Zatwierdzam: Wojewoda Zachodniopomorski

ZACHODNIOPOMORSKI URZ ĄD WOJEWÓDZKI

W SZCZECINIE

WYDZIAŁ SPRAW SPOŁECZNYCH

ANALIZA STANU I SKUTECZNO ŚCI POMOCY SPOŁECZNEJ

W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W 2012 R.

SZCZECIN, 2013

1

Spis treści

Wprowadzenie ................................................................................................................................3

1. Zatrudnienie w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej........................................4

2. Świadczenia pomocy społecznej w gminach ............................................................................5

2.1. Charakterystyka rodzin objętych pomocą 7

2.2. Zadania zlecone gminom 8

2.3. Zadania własne gmin 9

2.4. Zasiłki stałe 9

2.5. Zasiłki okresowe 9

2.6. Usługi opiekuńcze 10

2.7. Odpłatność gmin za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej 10

2.8. Kontrole w ośrodkach pomocy społecznej dotyczące sposobu realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej 10

3. Domy pomocy społecznej.........................................................................................................11

3.1. Typy domów i liczba miejsc 11

3.2. Finansowanie domów pomocy społecznej 12

3.3. Placówki zapewniające całodobową opiekę 14

3.4. Wnioski z przeprowadzonych kontroli 14

4. Ośrodki wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi...................................................16

4.1. Uregulowania prawne 16

4.2. Liczba i typy domów, liczba miejsc 16

4.3. Formy organizacyjne 19

4.4. Finansowanie ośrodków wsparcia 19

4.5. Zatrudnienie 19

4.6. Formy prowadzonej działalności 20

4.7. Podsumowanie, wnioski i rekomendacje 21

2

5. Zadania z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej....................................22

5.1. Zadania realizowane przez samorządy gmin 22

5.2. Zadania realizowane przez samorządy powiatów 22

5.3. Zadania realizowane przez samorząd województwa 23

6. Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie ..................................................................................28

7. Świadczenia rodzinne i świadczenia z funduszu alimentacyjnego.......................................28

8. Programy z zakresu pomocy społecznej i wspierania rodziny.............................................32

8.1. Program wieloletni „pomoc państwa w zakresie dożywiania”. 32

8.2. Program „oparcie społeczne dla osób z zaburzeniami psychicznymi” 35

8.3. Resortowy program wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej na rok 2012 „asystent rodziny” 35

8.4. Resortowy program wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej na 2012 r. „szkolenia rodzin zastępczych, osób prowadzących rodzinne domy dziecka oraz dyrektorów placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego” 36

8.5. Resortowy program rozwoju instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 "maluch" 36

8.6. Współpraca wojewody zachodniopomorskiego z podmiotami niepublicznymi 36

9. Informacja o realizacji wydatków budżetu wojewody za 2012 r.........................................38

Podsumowanie ..............................................................................................................................41

3

WPROWADZENIE

Z dniem 1 stycznia 2012 roku weszła w życie ustawa z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, która ma zreformować system opieki nad dziećmi pozbawionymi opieki rodziców oraz wspierać rodziny mające kłopoty wychowawcze. Ustawa m.in. wprowadza na poziomie gminy nową instytucję - asystentów rodzinnych, których głównym zadaniem jest niedopuszczenie do oddzielenia dzieci od rodziny oraz podjęcie działań zmierzających do zażegnania kryzysu w rodzinie. Należy odnotować, że istotne zmiany jakościowe w systemie opieki nad dzieckiem i rodziną nastąpiły w latach 2000 – 2011 pod rządami ustawy o pomocy społecznej. Od 1 października 2012 r. rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2012 r. zweryfikowane zostały kryteria dochodowe z pomocy społecznej, a od 1 listopada 2012 r. rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 sierpnia 2012 r. podwyższono wysokość dochodu uprawniającą do przyznania zasiłku rodzinnego. Od lipca 2012 r. wprowadzono także zmiany organizacyjne w Zachodniopomorskim Urzędzie Wojewódzkim. Zadania, które realizowane były w Wydziale Polityki Społecznej podzielono pomiędzy Wydział Zdrowia Publicznego, do którego zakresu działania należy realizacja zadań Wojewody objętych działem administracji rządowej zdrowie, oraz Wydział Spraw Społecznych, do którego zakresu działania należy realizacja zadań Wojewody objętych działami administracji rządowej zabezpieczenie społeczne i praca.

4

1. ZATRUDNIENIE W JEDNOSTKACH ORGANIZACYJNYCH POMOC Y SPOŁECZNEJ

W jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej na terenie województwa zachodniopomorskiego w 2012 r. zatrudnionych było 6146 osób, w tym:

− w ośrodkach pomocy społecznej – 2898 osób, − w powiatowych centrach pomocy społecznej – 291 osób, − w domach pomocy społecznej – 2483 osoby, − w ośrodkach wsparcia – 371 osób, − w ośrodkach interwencji kryzysowej – 32 osoby, − w klubach integracji społecznej – 9 osób, − w regionalnym ośrodku pomocy społecznej – 43 osoby, − w służbach wojewody realizujących zadania pomocy społecznej – 19 osób.

Zgodnie z art. 110 ust. 11 ustawy o pomocy społecznej ośrodek pomocy społecznej

zatrudnia pracowników socjalnych proporcjonalnie do liczby ludności gminy w stosunku jeden pracownik socjalny na 2 tys. mieszkańców, nie mniej jednak niż trzech pracowników. W 23 gminach województwa zachodniopomorskiego liczba pracowników socjalnych jest niższa niż określona w art. 110 ust. 11 ustawy.

W 18 powiatowych centrach pomocy rodzinie zatrudnionych było 291 osób, w tym 63 pracowników socjalnych. Ustawa o pomocy społecznej nie określa norm zatrudnienia w tych jednostkach.

5

2. ŚWIADCZENIA POMOCY SPOŁECZNEJ W GMINACH

Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenia (bez względu na ich rodzaj, formę, liczbę oraz źródło finansowania) wynosiła w 2012 r. 100 872, co stanowiło 5,85% mieszkańców województwa. (wskaźnik dla kraju wynosił 5,0 %). W stosunku do roku 2011 liczba ta była niższa o 9 702 osoby.

Rozpiętość odsetka osób objętych pomocą w stosunku do liczby mieszkańców jest bardzo duża: od 2,64% w gminie Kołobrzeg do 30,24 % w gminie Kozielice. Wskaźnik osób objętych pomocą w poszczególnych gminach jest skorelowany ze wskaźnikiem bezrobocia. Jego wielkość jest uzależniona także od stopnia rozpoznania potrzeb oraz od sposobu działania ośrodka pomocy społecznej.

Tabela 1. Liczba mieszkańców, wskaźnik bezrobocia i osób objętych pomocą w gminach

Lp. Gmina Liczba

mieszkańców

Wskaźnik bezrobocia

grudzień 2012

Liczba osób, którym przyznano decyzją

świadczenia

Procent osób objętych pomocą do liczby

mieszkańców

1. M. Białogard 24919 13,20% 1 821 7,31

2. Gm. Białogard 8022 18,50% 900 11,22

3. Karlino 9418 15,50% 733 7,78

4. Tychowo 7049 17,50% 1 063 15,08

5. Bierzwnik 4891 15,60% 444 9,08

6. Choszczno 22515 10,80% 1 473 6,54

7. Drawno 5353 14,20% 606 11,32

8. Krzęcin 3879 13,80% 451 11,63

9. Pełczyce 8112 14,90% 508 6,26

10. Recz 5795 17,20% 653 11,27

11. Czaplinek 12007 11,80% 1 270 10,58

12. Drawsko Pomorskie 16814 11,30% 933 5,55

13. Kalisz Pomorski 7317 17,30% 738 10,09

14. Ostrowice 2633 12,60% 344 13,06

15. Wierzchowo 4428 14,80% 375 8,47

16. Złocieniec 15733 13,60% 1 362 8,66

17. Goleniów 34967 7,10% 1 676 4,79

18. Maszewo 8625 10,70% 602 6,98

19. Nowogard 24964 11,20% 1 391 5,57

20. Osina 2971 10,60% 223 7,51

21. Przybiernów 5271 10,70% 386 7,32

22. Stepnica 4924 7,80% 484 9,83

23. Brojce 3837 14,60% 635 16,55

24. Gryfice 24087 13,40% 1 596 6,63

25. Karnice 4210 17,50% 420 9,98

26. Płoty 9263 10,80% 727 7,85

27. Rewal 3745 11,50% 213 5,69

28. Trzebiatów 16806 11,50% 745 4,43

29. Banie 6599 10,80% 570 8,64

30. Cedynia 4478 13,60% 322 7,19

31. Chojna 14077 13,10% 766 5,44

32. Gryfino 32138 6,80% 972 3,02

33. Mieszkowice 7477 11,30% 550 7,36

34. Moryń 4433 11,90% 346 7,81

35. Stare Czarnowo 3850 6,90% 248 6,44

36. Trzcińsko-Zdrój 5683 12,70% 459 8,08

37. Widuchowa 5611 11,50% 299 5,33

38. Dziwnów 4125 10,60% 251 6,08

39. Golczewo 6075 13,00% 463 7,62

6

40. Kamień Pomorski 14690 11,10% 671 4,57

41. Międzyzdroje 6731 9,80% 389 5,78

42. Świerzno 4358 16,60% 447 10,26

43. Wolin 12533 14,40% 841 6,71

44. Dygowo 5573 7,70% 235 4,22

45. Gościno 5212 7,00% 366 7,02

46. M. Kołobrzeg 47129 5,50% 1 600 3,39

47. Gm. Kołobrzeg 10015 6,60% 264 2,64

48. Rymań 4139 9,90% 314 7,59

49. Siemyśl 3671 7,40% 248 6,76

50. Ustronie Morskie 3639 8,40% 254 6,98

51. Będzino 8477 12,90% 437 5,16

52. Biesiekierz 6040 9,90% 522 8,64

53. Bobolice 9801 16,00% 618 6,31

54. Manowo 6762 10,40% 337 4,98

55. Mielno 5104 10,00% 318 6,23

56. Polanów 9190 16,60% 1 066 11,60

57. Sianów 13655 13,20% 884 6,47

58. Świeszyno 6410 12,60% 375 5,85

59. Dobra 4537 14,20% 426 9,39

60. Łobez 14518 12,50% 969 6,67

61. Radowo Małe 3741 16,30% 421 11,25

62. Resko 8375 15,10% 692 8,26

63. Węgorzyno 7312 13,70% 707 9,67

64. Barlinek 19833 8,60% 1 213 6,12

65. Boleszkowice 2921 7,80% 245 8,39

66. Dębno 21087 9,20% 1 407 6,67

67. Myślibórz 20848 9,90% 1 276 6,12

68. Nowogródek Pomorski 3411 10,10% 218 6,39

69. Dobra (Szczecińska) 16778 6,30% 479 2,85

70. Kołbaskowo 10809 6,90% 518 4,79

71. Nowe Warpno 1703 11,60% 147 8,63

72. Police 42057 8,40% 2 176 5,17

73. Bielice 3143 12,70% 204 6,49

74. Kozielice 2622 16,20% 793 30,24

75. Lipiany 6187 16,10% 302 4,88

76. Przelewice 5410 18,00% 489 9,04

77. Pyrzyce 19888 12,00% 1 163 5,85

78. Warnice 3597 13,80% 359 9,98

79. M. Darłowo 14442 13,80% 992 6,87

80. Gm. Darłowo 7928 14,20% 1 143 14,42

81. Malechowo 6622 13,20% 648 9,79

82. Postomino 7068 11,90% 563 7,97

83. M. Sławno 13163 12,80% 1 102 8,37

84. Gm. Sławno 8904 17,20% 567 6,37

85. Chociwel 6105 12,10% 310 5,08

86. Dobrzany 5122 12,00% 498 9,72

87. Dolice 8161 12,10% 811 9,94

88. Ińsko 3596 12,10% 309 8,59

89. Kobylanka 4475 7,00% 259 5,79

90. Marianowo 3222 11,20% 300 9,31

91. Stara Dąbrowa 3662 13,50% 481 13,13

92. M. Stargard Szczeciński 69966 8,00% 2 972 4,25

93. Gm. Stargard Szczeciński 12231 10,60% 959 7,84

94. Suchań 4360 10,70% 790 18,12

95. Barwice 8994 20,30% 1 150 12,79

96. Biały Bór 5424 16,40% 789 14,55

97. Borne Sulinowo 9754 13,90% 980 10,05

98. Grzmiąca 5094 18,10% 527 10,35

99. M. Szczecinek 40787 11,40% 2 335 5,72

100. Gm. Szczecinek 9512 18,60% 1 131 11,89

101. Brzeżno 2910 14,30% 416 14,30

102. Połczyn-Zdrój 16166 12,20% 1 495 9,25

103. Rąbino 3892 16,80% 417 10,71

104. Sławoborze 4278 14,30% 582 13,60

105. Świdwin 15931 10,90% 1 557 9,77

7

106. Świdwin 6166 15,90% 865 14,03

107. Człopa 5134 11,30% 485 9,45

108. Mirosławiec 5691 10,90% 474 8,33

109. Tuczno 5107 8,80% 445 8,71

110. M. Wałcz 26435 9,00% 1 246 4,71

111. Gm. Wałcz 12715 13,50% 1 114 8,76

112. M. Koszalin 109248 8,50% 3 450 3,16

113. M. Szczecin 410131 7,20% 14 779 3,60

114. M. Świnoujście 41480 5,10% 1 439 3,47

Województwo 1 722 883 10,00% 100 788 5,85

Ośrodki pomocy społecznej w 2012 r. udzieliły pomocy w postaci pracy socjalnej 41 491 rodzinom, z których 4 678 zostało objętych kontraktem socjalnym. 2.1. Charakterystyka rodzin objętych pomocą

Ośrodki pomocy społecznej realizują zadania określone w ustawie o pomocy społecznej oraz w programach rządowych obejmujących pomoc pieniężną, w naturze oraz w usługach. Strukturę powodów przyznania pomocy pokazuje tabela 2. Tabela 2. Powody przyznania pomocy

LICZBA RODZIN

w tym: POWÓD TRUDNEJ SYTUACJI ŻYCIOWEJ OGÓŁEM

NA WSI

LICZBA OSÓB W

RODZINACH

1 2 3 4

Ubóstwo 1 39048 15472 100981

Sieroctwo 2 100 52 293

Bezdomność 3 3185 461 3932

Potrzeba ochrony macierzyństwa 4 5729 3120 28741

w tym:

wielodzietność 5 3367 2148 20379

Bezrobocie 6 37582 15992 110573

Niepełnosprawność 7 20815 7413 44071

Długotrwała lub ciężka choroba 8 20758 7245 44051

Bezradność w sprawach opiek.-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego - ogółem

9 10722 4775 40766

w tym:

rodziny niepełne 10 7253 2704 23742

rodziny wielodzietne 11 2535 1426 15343

Przemoc w rodzinie 12 622 291 2117

Potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi 13 10 1 12

Alkoholizm 14 5027 1938 10874

Narkomania 15 260 47 430

Trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego

16 1190 339 1815

Trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą

17 19 0 38

Zdarzenie losowe 18 405 145 999

Sytuacja kryzysowa 19 431 101 1156

Klęska żywiołowa lub ekologiczna 20 15 15 59

8

Do najistotniejszych problemów występujących w środowisku wymagających pomocy ze strony ośrodków pomocy społecznej należały: ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba, bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego. 2.2. Zadania zlecone gminom

Głównym zadaniem z zakresu administracji rządowej zlecanym gminom jest organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi.

Zgodnie z art. 50 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, pomoc w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych przysługuje osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona. Usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być przyznane również osobie, która wymaga pomocy innych osób, a rodzina, a także wspólnie niezamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić.

Specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb, wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym. Ośrodek pomocy społecznej udzielając wskazanej pomocy ustala czas i rodzaj pomocy (świadczonych usług), biorąc jednocześnie pod uwagę szczególne potrzeby podopiecznego. Rodzaje specjalistycznych usług opiekuńczych określone zostały w § 2 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych.

W 2012 r. na świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi przekazano ogółem kwotę 3.899.044 zł, wykorzystano kwotę 3.788.445 zł.

Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi realizowały 63 gminy z terenu województwa zachodniopomorskiego. Efektem przekazanej dotacji było objęcie pomocą 563 osób z zaburzeniami psychicznymi. W 2012 r. średni koszt 1 godziny świadczonych usług wynosił 22 zł.

W 2011 r. na realizację ww. zadania przeznaczono kwotę 3.419.395 zł. Pomocą w formie specjalistycznych usług opiekuńczych objętych zostało 538 osób z zaburzeniami psychicznymi w 57 gminach. Należy zauważyć, że w 2012 r. wzrosła kwota środków finansowych przeznaczonych na świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, liczba gmin realizujących pomoc w omawianej formie oraz liczba osób objętych pomocą.

Wydział Spraw Społecznych Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie przeprowadził w 2012 r. 27 kontroli w ośrodkach pomocy społecznej w zakresie realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej, w tym 14 w zakresie realizacji specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Zalecenia dotyczyły kwalifikacji osób świadczących specjalistyczne usługi opiekuńcze.

Na przestrzeni ostatnich lat w województwie zachodniopomorskim zauważa się wzrost świadczeń w formie specjalistycznych usług opiekuńczych dla dzieci i młodzieży, szczególnie z zaburzeniami autystycznymi, w tym liczby osób zainteresowanych oraz liczby wnioskowanych godzin.

Uprawnienia do określonych usług, świadczeń i działań na rzecz dzieci i młodzieży regulują przepisy ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty oraz ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

9

W praktyce rodzice ubiegający się o pomoc skutecznie argumentują brak możliwości skorzystania z pomocy w ramach innych systemów, a swoje wnioski popierają zaświadczeniem lekarza specjalisty, zawierającym konkretną liczbę godzin, zalecaną dla prawidłowego rozwoju dziecka. Pomoc świadczona w ramach systemu oświaty i służby zdrowia jest nieadekwatna do występujących w tym zakresie potrzeb. Taki stan prawny powoduje niezadowolenie ze strony rodziców, którzy szukając pomocy dla swoich dzieci, oczekują pełnego wsparcia ze strony pomocy społecznej.

Środki finansowe przeznaczone na sfinansowanie usług nie zabezpieczają wszystkich potrzeb osób ubiegających się o pomoc. Wojewoda Zachodniopomorski skierował do Ministra Pracy i Polityki Społecznej pismo z prośbą o rozważenie możliwości dokonania zmian legislacyjnych polegających na wyodrębnieniu katalogu specjalistycznych usług opiekuńczych adresowanych do dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi, z odrębnym uregulowaniem trybu uzyskiwania do nich uprawnień.

Ponadto w ramach zadań zleconych gminy udzieliły zasiłków celowych dla 7 rodzinom poszkodowanym w wyniku huraganów na kwotę 61 100 zł oraz wypłaciły 83 osobom wynagrodzenie za sprawowanie opieki, zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 9 ustawy o pomocy społecznej, na kwotę 219 431 zł. 2.3. Zadania własne gmin

Świadczenia z pomocy społecznej udzielane przez gminy finansowane były ze środków własnych oraz z budżetu państwa, przekazywanych gminom na dofinansowanie zadań własnych. W 2012 r. łączna kwota środków finansowych wydatkowanych przez gminy w ramach zadań własnych wyniosła 222.435 tys. zł.

W ramach zadań własnych gminy udzielały pomocy w formie: zasiłków stałych, zasiłków okresowych, posiłków, usług opiekuńczych, zasiłków celowych, opłacania pobytu w domu pomocy społecznej. W pozostałych wydatkach ujęto schronienie, ubranie, pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne osobom niemającym dochodu i możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ, zasiłki celowe na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego, zasiłki celowe w formie biletu kredytowanego, sprawienie pogrzebu, pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie. 2.4. Zasiłki stałe

Zasiłki stałe w województwie zachodniopomorskim otrzymywało w 2012 r. 12 116 osób, w tym 9 460 osób samotnych i 2 656 osób pozostających w rodzinie. Łączna kwota wypłaconych zasiłków wyniosła 43 488 884 zł, w tym dla osób samotnych 37 877 649 zł oraz dla osób pozostających w rodzinie 5 611 235 zł. Średnia wysokość zasiłku stałego wyniosła 363,92 zł, dla osób samotnych 397,13 zł, a dla osób pozostających w rodzinie 234,61 zł. Liczba osób pobierających zasiłki stałe w województwie zachodniopomorskim od sześciu lat utrzymuje się na podobnym poziomie i stanowi 0,7 % liczby mieszkańców województwa. 2.5. Zasiłki okresowe

W 2012 r. zasiłki okresowe przyznano 33 105 osobom na łączną kwotę 45 876 410 zł. Średnia wysokość zasiłku wyniosła 264,57 zł, a średni okres, na który został przyznany zasiłek wyniósł 5,24 miesiąca. Środki własne do zasiłków okresowych dodało 35 gmin w łącznej kwocie 1 036 878 zł: najwięcej miasto Kołobrzeg 384 291 zł, miasto Szczecin 290 947 zł, gmina Police 65 504 zł.

Najczęstszym powodem przyznania zasiłku okresowego było bezrobocie – 27 575 osób, co stanowi 83,30 % ogółem przyznanych zasiłków okresowych, niepełnosprawność 3 394, co stanowi 10,25%, długotrwała choroba 2 512, co stanowi 7,59%. W ostatnich latach

10

liczba osób pobierających zasiłki okresowe w województwie utrzymuje się na podobnym poziomie i stanowi 2 % liczby mieszkańców. 2.6. Usługi opiekuńcze

Usługi opiekuńcze w 2012 r. świadczone były w 94 gminach dla 4 678 osób na ogólną kwotę 20 646 041 zł. Średni koszt 1 godziny usługi wynosił 14,90 zł. Poradnictwem specjalistycznym zostało objętych 10 840 rodzin (prawne, psychologiczne, rodzinne), interwencją kryzysową objęto 1 333 rodziny, a pracą socjalną objęto 40 866 rodzin, co stanowi 60,56% ogółem korzystających rodzin z pomocy społecznej. 2.7. Odpłatność gmin za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej

W 2012 r. gminy poniosły odpłatność za pobyt w domach pomocy społecznej za 2 123 osoby na ogólną kwotę 42 201 579 zł. Średni miesięczny koszt dopłaty do pobytu mieszkańca w Domu Pomocy Społecznej ponoszony przez gminę wyniósł 1914,60 zł. 5 gmin w województwie nie miało mieszkańców w domach pomocy społecznej. Odpłatność za pobyt osób w domach pomocy społecznej jest największą pozycją w wydatkach gmin na zadania pomocy społecznej i co roku wydatki te wzrastają (w 2010 r. – 35 360,3 tys. zł, w 2011 r. – 36 493,0 tys. zł, w 2012 r. – 42 201,6 tys. zł).

2.8. Kontrole w ośrodkach pomocy społecznej dotyczące sposobu realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej

W 2012 r. inspektorzy Wydziału Spraw Społecznych Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie przeprowadzili 27 kontroli w ośrodkach pomocy społecznej dotyczące sposobu realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej. Ogólna ocena kontrolowanych jednostek była pozytywna.

Wydane zalecenia dotyczyły głównie podjęcia działań zmierzających do zatrudnienia odpowiedniej liczby pracowników socjalnych. W 7 kontrolowanych ośrodkach pomocy społecznej liczba ta była niższa niż określona w art. 110 ust. 11 ustawy o pomocy społecznej.

11

3. DOMY POMOCY SPOŁECZNEJ

3.1. Typy domów i liczba miejsc

W województwie zachodniopomorskim w 2012 r. funkcjonowały 32 ponadgminne domy pomocy społecznej na ogólną liczbę miejsc 3769, w tym:

− 22 prowadzone przez samorządy powiatowe - na ogólną liczbę 2944 miejsc, − 9 prowadzonych przez podmioty niepubliczne (zadanie zlecone) - na ogólną liczbę 801

miejsc, − 1 prowadzony przez stowarzyszenie - na 24 miejsca.

W województwie zachodniopomorskim występuje 7 różnych typów domów pomocy społecznej, co przedstawia tabela 3. Tabela 3. Typy domów pomocy społecznej

Typ domu pomocy społecznej Liczba dps

dla osób w podeszłym wieku 1

dla osób przewlekle somatycznie chorych 12

dla osób w podeszłym wieku i przewlekle somatycznie chorych 5

dla osób przewlekle psychicznie chorych 5

dla osób dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie 4

dla dzieci i młodzieży oraz dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie 3

dla osób przewlekle psychicznie chorych i niepełnosprawnych intelektualnie 2

Wszystkie domy pomocy społecznej uzyskały wymagany standard i prowadzone są na podstawie zezwolenia Wojewody Zachodniopomorskiego wydanego na czas nieokreślony. Poniższy wykres przedstawia liczbę domów pomocy społecznej znajdujących się w poszczególnych powiatach województwa zachodniopomorskiego.

12

1 1 1 1

2

4

1

4

6

1 1

0

1

0

1 1

2

1

0

3

00

1

2

3

4

5

6

7

białog

ardzk

i

chos

zczeń

ski

draw

ski

gole

niowsk

i

gryfi

cki

gryfińs

ki

kamień

ski

koło

brzes

ki

kosz

alińs

ki

łobes

ki

myś

libor

ski

polic

ki

pyrz

ycki

sławień

ski

starga

rdzk

i

szcz

ecin

ecki

świd

wiński

wałeck

i

Mias

to Kos

zalin

Mias

to Sz

czec

in

Mias

to Św

inou

jście

Powiat/Miasto na prawach powiatu

liczb

a d

ps

Wykres 1. Rozkład domów pomocy społecznej w powiatach. Najwięcej domów pomocy społecznej usytuowanych jest w powiecie koszalińskim (6 dps), następnie w powiecie gryfińskim i kołobrzeskim (4 dps), w Szczecinie (3 dps), po 2 domy w powiecie gryfickim i świdwińskim oraz po 1 domu w powiatach białogardzkim, choszczeńskim, drawskim, goleniowskim, kamieńskim, łobeskim, myśliborskim, pyrzyckim, stargardzkim, szczecineckim i wałeckim. Powiaty policki i sławieński oraz miasta Koszalin i Świnoujście nie prowadzą żadnego domu pomocy społecznej. Wskaźnik miejsc w dps przypadających na 10.000 mieszkańców w województwie wynosi 21,88. W kraju wynosi 20,09. Na dzień 31 grudnia 2012 r. na umieszczenie w dps oczekiwało łącznie 681 osób, spośród których 563 osoby znajdowały się na liście osób oczekujących na umieszczenie w dps w Szczecinie, natomiast 117 stanowiło liczbę dla pozostałych powiatów województwa zachodniopomorskiego. Najliczniejszą grupą wśród oczekujących na umieszczenie w dps były osoby przewlekle somatycznie chore i w podeszłym wieku, a następną - grupa osób przewlekle psychicznie chorych. 3.2. Finansowanie domów pomocy społecznej

Według stanu na dzień 31 grudnia 2012 r. w domach pomocy społecznej zamieszkiwało ogółem 3752 mieszkańców, w tym 1861 osób przyjętych przed dniem 1 stycznia 2004 r. Stan wolnych miejsc na dzień 31 grudnia 2012 r. wynosił 17. Wobec powyższego wykorzystanie miejsc w dps województwa zachodniopomorskiego uzyskało poziom 99,55%. Mieszkańcy przyjęci do dps przed dniem 1 stycznia 2004 r. objęci są dotacją celową z budżetu państwa. Wysokość przekazywanej dotacji na bieżącą działalność dps zaplanowanej na 2012 r. wynosiła 44 312 000 zł, przy uwzględnieniu średniej miesięcznej wojewódzkiej kwoty dotacji w wysokości 1 821,73 zł na jednego mieszkańca i przyjętych do planu 2027 mieszkańców dotowanych.

Analizę wzrostu wartości średniej wojewódzkiej wysokości dotacji przedstawia poniższa tabela 4.

13

Tabela 4 . Wartość średniej wojewódzkiej wysokości dotacji

Rok Liczba

mieszkańców dotowanych

Budżet wg planu

zł

Budżet po zmianach

zł

zwiększenie budżetu

%

Wysokość średniej

wojewódzkiej dotacji

zł 2008 2802 46 775 000 60 996 320 30,4 1 391,00 2009 2558 48 055 000 54 379 620 13,6 1566,00 2010 2365 45 495 000 46 780 982 2,8 1603,06 2011 2200 44 700 000 46 922 000 4,9 1693,18 2012 2027 44 312 000 45 422 242 2,5 1821,73 2013 1894 41 667 000 - - 1833,29

Kwota średniego wojewódzkiego kosztu utrzymania mieszkańca w dps w 2012 r. wynosiła 2 782,94 zł, natomiast w roku 2011 wynosiła 2 653,94 zł. Na przestrzeni lat 2011/12 odnotowano wzrost kosztów utrzymania mieszkańca w dps o 129,00 zł przy jednoczesnym wzroście średniej wojewódzkiej dotacji o 128,55 zł. Koszty utrzymania mieszkańca w domach pomocy społecznej charakteryzowały się dużą rozpiętością. Najniższy odnotowano w DPS w Nowym Czarnowie – 2 383,58 zł, a najwyższy – w DPS przy ul. Broniewskiego w Szczecinie – 3 611,75 zł – różnica między nimi wynosiła 1 228,17 zł. W porównaniu z wcześniejszymi latami (wykres 2) zaobserwować można utrzymanie zbliżonych relacji pomiędzy wzrostem średniego wojewódzkiego kosztu utrzymania w dps, a wzrostem wartości średniej wojewódzkiej wysokości dotacji.

2033,63

2372,94 2407,462653,94

2782,94 2861,97

13911566 1603,06 1693,18

1821,73 1833,29

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Rok

złŚredni koszt

Dotacja

Wykres 2. Średni wojewódzki koszt utrzymania i dotacja na jednego mieszkańca Stan zatrudnienia w dps w 2012 r. wynosił ogółem 2483 etatów, natomiast 2011 r. wynosił 2326. Stwierdzić można wzrost ogólnej liczby zatrudnionych o 157 pracowników tj. o 6,75%.

14

3.3. Placówki zapewniające całodobową opiekę

Na terenie województwa funkcjonowało 9 placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym i osobom w podeszłym wieku, które są prowadzone w ramach działalności gospodarczej, na ogólną liczbę 331 miejsc. Osiem placówek prowadzonych było na podstawie zezwolenia na czas nieokreślony i jedna na czas określony - wszystkie zostały wpisane do rejestru wojewody. 3.4. Wnioski z przeprowadzonych kontroli

Na podstawie o art. 22 pkt 8, 9, 9a i 10 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej oraz rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej pracownicy Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie w roku 2012 przeprowadzili ł ącznie 16 kontroli w domach pomocy społecznej oraz w placówkach zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym i osobom w podeszłym wieku. Podczas przeprowadzonych kontroli stwierdzono następujące nieprawidłowości:

− brak wymaganego wskaźnika zatrudnienia pracowników w zespole terapeutyczno - opiekuńczym,

− brak odpowiedniej liczby pracowników socjalnych w stosunku do liczby mieszkańców, − brak wymaganych kwalifikacji pracowników, − nieprawidłowości dot. pracy socjalnej, − niezapełnienie mieszkańcom odpowiedniej opieki medycznej, w tym dostępu do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych,

− nieprawidłowości w zakresie usług bytowych, − nieprawidłowości w sprawie prowadzenia dokumentacji mieszkańca, w tym

indywidualnych planów wsparcia mieszkańca, − nieprawidłowości w zakresie postępowania z likwidacją niepodjętych depozytów po

zmarłych mieszkańcach, − nieprawidłowości w zakresie pomocy w utrzymaniu higieny osobistej.

Głównymi przyczynami powstania nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli były: brak wystarczających środków finansowych, trudności w pozyskiwaniu na rynku pracy kandydatów spełniających ustawowe wymagania, nie podjęcie działań zmierzających do umożliwienia mieszkańcom korzystania ze świadczeń NFZ itp. W wyniku stwierdzonych nieprawidłowości wydano 15 zaleceń pokontrolnych, część z nich obejmowała kilka zadań. Były to:

− opracowanie regulaminu organizacyjnego domu, − zwiększenie zatrudnienia w zespole terapeutyczno-opiekuńczym osób posiadających

kwalifikacje określone w przepisach prawa, − wyposażenie w system przyzywowo-alarmowy pomieszczeń mieszkalnych, − sukcesywne przystosowywanie szerokości drzwi wejściowych do pokoi mieszkalnych

i łazienek do potrzeb osób niepełnosprawnych, − zapewnienie mieszkańcom potrzebującym pielęgniarskiej opieki długoterminowej

dostępu do ww. świadczenia, − podjęcie działań zmierzających do likwidacji niepodjętych depozytów po zmarłych

mieszkańcach, − zapewnienie właściwego poziomu usług opiekuńczych i wspomagających.

Zalecenia pokontrolne dotyczące administracyjnego zakresu funkcjonowania domów pomocy społecznej w większości zostały zrealizowane. Dyrektorzy wprowadzili zmiany do regulaminów organizacyjnych, zatrudnili dodatkowy personel, wprowadzili nowe zakresy

15

obowiązków itp. W zakresie dotyczącym konieczności przeprowadzenie remontu lub zmodernizowania części pomieszczeń mieszkalnych i ogólnodostępnych, prace nie zostały ukończone z racji ograniczonych środków finansowych - trwają działania mające na celu ich ukończenie. Wszystkie domy wyposażone są w odpowiedni system alarmowo - przyzywowy. Pozostałe zalecenia pokontrolne zgodnie z oświadczeniami dyrektorów dps realizowane będą sukcesywnie, a ich zakończenie planuje się na lata 2013/2015.

16

4. OŚRODKI WSPARCIA DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI

4.1. Uregulowania prawne

W 2012 r. nie nastąpiły zmiany odnośnie uregulowań prawnych dotyczących zasad funkcjonowania ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Zadania z zakresu opieki nad osobami z zaburzeniami psychicznymi, w tym związane z zapewnieniem osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym określa ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. Nr 111, poz. 535, z późn. zm.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz.U. z 2011 r. Nr 24 poz. 128).

Definicję ośrodka wsparcia, wysokość odpłatności za pobyt oraz sposób finansowania regulują przepisy art. 51, art. 51a, art. 51b i art. 51c ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Sposób funkcjonowania śds, tryb kierowania do tej placówki, zakres świadczonych usług, sposób prowadzenia dokumentacji indywidualnej i zbiorczej określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy (Dz.U. Nr 238 poz.1586).

Zgodnie z § 26 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy termin dostosowania domów do wymaganych standardów upływa z dniem 31 grudnia 2014 r. 4.2. Liczba i typy domów, liczba miejsc

Liczba osób leczonych z powodu zaburzeń psychicznych (bez uzależnień) w województwie zachodniopomorskim na koniec 2011 roku wyniosła ok. 44,7 tys. osób. Dla porównania liczba ta na koniec 2010 roku wynosiła 41 tys. osób. Przyczyną wzrostu może być zarówno wyższa liczba osób dotkniętych zaburzeniami psychicznymi, jak również zwiększenie świadomości osób chorujących psychicznie w zakresie konieczności leczenia, stopniowe niwelowanie negatywnych stereotypów społecznych oraz zwiększenie tolerancji wobec tej grupy osób. W związku z powyższym wiele samorządów sygnalizuje konieczność uruchomienia takiej placówki na swoim terenie lub zwiększenia liczby miejsc w domach istniejących. Na dzień 31 grudnia 2012 r. na terenie województwa zachodniopomorskiego funkcjonowało 40 ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi, na ogólną liczbę 1180 miejsc, w tym:

− 25 środowiskowych domów samopomocy prowadzonych przez gminę, na liczbę 745 miejsca,

− 10 środowiskowych domów samopomocy prowadzonych na zlecenie przez inny podmiot o zasięgu lokalnym (gminnym),na liczbę 290 miejsc,

− 3 środowiskowe domy samopomocy / powiatowe ośrodki wsparcia prowadzone przez powiat, na liczbę 100 miejsc,

− 2 środowiskowe domy samopomocy / powiatowe ośrodki wsparcia prowadzone na zlecenia przez inny podmiot o zasięgu ponadlokalnym, na liczbę 45 miejsc.

17

W 2012 roku powstał jeden nowy środowiskowy dom samopomocy w Mielęcinie gm. Pyrzyce na 15 miejsc oraz zwiększona została o 31 liczba miejsc w środowiskowych domach samopomocy już istniejących, w tym: w Szczecinku (10 miejsc), w Drawnie (7 miejsc), w Bornem Sulinowie (5 miejsc), w Koszalinie (5 miejsc) i w Świnoujściu (4 miejsca).

W dalszym ciągu największa liczba ośrodków wsparcia funkcjonuje na terenie powiatu koszalińskiego oraz Miasta Koszalina (łącznie 8 ośrodków wsparcia). Wg stanu na dzień 31 grudnia 2012 r. brak środowiskowych domów samopomocy występował jedynie na terenie powiatu kamieńskiego. Rozmieszczenie tych placówek na terenie województwa pokazuje rysunek 1.

Pod względem liczby miejsc najwięcej jest placówek posiadających 30 lub 35 miejsc (łącznie 16 jednostek). Z informacji przekazywanych przez kierowników śds wynika, że dotacja obliczona dla domu posiadającego 30-35 miejsc pozwala na skonstruowanie w miarę stabilnego planu finansowego jednostki. Na dzień 31.12.2012 r. wszystkie ośrodki wsparcia spełniały standard wymagany rozporządzeniem w sprawie środowiskowych domów samopomocy w zakresie liczby miejsc tj. od 15 do 120.

Wskaźnik miejsc w środowiskowych domach samopomocy na 10 tys. mieszkańców województwa zachodniopomorskiego na dzień 31 grudnia 2012 r. wyniósł 6,84 (w 2011 r. wynosił 6,81 a zatem zauważa się niewielki wzrost).

Wskaźnik miejsc w środowiskowych domach samopomocy na 10 tys. mieszkańców województwa zachodniopomorskiego na dzień 31 grudnia 2012 r. wyniósł 6,84 (w 2011 r. wynosił 6,81 a zatem zauważa się niewielki wzrost). Domy, w zależności od kategorii osób, dla których są przeznaczone, dzielą się na następujące typy:

− typ A - dla osób przewlekle psychicznie chorych; − typ B - dla osób upośledzonych umysłowo; − typ C - dla osób wykazujących inne przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych.

Dom może obejmować wsparciem więcej niż jedną kategorię osób wymienionych powyżej. Na dzień 31 grudnia 2012 r. w województwie zachodniopomorskim najwięcej było ośrodków typu AB – 20, następnie typu B – 10, ABC – 4, typu A – 3, oraz typu AC – 3. Nie funkcjonowały ośrodki wsparcia typu C oraz typu BC. Na dzień 31 grudnia 2012 r. z usług świadczonych w ośrodkach wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi korzystało 1178 uczestników, natomiast na przyjęcie do ośrodka wsparcia oczekiwało 69 osób. W 2012 r. umieszczono w śds 230 osób a 137 osób opuściło śds. Stopień zaspokojenia potrzeb wyniósł 76, 92% (wzrost w stosunku do roku poprzedniego o 4,03%). Stopień wykorzystania miejsc w ośrodkach wsparcia wg stanu na dzień 31.12.2012 r. wyniósł 99%. W związku z uzależnieniem wysokości transzy miesięcznej dotacji na funkcjonowanie śds od aktualnej liczby uczestników ośrodki wsparcia podejmują szereg działań w celu zapewnienia maksymalnego wykorzystania liczby miejsc (akcje informacyjne, kiermasze, spotkania integracyjne, „dni otwarte”, imprezy popularyzujące działalność tych placówek).

18

Rysunek 1. Liczba ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi wg stanu na 31 grudnia 2012 r. w podziale na powiaty

19

4.3. Formy organizacyjne

Zgodnie z interpretacją Ministra Pracy i Polityki Społecznej środowiskowe domy samopomocy powinny funkcjonować w formie samodzielnej jednostki budżetowej. Istnieje także możliwość zlecenia realizacji powyższego zadania organizacji pozarządowej lub innemu podmiotowi niepublicznemu na podstawie art. 25 ustawy o pomocy społecznej – w drodze otwartego konkursu ofert. Do zlecania zadań z zakresu pomocy społecznej stosuje się przepisy ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536 z późn. zm.). Zlecanie ww. zadania powinno następować na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty, a jego realizacja winna odbywać się w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz zgodnie ze standardami określonymi w rozporządzeniu w sprawie środowiskowych domów samopomocy. Ponadto jednostka samorządu terytorialnego winna kontrolować realizację zadania pod względem rzeczowym i finansowym, stosownie do zasad obowiązujących przy rozliczaniu zadań zleconych.

Na dzień 31 grudnia 2012 r. w ogólnej liczbie 40 jednostek 6 funkcjonowało w formie odrębnej jednostki organizacyjnej, 12 jednostek prowadzonych było przez podmioty niepubliczne jako zadanie zlecone, natomiast 22 funkcjonowało jako dział innej jednostki organizacyjnej pomocy społecznej (głównie ośrodka pomocy społecznej). Ponadto podjęto działania zmierzające do wyodrębnienia się kolejnych jednostek od marca 2013 r. (3 jednostki).

4.4. Finansowanie ośrodków wsparcia

Zasady ustalania dotacji na funkcjonowanie ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi regulują przepisy art. 51 c ustawy o pomocy społecznej. Zarządzeniem Nr 134/2012 z 30 marca 2012 r. Wojewoda Zachodniopomorski ustalił średnią miesięczną kwotę dotacji na jednego uczestnika w środowiskowych domach samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi w województwie zachodniopomorskim na 2012 r. w wysokości 935,-zł (wzrost o 3,9 % w stosunku do średniej na 2011 rok).

Na finansowanie funkcjonowania i rozwoju sieci ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi przeznaczono w 2012 r. z budżetu państwa środki finansowe wysokości 15 033 508 zł, w tym 1 414 000,-zł na wydatki inwestycyjne. Z powyższej kwoty jednostki samorządu terytorialnego wykorzystały 14 986 956,48 zł, czyli 99,69%.

W ramach wykorzystanej dotacji sfinansowano działalność środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi, tj. wynagrodzenia dla pracowników, pochodne od wynagrodzeń oraz dodatkowe wynagrodzenie roczne, sfinansowanie zajęć z terapeutami zatrudnionymi na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, opłaty stałe (opłaty za energię elektryczną, gaz, wodę, czynsz, telefon, internet itp.) zakup materiałów dydaktycznych, materiałów do terapii zajęciowej, doposażenie, zakup żywności, zakup materiałów biurowych, koszty transportu, koszty napraw i inne wydatki bieżące. Sfinansowano także prace adaptacyjne i remontowe w wyniku których uruchomionych zostało 46 dodatkowych miejsc. 4.5. Zatrudnienie

Wg stanu na dzień 31 grudnia 2012r. w ośrodkach wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi zatrudnionych było ogółem 307 osób, w tym 267 osób na podstawie umowy o pracę, a 40 osób wg innych form (umowa zlecenie lub o dzieło). W stosunku do roku 2011 zatrudnienie wzrosło o 20 osób, w tym osób zatrudnionych na podstawie o umowy o pracę o

20

19 osób. Stan zatrudnienia w przypadku osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę przedstawiał się następująco:

− osoby kierujące jednostkami organizacyjnymi – 32 (29,35 etatu), − osoby zatrudnione w działalności opiekuńczo-terapeutycznej – 164 osoby ( 157,25

etatu), − osoby zatrudnione w działalności medyczno-rehabilitacyjnej – 20 osób (16,06 etatu), − osoby zatrudnione w działalności administracyjnej – 23 osoby (14, 13 etatu), − osoby zatrudnione na stanowiskach gospodarczych i obsługi – 28 osób (24,75 etatu) .

Największy wzrost zatrudnienia nastąpił w działalności opiekuńczo-terapeutycznej (o 14 osób), natomiast zmalało zatrudnienie osób zatrudnionych na stanowiskach gospodarczych i obsługi.

Łączna liczba etatów związanych z działalnością wspierająco-aktywizującą na dzień 31 grudnia 2012 r. wyniosła 202,66 etatu. Przy założeniu, iż średnio na 1 etat powinno przypadać ok. 6 uczestników, w przypadku 1180 miejsc zatrudnienie zespołu wspierająco-aktywizującego powinno liczyć 196 etatów. Należy zatem stwierdzić, że stan zatrudnienia osób stanowiących zespoły wspierająco-aktywizujące w ośrodkach wsparcia w 2012 roku spełniał wymogi standardu. 4.6. Formy prowadzonej działalności

Na podstawie sprawozdań z działalności domów stwierdzono, że w 2012 r. w ośrodkach wsparcia realizowane były następujące działania wspierająco-aktywizujące:

a) trening funkcjonowania w codziennym życiu, w tym: − trening dbałości o wygląd zewnętrzny i nauka higieny osobistej, − trening gospodarowania własnymi środkami finansowymi, planowania

wydatków, robienia zakupów i opłat, − trening umiejętności praktycznych, − trening kulinarny,

b) trening umiejętności społecznych i praktycznych, c) trening umiejętności interpersonalnych i rozwiązywania problemów, w tym:

− kształtowanie pozytywnego wizerunku oraz pozytywnych relacji z otoczeniem, − trening zastępowania agresji,

d) trening umiejętności spędzania czasu wolnego, w tym: − wyrabianie aktywności sportowej, rekreacyjnej, kulturalnej, − rozwijanie zainteresowań i talentów, − terapia rozrywką,

e) terapia zajęciowa, f) terapia ruchowa, zajęcia sportowe, turystyka i rekreacja, g) rehabilitacja usprawniająca, h) poradnictwo specjalistyczne w szczególności psychologiczne, psychiatryczne,

neurologiczne i rehabilitacyjne, socjalne i socjoterapia, i) organizacja spotkań okolicznościowych, imprezy, zawodów, j) pomoc w załatwianiu spraw urzędowych i osobistych, k) pomoc w dostępie do niezbędnych świadczeń zdrowotnych, l) współpraca z rodziną, m) aktywizacja zawodowa, n) niezbędna opieka dostosowana do indywidualnych potrzeb, o) pomoc rzeczowa.

Zakres świadczonych usług był zgodny z zakresem określonym w § 14 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy.

21

4.7. Podsumowanie, wnioski i rekomendacje

W 2012 r. nie odnotowano istotnych zakłóceń w działalności ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Był to drugi rok obowiązywania rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy oraz wdrażania określonych w rozporządzeniu standardów. Większość ośrodków wsparcia opracowało dokumenty określające sposób funkcjonowania, takie jak program działalności i plan pracy na dany rok, podjęto także działania związane z uregulowaniem formy organizacyjnej domów oraz zapewnieniem odpowiedniej bazy lokalowej. Część ośrodków wsparcia zasygnalizowała występowanie niedoborów finansowych. Ponoszenie wydatków związanych z utrzymaniem obiektów, w których prowadzona jest działalność (remonty bieżące, modernizacje, opłacanie podatku od nieruchomości) powoduje konieczność ograniczenia środków przeznaczonych na prowadzenie terapii. Wysokie koszty ponoszone są także na zapewnienie transportu dla uczestników środowiskowego domu samopomocy (koszty paliwa, ubezpieczenia środka transportu, bieżących konserwacji i przeglądów oraz napraw). W związku z tym, że świadczenie usług transportowych przez środowiskowy dom samopomocy nie jest obligatoryjne zgodnie z § 20 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy, wskazane jest podjęcie działań zmierzających do zapewnienia uczestnikom śds bezpłatnego transportu przez gminę lub powiat.

W 2012 r. inspektorzy Wydziału Spraw Społecznych Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego przeprowadzili 8 kontroli ośrodków wsparcia. Ogólna ocena kontrolowanych jednostek była pozytywna. Wydano zalecenia pokontrolne dotyczące :

− wyodrębnienia środowiskowych domów samopomocy ze struktur innych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej , takich jak ops lub dps,

− poprawy bazy lokalowej, w związku ze zbyt małą powierzchnią lub niewystarczającą liczbą pomieszczeń oraz likwidacją barier architektonicznych,

− zwiększenia liczby pracowników zespołu wspierająco-aktywizującego, − sposobu prowadzenia dokumentacji zbiorczej i indywidualnej, w szczególności

ewidencji oraz dzienników pracy zespołu wspierająco-aktywizującego, − rozszerzenia zakresu świadczonych usług, zwłaszcza w zakresie usług

psychologicznych, − wzmożenia nadzoru nad oceną zasadności pobytu w środowiskowym domu

samopomocy oraz nad frekwencją uczestników. Zakres wydanych zaleceń pokontrolnych był zbieżny z zaleceniami wydanymi w roku poprzednim. Na podstawie analizy działalności ośrodków wsparcia z zaburzeniami psychicznymi w 2012 roku proponuje się:

− podjęcie działań zmierzających do utworzenia ośrodka wsparcia funkcjonującego na terenie powiatu kamieńskiego,

− zintensyfikowanie działań zmierzających do spełnienia standardów, w tym do wyodrębnienia ośrodków wsparcia ze struktur innych jednostek organizacyjnych,

− wystąpienie do organów jednostek samorządu terytorialnego w wnioskiem o zwolnienie z opłacania podatku od nieruchomości oraz wsparcie w zakresie zapewnienia usług transportowych uczestnikom środowiskowych domów samopomocy.

22

5. ZADANIA Z ZAKRESU WSPIERANIA RODZINY I SYSTEMU P IECZY ZASTĘPCZEJ

5.1. Zadania realizowane przez samorządy gmin

Rodziny wspierające W 2012 r. na terenie województwa zachodniopomorskiego utworzone zostały 4

rodziny wspierające, których głównym zadaniem była pomoc w opiece i wychowaniu dziecka oraz pomoc w prowadzeniu gospodarstwa domowego. Asystenci rodziny

Gminy zatrudniały ogółem 156 asystentów rodzin, spośród których 89 zatrudnionych było na podstawie umów o pracę w systemie zadaniowego czasu pracy a 67 na podstawie umów o świadczenie usług. Ogółem asystenci rodzin pracowali z 1575 rodzinami. W roku 2012 z 515 rodzinami praca została zakończona, w tym: ze względu na osiągnięcie celów z 214 rodzinami, ze względu na zaprzestanie współpracy z rodziną z 108 rodzinami, ze względu na brak efektów z 46 rodzinami i ze względu na zmianę metod pracy z 147 rodzinami. Placówki wsparcia dziennego

Na terenie 114 gmin funkcjonowały 123 placówki wsparcia dziennego, w tym 75 prowadzonych było przez inne podmioty niż gminy. Miejsc w placówkach było 3 998, a umieszczonych w nich było 2772 dzieci. 5.2. Zadania realizowane przez samorządy powiatów

Organizacja pieczy zastępczej Na terenie województwa zachodniopomorskiego w roku 2012 funkcjonowało 21

organizatorów rodzinnej pieczy zastępczej, będących jednostkami organizacyjnymi powiatów. Organizatorzy zatrudniali 58 koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej, którzy pracowali z 1816 rodzinami zastępczymi i rodzinnymi domami dziecka. W ramach poradnictwa specjalistycznego udzielono w 2012 r. 6987 porad. W ramach szkoleń w zakresie pieczy zastępczej przeszkolonych zostało: 21 kandydatów na rodziny zastępcze spokrewnione, 151 kandydatów na rodziny zastępcze niezawodowe, 23 kandydatów na rodziny zastępcze zawodowe, 13 kandydatów na prowadzących rodzinne domy dziecka. Zorganizowano 553 szkolenia dla już istniejących rodzin zastępczych oraz 1 szkolenie dla prowadzących rodzinne domy dziecka. Rodzinna piecza zastępcza

Na terenie województwa w 2012 roku funkcjonowały ogółem 2522 rodziny zastępcze, w tym: 1.736 rodzin zastępczych spokrewnionych z dzieckiem, 650 rodzin zastępczych niezawodowych, 74 rodziny zastępcze zawodowe, 36 rodzin zastępczych zawodowych pełniących funkcję pogotowia rodzinnego, 15 rodzin zastępczych zawodowych specjalistycznych oraz 11 rodzinnych domów dziecka.

W roku 2012 w powiatach utworzono: 233 rodziny zastępcze spokrewnione z dzieckiem, 115 rodzin zastępczych niezawodowych, 11 rodzin zastępczych zawodowych, 6 rodzin zastępczych zawodowych pełniących funkcję pogotowia rodzinnego,

23

7 rodzinnych domów dziecka. W tym samym roku rozwiązaniu uległo: 185 rodzin zastępczych spokrewnionych z dzieckiem, 78 rodzin zastępczych niezawodowych, 9 rodzin zastępczych zawodowych, 5 rodzin zastępczych zawodowych pełniących funkcję pogotowia rodzinnego oraz 1 rodzina zawodowa specjalistyczna. Instytucjonalna piecza zastępcza

W roku 2012 na terenie województwa zachodniopomorskiego funkcjonowało 45 placówek opiekuńczo-wychowawczych. Wśród w/w placówek 18 pełniło funkcję rodzinną a pozostałe socjalizacyjną lub łączyły funkcje socjalizacyjne, interwencyjne i specjalistyczno -terapeutyczne. Placówki w 41 przypadkach prowadzone były przez samorządy powiatów a w 4 przez podmioty niepubliczne. Dysponowały 1091 miejscami. W 2012 roku w placówkach opiekuńczo-wychowawczych umieszczonych było ogółem 1037 dzieci, w tym 120 w placówkach niepublicznych. Rok 2012 był przełomowym rokiem ze względu na zakończenie terminu standaryzacji placówek. Z pośród wszystkich placówek 3 nie osiągały standardu ze względu na liczbę umieszczonych w nich dzieci. W roku 2012 proces standaryzacji ukończyła placówka opiekuńczo-wychowawcza w Stargardzie Szczecińskim. W ramach inwestycji dofinansowanej z budżetu państwa przeniesiono dzieci z tej placówki do 4 nowopowstałych, a do obsługi tych placówek utworzone zostało Centrum. W 2012 roku w instytucjonalnej pieczy zastępczej umieszczonych zostało 236 a opuściło 154 wychowanków, w tym między innymi: 68 powróciło do rodzin naturalnych, 34 umieszczonych zostało w rodzinnych formach pieczy zastępczej a 10 dzieci zostało przysposobionych. Kontrole w placówkach opiekuńczo-wychowawczych

W roku 2012 zostało przeprowadzonych 13 kontroli w tym: 5 kompleksowych, 2 problemowe, 1 sprawdzająca i 5 doraźnych. W toku kontroli nie stwierdzono istotnych nieprawidłowości.

5.3. Zadania realizowane przez samorząd województwa

Instytucjonalna piecza zastępcza Na terenie województwa zachodniopomorskiego nie zostały utworzone regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne i interwencyjne ośrodki preadopcyjne. Ośrodki adopcyjne

W roku 2012 funkcjonowały 4 ośrodki adopcyjne w tym: 2 prowadzone przez samorząd województwa i 2 prowadzone przez podmioty niepubliczne na zlecenie samorządu województwa, tj.:

− Publiczny Ośrodek Adopcyjny w Szczecinie, − Publiczny Ośrodek Adopcyjny w Koszalinie, − Ośrodek Adopcyjny Stowarzyszenia Rodzin Katolickich Archidiecezji Szczecińsko-

Kamieńskiej w Szczecinie, − Ośrodek Adopcyjny Fundacji „Mam Dom” w Szczecinie.

W wyniku działalności w/w ośrodków w 2012 r. przysposobionych zostało 157 dzieci.

Ośrodki adopcyjne udzieliły 865 porad w tym: 688 dla rodzin przysposabiających, 177 dla rodzin naturalnych. Pracownicy ośrodków przeprowadzili 123 szkolenia dla kandydatów na rodziny przysposabiające. Samorząd województwa zachodniopomorskiego w 2012 r. otrzymał z budżetu państwa dotację celową na organizowanie i prowadzenie przez marszałka województwa ośrodków adopcyjnych w wysokości 1 458 185 zł, z czego wykorzystał 1 453 430 zł.

24

Realizacja przepisów ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej ma na

celu m.in. zapewnienie optymalnych warunków opieki nad dziećmi całkowicie lub częściowo pozbawionych opieki. Cel może zostać osiągnięty m.in. poprzez pracę z rodzinami biologicznymi mającymi trudności w opiece nad dziećmi. W roku 2012 samorządy gmin zatrudniały zbyt małą liczbę asystentów rodzin. W przypadku konieczności umieszczenia dzieci w pieczy zastępczej w pierwszej kolejności powinny być brane pod uwagę rodzinne formy opieki. W roku 2012 r. w województwie zachodniopomorskim utworzono zbyt małą ilość rodzin zastępczych, szczególnie rodzin zastępczych specjalizujących się w wychowaniu dzieci szczególnej troski lub wychowaniu dzieci wymagających szczególnych umiejętności wychowawczych.

W 2012 roku prawie wszystkie placówki opiekuńczo-wychowawcze osiągnęły standard określony w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Na skutek pracy pracowników placówek z rodzinami biologicznymi 68 wychowanków powróciło do rodzin naturalnych. W tym samym roku 34 wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych umieszczonych zostało w rodzinnych formach pieczy zastępczej a 10 dzieci zostało przysposobionych.

25

6. PRZECIWDZIAŁANIE PRZEMOCY W RODZINIE

W roku 2012 były prowadzone dalsze działania monitorujące tworzenie zespołów interdyscyplinarnych i opracowywanie programów przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. Efektem tych działań było to, że na koniec 2012 r. zespoły interdyscyplinarne były powołane we wszystkich gminach województwa, natomiast programy zostały opracowane i wdrożone w 105 gminach i 19 powiatach.

Na terenie województwa funkcjonuje wiele instytucji udzielających pomocy i wsparcia osobom doświadczających przemocy w rodzinach. Poniższa tabela przedstawia liczbę poszczególnych jednostek i liczbę osób korzystających z ich pomocy. Tabela 5. Jednostki wsparcia na terenie województwa zachodniopomorskiego

Gmina Powiat lp.

Rodzaj jednostki

liczba jednostek

liczba osób korzystających

liczba jednostek

liczba osób korzystających

1. Punkty konsultacyjne 53 2736 x X Ośrodki wsparcia ogółem 5 132 0 0 2.

w tym ośrodki wsparcia z miejscami całodobowymi

2 51 0 0

3. Domy dla matek z dziećmi i kobiet w ciąży

x x 1 4

Ośrodki interwencji kryzysowej ogółem

0 0 16 1868 5.

w tym ośrodki interwencji kryzysowej z miejscami całodobowymi

0 0 10 209

7. specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie

x x 2 40

Działania w roku 2012 były w dużej mierze nakierowane na prawidłową realizację

zadań związanych z prowadzeniem procedury „Niebieskie Karty”. Przeprowadzonych zostało 13 spotkań instruktażowych dla członków gminnych zespołów interdyscyplinarnych, w których uczestniczyło ok. 500 osób. Zorganizowana została również wojewódzka narada dla pielęgniarek szkolnych. Liczba rodzin objętych procedurą „Niebieskie karty” była na poziomie porównywalnym do roku 2011. Najwięcej procedur wszczęły podobnie jak w latach poprzednich policja i jednostki pomocy społecznej. Wszczynanie procedur „Niebieskie Karty” w rodzinach dotkniętych przemocą przedstawia tabela 6.

26

Tabela 6. Podmioty wszczynające procedurę „Niebieskiej Karty” instytucja

rok

ogółem policja pomoc społeczna

GKRPA* o świata ochrona zdrowia

Liczba zakończonych procedur

2012 2347 1402 718 63 150 14 847

* gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych

Osobom doświadczającym przemocy udzielano wsparcia w różnych formach, m.in. objęci zostali oddziaływaniami terapeutycznymi. Szczegółowe informacje dotyczące pomocy udzielanej osobom doświadczającym przemocy w rodzinie przedstawione zostały w tabeli 7. Tabela 7. Struktura działań interwencyjnych

Lp. Rodzaj działania Liczba osób

1. Działania interwencyjne ogółem 4660 pomoc udzielona dzieciom, w tym: 1090 2. dzieciom niepełnosprawnym 83 pomoc całodobowa, w tym: 323 3. udzielona dzieciom 155

4. oddziaływania terapeutyczne 1177 5. pomoc w uzyskaniu mieszkania socjalnego 31

Na terenie województwa działają dwa specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie: w Białogardzie i Świnoujściu. Liczba osób objętych wsparciem pozostała na poziomie porównywalnym do roku 2011.

Formy udzielonej pomocy oraz liczbę osób objętych pomocą obydwu ośrodków przedstawia tabela 8. Tabela 8 . Liczba osób objętych poszczególnymi formami pomocy

Lp. Udzielana pomoc SOWOPR

w Białogardzie

SOWPR

w Świnoujściu

Liczba osób ogółem, w tym 73 105 kobiety 53 95 mężczyźni 2 3

1.

dzieci 18 7 Liczba osób starszych, w tym 5 27

kobiety 5 25 2.

mężczyźni 0 2

Liczba osób niepełnosprawnych, w tym 5 55 kobiety 3 5 mężczyźni 0 0

3.

dzieci 2 0 4. Liczba osób objętych opieką całodobową 26 14 5. Liczba osób objętych pomocą doraźną 47 91

27

Działania w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie obejmowały również osoby stosujące tę przemoc. Wśród działań były m.in. eksmisje z lokali, udział w programach korekcyjno-edukacyjnych. Szczegółowe informacje dotyczące poszczególnych oddziaływań przedstawia tabela 9. Tabela 9. Działania interwencyjne w stosunku do sprawców przemocy

Lp. Rodzaj działania Liczba osób 1. Działania interwencyjne ogółem 1917 2. Izolacja sprawcy od ofiary

174

3. Eksmisja z lokalu 13 4. Prace społeczno-użyteczne 22 5. Programy korekcyjno-edukacyjne 220

Po raz pierwszy została przeprowadzona ocena efektywności prowadzonych

oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych. Wśród osób, które ukończyły program korekcyjno-edukacyjny 63% nie powróciło do stosowania przemocy. W odniesieniu do roku 2011 liczba osób, które zostały zakwalifikowane do udziału w programie wzrosła z 236 do 273, natomiast liczba osób, które ukończyły program wzrosła z 210 do 220 (tabela 10). Tabela 10. Uczestnicy programów korekcyjno-edukacyjnych

Rok Lp. Osoby:

2011 2012 1. zakwalifikowane do udziału w programie 236 273 2. które ukończyły program 210 220 3. które nie powróciły do stosowania przemocy po ukończeniu programu 128 139

Prawidłowość realizacji zadań wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w

rodzinie weryfikowana była poprzez kontrole. W roku 2012 przeprowadzonych zostało 8 kontroli, w tym 7 kompleksowych i 1 sprawdzająca. Kontrolami objęto 4 gminy i 4 powiaty. Nieprawidłowości stwierdzono w jednym z kontrolowanych powiatów.

Priorytetem do dalszego działania jest wzmożenie nadzoru nad realizacją zadań szczególnie przez samorządy gminne, w tym przede wszystkim działalność zespołów interdyscyplinarnych oraz prowadzenie procedury „Niebieskie Karty”.

28

7. ŚWIADCZENIA RODZINNE I ŚWIADCZENIA Z FUNDUSZU ALIMENTACYJNEGO

W 2012 r. świadczenia rodzinne pobierało 102,6 tys. rodzin, w tym zasiłki rodzinne 60,6 tys. rodzin. Strukturę wydatków ilustruje tabela 11. Tabela 11. Wydatki na realizację zadań z zakresu świadczeń rodzinnych oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego w województwie zachodniopomorskim

2010 rok 2011 rok 2012 rok Liczba świadczeń

Wydatki Liczba świadczeń

Wydatki Liczba świadczeń

Wydatki Lp. Wyszczególnienie

w tys. w tys. zł w tys. w tys. zł w tys. w tys. zł 1 2 3 4 5 6 7 8

I Świadczenia rodzinne (suma 1+2+3+4+5) 2 992 364 442 2 870 366 775 2 699 362 618

1 Zasiłki rodzinne (suma 1.1-1.3) pobierane na: 1 574 134 704 1 442 123 234 1 300 113 731

1.1 dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia 414 28 136 390 26 546 348 24 085

1.2 dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku życia

1 021 92 943 922 83 901 833 77 669

1.3 dziecko w wieku powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia

139 13 625 130 12 787 119 11 977

2 Dodatki do zasiłków rodzinnych (suma 2.1-2.7) w tym z tytułu:

732 88 097 671 79 919 602 69 804

2.1 Urodzenia dziecka 8 8 122 7 7 079 6 5 726

2.2 opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego

51 19 748 44 17 122 35 13 434

2.3 samotnego wychowywania dziecka 88 15 357 82 14 361 76 13 283

2.4 kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego 100 7 634 93 7 080 84 6 402

2.5 rozpoczęcia roku szkolnego 93 9 324 87 8 729 79 7 909

2.6 podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania

144 8 085 131 7 393 116 6 602

2.7 wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej 248 19 827 227 18 155 206 16 448

3 Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka

17 17 454 17 16 667 15 15 217

4 Świadczenia opiekuńcze (suma 4.1+4.2) 621 117 892 670 137 828 694 151 528

4.1 zasiłek pielęgnacyjny 558 85 401 573 87 692 569 87 083

4.2 świadczenie pielęgnacyjne 63 32 491 97 50 136 125 64 445

5 Składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego za osoby otrzymujące świadczenie pielęgnacyjne

48 6 295 70 9 127 88 12 338

6 Koszty obsługi wypłat świadczeń rodzinnych X 11 512 X 11 913 X 11 951

6.1 w tym: sfinansowane z dotacji z budżetu państwa X 9 005 X 9 072 X 9 701

II Świadczenie z funduszu alimentacyjnego

1 Świadczenie z funduszu alimentacyjnego 251 73 319 257 80 228 256 85 545

2 Koszty obsługi wypłat świadczenia z funduszu alimentacyjnego

X 3 946 X 4 425 X 4 155

2.1 w tym: sfinansowane z dotacji z budżetu państwa X 2 435 X 2 626 X 2 448

3 Koszty podejmowanych działań wobec dłużników alimentacyjnych

X 2 758 X 2 833 X 2 113

3.1 w tym: sfinansowane z dotacji z budżetu państwa X 1 609 X 1 658 X 1 392

Od 2007 r. corocznie zmniejszała się liczba rodzin pobierających świadczenia

rodzinne, która w 2011 r. wynosiła 107,1 tys. Taka sytuacja jest spowodowana niezmiennością kryterium dochodowego od 2006 r. Chociaż od 1 listopada 2012 r. wysokość dochodu uprawniającą do przyznania zasiłku rodzinnego wynosi 539 zł (wzrost o 35 zł), a w

29

przypadku osoby niepełnosprawnej 664 zł (wzrost o 81 zł), to jednak w roku 2012 tendencja spadkowa się utrzymała. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego w 2012 r. pobierało 20,1 tys. osób uprawnionych. Liczba osób pobierających świadczenia z funduszu alimentacyjnego w 2012 r. uległa zmniejszeniu w stosunku do roku 2011 o 1,3 tys. Zwiększyła się natomiast przeciętna wysokość świadczenia z funduszu alimentacyjnego z 270 zł w 2009 r. do 312 zł w 2011 r. i do 334 zł w 2012 r., co jest spowodowane podwyższaniem kwot zasądzonych świadczeń alimentacyjnych.

Od 2010 r. nastąpił znaczny wzrost liczby osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne: o 60,5% w porównaniu do 2009 r., o 54% w 2011 r. w stosunku do 2010 r.,o 28% w 2012 r. w stosunku do 2011 r. Wpływ na taką sytuację miały zmiany przepisów polegające na zniesieniu od 1 stycznia 2010 r. kryterium dochodowego oraz rozszerzenie kręgu osób uprawnionych o osoby, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz.59, z późn. zm.) ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, o którym mowa w art. 17 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, z późn. zm.). W 2012 r., w porównaniu do 2011 r. wzrosły wydatki na świadczenia pielęgnacyjne oraz świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Zmniejszyły się wydatki na zasiłki rodzinne, dodatki do zasiłku rodzinnego oraz jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia się dziecka. Wykres 3 ilustruje porównanie wydatków n a poszczególne świadczenia w latach 2011-2012.

010 00020 00030 00040 00050 00060 00070 00080 00090 000

100 000

zas.

rod

z. n

ad

zie

cko

do

ukońc

zen

ia 5

r.ż.

zas.

rod

z. n

ad

zie

cko

po

w.

5 r

.ż.d

o u

końc

zen

ia 1

8za

s.ro

dz.

na

dzi

eck

o p

ow

yżej

18

r.ż

. d

o

do

d.z

tyt

. u

rod

zen

iad

zie

cka

do

d.z

tyt

. o

pie

kin

ad

dzi

eck

iem

wo

kre

sie

ko

rzys

tan

iad

od

.z t

yt.

sam

otn

eg

ow

ych

ow

ywa

nia

do

d.z

tyt

.ks

zta

łce

nia

ire

ha

bili

tacj

id

od

.z t

yt.

rozp

oczęc

ia r

oku

szko

lne

go

do

d.z

tyt

. p

od

jęcia

prz

ez

dzi

eck

on

au

ki w

szk

ole

do

d.z

tyt

.w

ych

ow

ywa

nia

dzi

eck

a w

ro

dzi

nie

jed

no

razo

wa

zap

om

og

a z

tyt

ułu

uro

dze

nia

się

zasi

łek

pie

lęg

na

cyjn

y

świa

dcz

en

iep

ielę

gn

acy

jne

świa

dcz

en

ie z

fun

du

szu

alim

en

tacy

jne

go

rodzaje świadczeń

kwot

a w

tys.

zł

2011 r. 2012 r.

Wykres 3. Wydatki na świadczenia rodzinne oraz świadczenia z funduszu alimentacyjnego w województwie zachodniopomorskim.

Największy wzrost wydatków – o 28% nastąpił w świadczeniach pielęgnacyjnych, natomiast najbardziej zmniejszyły się wydatki na dodatek z tytułu urodzenia dziecka o 15% i dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego – o 13%. Wydatki na świadczenia z funduszu alimentacyjnego wzrosły o 7%.

Największą część wydatków poniesionych w 2012 r. na świadczenia rodzinne stanowiły zasiłki pielęgnacyjne – 25% i zasiłki rodzinne na dziecko w wieku powyżej 5. roku życia do ukończenia 18. roku życia – 22%. Najmniejsze wydatki – po 2% - zostały poniesione na dodatki do zasiłków rodzinnych z tytułu: urodzenia dziecka, kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, rozpoczęcia roku szkolnego oraz podjęcia przez dziecko nauki w

30

szkole poza miejscem zamieszkania. Strukturę wypłacanych świadczeń rodzinnych pokazuje wykres 4.

Zadania z zakresu przyznawania i wypłacania świadczeń rodzinnych oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego realizowane były w: Szczecińskim Centrum Świadczeń, 2 urzędach gmin (Darłowo, Nowogródek Pomorski) i 111 ośrodkach pomocy społecznej. Realizacją zadań z zakresu świadczeń rodzinnych zajmowały się 333 osoby, a zadań przewidzianych w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów 260 osób.

7%

22%

3%2%

4%4%2%2%2%

5%4%

25%

18%

zas.rodz. na dziecko do ukończenia 5 r.ż.

zas.rodz. na dziecko pow. 5 r.ż. do ukończenia 18 r.ż.

zas.rodz. na dziecko powyżej 18 r.ż. do ukończenia 24 r.ż.

dod.z tyt. urodzenia dziecka

dod.z tyt. opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopuwychowawczegodod.z tyt. samotnego wychowywania dziecka

dod.z tyt. kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego

dod.z tyt. rozpoczęcia roku szkolnego

Wykres 4. Struktura wypłaconych świadczeń rodzinnych w 2012 r.

W 2012 r. jednostki realizujące powyższe zadania wydatkowały na obsługę świadczeń rodzinnych 11.951 tys. zł, z tego z dotacji z budżetu państwa zostało sfinansowane 81% kosztów, a pozostałe 19% wydatków gminy pokryły ze środków własnych. W porównaniu do 2011 r. koszty obsługi wzrosły o 3%. Na obsługę wypłaty świadczenia z funduszu alimentacyjnego gminy wydatkowały 4.155 tys. zł, o 6% mniej niż w 2011 r. 59% kosztów obsługi zostało sfinansowanych z dotacji z budżetu państwa, a pozostałe 41% wydatków gminy pokryły ze środków własnych. Koszty podejmowanych działań wobec dłużników alimentacyjnych wyniosły 2.917 zł, o 3% więcej niż w 2011 r.

Do zadań realizowanych przez samorząd województwa należy:

31

− pełnienie funkcji instytucji właściwej w związku z udziałem Rzeczypospolitej Polskiej w koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w przypadku przemieszczania się osób w granicach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego;

− wydawanie decyzji w sprawach świadczeń rodzinnych realizowanych w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego. W 2012 r. zadania z zakresu koordynacji świadczeń rodzinnych realizowane były

przez 15 pracowników Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego. Od 2009 r. wzrasta liczba rozpatrywanych spraw przez pracowników ROPS oraz wydatki na obsługę zadania (tabela 12). Tabela 12. Realizacja zadań z zakresu świadczeń rodzinnych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w latach 2008 - 2012

L.p. Wyszczególnienie 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok

1.

Liczba osób realizujących zadania z zakresu koordynacji świadczeń rodzinnych

7 10 14 15 15

2.

Wydatki na obsługę zadania z zakresu koordynacji świadczeń rodzinnych

373 970 535 248 710 788 862 630 983 282

3. Liczba rozpatrywanych spraw, które wpłynęły w danym roku, w tym:

5 143 4 530 5 234 6 542 7 664

3.1. świadczenia wypłacane w Polsce

1 005 926 1 061 1 841 2 074

3.2. Na potrzeby instytucji zagranicznych

4 138 3 604 4 173 4 701 5 590

4. Liczba rozpatrywanych spraw załatwionych w danym roku, w tym:

4 435 3 865 5 129 7 713 7 103

4.1. świadczenia wypłacane w Polsce

672 533 680 2 599 2 301

4.2. Na potrzeby instytucji zagranicznych

3 763 3 332 4 449 5 114 4 802

W 2012 r. pracownicy Wydziału Spraw Społecznych Zachodniopomorskiego Urzędu

Wojewódzkiego przeprowadzili 13 kontroli w zakresie sposobu realizacji zadań zleconych gminie z zakresu świadczeń rodzinnych oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego. W toku kontroli nie stwierdzono istotnych nieprawidłowości.

32

8. PROGRAMY Z ZAKRESU POMOCY SPOŁECZNEJ I WSPIERANI A RODZINY

8.1. Program wieloletni „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”.

Program wieloletni „Pomoc państwa w zakresie dożywiania funkcjonuje na podstawie:

− ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” (Dz. U. Nr 267, poz. 2259, z późn zm.).

− rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 2006 r. w sprawie realizacji programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”.

W 2012 roku wydatki na realizację programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” w województwie zachodniopomorskim wynosiły łącznie 51.187.482 zł, z czego 33.566.160 zł (65,57%) stanowiły środki z dotacji, a 17.621.322 zł środki własne gmin (34,43%). Wydatki poniesiono na:

− dożywianie w formie posiłku – 28.260.315 zł (55,21% ogółu środków); − zasiłki celowe na zakup posiłku lub żywności – 20.504.847 zł (40,06%); − świadczenie rzeczowe, w postaci produktów żywnościowych – 769.724 zł (1,50%); − pozostałe koszty – 471.827 zł (0,92%) − pomoc w formie posiłku nie wymagająca przeprowadzania wywiadu środowiskowego – 1.180.769 zł (2,31%).

Powyższą podział obrazuje wykres 5.

55%40%

2% 1% 2% dożywianie w formie posiłku

zasiłki celowe na zakup posiłku lub żywności

świadczenie rzeczowe, w postaci produktówżywnościowychpozostałe koszty

Wykres 5. Struktura wydatków poniesionych na program w 2012 r.

Ogółem w 2012 r na posiłki wydatkowano łącznie 28.260.315 zł z czego środki z budżetu państwa stanowiły 60,02%. Średni koszt posiłku ogółem wyniósł 4,99 zł.

Ustawa o ustanowieniu programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” przewiduje udzielenie pomocy w formie posiłku, zasiłku celowego oraz świadczenia. Pomoc w formie zasiłku celowego na zakup posiłku lub żywności oraz świadczenia rzeczowego przyznawana jest w przypadku braku możliwości zapewnienia posiłku.

Pomoc przyznana jest nieodpłatnie osobom i rodzinom, jeżeli dochód osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 150 procent kryterium dochodowego o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt. 2 ustawy o pomocy społecznej. Oznacza to, że osoba samotnie gospodarującą może ubiegać się o pomoc w ramach programu, jeżeli nie

33

przekracza kwoty 813,00 zł, a dla osoby w rodzinie dochód nie może przekroczyć kwoty 684,00 zł.

W 2012 r programem objęto ogółem 112.002 osoby, z czego 51,87% stanowili mieszkańcy z obszarów wiejskich. Największą grupą osób, tj. 59.619 korzystających z pomocy, były osoby otrzymujące pomoc na podstawie art. 7 ustawy o pomocy społecznej, co stanowi 53,23% ogółu objętych Programem. Podział osób korzystających z programu na poszczególne grupy adresatów ilustruje wykres 6.

Wykres 6. Liczba osób korzystających z Programu z podziałem na poszczególne grupy adresatów

W 2012 roku z posiłku skorzystało 41.948 osób ogółem, co stanowi 37,45% wszystkich objętych programem. Udzielona pomoc obejmowała:

− całodzienne wyżywienia – skorzystało 2.848 osób, − pełen obiad – 21.623 osób, − jedno danie gorące – 16.901 osoby, − mleko, bułki/kanapki – 2.288 osoby.

Procentową strukturę osób korzystających z różnych form posiłku pokazano na wykresie 7.

Wykres 7. Liczba osób korzystających z Programu z podziałem na formy posiłku

W 2012 liczba osób korzystających z pomocy w formie zasiłku celowego wynosiła 86.913 co stanowi 77,87% wszystkich osób objętych Programem. Dzieci do 7 roku życia, stanowiły 11,34% ogółu osób objętych Programem, uczniowie do czasu ukończenia szkoły

34

ponadgimnazjalnej stanowiły 17,63%, a pozostałe osoby otrzymujące pomoc na podstawie art. 7 ustawy o pomocy społecznej – 48,90%. Ww. zależności obrazuje wykres 8.

Wykres 8. Struktura osób korzystających z pomocy w formie świadczenia celowego z podziałem na grupy adresatów

W 2012 ze świadczeń w formie pomocy rzeczowej skorzystało 8.868 ogółem, co stanowi 7,92% wszystkich osób objętych Programem. Niewielki stopień korzystania z tej formy pomocy wynika przede wszystkim z trudności organizacyjnych związanych z zakupem produktów żywnościowych, ich magazynowaniem czy dystrybucją zwłaszcza na terenach wiejskich.

Wykres 9 przedstawia liczbę osób korzystających z pomocy rzeczowej z podziałem na grupy adresatów.

Podstawowymi formami pomocy udzielanej w ramach Programu w województwie były posiłki oraz świadczenia pieniężne (zasiłki celowe) na zakup posiłku lub żywności. Środki przekazywane z budżetu państwa w dużym stopniu odciążają budżety gmin w zakresie wydatków na zadania własne gminy. Wielkość środków z budżetu państwa systematycznie wzrasta, przy czym spada udział środków własnych gmin poniżej 40%. Gminy otrzymały dotację odpowiadającą zapotrzebowaniu. Program realizowany był prawidłowo, środki budżetowe zostały wykorzystane zgodnie z założeniami Programu.

Wykres 9. Liczba osób korzystających z pomocy rzeczowej z podziałem na grupy adresatów

35

8.2. Program „Oparcie społeczne dla osób z zaburzeniami psychicznymi”

W 2012 roku zrealizowano kolejną edycję przyjętego przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej programu „Oparcie społeczne dla osób z zaburzeniami psychicznymi”.

Celem Programu jest wspieranie realizacji projektów zmierzających do umożliwienia osobom z zaburzeniami psychicznymi, zwłaszcza osobom przewlekle psychicznie chorym i upośledzonym umysłowo, a także ich rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych pojawiających się zwłaszcza w związku z wykluczaniem społecznym omawianej grupy osób, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości, a także umożliwienie pełniejszej integracji społecznej wyżej wymienionej grupy osób ze środowiskiem społecznym, w którym powinni funkcjonować.

Realizacja programu odbywa się w oparciu o konkurs ofert ogłaszany przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej. W konkursie mogą brać udział jednostki samorządu terytorialnego, a także organizacje pozarządowe, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536, z późn.zm.) oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 tej ustawy.

W 2012 roku oferty złożyło 17 podmiotów z terenu województwa zachodniopomorskiego. Wsparcie finansowe uzyskało 65 podmiotów z terenu całego kraju, w tym 1 podmiot z terenu województwa zachodniopomorskiego, Miasto i Gmina Sianów na realizację projektu „Asystent – Mój przyjaciel”. 8.3. Resortowy program wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej na rok 2012 „Asystent rodziny”

Minister Pracy i Polityki Społecznej w dniu 22 marca 2012 r. ogłosił Resortowy program wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej na rok 2012, w ramach którego ogłoszony został otwarty konkurs ofert pn.: „Asystent rodziny 2012”. Konkurs adresowany był do jednostek samorządu terytorialnego szczebla gminnego.

Podstawą prawną Resortowego programu jest art. 247 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 149, poz. 887 z późn. zm.).

Głównym celem Programu było wsparcie rodzin przeżywających trudności opiekuńczo – wychowawcze, które umożliwiłoby zatrzymanie w rodzinie dzieci zagrożonych umieszczeniem w pieczy zastępczej lub powrót do rodziny dzieci umieszczonych wcześniej w pieczy zastępczej oraz rozwojowi sieci asystentów rodziny zatrudnianych w gminach do pracy z ww. rodzinami.

Środki na ten cel przekazane zostały z rezerwy celowej budżetu państwa w formie dotacji celowej, w wysokości 2.083,667 zł, z której wykorzystano kwotę 1.806.380,81 zł. Resortowy Program wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej na rok 2012 „Asystent rodziny” realizowany był w dwóch edycjach. Do obu edycji przystąpiły 74 gminy, które złożyły ofertę konkursową.

Wojewoda Zachodniopomorski zawarł z gminami umowy w sprawie udzielenia dotacji celowej z budżetu państwa na pokrycie części wydatków związanych z zatrudnieniem asystenta rodziny do pracy z rodziną przeżywającą trudności opiekuńczo – wychowawcze. W 2012 r. w gminach zatrudnionych było 129 asystentów rodziny w ramach ww. Programu.

36

8.4. Resortowy program wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej na 2012 r. „Szkolenia rodzin zastępczych, osób prowadzących rodzinne domy dziecka oraz dyrektorów placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego”

Minister Pracy i Polityki Społecznej w 2012 r. ogłosił Resortowy program wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej na 2012 r. „Szkolenia rodzin zastępczych, osób prowadzących rodzinne domy dziecka oraz dyrektorów placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego” Konkurs adresowany był do jednostek samorządu terytorialnego szczebla powiatowego. Podstawą prawną Resortowego programu był art. 247 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Głównym celem programu było wspomaganie jednostek samorządu terytorialnego szczebla powiatowego w budowaniu systemu pieczy zastępczej poprzez szkolenia kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz doszkalania już funkcjonujących rodzin zastępczych, osób prowadzących rodzinne domy dziecka oraz dyrektorów placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego.

Środki na ten cel zostały przekazane z rezerwy celowej budżetu państwa w formie dotacji celowej, w wysokości 78 119 zł, z której wykorzystano kwotę 75 099 zł.

Do realizacji resortowego programu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej na 2012 r. „Szkolenia rodzin zastępczych, osób prowadzących rodzinne domy dziecka oraz dyrektorów placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego” przystąpiło 12 powiatów, które złożyły 13 ofert konkursowych.

Wojewoda Zachodniopomorski zawarł z powiatami umowy w sprawie udzielania dotacji celowej z budżetu państwa na pokrycie części wydatków związanych z realizacją szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz doszkalania już funkcjonujących rodzin zastępczych, osób prowadzących rodzinne domy dziecka oraz dyrektorów placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego. 8.5. Resortowy program rozwoju instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 "Maluch"

W 2012 roku Minister Pracy i Polityki Społecznej ogłosił w ramach Resortowego programu rozwoju instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 konkurs „MALUCH 2012”, którego celem była realizacja polityki prorodzinnej rządu odnoszącej się do wspierania rodziny w działaniach opiekuńczych nad małymi dziećmi poprzez dofinansowanie tworzenia przez gminy miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3. Na realizację tego zadania przewidziano w budżecie państwa kwotę 40 mln zł. W odpowiedzi na ogłoszenia konkursowe do Wojewody wpłynęły 3 oferty - Miasto Szczecin, Miasto Szczecinek oraz Gmina Kamień Pomorski. Liczba powstałych nowych miejsc opieki nad małymi dziećmi wyniosła 32, a realizacja cyklu dwuletniego w Szczecinie zakłada powstanie 90 miejsc. Na ten cel z budżetu państwa przeznaczono 1.170.057 zł, a gminy wniosły wkład własny w wysokości 1.349.201 zł.

8.6. Współpraca Wojewody Zachodniopomorskiego z podmiotami niepublicznymi

Współpraca Wojewody Zachodniopomorskiego z organizacjami pozarządowymi w 2012 r. odbywała się na podstawie Programu współpracy Wojewody Zachodniopomorskiego z podmiotami niepublicznymi działającymi w zakresie pomocy społecznej, na 2012 r. w zakresie następujących obszarów:

− działania na rzecz osób bezdomnych, − działania na rzecz osób niepełnosprawnych.

37

Środki w wysokości 250.000 zł przekazane zostały organizacjom pozarządowym w formie dotacji, w oparciu o podpisane umowy, po uprzednim przeprowadzeniu konkursu ofert. Formalne podstawy współpracy określała ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wzoru oferty i ramowego wzoru umowy dotyczących realizacji zadania publicznego oraz wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania. Ogółem, środki finansowe w wysokości 250.000 zł przekazano 16 podmiotom niepublicznym. W ramach przekazanych środków finansowych podmioty niepubliczne wykorzystały 249.793,73 zł (99,92%).

W zakresie pomocy osobom bezdomnym środki finansowe w wysokości 188.000 zł przekazano 11 podmiotom niepublicznym na dofinansowanie następujących form pomocy:

− zapewnienie noclegu, wyżywienia, środków higieny i odzieży, − udzielanie pomocy prawnej i psychologicznej, − przeprowadzenie niezbędnych remontów i adaptacji pomieszczeń, − zakup drobnego sprzętu i doposażenia.

W zakresie wspierania działań podejmowanych na rzecz osób niepełnosprawnych, środki finansowe w wysokości 62.000 zł przekazano 5 organizacjom pozarządowym, które wydatkowały je na realizację następujących form pomocy:

− prowadzenie indywidualnych i grupowych terapii, spotkań z psychologami, pedagogami, terapeutami, rehabilitantami, logopedami,

− prowadzenie szkoleń dla rodziców i opiekunów osób niepełnosprawnych, − wsparcie merytoryczne w celu wzmocnienia zdolności radzenia sobie z problemami

społecznymi oraz problemem społecznego wykluczenia.

38

9. INFORMACJA O REALIZACJI WYDATKÓW BUD ŻETU WOJEWODY ZA 2012 R.

Dział Rodział Paragraf Wyszczególnienie Ustawa

budżetowa na 2012 r.

Plan po zmianach na dzień

31.12.2012 r.

Wykonanie na dzień

31.12.2012 r.

Wskaźnik wykonania

(7:6)

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 9.

851 Ochrona zdrowia 53 181 000 64 427 281 64 374 437,26 99,92

85156 Składki na ubezpieczenia zdrowotne oraz świadczenia dla osób nie

objętych obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego 53 181 000 64 427 281 64 374 437,26 99,92

2110 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na zadania bieżące z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami realizowane przez powiat

53 181 000 64 427 281 64 374 437,26 99,92

osoby bezrobotne bez prawa do zasiłku 52 527 000 63 843 281 63 810 487,95 99,95

w tym:

dzieci w placówkach op-wych. I dps 654 000 584 000 563 949,31 96,57

852 Pomoc społeczna 658 976 000 715 398 584 699 982 537,14 97,85

85201 Placówki opoiekuńczo-wychowawcze 0 2 509 850 2 489 300,86 99,18

2110 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na zadania bieżące z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami realizowane przez powiat

0 288 470 285 973,97 99,13

2130 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację bieżących zadań własnych powiatu

0 5 235 4 067,00 77,69

6430 Dotacje celowe otrzymane z budżetu państwa na realizację inwestycji i zakupów inwestycyjnych własnych powiatu

0 2 216 145 2 199 259,89 99,24

85202 Domy pomocy społecznej 44 312 000 45 422 242 45 422 061,92 100,00

2130 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację bieżących zadań własnych powiatu

44 312 000 45 422 242 45 422 061,92 100,00

85203 Ośrodki wsparcia 13 654 000 15 283 508 15 236 750,21 99,69

2010 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację zadań bieżących z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych gminom ustawami

11 747 000 11 890 562 11 847 674,11 99,64

2110 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na zadania bieżące z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami realizowane przez powiat

1 657 000 1 728 946 1 725 909,98 99,82

2810 Dotacja celowa z budżetu na finansowanie lub dofinansowanie zadań zleconych do realizacji fundacjom

0 3 000 3 000,00 100,00

2820 Dotacja celowa z budżetu na finansowanie lub dofinansowanie zadań zleconych do realizacji stowarzyszeniom

150 000 195 000 194 793,73 99,89

39

2830 Dotacja celowa z budżetu na finansowanie lub dofinansowanie zadań zleconych do realizacji pozostałym jednostkom niezaliczanym do sektora finansów publicznych

100 000 52 000 52 000,00 100,00

6310 Dotacje celowe z budżetu państwa na inwestycje i zakupy inwestycyjne z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych gminom ustawami

0 1 414 000 1 413 372,39 99,96

85204 Rodziny zastępcze 0 2 792 553 2 496 716,73 89,41

2110 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na zadania bieżące z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami realizowane przez powiat

0 90 236 90 235,06 100,00

2130 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację bieżących zadań własnych powiatu

0 2 702 317 2 406 481,67 89,05

85205 Zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie 911 000 939 925 863 712,56 91,89

2110 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na zadania bieżące z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami realizowane przez powiat

911 000 939 925 863 712,56 91,89

85206 Wspieranie rodziny 0 2 083 667 1 806 380,81 86,69

2030 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację bieżących zadań własnych gmin

0 2 083 667 1 806 380,81 86,69

85212 Świadczenia rodzinne, świadczenia z fund. aliment. oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego

459 977 000 468 861 927 462 528 495,11 98,65

2010 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację zadań bieżących z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych gminom ustawami

459 217 000 467 878 645 461 545 216,93 98,65

2210 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na zadania bieżące z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami realizowane przez samorząd województwa

760 000 983 282 983 278,18 100,00

85213 Składki na ubezpieczenia zdrowotne opłacane za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej oraz niektóre świadczenia

rodzinne 7 244 000 7 131 957 6 934 096,03 97,23

2010 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację zadań bieżących z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych gminom ustawami

2 450 000 3 225 604 3 170 724,60 98,30

2030 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację bieżących zadań własnych gmin

4 794 000 3 906 353 3 763 371,43 96,34

85214 Zasiłki i pomoc w naturze oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i

rentowe 37 900 000 50 595 378 44 826 540,51 88,60

2030 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację bieżących zadań własnych gmin

37 900 000 50 595 378 44 826 540,51 88,60

85216 Zasiłki stałe 41 764 000 44 998 000 43 171 803,64 95,94

2030 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację bieżących zadań własnych gmin

41 764 000 44 998 000 43 171 803,64 95,94

85218 Powiatowe centra pomocy rodzinie 0 63 229 61 769,70 97,69

2130 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację bieżących zadań własnych powiatu

0 63 229 61 769,70 97,69

85219 Ośrodki pomocy społecznej 27 177 000 30 230 934 30 196 392,88 99,89

40

2010 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację zadań bieżących z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych gminom ustawami

30 000 242 273 219 431,48 90,57

2030 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację bieżących zadań własnych gmin

27 147 000 29 988 661 29 976 961,40 99,96

85220 Jednostki specjalistycznego poradnictwa, mieszkania chronione i

ośrodki interwencji kryzysowej 0 3 000 2 333,40 77,78

2130 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację bieżących zadań własnych powiatu

0 3 000 2 333,40 77,78

85226 Ośrodki adopcyjno-opiekuńcze 0 1 458 185 1 453 430,46 99,67

2210 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na zadania bieżące z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami realizowane przez samorząd województwa

0 1 458 185 1 453 430,46 99,67

85228 Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze 3 600 000 3 899 044 3 790 152,53 97,21

2010 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację zadań bieżących z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych gminom ustawami

3 600 000 3 899 044 3 790 152,53 97,21

85231 Pomoc dla cudzoziemców 150 000 13 500 11 431,00 84,67

2010 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację zadań bieżących z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych gminom ustawami

0 5 000 5 000,00 100,00

2110 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na zadania bieżące z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami realizowane przez powiat

150 000 8 500 6 431,00 75,66

85278 Usuwanie skutków klęsk żywiołowych 0 74 000 67 100,00 90,68

2010 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację zadań bieżących z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych gminom ustawami

0 74 000 67 100,00 90,68

85295 Pozostała działalność 22 287 000 39 037 685 38 624 068,79 98,94

2010 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację zadań bieżących z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych gminom ustawami

0 5 332 900 5 042 450,00 94,55

2030 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację bieżących zadań własnych gmin

22 267 000 33 688 785 33 566 160,79 99,64

4300 Zakup usług pozostałych 20 000 16 000 15 458,00 96,61

853 Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej 2 861 000 8 308 708 8 227 752,45 99,03

85305 Żłobki 0 4 423 682 4 348 061,75 98,29

2030 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację bieżących zadań własnych gmin

0 3 222 965 3 222 365,00 99,98

6330 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację inwestycji i zakupów inwestycyjnych własnych gmin (związków gmin)

0 1 200 717 1 125 696,75 93,75

85306 Kluby dziecięce 0 27 300 27 300,00 100,00

2030 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację bieżących zadań własnych gmin

0 27 300 27 300,00 100,00

razem Wydział Spraw Społecznych 715 018 000 788 134 573 772 584 726,85 98,03

41

PODSUMOWANIE

Weryfikacja kryteriów dochodowych z pomocy społecznej od 1 października 2012 r. nie wpłynęła na obniżanie się liczby osób obejmowanych pomocą społeczną. Wzrost wysokości dochodu uprawniającego do przyznania zasiłku rodzinnego od 1 listopada 2012 r. nie spowodował zwiększenia się liczby rodzin pobierających świadczenia rodzinne. W roku 2012 utrzymała się tendencja spadkowa. Może to oznaczać, że systemem pomocy społecznej oraz systemem świadczeń rodzinnych objęto wszystkie rodziny o najniższych dochodach. Pozytywnym zjawiskiem jest zwiększająca się liczba zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego dofinansowywanych w formie programów rządowych lub resortowych. Mankamentem tych działań jest ich doraźność.

Corocznie wzrastają wydatki gmin związane z odpłatnością za pobyt osób w domach pomocy społecznej. Jednocześnie wzrasta liczba osób oczekujących na umieszczenie w domu pomocy społecznej. Zauważyć należy, iż na terenie województwa zachodniopomorskiego od 1990 r. nie powstał dom pomocy społecznej o zasięgu gminnym.

Na przestrzeni ostatnich lat w województwie zachodniopomorskim zauważa się wzrost świadczeń w formie specjalistycznych usług opiekuńczych dla dzieci i młodzieży, szczególnie z zaburzeniami autystycznymi Środki przeznaczone na sfinansowanie usług nie zabezpieczają wszystkich potrzeb osób ubiegających się o pomoc. Wojewoda Zachodniopomorski skierował do Ministra Pracy i Polityki Społecznej pismo z prośbą o rozważenie możliwości dokonania zmian legislacyjnych polegających na wyodrębnieniu katalogu specjalistycznych usług opiekuńczych adresowanych do dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi oraz określenia trybu uzyskiwania do nich uprawnień. Zgodnie z § 26 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy termin dostosowania domów do wymaganych standardów upływa z dniem 31 grudnia 2014 r. w związku z tym należy zintensyfikować działania zmierzające do spełnienia standardów, w tym do wyodrębnienia ośrodków wsparcia ze struktur innych jednostek organizacyjnych.