto i powiedzą: “Dobrze, on pragnie tego niezależnie od zaistniałych okoliczności”. Wówczas można powiedzieć, że niebiosaprzyjmą waszą decyzję jako swoje wyzwanie, jednak pod warunkiem, że będzie ona zgodna z zasadami niebios.

Wolność człowieka jest tak wielka, że wolno mu nawet chcieć tego, co z punktu widzenia aniołów nie jest bezpieczne. Czło-wiek może np. pragnąć władzy, nawet gdy aniołowie mają w tej sprawie obawy: “Czy będzie mu to służyło, czy sobie z tym po-radzi? Kiedy władza spowoduje u niego wewnętrzną deformację?”. Gdy człowiek postanowi, że tego bardzo chce, całym sobą,zarówno sercem jak i umysłem, wtedy aniołowie będą go wspierać, ale też i ostrzegać.

Sprowadzić coś z nieba na ziemię Teraz jeszcze jedno ćwiczenie. Będziecie spotykać wielu ludzi, którzy będą wam się przyglądać i mówić: “Ja sam nie wiem,

czego chcę. Czego właściwie powinienem chcieć?”. Tym ludziom proponuję, aby przedsięwzięli kiedyś taką wewnętrzną podróż do raju, którą można sobie pięknie przedstawić

w obrazach i w słowach, wyobrażając sobie, co znajduje się w raju, co można by tam robić, czym jest niebiańskie piękno. Na-stępnie należy sporządzić listę i zanotować wszystkie uwarunkowania, które stanowią o rajskiej szczęśliwości. Po jakimś czasienależy tę listę dokładnie przeczytać i postawić sobie dodatkowe pytania, np.

W raju wszystko jest piękne, ale co jest tak naprawdę najpiękniejsze spośród tych pięknych rzeczy, które widzimy oczami wy-obraźni? Czy to, że jest tam taka różnorodność, a mimo to panuje pełna harmonia, czy też to że wszyscy są zdrowi. A może naj-piękniejsza jest muzyka, a może śmiech lub pokój. Na ziemi pięknym może okazać się coś zupełnie innego – bogactwo, władzai wpływy, wspaniałe samochody, interesujące kraje lub dyscypliny naukowe, piękne kobiety, przystojni mężczyźni itp. Jednakw niebie może to czy tamto okazać się najpiękniejsze. To ćwiczenie może nasunąć nam pewną myśl: Czy przypadkiem nie żyjęna tej ziemi po to, aby właśnie to, co mi się podoba sprowadzić z nieba na ziemię?

Potem można już sobie postanowić, że przez nas mogłoby coś niebiańskiego przejść na ziemię, może właśnie tam, gdzie je-steśmy albo to, jacy jesteśmy. Mogłoby się zdarzyć i tak, że tu i teraz, gdzie jesteśmy, niebiosa nie użyczyłyby nam tego daru.Rozmyślając w ten sposób moglibyśmy wyposażyć swoje wnętrze w następującą afirmację: To, jak będzie w niebie, tak i na zie-mi może stać się poprzez moją osobę – tutaj w tym miejscu, w tym domu, w tej rodzinie.

“Chcieć posiadać” nie jest tym, do czego powinniście dążyć, gdyż to was osłabia, “Chcieć być” was wzmacnia. “Mieć, po-siadać” nie jest samo w sobie niczym złym, powinno jednak być wykorzystywane do tego, aby “być czymś określonym”. Są tumożliwe następujące rozwiązania: Ktoś powiedzmy odziedziczył fabrykę i stał się zdolnym przedsiębiorcą. W tym wypadku“mieć” może stać się pomostem do “być” i takie rozwiązanie byłoby dobre. Jeśli jednak pozostaniecie tylko przy “mieć’, będzieto oznaczało, że niedobrze wykorzystaliście swój majątek.

Aby dowiedzieć się, czego w gruncie rzeczy chcecie, powinniście zwrócić spojrzenie ku niebiańskiemu rajowi i postawićsobie pytanie: Co podoba mi się szczególnie w raju, co jest tam tak szczególnie pięknego, przekonywującego, fascynującegoi zachwycającego? W ten sposób możecie odczytać, co jest waszym najskrytszym życzeniem. To mogą być nawet drobne i z po-zoru niewiele znaczące życzenia, jak np. Chciałbym uśmiechać się do ludzi, poświęcać im mój czas, przysłuchiwać się ich sło-wom, pocieszać. W ten sposób pozostawicie po sobie na ziemi ślady uśmiechu, poświęcenia czasu ludziom, wysłuchiwania ichi pocieszania.

By przenieść skrawek raju na ziemię, nie potrzebujecie nic więcej poza waszą osobą. Jeśli stwierdzicie, że aby to osiągnąć,musielibyście być bogaci, starsi lub młodsi, urodzić się kobietą lub mężczyzną, albo musielibyście mieć innych rodziców,ukończone studia lub posiadać jakiś tytuł, lub też gdzie indziej mieszkać – jesteście w błędzie, ponieważ to oznaczałoby, żejeszcze nie pojęliście na czym to polega. Przeniesienie raju na ziemię jest możliwe, gdy jesteśmy żyjącymi ludźmi, nawet wów-czas jeśli jest to trudne i wymaga czasu. Warunki zewnętrzne mogą przy tym odgrywać pewną rolę, ale nie są niezbędne.

Może być i tak, że pragniecie rzeczy codziennych, z pozoru nieistotnych jak powiedzmy takich, żeby dalej wykonywać za-wód hydraulika, posadzkarza, elektryka czy stolarza. Powinniście wtedy być świadomi tego, że wasz zawód podoba się niebio-som i ma tam swój odpowiednik. Weźmy na przykład sprzątaczkę, która dba o porządek. W raju jest również mnóstwo sił, któ-re troszczą się o czystość, lecz nie o tę w dosłownym słowa znaczeniu, lecz o czystość ludzkich serc. Czyż nie ma w tym podo-bieństwa?

Tzw. “normalna” działalność zawodowa zawsze zawiera jakąś wartość duchową. Są takie zawody jak ogrodnik, rolnik, ku-charz czy robotnik przetwórstwa drzewnego, określane jako zajęcia mające najwyższe odpowiedniki duchowe. Nie ma jednakpracy, która byłaby zbyt podła, zbyt nędzna czy mało znacząca. Nie musicie przecież mieć pracy wymagającej wielkich nakła-

29

dów albo nie wiem jak nadzwyczajnej. Nie każdy musi zostać artystą, politykiem, gwiazdorem filmowym, nie każdy też możenapisać wielkie dzieło literackie. Nawet stajenny, do którego obowiązków należy wyrzucanie obornika, może wykonywać swo-ją pracę z poświęceniem. Postawcie więc sobie pytanie, za co chcecie ponosić odpowiedzialność. A jeżeli sami sobie nie może-cie udzielić odpowiedzi, zastanówcie się, jakie macie inne możliwości wyboru. Na tym polega wasza wolność, że możecie pod-jąć się odpowiedzialności w polityce albo ograniczyć się do sfery życia osobistego, rodzinnego. Jako ludzie jesteśmy wolniw swoich wyborach i od poszczególnych jednostek zależy, w jaki sposób będą się realizowały zawodowo.

Nie trzeba wcale od razu całego życia przewracać do góry nogami, żeby coś zmienić. Wystarczy rozpocząć następny pora-nek od pytania: Czego chciałbym w dniu dzisiejszym dokonać? Odrzućmy pytania typu: Czego chciałbym dokonać na dłuższąmetę? Czego chciałem od zawsze? lub Co sądzą inni o tym, czego powinienem chcieć, co powiedzą o moich zamiarach? Czychcę dziś jeszcze tego samego, czego pragnąłem wczoraj? Czy w ogóle wiem, czego chcę? Najważniejsze jednak jest pytanie:Czego pragnę dziś?

Pozostaje jeszcze jedno pytanie: jak dokładnie? Zatem ze zdolnościami, z obfitością, bogactwem, tym wszystkim, cow przeszłości zebraliście. “Całe moje dotychczasowe życie ze wszystkim, czego się nauczyłem i co kultywuję przy pomocymoich sił wewnętrznych, było grą wstępną do dnia dzisiejszego, w którym pojąłem, co chcę zrealizować w moim życiu ziem-skim i czym się w nim zakotwiczyć”. W tym momencie rozpoznacie sens waszego życia.

Poszczególne wydarzenia świata zewnętrznego przyczynią się do waszego wewnętrznego ubogacenia, które będzie jaksznur szlachetnych pereł. Okaże się, że wszystko ze sobą współgra, że wasza obecna decyzja została przez was przygotowana.Doznajecie olśnienia: Wszystko, czego się nauczyłem, wypracowałem, rozwijałem w sobie jest mi teraz potrzebne, gdy już wiem,czego chcę. Nic z tego, co wydarzyło się do tej pory nie było pozbawione sensu, lecz rozwijało moje zdolności i umiejętności,które teraz będą mi potrzebne. Mogę bowiem teraz sięgać do mojego bogactwa wewnętrznego, które stanowi mój kapitał. Mogęgo zainwestować i wiem już w jaki sposób. Jeśli już znaleźliście się w tym punkcie, mogę was zapewnić, że w niebiosach wy-woła to wielką radość tylko z tego powodu, że jedna duszyczka wie, czego chce i odczuwa coś pozytywnego z tego powoduoraz może coś z tym połączyć.

Po czym poznajemy, że to, czego chcemy, służy niebu oraz pozwoli cząstkę niebios przenieść na ziemię? Skutek tego działania będzie podwójny – dla was samych, a także dla innych. Odniesienie do własnego “ja” – czyli “pragnę

tego, bo to byłoby dla mnie dobre” stanowi zdrowe podejście i nie należy tego osądzać. Czy jednak to, czego chcemy, znajdujeakceptację niebios rozpoznamy po tym, że będzie to miało dobry wpływ także na inne osoby. Wówczas możemy z entuzja-zmem urzeczywistnić nasze zamiary.

Jeśli chcecie pozostać w zgodzie ze sobą, nie powinniście pragnąć tylko jednostronnie ani dla siebie bez względu na inneosoby, ani też dla innych, nie biorąc pod uwagę swoich potrzeb i życzeń. Są to skromne decyzje, które mogą nieść ze sobą nie-bezpieczeństwa. Najpewniejszą drogą do spełnienia waszych życzeń, byłoby uwzględnienie zarówno potrzeb waszych jak i wa-szego otoczenia. Jeśli pragniecie czegoś zgodnie z akceptacją niebios, będzie to na pewno dobre i dla was i dla waszych najbliż-szych, niezależnie od tego, czy są to ludzie, zwierzęta, rośliny czy przyroda w szerszym tego słowa znaczeniu. Wy czynicie to,co sprawia wam radość, a to wychodzi również innym na dobre. Być może służy to tylko innym, ale wy doznajecie uczuciaspełnienia oraz satysfakcji z tego, że mogliście pomóc potrzebującym.

Wasze życie osiągnie równowagę dopiero wówczas, gdy wynik waszych działań będzie dobry i zadowalający dla was i dlawaszych bliźnich. Nie da się bowiem wytrzymać na dłuższą metę innej sytuacji, która może spowodować niebezpieczeństwo,że popadniecie w negatywny nastrój i przestaniecie kochać życie i ludzi.

Taką sytuację da się odwrócić, jeśli postawicie sobie pytanie, czy “to, czego chcecie, zawiera się w waszym wyobrażeniu ra-ju, stanu niebiańskiego”. Powiedzcie sobie, że w raju nie ma oszustw, kłamstwa, morderstw, złodziejstwa, brak tam walkio władzę, nie występuje konkurencja, podstęp, brak rozczarowań.

BezkompromisowośćPowinieneś chcieć tego, co rozpoznałeś jako światło na swojej drodze i uczyniłeś swoją własnością, a następnie wprowa-

dzać to w życie. Nie pozwól, aby to zostało zniweczone przez gnuśność, brak odwagi, przez wzgląd na to, czego pragną inni lubprzez zasadę “po najmniejszej linii oporu”. Nie może być kompromisu między światłem i ciemnością, prawdą i kłamstwem,godnością ludzką i upodleniem. Obstawaj przy tym, co ty rozpoznałeś jako światło.

Gdy chcesz zawrzeć związek partnerski lub małżeński, wiedz, że będziesz przyswajał sobie cechy lub przyzwyczajenia part-nera, które mogą ci się nie podobać. Powinieneś wtedy zdać sobie sprawę, czy możesz to znosić i tolerować, czy też przewagęstanowią cechy pozytywne. Jeśli z przekonaniem możesz to potwierdzić, to podejmij pozytywną decyzję. Lecz potem nie pod-dawaj stale w wątpliwość tej decyzji, nie zrzędź na partnera i nie narzekaj na swój los.

Jeśli dojdziesz do wniosku, że masz zbyt duże zastrzeżenia do partnera, nie decyduj się na wspólne życie i pozostań przyswoim zdaniu. Nie daj się też namówić na kompromis w nadziei, że partner z miłości do ciebie zechce się zmienić, że rozwiniesię pod twoim wpływem, że zechce spełniać twoje życzenia i oczekiwania (skoczy dla ciebie w ogień). Istnieje duże prawdopo-

30

dobieństwo, że ukochana osoba nie uczyni tego, czego od niej oczekujesz. Jeśli za twoim “tak” będą się kryły jakieś wewnętrz-ne warunki i zastrzeżenia, to wasz związek może się okazać miną z opóznionym zapłonem. Zdobądź się lepiej na szczerośći powiedz “nie”. Twoje “nie” potwierdzi się być może w przyszłości, choć nie obejdzie się bez wzajemnych rozczarowań. pozo-stań jednak wiarygodny w twoich pozostałych kontaktach osobistych. Jeśli masz przyjaciół, których do końca nie akceptujeszlub oczekujesz wizyty, która nie jest ci miła, postaraj się to zmienić. Nie bądź przy tym złośliwy, lecz postaraj się to przeprowa-dzić, używając prostych środków, poprzez szczerą rozmowę, w której zdecydowanie powiesz albo “nie” albo “tak”. Nie stwa-rzaj pozoru, że jesteś gotowy do kompromisu, lecz jednoznacznie okazuj swoje zdecydowanie. Zasłużysz sobie wtedy na opinięosoby godnej zaufania, o której będzie wiadomo, iż jeśli powie “tak”, to potem nie zmieni zdania i można na niej polegać.W konsekwencji będziesz wiarygodny jako przyjaciel, pośrednik, świadek, arbiter, doradca. Gdy zdarzy ci się wejść w konfliktz innymi ludzmi, np. ze wspólnikiem lub współspadkobiercą, będziesz mógł wybrać jedną z poniższych możliwości:

* Możesz ustąpić, ale tylko wtedy, gdy uczynisz to z lekkim sercem i będziesz pewny, że nie będziesz potem nosił w sercuurazy lub zgorzknienia. Przy takim postępowaniu wykazujesz się bardzo wysokim stopniem wolności wewnętrznej.

* Jeśli sytuacja będzie wyglądała inaczej i zechcesz wejść w konflikt, to uczyń to, lecz postaraj się o profesjonalną pomoc,ale tylko wtedy, gdy będziesz pewien, że prawo i moralność są po twojej stronie.

*Możesz również pójść na ugodę, która zawsze jest pierwszym krokiem do zawarcia pokoju. Chodzi tu jednak o taką ugodę,która pomoże rozwiązać spór i nie tylko zaoszczędzi wam nerwów, pieniędzy, czasu i sporów, lecz doprowadzi w rezultaciewszystkich zainteresowanych do przekonania, że było to jedyne najlepsze rozwiązanie konfliktu. Postaw sobie pytanie, czy taugoda zadowoli również twojego adwersarza, co on na tym zyska. Umożliwi to obydwu stronom doprowadzić sprawę do szczę-śliwego końca, wyjść z konfliktu z podniesioną głową i zachować przyjacielskie kontakty.

*Najgorszym rozwiązaniem byłby kompromis na poziomie najmniejszego wspólnego mianownika, zawarty przez obie stro-ny wbrew wewnętrznemu przekonaniu o jego słuszności przy zgrzytaniu zębami, z zaciśniętymi pięściami w kieszeni, pozosta-wiający pytanie: “Kiedy będę mógł dalej walczyć?” Kompromis ma w sobie niszczącą dynamikę, pozostawia rozgoryczenie,trwałe niezadowolenie, uczucie ulegania przymusowi, które obezwładniają obie strony konfliktu, a gorycz pozostała po całejsprawie, może być zarzewiem następnych konfliktów.

Wspomniane wyżej kompromisowe rozwiązanie problemu powinno być stosowane w sytuacjach wyjątkowych i ma onasens tylko pod dwoma warunkami:

Po pierwsze, jeśli byłoby zawarte na czas określony i będzie przez obie strony konfliktu traktowane jako rozwiązanie przej-ściowe;

Po drugie – jeśli zawarcie kompromisu byłoby konieczne z przyczyn niezależnych – np. z powodu niezbędnej dla uratowa-nia życia osoby zaangażowanej operacji, czy też zabezpieczenia warunków życiowych osób trzecich.

W obu przypadkach należałoby zawiesić konflikt, ustalając termin dalszych negocjacji, których celem byłoby znalezieniemożliwości na dalsze szukanie ugody. W ten sposób zyskujecie czas, który może być wykorzystany na szukanie dalszych roz-wiązań.

Jeśli sytuacja konfliktowa dotyczyłaby osób z różnych kręgów kulturowych czy wyznaniowych, należy unikać rozwiązywa-nia konfliktów na płaszczyźnie, która dotyczyłaby uczuć religijnych. Nie byłby dobrym rozwiązaniem sporu kompromis, którywymagałby od muzułmanów rezygnacji z Koranu, noszenia chusty, a od chrześcijan z Biblii, czy z krzyża lub gdybyśmy ocze-kiwali, że jedni i drudzy zrezygnują z lekcji religii. Chodzi tu przede wszystkim o tolerancję i to nie w znaczeniu pogardliwejpobłażliwości, lecz pełnego respektowania praw drugiego człowieka. Gdyby doszło do zawarcia kompromisu na podanych wy-żej zasadach, obie strony tylko na tym by straciły, bo nawet gdyby zaakceptowali to przedstawiciele stron, odrzuciłoby go ichśrodowisko. Albowiem dusze ludzkie domagają się wolności i prawdomówności, inaczej czują się dotknięte. Nawet zwierzęta,które byłyby hodowane w warunkach nieodpowiednich dla ich gatunku, będą smutne i chore. Dlatego nie można oczekiwać odludzi, że zaakceptują marny kompromis, który nie pozwalałby im wykorzystać wszystkich możliwości.

Założeniem tolerancji jest, że każdemu z nas wolno zajmować określone stanowisko, zarówno w sprawach dotyczących re-ligii jak i innych. Tolerancja jest drogą do pokoju oraz umożliwia wzajemne uczenie się. Natomiast przy zawieraniu kompromi-su należy oprócz oczekiwanych korzyści liczyć się także z ryzykiem. A to nie jest zamiarem niebios i nie rokuje również dobrzena przyszłość.

Ten pogląd prowadzi do pytań związanych z polityką, np. jak daleko mogą się posunąć parlamentarzyści przy zawieraniukompromisów, jak powinni nawzajem się traktować mieszkańcy Zachodu i świata islamskiego itp. Jednak tego typu pytania niesą przedmiotem naszych rozważań. Należy tu powiedzieć tylko tyle: Nie można usprawiedliwiać tolerancji dla poniżania god-ności ludzkiej i nieprzestrzegania zasad stworzenia, jak również odrzucania dla jakichś korzyści postępowania zgodnego z su-mieniem. To czego niebiosa od was oczekują, to naturalnie nie są wojny i przemoc, lecz bezkompromisowa zdecydowana po-stawa.

Wstyd Jak możemy sobie zapewnić, żeby nasze decyzje były jasne a nie ciemne i pełne kompromisów?

31

Jak wiecie niebo jest zamieszkane przez pełne światłości stworzenia, przez aniołów, świętych, mistrzów na służbie u Ojca,Matki i Syna, przepełnionych Duchem Świętym. Czy możecie sobie wyobrazić, że oni spoglądają na nas, uważają nasze działa-nie za harmonijne, przytakują nam, uśmiechają się do nas? Albo innym razem są zatroskani, oburzeni, przerażeni, upominająclub ostrzegając nas zasłaniają twarz rękami. Czujecie się tym zachęceni czy zawstydzeni?

Jeśli można to sobie konkretnie i w wyrazny sposób wyobrazić, to działa to znacznie lepiej na nasze sumienie niż jakikol-wiek podręcznik moralności, komunikat z konferencji dotyczącej etyki czy kodeks. Ma to lepsze działanie niż wszelkie regula-miny zawodowe, domowe czy zbiory reguł postępowania spisane na papierze lub nie. Normy i reguły postępowania są istotnedla pózniejszej oceny waszego postępowania, a przy zaplanowanym działaniu ułatwiają wcześniejsze wkalkulowanie ryzykazwiązanego z waszym postępowaniem. Jednak w określonej teraźniejszej sytuacji są one mniej skuteczne i byłyby również nie-skuteczne, gdyby zostały przez was wcześniej przeczytane i przyjęte jako wasze wewnętrzne zasady moralne. Pewniejszymdrogowskazem moralnym jest wstyd, który pojawia się, gdy sobie uświadomicie, co uczyniliście na oczach niebios albo co wła-śnie zamierzaliście uczynić.

Wstyd jest bardziej surowy niż wszelkie ogólnie przyjęte normy, gdyż one zawierają wiele luk. Nie każde zło zostałouchwycone przez zakazy prawne. Wprawdzie jest ono zabronione przez podstawowe kodeksy, lecz czasami bez żadnych sank-cji karnych lub też podlega karze, ale istnieje duże prawdopodobieństwo, że nie zostanie wykryte. Zastanawiając się nad tym,czy postąpiliśmy moralnie, mówimy sobie: Nie postąpiłem gorzej niż inni, albo – To mi pomogło wyjść z opresji. Tak traktujemynp. kłamstwo z konieczności, czy niezgodne z zasadami moralności postępowanie, które ma zapewnić bezpieczeństwo naszychzarobków albo naszej rodziny, albo ma w przyszłości zapewnić nam jakieś korzyści. Mogą to być korzyści związane ze zwięk-szeniem wpływów jakiejś partii lub takie, które są zgodne z duchem czasów, bo tak jest trendy. Bywa i tak, że jeśli coś byłobynieodpowiednie w życiu prywatnym, to staje się normalne w pracy zawodowej i życiu publicznym. Stwierdza się wtedy, żeświat po prostu już taki jest, należy zatem być realistą i postępować zgodnie z przysłowiem “Jeśli wejdziesz między wrony, mu-sisz krakać tak jak one”. Nikt bowiem nie chce się izolować i wystawiać się na pośmiewisko.

To są jednak wymówki, które należy odrzucić, jeśli chcecie właściwie postępować pod okiem Opatrzności, która w swoimwymownym milczeniu mówi wam: “To niegodne!”. Jej czujne spojrzenie trafi prosto do waszego serca i wtedy odczujeciewstyd. Wasze serce zobaczy jasno, co w was jest tożsame z tym co w niebiosach, gdyż posiada większą jasność niż rozum, któ-remu z powodu zagmatwania różnymi systemami reguł i wyjątków trudno jest wydostać się z niepewności i zwątpienia.

Pozwólcie, aby spojrzenie Opatrzności przedostało się do waszego serca. Nie zamykajcie się przed nim, bo nie jesteście wstanie przed nim się ukryć. Nie czyńcie tak, jakbyście nie wiedzieli, że niebo na was patrzy lub jak na was spogląda, jakbyściemyśleli, że niebo nie istnieje. Bądzcie uczciwi wobec siebie, przecież spostrzegacie istnienie nieba. Uczucie wstydu, które onow was wywołuje, odczuwacie w sposób cielesny. Z tym, co czynicie nie czujecie się dobrze, jest wam nieprzyjemnie, czerwie-nicie się, pojawia się niemiły grymas na waszej twarzy etc.

Wstyd jest czymś świętym, gdyż sygnalizuje wam odchylenia od właściwego kursu życiowego i działa jak czerwone światłow sferze uczuć, wskazując stale właściwy kierunek życia. Nie przeciwdziała on wprawdzie ani próbom oddziaływania ciem-nych sobowtórów ani ich sukcesom, lecz przypomina wam stale o właściwym postępowaniu i o tym, czego naprawdę chcecie,udzielając jednocześnie informacji o waszej wewnętrznej świadomości prawdy, o waszym sumieniu. Poczucie wstydu wpraw-dzie nie zbliża was do ideału, ale dzięki niemu przynajmniej wiecie, co należy robić, a przede wszystkim zdajecie sobie sprawęz tego, jacy jesteście w rzeczywistości, abstrahując od otaczającego was świata, w którym potraficie się odnalezć.

Człowiek bezwstydny nie posiada skrupułów, a postępując źle nie ma świadomości czynienia nieprawości. Ludzie odpowie-dzialni za wielkie zbrodnie polityczne określają siebie jako ofiary okoliczności, w jakich się znalezli, a swoim oskarżycielomczynią zarzuty jakoby niewłaściwie ocenili rzeczywistość i potrzeby, tkwiąc w naiwnym sposobie myślenia, który zaciemnia impotrzebę politycznej odpowiedzialności.

Czy odpowiedzialność polityczna nie wymaga czasami działania niezgodnego z nakazami Dekalogu? A czy postępowaniezgodne z chrześcijańskim sposobem myślenia nie może być niekiedy nieodpowiedzialne politycznie? Czy innymi słowy, nie maracji Max Weber, który opisuje sprzeczność istniejącą między “etyką odpowiedzialności” a “etycznym sposobem myślenia”?

Etyka odpowiedzialności jest nie do pomyślenia bez ponoszenia konsekwencji za skutki czynów takich jak np. naruszeniegodności ludzkiej albo nakazów Dekalogu. Odpowiedzialność polityczna nie oznacza po prostu działania wyłącznie w interesiepaństwowym. Również nie ma etyki w sposobie myślenia, jeśli nie zostanie uwzględnione to, co wskutek działania jednychdzieje się innym. W innym przypadku etyka ta nie będzie oparta na właściwej postawie, jakiej oczekują od nas niebiosa, lecznajwyżej na społecznym wyobrażeniu zasad moralnych.

Zdarzają się wprawdzie problematyczne sytuacje ekstremalne, w których np. konieczne jest użycie broni a nawet zabijanieludzi, gdyż uważa się to za konieczne. Mimo to, iż nie można takiego postępowania nazwać prawym, będziecie niewinnymiw winie. Nie zostaniecie za to ukarani przez niebiosa, ale nie możecie też głosić tezy, że to wasze konkretne, realne działaniebyło idealnym rozwiązaniem oraz nie “umywać rąk w niewinności” i nie twierdzić, że człowiek ponoszący odpowiedzialnośćpolityczną jest niekiedy zmuszony “uchylić się spod oka Opatrzności” i mimo to nie musi odczuwać wstydu za swoje czyny.

32

Uczucie wstydu pokazuje wam, że nie byliście wierni sobie i zasadom niebieskim. Jeśli sądzicie, że to, co się wydarzyło, by-ło sytuacją wyjątkową i jednorazową, może się okazać, iż wyjątkowy charakter tego wydarzenia utrwali się w waszej świado-mości i kiedyś może się wszystko powtórzyć. Nie możecie dopuścić do tego, by wyjątek stał się regułą. Postępowanie pozba-wione wstydu, a przez to również skrupułów nie jest wyrazem realistycznego patrzenia na swoje czyny, lecz raczej brakiemzmysłu realizmu.

Podstawą sakramentu spowiedzi jest rozwijanie umiejętności zawstydzania się. Gdy wyznajemy nasze grzechy, jesteśmyświadomi odstępstwa od ideału. To w niezwykły sposób wzmacnia człowieka. Uświadamia mu to nieustannie, jakie to ma dlaniego znaczenie, że został stworzony na wzór i podobieństwo Ojca.

Sens sakramentu pokuty nie polega tylko na okazywaniu skruchy, na odkrywaniu ciemnych stron ludzkiej duszy, ani na od-czuwaniu przykrości, wstydu czy uświadamianiu sobie własnej grzeszności, ani też nie jest jej celem zaniżenie własnej wartościczłowieka. To prowadziłoby tylko do osłabienia człowieka i wywołałoby w nim pełną rezygnacji konkluzję: “To dla mnie zawysokie wymagania, jestem zbyt daleki od ideału, więc rezygnuję”. Sensem spowiedzi jest wzmocnienie zaufania do własnejosoby, które wiąże się z uświadomieniem sobie kim właściwie jesteśmy i czego pragniemy.

Gdy wyznajecie grzechy przed kapłanem, to równocześnie spowiadacie się przed Bogiem. Możecie to zatem uczynić rów-nież w sposób bezpośredni, np. zapisując swoje grzechy w dzienniku lub wypowiadając je w wieczornej modlitwie albo w roz-mowie ze swoim aniołem stróżem. Niebo tak i tak zna wasze grzechy, ale sprawia mu radość, gdy łączycie się z nim świadomiei mówicie: Pojąłem Twoje spojrzenie. Okazja do kościelnej spowiedzi wraz z pokutą i rozgrzeszeniem nie jest celem samymw sobie, lecz stanowi bardzo skuteczną pomoc, która umożliwia dopuszczenie wstydu, a przez to dopomaga nam orientować sięlepiej w zasadach nadanych przez Stwórcę.

Dla uspokojenia waszych sumień dodać należy, iż biorąc pod uwagę całość podejmowanych decyzji, te negatywne nie sta-nowią większości, nawet jeśli to z pozoru tak wygląda. Złe, szkodliwe postanowienia to najwyżej jedna trzecia wszystkichludzkich decyzji. Można zatem z niejaką pewnością stwierdzić, iż dwie trzecie to pozytywne postanowienia, zmierzające kuświatłości.

Działanie Rozmawiać o problemach

Zdarzają się sytuacje, które pozostawiają nam trochę czasu na podjęcie decyzji, ale bywa i tak, że jesteśmy zmuszeni podej-mować decyzję “ad hoc”, bo albo postanowimy o czymś od razu, albo będzie na to za pózno. W celu przeprowadzenia kolejne-go ćwiczenia, zajmiemy się decyzjami, których podjęcie nie wymaga pośpiechu, gdyż przy omawianiu sensu stanowią one ła-twiejsze przypadki. Zatem wyobraź sobie, że znajdujesz się w centrum procesu, który ciągnie się dniami, tygodniami, miesiąca-mi. Jest on dla ciebie wyzwaniem i musisz podjąć decyzję, która dotyczy np. tego, czy zawrzeć związek małżeński, czy nie, czyzmienić miejsce pracy czy zamieszkania, czy też nie.

Spójrz na ten problem jak na istotę ludzką, która zadaje ci jakieś pytanie. Spróbuj nakreślić sobie ten problem w formie ludz-kiej postaci, czy to małego człowieczka, czy pięknej kobiety, czy zjawy albo potwora. Może to się okazać przerażające lubwzględnie nieszkodliwe. Następnie opisz to słowami, zwracając uwagę na gesty i mimikę i odpowiedz sobie na pytanie, jak wy-gląda ten problem na twojej drodze życiowej.

Zanim postawisz sobie pytanie, co powinieneś zrobić, przyjrzyj się temu problemowi z przyjaznym, pełnym ciekawości za-interesowaniem i postaw następujące pytania: “Kim ty właściwie jesteś? Jak ty wyglądasz? Powiedz coś! Jak brzmi twój głos?Hej, ale ty jesteś wielki!” Gdy przyjrzysz się swemu problemowi dokładniej, możesz stwierdzić: “Wyglądasz mniej groźnie, niżmyślałem, jesteś chyba całkiem sympatyczną bestią”. Możesz też powiedzieć inaczej: “Wyglądasz tak niewinnie, ale możeszbyć śmiercionośny”. Tak więc jak widać, każdy problem można sobie wyobrazić pod ludzką postacią, która ma nam coś do po-wiedzenia.

Postaw sobie zatem pytanie, co uczynić z tym problemem, zabić go, obnosić się z nim, czy uciec – i nie reaguj w panice we-dług zasady: “Na litość boską, ale ktoś mnie wystawia na próbę”, lecz zachowaj spokój i daj tej “bestii” szansę. Skoro już stanę-ła na twojej drodze, pozwól jej wyznać, co ma ci do powiedzenia, do czego chce cię zmobilizować, o co zapytać. Następnie po-staw sobie pytanie, w jaki sposób może pomóc ci ten problem we własnym rozwoju, czy jest to już pora na to, abyś uzyskał we-wnętrzne przekonanie do własnych celów życiowych, czy tego właśnie chcesz, czy jest to ten cel, do którego dążysz?

Może odpowiesz wówczas, że ci na tym zależy, żeby osiągnąć ten cel, nawet za cenę pokonania trudności, które wiążą sięz pokonaniem problemów z nim związanych. Albo odpowiesz po prostu: “Dziękuję, zjawiasz się w samą porę, aby mi uświado-mić, że aż tak bardzo mnie to nie interesuje, nie mam ochoty, nie mogę, nie chcę jeszcze tego uczynić, nie teraz, a przynajmniejnie za taką cenę”.

W ten sposób możesz nawiązać dialog z tak ucieleśnionym problemem, który pozwoli ci uzyskać więcej informacji niż byśsam chciał. Wszystko zależy od tego, czego właściwie chcesz. Niebiosa to zaakceptują i będą cię wspierać, nawet wtedy, gdyuznają, że nie jest to dla ciebie idealne rozwiązanie. Albowiem mają zaufanie do znaczenia i wielkości twego istnienia. Nie sta-

33

wiają ci bowiem żądania: “Czyń, co czynić należy! “, lecz” Czyń to, co jest w zgodzie z tobą samym, czego rzeczywiście pra-gniesz, za co możesz zaręczyć, wziąć odpowiedzialność”. Nikt nie wymaga od ciebie, abyś czynił coś, z czym się nie utożsa-miasz, gdyż byłoby to nie fair, ponieważ tylko ty odpowiadasz za swoje czyny i ponosisz ich konsekwencje.

Nie rzadko brakuje wam jasnej oceny tego, czy pozostajecie sami ze sobą w zgodzie, co w waszej osobowości stanowi pro-blem dla was samych, czy jesteście pewni tego, co robicie. Jeśli brakuje wam tej pewności, wówczas nabierają większej wagikrytyczne głosy innych skierowane pod waszym adresem. Nabiera znaczenia to, co oni mówią o waszych uczynkach, czy źlesię o nich wyrażają. Jeśli jesteście pewni swojej wartości, nie dotkną was złe języki, a plotki po dłuższym lub krótszym czasieumilkną. Gdyby jednak brakowało wam wewnętrznej pewności siebie, negatywne oceny waszych czynów będą dość głośnei bardziej dla was dotkliwe. Zatem problem, przed którym przyszło wam stanąć, stanowi nie tylko wyzwanie w wymiarze ze-wnętrznym, lecz pozwoli wam sprawdzić, jaki macie stosunek do własnej osoby.

Gdy dochodzicie do wniosku, że nie pod wpływem innych osób, lecz z pobudek wewnętrznych jesteście niepewni, wtedypowinniście porozmawiać z kimś, kto znajdował się lub jest właśnie teraz w podobnym do waszego położeniu. W decydującejsytuacji możecie naturalnie kogoś bezpośrednio lub za czyimś pośrednictwem poprosić o radę. Jednak pamiętajcie, że jest towasze życie i wasza za nie odpowiedzialność. Powinniście rozważyć, czy możecie skorzystać z cudzej rady i wziąć za nią odpo-wiedzialność, czy w jej wyniku podejmiecie tylko waszą suwerenną decyzję. Jeżeli możecie na to pytanie udzielić pozytywnejodpowiedzi, skorzystajcie z porady, gdy jednak wyda wam się ona niekorzystna, raczej jej nie przyjmujcie. Rozważcie wów-czas następujące pytanie: “Jeśli przyjmę tę radę, przemówi przeze mnie ktoś inny, być może mądrzejszy ode mnie, ale to nie bę-dę ja”. Jednak bardziej istotne są tu następujące pytania: Kiedy i dlaczego zetknąłem się z tym problemem? Czy może to być in-gerencja ciemnych sił? Czy spowoduje on nadużycie wolności? Czy jest to raczej dar niebios, który ma mnie nauczyć czegośo mnie samym i o świecie?

Wybór między jasnymi alternatywami Co należy uczynić, gdy trzeba podjąć decyzję mając do wyboru alternatywę, która wydaje się pochodzić z podszeptu

niebios – a mimo to nie można wybrać tej właściwej, jak w takiej np. sytuacji, gdy nam się proponuje objęcie urzędu,a my nie możemy się zdecydować, czy powinniśmy go objąć, czy też nie.

Niepewność wewnętrzna będzie w tej sytuacji tym większa, im bardziej zdajemy sobie sprawę z konsekwencji związanychz podjęciem tej czy innej decyzji, im większą rolę odgrywają przy tym sympatie, antypatie oraz inne emocje, im bardziej siętrwożymy, im bardziej zajmująca i interesująca byłaby ta, czy inna decyzja. Zatem aby osiągnąć jasność przy podejmowaniudecyzji, powinieneś postąpić następująco:

a) Wyobraz sobie, że nie chodzi tu o ciebie, lecz ktoś inny poprosił cię o radę, co byś mu doradził? b) postaw sobie pytanie: Załóżmy, że ludzkie emocje nie odgrywałyby tu żadnej roli, co mógłbyś – np. w wypadku objęcia

urzędu – zdziałać? Która z decyzji otwiera albo zamyka drzwi, daje ci wpływy, poszerza pole twoich możliwości działania?Czy właśnie ci o to chodzi? Czy ktoś inny, kto jest tak samo przygotowany jak ty, mógłby zająć Twoje miejsce?

c) Jakie zalety i jakie wady miałaby ta, czy inna decyzja? Co mogłoby cię w najgorszym wypadku spotkać? Czy byłbyśwówczas bezsilny? Jakie ryzyko jesteś gotów podjąć i za co?

d) Podejmując którą z decyzji będziesz miał lepsze samopoczucie? Która z nich jest bardziej zajmująca i interesująca, a któ-ra byłaby monotonna? Której z decyzji pózniej byś żałował?

Wytrwanie Tak więc pragniecie! Wiecie, czego chcecie. A przy tym jesteście też pewni, że przez to sprowadzicie coś dobrego z nieba na

ziemię, zatem decydujecie się na to. Wówczas aniołowie radują się i mówią: “W takim razie idziemy do przodu. Teraz niech sięstanie, niech decyduje los!”.

Teraz nasuwa się kolejne pytanie: Jak łatwo i bez zgrzytów będzie przebiegała realizacja tej decyzji? Ile oporu z różnychstron napotkacie? Tu jednak muszę wam od razu powiedzieć, że z pewnością wszystko pójdzie wolniej, niż sądzicie w pierw-szym porywie entuzjazmu. Ludzie są w swoich działaniach raczej powolni, a rzeczy wymagają czasu, aby nabrać pewnej wagi.

Wobec tego – niezależnie czego pragniecie, zaczynajcie od rzeczy drobnych i miejcie cierpliwość. Zarówno ludzie, świat,jego uwarunkowania, jak i domy, natura – wszystko musi się najpierw dopasować do nowej sytuacji. Również wy sami musiciesię do tego przyzwyczaić, także wasze ciało i zmysły. Realizując wasz zamiar spotkacie zarówno przyjaciół jak i wrogów. Będąotaczać was ludzie i siły, które przyłączą do waszej pracy nad realizacją tego zamiaru i będą odkrywać przed wami nowe moż-liwości działania. Ale będą też i tacy, którzy uznają to za przykre i będą próbowali temu przeciwdziałać. Z tym wszystkim mu-sicie się liczyć, gdyż nawet niebiosa nie są w stanie tego zmienić.

Jeśli chcecie sprowadzić na ziemię trochę nieba i wkraczacie na tę drogę, to nie sądzcie, że wasza droga będzie prowadziłaprzez radość, od sukcesu do sukcesu, przy ciągłej aprobacie otoczenia i świata, który będzie was otaczał jasnością i przyjmiewas z otwartymi ramionami. To byłoby zbyt piękne, żeby mogło być prawdziwe. Będziecie nie tylko otoczeni sobowtórami,

34

którzy zechcą was zawrócić z obranej drogi, ale również przez ciemne moce, które zrobią wszystko, żeby inni zwrócili się prze-ciwko wam, rzucali kłody pod nogi, poddawali w wątpliwość to, co czynicie, żeby oddalić was od obranego celu, słowem unie-możliwić wam jego realizację.

Ciągle będziecie sobie uświadamiać, że świat nie czekał na wasze działanie, lecz wręcz odwrotnie – stanowicie dla niegoprzeszkodę, ponieważ zadajecie niewygodne pytania, wyróżniacie się, bo jesteście trochę inni od pozostałych ludzi. Również topowinniście cierpliwie przyjąć, albowiem ludzie, którzy was teraz atakują, nie wiedzą z czyjego pełnomocnictwa to czynicie.Was jednak chronią i wspierają prawe niebieskie istoty.

Należy rozwinąć w sobie określoną siłę, która zwiąże was z tym, co obraliście sobie jako życzenie swego serca i powiedziećsobie: “Nie zrezygnuję, nawet gdyby to było bardzo trudne i miało trwać długo, aż po kres mojego życia – przysięgam to so-bie!”. To czy tego naprawdę pragniecie, potwierdzi się w waszej wierności danemu sobie przyrzeczeniu, dotyczącemu realizacjipowziętego zadania. Nawet mimo tego, że świat będzie w to wątpił, utrudniał wam realizację, mimo, że nadejdą trudniejszeczasy.

Jeśli postanowiliście sobie, że będziecie innym nieść pociechę, wówczas orszak anielski i niektórzy święci uczynią wszyst-ko, co w ich mocy, aby wyprostować wasze ścieżki. Jednak nie zawsze będzie im się to udawało, gdyż inni mogą ich wysiłkiudaremniać.

Sporo ludzi, ale i cała hierarchia innych istot będzie miała satysfakcję, jeśli uda im się poddać w wątpliwość, to co sobie po-stanowiliście i przeszkodzić wam w dotrzymaniu przyrzeczenia. Będą próbowali wszystkich środków, aby doprowadzić was dozwątpienia i wypuszczenia sprawy z rąk. Wierność swemu zadaniu wymaga wiary w sensie przysięgi. Przeciwieństwem wiarybędzie w tym wypadku nie brak wiedzy, lecz zaniechanie. Jeżeli poszukiwanie sensu życia traktujecie tak poważnie, jak ocze-kują tego niebiosa, to potrzebujecie wielkiej siły wytrwałości, inaczej nie osiągniecie celu.

Możecie też powiedzieć: “Dobrze, że ten problem stanął mi na drodze, przynajmniej teraz uświadomiłem sobie, czegochcę”, pozostańcie przy tym. Albowiem do zwykle stosowanych strategii działania ciemnych mocy należy skłanianie was dowątpienia w podjęte wcześniej postanowienia. Zjawi się ktoś, kto będzie lepiej wiedział i powie, że wszystko zrobiliście naopak, a należało uczynić to całkiem inaczej, że wasza odpowiedz była niewłaściwa, bo inna byłaby z pewnością lepsza. Szcze-gólnie perfidnie postąpi wasz sobowtór (drugie ja), którego wpływ będzie tak silny, że wezmiecie na siebie rolę burzyciela wła-snej pracy.

Gniewne analizowanie swoich dokonań i robienie sobie wyrzutów, wywoła wrażenie, że tracicie grunt pod nogami. Bardzołatwo jest już po fakcie czynić sobie wyrzuty, ale nie wówczas, gdy otrzymujemy wsparcie jasnych sił niebieskich.

Gdy nie chcecie kroczyć tą drogą wytrwale i być wiarygodni, to lepiej wcale na nią nie wchodzcie, aby potem nie rezygno-wać. Bo rezygnacja spowoduje, że będziecie gorsi, niż na początku. Każda przerwa w działaniu tylko was osłabi, a sprawi ra-dość ciemnym siłom, które stwierdzą: ”Widzicie, zmusiliśmy go do tego, więc następnym razem również nam się to uda!”. Tooznacza, iż każda przerwa w działaniu stanowi zagrożenie dla ewentualnych nowych projektów.

Naturalnie nie musicie z uporem tkwić tylko przy jednym sposobie realizacji. Gdy napotkacie na przeszkodę, spróbujcie jąominąć, szukając innej drogi. Jednak zachowajcie główny cel przed oczyma i trzymajcie się go mocno. Natomiast nad metodą,szybkością i intensywnością działania możecie się zastanawiać oraz je korygować i dopasowywać do możliwości.

Jednak także wówczas nie będzie wam dane, że wszystko przewidzicie, bowiem są siły wyższe, które z perspektywy niebiosspoglądając pociągną za hamulec i odwołają was mówiąc: “Pójdz, na to życie już wystarczy! W tej chwili więcej nie da się odświata wymagać, gdyż nie jest w stanie tego wytrzymać, nie robi już żadnych postępów. Teraz potrzebny jest światu świeży po-wiew, potem przystąpimy znów do działania”. Wymagana jest tu zatem skromność, gdyż jest wola, którą ustanowiono ponadwaszą, i tę wolę przyjmijcie jako własną.

Przytomność umysłu Niektóre sytuacje wymagają od nas bardzo szybkich, niekiedy natychmiastowych decyzji. Skąd wziąć pewność, że tak podej-

mowane decyzje są właściwe? Dzięki intelektowi potrafimy utrwalić sobie określone maksymy, wartości, postawy i tradycje, które przechodzą w doświad-

czenie, jak również ocenić już po fakcie podjętą decyzję. Nasz intelekt potrzebuje jednak na to czasu, którego może nam za-braknąć w momencie podejmowania decyzji.

Wymaga to jednak wytrenowania wewnętrznej postawy tak, byście mogli sprostać wyzwaniu chwili bez konieczności dłuż-szego zastanawiania się. Zachowania takie są podobne do ćwiczonych podczas kursu pierwszej pomocy lub kursu samoobrony,gdzie trenuje się umiejętność szybkiego reagowania w sytuacjach, w których trzeba się wykazać szybkim refleksem, nie majączbyt dużo czasu na zastanawianie się.

Znane są automatyczne reakcje kierowców, kiedy np. naciskają hamulec w momencie, gdy ktoś nagle wtargnie na jezdnięalbo automatycznie zatrzymują się przy czerwonym świetle bez potrzeby dłuższego zastanawiania się. W sytuacjach, gdy nambrakuje czasu na podjęcie decyzji lub mamy go bardzo mało, niezbędne jest zachowanie przytomności umysłu. Takie momenty

35

życiowe są dla nas dużym wyzwaniem i stanowią o naszym mistrzostwie, gdyż możemy pokazać, czy potrafimy w danym mo-mencie wykorzystać to, co wcześniej trenowaliśmy.

Dzięki takiemu oddechowi uzyskujecie wielki spokój. Spokój wewnętrzny jest sztuką, którą powinien trenować każdy, ktojest powołany do służby w sytuacjach szczególnych. Zarówno lekarze, ratownicy, strażacy jak inne osoby udzielające pierwszejpomocy, są przygotowywani do tego, aby w sytuacjach niebezpiecznych i momentach decydujących o ratowaniu życia zacho-wać maksymalny spokój, nie wpadać w panikę, nie robić niczego drżącymi rękami ani nie popadać w osłupienie.

Jeśli takich zachowań nie wytrenowaliście, wówczas konieczność szybkiego działania wywrze na was presję, co może spo-wodować, że stracicie równowagę psychiczną. Jeśli czas nagli, nakażcie sobie spokój. Presję czasu będziecie wtedy odczuwaćnajwyżej na długość oddechu. Albowiem terazniejszość jest tym, co jest najbliższe – wieczności. Jedynym głębokim oddechemmożecie – mówiąc obrazowo – zapaść się w wieczność, czyli odzyskać bardzo głęboki spokój, który wywoła w was uczucie, żeten decydujący moment trwa nieskończenie długo. Podobnego wrażenia możecie doznać również w sytuacji negatywnej, gdybynp. ktoś przystawił wam do piersi pistolet. Wówczas to wydarzenie, które trwałoby sekundy, będzie w waszym odczuciu cią-gnęło się jak stulecie. Możecie bowiem w jednej sekundzie zestarzeć się lub odmłodnieć.

Problem może stanowić fakt, że tym trudniej jest wam zrozumieć język niebios, im bardziej intensywnie działacie w świeciezewnętrznym. W obecnej terazniejszości jesteście pozostawieni samym sobie, ślepi i głusi. Jednak można się nauczyć rozumiećjęzyk niebios, jeżeli będzie się cicho. Jest to kwestia regularnych ćwiczeń.

Jeśli uda wam się w czasie, który wydaje się być decydującym, wygrać przynajmniej 1/10 sekundy walki z czasem, czyli tendecydujący moment, w którym drga wieczność, dopiero wówczas możecie mówić o przytomności umysłu. Przytomność umy-słu nie jest wspaniałym osiągnięciem intelektualnym i nie ma nic wspólnego z “umiejętnością szybkiego myślenia”. Nie jest torównież umiejętność udzielania ciętej odpowiedzi, z pełną humoru puentą, czy ostrej reakcji – typu – szybkie uderzenie kogośpięścią w twarz.

Przytomność umysłu można wytrenować. Nie jest ona wam dana przez przypadek albo zwyczajnie w prezencie. Należy jąwyćwiczyć. Zaraz też pojawi się właściwa odpowiedz na takie pytania jak: Co ja mam mu/jej teraz odpowiedzieć? Jak mam naniego/na nią spojrzeć? Podać mu/jej rękę, czy nie? Od czego zacząć działanie? Jaką czynność należy przede wszystkim wyko-nać, aby uratować mu/jej życie, udaremnić nieszczęście? etc.

Dla uzyskania odpowiedzi na te pytania, należy wykonać ćwiczenie, które wam uświadomi, jak ludzie z waszego otoczenia,których darzycie zaufaniem, zachowaliby się w różnych sytuacjach. Spróbujcie wczuć się w ich położenie i podejmować decy-zje w ich imieniu, kończąc następujące zdanie: “Gdyby wystąpił taki lub inny problem, uczyniłbym...?”.

Ćwiczycie w ten sposób zdolność do odczuwania i pełnego zrozumienia przeżyć innego człowieka, tzn. odpowiadania zaniego i występowania w jego imieniu. Zdanie “ja ciebie rozumiem” nie oznacza “Zgadzam się z tym, co czynisz, nawet jeśli jestto naganne”, lecz “noszę cię w moim sercu i wczuwam się w twoje położenie”. Aby umieć w ten sposób postępować z corazwiększą liczbą ludzi, wymaga to ćwiczeń, zainteresowania, doświadczenia i czasu.

Niech się stanie waszym nawykiem, ze codziennie rano będziecie sobie stawiaé to pytanie, zanim cokolwiek się stanie, atakże zawsze, zanim nastąpi jakieś spotkanie albo przeprowadzicie z kims rozmowę bezposrednio lub przez telefon itp.

Z czasem zauważycie, ze szybko znajdziecie własciwą odpowiedź. Kto zdyscyplinowanie i cierpliwie będzie to trenował,będzie mógł na sobie polegać, uda mu się zachować przytomnosć umysłu. Każda praca duchowa, a także poszukiwanie sensui harmonijne zachowanie w teraźniejszości wymagają codziennej pracy. Nie wystarczy tylko to zrozumieć, tu potrzebny jest co-dzienny trening. Bywają okreslone nastroje i stany ducha, które pomogą wam w takim treningu, należą do nich:

1. Wdzięcznosć. Okazujcie wdzięczność życiu, ludziom i niebiosom za to, ze udało wam się mimo wszystko czegoś doko-nać, ze wiele spraw przebiega dobrze i bez większych problemów. W pewien umiarkowany sposób wolno wam odczuwać dumęi wewnętrzne zadowolenie z waszych dokonańi. To działa jak duża dawka witamin, odbudowujący siły środek wzmacniający.

2. Powściągliwosć - przede wszystkim w spoglądaniu na tzw. bezsens świata i bezmyślne życie innych ludzi.3. “Kochaj i czyń, co chcesz”. - Ta wypowiedź św. Augustyna stanowi podsumowanie tego, co w związku z przytomnością

umysłu ćwiczycie i co daje gwarancję, że wasze działanie ma sens w pełnym tego słowa znaczeniu.

Nauczyć się chciećChcieć, potrzebować, życzyć

“Chcieć” należy odróznić od “potrzebować”: Gdy potrzebujecie czegoś, tzn. że jesteście w potrzebie, odczuwacie brak cze-goś, coś jeszcze jest pozbawione perfekcji. Strzeżcie się przed tym, aby ze słowa “potrzebuję” uczynić swoją maksymą życio-wą, jak w przykładzie: “Nie wszystko już jest, ale jak tylko to osiqgnę, to może zacznę żyć”. Potrzeby zajmują pewną prze-strzeń życiową człowieka i byłoby rozsądnie uwzględniać je swoim życiu w umiarkowany sposób. Potrzebujecie np. snu, spo-koju, urozmaicenia, trochę ciepła lub dla odmiany chłodu. Przyjmijcie to do wiadomości, jeśli ma to dobre uzasadnienie. Pozatym strzeżcie się zbyt wielu potrzeb. Ślubowanie ubóstwa, które składają mnisi, ma między innymi taki sens, abyście starali się

36

unieżaleznić od bycia potrzebującym. Najbardziej potrzebujące nie jest wasze ciało, lecz wasze ego! Chce ono być głaskane i pieszczone jak dziecko i dlatego potrafi przedstawić cały katalog roszczeń jak wspó1nota, powo-

dzenie, przyjaźn, akceptacja, sukces, pewnosć, uznanie, luksus, jasny i pewny harmonogram dnia, rozrywka, przyjemnosć, wy-poczynek. Ogólnie rzecz biorąc Są to rozsqdne żądania, ale ego przesadza i zbytnio się napusza, a przez to robi się coraz słab-sze. Jego nieustanne roszczenia (nieustanny niedostatek) nie wzmacniają was, lecz stajecie się wybredni, zamiast być wydajny-mi, niezależnymi i wolnymi ludźmi. Należy przyjrzeć się, czy sposób postępowania z pożądliwą częścią waszego “ja” jest wła-ściwy i postawić sobie następujące pytania: “Czy to, co posiadam jest wystarczające? A gdybym miał więcej, czy byłoby to do-brze, czy raczej źle?”. Jednak to pytanie odnieście tylko do własnej osoby, nie do innych ludzi żyjących gdzie indziej np. ludówgłodujących, czy wygnańców, tam sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Jeśli o was chodzi, miejcie przynajmniej tyle, żeby nieumrzeć i to nie tylko w odniesieniu do żywności, odzieży, ciepła, lecz również do sukcesów, powodzenia, przyjaźni, wspólnoty,bezpieczeństwa itp.

Ktoś może powiedzieć: “Potrzebuję jeszcze tego czy owego”. Wówczas w jego słowach pobrzmiewają elementy wyrzutui groźby. W ten sposób czyni się wyrzuty niebu i światu zewnętrznemu, iż nie postarali się o to, żebym otrzymał to, co jest mipotrzebne; nikomu nie przychodzi do głowy zdanie: “Dano mi zbyt mało”. Z tym wiąże się groźba: “Jeśli tego nie otrzymam, tonie mogę niczego uczynić dla nieba i albo nie będę nic robił albo zwrócę się ku ciemnym mocom i nie ponoszę za to żadnej od-powiedzialności”. Na naszym otoczeniu nie zrobi to żadnego wrażenia, będzie to dla niego nawet obojętne, a nas wprawi tow zgorzknienie i zamiast nas wzmocnić, to nas osłabi, gdyż będziemy się czuli w roli ofiary. Niektórzy z nas uciekną wtedyw nadmierną konsumpcję, nabywając wszystko, co możliwe, lecz to nie uczyni ich szczęśliwymi, ponieważ nie poprawi we-wnętrznego nastroju, wewnętrznej postawy.

Przyjrzyjcie się uważnie, czy tego, co uważacie za niezbędne, naprawdę potrzebujecie, bo często są to rzeczy właściwie nie-potrzebne. Pewnie byłoby cudownie, coś takiego posiadać, ale równie dobrze można się bez tego obejść. Ten pogląd doprowa-dzi was do stanu pozbawionego napięcia i pozwoli uwolnić siłę waszej woli. Nie myślcie o brakach w tym co posiadacie, leczo pełności, którą dane jest wam mieć. Zachwycajcie się tym, co chcecie sprowadzić na swoją drogę i wprowadzcie to w czyn.

a) Odróżniajcie “chcieć” w pewnym dystansie od “życzyć sobie”. “Życzę sobie” oznacza po pierwsze – posiadam wyobra-żenie jakiegoś ideału; po drugie – to przerasta moje możliwości; po trzecie – inni powinni przynieść mi to, czego sobie życzę.O to powinni zatroszczyć się aniołowie, rodzice, społeczeństwo, rząd, ale ja niczego w tym kierunku nie uczynię.

b) Aniołowie troszczą się i tak zawsze o to, by wyjść naprzeciw życzeniom człowieka, któremu towarzyszą, jeśli tylko te ży-czenia nie są pozbawione sensu i odpowiedzialności. Mówią sobie wtedy: “Dlaczego by nie pomóc teraz temu człowiekowiw pozyskaniu partnera, pracy, mieszkania albo nie umożliwić mu wygrania miliona. To wszystko ma związek z wielkoduszno-ścią niebios.

Dobre życzenia są czymś pięknym i mają również swoją niezwykłą siłę, jeżeli są skierowane na jakiś ideał. To, że potraficiesobie czegoś życzyć, jest umiejętnością korzystania z siły ideałów. Życzenia są również dlatego czymś pięknym, ponieważ na-kreślają to, do czego dążycie, na co się nastawiacie. Takie ideały mogą stać się waszą siłą napędową do przyszłości.

Ale to, co da się zrealizować, pozostaje z dala od ideału i jest zródłem niezadowolenia. Życzenia pozostają najpiękniejszetak długo, jak długo są nie spełnione. Powinny zatem być utrzymane w pewnych granicach, ponieważ w najgorszym przypadkupodryfujecie w głąb świata życzeń, będziecie sobie wyobrażali, jak to byłoby pięknie albo jak powinno być pięknie, a tymcza-sem będziecie leżeli na sofie i czekali.

Życzenia mają swoją wartość jako zródło woli, lecz tylko wtedy, jeśli zostanie zrobiony krok w kierunku “chcieć”. “Chcieć”może równie dobrze czerpać ze zródła życzeń jak ze źródła potrzeb i poznania. Chodzi tu bowiem właśnie o “chcieć”, a nieo źródła same w sobie.

Nie wystarczy bowiem tylko powiedzieć np.: “Życzę sobie złotego medalu”, gdyż zdobycie go wymaga treningów. Trudno-ści występujące w waszym życiu stanowią wyzwanie do treningu woli.

Spróbujcie kiedyś ująć w jedną dłoń wasze potrzeby, w drugą dłoń – wasze życzenia, przyjrzyjcie się im z uśmiechem i od-suńcie to od siebie mówiąc: “No tak, to nie o to chodzi, lecz ja chcę! I uczynię wszystko, co możliwe, aby stało się tak, jak chcę!“. Takie ćwiczenie dostarczy wam siły i równowagi. Pozwoli zatem na zasilenie “ożywczą wodą” źródeł waszego poznania, wa-szych potrzeb, życzeń i waszej woli, użyźni je i spowoduje, że zaczną płynąć.

Wraz ze spełnieniem życzeń pojawiają się zadania. Niebo może bowiem zesłać wam wymarzonego partnera życiowego, alepotem będzie chciało, by to partnerstwo było utrzymane, troskliwie pielęgnowane, kultywowane i doprowadzone do rozkwitu.A wygrany milion trzeba będzie dobrze ulokować i właściwie nim rozporządzać, bo inaczej może się w końcu okazać, że “cołatwo przyszło, to łatwo poszło”. Jeśli wszystko dobrze się układa, to dlatego, że człowiek dorobił się w codziennym trudzie.Czynił ze swej strony co mógł, a resztę otrzymał od niebios.

Znacie piękne przysłowie: “Chroń się przed życzeniami, bo mogą się spełnić”. Gdy niebo spełniło jakieś wasze życzenie, toten niebieski podarunek stał się waszym zadaniem. Większość ludzi nie zastanawia się nawet, w jaki sposób powinni potem ob-chodzić się z tym zadaniem i ile pracy będzie to ich kosztowało. Niektórzy nigdy się nie dowiedzą, co mieliby do zrobienia,

37

gdyby ich życzenie zostało spełnione. Lepiej więc ostrożnie obchodzić się z życzeniami i najpierw postawić sobie pytanie:“Czy rzeczywiście chcę tym wszystkim rozporządzać?”. W ten sposób stajecie się trochę skromniejsi. To jest podobnie, jakz ciastem ze śmietaną, którego bardzo się nam chce. Lecz, gdy już je otrzymamy i zjemy, musimy je strawić, a potem może ononam obciążyć żołądek albo powiększyć nasze biodra.

Nie ma słowa “musieć”Słowo “chcieć” źle się znosi ze słowem “musieć”. Słowo “musieć” powinno być zarezerwowane dla przypadków, w których

zniewalająca logika nie dopuszcza żadnego innego rozwiązania. Występuje ono w matematyce oraz w prawach natury, w któ-rych w określonych okolicznościach po prostu nie może być inaczej. Cuda zdarzają się tak rzadko, że można je nawet w tejchwili zlekceważyć. Najlepiej jest mówić “musiałbym” zamiast “muszę”, a w pozostałych przypadkach lepiej używać innychwyrazów zamiast “muszę”. Najlepiej wykreślcie wyraz “musieć” z waszego zasobu słów.

Wiem, że łatwiej to powiedzieć, niż uczynić, ponieważ słowo “musieć” stało się waszym przyzwyczajeniem, a nawet traktu-jecie je czasami jako honor. Niebo spogląda na to z mieszaniną rozbawienia i zatroskania. Kto bardzo dużo musi, ma pełen ka-lendarz terminów, wiele zobowiązań i jest uwikłany w liczne konieczności, ten jest szczególnie ważny. Im bardziej “musi”, tymjest ważniejszy, posiadający więcej władzy i wpływów. Bardzo chętnie pielęgnuje się taki image, gdyż inni zwracają się z uzna-niem do kogoś, kto tak wiele musi. W rzeczywistości jest to człowiek najbiedniejszy ze wszystkich, który prawdopodobnie nadłuższą metę najmniej osiągnie.

Tylko nieliczni pojmują, że wolnością daje się żyć na co dzień. Nikt nie “musi” z tego powodu przewracać całego życia dogóry nogami. Wystarczy rozpocząć od rzeczy małych i w pierwszej kolejności skreślić słowo “musieć”.

Na początku będzie wam się to wydawało niezwykłe, gdy zapytacie siebie z samego rana: “Co chciałbym uczynić tegodnia?”, a wasz głos wewnętrzny odpowie natychmiast: “Co ma znaczyć to “chcieć”, ty musisz! Teraz musisz iść do pracy, dziśmusisz opracować te papiery, zadzwonić do tej i tamtej osoby, musisz być punktualny, musisz to, musisz tamto!”. Taka sytuacjaspycha was do pozycji niegodnej człowieka. Wy nie musicie niczego. Moglibyście nie wziąć w czymś udziału, nie pójść do pra-cy, złożyć wypowiedzenie, zamieszkać pod mostem albo spakować walizkę i wywędrować, wszystko jest możliwe.

Jeżeli tego nie uczynicie i jednak pójdziecie do pracy, to tylko dlatego, że tego chcecie, macie ku temu wystarczające powo-dy, bo tak jest rozsądnie. Prawdopodobnie dzięki swojej pracy możecie zabezpieczyć określone potrzeby – pieniądze, bezpie-czeństwo, określone miejsce w hierarchii społecznej, uznanie, sukces, to wszystko, co uważacie za potrzebne. Może pracujeciedla zabicia czasu, bo nie macie nic lepszego do roboty, więc róbcie to tak po prostu. A może praca pozwala wam oddalić się oddomu albo od określonych ludzi, których nie macie ochoty oglądać przez cały dzień. Wykreślcie proszę słowo “musieć”, ononie jest was godne.

O przepraszam, do większości rzeczy, które czynię, jestem zobowiązany. Nie muszę wprawdzie wywiązywać się z tych zobo-wiązań, ale miałbym wtedy o wiele gorszą alternatywę.

No właśnie! W takim razie chcesz tego, co w danej sytuacji jest rozsądniejsze, z własnego wyboru. Nie rób zatem z siebiesamego ofiary jakichś zobowiązań. To jest wybór, którego nie chcesz. Niektórzy chcą tego, inni nie. Nie jesteś kozłem ofiar-nym, którego zaprowadzono na rzeź. Działasz na podstawie wolnego wyboru, gdyż masz ku temu wystarczające powody, po-dobnie jak w sytuacji, gdyby trzeba by było poddać się operacji. Wówczas znalazłby się wystarczający powód, żeby się z tympogodzić, mimo że liczyłbyś się z bólem, niebezpieczeństwem, że wydałbyś pieniądze, byłoby ci nieprzyjemnie, że zniweczy-łoby to twoje plany. Chodziłoby przecież o twoją pozycję.

Jak można to rozgraniczyć? Weźmy np. taki ekstremalny przypadek: Jakiś przestępca przystawia mi pistolet i żąda “Pienią-dze albo życie!” mam wtedy wystarczająco dobry powód, aby wydać pieniądze. Czy jest to dobrowolne?

Naturalnie w takiej sytuacji twoja wolność jest ograniczona, lecz ty sam masz jeszcze pewne możliwości działanie, jeśli siętemu uważnie przyjrzysz. Mógłbyś – jeśli masz mocne nerwy – uciekać albo zaatakować, albo zadecydować: “Moje pieniądzesą dla mnie ważniejsze ponad wszystko. Zatrzymam je”. Mógłbyś również powiedzieć: “Bierz pieniądze, dołożę ci jeszcze czekin blanco. Możesz opróżnić moje konto, jeśli uczyni cię to szczęśliwym”. Naturalnie napastnikowi chodzi o to, żeby pozbawićcię twojej wolności, gdyż czuje się za to odpowiedzialny. Ty jednak zostajesz doprowadzony do tego, by w tej sytuacji odkryćswoją wewnętrzną wolność.

To, że ktoś tylko dlatego poddaje się koniecznościom życiowym, bo musi albo je akceptuje, gdyż jest przekonany o słusznościpowodów i uznaje je za rozsądne, nie stanowi w rezultacie żadnej różnicy?

W rezultacie nie, lecz w jego duchowej pozycji, suwerenności, równowadze, sile wewnętrznej niezależności, gdyż w każdejchwili możecie postawić pytanie, co jest właściwie konieczne, a co być może nie. Wszystko, do czego nie jesteście zmuszeni,lecz co dobrowolnie na siebie przyjmujecie, przynosi zasadniczo więcej szczęścia i godności ludzkiej. Jeśli mówicie: “Czynięto z dobrych pobudek wewnętrznych, a więc chcę tego” – to wówczas macie inne poczucie niezależności i wolności, a co zatym idzie – poczucie szczęśliwszego życia.

Słowo “musieć” ma bardzo nieprzyjemne właściwości:

38

Po pierwsze – czyni z was dobrze funkcjonujący, bezwolny obiekt, przedmiot. Niektórzy przypisują temu słowu wszelkiemożliwe funkcje – nawet kochanie: “Muszę się teraz ożenić, bo inaczej może być za późno”. Albo: “Muszę wyjść za mąż, bowszystkie to robią w tym wieku”. Albo; “Muszę zrobić karierę, bo to jest teraz w modzie”. Słowo “musieć” ma tendencję do.rozprzestrzeniania się po całym waszym życiu, aż w końcu pozostaje wam wszystko musieć. Musicie wyjechać na urlop, odpo-czywać, a jeszcze do tego musicie cieszyć się z tego i znajdować w tym przyjemność.

Po drugie – słowo “musieć” wywiera bardzo nieprzyjemny nacisk na wasze życie uczuciowe, gdyż złości was to, że coś mu-sicie. Wówczas dajcie się olśnić myśli: “Złoszczę się, bo chcę się złościć, nawet jeszcze całą godzinę albo nawet cały dzień”.Gdy spostrzeżecie, że tak naprawdę nic nie musicie, ogarnie was inne poczucie wolności w stosunku do waszych uczuć.

Po trzecie – słowo “musieć” służy niewiarygodności. Mówicie np. tak skromnie i po prostu: “Muszę już iść”. Dlaczego? Cozastępuje to słowo “muszę”? Na pewno nie konieczność, ani też żaden logiczny skutek. Wy chcecie teraz iść. Chętnie już byścieposzli. Może chcielibyście powiedzieć, że już dawno chcieliście wyjść, że już za długo, jak na wasze wyczucie, zostaliście.Chcecie za to przeprosić, że już wychodzicie. To mogą być powody związane z uprzejmością. Bądźcie jednak tego pewni: niechcecie powiedzieć prawdy, że wam się już tu nie podoba i chcecie zrzucić odpowiedzialność na słówko “musieć.”

Po czwarte – słowo “musieć” nie czyni was prawdziwie szczęśliwymi, ponieważ być szczęśliwym wymaga od was, abyścieto, co robicie, czynili dobrowolnie. A tego, co musicie nie czynicie z własnej woli, bo “musieć” zamykać drzwi przed dobro-wolnością. Nawet w takich sytuacjach, gdy poddajecie się surowym regułom – jak mnisi zakonu o ostrym rygorze, którzy nierozmawiają, nie przyjmują wizyt, nie opuszczają swoich cel – słowo “musieć” jest nie na miejscu, albowiem zdecydowaliściesię na taki stan rzeczy i dobrowolnie go na siebie przyjęliście.

Małe dzieci prawie nie używają słowa “musieć” – one chcą czegoś lub nie. Przez ich “nie chcę” często można uzyskać to, że10 minut później zrobią, co jest konieczne, z własnej woli.

To jest słuszne. Jednak potem, w tzw. procesie wychowawczym, skutecznie są od tego odzwyczajane i uczą się “musieć”.Muszą być posłuszne i są do tego przy pomocy nagród i kar trenowane; bywa, że się sprzeciwiają, ale to zależy od ich dumy. Je-śli w dzieciach mieszka silne poczucie dumy, uchodzą one za nieposłuszne istoty, które będą żyły wg maksymy: “Czynię to, cochcę, zrobię też to, co jest rozsądne, uwzględnię to, ale wprowadzę w życie wtedy, gdy będę chciał”. Potem po 10 minutach da-ją tego dowód. W tej dziecięcej dumie widoczne są wielce obiecujące skłonności, które nie powinny was oburzać, lecz cieszyć.Nie mówcie zatem dziecku; “Musisz teraz posprzątać i iść do łóżka”, lecz “Teraz posprzątasz i pójdziesz do łóżka” tak, jakby-ście już przewidywali jego czynność. Ta mała modyfikacja językowa pozostawi dziecku więcej swobody dla podjęcia decyzjii ułatwi mu posłuszeństwo.

Oczywiście w świecie dorosłych byłoby całkowicie bezsensowne zatrzymanie pojazdu nie przy czerwonym świetle, leczprzy zielonym. Przestrzegacie przepisów prawnych, gdyż w gruncie rzeczy jest to rozsądne, bo dla przykładu światła ulicznepomagają w uporządkowaniu ruchu ulicznego i zapewnieniu bezpieczeństwa. Jeśli zatrzymujecie się na czerwonym świetle, tonie dlatego, że musicie, lecz chcecie. W tym względzie prawdziwe jest zdanie: ,;Wolność jest zrozumieniem konieczności”.

Konieczność zatrzymywania się na czerwonym świetle najczęściej nie stanowi żadnego problemu, ale są inne konieczności,które was złoszczą. Jak radzicie sobie ze złością? Czy pytacie siebie: “Czy muszę?” – Nie, chcę się odzwyczaić od słowa “mu-sieć”. “Czy chcę? Z jakiego powodu będzie to dla mnie dobre? Jak długo jeszcze chcę? A co nastąpi potem”? Gdy już się złości-cie, wykorzystajcie tę złość na stwierdzenie: “Potem poczuję się naprawdę dobrze i lekko, wszystkie burze i ciemności odejdąi znowu zaświeci słońce”. Tak więc, po złości nastąpi uśmiech, radość i światłość.

Być może kipi w was wściekłość powoli, wtedy cały dzień będzie przepełniony na pół brzmiącą mroczną złością, ponieważbyliście źli od rana, ciągnie się ten nastrój do wieczora.

Złość może was doprowadzić również do działania. “Koniec z tym, teraz coś się zmieni, nie mogę dalej tak robić”. To dzia-łanie może mieć jakieś znaczenie, które wychodzi poza wasze ramy: “Przecież może być inaczej, chcę wejść w kontakt z inny-mi, którzy podobnie odczuwają złość i w grupie podjąć jakieś wspólne działanie”. Złość może was doprowadzić do jakiegośrozwiązania, np. “Codziennie denerwuję się powodu korków. Nie mogę wprawdzie tego zmienić, ale spróbuję to obejść. Oddzisiaj będę jeździć metrem albo pójdę pieszo. Mogę też wcześniej wyjechać do biura, zanim korki zaczną się tworzyć, a śnia-danie zjem w kawiarni”.

Krótko mówiąc – waszym problemem jest, co poczniecie z tym, co potencjalnie musicie? Dopiero wtedy będzie to dla wasjasne i możliwe do zrobienia, gdy przestaniecie musieć, a zaczniecie chcieć. Jesteście istotami chcącymi. Powinniście touwzględnić, czuć, przeżywać, uświadamiać sobie od rana do wieczora: Człowiek może chcieć, wolno mu chcieć, powinienchcieć.

Wieczorem podsumujcie dzień, zastanawiając się, co was dziś złościło. Zanotujcie sobie te wydarzenia – czy to była rozmo-wa telefoniczna, spotkanie, słowo, gest czy ton głosu innej osoby, czy niezręczność waszej reakcji, czy coś innego. Do tego do-piszcie, w jaki sposób reagowaliście w gniewie: przygryzaliście wargi, rwaliście sobie włosy z głowy, jedliście czekoladę, wpa-daliście w zły humor – na jak długo? Czy swoją złość wyładowywaliście na współpracownikach, czy na rodzinie? Na koniecodnotujcie sobie następujące pytania: Co mógłbym robić zamiast tego? Może mógłbym np. powiedzieć coś zabawnego albo

39

wyjść na świeże powietrze, odwiedzić sąsiadów, przeczytać coś wesołego, włączyć muzykę? Jeśli będziecie powtarzać regularnie to ćwiczenie, z czasem będzie wam się coraz częściej udawało zastosować zdobyte do-

świadczenia w teraźniejszym działaniu: “To już potrafię, bo już to kiedyś przeżywałem”. W ten sposób nauczycie się, jak niedać się porwać złości albo przynajmniej jak ją ograniczać i nią kierować. Nie “musicie” się gniewać, nie “musicie” wpadaćw zły humor, a już w ogóle nie “musicie” dawać odczuć innym, że jesteście źli.

“Mieć powinność” oznacza “pamiętać”Przetestujcie waszą wolę w odniesieniu do tego, czy mieści się ona w ramach waszych powinności Nie musicie się trzymać

tych ograniczeń, ale powinniście. Występuje tu bowiem pewna różnica. Miałoby to takie samo znaczenie, gdyby “nie powinie-neś” oznaczało tyle, co “nie wolno ci, to jest zabronione”. Różnica między zdaniami “nie powinieneś kraść”/”nie kradnij’’/i “zabrania się kraść” polega na tym, że to pierwsze apeluje do sumienia i respektuje wolność, to drugie natomiast jest wyrazemautorytetu zewnętrznego. “Zabraniam ci tego” – mówi ojciec do dziecka i to w dodatku z uniesionym palcem wskazującym, cojest najczęściej związane z groźbą kary. Natomiast “nie powinieneś” ma raczej charakter pewnej bardzo pilnej prośby, apelujeono do wewnętrznych uczuć, chce obudzić sumienie. Oznacza więc to samo, co zdanie “Przypomnij sobie, kim jesteś i nie bę-dzie ci z tym dobrze, jeśli uczynisz coś przeciwko prawom stworzenia.

“Nie powinieneś zabijać”/”nie zabijaj” oznacza “Pamiętaj, kim jesteś, czy zabijanie ci przystoi?”. Pamiętaj, że jesteś dzie-łem Ojca, stworzonym na Jego obraz i podobieństwo. Pamiętaj, skąd pochodzisz i odpowiednio do tego się zachowuj. Stądw języku nieba nie ma “musisz” ani “zabrania się tobie”, lecz jest “nie powinieneś”.

Nie zastępujcie zbyt łatwo słowa “powinienem” przez “powinienem był”, gdyż ma ono charakter nieco przepraszający, jak-by się chciało powiedzieć: “Ach, Boże, ja chciałem przecież to i tamto zrobić!” W słowie “mieć powinność” słyszycie nato-miast wezwanie do pamiętania, z którego wypływa siła waszej woli. Ćwiczcie to na drobnych rzeczach, wówczas sens waszegoteraźniejszego działania stanie się bezpośrednio przeżytym doświadczeniem.

“Kochaj i czyń, co chcesz” Święty Augustyn zawarł pozostawiający wolny wybór i apelujący do sumienia charakter powinności w pięknej sentencji:

“Kochaj i czyń, co chcesz” (ama et fac quo vis), gdyż dopiero wtedy będziesz czynić to, co jest zawarte w słowie “mieć powin-ność”. Trzymaj się tego, co chcesz przenieść z nieba na ziemię, nie rezygnuj, choćby nie wiem jak bardzo próbowano ci prze-szkodzić, doprowadzić cię do zwątpienia i rezygnacji. Czyń wówczas to, co uważasz za właściwe, a więc to, co chcesz, gdyżnie możesz się mylić. Wtedy wyrastasz z samowoli.

Dopóki kochasz, możesz czynić, co tylko chcesz, albowiem pochodzi to z właściwego źródła, wynika z właściwej postawywewnętrznej, bo “Duch jest w was obecny” i wasze działanie pozostaje właściwe, a to jest również po myśli nieba. Słowo “mi-łość” nie jest tu traktowane wyłącznie jako miłość do nieba, lecz również jako miłość do ludzi i istot żywych oraz jako głębokamiłość do tego jedynego, szczególnie kochanego człowieka. Nie oznacza to naturalnie, iż zakochany nie powinien się opano-wać, lecz raczej: Prawdziwie kochającemu wolno czynić to, co chciałby, a będzie to właściwe.

Czym jest miłość, wiecie na podstawie intuicji – z dzieciństwa, na podstawie przyjaźni, udanego partnerstwa. Nie ma po-trzeby intelektualnego zgłębiania tego pojęcia, to się zresztą nie uda, gdyż to słowo jest zbyt wielkie, podobnie jak “sens, czasczy niebo”. Możecie się ewentualnie stopniowo zbliżyć do jego zgłębienia i uzyskać w nie pewien wgląd. Pytanie o sens działa-nia jest również pytaniem o radość życia. Stoi bowiem za nim nie człowiek wiedzy, wspaniały intelektualista, oczytany i znają-cy wiele cytatów, lecz człowiek cieszący się życiem, który czuje się na świecie, jak ryba w wodzie, który kocha całe stworzenie,chętnie żyje i pozwala żyć innym. Ktoś – kto z pełnym humoru i ufności uśmiechem przygląda się otaczającym go wydarze-niom i troskliwie bierze w nich udział.

Teraźniejszość jest niemiarodajna dla poznania sensu. Chodzi bowiem o to, abyście znaleźli właściwą postawę życiową, któ-ra pozwoli wam na sensowne działanie, nawet wtedy, gdy nie będzie wiadomo, jakie skutki będą miały wasze czyny.

Pytania Wyobraziłem sobie problem jako żywą istotę. Przybrał on postać karcianego króla. Skąd mam wiedzieć, czy nie dałem się

zwieść mojej własnej wyobraźni?Jeśli spoglądając wstecz stwierdzisz, iż postać, którą sobie wyobraziłeś, trafnie charakteryzuje ten problem, możesz mieć zaufa-

nie do swoich wyobrażeń. Taka umiejętność wynika z doświadczenia człowieka, podobnie jak z doświadczenia jubilera wynikafakt, iż z czasem coraz łatwiej rozróżnia prawdziwe złoto od fałszywego. Rada, aby problemy przedstawiać sobie jako ludzkie po-stacie, pomoże ci nawiązać z nimi dialog. W ten sposób może się wyjaśnić wiele przyczyn związanych z problemem oraz znaleźćsposób na jego rozwiązanie. Możesz sobie to odnotować w dzienniku, aby później jeszcze raz całą sprawę rozważyć.

Problem, o który tu chodzi, dotyczył mnie jako kobiety zamężnej. Widziałam jednak inną istotę, która tak samo się wypowia-dała. Czy to jest normalne?

40

Jest to nie tylko normalne, lecz nawet całkiem istotne doświadczenie. Dwoje różnych ludzi będzie spoglądało na ten samproblem zupełnie inaczej, gdyż każde życie jest jedynym w swoim rodzaju. Ludzi spotykają sprawy o różnym stopniu trudno-ści, które są zwykle dopasowane do ich struktury wewnętrznej i możliwości spojrzenia na nie z różnych punktów widzenia – ja-ko mężczyzny, kobiety, jako sąsiada, towarzysza życia, jako przyjaciela albo jako dziecka. Zawsze jest to problem osobisty, dla-tego znalezienie jego rozwiązania także będzie indywidualne.

Oznacza to zatem, iż nie ma żadnych uniwersalnych propozycji rozwiązań, gdyż dobra rada dla jednej osoby nie musi ozna-czać równie dobrego rozwiązania dla innej. Jest wprawdzie kilka ogólnych reguł typu: Jeśli zauważysz u siebie pierwsze obja-wy przeziębienia, powinieneś czynić to i to. Lecz ostatecznie każdy stosuje własne, wcześniej sprawdzone sposoby. Każdy pro-blem może okazać się dla różnych ludzi w różnym stopniu skomplikowany, mieć różne twarze, różne płaszczyzny, różne aspek-ty. Jeśli zetknie się z nim pięć osób, to powstanie tyle samo wersji jego rozwiązania. Dla niektórych z nich może to w ogóle niestanowić żadnej trudności. Nie doszukujcie się w problemach jakiegoś generalnego sensu, gdyż nie o to chodzi przy rozważa-niach nad teraźniejszością. O wiele istotniejsze będzie tu wasze indywidualne, pełne sensownego zastanowienia się zachowa-nie.

Postępujcie według kryteriów, które zostały tu omówione, wówczas nie może zdarzyć się wiele złego, gdyż będzie waschronić aura celowego życia, a czy to, co was spotkało miało sens, będziecie mogli spostrzec dopiero po fakcie.

Czy, jeżeli ktoś zdołał uwolnić się od słowa “musieć” i działa z wolnego wyboru, przyciągnie w ten sposób sukces? Czyw ogóle jest coś takiego jak magnetyzm? Jeśli tak, to co się nawzajem przyciąga, a co się odpycha?

Oczywiście jest i to właśnie czyni używanie słowa “musieć” tak problematycznym. Uwarunkowania wewnętrzne przyciąga-ją podobieństwa w życiu zewnętrznym. Kto posiada spokój wewnętrzny, ten przyciąga również spokój zewnętrzny, a wewnętrz-na i zewnętrzna wolność, godność, radość, szczerość, życzliwość, miłość i wielkość przyciągają się. Faktycznie istnieje magne-tyzm spraw mających ten sam punkt odniesienia i to oczywiście oznacza również, że jeśli ktoś ma jakiś problem wewnętrzny, tościągnie na siebie inną zewnętrzną trudność.

Czy przyciągają się także przeciwieństwa? Tak, w istocie. Dobro, które czynisz, ma nie tylko wielką siłę przyciągania dobra, lecz niestety również złości ciemne siły

i miesza im szyki, tym samym je więc przyciąga, gdyż chcą one zwalczać dobro. Jeśli np. zrezygnujesz z używania słowa “musieć”, staniesz się łatwo dostępnym źródłem ludzkiej wolności nie tylko dla sa-

mego siebie, innych ludzi i stworzeń wokół, lecz również dla złych mocy. Można to porównać do sytuacji, gdy jakiś święty,chcąc zaspokoić pragnienie zastuka w kamień i powie “Chcę pić”, a z kamienia wytryśnie woda, tak i ty, żyjąc godnie, stajeszsię podobnym źródłem, z którego mogą czerpać wszyscy spragnieni wolności. To złości ciemne siły, gdyż ty nie tylko czyniszkrok ku swojemu dobru, lecz pomagasz w tym innym. Takie postępowanie wzmacnia siłę oddziaływania dobra, dlatego złe mo-ce będą czyniły wszystko, aby temu przeszkodzić.

Co się stanie, jeśli jakiś człowiek nie wykorzysta swoich zdolności, swego prawa i obowiązku do czynienia użytku ze słowa“chcieć”?

Wtedy aniołowie przejmą, jak to tylko będzie możliwe, zamierzenia, które zostały podjęte przed inkarnacją i będą próbowa-li przynajmniej częściowo je urzeczywistnić. Wyobraźmy sobie np. sytuację, że ktoś chciałby się uczyć, dochować wiernościw zawartym związku, właściwie wykorzystać sukces i bogactwo albo wręcz odwrotnie – żyć w biedzie, jednak bez utraty wła-snej godności. Takie zamierzenia mają określone powody i swój sens, bo pozostają w związku z wcześniejszym życiem, leczzostały przez duszę podczas inkarnacji całkowicie zapomniane i nie ma ona do nich dostępu, gdyż nie może cofnąć się do swo-ich postanowień, powziętych przed urodzeniem.

Aniołowie wówczas mają za zadanie przeprowadzić sprawę tak, aby zapomniany temat znów ożywić, a człowiek, którego todotyczy, idzie niejako po omacku przez życie, właściwie nie rozumiejąc z jakiego powodu to wszystko czyni.

Załóżmy, że ów człowiek wpada na pomysł, aby postawić sobie pytanie o sens życia, wtedy zgłębia mniej lub bardziej świa-domie zamierzenia, które powziął przed swoją inkarnacją albo nadaje swemu życiu całkiem nowy sens. W obydwu przypad-kach mają aniołowie tylko pozorny obraz człowieka i mogą wtedy doprowadzić do innego zrządzenia losu. On pragnie czegoś!To ogromnie ułatwia niebu zadanie i napełnia je wielką radością – zarówno aniołów, jak i innych, którzy im pomagają, czyliświętych i patronów imion. Dzięki temu takie życie zyskuje o wiele jaśniejszy i bardziej rozpoznawalny sens.

Załóżmy, że człowiek podejmuje szkodliwą decyzję, na niekorzyść dobra, ku nienawiści i przemocy. Jak zachowają się w ta-kiej sytuacji aniołowie?

Gdy nakłada się na siebie coraz więcej ziemskich uwarunkowań, wykrystalizowują się wówczas ciemne moce, a dusze, któ-re łatwo tracą duchową równowagę i wahają się, dają się łatwo zwabić negatywnym siłom, uwikłać się w problem i w ten spo-sób spirala nakręca się coraz szybciej.

Mimo to jasne siły towarzyszą człowiekowi dalej, gdyż one nigdy nie opuszczają ludzi! Czynią to jednak z najwyższym nie-pokojem i wewnętrznym wzburzeniem, ale nie wspierają jego zamierzeń, bo zrobi to ktoś inny. Dobre moce stawiają sobie py-

41

tanie: “Jak możemy go odwieść od tej sprawy albo przynajmniej przyhamować jego działania?”. Następnie poszukają okazji dozainspirowania go i skierowania jego uwagi w inną stronę. Postawią na jego drodze ludzi, którzy inaczej go nastawią, zwrócąuwagę na niebezpieczeństwa, będą ostrzegać i doradzać. Stworzą uwarunkowania, które pomogą go nawrócić na drogę prawai pokoju, a przede wszystkim zrezygnują z jakiejkolwiek formy gwałtu i przemocy. Jest to jednak długotrwała i żmudna praca,wymagająca wiele cierpliwości i siły.

Aniołowie towarzyszą wam nieustannie i nie powiedzą sobie: “Zostawmy go, niech robi swoje, poczekamy, aż się nawrócialbo się potknie”, lecz nie ustają w opiece nad wami.

Jeśli to nie zaowocuje żadną zmianą, pozwalają aniołowie wpaść człowiekowi w tarapaty, które są jednak rodzajem terapii.Takie nieprzyjemne sytuacje nie powinny być jednak utożsamiane z działaniem złych mocy. Bowiem jeśli nawet jakiś pomocnymedykament gorzko smakuje, nie oznacza to, że jest zły. Również w sferze dobra zdarzają się okresy wielkiej surowości orazpełne dużego nacisku wypowiedzi. Czasem to, co wydaje wam się nieprzyjemne, może okazać się bardzo pomocne.

Ból np. nie jest sam w sobie czymś negatywnym, ma on bowiem pewną funkcję, mianowicie zwraca na coś uwagę, uświada-mia, dystansuje do czegoś. Wasze ciało jest w swoim normalnym stanie bezbolesne, dopiero kiedy was boli jakiś organ, uświa-damiacie sobie jego istnienie. Zwracacie uwagę na to obce dla was doświadczenie, które nie dość, że cichcem wkradło sięw sferę waszych doznań, to jeszcze w bardzo nieprzyjemny sposób daje o sobie znać. Zaczniecie wówczas w pierwszej kolejno-ści leczyć przyczyny – goić ranę czy wyrywać ząb. Jeśli nie ukoi to waszego cierpienia, możecie zażyć środki przeciwbólowe.Gdy jednak boli dalej, trzeba postawić sobie pytanie, czy można temu zaradzić przy pomocy jakichś wartości wewnętrznych.

Ból może doprowadzić was do zgorzknienia, zwątpienia i załamania, ale może też stać się okazją do zebrania odpowiedniejwiedzy, do stania się bardziej dojrzałym, podjęcia się naprawy własnych błędów i osiągnięcia harmonii wewnętrznej. Tak więcból, będąc czymś nieprzyjemnie rzucającym się w oczy, może was doprowadzić do jasności lub ciemności tego świata. Jeśliktoś wybierze ciemność, popadnie w nie dające się zauważyć problemy natury wewnętrznej. Sumienie człowieka można w cią-gu jego drogi życiowej zagłuszyć, ale ono i tak pozostanie i obudzi się w momencie śmierci albo po śmierci. Jeżeli cynikowiwiodło się dobrze w życiu, skutki jego czynów mogą być później tym bardziej nieprzyjemne. Decyzji podjętej z podszeptuciemnych sił można w konsekwencji nadać pozytywny sens, jeśli nie od razu, to na dłuższą metę. Nad tym właśnie pracująaniołowie.

Nie zawsze z powodu niewłaściwych decyzji popadamy w kryzysy życiowe, lecz z przyczyn, które mają swoje źródło w wyda-rzeniach zewnętrznych i wydają się komuś nimi dotkniętemu katastrofą, lecz po jakimś czasie okazują się mieć działanie uzdra-wiające. Czy można w takim wypadku zakładać, że stało się to właśnie za zrządzeniem nieba?

Niekoniecznie, gdyż mogło być i tak, iż właśnie wręcz przeciwnie – niebiosa próbowały wszystkiego, by te wydarzenia odwas odsunąć i zaoszczędzić wam przeżywania kryzysu. Jeżeli te wysiłki spełzły na niczym, to właśnie jasne niebiańskie siływykorzystają to zdarzenie, by jego konsekwencjom nadać sens pozytywny.

W pierwszej fazie kryzys może być czymś z gruntu negatywnym, nawet gdy jest przeżywany jako coś niezwykle negatyw-nego. Kryzysy życiowe, które was dotykają, są przejściowe jak niepogoda – zawsze kiedyś się kończą. Jeśli sobie to uświado-micie, może to wam pomóc w poznaniu siebie i naprawieniu błędów, a w konsekwencji nauczyć was, jak żyć w zgodzie z sa-mym sobą. To właśnie odróżnia kryzys od pokusy. W pokusie chodzi o to, aby was zdemoralizować i wprowadzić w świat in-nych wartości. Powoduje ona, że tracicie harmonię wewnętrzną i stajecie się sobie obcy. Początkowo jest ona czymś przyjem-nym, zachęcającym, posiadającym łagodną tonalność. Niewiele od was wymaga, a wspiera raczej wasze słabości, np. bezwol-ność, niedbalstwo, niewierność, lenistwo, niewiarygodność. To wszystko staje się dla was nagle normalne, jakby nie byłow tym nic złego. Pokusa nęci was do małych słabostek, które początkowo ukrywacie, ale gdy się nawarstwią i spiętrzą, urastajądo rangi problemu z bardzo nieprzyjemnymi konsekwencjami. Wówczas następuje kryzys, który rozsądnie przeżyty, może wasdoprowadzić do jasności: osiągniecie wewnętrzną harmonię, czyli będziecie żyć w zgodzie z potrzebami waszej duszy, co bę-dzie odpowiadało oczekiwaniom mieszkającej w was Trójcy Świętej. Kryzys życiowy jest zatem wielką szansą, o wykorzysta-nie której będą ze wszystkich swoich sił i możliwości zabiegać aniołowie.

Co to znaczy, “żyć w harmonii z samym sobą”?Żyć w harmonii z samym sobą oznacza: Chcesz tego rzeczywiście? Czy wywołuje to w tobie pozytywne odczucia? Czy ist-

nieją wystarczające powody, żeby to potwierdzić? A może chcesz tego, gdyż powiedziano ci, że powiniend tego chcieć, bo takijest zwyczaj i inni czynią tak samo, a może wypada tak postąpić przynajmniej jako kobiecie albo jako mężczyźnie, a może taksię postępuje w twoim wieku czy na twoim stanowisku?

Słyszeliśmy, że aniołowie wspierają to, do czego dążymy, jeśli jest to zgodne z zasadami Stwórcy. Jednak, gdy nam się to mi-mo wszystko nie udaje, czy można wówczas przypuszczać, że aniołowie zawiedli, ponieważ najwyższe instancje hierarchii nie-bieskich uznały co innego za sensowne?

Takie wyobrażenie o niewłaściwym zarządzaniu jest typowo ludzkie: Czy mroczne siły miałyby wyobrażenie przeciwne dosił niebieskich? Gdy więc jakiś anioł zostaje odwołany przez wyższą instancję, Archanioł mówi: “Niech tak zostanie”, a Anioł

42

Słoneczny powie: “Tak nie powinno być”. Czegoś takiego nie ma w niebie. Aniołowie działają zawsze w porozumieniu i z po-lecenia Trójcy Świętej i to na wszystkich płaszczyznach. Inaczej byłoby to dla was ludzi nadzwyczaj nieprzyjemne, bo byliby-ście sterowani przez zbyt wiele rąk. W niebie nie ma konfliktów. Jest tam zupełnie inaczej. Wszystko odbywa się zawsze jedno-myślnie. To tylko wy ludzie jesteście przyzwyczajeni szukać kompromisu na najniższym poziomie. Wszystko jest przez wassprowadzane do najmniejszego wspólnego mianownika. W niebie jest inaczej, tam wszystko obejmuje konsensus!

Istnieje jednakowoż możliwość, że nasze pragnienia rozbijają się o interesy ciemnych sił i o wolność człowieka, którychpodszeptów słuchają. Na ludzkiej wolności może się również rozerwać, jak cienka materia, oddziaływanie sił dobra. Nie jest tojednak jednoznacznym złem, gdyż również wtedy istoty niebieskie potrafią sprawić, że wszystko obróci się ku dobremu.

Jeśli to także się nie powiedzie? Wtedy ponownie zostanie podjęta próba naprawienia zła. Kreatywność aniołów, ba kreatywność jednego tylko anioła wielo-

krotnie przewyższa to, co sobie możecie wyobrazić. Każdy z Aniołów Stróżów jest bardziej kreatywny niż jego podopieczny,a aniołowie przewodnicy nie zajmują się niczym innym, jak tylko nieustannym tworzeniem nowych możliwości.

Czy może się zdarzyć, że aniołowie coś wspierają, ale są przy tym małoduszni, ponieważ odnoszą wrażenie, że nie jest ideal-nie, lecz skoro już jest jak jest, to pomożemy?

Czegoś takiego jak małoduszność nie ma w niebie. Jednak aniołowie myślą nadzwyczaj praktycznie, nie w ten sposób – takalbo wcale nie. Przyglądają się oni, czy byłoby możliwe jakieś inne rozwiązanie i jak można by było twój zamiar zrealizowaćinaczej, nie zmieniając jego głównej idei. Są oni przy tym bardzo zręczni, to znaczy – działają nie tylko wprost, lecz niekiedyrównież elegancko, a czasem nawet ich myśli nie biegną prostymi ścieżkami.

Anioł Przewodnik czyni zawsze to, co jest po myśli całego nieba. Gdy widzi, że pragniecie czegoś, co może was zniechęcićdo realizacji celu, który został przez was wcześniej uzgodniony z Aniołem Słonecznym, uczyni to, co wy nazywacie na ziemi“strajkiem włoskim”. “No tak, pozwól mu to zrobić, my tego nie poprzemy”. Nie będzie on was sabotował, tego nie uczyni ża-den anioł, ale będzie milcząco wam towarzyszył i obserwował, czy zdoła wami pokierować tak, byście na nowo zorientowani,znaleźli waszą drogę. Nawet nie jesteście w stanie sobie wyobrazić, jakimi artystami są aniołowie, jacy potrafią być pomysłowi,twórczy i kreatywni – po to, aby ze wszystkiego, co zaprezentujecie współpracując z nimi albo działając przeciw nim, uczynićcoś sensownego.

Nie może jednak tak być, że wspierają was w jakiejś określonej sprawie Aniołowie Przewodnik, Słoneczny oraz Stróż,a wyższe instancje niebieskie mają zupełnie inne zamiary i tego nie popierają. To bardzo ludzki pomysł, że różne hierarchieświata duchowego chcą całkiem innych rzeczy. W niebie nie ma konfrontacji, nie odbywają się żadne pojednawcze rozmowy,nikt nie stawia ultimatum itp.

Niebo chce spełnić wasze pragnienia, ale również zależnie od okoliczności je skorygować. A jeśli to zostanie uniemożliwio-ne z woli innych sił, niebo próbuje uczynić wszystko, aby uzyskać jak najlepszy efekt. W rezultacie pozwala wam w lepszy spo-sób osiągnąć cel i doprowadzić do korzystnych wyników. Na tym właśnie polega cały kunszt nieba.

PRZYGOTOWANIE SENSU DLA PRZYSZŁOŚCI

Wstęp Możecie wprawdzie planować swoją przyszłość, ale nie możecie wiedzieć, co się wydarzy. Nie wiecie ani, na co wystarczy

wam sił i umiejętności, ani czy warunki polityczne i gospodarcze będą korzystne, ani w jaki sposób inni ludzie przekreślą waszeplany, ani co uknują złe duchy, by zawrócić was z waszej drogi i wpłynąć na innych ludzi. A więc w odniesieniu do przyszłościpytanie o sens życia można postawić tylko w ten sposób: Jak możecie ukształtować swoją przyszłość, aby niezależnie od powo-dzenia waszych planów mieć poczucie sensownego, dobrego i radosnego życia?

Pytanie to należy ponownie odnieść do chwili obecnej, ale z tą różnicą, że uwaga powinna się koncentrować przede wszyst-kim na długofalowych planach. Nie chodzi o znalezienie sensu w przyszłości, lecz o przygotowanie strategii dla przyszłego ży-cia.

Im dalej w przyszłość kierujecie swój wzrok, tym mniej “macie ją w garści”, i tym bardziej chodzi o to, aby ktoś was popro-wadził. Celem jest osiągnięcie harmonii pomiędzy waszymi własnymi chęciami a otwartością na niebiosa: planowaniema spontanicznością, niezależnością a pozwoleniem na kierowanie swoim życiem. Polega to na planowaniu kolejnych kroków,dzięki którym możecie urzeczywistnić swoje pomysły: przemyśleć czas i odpowiednie środki ku temu, jeśli to konieczne, stwo-rzyć jakąś wspólnotę lub przyłączyć się do już istniejącej. Jednocześnie cały czas pracujcie nad swoją spontanicznością, nadtym, aby być bardziej otwartym i móc improwizować. Jeżeli opanujecie te dwie umiejętności, będziecie w stanie sprostać zda-rzeniom czekającym na was w przyszłości. Jeśli zaniedbacie albo jedno albo drugie, stracicie ogromną część waszej żywioło-wości.

43

SamostanowienieBilans radości/obciążeń

Rozpocznijcie może od bilansu rzeczy radosnych i denerwujących w waszym rozkładzie dnia i zastanówcie się, jakich nie-przyjemności można uniknąć. Wszystko to, co macie, jest zawsze jednocześnie radością i obciążeniem. Jakie rzeczy niosą zesobą ile radości, a ile trudności? Na przykład stojące w hallu stare krzesło. Czy przeważa radość z możności oglądania go co-dziennie czy też niezadowolenie z powodu konieczności odkurzania go co tydzień? A biżuteria: czy mamy więcej radości z no-szenia jej od czasu do czasu czy też złość, że może zostać skradziona, że trzeba ją umieścić w skrytce bankowej, że trzeba na towydać pieniądze, że wobec tego nie będziecie jej w ogóle oglądać, że będziecie musieli odpowiedzieć na pytanie, kto ją odzie-dziczy i że może potem dojść do kłótni itd.

Jeżeli wyraźnie nie odczuwacie radości z danej rzeczy, trzeba się jej pozbyć – podarować komuś, sprzedać, oddać komuś dodyspozycji, także meble, ubrania, zabawki itd. Podobnie postąpcie ze zbędnymi czynnościami: dodatkowe zajęcie, zbieranieznaczków, podróże wakacyjne. Czy po rozważeniu wszystkich za i przeciw nie macie uczucia, że ulżyłoby wam, gdybyście siętego pozbyli? Pozbądźcie się wszystkiego, co wam przeszkadza, potraktujcie to z lekkim sercem.

W waszym bilansie rzeczy radosnych i nieprzyjemnych po stronie radości zapisać należy oczywiście nie tylko coś przyjem-nego, co się wam przytrafia, co nic nie kosztuje, także żadnego wysiłku i trudu. Bo także praca, która wymaga siły i czasu, nie-sie ze sobą radość, poza tym również spełnienie obowiązków, kontynuowanie tradycji, pomaganie innym ludziom, angażowa-nie się w ochronę środowiska, ratowanie zwierząt mogą sprawiać radość.

A z drugiej strony nie wszystko w waszym bilansie rzeczy radosnych i nieprzyjemnych, co wydaje się wam zbędne – np.rzeczy materialne, powiązania społeczne, zadania, aktywność w czasie wolnym itd. – należy zaliczyć do obciążeń. Wszystko toma swoje miejsce i przy okazji robienia przez was “wielkich porządków” niekoniecznie musi zostać wyrzucone, nawet, jeśli ra-dość z tych rzeczy jest tylko niewielka.

Bez zastanowienia nie zaliczajcie także nielubianych obowiązków do spraw nieprzyjemnych, lecz przyjrzyjcie się im, jakieniosą ze sobą korzyści. Musicie na przykład troszczyć się o waszych współpracowników lub bliskich i sądzicie: nie sprawi wamto radości. Zastanówcie się nad tym głębiej: dzięki waszym działaniom nawiązujecie kontakty z innymi, zapewniacie sobiechwałę, autorytet i pozycję społeczną, czynią was wartościowymi dla was samych i innych, rozwijają wasze mocne strony itd.

Nie zaliczajcie także np. miejsca pracy po prostu do rzeczy nieprzyjemnych, nawet jeżeli nawał obowiązków nie pozwalawam na rozwinięcie wszystkich waszych zdolności. Ma ono wszakże przede wszystkim zapewnić egzystencję wam i waszej ro-dzinie, określone bezpieczeństwo w społeczeństwie, poważanie, sukces a może nawet władzę. Ponadto jego celem jest równieżzapewnienie określonego przebiegu dnia.

Po stronie “obciążeń” zanotujcie codzienne nieprzyjemności i przykrości i postawcie sobie pytanie, czy możecie ich unik-nąć. Co już od rana nie pasuje do waszego rytmu dnia? W czym tkwią ciągłe problemy, trudności? Np. za dużo hałasu, zbyt ma-ło ruchu, za dużo tłuszczu, zbyt mało świeżych owoców, za dużo kontaktów z szefem, za dużo ludzi, zbyt mało czasu dla siebie,zbyt mało miłych przyjaciół? Jeśli zmiana dotychczasowego stanu rzeczy wymaga niezwykłych środków, zastanówcie się, cowolelibyście zrobić: dostosować się do tego, co robią inni czy do tego, co odpowiadałoby wam? Być może należycie do tychosób, które mówią: “Ja muszę robić to, co i jak wszyscy.” Też dobrze! Wtedy pasuje to do was

Zastanówcie się: Czego wymagacie od siebie i innych? Czy wymagacie zbyt wiele, czy nie wymagacie od siebie więcej, niżjesteście w stanie osiągnąć? Czasami możecie od siebie wymagać bardzo dużo i rezygnować ze snu, ale nie przez cały czas.A może jesteście zbyt mało wymagający – stawiacie sobie zbyt małe wymagania, niż jesteście w stanie je spełnić?

A jak traktujecie innych, np. współpracowników, partnera, dzieci? Stawiacie im zbyt wysokie czy zbyt niskie wymagania?Czy praca, której od nich wymagacie jest interesująca i urozmaicona? Czy służy ona samorealizacji, zabezpieczeniu przyszło-ści? Czy ryzyko mieści się w granicach możliwości danej osoby? Czy dajecie im wolną rękę w realizacji planów? Czy dajecieim wskazówki bez ciągłego kontrolowania?

Zbyt wysokie lub zbyt niskie wymagania wytrącają człowieka z równowagi. Powinniście unikać ich obu i starać się stawiaćwymagania odpowiadające możliwościom danej osoby. W przypadku krótkotrwałego nadmiernego obciążenia potrzebna jestprzeciwwaga: rozpieszczanie, miłość, urlop, “dodatki”. Stosowania taryfy ulgowej wobec siebie i innych nie powinno się rów-noważyć wykorzystując szczególne możliwości – są one wprawdzie zrozumiałe, ale niebiosa ich nie zalecają.

Jeżeli w trakcie bilansu dojdziecie później do wniosku, że nie chcecie zrezygnować z tych rzeczy, ideałem byłoby wszelakoosiągnięcie takiego stanu wewnętrznego, w którym bylibyście gotowi dokładnie z nich zrezygnować. Nie brakowałoby wam ni-czego, co jest częścią waszego ja; Wszystkie te rzeczy nie są wam niezbędne. W zasadzie nie potrzebujecie nic więcej pozamiejscem, w którym stoicie lub leżycie. Nie musicie wysnuwać aż tak daleko idących wniosków, lecz powinniście sobie kiedyśuświadomić następującą rzecz: Właściwie, kto lub co na świecie ma dla mnie znaczenie i jaką odgrywa w moim życiu rolę?Czy jest możliwe, że stawiam sobie lub innym zbyt wysokie wymagania?

Bilans radości i nieprzyjemności wymaga więc swego rodzaju subtelnych działań. Odpowiednio odnosi się to na przykładdo związków partnerskich, do stosunku rodzice-dzieci, do mieszkań i miejsc geograficznych, konstrukcji myślowych, politycz-

44

nego zaangażowania itd. Przede wszystkim zrezygnujcie z tych nadmiernych wymagań, które stawicie sami sobie. Wtedywszelkie obciążenia stracą swój ciężar, a wasz bilans radości i nieprzyjemności będzie w całości wyglądał o wiele lepiej.

Trzy święte dobra Wasz bilans możecie jeszcze bardziej rozbudować uświadamiając sobie, co znaczy, po pierwsze żyć, po drugie mieć świat

do dyspozycji, po trzecie być wolnym. Są to trzy święte dobra, które powinniście również tak traktować. Życie jest świętym do-brem, które powinniście wielce szanować. Mieć świat wokół siebie do dyspozycji – jakkolwiek go w danej chwili postrzegacie– jest też świętym dobrem. Możecie coś przedstawić, być, czynić; i zdziałać dzięki niemu, z nim, poprzez niego i w nim. Zostałwam dany w prezencie. Wasza wolność, wolna wola, by dokonywać wyboru, podejmować decyzję, robić coś lub czegoś zanie-chać, robić szybkie lub powolne, wielkie lub małe kroki jest również rzeczą świętą. Zgodnie z tym spoglądając teraz w przy-szłość powinniście sobie wyjaśnić następujące sprawy:

Po pierwsze: Czy macie uczucie, że wasze życie jest radosne, że poruszacie się spontanicznie jakby tańcząc? A może postę-pujecie według zarządzeń innych, nie macie własnej twarzy, można by was wymienić, zastąpić kimś innym, nie macie osobo-wości, indywidualności, nie chodzi o was, nie liczycie się, nikomu nie jest znane wasze imię, każdy dzień jest taki jak poprzed-ni, jesteście jakby lepiej lub gorzej funkcjonującymi częściami jakichś mechanizmów, życia ucieka gdzieś obok was? Czy wpa-trujecie się bezmyślnie w nadchodzące dni urlopu, w wymówienie stosunku pracy, w rentę, gdy zaczynacie myśleć, ponowniewracacie do życia? W jakim stopniu straciliście umiejętność życia tym samym sens wszelkiego działania?

Życie oznacza: ruch, zmiany, wzrost, podejmowanie decyzji, wolność, połączenie ciągłości ze spontanicznością, przekazy-wanie dalej życia i radości – na zewnątrz, ale i wewnątrz: w duszy, myślach, twórczości, obrazach wewnętrznych. Wszędzietam, gdzie tego wszystkiego brak, gdzie wasze funkcjonowanie sprowadza się do bycia maszyną na dwóch nogach, wszędzietam brakuje wam życia.

Jeśli całkowicie lub częściowo utraciliście umiejętność życia, powinniście wziąć pod rozwagę dokonanie zmian. Bo macienie tylko prawo, ale także obowiązek, jako żywe istoty uczestniczyć w życiu a nie tylko czekać na moment, w którym będzieciemogli sobie pozwolić na prawdziwe życie.

Po drugie: Świat, w którym się urodziliście, który teraz was otacza jest darem i powinno się go poddać odpowiedniej obser-wacji. Zaczyna się ona już od spojrzenia na promyk słońca, od widoku z okna, obserwacji kwiatów w parku, spotykanych przezwas zwierząt, ptaków, których śpiewu słuchacie, ludzi, z którymi macie do czynienia. Jeżeli mimo jak najbardziej przychylnegospojrzenia na świat – a powinniście się na nie zdobyć – w żaden sposób nie jesteście w stanie potraktować go jak daru danegowam przez niebiosa, waszym zadaniem jest starać się o poprawę, lecz nie o poprawę świata, lecz waszej pozycji w świecie.Udajcie się wtedy gdzie indziej i znajdźcie sobie takie miejsce, gdzie otaczający was świat stanie się dla was darem: taką miej-scowość, rzeczy, zwierzęta i ludzi.

Po trzecie: Zastanówcie się dobrze, co robicie całkowicie dobrowolnie. – Już się przecież czegoś nauczyliście: słowo “mu-sieć” wyrzuciliście ze swojego słownika. W jakich sytuacjach wciąż na nowo wykonujecie rzeczy, których po wnikliwszej ob-serwacji nie możecie uznać za dobrowolne? Kiedy nie udaje się wam powiedzieć: “Ależ tak, to ma dla mnie ogromną wartość,znaczenie, przynosi spełnienie, jest dobre w tej czy innej sytuacji. Nie czynię tego z przymusu. Mam dobre powody, by to zro-bić i niezbyt przekonywujące powody, by tego zaniechać”.

Potraktujcie wolność jako dar niebios i obchodźcie się z nim jak z prezentem. Tym samym wzmacniacie świadomość, którawynika z waszej wolności. Wyobraźcie sobie, że zobowiązaliście się na piśmie do ośmiu godzin pracy dziennie i teraz waszszef wymaga od was tych ośmiu godzin. Podarujcie mu czasem dziewiątą godzinę, w pewnym stopniu jako małą “zemstę”, któ-ra go zawstydzi: już uwolniliście się od przymusu. Jeśli odrzuci on tę podarowaną dziewiątą godzinę, skierowaliście go na dro-gę ku wspaniałomyślności. Obdarowywanie zawsze prowadzi ku wolności.

Wolność zawsze oznacza najpierw wolność wewnętrzną, wolność myśli, odczuć, uczuć, wyobrażeń, które gromadziciew sobie. Ona zaczyna się w was, z was się rodzi.

Wdychając światłość niebios nie stajecie się wprawdzie ogromniejsi, lecz w was rozpościera się rozgwieżdżone niebo. Negatywne myśli ograniczają i osaczają waszą duszę wywołując wręcz przeciwne odczucia. Serce staje się mniejsze i bez-

względne, oddech coraz cięższy, zmienia się w westchnienie. Waszą duszę ogarnia złość, gniew, zwątpienie, niepewność, zmar-twienia, troski, obawy, panika, urazy. W pewnym sensie nie widzicie już żadnego wyjścia, rozwiązania tej sytuacji.

Waszej wolności nie utracicie w wyniku nieposłuszeństwa wobec niebios, gdyż wynika ono z waszego wolnego wyboru.Z punktu widzenia niebios posłuszeństwo oznacza umiejętność słuchania. Jej warunkiem jest wyciszenie i milczenie. Wprowa-dzając w życie to, co usłyszeliście, postępujecie dobrowolnie. Sami podejmujecie decyzję, tak jak ją rozumiecie, tak jak jest tow danej chwili możliwe.

Waga wolności Wolność jest także dobrem duchowym. Istnieją ludzie, których myśli zawsze krążą wokół paru wymuszonych i ograniczo-

nych idei. Gdziekolwiek dotrą, czują się zniewoleni. Czują się na przykład ograniczeni przez traumatyczne przeżycia z prze-

45

szłości lub wrażenie bezsilności, przez strach, kodeks moralny, ideologię. Moglibyście im dać pałac, byliby najbiedniejszymiwięźniami, jakich możecie sobie wyobrazić.

Zniewolenie rozpoczyna się w duszy a nie na zewnątrz. Mnich w celi klasztornej żyje jeszcze bardziej ubogo niż większośćskazanych w dzisiejszych porządnych więzieniach. Lecz on żyje w wewnętrznej wolności. Dla niego jest ona tak ogromna jakcały świat. Nie potrzebuje więcej przestrzeni, aby móc doświadczać swojej wolności.

Wśród świętych byli i tacy, którzy pozwalali sobie od czasu do czasu na przebywanie w dwóch miejscach jednocześnie. Sa-mo więc przywiązanie do jednego miejsca wynika z wewnętrznego zniewolenia, którego można się pozbyć. Jest to tylko kwe-stia poświęcenia, ćwiczeń, pewności, obietnicy. Można to tak dalece wyćwiczyć, że więzień będzie mógł opuścić więzienie takjak apostołowie, że da się przekroczyć granice materii.

Materia ograniczona jest przez określone wyobrażenia dotyczące zniewolenia, przez konieczność uwzględnienia praw natu-ry, określonych procesów, mechanizmów i funkcji. Ale może się ona od tego uwolnić.

Lecz wymaga to wtedy ogromnej wewnętrznej wolności człowieka, wyprzedzającego ciało, umocnionego przez lata prze-świadczenia o tej wewnętrznej wolności tak, by ciało miało powód, aby zaufać tej idei. Materia potrzebuje zaufania, a aby jezbudować potrzeba czasu i określonego sposobu myślenia o wolności: najpierw myśl, że jest to w ogóle możliwe a późniejprzyzwyczajenie się do tej myśli.

Wtedy możesz mieć nawet wpływ na moment twojej śmierci. Jeszcze raz możesz otoczyć ramionami ziemię i swoje życiei powiedzieć: “Teraz się dokonało! Teraz nadszedł dobry moment, aby odejść, lecz niech się dzieje nie moja, lecz Twoja wola!“. Wtedy usłyszysz, czy Ojciec mówi: “Tak, tak jest dobrze!”. Może się oczywiście zdarzyć, że powie: “Jest jeszcze jeden czło-wiek, który powinien się z tobą spotkać” lub: “Jest jeszcze coś, co powinieneś uczynić”. Wtedy prawdopodobnie zostanieszjeszcze trochę na ziemi.

Wierzcie w to lub nie: Tak właśnie jest! Nie lekceważcie znaczenia wolności, nie przeceniajcie znaczenia przywiązania dopraw psychologicznych lub społecznych, nawet niekoniecznie do praw natury!

W drodze Zawsze bądźcie w drodze. Bądźcie gotowi na kolejny krok, na to, by zostawić coś za sobą, aby się od czegoś uwolnić.

Uświadomcie sobie, że nic nie jest wieczne. Również radość i szczęście chwili trwają tylko tak długo, jak długo jesteście w sta-nie przechować je w swoim sercu; jako wspomnienia przetrwają nawet śmierć. Ale jako ziemskie wartości nie są trwałe.

Wszystko mija – zarówno dobro jak i zło. Kroczcie ciągle naprzód. Poruszajcie się do przodu, wtedy ostatecznie pozostanie-cie na drodze ku dobru, gdyż droga sama w sobie jest symbolem światła, dobra. Natomiast zdanie: “Tak już jest i tak pozosta-nie” symbolizuje ciemną stronę, zło. Dopóki wędrujecie, pozostajecie w światłości. Praktykowanie “Ja chcę” jest pierwszymważnym krokiem ku temu.

Również jeżeli mieszkacie gdzieś kilka lat lub dziesięcioleci lub do końca życia, uświadomcie sobie, że jesteście tam tylkotymczasowo. Wasze życie jest przepełnione radością i światłem? Tak, ale będziecie musieli się pożegnać. Wasze związki mogąsię ponownie odnaleźć – w niebie albo w jakimś innym życiu na ziemi. Wiele odcinków przemierzacie razem. Ciągle jesteściew drodze. Jeśli ogarnie was uczucie: “Ten żal, ten strach, te troski, ten problem zawsze pozostaną takie same, nie ma żadnegowyjścia, żadnego rozwiązania, żadnej ucieczki”, to znak, że znajdujecie się na złej drodze. Opuśćcie ją i wędrujcie dalej!

Aby wasze wędrówki w przyszłości były możliwe, potrzebujecie dobrych butów do wędrowania. Z jakich materiałów je wy-konacie? Na podstawie tego pytanie możecie wykonać pomocne ćwiczenie, bo istnieją podstawowe rodzaje materiałów.

Po pierwsze: jednym z nich jest przeszłość, tradycja. Spójrzcie jeszcze raz wstecz. Skąd pochodzę? Z jakiej rodziny? A skądoni pochodzili? Kim oni byli? Gdzie mieszkali? Jak żyli? W co wierzyli? Co stanowi najważniejsze elementy tego pochodzenia,dobro, piękno, siła, podziw, co wyróżniało tych ludzi, z czego byli znani? Czy była to pilność, wyrozumiałość, punktualność,geniusz, poczucie humoru, piękno, elastyczność czy wręcz przeciwnie: stałość?

Co z tych rzeczy mogę uznać za swoje własne z dumą i czystym sumieniem? Staną się one potem częścią moich butów. Tojest coś, czego uosobieniem jestem również ja. Z tego powstałem, to stanie się moim mottem, tak będę dalej żył, aby to wszyst-ko mogło znaleźć swe miejsce w przyszłości.

Po drugie: Następnie macie do czynienia z częściami waszego osobistego życie, z którego możecie być dumni: wasze zdol-ności, inicjatywy, przedsięwzięcia, lecz również siła, która umocniła się w was poprzez zdarzenia nieprzyjemne i nieudane, oraznauki, jakie z tego wyciągnęliście: “Pozwalałem wymagać od siebie, ale i sobie pomagać. Chce tak dalej postępować w przy-szłości. To wszystko stanowi cześć mojego obuwia, w którym udaję się na wędrówkę”.

Po trzecie: Co możecie uczynić w sensie służenia innym – i to w pionie jak i w poziomie? – I komu na ziemi chciałbym tymsłużyć? Komu służy to, że ja istnieję?”. Mogą to być również zwierzęta i kwiaty. Może to być całkiem mała grupa ludzi albo na-ród albo cały świat. Czyli: Czyim jestem sługą w odniesieniu do niebios i w odniesieniu do ziemi? Noszę w sobie nadal te pyta-nia, robię z nich buty, w których wkraczam w przyszłość.

Na koniec wyobraźcie sobie parę pięknych butów. Jak one wyglądają? Czy są to kapcie, kozaki, buty siedmiomilowe, buty

46

z metalowymi blaszkami, żeby stukały i każdy je słyszał, a może tenisówki lub baletki, w których się człowiek po prostu unosinad ziemią?

Jakie ślady zostawicie po sobie pewnego dnia? Czy będą to ślady siły, nadziei, ufności, jasności, odmowy, krytyki, orienta-cji, porządku? A może ślady niewidoczne, ostrożne, skromne? Co powiedzą o was naoczni świadkowie? Co jest waszą najbar-dziej widoczną cechą? Gdyby dali wam pochwalny przydomek, jak brzmiałby on? Być może człowiek przyjazny, surowy, ła-godny, bezkompromisowy, poszukujący, wymagający, dobroduszny, życzliwy, człowiek o jasnym umyśle?

Czy to się wam podoba? Chcecie, aby zabrzmiało to jeszcze inaczej, np. człowiek kochający, dobrotliwy, pomocny, radosny,szczery, przynoszący pokój? Jeszcze jest czas, jeszcze możecie zmienić swoje obuwie i pozostawić po sobie inne ślady. Bądźcieświadomi waszego wewnętrznego bogactwa. Zapewnijcie sobie coraz więcej wewnętrznej wolności!

Wspólnota Idea samotnego życia, jako “single”, jest obecnie bardzo popularna. Na dłuższą metę nie jest ona jednak korzystna dla czło-

wieka. Jesteście stworzeni do życia we wspólnocie a nie w samotności, do życia we wspólnocie ze wszystkimi tego konsekwen-cjami. Wprawdzie wy sami podejmujecie decyzję, bierzecie na siebie odpowiedzialność, jesteście panem swoich decyzji i swo-jego życia. Ale obok was idą inni. Wielu z nich obserwujecie tylko z daleka. Drogi niektórych ludzi krzyżują się jednak z wasządrogą, abyście udzielili im pomocy, dotrzymali im towarzystwa, wspierali ich, być może nawet powstrzymali i skorygowali ichdziałania.

Przeświadczenie o możliwości spełnienia się bez nawiązywania kontaktów międzyludzkich jest błędne. W ogóle możecieznaleźć spełnienie tylko we wspólnocie, w rozmowie, w związkach z innymi. Możecie zostać ogrodnikiem i odnaleźć sięprzede wszystkim w związkach z waszymi roślinami. Rozmawiacie z nimi, żyjecie z nimi, cierpicie, radujecie się, razem z nimiwzrastacie. To nie muszą być ludzie.

Postawcie sobie pytanie: Komu tu i teraz ma służyć to, co wy robicie na ziemi? Załóżmy, że zawodowo myjecie okna, jeste-ście kierowcą autobusu albo profesorem matematyki, kto ma jakąś korzyść z tego, co wy robicie? Czy wasze działanie służy ro-ślinom, zwierzętom, ludziom? Jakim ludziom? I jakie znaczenie w niebie ma to, co czynicie tu na ziemi? Komu w niebie służywasze działanie? Zastanawiając się nad tymi pytaniami, znajdujecie drogę do wspólnoty.

Bądźcie wtedy konsekwentni w swoim działaniu. Przyłączcie się na przykład do jakieś istniejącej już grupy lub wspólnoty:Czym ona się zajmuje, czy mi odpowiada, przyłączę się do niej – będę służyć ideałom, sprawom, świętym boskim wartościoma tym samym także ludziom i innym stworzeniom.

A może sami stworzycie jakąś wspólnotę, do której przyłączą się inni, tzn. założycie grupę, która już gdzie indziej istniałabądź istnieje, lecz wy stworzycie ją właśnie tu i teraz. Możecie to uczynić mimochodem w waszym czasie wolnym – jest to cał-kiem ostrożne wyjście. Albo możecie stworzyć coś, co będzie zajmowało wasz cały czas pracy. Albo pozwolicie, aby było toraz jedno raz drugie.

Również jeśli postawicie sobie za zadanie ofiarowanie modlitwy za innych, danemu człowiekowi nie będzie to znane, leczucieszy jego aniołów, jego patrona, niebiosa w szerokim rozumieniu tego słowa. I z czasem zobaczycie, że ludzie będą was o toprosić. Tak samo zauważą, jeśli postanowicie być wrażliwi na problemy ludzi, jeśli poświęcicie swój czas i uwagę troskom in-nych. Także zwierzęta i rośliny dostrzegą waszą pełną miłości uwagę i będą jej oczekiwać.

Niech ze świata, w którym żyjecie, upleciona zostanie sieć. Przykładowo w supermarkecie spróbujcie ożywić stosunki mię-dzyludzkie, rozpoznać kobietę, która was obsługiwała, i przywitać się z nią serdecznie. Spróbujcie nawiązać bliższy kontaktz sąsiadem, spróbujcie w ogóle zmienić wasze życie z anonimowego, w pełne kontaktów z innymi ludźmi. Ludzkie znaczenienadajcie również przypadkowym spotkaniom, uważanym dotychczas za bezsensowne. Ktoś, kto siedzi przy kasie lub obok wasw pociągu, to nie ktokolwiek. To człowiek, którego być może znowu spotkacie, który coś dla was znaczy i dla którego z czasemrównież wy będziecie coś znaczyć, który ucieszy się z ponownego spotkania z wami. Uśmiechnijcie się do niego, zamieńciez nim parę miłych słów.

Jeśli tylko chcecie, możecie nawiązać kontakt także z roślinami i zwierzętami, nawet z okolicą, w której mieszkacie, z do-mami, stawami, jeziorami, źródłami, górami, które się tam znajdują. Jeśli chcecie spędzić gdzieś wakacje, przy okazji spróbuj-cie to raz zrobić w domu. Zachowujcie się tak, jakby było to dla was obce miejsce i zacznijcie go odkrywać, wędrować po naj-bliższej okolicy, odkrywać jego historię. Zdziwicie się, jakich ciekawych i mało wam znanych rzeczy dowiecie się o swojejokolicy. Stworzycie wspólnotę z okolicą, z której pochodzicie i miejscem, w którym się osiedliliście i działacie. Wcześniej na-zywano ludzi często tylko imieniem i miejscem jego pochodzenia, np. Odyseusz z Itaki, Jezus z Nazaretu. To miało sens. Rów-nież wy identyfikujecie się poprzez związek z waszym otoczemem: “Jestem X.... z...”

“Pomożesz sobie sam, pomoże ci też Bóg” Najpierw uczyńcie wszystko, co możecie uczynić, aby oddać się pod opiekę niebios. Do tego powinno się ćwiczyć swoją

wolę: “Czynię to, co uważam za słuszne, tak dobrze jak tylko potrafię”. Niebiosa mogą połączyć swoją wolę z waszą dopiero

47

wtedy, gdy wasza wola jest w pełni ukształtowana. Być może jeśli okaże się to konieczne, niebiosa będą starały się to nieco po-prawić, ale poza tym będą się starać pomóc wam w osiągnięciu sukcesu. Tak należy rozumieć słowa: “Jeśli pomożesz sobiesam, to pomoże ci też Bóg”.

Czy oznacza to, że Bóg nie pomoże temu, kto nie jest w stanie sobie sam pomóc? W takiej sytuacji aniołowie wstrzymają się z pomoca, gdyż w przeciwnym razie wspieraliby słabości człowieka. Czy nie jest to niesprawiedliwe? Słaba osoba nie otrzyma pomocy? Owszem, otrzyma pomoc, ale najpierw tak, by zmobilizować i wspomóc ją w wydobyciu własnych mocnych stron charakteru. Jakkolwiek paradoksalnie to brzmi – przysłowie “Jeżeli pomożesz sobie sam, pomoże ci też Bóg” zawiera w sobie wiele

prawdy. Im więcej uczysz się korzystać ze swej woli, tym uważniej słuchasz woli boskiej. Im bardziej unikasz podejmowaniawłasnych decyzji, brania odpowiedzialności za swoje czyny, tym mniejszą uwagę poświęcasz przekazowi, który kieruje do cie-bie Bóg. Im lepiej nauczysz się ufać sobie w kształtowaniu swojego życia, podejmować życiowe wyzwania, poznać siebie sa-mego – także swoje granice – odpowiednio korzystać ze swoich zdolności i sił, tym więcej możliwości znajdą niebiosa, aby po-móc ci w kierowaniu twoim życiem. Jeśli nie wierzysz w siebie, wierzysz każdemu, a w końcu nikomu. Zapomnisz wtedy sło-wa: “Bądź wola Twoja!”, aż do momentu, w którym zostaną ci one dobitnie przypomniane przez Boga.

Niebezpieczeństwo przeoczenia przez was celu oraz życia tylko i wyłącznie zgodnie z waszą wolą jest bardzo nikłe. Istniejeznacznie większe niebezpieczeństwo, że nie będziecie świadomi własnej wolności, nie będziecie ćwiczyli swojej woli i do-świadczali jej działania. Ani nie zrozumiecie jej znaczenia.

Spróbujcie zrobić następujące ćwiczenie. Zróbcie sobie wyścigi, biegnijcie jak najszybciej możecie. Na koniec opadnieciez sił: “Już dalej nie mogę, dałem z siebie wszystko, moje serce bije jak opętane, ale ja jeszcze nie dotarłem do celu. Gdzie terazmam spojrzeć? Kto da mi jakiś znak? I jaki?”. A jednak uda się wam, biegniecie dalej i docieracie do celu. W ten sposób uczy-cie się zasad gry waszego życia: Od “ja chcę” przechodzicie do: “Usunę się w cień, poddam się innej woli. To nie leży jużw mojej gestii, lecz inni działają przeze mnie”. To znaczy: To, co się teraz stanie, zależy od opatrzności, ja się jeszcze tylko te-mu przyglądam. Tak oto zrozumiecie znaczenie słów: “Jeżeli pomożesz sobie sam, pomoże ci też Bóg”.

Gdy nie dzieje się to, czego chcesz – co wtedy? Przyszłość ma dwie twarze: Z jednej strony to ty wychodzisz jej naprzeciw, ale z drugiej strony także ona zmierza ku tobie.

Inni ludzie o innych zamiarach, lecz również dobre i złe duchy coś czynią. Jeżeli nie dzieje się to, czego chciałeś, możesz roz-ważyć różne możliwości, na przykład:

Po pierwsze: Twoje chęci nie były wystarczająco duże, nie byłeś w stanie ich urzeczywistnić w odpowiedni sposób, możebyłeś za słaby, zbyt powolny lub za szybki – wtedy zależy to od ciebie.

Po drugie: Inni ludzie przeforsowali swoje zdanie. Byli sprytniejsi, szybsi, silniejsi, lub było ich więcej. Po trzecie: Stało się to, czego chciały złe duchy, przeszkodziły twoim zamiarom. Wtedy zastępy niebieskie będą próbować

uczynić wszystko, co możliwe, aby to poprawić. Po czwarte: W istocie niekiedy dzieje się to, co w twoich zamiarach poprawili aniołowie. Taka możliwość istnieje, ale jej

warunkiem jest zgoda z twojej strony na taki stan rzeczy, tzn., że w twojej duszy panuje wewnętrzna równowaga pomiędzy chę-ciami a posłuszeństwem, innymi słowy, że zdanie: “Bądź wola Twoja, a nie moja” stało się twoim wewnętrznym mottem. W ta-kiej sytuacji nieustannie dochodzi do rozmowy pomiędzy tobą a niebem: “Chcę czegoś, ale może Bóg ma dla mnie jeszcze ja-kiś pomysł, aby zrobić to jeszcze bardziej odpowiednio, jeszcze lepiej, gdyż on zna mnie dużo 1epiej, niż ja sam”.

a) Rozważ, iż przez życie prowadzi cię twój Anioł Przewodnik w porozumieniu z aniołem słonecznym, tzn. w zgodziez twoim wyższym ja i twoimi “właściwymi” chęciami i zamiarami. On zna wszystkie twoje życia, wie, co porusza twoją duszęa z czego nie zdajesz sobie sprawy. On wie, co byłoby dla ciebie najlepsze i trochę poprawia twoje zamiary. Jeżeli nie dzieje sięto, czego ty chcesz, obserwuj, co stanie się zamiast tego – np. jakieś spotkanie, rozmowa, obserwacja, które napełnią twoje ży-cie sensem. Być może miejsce pracy, związek czy mieszkanie okażą się o wiele bardziej sensowne od tych, których pierwotniechciałeś.

b) Może się także zdarzyć, że nie chodzi o ciebie, lecz o to, że twoje życie ma nadać sens życiu innych. Jeżeli nie dzieje sięto, czego chcesz, nie stanie się wprawdzie nic, co byłby lepsze dla ciebie, lecz to, co będzie lepsze dla innych. Zrozumienie te-go może wam przyjść z trudem, tym bardziej, że zgodnie z nowymi trendami myślowymi bardzo duży nacisk kładzie się naznaczenie jednostki i jej indywidualności. Z punktu widzenia niebios człowiek jako jednostka jest nieskończonym skarbem,wszechświatem samym w sobie, niezastąpionym wyjątkowym dziełem sztuki. Lecz człowiek jest przecież także bratem innegoczłowieka, członkiem rodziny, wspólnoty, narodu, częścią konkretnej epoki. Może się zdarzyć, że jednostka straci swoje zna-czenie na rzecz społeczeństwa.

Wiele dusz w porozumieniu ze swoim aniołem słonecznym wybiera na przykład jakąś nieznaczącą rolę, która polega nasłużbie, oddaniu się, towarzyszeniu i pomocy innym. Niektóre wybierają nawet tragiczny los, np. śmierć przez zabójstwow czasach okrutnej dyktatury, gdyż ma to się stać przestrogą dla wszystkich generacji. Życie takiej duszy nabiera wtedy cał-

48

kiem innego sensu: Chce ona żyć nie dla siebie samej, lecz dla innych, aż do całkowitej ofiary, poświęcenia siebie samej. Jedno-cześnie stroni ona od tego i jako inkarnowany człowiek próbuje tego uniknąć. Jeżeli nie zdarzy się to, czego ona chciała, lecz to,co jest lepsze dla innych, to ostatecznie i tak okaże się to lepsze i dla niej samej.

c) Może się zdarzyć, że przed swoimi narodzinami dusza postanowiła oddać się do całkowitej dyspozycji Boga np. jako ob-lubienica Chrystusa, zakonnik, ksiądz, uczony w piśmie – lecz potem broni się przed tym, nie chce w to uwierzyć, stara sięuciec swojemu powołaniu jak Jonasz. Człowiek może na przykład zamiast tego starać się zostać przedsiębiorcą lub politykiem.Lecz jego plany się nie powiodą i to poprowadzi do odkrycia przez niego swojego prawdziwego przeznaczenia i wprowadzeniago w czyn. Wtedy możesz przyjąć, że Bóg tak sprawił.

Czyli: Jeżeli nie dzieje się to, czego pragniesz, to w wyniku możliwych perypetii stanie się to, co jest lepsze, a ostateczniewszystko skończy się pomyślnie. Ale między twoim obecnym niepowodzeniem a pomyślnym zakończeniem jeszcze długa dro-ga z licznymi możliwymi wariantami, których nie uwzględniono w zdaniu: “Jeżeli nie dzieje się to, czego chcesz, stanie się, to,co jest lepsze”. To zdanie, to “zdanie z luką”, obejmuje ono całe życie, ewentualnie wiele żyć, nie dopuszcza jednak żadnychwniosków co do twojej obecnej sytuacji i nie wymaga od ciebie, abyś uporał się z własnymi niepowodzeniami.

Jak więc należy postąpić, jeżeli bieg zdarzeń potoczy się inaczej, niż tego chcieliśmy?Po pierwsze: Sprawdź, czy prawidłowo zabrałeś się do realizacji swojego projektu w odniesieniu do płaszczyzny ludzkiej.

Czy został on przygotowany wystarczająco starannie, czy masz wystarczające wykształcenie, aby go realizować, czy przedsię-wziąłeś wystarczająco dużo stosownych środków, czy traktowałeś innych ludzi z szacunkiem, czy dochodziło do nieporozu-mień?

Załóżmy, że wchodząc w związek z jakąś osobą umawiacie się na spotkanie, ty jesteś przekonany, że macie się spotkać o go-dzinie wpół do ósmej, ta druga osoba jednak sądzi, że o ósmej – wasze drogi się rozmijają. Spróbuj jeszcze drugi i trzeci raz.Dopiero, gdy spotkanie nie uda się za trzecim razem, sensownie byłoby sobie postawić pytania: Czy siły ciemności starają sięudaremnić stworzenie szczęśliwego związku? A może Anioł Stróż i anioł przewodnik starają się zapobiec temu związkowi, bobyłby on zbyt męczący lub w jakiś inny sposób niedobry, bo w gruncie rzeczy ty tak naprawdę wcale go nie chcesz, bo nie jeston zgodny z twoim przeznaczeniem i coś innego zostało tobie przeznaczone? Jeśli za wszelką cenę bezwarunkowo pragniesztego związku, nie rezygnuj, pewnego dnia stanie się on rzeczywistością, ale ewentualnie może dopiero w późniejszym życiu.W przeciwnym razie odpuść sobie, przyjrzyj się swojemu zachwytowi, daj sobie czas na zastanowienie: Czy rzeczywiście tegopragnę?

Nie znajdziesz odpowiedzi na te pytania posługując się intelektem, rozumem, te problemy wykraczają poza granice jegomożliwości. Dobrze widzi się tylko sercem, religijną czułością, zaufaniem. Bądź więc spokojny i staraj się usłyszeć głos nieba.Przyczyni się on wtedy do kształtowania się twojej świadomości.

Po drugie: Jeśli twoje szlachetne zamiary nie powiodły się ze względu na działania innych ludzi, nie poddawaj się od razu,lecz sprawdź najpierw, czy możesz osiągnąć swój cel wybierając nową drogę. Czy jesteś w stanie zorganizować swoje przedsię-wzięcie lepiej, zręczniej je zaplanować? Może zastosowane środki były niewystarczające? Może tempo było nieodpowiednie?Kiedy i dlaczego byłeś nieprzekonujący? Czy możesz połączyć swoje siły z osobami o podobnych zapatrywaniach? Czy rze-czywiście nie pozostaje ci nic innego oprócz rezygnacji? Nie wychodź jednak z założenia, że niebiosa zesłały niepowodzenie,bo miałoby to być lepsze dla ciebie.

Po trzecie: Jeśli zamiary innych nie dają się pogodzić ze szlachetnymi zasadami, masz powód do przypuszczeń, że do twoje-go niepowodzenia przyczyniły się złe duchy. W tej sytuacji pozostań przy swoich pierwotnych zamiarach. Bądź jednak ostroż-ny w posądzaniu innych o świadome złe zamiary. Możesz to tylko przypuszczać, jeżeli dążą oni do zniszczenia, zabijania, po-gwałcenia ludzkiej godności. W pozostałych sytuacjach musisz wyjść z założenia, że zło, które czynią, jest w ich wyobrażeniudobre. Przeciwstawcie się im więc z całą stanowczością, nie sięgając jednak ze swej strony do niegodnych środków.

Pytanie brzmi więc: “Jeśli nie dzieje się to, czego pragnę, to w takim razie kto tego chce i dlaczego?”. To ważkie pytanie,w każdym osobnym przypadku należy postawić je na nowo i inaczej na nie odpowiedzieć. Początkowo nie będziecie w stanieodróżnić, czy coś się nie udaje, bo Bóg tak chciał, czy też dlatego, że inne istoty udaremniły to, co powinno było przebiegać po-myślnie?

Jeśli intencją aniołów jest spełnienie danego zamiaru, to będą one szukać nowej możliwości, aby go urzeczywistnić. Jednakprzede wszystkim chodzi o to, czego ty naprawdę pragniesz. – Jeśli powiesz sobie: Bezwzględnie pragnę tego mężczyzny, tejpracy, tego mieszkania, takie są moje zamiary i pierwsze próby się nie powiodą – nie rezygnuj! Bóg zaoferuje ci nową szansę,chyba, że, będzie uważał to za niestosowne. Dopiero, gdy nie powiedzie się trzecia próba, nadejdzie czas, aby wziąć pod uwagęmożliwość, że aniołowie uczynili wszystko, by to się nie udało. Bo może doprowadziłoby to do czyjejś zguby lub co najmniejudaremniłby osiągnięcie czegoś lepszego. Dzięki odrobinie doświadczenia życiowego i ćwiczeniom będziesz w stanie to roz-różniać.

49

Pozwól się poprowadzić Słuchanie

Po czym możemy rozpoznać, czy Bóg wspiera nasze działanie czy też towarzyszy nam tylko chcąc nieco poprawić nasze za-miary? Czy są jakieś sygnały?

Tak, są sygnały. Aby je dostrzec musicie być jednocześnie aktywni i pasywni, spontaniczni i zorganizowani. Aby to wyćwiczyć, musicie sobie najpierw uzmysłowić rozległość pojęcia “przyszłości”: może ona oznaczać: coś za 5 mi-

nut, jutro, w przyszłym roku, za dziesięciolecia, do końca życia, w kolejnych inkarnacjach, aż do ostatecznego powrotu do Oj-ca. Jak daleko wybiegacie myślami nie mając jednocześnie poczucia, iż ogarnia was niepewność i troski? Każdy ma określonysposób oddychania. Każdy z nich jest tak samo dobry. Ustalcie raz, jakie znaczenie ma dla was pojęcie “przyszłości”.

Macie plany na przyszły tydzień, przyszły rok itd. Im dalej spoglądacie w przyszłość, tym większa ogarnia was niepewność,tym więcej rzeczy może ulec zmianie, tym mniej pewnie możecie planować swoje czyny. Pewnym okresem byłby jeden dzień.Rano możecie zaplanować dzień do i wieczora. Oczywiście może się zdarzyć, że kolejna godzina postawi wasze życie na gło-wie, ale pomyślcie jednym tchem o całym dniu od wschodu do zachodu słońca. Mniej więcej wiecie, co zaplanowaliście na tendzień. Niektóre plany mogą się nawet okazać szczególnie istotne.

Pozostawcie sobie również trochę wolnego czasu, w którym nie przewidzieliście nic konkretnego, “czas wolny”, białe pla-my w waszym rozkładzie zajęć, które zastrzeżone będą na spontaniczne działanie. Każdego dnia powinniście mieć do dyspozy-cji takie chwile, w których będzie się tworzyć tzw. “miękka materia”. Stanowi ona materiał, który będzie mógł niejako “ugnia-tać” Anioł Przewodnik.

Podstawą tego ćwiczenia jest następująca postawa: “Niech dzieje się nie tylko moja, lecz także Twoja wola!”. Poprościerównież znajdujące się wokół was anioły: “Dajcie mi znać, wystarczająco wyraźnie, jeśli coś trzeba zmienić.” Zawsze pozo-stawcie otwarte jedne drzwi. Nastawcie się na to, każdego ranka przypomnijcie to sobie na nowo. Nie tylko musicie czekać,możecie również zadawać pytania: “Czy waszym zdaniem powinienem coś zmienić? Jestem gotowy na poprawki”. Dobre du-chy potrzebują tych chwil waszej zadumy, waszego skupienia!

Jeśli chcecie to zrobić szczególnie dobrze, ograniczcie się nie tylko do wolnych chwil. Zawsze, gdy zakończycie jakiejś za-danie, pożegnacie gościa, skończycie rozmowę, zjecie posiłek, zrobicie zakupy, usiądźcie sobie w spokoju, odetchnijcie i po-myślcie: “To zadanie już jest zakończone”. Następnie skierujcie swoje myśli ku kolejnemu zadaniu, ale zostawcie sobie czas,aby powiedzieć: “Niech dzieje się nie moja, lecz Twoja wola”. Mogłoby się zdarzyć, że niebiosa uznają coś innego za ważniej-sze, że coś będzie miało pierwszeństwo, będzie się musiało znaleźć pomiędzy dwoma czynnościami.

W ten sposób otwieracie się na możliwe wskazówki niebios. Wtedy zawsze będziecie od czasu do czasu doznawać “olśnie-nia”: właściwie chciałem teraz jechać do domu, ale odwiedzę jeszcze XY i przyniosę jej/mu kwiaty. Z tego powodu wszystkoprzesunie się o jakieś pół godziny – mimo to wszystko gra”. Z czasem zauważycie, co wasz Anioł Przewodnik będzie chciałjeszcze załatwić. Przykładowo, żebyście zadzwonili do kogoś lub wcześniej wrócili, zostali gdzieś dłużej, napisali do kogoś listitd.

Wypowiadając słowa: “Bądź Twoja, a nie moja wola”, naj skuteczniej byłoby wyobrazić sobie sytuację z Ewangelii (Łk 22,42): Jezus na Górze Oliwnej przed swoją Męką. Spróbujcie zobaczyć w wyobraźni taki obraz: Była noc, Jezus sam, jego we-wnętrzny strach, jego zmaganie ze sobą, widzicie jego twarz, jego mimikę i gesty, przeczuwacie, co się z nim dzieje. Słyszycie,jak wymawia te słowa, jako ten, który jest dla was wzorem, jest waszym mistrzem i nauczycielem. Rozważcie to przy wdechu.Przy wydechu pozwólcie sobie na powtórzenie tych słów i potraktowanie ich równie poważnie. Potem możecie jeszcze razwziąć wdech i wydech i wymówić AMEN. Następnie zajmijcie się dalszymi zajęciami.

Nie oznacza to, że czeka was męczeństwo. Oznacza to tylko, że poznacie skalę posłuszeństwa, jakiemu Jezus dał przykładswoim życiem i śmiercią. Będzie to funkcjonowało sensownie tylko wtedy, gdy siła waszej woli będzie odpowiednio rozwinię-ta: siła ducha, silna wola – wypróbowana, doświadczona i sprawdzona – a także bezwarunkowe posłuszeństwo. “Tak, jak je-stem gotów, zrealizować to, czego pragnę, tak jestem też gotów usunąć się w cień i słuchać, jakie zamiary i życzenia ma wobecmnie Bóg”. Ewentualnie niebiosa nie będą sobie życzyć, aby zdarzyło się coś, co będzie najlepsze dla ciebie, lecz coś, co będzielepsze dla innych. Dopiero dużo później spoglądając wstecz zrozumiesz, że było to także lepsze dla ciebie.

Spontaniczność i planowanieCo spontaniczność ma wspólnego z sensem? Czy spontaniczność nie oznacza bezsensu, bo to, co się wydarza nie jest ani za-

planowane ani chciane? W żadnym wypadku. Po pierwsze spontaniczność oznacza zdolność bycia otwartym na inspiracje – np. na znaki anioła-

przewodnika, na inspiracje pochodzące od zastępów anielskich, na ostrzeżenia anioła stróża. Wykształci to w was nowe sposo-by zachowania i działania, które mogą nadać waszemu życiu o wiele głębszy sens. Spontaniczność sprawia oczywiście rów-nież, że jesteście bardziej podatni na pokusy. Uleganie im nie prowadzi do znalezienia dobrego sensu, lecz sensu podpowiada-nego przez siły ciemności. Potem trzeba włożyć dużo pracy, aby powrócić na dobrą drogę.

50

Po drugie spontaniczność zachęca was do wszelkiego rodzaju rozrywek, zabaw i gier mogących się wydawać na pierwszyrzut oka bez sensu. W rzeczywistości maję one też albo dobry albo zły sens. Przykładowo całkiem pozytywny sens ma wasz od-poczynek, likwidowanie napięć poprzez żarty i pełne humoru pomysły i sprawianie tym radości innym ludziom, umacnianiewspólnot przez gry towarzyskie, rozwijanie zręczności i sprawiedliwości, poprawianie poczucia własnej wartości itd. Negatyw-nego sensu nabierają spontaniczne sposoby postępowania, na przykład nieprzemyślane wypowiedzi, które ranią innych ludzi.Nie istnieją sytuacje, przestrzenie wolne od jakiegokolwiek sensu, lecz coś, co określane jest mianem “horror vacui” (próżni),czyli bezsens, który jest waszym udziałem, jest natychmiast wypełniany pozytywnym lub negatywnym sensem.

Niebiosa również znają i planowanie i spontaniczność. Bóg planuje przykładowo: Jacy święci lub nauczyciele będą terazpotrzebni na ziemi i gdzie dokładnie? Aniołowie słoneczni obradują z duszami ludzkimi gotowymi do inkarnacji, jak w zarysiebędzie wyglądało ich życie, uzgadniają wszystko między sobą, aby możliwa była współpraca i mogły powstawać różne wspól-noty itd. Bóg wspiera też ziemskie plany dopóty, dopóki są one po stronie światła. Jest on również jednak w każdej chwili go-tów, o ile jest to konieczne, na improwizację. Świadczy to o geniuszu aniołów. Zawsze dostarczą wam jakiś mały majstersztyk.

Wielu ludzi sądzi, iż to, co zostało przemyślane, zaplanowane, uporządkowanie przy pomocy rozumu jest samo w sobie peł-ne sensu, rozum jest jakoby gwarancją sensu. Nie jest to prawidłowe rozumowanie. Przed siłami ciemności nie ochronią aniplany, ani porządek, ani konsekwencja, ani logika, ani zorganizowanie się i kalkulacja. Przecież nawet narodowy socjalizm sie-jący zagładę był zaplanowany i zorganizowany przy pomocy rozumu.

Zarówno planowanie jak i spontaniczność są podatne na wpływy światła i ciemności. Zgadza się wprawdzie, że dobra inten-cja, aby nabrała sensu, potrzebuje realistycznie zaplanowanej realizacji; nie wystarczy na przykład wpaść na artystyczny bądźnaukowy pomysł, dzieło musi być przecież potem stworzone. Tak więc zarówno spontaniczność jak i planowanie składają sięna pełne sensu życie. Ale ani jedno ani drugie nie gwarantują waszym czynom pozytywnego sensu.

Chodzi o to, by ufać nie tylko rozumowi, lecz także innym istotom waszego ja – rozmawiajcie z nimi, traktujcie je poważ-nie, obdarzajcie je szacunkiem, nawet podziwem. Warunkiem tego jest wewnętrzna stabilność. Spontaniczność nie przyniesieowoców, jeśli sami ze sobą jesteście na wojennej ścieżce, zwłaszcza jeśli macie ku temu powód, bo na przykład brzuch pracujezbyt szybko i zbyt gwałtownie. Wtedy zbiera się wasze wewnętrzne zgromadzenie, obradujcie z wszystkimi istotami, do któ-rych należy także Trójca w was, pozwólcie im podjąć decyzję i trzymajcie się jej. Staniecie się wtedy otwarci na przesłanie Bo-ga. Możecie się stać Jego narzędziem – w odpowiednim czasie i miejscu.

Spontaniczność i porządekZdolność bycia otwartym na inspiracje rozwija się najlepiej na bazie odpowiedniego, pasującego do was porządku. Tworzy-

cie go z różnych części: Z tradycji, kręgu społecznego i kulturowego, z tego, co stanowi dla was świętą wartość. Swoją przy-szłość kształtuje się z sensem równocześnie pracując nad spontanicznością i porządkiem, tak, aby spontaniczność mogła połą-czyć się z odpowiadającym wam porządkiem.

Ważne jest, abyście przyjrzeli się swoim głównym intencjom z uwagą, aby były one zgodne z waszymi wewnętrznymi pra-gnieniami. Wtedy będziecie ich mogli bronić przed samymi sobą, niebiosami i ludźmi. Jeżeli wy sami nie będziecie tego podda-wać w wątpliwość, także społeczeństwo nie podda tego w wątpliwość.

Jeśli ludzie – a tym samym całe dzieło stworzenia – będą mieli możliwość przyzwyczajenia się do tego, co wy reprezentuje-cie, to bardzo ułatwicie swoją sytuację. Wszechświat potrzebuje czasu, aby się przyzwyczaić. Ułatwią mu to porządek i powtó-rzenie. Przy zbyt dużej ilości spontaniczności nie będzie się on mógł przyzwyczaić, co najwyżej do waszej nieobliczalności.Wtedy będzie miał do was dystans. Dzięki określonemu porządkowi może się on stać bardziej ufny.

Umów z innymi ludźmi należy jak najbardziej dotrzymywać. Możecie je złamać tylko pod warunkiem, że macie ku temuuzasadnione powody lub, gdy jesteście do tego zmuszeni przez siłę wyższą. Gdy podejmujecie jakieś zobowiązanie, umowę,zastanówcie się, czy będziecie w stanie jej dotrzymać i czy będziecie tego chcieli. Również w odniesieniu do rozwijania wa-szych własnych zdolności niezbędna jest wiarygodność. Zwracajcie uwagę na to, abyście byli rozpoznawani wy jako “wy”, –i to przez ludzi, zwierzęta, przyrodę i niebiosa: To jest ten, który zawsze czyni to i to oraz ten, którego z reguły można tam i tamspotkać.

Możliwość bycia rozpoznawanym przysparza sympatii. Ktoś, kto nie ma własnego profilu osobowości wzbudza u innychobawy, nie ma nic, czemu można byłoby zaufać i na czym można byłoby się oprzeć. Także dla niebios jesteście wtedy kimś ob-cym. Powiedzcie Bogu, kim jesteście, czego chcecie, czym się kierujecie, co jest dla was święte, na czym się opieracie, czegosię trzymacie, jakiego świętego obdarzacie szczególną czcią, do czego się przywiązujecie, co was kształtuje. On się ucieszy,gdy mu powiecie, w jaki sposób najlepiej będzie się z wami współpracować.

Czy niebiosa tak czy tak tego nie wiedzą? Niebiosa oczywiście posiadają taką wiedzę, ale mimo to ma również znaczenie, gdy powiecie mu o tym. Ktoś mógłby po-

wiedzieć: “Mam dobrych przyjaciół, zawsze mogę się u nich pojawić”. Ale inne znaczenie będzie miał fakt, gdy ci przyjaciele

51

zaproszą go i powiedzą: “Przyjdź do nas, czekamy na ciebie tego i tego dnia”. Idealny stosunek pomiędzy porządkiem a spontanicznością mógłby wynosić 2/3 porządku i 1/3 spontaniczności. Możecie te

proporcje zmienić w jednym lub drugim kierunku, lecz powinniście to czynić tylko przejściowo. Jeśli w waszym życiu panowałna przykład cielesny bądź psychiczny nieporządek, bo zmienialiście wasze życie, przez jakiś czas pomocna może się okazaćprzewaga porządku. I odwrotnie: Po okresie ogromnej dyscypliny koniecznej do jakichś osiągnięć – na przykład przygotowańdo egzaminu, skończenia jakiegoś dzieła, wywalczenia czegoś – sensownie byłoby przez jakiś czas poddać swoje życie sponta-nicznym działaniom.

Po tym powrócicie znowu do normalności: 2/3 porządku i 1/3 spontaniczności. Dla niektórych normalny może być takżestosunek 50:50 – ma to miejsce na przykład, w przypadku artystów. Mniej niż 50% porządku uczyni z was osoby będącew znacznym stopniu nie do zniesienia dla innych ludzi i przyczyni się do waszej izolacji. Zbyt wiele porządku tak samo sprawi,że dla innych ludzi będziecie nie do zniesienia a wasze myśli staną się ograniczone. Możecie to wytrenować. Jeżeli na przykładmacie trzy tygodnie wakacji, zaplanujcie zawczasu na dwa tygodnie, dokąd wybierzecie się w podróż, co będziecie chcieli tamobejrzeć itd. W trzecim tygodniu pozwólcie sobie na wymyślanie zajęć każdego dnia. Oczywiście granice pomiędzy tym, co za-planowane, a tym, co spontaniczne mogą się trochę zatrzeć, bo spontaniczna decyzja zawiera plan na jakiś krótki czas. Możeciejednak zastrzec sobie, że w czasie trwania jednego dnia będziecie kilkakrotnie zmieniać swoje decyzje i podejmować je na no-wo.

Sztuką jest opanowanie sposobu kierowania swoim życiem, dzięki któremu pozostaniecie wierni swoim planom i umowom,a mimo to w każdej chwili zostawicie sobie wystarczająco dużo przestrzeni na spontaniczne działania.

Ogromna ilość problemów życiowych, przed wszystkim uczucie bezsensownej harówki i pośpiechu, powstaje wtedy, gdybrakuje sensownych planów. Planować z sensem oznacza: Stawiajcie sobie wymagania, ale ani zbyt wysokie ani zbyt niskie,tak samo postępujcie wobec innych. Spontaniczność, którą powinniście wyćwiczyć, umożliwia wam otwarcie się na niebiosa.Odczujecie je wtedy jak “obecność ducha”, swego rodzaju wtargnięcie wieczności do tymczasowości, okno, które nagle sięotwiera i zabiera was z tymczasowości. Nagle przychodzi wam coś do głowy, uświadamiacie sobie coś, kilka minut ma wagęgodzin i dni. Czas staje w miejscu.

Nie traćcie z oczu siły tej struktury. Spontaniczność ma miejsce tylko wewnątrz struktury. W przeciwnym razie na niewielesię wam zda, nie umożliwi działania niebios, lecz otworzy drogę do pokusy.

Ważnym pytaniem, które należy sobie postawić w odniesieniu do budowania struktury i zdyscyplinowania jest: Czy wycho-dzi ona ode mnie, z mojego wnętrza? Czy jesteś w stanie uporządkować siebie sam, ułożyć swoją strukturę i zdyscyplinowaćsię, czy zrobi to ktoś w twoim imieniu? Naturalnie istnieją struktury, w które jest się włączonym: czas pracy, przestrzeganie pra-wa. Potem chodzi o to, aby mieć dobre powody ku temu, aby je przyjąć – czyli uczynić to z własnej woli, w pełni dobrowolnie.

Przykładowo, szkoła ustala reguły porządku dla dzieci. Traktujcie to jak trening. Celem powinno być stworzenie strukturyz własnej woli, porządek płynący z wnętrza. Opiera się on wtedy na tym, co ci leży na sercu, bo odkryłeś jego wartość, jegoświętość i zebrałeś dobre doświadczenia: “Sam żyję swoim życiem. Ja jestem tym, kto nadaje temu życiu określoną strukturęi porządek, nie jestem niewolnikiem wytycznych, struktur czy porządków innych ludzi”. Jednakże pozostawcie wystarczającodużo przestrzeni na spontaniczność. Pozwólcie zdarzyć się temu, co nie zostało zaplanowane, niech niespodziewane wydarze-nia też. będą możliwe.

RytmyW ciągu dnia sprawy zaplanowane i spontaniczne zmieniają się w określonym rytmie. Jaki sens ma rytm? Czy jest on poję-

ciem stworzonym przez człowieka? A może wywodzi się z boskiej rzeczywistości i z tego powodu został przez niebiosa zesłanyna ziemię?

Rytm jest jednym z podstawowych faktów dzieła stworzenia. Mamy do czynienia z rytmami pochodzącymi z natury – odrytmu serca poprzez rytm oddechu aż do wszelkich możliwych cyklów hormonalnych i trawiennych. Istnieją rytmy kosmicznejak obracanie się księżyców i planet, powtarzanie się pór roku, dnia i nocy itd.

Są też rytmy, przy których możecie określić konkretną częstotliwość, np. rytm snu i czuwania, rytm koncentracji i relaksu,rytm pobierania i rezygnacji z pokarmów, rytm waszych kroków i waszych czynności w ogóle.

Wszechświat oddycha, porusza się tanecznym krokiem, w rytmicznych odstępach. Jest wam znane bicie serca Ojca, tzw.“wodospad”. Istnieje właściwy Stwórcy harmonijny porządek – rytm, którym kieruje się Bóg. Gdybyście wyobrazili sobie oso-bę Stwórcy w postaci człowieka, to miałby on rytmicznie bijące serce i rytmiczny oddech. Również pod tym względem zostali-ście stworzeni na Jego podobieństwo.

Już przed powstaniem świata istniał pewien wewnętrzny rytmiczny porządek, tzn. rzeczy poruszały się w nim, lecz nie cha-otycznie, samowolnie, lecz tanecznie w pulsującym rytmie. Tak też się stanie po powrocie świata do wiecznego domu Ojca.

Czyli w wieczności nie panuje żaden pełen nieruchomy spokój? Spokój i bezruch to dwie różne sprawy. Fakt, że coś się nie porusza, nie oznacza, że jest to ogarnięte ciszą czy nawet we-

52

wnętrznym spokojem. I fakt, iż coś znajduje się w spokoju i pokoju wewnętrznym, nie wyklucza możliwości poruszania.Wszystko w świecie podlega różnym rytmom, jak w pięknym choreograficznie tańcu. Czasami jest on tak powolny lub takskomplikowany, że nie udaje się go wam od razu rozpoznać. Ale on istnieje, i mianowicie także dla was tu i teraz. Siły ciemno-ści nie lubią tego rytmu, lecz światłość go uwielbia.

Rytm jest elegancką, przyjemną, taneczną realizacją podstawowej zasady porządku, która nadaje porządkowi lekkość. Ryt-mika to porządek w ruchu jak w przypadku kroku tanecznego czy muzyki. Muzyka porusza się, i porusza was, ale w określo-nym porządku. Porządek w ruchu odnajdziecie w każdym wielkim dziele sztuki, które porusza was właśnie dlatego.

To, co łączy was z wielkimi rytmami, co sprawia, że są one dla was odczuwalne, staje się dla was dziełem mistrzowskim. Je-żeli jakieś dzieło pozwoli wam przez chwilę poczuć, nawet tylko półświadomie, waszą łączność z rytmem świata, to odbieracieje jak dzieło mistrzów. To, co was tak głęboko porusza, to fakt, iż możecie głęboko odetchnąć z następującym poczuciem: Tosprawia, że staję się częścią wielkiego wydarzenia, ogólnoludzkiego uczucia lub ogólnoludzkiej tragedii. Sam wpadam w tenrytm, nagle kołyszę się w nim, jakby chodziło o mnie.

Czy z tego względu uznałbyś muzykę za jedyną ze wszystkich sztuk, którą Bóg zsyła nam jako najbliższą sobie? Rytm odnajdziecie także w dziełach mistrzów innych gatunków sztuki. W jakiejś rzeźbie widzicie na przykład przebieg ja-

kiegoś procesu, który skrystalizował się w przedstawionym momencie. Pomyślcie przykładowo o Mojżeszu Michała Anioła (nanagrobku Juliusza II), na którym schodzi on z góry Synaj z kamiennymi tablicami z przykazaniami i widzi taniec wokół Złote-go Cielca. Jeżeli jakiejś rzeźbie brakuje rytmu, muzyki, jeżeli nie pokazuje ona, jakie serce ją stworzyło i ja to ma dalej trwać,to rzeźba ta jest martwa, a wy nie odczujecie niczego.

W pięknej architekturze nawet budynek może wyglądać rytmicznie. Na przykład linie łączące okna, kondygnacje są do sie-bie rytmicznie dopasowane. Całość wygląda jak skała zamieniona w utwór muzyczny, a porządek nabiera lekkości, wzniosłościrytmu.

Porządek, który jest w ruchu, czyli rytm, odnajdziecie we wszystkich niebieskich, żywych procesach. Jeżeli chcecie żyćw porządku nie popadając jednak w martwotę, możecie to najlepiej uczynić poddając swoje życie rytmom świata. Spoglądającw przyszłość stawiajcie sobie zawsze takie pytanie: Jak rytmiczne jest życie? Czy panuje harmonia pomiędzy wydechema wdechem, czy jest to rytm dawania i brania, spokoju i aktywności, wysiłku i odpoczynku, towarzystwa i samotności, postę-pów i walki z trudnościami, działania w świecie zewnętrznym i zamykaniu się w świecie wewnętrznym?

Rytm to ruch pomiędzy biegunami, stanami i faktami. Przeciwieństwa są warunkującym się uzupełnieniem.Poruszanie sięmiędzy nimi stanowi istotę życia, nie ma statycznego życia. Już dzieci uczą się zmian między skoncentrowanym czasem naukia luźną zabawą, siedzeniem w spokoju a dokazywaniem wokół, porządkowaniem i robieniem bałaganu. Jeżeli brakuje rytmicz-nego uzupełniania, życie staje się uciążliwe.

Rytm zastępuje siłę. Rytmiczność, powtarzalność pracy sprawia, że staje się ona lżejsza i mniej trudna. Można to zauważyćprzy rąbaniu drewna, koszeniu trawy przy pomocy kosy, mieszaniu, robieniu na drutach itd. Rytmiczność nadaje czynności ele-gancję, lekkość. Wasz dzień stanie się lżejszy, jeśli codziennie będą się powtarzać konkretne czynności – od kąpieli i mycia zę-bów po wieczór – ną lekturę.

Powinniście być świadomi, że każdy projekt, przedsięwzięcie podlega swojemu rytmowi pomiędzy robieniem postępówa opóźnianiem. Nie powinniście się zbyt wcześnie poddawać. Po wymyśleniu projektu następuje faza szkicowania zarysówi planowania – na tym etapie praca może się posuwać sprawnie do przodu. Lecz później pojawiają się trudności: tu czegoś bra-kuje, tam coś szwankuje. Potem nagle projekt jakby nabiera nowego rozpędu. Lecz ponownie przychodzi faza spowolnienia. Towszystko jest całkiem normalne. Jeśli nie będziecie tego wiedzieli, za każdym razem będziecie wyczerpani nerwowo i niepew-ni. Zachowajcie spokój, nie wpadajcie ani w euforię ani w poczucie beznadziei. Pozostańcie skoncentrowani pośrodku rytmu,który toczy się wokół was.

W rytmie wdechu i wydechu przebiegają nie tylko pojedyncze projekty, ale też całe ludzkie życie. Przychodzą lata, w któ-rych żyjecie większą pełnią życia, czujecie się tak, jakbyście dostali wiatr w żagle. Potem znowu nadchodzą czasy, i każdy krokstawiacie z największym trudem, wszystko wydaje się być zablokowane. Oczywiście moglibyście z tym walczyć. Lecz mogli-byście się też zastanowić i powiedzieć sobie: To jest tak jak wdech. Potem znowu nadejdzie wydech i z nową siłą będzie możnazrobić krok do przodu.

To samo odnosi się do związków. Nie istnieją żadne statyczne związki – ani wyłącznie dobre, ani złe. Istnieją tylko rytmicz-ne fakty. Raz jest się łatwiej porozumieć ze sobą, potem znowu nadchodzi trudniejszy czas. Związki również oddychają. Jeślibędziecie sobie z tego zdawać sprawę, to nie będziecie przesadnie dramatyzować przeżywanych kryzysów, nie będziecie rezy-gnować, nie będziecie się dekoncentrować, lecz wiedzieć: To się znowu zmieni. – Niestety wielu ludzi nie zdaje sobie z tegosprawy i wiele par się rozchodzi, gdy następuje faza zmęczenia związkiem, zamiast starać się to przetrwać. Naturalnie istniejąprawdziwe, długotrwałe problemy w związkach. Lecz najpierw powinniście założyć, że dany problem nie jest niczym więcejniż zwykłym wdechem i wydechem.

Generalnie obowiązuje zasada: Jeśli w świecie zewnętrznym coś “zgrzyta”, dobrze byłoby “udać” się najpierw do swojego

53

świata wewnętrznego. Może zapomnieliście zwracać uwagę na rytm? Zastanówcie się sami nad sobą. Następnie spróbujciesprawić, by problemy stały się widoczne w świecie zewnętrznym. Ćwicząc łączenie wdechu z pochłanianiem barw z niebaa wydechu z oddawaniem tych kolorów swojemu otoczeniu wprawiacie się jednocześnie w życiu w rytmie wszechświata.

Wiele spraw w waszym życiu, które wydają się być bezsensowne, stanie się bardziej zrozumiałych, gdy jest się świadomymistnienia tych rytmów i bierze się je pod uwagę. Brak tej świadomości wykorzystują do swoich celów siły ciemności. Korzysta-ją przy tym z dwóch strategii:

Po pierwsze: Gdybyście rytmy przedstawili przy pomocy rysunku, to byłaby to linia podobna do sinusoidy – nieustanniebiegnąca na zmianę raz w górę, raz w dół. Złe duchy będą próbowały wam wmówić, że nie chodzi tu o linię sinusoidalną, leczo prostą.

a) Gdy wszystko rozwija się pomyślnie, linia będzie biegła ku górze: Odtąd wasze życie, przedsięwzięcie, związek będą sięrozwijać coraz lepiej. Wpadniecie w euforię, lecz potem nadejdzie nieuniknione rozczarowanie, które może doprowadzić aż docałkowitego zwątpienia i rezygnacji.

b) To samo będą czynić, gdy linia będzie opadała w dół. Także w tedy narysują prostą linię ku dołowi i będą chciały wam za-komunikować: teraz wszystko będzie się rozwijało coraz gorzej, czeka was katastrofa, bez wyjścia. To jest jedna strategia.

Po drugie: Druga strategia jest podobna: Siły ciemności chcą, abyście zadomowili się w jednym z tych punktów, abyście sięjuż więcej nie poddawali wszystkim rytmom świata, lecz abyście mimo wszystko chcieli się gdzieś zatrzymać wszelkimi środ-kami.

a) Albo zastygniecie w zasięgu negatywnych emocji, patrząc wstecz z gniewem, zranieni, z traumatycznym doświadcze-niem z dzieciństwa. To, co się wtedy stało, stanie się najważniejszą częścią waszego życia, wszystko inne przestanie mieć jakie-kolwiek znaczenie.

b) Albo znieruchomiejecie w zasięgu pozytywnych emocji. Wszystko jest w porządku i niczego nie trzeba ulepszać. Ja rów-nież nie muszę się zmieniać. Będę się tego trzymać. Ponieważ jednak nie da się zachować tego pięknego stanu, sytuacja ciąglesię rozwija, człowiek gorzknieje i oddala się od rzeczywistości.

Nie starajcie się przyglądać i poznać wszystkie rytmy, w których się poruszacie. Jest to skazane na niepowodzenie ze wzglę-du na mnogość waszych własnych rytmów i rytmów innych ludzi, z którymi macie do czynienia. To, co możecie uczynić dlaprzyszłości – i naprawdę powinniście to uczynić – to ciągle być świadomym faktu, iż wszechświat oddycha, znajduje się w ryt-micznym tańcu. A rytmy nadają sens, w nich pulsuje serce Stwórcy.

“Wszystko, co przychodzi, jest godne uwielbienia!”Leon Bloy powiedział: “ Wszystko, co przychodzi, jest godne uwielbienia!” (tout Ce qui arie est adorabie). Czy tak jest

w istocie? To mnie nie przekonuje. To zdanie jest nad wyraz trudne i wymaga nabrania dystansu do świata. Lecz zasadnicze pytanie brzmi: Jakie są rzeczy, któ-

re was czekają? Życie to droga, którą poznajecie krok za krokiem, to wy jesteście częścią, która jest cały czas w ruchu. Przy-szłość to to, co was spotyka, co was czeka, co się do was zbliża, a być może nawet mija.

Sformułujcie to zdanie tak, aby odnieść je do siebie, czyli: “Wszystko, co mnie spotyka, z czym mam do czynienia, jest god-ne uwielbienia”. Pytanie brzmi: Czy rozkładacie ramiona i przyjmujecie przyszłość bez żadnych zastrzeżeń? Czyli: “wszystko,co mnie czeka ma sens lub go otrzyma, jest dobre bądź zostanie zmienione przez dobro”.

Postawcie sobie raz pytanie: Jak zakończylibyście zdanie: “wszystko, co mnie spotyka, jest...?”. Czy w ogóle jesteście goto-wi sformułować wypowiedź, która wszystkiemu nada takie samo zabarwienie? A może zamiast “wszystko” użylibyście chętniej“niektóre” lub “większość”? Oznaczałoby to wtedy, że nie jesteście gotowi uznać, iż wszystko, co się dzieje, jest sensowne.

Zróbcie teraz ćwiczenie, w którym użyjecie słowa “wszystko”. Zadanie polega na tym, aby sprawdzić, czy gdzieś głębokow was drzemie ogólna wersja tych słów, jakie jest wasze wewnętrzne nastawienie do życia. Jak dokończycie to zdanie? Naprzykład: “wszystko, co mnie czeka, jest pasjonujące”, “wszystko, co mnie czeka, jest wyzwaniem”. “wszystko, co mnie czeka,jest budujące”.

Wielu ludzi – w każdym razie przed przeczytaniem książek takich jak ta – powiedziałoby: “wszystko, co mnie czeka, jestkiepskie, trudne, niesprawiedliwe, tak czy tak zbyt dużo, niewłaściwie, przychodzi zbyt późno”. Należałoby im doradzić, abynotowali to wszystko w dzienniku i za kilka tygodni, miesięcy czy lat postawili sobie pytanie, jak teraz dokończyliby to zdanie.Być może zastanowiwszy się nieco nad pytaniem o sens istnienia przybliżą się o krok do zdania, które stało się dla was wzorem.

Niektórzy dzielą świat na różne sfery, np.: “wszystko, co przychodzi do mnie z natury, jest godne uwielbienia. Natomiast to,co pokazują mi ludzie, jest nędzne, trudne, niezrozumiałe i w żadnym razie godne uwielbienia; bo człowiek jest zły”. Możeszsię o sobie dowiedzieć bardzo dużo, jeśli postawisz sobie szereg pytań:

Po pierwsze: Dlaczego decydujesz się na takie rozróżnienie? Bo na przykład przyroda nie rozczarowała cię tak jak ludzie?Bo jesteś ostrożniejszy w stosunku do innych ludzi? Bo na podstawie własnych doświadczeń wydaje ci się to rozsądne? Takierozróżnienie nie dla każdego człowieka jest całkowicie oczywiste. Niektóre ludy pierwotne odbierają to inaczej: “Ze wszystkie-

54

go, co przynosi natura, należy korzystać ostrożnie, może w tym tkwić jakieś niebezpieczeństwo. Z członkami mojego ludu mamza to dobre doświadczenia”.

Po drugie: Jakie rany, urazy, doświadczenia, blizny tkwią u podstaw takiego myślenia? Gdzie – jeśli przyjrzysz się dokładnie– właściwie płacze twoja dusza?

Po trzecie: W jakim nastroju wyruszasz na spotkanie przyszłości? W jakim świetle widzisz sprawy, które na ciebie czekają?Czy jest to zimny czy ciepły odcień niebieskiego, wiosenna zieleń, żywa czerwień, radosny pomarańczowy? W jakie barwyubierasz przyszłość, która zbliża się do ciebie? Witasz ją z radością, przyjmujesz ją pełen nadziei? Czy pozwalasz jej się do cie-bie zbliżać z poczuciem nieufności i niepewności? Dzięki temu wiele się dowiesz o sobie samym. Jest to ćwiczenie, które po-winniście wykonać w grupie. Wtedy możecie sobie nawzajem pomóc, jeżeli będziecie siebie traktować ze zrozumieniem.

Zdanie: “wszystko, co przychodzi, jest godne uwielbienia!” może wypowiedzieć tylko człowiek, który może też został zra-niony, który jednak potrafi uwolnić się ze swej przeszłości i wierzy, że wszystko w przyszłości może stać się lepsze. Czyli czło-wiek, który nie widzi swojej przyszłości przez pryzmat minionego czasu.

Wymaga to rezygnacji ze swojej własnej perspektywy rozumienia świata. Punktem wyjścia jest przeświadczenie, że wpraw-dzie rozumie się to czy tamto, ale też wiele rzeczy jest dla nas niezrozumiałych, czyli że ostatecznie nie może to być w pełnimiarodajne. Nie należy więc dzielić świata na to, co jest zrozumiałe i uznawane za dobre oraz na to, co jest niezrozumiałei uważane za niedobre, lecz starać się unikać takich ocen.

Dzięki temu można wreszcie dojść do wewnętrznego nastawienia, że wszystko jest jasnością lub wszystko zwróci się ku ja-sności, innymi słowy, że wszystko ma sens lub otrzyma go po fakcie oraz że właśnie dlatego jest po myśli Ojca a tym samymjest także godne uwielbienia. Lecz nie w każdym życiu i nie każdemu jest dane dojście do takiego punktu widzenia. Jest to jed-nak ideał, na którego przykładzie można zrozumieć swoją własną sytuację.

Zastanówcie się nad “siłą przyciągania podobieństw”. Z góry możecie zdeterminować waszą przyszłość rzucając na drogęprzed siebie albo światło albo ponury cień, w zależności od tego należy się spodziewać nadejścia odpowiednich zdarzeń. Ma topodwójny sens:

Po pierwsze wszystko będzie się wam wydawało takie, jak tego oczekujecie. Im bardziej jesteście nieufni, tym bardziej bę-dzie się to potwierdzać: “Spójrzcie, jest źle”. Wszędzie widać negatywne strony, niczego nie widzi się w pięknym świetle. Towy tworzycie zabarwienie światła.

Po drugie macie wpływ nie tylko na wasz sposób patrzenia, lecz także na realny bieg rzeczy. Dajecie możliwości działaniasiłom dobra i zła, a ludzie traktują was tak, jak wy się odnosicie do nich. Jeżeli wasze podejście do innych będzie negatywne,oni będą się zachowywać w stosunku do was tak, że potwierdzą się wasze oczekiwania. Przyszłość rzeczywiście stanie się gor-sza, niż byłaby w innym przypadku. Jeśli będziecie promieniować na innych pozytywną, jasną energią, w istocie wzmocniciesiłę piękna i dobra. Ludzi i rzeczy można “kochać pięknie”. W ten sposób zapewnia się dobru przestrzeń i siłę. Najlepiej touczynicie przyjmując postawę zawartą w słowach: “wszystko, co przychodzi, jest godne uwielbienia!”. Jesteście kowalem swo-jego losu.

Człowiek, który otwiera się na świat dobra, oczywiście sprawia kłopoty siłom ciemności. Będą one podejmowały próby wy-korzystania wszelkich możliwości, by odwieść go z obranej raz drogi ku światłości. Życie człowieka i świadomość życia będąwięc zawsze pełne napięć. Inaczej być nie może. Takie są zasady gry, dopóki będą istnieć upadłe anioły. I mają one prawo, byo was walczyć, tak, jak i siły światłości. Wolno im to czynić, zostało im to przyznane, wprawdzie niechętnie, ale jednak. Jest topole działania w ramach dzieła stworzenia, które zostało im dane.

Pytanie dla was brzmi dlatego: Czym się kierujecie? Z kim chcecie współpracować? Co w sobie chcecie dalej pielęgnowaći rozwijać a co raczej nie? Słowa: “wszystko, co przychodzi, jest godne uwielbienia” zawierają apel, aby się koniecznie zawszekierować dobrem i obdarzać Ojca zaufaniem.

Dwie strony życia Harmonijne życie zawsze składa się z dwóch stron: równie szczęśliwej, co smętnej, radosnej i smutnej, wśród ludzi i z dala

od nich, z miłością zwróconej do świata. To nie wyklucza się nawzajem, jedno i drugie ma miejsce: radość ze łzą w oku,uśmiech towarzyszący troskom.

Najpierw szukacie czystego szczęścia, czystej miłości, nieustannie trwającej pogody ducha, niczym niezmąconej przyjem-ności itd. – nic nie powinno tego zakłócać. Z drugiej strony odczuwacie poczucie straty, smutek, cierpienie, ból. Jedno i drugiejest częścią życia. Jednakże zarówno jedno jak i drugie kiedyś przeminie.

Jeśli jednego dnia przynajmniej raz śmialiście się i raz płakaliście, to był to dobry dzień. Znacie uczucie zachwytu przy jed-noczesnym smutku. Doświadczacie go słuchając i oglądając dzieła mistrzów muzyki i sztuki, ale też obserwując przyrodę,przebywając z ukochaną istotą, wykonując czynność, którą uwielbiacie.

Pielęgnujcie to tak często, jak tylko jest to możliwe. Niech wejdzie wam w nawyk poszukiwanie odrobiny smutku w chwi-lach szczególnej radości: Ona przeminie. A gdy ogarnie was głęboki smutek, pozwólcie sobie na nieśmiały uśmiech. Pozwólcie

55

nieśmiało zakiełkować myśli: I to tez przeminie. To ma sens lub go otrzyma. Wszystko jest włączone w sens. Macie powód dopłaczu, ale patrząc na całość jeszcze większy powód do radości. Niech ta wiedza przeniknie waszą duszę, niech ogarnie wasząduszę i serce, całe wasze życie.

Jeżeli sądziliście, że znajdziecie tu wskazówki, jak sensownie kształtować przyszłość, rady dla każdego, to być może jeste-ście teraz rozczarowani. Lecz drogi życia są bardzo indywidualne. Nie chodzi o to, aby być biednym bądź człowiekiem sukce-su, aktywnym lub powściągliwym, aby przystosowywać się do środowiska lub wręcz przeciwnie, być zbuntowanym i temu po-dobne. Sens opiera się wprawdzie na ogólnych świętych wartościach, lecz każdy człowiek kształtuje go na swój indywidualnysposób. Nie ma jednej recepty dla wszystkich. Książka ze wskazówkami “w jaki sposób nadam sens mojej przyszłości?” stano-wiłaby koniec waszej wolności. Ale tyle da się powiedzieć: Sensowne ukształtowanie przyszłości zależy w dużej mierze od te-go, czy rozwinęliście w sobie świadomość dwoistości życia, czy macie ją przed oczami jako myśl przewodnią, którą możeciesię kierować i której możecie się trzymać.

Przeżywam to także w trakcie tych posiedzeń. Przede wszystkim wtedy, gdy już się zakończyły, ogarnia mnie jednocześnieuczucie szczęścia i smutku, aż nie chce się przestać.

Tak, lecz jeśli się nie przestanie, nie będzie można ponownie zacząć tego od początku – to jest wada. Najsilniejsze przeżyciaogarną was, gdy będziecie psychicznie uczestniczyć w bezpośredniej rozmowie. Czytelnik tej książki odczuje to ewentualniez pewnym opóźnieniem. To jest tak jak w symfonii. Kompozytor przeżywa ją najmocniej. Potem także mocno przeżywa ją mu-zyk, nieco słabiej słuchacze. Być może ktoś, komu słuchacz o niej opowie, dostrzeże jeszcze jej wartość – lecz nie będą to jużtak intensywne odczucia. Tak słabnie to dalej. Z tego powodu nie chodzi o to, by spoglądać na życie wyłącznie racjonalnie, leczby przeżywać je w swojej duszy. Jest to najważniejszy i najskuteczniejszy wynik tych godzin, to jest ich celem.

Możecie indywidualnie nadawać sens i kształt waszej przyszłości. Wolno mi było wam przekazać podstawowe tendencjedotyczące kształtowania przyszłości, ogólny zarys, w którym możliwe będzie pełne sensu życie. Teraz zależy tylko od was, jakwypełnicie podane ramy swoim życiem.

SŁOWO KOŃCOWE

Świat jako dzieło sztuki Dzieło Valentina Tomberga “Arkana Tarota” w 22. liście opisuje świat jako dzieło sztuki, a nasz harmonijny stosunek do niej

jako radość z obcowania z dziełem sztuki. Czy ta myśl przyczynia się do zrozumienia sensu istnienia świata? Jest ona nawet istotnym kluczem do zrozumienia sensu stworzenia. Słowa “twórca” używacie w ziemskim kontekście w od-

niesieniu do kogoś, kto stworzył dzieło sztuki, nie w stosunku do interpretatora, ani badacza i odkrywcy, lekarza, pedagoga,konstruktora, nawet jeśli będą oni mistrzami w swoim fachu. Używając słowa “Stwórca” w odniesieniu do Boga, subtelnie oka-zujecie, że Bóg jest praobrazem artysty.

Ludzie stworzyli różnorakie obrazy Boga, które wzorują się na innych ludzkich zawodach, np. Bóg jako zegarmistrz lub in-żynier, Bóg jako sędzia karny, Bóg jako zwycięzca, Bóg jako tyran itd. Lecz Boga najbardziej można porównać do mistrzow-skiego artysty. Dlatego też zastępy niebieskie śpiewają z zachwytem ku jego chwale: “Jak zadziwiające są Twoje dzieła!”.

Pytanie o sens życia pojawia się najczęściej z powodu choroby, cierpienia, katastrof, nie, gdy wszystko jest piękne. To zro-zumiałe, bo nie ma sensu pytać: Jaki sens ma piękno? Piękno jest sensowne samo w sobie, nie dlatego, że służy jakimś celomi korzyściom. Cieszycie się pięknem kwiatów, ptaków, gór, lasów i jezior, zorzy wieczornej i gwiaździstego nieba. Nie stawia-cie pytania: “Czemu służy piękno?”, lecz piękno ma sens, gdyż jest piękne. Podobnie dzieła mistrzów takich jak Michał Anioł,Szekspir, Bach mają sens sam w sobie. Wspaniałe dzieła sztuki powstają albo z doświadczenia bliskości Boga lub załamaniaz powodu jego oddalenia. W obu przypadkach ogarniają was tak głęboko, ponieważ – bezpośrednio lub nie – odbijają w sobieżycie całego stworzonego świata i pozwalają wam poczuć wasz związek z jego sensem. Biblia jest także mistrzowskim dziełemsztuki, książką pełną dramatyzmu i poezji. Swoje miejsce mają w niej moce ciemności, ale też triumf dobra i piękna.

A każda dusza ludzka jest dziełem sztuki własnego rodzaju. Gdy po śmierci spotkacie się z Panem, to nie objawi się wam ja-ko karzący ojciec, nauczyciel czy moralista z podniesionym palcem wskazującym. Usiądzie z wami – mówiąc obrazowo – nabrzegu morza, omówi z wami wasze minione życie i zapyta: Czy uważasz to i to za piękne, dobre? Czy w twoim charakterze niepowinno się tego czy tamtego zmienić, zlikwidować, dodać? Wasze sumienie nie budzi się pod wpływem gróźb i kar, lecz podwpływem wstydu nad brzydkim miejscami, które chcecie poprawić.

Jeżeli przyzwyczaicie się widzieć w każdym człowieku dzieło Boga, wszędzie będziecie odnajdywać piękno. Nawet ci, któ-rzy życzą wam źle i szkodzą, mają w sobie coś, co kochają i na co mają nadzieję, czego tak naprawdę pragną i o czym myślą, zaczym tęsknią i co znoszą. Również oni są stworzeniami boskimi, którym towarzyszą aniołowie i w niektórych przypadkach ichwspomagają.

Pytanie brzmi: Na co skierujecie swój wzrok – na piękno, na to, co udane i doskonałe? Od waszego wewnętrznego nastawie-nia, negatywnego bądź pozytywnego zależy, czy będziecie uważać świat za dzieło Stwórcy. Im bardziej będziecie nastawienipozytywnie, tym mniej będziecie się zastanawiać nad pytaniem o sens istnienia. Odpowiedź na nie sama z siebie będzie twier-

56

dząca. Bo macie wtedy wewnętrzną pewność, że świat jest mistrzowskim dziełem sztuki, wprawdzie jeszcze z niektórymiciemnymi stronami, ale na drodze rozwoju. Pewnego dnia stanie się on doskonały. Uczestniczenie w tym procesie jest sensemwaszego życia.

Ku zwycięstwu światłości zmierzacie z tęsknotą i nadzieją, czasami także z rezygnacją i zwątpieniem, lecz zawsze waszkrok jest pewny. Jeżeli poświęcicie się temu celowi, czyli będziecie mieć w tym sensie “wiarę”, sens waszego życia przepełnicałą waszą duszę i ciało. Oto kilka przykładów ćwiczeń:

Po pierwsze: Co najmniej godzinę tygodniowo poświęćcie pracy artystycznej: tańcowi, muzykowaniu, pantomimie, aktor-stwu, rysowaniu i malowaniu, zajęciom plastycznym lub temu, co wam odpowiada i sprawia przyjemność. Nie wystarczy by-wać na koncertach, w teatrach bądź na wystawach, wy sami powinniście coś zrobić, abyście poznali uczucie, jak to jest być ar-tystą, spoglądać na świat oczami artysty: “Ja także jestem twórczą istotą, w malutkiej części też jestem stwórcą a tym samymobrazem na podobieństwo Ojca”.

Po drugie: Spróbujcie następnie opowiedzieć raz jakieś wydarzenia z waszego życia – obojętnie czy dramatyczne, komicznelub banalne – korzystając z form artystycznych, rysując, malując, naśladując. Z czasem wydarzenia z waszego życia będziecieodbierać jak same małe dzieła sztuki. W końcu stwierdzicie z imponującą jasnością, że wasza cała biografia łącznie z jej pęk-nięciami i niepowodzeniami jest dziełem sztuki wielce udanym i pełnym wewnętrznej harmonii. Właśnie dlatego życie jestw cudowny sposób sensowne.

Po trzecie: Hasłami zanotujcie na kartce urazy, porażki, przykrości, które spotkały was w życiu. Zgniećcie je w kulki i zwiń-cie w dającą się ugnieść, wysychającą masę. Pomalujcie je i polakierujcie, potem zróbcie w nich otwory i zróbcie z nich łań-cuch pereł. Cierpienie, które się zdarzyło, nie będzie was dłużej nękać ani prześladować. Zapasy trosk zostały przekształcone napiękną ozdobę. Gdy ktoś będzie ją podziwiał, uśmiechnijcie się i pomyślcie sobie: “Gdybyś tylko wiedział”.

Po czwarte: Teraz jeszcze jedno ćwiczenie, które na pierwszy rzut oka może się wam wydać nieco dziwne: Zawsze, gdy wa-sza sytuacja życiowa zdaje się was przytłaczać, stwórzcie jakieś dzieło sztuki – a potem je zostawcie, podarujcie komuś, po-zwólcie dzieciom bawić się nim, pozwólcie je zniszczyć. Poszczególne kroki tego ćwiczenia pozwalają wam doświadczyć ży-wości waszego istnienia:

1. Bądź tym, kim jesteś, stwórz coś, zaangażuj się, wstaw się za kimś, utożsamiaj się ze swoją historią, powiedz “tak” swo-jemu życiu: Ono jest twoim dzieckiem, twoim dziełem sztuki.

2. Potem daj sobie luz, bądź gotowy na zmiany, nowe procesy, otwórz się, pozwól nadejść czemuś nowemu. Ożywienie widoczne jest w zmianie pomiędzy byciem twórczym a rezygnacją. A sens ma to, co przynosi życie, co pozwala

życiu wytrysnąć jak źródło, z którego nieustannie wypływa nowa woda, i potem przestaje. Sens ma po prostu to, co jest stosow-ne, pożyteczne, rozsądne. Sensowne jest życie samo w sobie, kroczenie naprzód, dojrzewanie, rozwijanie się, stawanie się bar-dziej doskonałym.

Tytuł oryginału: Die Engel geben Antwolt Przekład: Paula Krajewska Projekt okładki: Oskar Głodowski @ Heinrich Hugendubel Verlag Wydanie polskie “ABA” ISBN 83-88872-55-9 Łamanie: ,,TYRSA” Sp. z 0.0. ul. Kościeliska 7, 03-614 Warszawa tel. 679 95 47 Oficyna Wydawnicza “ABA” ul. Wiertnicza 162, 02-952 Warszawa tel/fax (O 22) 651 75 56 tel. (O 22) 885 26 09, 885 26 15 e-mail: aba@oficyna.neostrada.pl Biuro handlowe: “Grupa A5” Sp. z 0.0. ul. Kilińskiego 169a, 90-353 Łódź te1.!fax (O 42) 674 37 95, 679 49 29 e-mail: handlowy@grupaA5.com.pl www.grupa A5.com.pl Druk i oprawa: OPOLGRAF S.A.

57