Analiza powiązań współpracy pomiędzy przedsiębiorcami ...

1

Raport końcowy Analiza powiązań współpracy pomiędzy

przedsiębiorcami, jednostkami B+R i instytucjami

otoczenia biznesu

dr hab. Lech Nieżurawski

dr Marcin Kuzel

dr Piotr Szymański

Anna Pomianowska-Kardaś

Adam Mroczkowski

Zuzanna Nowakowska

2

Spis treści Spis treści ................................................................................................................................................. 2

Streszczenie ............................................................................................................................................. 3

Wprowadzenie ........................................................................................................................................ 7

Opis przedmiotu .................................................................................................................................. 7

Główne założenia i cele ....................................................................................................................... 7

Zespół, termin i okoliczności realizacji badania .................................................................................. 8

Kryteria i pytania badawcze ................................................................................................................ 8

Opis metodyki ................................................................................................................................... 10

Dobór próby - przedsiębiorstwa .................................................................................................... 11

Dobór próby - jednostki B+R i instytucje otocznia biznesu ........................................................... 11

Źródła informacji ............................................................................................................................... 13

Wyniki empiryczne ................................................................................................................................ 14

Analiza wyników i interpretacja ........................................................................................................ 14

Podsumowanie .................................................................................................................................. 45

Wnioski .................................................................................................................................................. 47

Aneksy ............................................................................................................................................... 52

3

Streszczenie

Przedmiotem zrealizowanego badania stała się analiza powiązań i kształtowania współpracy pomiędzy

przedsiębiorstwami, jednostkami badawczo-rozwojowymi i naukowo-badawczymi oraz instytucjami

otoczenia biznesu na terenie Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Do celów szczegółowych projektu zaliczono:

1. dostarczenie informacji o stanie współpracy pomiędzy sferą nauki i gospodarki,

2. opis wzajemnej relacji pomiędzy podmiotami gospodarczymi a sferą B+R,

3. wskazanie na najistotniejsze problemy towarzyszące współpracy jednostek sfery B+R z

przedsiębiorcami,

4. opracowanie „mapy” obszarów współpracy pomiędzy przedsiębiorcami a sferą B+R,

5. wypracowanie wniosków oraz wstępnych propozycji działań w analizowanym zakresie.

Badanie zostało zrealizowane na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-

Pomorskiego przez zespół pracowników Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy.

Projekt badawczy zrealizowano w okresie od 1 września 2009 roku do 3 listopada 2009 roku.

Projekt badawczy był współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego

Funduszu Społecznego.

Badaniami objęte zostały:

1. około 400 małych, średnich i dużych przedsiębiorstw nastawionych na działalność innowacyjną i

funkcjonujących na terenie województwa kujawsko-pomorskiego (w tej cześci wykorzystano

metodę ankiety internetowej wspomaganej telefonicznie),

2. grupa 41 ekspertów reprezentujących 29 jednostek tj., wśród których znalazły się: uczelnie

publiczne, uczelnie niepubliczne, jednostki badawczo-rozwojowe, fundacje naukowe,

przemysłowe instytuty badawcze, centra transferu technologii, parki technologiczne, parki

przemysłowe, agencje rozwoju regionalnego, a także stowarzyszenia przedsiębiorców oraz izby

przemysłowe, handlowe i przemysłowo-handlowe z terenu Województwa Kujawsko-Pomorskiego

(w tej części zastosowano metodę wywiadu bezpośredniego)..

Baza danych tych przedsiębiorstw, a także lista ośrodków badawczo-rozwojowych i naukowo-

badawczych oraz instytucji otoczenia biznesu, została opracowana na podstawie Krajowego Rejestru

Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON prowadzonego przez Główny Urząd

Statystyczny (w przypadku przedsiębiorstw zlokalizowanych na terenie Województwa Kujawsko-

Pomorskiego właściwym organem rejestracyjnym jest przy tym Urząd Statystyczny w Bydgoszczy)

oraz publikacji zawierających informacje teleadresowe o firmach w regionie tj. Panoramy Firm i

Polskich Książek Telefonicznych (bazy zostały zakupione na potrzeby badania). W przypadku

jednostek B+R wykorzystano także wpisy w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Przeprowadzenie badań wśród wskazanych powyżej grup respondentów umożliwiło określenie

charakteru powiązań oraz głównych obszarów współpracy i wymiany informacji pomiędzy

przedsiębiorstwami a ośrodkami badawczo-rozwojowymi i naukowo-badawczymi oraz instytucjami

4

otoczenia biznesu. Wskazany został zakres i charakter zapotrzebowania na informacje ze strony B+R

oraz tendencje zmian w oparciu o analizę wyników badania.

Podstawowym efektem przeprowadzonego badania jest ocena sytuacji z zakresu współpracy pomiędzy


otoczenia biznesu, a także propozycje do dalszych działań. Wyniki zrealizowanego badania stanowić

mogą podstawę dla budowy platformy współdziałania pomiędzy podmiotami tworzącymi potencjał

innowacyjny regionu.

Zrealizowany projekt badawczy – zgodnie z przyjętymi założeniami – w głównej mierze obejmował

przedsiębiorstwa nastawione na działalność innowacyjną. W wyniku realizacji projektu badawczego

ustalono, że większość badanych przedsiębiorstw nastawionych jest na działalność innowacyjną (72

%). Najczęściej deklarowanym rodzajem innowacji są produktowe (35%), ale pozostałe, czyli

procesowe, organizacyjne, marketingowe również były stosunkowo często wskazywane. Należy

wnioskować, że przedsiębiorstwa z Województwa Kujawsko-Pomorskiego są zainteresowane

działalnością proinnowacyjną, a w przypadku znacznej ich części mówić można o innowacyjności,

rozumianej jako skłonność oraz zdolność do tworzenia i wdrażania zmian.

Część przedsiębiorstw z Województwa Kujawsko-Pomorskiego wspiera swoją działalność na polu

poszukiwania i implementacji nowych rozwiązań kontaktami ze sferą nauki. 32% respondentów

deklarowało, że współpracowało do tej pory lub obecnie współpracuje z ośrodkami badawczo-

rozwojowymi i naukowo-badawczymi oraz instytucjami otoczenia biznesu. Pozostałe 68%

respondentów zrezygnowało lub nigdy nie podjęło takiej działalności, w większości uznając, iż po

prostu nie miało takiej potrzeby (37% respondentów). Należy wnioskować, iż skala współpracy

prowadzonej pomiędzy przedsiębiorstwami a ośrodkami badawczo-rozwojowymi i naukowo-

badawczymi oraz instytucjami otoczenia biznesu z Województwa Kujawsko-Pomorskiego nie jest

zadowalająca z punktu widzenia liczby utworzonych i utrzymywanych kontaktów.

Przedsiębiorstwa, które prowadzą współpracę z ośrodkami badawczo-rozwojowymi i naukowo-

badawczymi oraz instytucjami otoczenia biznesu koncentrują swoje wysiłki na tworzeniu powiązań

głównie z publicznymi uczelniami wyższymi – 13% badanych przedsiębiorstw deklarowało

współpracę właśnie z tymi jednostkami. Z drugiej strony, zlokalizowane na terenie Województwa

Kujawsko-Pomorskiego jednostki B+R najczęściej prowadzą współpracę z 20 i więcej

przedsiębiorstwami (53 %), co uprawnia do stwierdzenia, że współpraca ta ma szeroki charakter (choć

nie jest wystarczająca, głównie ze względu na trwałość i częstość kontaktów, a także na fakt, że

jednostek B+R jest w Województwie względnie mało).

Jednostki B+R prowadzą współpracę z różnymi typami przedsiębiorstw: około 20% jednostek B+R

podejmuje współpracę z przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność produkcyjno-rolniczą, 57%

produkcyjno–przemysłową, 29% handlową, 56% usługową oraz 51% produkcyjno–handlową oraz

44% produkcyjno–usługową, najrzadziej współpracują z przedsiębiorstwami prowadzącymi

działalność handlowo–usługową (22 %).

Badane przedsiębiorstwa wskazały przy tym, że kontakty z partnerami ze sfery nauki i otoczenia

biznesu należy w większości przypadków określić jako sporadyczne. Zawarta i podtrzymywana

współpraca – chociaż często ograniczana do sporadycznych kontaktów – prowadzi do uzyskiwania

pozytywnych efektów. I choć nie zawsze kontakty te mają zasadnicze znaczenie dla rozwoju

5

przedsiębiorstw, to wskazać należy, że 37% badanych przedsiębiorstw określiło ich wagę jako dużą,

51% jako średnią i tylko 13% jako małą.

Ograniczona współpraca pomiędzy przedsiębiorstwami a ośrodkami badawczo-rozwojowymi i

naukowo-badawczymi oraz instytucjami otoczenia biznesu w Województwie Kujawsko-Pomorskim to

nie kwestia pojawiających się problemów, ale raczej brak tradycji współdziałania, przywiązanie do

niezależności, ewentualnie samodzielności przedsiębiorców, brak zaufania czy niedostrzeganie

możliwych korzyści. Powodem może być także stosunkowo niewielka liczba jednostek badawczo-

rozwojowych zlokalizowanych na terenie województwa.

Wydaje się, że struktura regionalnych ośrodków badawczo-rozwojowych i naukowo-badawczych oraz

instytucji otoczenia biznesu (ze wskazaniem na dominację uczelni wyższych) w dużym stopniu

determinuje charakter i obszary współpracy prowadzonej z przedsiębiorstwami. Najczęściej

współpraca taka dotyczy doradztwa (wskazania 63% respondentów), organizowania kursów i szkoleń

(56% respondentów), sporządzania opinii i ekspertyz (54% respondentów). Znacznie rzadziej

wskazywano na zakupy technologii, dokumentacji technicznej, uzyskiwania certyfikatów czy pomocy

przy wdrożeniach. Ze względu na duże znaczenie uczelni przy kształtowaniu obszarów współpracy z

przedsiębiorstwami za ważny element podejmowanych działań należy uznać również organizowanie

staży i praktyk studenckich.

Trudno jest oceniać zakres i możliwości współpracy przedsiębiorstw z największymi uczelniami

regionu przez pryzmat całej jednostki, gdyż oferty poszczególnych wydziałów mają diametralnie

różny charakter. Przy ocenie trzeba zatem brać takie zróżnicowanie pod uwagę, wskazując, że

zupełnie inny charakter może mieć współpraca z przedsiębiorstwami tych części jednostek

naukowych, które z definicji skoncentrowane są na prowadzeniu badań podstawowych niż tych, które

mają możliwości i mogą prowadzić badania przemysłowe (prace stosowane i rozwojowe). Oferowaniu

tych ostatnich często towarzyszą problemy proceduralne i formalno-prawne w znacznym stopniu

utrudniające, a czasem nawet uniemożliwiające, współpracę ze sferą biznesu. Część z tych ograniczeń

ma charakter ogólny i związana jest z regulacjami prawnymi, ale znaczna część wynika ze

skomplikowania wewnętrznych procedur uczelni, a w wielu przypadkach po prostu braku

odpowiednich procedur, co znacznie utrudnia – a często skutecznie zniechęca – do podejmowania

współpracy z przedsiębiorstwami przez naukowców. W tym względzie postulować należałoby

ograniczenie utrudnień i barier formalnych, do minimum sprowadzając kwestie biurokratyczne i

ustalając przejrzyste zasady angażowania się uczelni i naukowców we współpracę z

przedsiębiorstwami, bazujące na trwałych i przejrzystych systemach motywacyjnych (powiązanych z

systemami wynagrodzeń). Wskazać należy, że niektóre uczelnie podjęły już próby określenia takich

zasad, choć na razie trudno jest oceniać trafność i funkcjonowanie wprowadzanych rozwiązań.

Współpraca ze sferą nauki może i przynosi korzyści tym przedsiębiorcom, którzy się w taką

współpracę angażują. Z pewnością powinna być ona zatem przedmiotem zainteresowania zarówno ze

strony podmiotów gospodarczych oraz jednostek sfery nauki i otoczenia biznesu, jak również

lokalnych władz, których zadaniem jest kształtowanie warunków przyjaznych rozwijaniu współpracy

w regionie. W dużej mierze do rozwiązania pozostaje kwestia przepływu informacji, a także tworzenia

ofert czy baz potencjalnych partnerów spośród ośrodków badawczo-rozwojowych i naukowo-

badawczych oraz instytucji otoczenia biznesu. Wydaje się, że kwestia ta może być z powodzeniem

rozwiązana przez działania władz lokalnych, które powinny być zainteresowane wspieraniem

tworzenia warunków i atmosfery współpracy pomiędzy podmiotami regionu.

6

W kontekście tworzenia trwałych relacji współpracy pomiędzy sferą nauki i gospodarki należałoby

postulować wykorzystanie wzorców bardziej doświadczonych regionów, w tym regionów Unii

Europejskiej. Tworzenie bardziej efektywnych platform współpracy pomiędzy nauką, gospodarką i

jednostkami administracji rządowej i samorządowej powinno stać się jednym z podstawowych

elementów kształtowania polityki współpracy regionalnej. Warto mechanizmy te opierać na dobrych

wzorcach i praktykach, prezentując je na spotkaniach z przedsiębiorcami i przedstawicielami nauki.

W perspektywie planów przedsiębiorstw Województwa Kujawsko-Pomorskiego dotyczących

współpracy z ośrodkami badawczo-rozwojowymi i naukowo-badawczymi oraz instytucjami otoczenia

biznesu wskazać należy, że postawa przedsiębiorstw jest dość zachowawcza. Aż 60% respondentów

wskazało, że pozostanie na aktualnym poziomie współpracy. Z kolei 25% chce powiększyć

dotychczasowy obszar współpracy, a 14% zwiększyć liczbę partnerów. Optymistyczny jest fakt, że

żadne z przedsiębiorstw nie zamierza ograniczyć współpracy, a także, że postawa jednostek sfery

nauki i otoczenia biznesu jest bardziej aktywna. Zdecydowana większość z badanych jednostek

zamierza rozszerzyć zakres prowadzonej współpracy, próbując dotrzeć do większej liczby

potencjalnych partnerów biznesowych (56% respondentów). Wydaje się, że zasadne byłoby

wspieranie regionalnych ośrodków badawczo-rozwojowych i naukowo-badawczych oraz instytucji

otoczenia biznesu w tym zakresie, gdyż – jak wcześniej wspomniano – jednym z zasadniczych i

jednocześnie możliwych do rozwiązania w stosunkowo łatwy sposób problemów jest dostępność

informacji o ofercie jednostek. Zakładając, iż działania takie zostaną zainicjowane w niedalekiej

przyszłości perspektywy intensyfikacji współpracy prowadzonej pomiędzy sferą nauki, instytucjami

otoczenia biznesu i przedsiębiorstwami można oceniać umiarkowanie pozytywnie.

7

Wprowadzenie

Opis przedmiotu Przedmiotem zrealizowanego badania stała się analiza powiązań i kształtowania współpracy pomiędzy


otoczenia biznesu na terenie Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Jest to szczególnie ważny obszar rozważań z punktu widzenia możliwości dynamizowania rozwoju

gospodarczego regionu. W tym celu potrzebne jest sprzyjanie procesowi tworzenia innowacyjnego

środowiska przedsiębiorczości na bazie powstawania skupisk wzajemnie powiązanych

przedsiębiorstw i jednostek okołobiznesowych z silnym wsparciem ośrodków naukowych i

badawczych, działających na obszarze województwa. Szczególnie istotnego znaczenia nabiera przy

tym kwestia przepływu informacji oraz transferu rozwiązań technicznych, technologicznych, wiedzy i

umiejętności pomiędzy jednostkami partnerskimi, a w efekcie podnoszenia ich innowacyjności i

konkurencyjności. Wspomaganie tworzenia kontaktów i zacieśniania współpracy na styku sfery nauki

i gospodarki jest jednym z bardziej istotnych celów polityki przemysłowej i regionalnej nowoczesnych

gospodarek.

Punktem wyjścia musi być rozpoznanie stanu współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami, jednostkami

badawczo-rozwojowymi i naukowo-badawczymi oraz instytucjami otoczenia biznesu, ocena

wzajemnych relacji i powiązań, a także wzajemnych oczekiwań. Potrzebna jest wiedza na temat

częstości, intensywności, trwałości i zakresu współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a ośrodkami

badawczymi i naukowymi oraz instytucjami otoczenia biznesu. Z pewnością potrzebne jest także

zidentyfikowanie problemów towarzyszących tej współpracy i ocena kompletności oferty instytucji

regionalnych w stosunku do oczekiwań przedsiębiorców. Ważnym elementem będzie również

zebranie opinii na temat pożądanych działań i kierunków zmian potrzebnych dla intensyfikacji

prowadzonej współpracy w sposób, który umożliwiłby wsparcie rozwoju gospodarki Województwa

Kujawsko-Pomorskiego.

Zebraniu informacji w zarysowanych powyżej obszarach i rozpoznaniu potencjalnie najważniejszych

z przedstawionych kwestii zostały podporządkowane cele zrealizowanego projektu badawczego.

Główne założenia i cele Głównym celem projektu badawczego stała się analiza i ocena powiązań pomiędzy


otoczenia biznesu Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Na cele szczegółowe składają się:


2. opis wzajemnej relacji pomiędzy podmiotami gospodarczymi a sferą B+R,

3. wskazanie na najistotniejsze problemy towarzyszące współpracy jednostek sfery B+R z

przedsiębiorcami,

4. opracowanie „mapy” obszarów współpracy pomiędzy przedsiębiorcami a sferą B+R,


8

Badaniami objęte zostały:

1. około 400 małych, średnich i dużych przedsiębiorstw nastawionych na działalność innowacyjną i

funkcjonujących na terenie województwa kujawsko-pomorskiego,

2. grupa 30-50 ekspertów reprezentujących jednostki tj.: uczelnie publiczne, uczelnie niepubliczne,

jednostki badawczo-rozwojowe, fundacje naukowe, przemysłowe instytuty badawcze, centra

transferu technologii, parki technologiczne, parki przemysłowe, agencje rozwoju regionalnego, a

także stowarzyszenia przedsiębiorców oraz izby przemysłowe, handlowe i przemysłowo-

handlowe z terenu województwa kujawsko-pomorskiego.

Przeprowadzenie badań wśród wskazanych powyżej grup respondentów umożliwiło określenie

charakteru powiązań oraz głównych obszarów współpracy i wymiany informacji pomiędzy


otoczenia biznesu. Wskazany został zakres i charakter zapotrzebowania na informacje ze strony B+R

oraz tendencje zmian w oparciu o analizę wyników badania.

Podstawowym efektem przeprowadzonego badania jest ocena sytuacji z zakresu współpracy pomiędzy


otoczenia biznesu, a także propozycje do dalszych działań. Wyniki zrealizowanego badania stanowić

mogą podstawę dla budowy platformy współdziałania pomiędzy podmiotami tworzącymi potencjał

innowacyjny regionu.

Zespół, termin i okoliczności realizacji badania Badanie zostało zrealizowane na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-

Pomorskiego przez zespół pracowników Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy w składzie: prof.

WSG, dr hab. Lech Nieżurawski (kierownik projektu), dr Marcin Kuzel, dr Piotr Szymański, mgr

Anna Pomianowska-Kardaś, mgr Adam Mroczkowski, lic. Zuzanna Nowakowska.

Projekt badawczy zrealizowano w okresie od 1 września 2009 roku do 3 listopada 2009 roku.

Projekt badawczy był współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego

Funduszu Społecznego.

Kryteria i pytania badawcze Obszar 1.

Charakter powiązań pomiędzy jednostkami badawczo-rozwojowymi i instytucjami otoczenia biznesu

a jednostkami gospodarczymi

Pytania badawcze dla przedsiębiorstw:

a) Czy przedsiębiorstwo współpracuje z jednostkami B+R?

b) Jeżeli nie, to dlaczego?

c) Jeżeli tak, to z jakimi?

d) Jak częste są to kontakty (jednorazowe, sporadyczne, częste)?

e) Jakie znaczenie dla rozwoju przedsiębiorstwa ma współpraca z B+R?

9

f) Jakie problemy towarzyszą współpracy z B+R?

g) Czy przedsiębiorstwo współpracuje z instytucjami otoczenia biznesu?

h) Jeżeli tak, to z jakimi i z jaką intensywnością?

Pytania badawcze dla B+R:

a) Jaka jest intensywność współpracy między jednostkami B+R a przedsiębiorstwami (jednorazowe,

sporadyczne, częste)?

b) Z jakimi przedsiębiorstwami prowadzą one współpracę (wielkość, rodzaj prowadzonej działalności,

lokalizacja)?

c) Jakie problemy towarzyszą współpracy jednostek B+R z przedsiębiorstwami?

Obszar 2.

Zakres i charakter zapotrzebowania na informacje ze strony B+R


a) Czy oferta B+R jest adekwatna do potrzeb przedsiębiorstwa?


c) Czego przedsiębiorstwo oczekuje od B+R?

d) Jakie są przeszkody w realizacji oczekiwań?


a) Czy oferta B+R jest adekwatna do potrzeb przedsiębiorstwa?


c) Czego przedsiębiorstwo oczekuje od B+R?

d) Jakie są przeszkody w realizacji oczekiwań?

Obszar 3.

Główne obszary współpracy i wymiany informacji


a) Czego dotyczy współpraca z B+R (zakup technologii, zakup dokumentacji technicznej, doradztwo,

pomoc przy wdrożeniach, wnioski o wykonanie opinii i ekspertyz, udział w kursach i szkoleniach,

uzyskiwanie certyfikatów)?


a) Czego dotyczy współpraca z przedsiębiorstwami (sprzedaż technologii, sprzedaż dokumentacji

technicznej, doradztwo, pomoc przy wdrożeniach, wykonywanie opinii i ekspertyz, organizowanie

kursów i szkoleń, wydawanie certyfikatów)?

Obszar 4.

Tendencje zmian w oparciu o analizę wyników badań


a) Czy przedsiębiorstwo planuję podjęcie współpracy z B+R?

b) Czy przedsiębiorstwo planuje zintensyfikować współpracę z B+R?


a) Jakie są perspektywy prowadzenia współpracy i jej efektów z przedsiębiorstwami?

10

Opis metodyki W realizacji projektu zastosowano zróżnicowane metody i techniki badawcze:

badanie małych średnich i dużych przedsiębiorstw Województwa Kujawsko-Pomorskiego z

wykorzystaniem kwestionariusza ankiety internetowej (metoda ankiety internetowej wspomagana

telefonicznie),

badanie jednostek B+R oraz instytucji otoczenia biznesu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z

wykorzystaniem kwestionariusza wywiadu bezpośredniego (metoda wywiadu bezpośredniego).

Pierwsza grupa respondentów została przebadana za pomocą specjalnie na ten cel przygotowanej

ankiety internetowej. Ankieterzy kontaktowali się z przedstawicielami wytypowanych firm

telefonicznie i prosili o uczestnictwo w badaniach. Po wyrażeniu zainteresowania na wskazany adres

e-mail wysyłano adres strony WWW, na której znajdował się kwestionariusz ankiety internetowej.

Dalszy udział w badaniu polegał na wypełnieniu kwestionariusza on-line. W ostatnim etapie badań

dla zwiększenia skuteczności kwestionariusz był wypełniany podczas rozmowy telefoniczne z

przedsiębiorcami.

Wyniki badań zostały zakodowane i wprowadzone do pakietu statystycznego SPSS, a następnie

poddane przetwarzaniu i analizie statystycznej.

Druga grupa respondentów zaproszona została do badania w ramach wywiadu bezpośredniego z

wykorzystaniem kwestionariusza wywiadu. Wybrana grupa przedstawicieli jednostek badawczo-

rozwojowych, naukowo-badawczych oraz instytucji otoczenia biznesu została zaproszona na

spotkania z organizatorami badań, podczas których został im przedstawiony cel i zakres badania,

określony problem badawczy oraz zadane pytania. W tej części badania celem było nie tylko zebranie

informacji na temat aspektów funkcjonowania reprezentowanych przez przedstawicieli instytucji, ale

także zebranie ich indywidualnych opinii na temat możliwych kierunków i sposobów rozwijania

współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami, jednostkami badawczo-rozwojowymi i naukowo-

badawczymi oraz instytucjami otoczenia biznesu w kontekście rozwoju gospodarki województwa

kujawsko-pomorskiego. Informacje uzyskane od przedstawicieli instytucji mają zatem charakter opinii

ekspertów.

Wyniki badań zostały zakodowane i wprowadzone do pakietu statystycznego SPSS, a następnie

poddane przetwarzaniu i analizie statystycznej.

Zgromadzone w trakcie realizacji badań informacje mają charakter poufny, zostały należycie

zarchiwizowane i przetwarzane zgodne z ustawą o ochronie danych osobowych i kodeksem etyki

badacza ESOMAR.

Respondentom została zapewniona anonimowość, a wszelkie analizy i wskaźniki zaprezentowane w

raporcie końcowym mają postać zagregowaną, co ma na celu ochronę prywatności i uniemożliwienie

identyfikacji indywidualnych podmiotów czy poszczególnych respondentów.

Badania zostały zrealizowane przez zespół doświadczonych i przeszkolonych ankieterów.

11

Dobór próby - przedsiębiorstwa

Przez populację przedsiębiorstw rozumiemy małe, średnie i duże przedsiębiorstwa, które prowadzą

działalność na terenie Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Baza danych tych przedsiębiorstw

została opracowana na podstawie Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki

Narodowej REGON prowadzonego przez Główny Urząd Statystyczny (w przypadku przedsiębiorstw

zlokalizowanych na terenie Województwa Kujawsko-Pomorskiego właściwym organem

rejestracyjnym jest przy tym Urząd Statystyczny w Bydgoszczy) oraz publikacji zawierających

informacje teleadresowe o firmach w regionie tj. Panoramy Firm i Polskich Książek Telefonicznych

(bazy zostały zakupione na potrzeby badania).

Liczebność populacji przedsiębiorstw jest znaczna, dlatego do ustalenia liczebności próby

wykorzystano formułę:

n=zα

2

4d2

gdzie: 𝑧𝛼 – wartość odczytana z tablic dystrybuanty rozkładu normalnego dla poziomu ufności 1− 𝛼,

d – dokładność oszacowania.

Przyjęto najczęściej stosowany poziom ufności 1− 𝛼 = 0.95 . Wtedy 𝑧𝛼 = 1.96 . Dokładność

oszacowania przyjęto na poziomie d=0.05. Oznacza to, że dopuszczamy odchylenie przy szacowaniu

frakcji na poziomie ±0.05. W takim przypadku liczebność próby wyniesie n=384.

Do udziału w badaniach zaproszono przedsiębiorstwa, które nastawione są na działalność

innowacyjną. Ponieważ nie istnieje ogólnie dostępna baza firm innowacyjnych Województwa

Kujawsko-Pomorskiego doboru przedsiębiorstw dokonano na podstawie nazwy przedsiębiorstwa a

później w trakcie badań zapytano wprost o innowacyjny charakter prowadzonej działalności.

Dobór próby - jednostki B+R i instytucje otocznia biznesu

Na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego (Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy),

wpisów w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz informacji z Panoramy Firm i Polskich Książek

Telefonicznych sporządzono pełną listę ośrodków badawczo-rozwojowych i naukowo-badawczych

oraz instytucji otoczenia biznesu, wśród których znalazły się: uczelnie publiczne, uczelnie

niepubliczne, jednostki badawczo-rozwojowe, fundacje naukowe, przemysłowe instytuty badawcze,

centra transferu technologii, parki technologiczne, parki przemysłowe, agencje rozwoju regionalnego,

a także stowarzyszenia przedsiębiorców oraz izby przemysłowe, handlowe i przemysłowo-handlowe z

terenu Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Lista ta zawierała pierwotnie zestawienie 44 jednostek.

W trakcie weryfikacji danych teleadresowych okazało się, że kilka z tych instytucji już nie istnieje

bądź zawiesiło działalność. W związku z tym baza wyjściowa nieznacznie się zmniejszyła.

Do udziału w badaniu zaproszono wszystkie zidentyfikowane podmioty, jednak nie wszystkie z nich

zdecydowały się angażować w projekt. Zamiarem zespołu badawczego stało się pozyskanie informacji

12

i zaangażowanie ekspertów reprezentujących przede wszystkim największe (te największe były w

badaniu reprezentowane przez kilku ekspertów) i najważniejsze instytucje w regionie. Cel ten został

zrealizowany.

W efekcie udział w badaniu wzięli przedstawiciele takich instytucji, jak:

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,

Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy,

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy,

Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy,

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa we Włocławku,

Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu,

Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku,

Wyższa Szkoła Środowiska w Bydgoszczy,

Toruńska Szkoła Wyższa,

Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Sterowania Napędów w Toruniu,

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Bydgoszczy,

Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Bydgoszczy,

Instytut Procesów Informacyjnych w Toruniu,

Fundacja Amicus Universitatis Nicolai Copernici w Toruniu,

Centrum Przywództwa i Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (przy UMK) w Toruniu,

Polskie Towarzystwo Ekonomiczne – Oddział w Bydgoszczy,

Bydgoski Klaster Przemysłowy,

Bydgoski Park Przemysłowy,

Toruński Park Technologiczny,

Grudziądzki Park Przemysłowy,

Vistula Park – Urząd Gminy w Świeciu,

Toruńska Agencja Rozwoju Regionalnego,

Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna – Biuro Terenowe w Toruniu,

Kujawsko-Pomorska Organizacja Turystyki w Bydgoszczy,

Kujawsko-Pomorski Klub Eksportera w Bydgoszczy,

Izba Przemysłowo-Handlowa Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Bydgoszczy,

Izba Przemysłowo-Handlowa w Toruniu,

Izba Gospodarcza w Grudziądzu,

Pomorsko-Kujawska Izba Budownictwa w Bydgoszczy.

Przedstawicielami w/w instytucji były osoby piastujące stanowiska kierownicze (często te najwyższe)

lub osoby przez nie wskazane, a także eksperci wybrani według kryterium obszaru prowadzonych prac

naukowo-badawczych, posiadający bogate doświadczenie we współpracy z przedsiębiorstwami.

Ogółem w tej części badania udział wzięło 41 ekspertów reprezentujących 29 różnych instytucji z

różnych obszarów działalności.

13

Źródła informacji

Podstawowym źródłem informacji zawartym w raporcie są wyniki zrealizowanego projektu

badawczego oparte na danych pierwotnych uzyskanych w drodze przeprowadzenia dwóch, wzajemnie

uzupełniających się, części badania tj. badania przedsiębiorstw i przedstawicieli ośrodków badawczo-

rozwojowych i naukowo-badawczych oraz instytucji otoczenia biznesu z terenu Województwa

Kujawsko-Pomorskiego.

Na etapie konceptualizacji badania i przygotowywania narzędzi badawczych wykorzystano także

szereg publikacji z bogatej literatury przedmiotu, raportów, opracowań statystycznych i

specjalistycznych, w tym m.in. następujące pozycje dotyczące problematyki regionalnej:

1. Bedyńska S., Brzezicka A. (red.), Statystyczny drogowskaz. Praktyczny poradnik analizy danych w

naukach społecznych, Wydawnictwo Academica, Warszawa 2007.

2. Górniak J., Wachnicki J., Pierwsze kroki w analizie danych. SPSS for Windows, SPSS Polska,

Kraków 2004.

3. Haffer M, Haffer R. (red.), Aktywność innowacyjna małych i średnich przedsiębiorstw Pomorza i

Kujaw, Wydawnictwo UMK, Toruń 2008.

4. Haffer M, Haffer R., Analiza innowacyjności sektora małych i średnich przedsiębiorstw

Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Wydawnictwo UTP, Bydgoszcz 2007.

5. Haffer M. (red.), Innowacyjność i potrzeby proinnowacyjne przedsiębiorstw regionu kujawsko-

pomorskiego, Wydawnictwo UMK, Toruń 2004.

6. Karaszewski W. (red.), Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Województwie Kujawsko-

Pomorskim (stan, znaczenie dla gospodarki województwa, stymulanty i destymulanty napływu),

Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2005.

7. Kosiedowski W. (red.), Konkurencyjność gospodarcza regionu w warunkach nowego ustroju

terytorialno-administracyjnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2000.

8. Malarska A., Statystyczna analiza danych wspomagana programem SPSS, SPSS Polska, Kraków

2005.

9. Piotrowska-Trybull M., Instytucje otoczenia biznesu i ich wpływ na konkurencyjność regionu,

Włocławskie Towarzystwo Naukowe, Włocławek 2005.

10. Popławski W., Sudolska A., Zastempowski M., Współpraca przedsiębiorstw w Polsce w procesie

budowania ich potencjału innowacyjnego, TNOiK, Toruń 2008.

11. Sudolska A., Wpływ instrumentów wspierania biznesu na innowacyjność przedsiębiorstw

Województwa Kujawsko-Pomorskiego, [w:] J. Otto, R. Stanisławski (red.), Szanse rozwoju

polskiego sektora MŚP na Jednolitym Rynku Europejskim. Wspieranie rozwoju MŚP na

Jednolitym Rynku Europejskim, Wydawnictwo PŁ, Łódź 2006.

12. Urząd Statystyczny w Bydgoszczy, Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w

województwie kujawsko-pomorskim w 2008 roku, Bydgoszcz 2009.

13. Zarząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Regionalna strategia innowacji Województwa

Kujawsko-Pomorskiego, Bydgoszcz 2004.

14

Wyniki empiryczne

Analiza statystyczna, zebranych podczas badań danych statystycznych, została przeprowadzona za

pomocą pakietu statystycznego SPSS 17. W analizie wykorzystane zostały podstawowe statystyki,

takie jak częstości wskazań.

Wyniki analiz, które zaprezentowano w raporcie w postaci wykresów w każdym przypadku zostały

zinterpretowane.

Analiza wyników i interpretacja

Nastawienie przedsiębiorstw na działania innowacyjne

W pierwszej kolejności przeanalizujemy nastawienie proinnowacyjne badanych przedsiębiorstw.

Rysunek 1 Nastawienie na działalnośd innowacyjną

W badanej próbie zdecydowanie przeważają (72 %) przedsiębiorstwa deklarujące nastawienie na

działalność proinnowacyjną. Przy doborze próby nie udało się wyeliminować przedsiębiorstw, których

działalność nie jest nastawiona na innowacje.

Rodzaje deklarowanych innowacji

W celu sprawdzenia zrozumienia pojęcia innowacyjności zapytano przedsiębiorców o rodzaj

innowacji, które wprowadzili albo zamierzają wprowadzić.

15

Rysunek 2 Deklarowane innowacje

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.

Brak wprowadzonych i planowanych do wprowadzenia innowacji zadeklarowało 27% badanych

przedsiębiorstw, co daje wynik prawie identyczny jak wcześniej. Można wnioskować, że

przedsiębiorcy uczciwie ocenili czy są innowacyjni.

Rodzaje innowacji wdrażanych przez przedsiębiorstwa

W kolejnej części przedstawimy opis rodzajów innowacji wdrożonych albo planowanych do

wdrożenia przez przedsiębiorstwa.



Około 35 % badanych przedsiębiorstw deklaruje, że wdrożyło albo zamierza wdrożyć innowacje

produktowe.

16

Kolejny rodzaj to innowacje procesowe.



Spośród badanych przedsiębiorstw 26 % zadeklarowało, że wdrożyło lub planuje w najbliższym

czasie wdrożyć innowacje procesowe.

Następny rodzaj to innowacje organizacyjne.



Spośród badanych przedsiębiorstw 21 % twierdzi, że wdrożyło lub planuje w najbliższym czasie

wdrożyć innowacje organizacyjne.

17

Ostatni rodzaj to innowacje marketingowe.



Spośród badanych przedsiębiorstw 23 % zadeklarowało, że wdrożyło lub planuje w najbliższym

czasie wdrożyć innowacje marketingowe.

Wśród rodzajów innowacji wdrożonych lub planowanych do wdrożenia dominują produktowe (35 %).

Pozostałe rodzaje innowacji zostały wybrane w około 21-26 % przez przedsiębiorców.

Poziom współpracy jednostek B+R z przedsiębiorstwami

Jednostki B+R współpracują z przedsiębiorstwami różnej wielkości.

Rysunek 7 Liczba przedsiębiorstw z którymi prowadzona jest współpraca


18

Jednostki badawczo-rozwojowe prowadzą współpracę w 53 % z 20 i więcej przedsiębiorstwami.

Około 42 % jednostek prowadzi współpracę z 10 lub mniej przedsiębiorstwami.

1. Charakter powiązań między jednostkami B+R a jednostkami gospodarczymi i instytucjami

otoczenia biznesu.

Analiza przedsiębiorstw

a) Współpraca z jednostkami B+R

W pierwszej kolejności zbadano deklarowany poziom współpracy z jednostkami B+R.

Rysunek 8 Deklarowana współpraca


Około 32 % badanych przedsiębiorstw wskazało, że wcześniej lub obecnie współpracuje z

jednostkami badawczo-rozwojowymi i instytucjami otoczenia biznesu.

b) Powody braku współpracy

Przedsiębiorstwa, które nie prowadzą współpracy zapytano o przyczyny takiego stanu rzeczy.

19

Pierwszym czynnikiem, który poddano analizie było rozczarowanie współpracą.

Rysunek 9 Rozczarowanie współpracą


Znikoma (1%) liczba przedsiębiorców podała rozczarowanie jako przyczynę braku współpracy.

Drugi czynnik, który rozważano to brak potrzeb takiej współpracy.

Rysunek 10 Brak potrzeb współpracy


Jako przyczynę nie podejmowania współpracy z jednostkami B+R około 37 % badanych

przedsiębiorstw podało brak potrzeby współpracy.

20

Prowadzący badania zapytali również o brak znajomości jednostek B+R jako powód braku

współpracy.

Rysunek 11 Znajomości jednostek B+R


Zaledwie 1 % badanych wskazał jako przyczynę braku współpracy nieznajomość jednostek B+R.

W kolejnym pytaniu badano, czy powodem nie podejmowania współpracy jest brak jednostek B+R w

najbliższym otoczeniu.

Rysunek 12 Brak jednostek B+R w najbliższym otoczeniu


Znów około 2% nie wskazało jako przyczyny braku współpracy brak jednostek w najbliższym

otoczeniu.

21

W kolejnym pytaniu wskazano niewystarczającą ofertę jako powód braku współpracy.

Rysunek 13 Niewystarczająca oferta jednostek


Wśród analizowanych przedsiębiorstw około 2% wskazało taką przyczynę.

Ostatnim zagadnieniem, które wzięto pod uwagę były koszty współpracy.

Rysunek 14 Wysokie koszty współpracy z B+R


Około 1% badanych przedsiębiorstw wskazało wysokie koszty jako przyczynę braku współpracy.

Przedstawiciele przedsiębiorstw wskazywali ponadto: brak czasu, brak zainteresowania ze strony

jednostek, zbyt małą wielkość przedsiębiorstwa, brak odpowiedniej bardzo specjalistycznej oferty.

22

Jako główny czynnik braku współpracy przedsiębiorstw w jednostek B+R wskazać można brak takiej

potrzeby wśród przedsiębiorców. Pozostałe brane w badaniach przyczyny okazały się być

nieznaczące.

c) Jednostki B+R z którymi prowadzona jest współpraca

Kolejnym problemem, będącym w centrum zainteresowań, było wskazanie przez przedsiębiorców

jednostek B+R z którymi współpracują.

Rozpoczęto analizę od oceny współpracy z publicznymi uczelniami wyższymi.

Rysunek 15 Współpraca z publicznymi uczelniami wyższymi


Około 13 % przedsiębiorstw współpracuje albo współpracowało z publicznymi uczelniami wyższymi.

W kolejnym kroku zapytano o uczelnie niepubliczne.

23

Rysunek 16 Współpraca z niepublicznymi uczelniami wyższymi


Około 5 % badanych wskazało uczelnie niepubliczne jako te z którymi prowadzi współpracę.

Ankietowani zostali w dalszej kolejności zapytani o współpracę z jednostkami badawczo –

rozwojowymi.

Rysunek 17 Współpraca z jednostkami badawczo - rozwojowymi


Około 5 % wskazało, że współpracowało albo współpracuje z tymi instytutami.

24

Ocenę współpracy z centrami doskonałości

Rysunek 18 Współpraca z centrami doskonałości


Około 3 % badanych przedsiębiorstw zadeklarowało, że współpracuje z centrami doskonałości.

Kolejnymi analizowanymi jednostkami były fundacje naukowe.

Rysunek 19 Współpraca z fundacjami naukowymi


Około 2 % badanych przedsiębiorstw wskazało, ze prowadzi współpracę z fundacjami naukowymi.

W kolejnym kroku spytano przedsiębiorców o współpracę z centrami innowacji.

25

Rysunek 20 Współpraca z regionalnymi centrami innowacji


Około 2 % przedsiębiorców wskazało, że prowadzi współpracę z regionalnymi centrami innowacji.

Podczas badań zapytano o współpracę z instytutami badawczymi.


Do współpracy z przemysłowymi instytutami badawczymi przyznało się około 6 % badanych

przedsiębiorstw.

Na koniec zapytano o współpracę z parkami technologicznymi i agencjami rozwoju regionalnego.

26

Rysunek 21 Współpraca z parkami technologicznymi


Z parkami technologicznymi deklaruje współpracę około 2 % badanych przedsiębiorstw.

Rysunek 22 Współpraca z agencjami rozwoju regionalnego


Tylko 3 % badanych deklaruje współpracę z agencjami rozwoju regionalnego.

d) Częstość kontaktów

Po ocenie z którymi jednostkami współpracują przedsiębiorcy analizie poddano częstotliwość tych

kontaktów.

27

Rysunek 23 Częstośd kontaktów


Wśród badanych przedsiębiorstw, które współpracują z jednostkami B+R zdecydowana większość

(97 %) twierdzi, że współpraca jest sporadyczna i częsta. Tylko 3 % wskazuje na jednorazowy

związek.

e) Znaczenie współpracy

W trakcie badań zapytano przedsiębiorców współpracujących z jednostkami B+R o znaczenie tej

współpracy.

Rysunek 24 Znaczenie współpracy


Około 13 % odpowiedziało, że znaczenie współpracy jest małe. Najwięcej oceniło znaczenie

współpracy jako średnie. Około 87 % przedsiębiorstw prowadzących współpracę ocenia jej znaczenie

jako średnie i duże.

28

f) Pojawiające się problemy

Kolejnym zagadnieniem podejmowanym w badaniach było rozpoznanie problemów

przeszkadzających we współpracy.

Rysunek 25 Brak problemów we współpracy


Około 13 % badanych uznało, że problemów nie ma.

Problem długich terminów realizacji został przeanalizowany w następnej kolejności.


Tylko 4 % badanych przedsiębiorstw uznało długie terminy jako ważną przeszkodę we współpracy.

Problem rozbieżności w terminologii to kolejne zagadnienie.

29

Rysunek 26 Problem rozbieżności w stosowanej terminologii


Tylko 1 % badanych przedsiębiorstw rozbieżność w terminologii wskazało jako problem we

współpracy.

Do innych przeszkód zaliczono formalno – prawne.

Rysunek 27 Przeszkody formalno - prawne


Na problemy formalno prawne we współpracy wskazało tylko 1 % badanych przedsiębiorstw.

Za ostatni potencjalny problem przy współpracy uznano problem organizacyjny.

30

Rysunek 28 Problemy organizacyjne


Około 4 % badanych wskazało problemy organizacyjne jako utrudniającą współpracę.

Wśród pozostałych problemów przedsiębiorcy wymieniali przede wszystkim małą innowacyjność

proponowanych rozwiązań.

Analiza B+R

a) Intensywność współpracy między jednostkami B+R a przedsiębiorstwami

Jako miarę intensywności wybrano częstość kontaktów między jednostkami B+R i

przedsiębiorstwami.

Rysunek 29 Częstośd kontaktów


31

Jednostki B+R współpracują z przedsiębiorstwami sporadycznie (32 %) oraz często (68 %).

b) Przedsiębiorstwa z którymi prowadzona jest współpraca

Rysunek 30 Przedsiębiorstwa z którymi prowadzona jest współpraca

32


Jednostki B+ R prowadzą współpracę z różnymi typami przedsiębiorstw. Około 20 % jednostek B+R

prowadzi współpracę z przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność produkcyjno – rolniczą, 54 %

produkcyjno – przemysłową, 29 % handlową, 56 % usługową, 51 % produkcyjno – handlową oraz

produkcyjno – usługową 44%. Najrzadziej współpracują z przedsiębiorstwami prowadzącymi

działalność handlowo – usługową (22 %).

c) Problemy towarzyszące współpracy jednostek B+R z przedsiębiorstwami

W pierwszej kolejności zapytano przedstawicieli jednostek B+R czy występują problemy przy

współpracy z przedsiębiorcami.

Rysunek 31 Brak problemów


Około 39 % badanych uznało, że nie ma problemów we współpracy.

W dalszej kolejności wymieniono potencjalne przyczyny problemów przy współpracy.

33

Rysunek 32 Problemy przy współpracy


Około 2 % jednostek widzi problem w terminach realizacji powierzonych zadań, 15 % w rozbieżności

stosowanej terminologii, 11 % dostrzega problemy formalno-prawne a 34 % problemy organizacyjne.

2. Zakres i charakter zapotrzebowania na informacje ze strony B+R


a) Adekwatność oferty

W trakcie badań zapytano przedsiębiorców o adekwatność oferty jednostek B+R do ich potrzeb.

34

Rysunek 33 Adekwatnośd ofert


Około 56 % przedsiębiorstw współpracujących z jednostkami B+R uznało, że oferta jest odpowiednia.

b) Powody nieadekwatności oferty

Rysunek 34 Przyczyny nieadekwatnośd oferty

35


Około 11 % badanych przedsiębiorstw przyznaje, że nie zna oferty jednostek.

Jako przyczynę nieadekwatności oferty jednostek B+R przedsiębiorcy najczęściej wskazali małą

szczegółowość (7 %) i nie uwzględnianie problemów charakterystycznych dla branży. Zbyt wysoką

cenę wskazało 3 % badanych, 2 % - nadmierną czasochłonność, 2 % - za małą innowacyjność

rozwiązań.

Analiza B+R

a) Adekwatność oferty B+R do potrzeb przedsiębiorstw

Przedstawicieli jednostek B+R zapytano o adekwatność ich oferty do potrzeb przedsiębiorców.

Rysunek 35 Adekwatnośd oferty B+R


36

Zdecydowana większość jednostek B+R (87 %) uważa, że ich oferta odpowiada potrzebom

przedsiębiorstw Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Ale 13 % badanych wskazało, że oferta nie

jest adekwatna, ale nie uzasadniło odpowiedzi.

d) Przeszkody w realizacji oczekiwań

Jako jedyną przeszkodę w realizacji oczekiwań jednostki B+R wskazują czasochłonność realizacji

zleceń.

Rysunek 36 Przeszkody w realizacji


37

W zdecydowanej większości przedstawiciele jednostek B+R nie zauważają istotnych przeszkód przy

współpracy z przedsiębiorstwami. Jedynie około 7% uważa, że ich oferta jest zbyt czasochłonna, 5 %

że za mało innowacyjna, 5 % że nie uwzględnia konkretnych branż, 2% że za mało szczegółowa, 5%

ze zbyt kosztowna.

3. Główne obszary współpracy i wymiany informacji.


a) Obszary współpracy z B+R

W trakcie badań przedsiębiorców spytano o obszar współpracy z jednostkami B+R.

Rysunek 37 Obszary współpracy

38


Przedsiębiorcy deklarują, że głównie współpracują z jednostkami B+R przy doradztwie (12 %),

udziale w kursach i szkoleniach (10 %), przy wykonaniu opinii i ekspertyz (9 %).

Pozostałe obszary współpracy to: badanie materiału, pozyskiwanie wykwalifikowanej kadry, praktyki

dla studentów, unowocześnienie sprzętu.

Analiza B+R

a) Obszary współpracy z przedsiębiorstwami

Analizując współpracę jednostek B+R z przedsiębiorstwami zapytano o obszary współpracy.

39

Rysunek 38 Obszary współpracy

40


Współpraca jednostek B+R dotyczy głównie doradztwa (63 %), organizacji kursów i szkoleń (56 %),

wykonania opinii i ekspertyz (54 %). Około co czwarta jednostka B+R (27 %) współpracuje przy

wdrożeniach. Pozostałe obszary współpracy to: sprzedaż technologii (15 %), sprzedaż dokumentacji

technicznej (10 %), certyfikacja (15 %).

4. Tendencje zmian w oparciu o analizę wyników badań.


a) Plany podjęcia współpracy

W trakcie badań przeprowadzono analizę przyszłych działań przedsiębiorców w związku ze

współpracą z jednostkami B+R.

Rysunek 39 Plany współpracy przy sprzedaży technologii


41

Około 13 % przedsiębiorstw planuje podjąć współpracę przy sprzedaży technologii.

W dalszej kolejności zapytano przedsiębiorców o współpracę przy sprzedaży dokumentacji

technicznej.

Rysunek 40 Współpraca przy sprzedaży dokumentacji technicznej


Około 13 % badanych przedsiębiorstw wyraziło zainteresowanie w podjęciem w przyszłości

współpracy na tej płaszczyźnie.

Kolejnym analizowanym zagadnieniem była współpraca na płaszczyźnie doradztwa.

Rysunek 41 Współpraca na płaszczyźnie doradztwa


Około 63 % badanych przedsiębiorstw deklaruje w przyszłości podjęcie współpracy w ramach

doradztwa.

42

Analizie poddano planowaną współpracę dotyczącą kursów i szkoleń.

Rysunek 42 Współpraca dotycząca kursów i szkoleo


Około 53 % przedsiębiorców deklaruje podjęcie współpracy przy organizowaniu szkoleń /

warsztatów.

Ostatnim rozpatrywanym zagadnieniem w tej części jest współpraca przy certyfikacji.

Rysunek 43 Współpraca dotycząca certyfikacji


Około 17 % przedsiębiorstw deklaruje w przyszłości podjęcie współpracy na tej płaszczyźnie.

b) Intensyfikacja współpracy z B+R

W trakcie badań zapytano przedsiębiorców o plany intensyfikacji współpracy z jednostkami B+R.

43

Rysunek 44 Intensyfikacja współpracy


Około 60 % badanych przedsiębiorstw zamierza pozostać na dotychczasowym poziomie współpracy.

Pozostałe 40 % albo zwiększy liczbę partnerów wśród jednostek B+R albo powiększy obszar

dotychczasowej współpracy.

Analiza B+R

a) Perspektywy prowadzenia współpracy i jej efektów

Przedstawicieli jednostek B+R zapytano o planowany w przyszłości poziom współpracy z

przedsiębiorstwami.

Rysunek 45 Prognozowany poziom współpracy


44

Przedstawiciele jednostek B+R głównie deklarowali zwiększenie liczby partnerów (56 %). Na

podobnym poziomie (20 %) deklarowali powiększenie dotychczasowego obszaru współpracy i

pozostawieniu go na dotychczasowym poziomie (17 %). Około 7% jednostek B+R nie planuje

pogłębiać współpracy.

45

Podsumowanie

W trakcie prowadzonych badań ustalono:

większość badanych przedsiębiorstw nastawionych jest na działalność innowacyjną (72 %),

najczęściej deklarowanym rodzajem innowacji są produktowe (35%), ale pozostałe, czyli

procesowe, organizacyjne, marketingowe również były wybierane przez około 1/4 badanych

przedsiębiorstw,

najczęściej jednostki B+R prowadzą współpracę z 20 i więcej przedsiębiorstwami (53 %),

można w związku z tym uznać, że współpraca ta ma szeroki charakter,

znacząca liczba przedsiębiorstw (32 %) deklaruje, że prowadzi współpracę z jednostkami

B+R, pozostali jako główny czynnik braku współpracy wskazują brak takiej potrzeby (37 % z

niewspółpracujących), pozostałe brane po uwagę w badaniach przyczyny okazują się być

mało istotne,

przedsiębiorcy najczęściej podejmują współpracę z publicznymi uczelniami wyższymi (13 %)

i przemysłowymi instytutami badawczymi (6 %), w dalszej kolejności jednostkami badawczo

– rozwojowymi (5 %) i uczelniami niepublicznymi (5 %),

przedsiębiorstwa, które prowadzą współpracę z jednostkami badawczo – rozwojowymi w 3 %

zadeklarowały, że współpraca miała charakter jednorazowy, pozostali wskazali na

sporadyczny i częsty charakter współpracy,

przedsiębiorcy prowadzący współpracę przypisują jej średnie (51 %) i duże znaczenie (37 %),

około 13 % przedsiębiorstw współpracujących z jednostkami B+R nie wskazało problemów,

natomiast 4 % wskazało na problemy organizacyjne oraz długi czas realizacji,

jednostki B+R współpracują z przedsiębiorstwami sporadycznie (32 %) oraz często (68 %),

jednostki B+R prowadzą współpracę z różnymi typami przedsiębiorstw, około 20 % jednostek

B+R prowadzi współpracę z przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność

produkcyjno-rolniczą, 54 % produkcyjno–przemysłową, 29 % handlową, 56 % usługową oraz

51 % produkcyjno–handlową oraz 44 % produkcyjno–usługową, najrzadziej współpracują z

przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność handlowo–usługową (22 %),

jednostki B+R w 39 % uważają, że nie występują problemy przy kontaktach z

przedsiębiorcami, spośród pozostałej części 15 % wskazuje na stosowaną terminologię, 22 %

na przeszkody formalno-prawne i 34 % na problemy organizacyjne jako główne przeszkody

we współpracy,

około 11 % przedsiębiorstw przyznaje, że nie zna oferty jednostek B+R,

jako przyczynę nieadekwatności oferty jednostek B+R przedsiębiorcy najczęściej wskazali

małą szczegółowość (7 %) oraz nie uwzględnianie problemów charakterystycznych dla branży

(6 %),

zdecydowana większość jednostek B+R (87 %) uważa, że ich oferta odpowiada potrzebom

przedsiębiorstw Województwa Kujawsko-Pomorskiego,

7 % badanych jednostek B+R wskazuje czasochłonność realizacji jako przyczynę mniejszej

atrakcyjności ich oferty,

przedsiębiorcy deklarują, że głównie współpracują z jednostkami B+R poprzez doradztwo

(12 %), udział w kursach i szkoleniach (10 %) oraz przy wykonaniu opinii i ekspertyz (9 %),

46

około 63 % przedstawicieli jednostek B+R jako główny obszar współpracy wskazuje usługi

doradcze, 56 % organizowanie kursów / szkoleń, 54 % wykonywanie opinii / ekspertyz, a

około co czwarta jednostka B+R (27 %) współpracuje przy wdrożeniach,

około 13 % przedsiębiorstw planuje podjąć współpracę przy sprzedaży technologii oraz tyle

samo przy sprzedaży dokumentacji technicznej, 63 % jest zainteresowane współpracą

doradczą, największa liczba przedsiębiorstw (53 %) zainteresowana jest współpracą przy

organizowaniu kursów i szkoleń, pozyskiwaniem certyfikatów interesuje się 17 %

przedsiębiorstw,

około 60 % przedsiębiorstw zamierza pozostawić współpracę na dotychczasowym poziomie,

25 % chce powiększyć obszar współpracy, a 14 % zwiększyć liczbę partnerów wśród

jednostek B+R,

jednostki B+R zamierzają w 56 % zwiększyć liczbę partnerów oraz w 20 % powiększyć

dotychczasową współpracę z przedsiębiorstwami, a 17 % pozostawić ją na dotychczasowym

poziomie.

47

Wnioski Zrealizowany projekt badawczy – zgodnie z przyjętymi założeniami – w głównej mierze obejmował

przedsiębiorstwa nastawione na działalność innowacyjną. Wśród przedsiębiorstw z próby badawczej

aż 72% podmiotów deklarowało swoje nastawienie na taką działalność, przy czym:

35% respondentów wskazało, iż wdrożyło – lub w najbliższym czasie wdroży – innowacje

dotyczące produktów (nowe generacje, wersje produktów i usług itd.),

26% respondentów deklarowało, iż wdrożyło – lub w najbliższym czasie wdroży – innowacje

procesowe (nowe metody wytwarzania, świadczenia usług, docierania z produktami i usługami do

odbiorców itd.),

21% respondentów stwierdziło, iż wdrożyło – lub w najbliższym czasie wdroży – innowacje

organizacyjne (nowe systemy zarządzania, zmiana struktury organizacyjnej itd.),

23% respondentów wskazało, iż wdrożyło – lub w najbliższym czasie wdroży – innowacje

marketingowe (nowe strategie marketingowe, sposoby promocji i sprzedaży itd.).

Należy wnioskować, że przedsiębiorstwa z Województwa Kujawsko-Pomorskiego są zainteresowane

działalnością proinnowacyjną, a w przypadku znacznej ich części mówić można o innowacyjności,

rozumianej jako skłonność oraz zdolność do tworzenia i wdrażania zmian. Największym

zainteresowaniem cieszą się przy tym innowacje produktowe. Wyniki zrealizowanego badania nie

dają przy tym podstawy do formułowania wniosków dotyczących skali implementowanych w

przedsiębiorstwach nowych rozwiązań. Należy przyjąć, że wprowadzane zmiany to przynoszące

pozytywne efekty udoskonalenia, które są nowością przynajmniej w skali danego przedsiębiorstwa.

Część przedsiębiorstw z Województwa Kujawsko-Pomorskiego wspiera swoją działalność na polu

poszukiwania i implementacji nowych rozwiązań kontaktami ze sferą nauki. 32% respondentów

deklarowało, że współpracowało do tej pory lub obecnie współpracuje z ośrodkami badawczo-

rozwojowymi i naukowo-badawczymi oraz instytucjami otoczenia biznesu. Pozostałe 68%

respondentów zrezygnowało lub nigdy nie podjęło takiej działalności. Przyczyny zaniechania

współpracy to przede wszystkim:

brak takiej potrzeby (37% respondentów),

brak jednostek odpowiadających profilowi działania przedsiębiorstwa w jego otoczeniu (2%

respondentów),

niewystarczająca oferta jednostek (2% respondentów),

rozczarowanie dotychczasową współpracą (1% respondentów),

brak jednostek, względnie brak wiedzy na temat istnienia jednostek odpowiadających profilowi

działania przedsiębiorstwa (1%),

wysokie koszty takiej współpracy (1%).

Przedstawiciele przedsiębiorstw wskazywali ponadto: brak czasu, brak zainteresowania ze strony

jednostek, zbyt małą wielkość przedsiębiorstwa, brak odpowiedniej bardzo specjalistycznej oferty.

Należy wnioskować, iż skala współpracy prowadzonej pomiędzy przedsiębiorstwami a ośrodkami

badawczo-rozwojowymi i naukowo-badawczymi oraz instytucjami otoczenia biznesu z Województwa

Kujawsko-Pomorskiego nie jest zadowalająca z punktu widzenia liczby utworzonych i

utrzymywanych kontaktów. Jedynie ok. 1/3 przedsiębiorstw podejmuje taką współpracę, a znaczna

część przedstawicieli biznesu wskazuje, iż w ogóle nie ma takiej potrzeby. Jest to szczególnie

48

niepokojące wskazanie z punktu widzenia możliwości wspierania rozwoju gospodarki regionu poprzez

intensyfikację działań na rzecz tworzenia innowacyjnego środowiska przedsiębiorczości w

Województwie Kujawsko-Pomorskim.

Przedsiębiorstwa, które prowadzą współpracę z ośrodkami badawczo-rozwojowymi i naukowo-

badawczymi oraz instytucjami otoczenia biznesu koncentrują swoje wysiłki na tworzeniu powiązań

głównie z publicznymi uczelniami wyższymi. 13% badanych przedsiębiorstw deklarowało współpracę

właśnie z tymi jednostkami. Pozostałe wskazania dotyczyły współpracy z:

przemysłowymi instytutami badawczymi (6% respondentów),

niepublicznymi uczelniami wyższymi (5% respondentów),

jednostkami badawczo-rozwojowymi (5%respondentów),

centrami doskonałości (3% respondentów),

agencjami rozwoju regionalnego (3% respondentów).

fundacjami naukowymi (2% respondentów),

regionalnymi centrami innowacji (2% respondentami),

parkami technologicznymi (2% respondentów).

Badane przedsiębiorstwa wskazały przy tym, że kontakty z partnerami ze sfery nauki i otoczenia

biznesu należy w większości przypadków określić jako sporadyczne. Aż 60% respondentów tak

właśnie określiło swoje relacje z ośrodkami badawczo-rozwojowymi i naukowo-badawczymi oraz

instytucjami otoczenia biznesu. Z kolei częste kontakty zadeklarowało 37% respondentów, a

jednorazowe (okazjonalne) tylko 3%.

Zawarta i podtrzymywana współpraca – chociaż często ograniczana do sporadycznych kontaktów –

prowadzi do uzyskiwania pozytywnych efektów. I choć nie zawsze kontakty te mają zasadnicze

znaczenie dla rozwoju przedsiębiorstw, to wskazać należy, że 37% badanych przedsiębiorstw określiło

ich wagę jako dużą, 51% jako średnią i tylko 13% jako małą. Wskazuje to, iż współpraca prowadzona

ze sferą nauki i instytucjami otoczenia biznesu może przynosić pozytywne efekty, choć może nie

zawsze są one w pełni zgodne z oczekiwaniami przedsiębiorców czy zawsze łatwo dostępne.

Okazuje się jednak, że dla większości przedsiębiorców kwestia ograniczania współpracy z ośrodkami

badawczo-rozwojowymi i naukowo-badawczymi oraz instytucjami otoczenia biznesu to nie sprawa

pojawiających się problemów czy niedogodności (a przynajmniej nie są one główną przeszkodą). Aż

87% badanych wskazało, że prowadzonej współpracy nie towarzyszą praktycznie żadne problemy.

Wśród pozostałych 13% wskazań najczęściej przywoływano problemy dotyczące:

kwestii organizacyjnych (4% respondentów),

długich terminów realizacji (4% respondentów),

rozbieżności w stosowanej terminologii (1% respondentów),

przeszkód formalno-prawnych (1% respondentów).

Wnioskować można, że ograniczona współpraca pomiędzy przedsiębiorstwami a ośrodkami

badawczo-rozwojowymi i naukowo-badawczymi oraz instytucjami otoczenia biznesu w

Województwie Kujawsko-Pomorskim to nie kwestia pojawiających się problemów, ale raczej brak

tradycji współdziałania, przywiązanie do niezależności, ewentualnie samodzielności przedsiębiorców,

brak zaufania czy niedostrzeganie możliwych korzyści. Powodem może być także stosunkowo

49

niewielka liczba jednostek badawczo-rozwojowych zlokalizowanych na terenie województwa.

Według ewidencji Krajowego Rejestru Sądowego na terenie Województwa Kujawsko-Pomorskiego

zlokalizowane są zaledwie trzy jednostki badawczo-rozwojowe (JBR-y), z czego jedna zawiesiła

działalność. Pozostałych instytutów badawczych też nie ma zbyt wiele. Zdecydowanie ważniejsze

miejsce zajmują uczelnie wyższe, w tym przede wszystkim publiczne uniwersytety, które są

jednocześnie największymi jednostkami naukowo-badawczymi w regionie. Uczelni niepublicznych

jest zdecydowanie więcej, chociaż spośród nich nie wszystkie mogą jeszcze pochwalić się

ugruntowaną pozycją (większość nie działa zbyt długo). Z pozostałych jednostek ważne miejsce

(ważniejsze niż dotychczas) mogą zająć parki technologiczne i przemysłowe, agencje rozwoju

regionalnego czy centra transferu technologii, które w znacznej mierze wpisały się już w krajobraz

gospodarczy regionu. Dla wielu przedsiębiorstw są one jednak nadal tworami względnie nowymi i

przez to nie do końca branymi pod uwagę w projektowaniu realnych kierunków współpracy, która

dodatkowo – w przypadku tych jednostek – często ograniczona jest rygorystycznymi względami

formalno-prawnymi i obarczona skomplikowanymi procedurami. Ważne miejsce w kształtowaniu

relacji współpracy tradycyjnie już zajmują stowarzyszenia przedsiębiorców, w tym izby gospodarcze,

handlowe, przemysłowo-handlowe.

Wskazać trzeba, że w toku badania udowodniono, że współpraca ze sferą nauki może i przynosi

korzyści tym przedsiębiorcom, którzy się w taką współpracę angażują. Z pewnością powinna być ona

zatem przedmiotem zainteresowania zarówno ze strony podmiotów gospodarczych oraz jednostek

sfery nauki i otoczenia biznesu, jak również lokalnych władz, których zadaniem jest kształtowanie

warunków przyjaznych rozwijaniu współpracy w regionie. W dużej mierze do rozwiązania pozostaje

kwestia przepływu informacji, a także tworzenia ofert czy baz potencjalnych partnerów spośród

ośrodków badawczo-rozwojowych i naukowo-badawczych oraz instytucji otoczenia biznesu. Jak

pokazują wyniki badania oferta jednostek w dużej mierze odpowiada potrzebom przedsiębiorców.

Ponad połowa respondentów (56%) uznała, że oferta ośrodków badawczo-rozwojowych i naukowo-

badawczych oraz instytucji otoczenia biznesu jest adekwatna w stosunku do potrzeb, ale nie jest do

końca znana przez potencjalnych klientów – 11% respondentów wskazała, że nie zna oferty

poszczególnych instytucji. Ten problem może być z powodzeniem rozwiązany przez działania władz

lokalnych, które powinny być zainteresowane wspieraniem tworzenia warunków i atmosfery

współpracy pomiędzy podmiotami regionu.

Wydaje się, że struktura regionalnych ośrodków badawczo-rozwojowych i naukowo-badawczych oraz

instytucji otoczenia biznesu (ze wskazaniem na dominację uczelni wyższych) w dużym stopniu

determinuje charakter i obszary współpracy prowadzonej z przedsiębiorstwami. Najczęściej

współpraca taka dotyczy doradztwa (wskazania 63% respondentów), organizowania kursów i szkoleń

(56% respondentów), sporządzania opinii i ekspertyz (54% respondentów). Znacznie rzadziej

wskazywano na zakupy technologii, dokumentacji technicznej, uzyskiwania certyfikatów czy pomocy

przy wdrożeniach. Ze względu na duże znaczenie uczelni przy kształtowaniu obszarów współpracy z

przedsiębiorstwami za ważny element podejmowanych działań należy uznać również organizowanie

staży i praktyk studenckich, które powinny być korzystne zarówno z punktu widzenia uczelni (gdyż

wzrasta w ten sposób jakość i zakres kształcenia akademickiego), jak również dla przedsiębiorstw

(które mogą w ten sposób pozyskiwać nowych, często bardzo wartościowych pracowników). Wymaga

to jednak bardzo dobrego przygotowania ofert praktyk oraz doskonałego rozpoznania i pogodzenia

wzajemnych potrzeb i oczekiwań.

50

W tym miejscu warto też wskazać, że często trudno jest oceniać zakres i możliwości współpracy

przedsiębiorstw z największymi uczelniami regionu przez pryzmat całej jednostki, gdyż oferty

poszczególnych wydziałów mają diametralnie różny charakter. Przy ocenie trzeba zatem brać takie

zróżnicowanie pod uwagę, wskazując, że zupełnie inny charakter może mieć współpraca z

przedsiębiorstwami tych części jednostek naukowych, które z definicji skoncentrowane są na

prowadzeniu badań podstawowych niż tych, które mają możliwości i mogą prowadzić badania

przemysłowe (prace stosowane i rozwojowe). Oferowaniu tych ostatnich często towarzyszą problemy

proceduralne i formalno-prawne w znacznym stopniu utrudniające, a czasem nawet uniemożliwiające,

współpracę ze sferą biznesu. Część z tych ograniczeń ma charakter ogólny i związana jest z

regulacjami prawnymi, ale znaczna część wynika ze skomplikowania wewnętrznych procedur uczelni,

a w wielu przypadkach po prostu braku odpowiednich procedur, co znacznie utrudnia – a często

skutecznie zniechęca – do podejmowania współpracy z przedsiębiorstwami przez naukowców. W

takiej sytuacji, w części przypadków, gdy zaplecze uczelni (np. laboratoryjne) nie jest niezbędne do

realizacji oczekiwań przedsiębiorstw, naukowcy podejmują współpracę poza zdefiniowanym

podstawowym miejscem zatrudnienia, prowadząc dodatkowo prywatną praktykę czy podejmując

pracę na zasadzie umów zlecenia czy umów o dzieło zawieranych z osobami fizycznymi. Trudno

oceniać czy sytuacja tak jest potencjalnie najlepsza z punktu widzenia gospodarki regionalnej (trudno

chociażby oceniać jej skalę), jednak z pewnością dynamizuje – choć w mniej formalny sposób –

kwestie transferu wiedzy i umiejętności ze sfery nauki do sektora biznesu. W tym względzie

postulować należałoby ograniczenie utrudnień i barier formalnych, do minimum sprowadzając kwestie

biurokratyczne i ustalając przejrzyste zasady angażowania się uczelni i naukowców we współpracę z

przedsiębiorstwami, bazujące na trwałych i przejrzystych systemach motywacyjnych (powiązanych z

systemami wynagrodzeń). Wskazać należy, że niektóre uczelnie podjęły już próby określenia takich

zasad, choć na razie trudno jest oceniać trafność i funkcjonowanie wprowadzanych rozwiązań.

W kontekście tworzenia trwałych relacji współpracy pomiędzy sferą nauki i gospodarki należałoby

postulować wykorzystanie wzorców bardziej doświadczonych regionów, w tym regionów Unii

Europejskiej. Tworzenie bardziej efektywnych platform współpracy pomiędzy nauką, gospodarką i

jednostkami administracji rządowej i samorządowej powinno stać się jednym z podstawowych

elementów kształtowania polityki współpracy regionalnej. Warto mechanizmy te opierać na dobrych

wzorcach i praktykach, prezentując je na spotkaniach z przedsiębiorcami i przedstawicielami nauki.

Mogą one stać się podstawą budowania modeli referencyjnych, możliwych do wykorzystania na

kolejnych etapach wzajemnych kontaktów pomiędzy nauką i gospodarką. Potrzebne jest

przełamywanie barier współpracy, wśród których jedną z ważniejszych jest z pewnością niechęć do

podejmowania ryzyka związanego z wdrażaniem nowych, często nowatorskich technologii i metod

produkcji. Prezentacja udanych przedsięwzięć w tym względzie może stać się bardzo inspirującym

narzędziem wspierania regionalnej przedsiębiorczości. Warto przy tym skoncentrować się zarówno na

kolejnych etapach budowania sukcesu, jak i na uzyskanych efektach, akcentując zasadność

podejmowanej współpracy.

W perspektywie planów przedsiębiorstw Województwa Kujawsko-Pomorskiego dotyczących

współpracy z ośrodkami badawczo-rozwojowymi i naukowo-badawczymi oraz instytucjami otoczenia

biznesu wskazać należy, że postawa przedsiębiorstw jest dość zachowawcza. Aż 60% respondentów

wskazało, że pozostanie na aktualnym poziomie współpracy. Z kolei 25% chce powiększyć

dotychczasowy obszar współpracy, a 14% zwiększyć liczbę partnerów. Optymistyczny jest fakt, że

żadne z przedsiębiorstw nie zamierza ograniczyć współpracy, a także, że postawa jednostek sfery

51

nauki i otoczenia biznesu jest bardziej aktywna. Zdecydowana większość z badanych jednostek

zamierza rozszerzyć zakres prowadzonej współpracy, próbując dotrzeć do większej liczby

potencjalnych partnerów biznesowych (56% respondentów). Wydaje się, że zasadne byłoby

wspieranie regionalnych ośrodków badawczo-rozwojowych i naukowo-badawczych oraz instytucji

otoczenia biznesu w tym zakresie, gdyż – jak wcześniej wspomniano – jednym z zasadniczych i

jednocześnie możliwych do rozwiązania w stosunkowo łatwy sposób problemów jest dostępność

informacji o ofercie jednostek. Zakładając, iż działania takie zostaną zainicjowane w niedalekiej

przyszłości perspektywy intensyfikacji współpracy prowadzonej pomiędzy sferą nauki, instytucjami

otoczenia biznesu i przedsiębiorstwami można oceniać umiarkowanie pozytywnie.

52

Aneksy

Aneks 1 - Zestawiania danych dotyczących struktury badanych przedsiębiorstw oraz jednostek B+R i

otoczenia biznesu

Aneks 2 – kwestionariusz ankiety internetowej do badań przedsiębiorstw.

Aneks 3 – kwestionariusz wywiadu do badań jednostek B+R i instytucji otoczenia biznesu.

53

Aneks 1. Zestawiania danych dotyczących struktury badanych przedsiębiorstw oraz jednostek B+R i

otoczenia biznesu


Omówienie próby przedsiębiorstw rozpoczniemy od przeanalizowania zakresu ich działalności.

Rysunek 46 Skala działalności przedsiębiorstw


W badanej grupie przedsiębiorstw dominują te, które mają zasięg działalności ogólnopolski.

Przedsiębiorstwa o zasięgu lokalnym i regionalnym stanowią około 39 %.

Kolejna analiza dotyczy momentu utworzenia przedsiębiorstwa.

Rysunek 47 Rozpoczęcie działalności

54


Wśród przedsiębiorstw dominują te, które zostały utworzone w latach 1990-2000 (około 54 %). Drugą

grupę stanowią przedsiębiorstwa utworzone przed 1990 rokiem (37 %). Najmniej liczne są

przedsiębiorstwa utworzone po 200 roku.

Ostatnia analiza ma na celu ocenę wielkości badanych przedsiębiorstw.

Rysunek 48 Rozmiar przedsiębiorstwa


W badanej grupie przedsiębiorstw dominowały mikro i małe (44 %). Drugą w kolejności grupę

stanowiły przedsiębiorstwa średnie (40 %). Najmniej liczna grupa to przedsiębiorstwa duże (15 %).

55

Analiza jednostek B+R

W pierwszej kolejności opiszemy rodzaje badanych jednostek B+R.

Rysunek 49 Rodzaje jednostek B+R


Wśród badanych jednostek B+R do najbardziej liczebnych należą uczelnie publiczne (47 %) oraz

uczelnie niepubliczne (19 %) i izby przemysłowe (13 %). Do grupy bardziej liczebnych jednostek

zaliczyć możemy również jednostki badawczo rozwojowe (9 %). Pozostałe instytucje są

reprezentowane mniej liczebnie.

W kolejnym kroku poddajemy analizie wielkość zatrudnienia w jednostkach badawczo rozwojowych.

Rysunek 50 Wielkośd zatrudnienia


56

Najbardziej reprezentowane w badaniach były jednostki zatrudniające 250 i więcej pracowników (47

%). Pozostałe grupy reprezentowane są w równych proporcjach (18 %).

Analizie poddamy również skalę działalności.

Rysunek 51 Skala działalności


W badanej grupie najmniej liczebne są jednostki o zasięgu lokalnym (5 %) oraz globalnym (5 %).

Dominującą grupę stanowią jednostki, których zasięg oddziaływania jest regionalny (39 %). Dużą

część stanowią jednostki o zasięgu ogólnopolskim (24 %) oraz międzynarodowym (27 %).

Ostatni etap analizy jednostek B+R to moment rozpoczęcia przez nie działalności.

Rysunek 52 Czas rozpoczęcia działalności


57

Najmniej liczebną grupę stanowią jednostki utworzone po 200 roku (24 %). Równoliczne są jednostki

utworzone przed 1990 rokiem (32 %) oraz między 1990 a 2000 rokiem (44 %).

58

Aneks 2. Kwestionariusz ankiety internetowej

Analiza i ocena powiązań pomiędzy przedsiębiorstwami, jednostkami

badawczo-rozwojowymi oraz instytucjami otoczenia biznesu

Dziękujemy za przyjęcie zaproszenia do wzięcia udziału w badaniach. Pola oznaczone czerwoną

gwiazdką * muszą być wypełnione. Wypełnienie kwestionariusza powinno zająć około 5 minut.

Kwestionariusz składa się z 20 pytań

Opis projektu badawczego 1 Głównym celem projektu badawczego jest analiza i ocena powiązań pomiędzy

przedsiębiorstwami, jednostkami badawczo-rozwojowymi oraz instytucjami otoczenia biznesu

województwa kujawsko-pomorskiego.

Na cele szczegółowe składają się:


2. opis wzajemnej relacji pomiędzy podmiotami gospodarczymi a sferą badawczo-rozwojową,

3. wskazanie na najistotniejsze problemy towarzyszące współpracy sfery badawczo-rozwojowej z

przedsiębiorcami,

4. opracowanie „mapy” obszarów współpracy pomiędzy przedsiębiorcami a sferą badawczo-

rozwojową,


Badaniami objęte zostaną:

1. wybrane małe, średnie i duże przedsiębiorstwa prowadzące działalność na terenie województwa

kujawsko – pomorskiego,

2. wybrani eksperci reprezentujący jednostki tj.: uczelnie publiczne, uczelnie niepubliczne, jednostki

badawczo – rozwojowe, centra doskonałości, fundacje naukowe, regionalne centra innowacji,

przemysłowe instytuty badawcze, centra transferu technologii, parki technologiczne, agencje rozwoju

regionalnego z terenu województwa kujawsko – pomorskiego.

Badania określą charakter powiązań oraz główne obszary współpracy i wymiany informacji między

jednostkami badawczo-rozwojowymi a jednostkami gospodarczymi i instytucjami otoczenia biznesu.

Wskażą zakres i charakter zapotrzebowania na informacje ze strony jednostek badawczo-

rozwojowych oraz tendencje zmian w oparciu o analizę wyników badania.

Badanie wykonywane są na zlecenia Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu w okresie 01.09.2009-

03.11.2009 i finansowane z programu Kapitał Ludzki.

59

I. Działalność innowacyjna

2 Czy Państwa Przedsiębiorstwo jest nastawione na działalność innowacyjną? *

Proszę wybrać jedną odpowiedź z poniższych:

Tak Nie

3 Które z poniższych rodzajów innowacji zostały lub będą w najbliższym czasie wdrożone w

Państwa Przedsiębiorstwie? (Można wybrać kilka odpowiedzi) *

Proszę wybrać wszystkie, które pasują

nie wprowadziliśmy i nie zamierzamy wprowadzać innowacji

produktowe (np. nowe generacje, wersje produktów i usług)

procesowe (np. nowe metody wytwarzania, świadczenia usług, docierania z produktami i

usługami do odbiorców)

organizacyjne (np. nowe systemy zarządzania, zmiana struktury organizacyjnej)

marketingowe (np. nowe strategie marketingowe, sposoby promocji i sprzedaży)

II. Charakter powiązań

4 Czy realizując procesy innowacyjne Państwa Przedsiębiorstwo współpracuje z jednostkami

badawczo-rozwojowymi lub instytucjami otoczenia biznesu? *

[Należy udzielić odpowiedzi na to pytanie (jeśli odpowiedzi już udzielono 'produktowe (np. nowe

generacje, wersje produktów i usług)' lub 'procesowe (np. nowe metody wytwarzania, świadczenia

usług, docierania z produktami i usługami do odbiorców)' lub 'organizacyjne (np. nowe systemy

zarządzania, zmiana struktury organizacyjnej)' lub 'marketingowe (np. nowe strategie marketingowe,

sposoby promocji i sprzedaży)' do pytania '2 )]


Tak Nie

5 Dlaczego Państwa Przedsiębiorstwo nie prowadzi takiej współpracy? (Można wybrać kilka

odpowiedzi) *




60


sposoby promocji i sprzedaży)' do pytania '2 i jeśli odpowiedzi już udzielono 'Nie' do pytania '1 )]


dotychczasowa współpraca nas rozczarowała nie mamy takiej potrzeby

nie istnieją takie jednostki / nie znamy takich jednostek nie ma takich jednostek w naszym

otoczeniu

oferta jednostek jest niewystarczająca koszty współpracy są zbyt wysokie

Inne (jakie?): .................................................

6 Z jakimi jednostkami Państwa Przedsiębiorstwo prowadzi współpracę? (Można wybrać kilka

odpowiedzi) *

[Należy udzielić odpowiedzi na to pytanie (jeśli odpowiedzi już udzielono 'marketingowe (np. nowe

strategie marketingowe, sposoby promocji i sprzedaży)' lub 'organizacyjne (np. nowe systemy

zarządzania, zmiana struktury organizacyjnej)' lub 'produktowe (np. nowe generacje, wersje

produktów i usług)' lub 'procesowe (np. nowe metody wytwarzania, świadczenia usług, docierania z

produktami i usługami do odbiorców)' do pytania '2 i jeśli odpowiedzi już udzielono 'Tak' do pytania

'1 )]


publiczne uczelnie wyższe niepubliczne uczelnie wyższe

jednostki badawczo-rozwojowe (JBR-y) centra doskonałości

fundacje naukowe regionalne centra innowacji

przemysłowe instytuty badawcze centra transferu technologii

parki technologiczne agencje rozwoju regionalnego

Inne (jakie?):....................................................

7 Jak częste są to kontakty? *

[Należy udzielić odpowiedzi na to pytanie (jeśli odpowiedzi już udzielono 'marketingowe (np. nowe

strategie marketingowe, sposoby promocji i sprzedaży)' lub 'organizacyjne (np. nowe systemy

zarządzania, zmiana struktury organizacyjnej)' lub 'procesowe (np. nowe metody wytwarzania,

świadczenia usług, docierania z produktami i usługami do odbiorców)' lub 'produktowe (np. nowe

generacje, wersje produktów i usług)' do pytania '2 i jeśli odpowiedzi już udzielono 'Tak' do pytania '1

)]

61


jednorazowe sporadyczne częste

8 Jakie znaczenie dla rozwoju Państwa Przedsiębiorstwa ma współpraca z jednostkami

badawczo-rozwojowymi i instytucjami otoczenia biznesu? *

[Należy udzielić odpowiedzi na to pytanie (jeśli odpowiedzi już udzielono 'organizacyjne (np. nowe

systemy zarządzania, zmiana struktury organizacyjnej)' lub 'procesowe (np. nowe metody

wytwarzania, świadczenia usług, docierania z produktami i usługami do odbiorców)' lub 'produktowe

(np. nowe generacje, wersje produktów i usług)' lub 'marketingowe (np. nowe strategie marketingowe,

sposoby promocji i sprzedaży)' do pytania '2 i jeśli odpowiedzi już udzielono 'Tak' do pytania '1 )]


małe średnie duże

9 Jakie problemy towarzyszą współpracy Państwa Przedsiębiorstwa z jednostkami badawczo-

rozwojowymi i instytucjami toczenia biznesu? (Można wybrać kilka odpowiedzi) *







brak problemów długie terminy realizacji powierzonych zadań

rozbieżność w stosowanej terminologii przeszkody formalno-prawne

problemy organizacyjne Inne (jakie?):

III. Zakres i charakter zapotrzebowania

10 Czy oferta jednostek badawczo-rozwojowych i instytucji otoczenia biznesu jest adekwatna do

potrzeb Państwa Przedsiębiorstwa? *







62

Tak Nie

11 Dlaczego? (Można wybrać kilka odpowiedzi) *







oferta nie uwzględnia problemów charakterystycznych dla naszej branży oferta jest za mało

szczegółowa

proponowane rozwiązania są zbyt drogie realizacja rozwiązań z

oferty jest zbyt czasochłonna

proponowane rozwiązania są za mało innowacyjne nie znamy oferty tych

instytucji

Inne (jakie?): ........................................................

12 Czego Państwa Przedsiębiorstwo oczekuje i jakie są ewentualne przeszkody w realizacji tych

oczekiwań?






Proszę wpisać odpowiedź tutaj: .......................................

63

IV. Główne obszary współpracy i tendencje

13 Czego dotyczy współpraca Państwa Przedsiębiorstwa z jednostkami badawczo–rozwojowymi

i instytucjami otoczenia biznesu? (Można wybrać kilka odpowiedzi) *







zakupu technologii zakupu dokumentacji technicznej

doradztwa pomocy przy wdrożeniach

wniosków o wykonanie opinii i ekspertyz udziału w kursach i szkoleniach

uzyskiwania certyfikatów Inne (jakie?): .................................

14 Czy Państwa Przedsiębiorstwo planuje podjęcie współpracy z jednostkami badawczo-

rozwojowymi i instytucjami otoczenia biznesu? *







tak – w najbliższym czasie (w ciągu roku)

tak - w dalszej perspektywie (powyżej roku)

nie

15 Czy Państwa Przedsiębiorstwo planuje zintensyfikować współpracę z jednostkami badawczo-

rozwojowymi i instytucjami otoczenia biznesu? *






64


tak, zwiększając liczbę partnerów tak, powiększając dotychczasowy obszar

współpracy

pozostaniemy na aktualnym poziomie współpracy nie, ograniczymy zakres współpracy

nie, ograniczymy liczbę partnerów

Metryczka

16 Wielkość przedsiębiorstwa *


mikro (9 osób i mniej) małe (10-49 osób) średnie (50-249 osób) duże

(powyżej 250 osób)

17 Powiat *


miasto Bydgoszcz miasto Grudziądz miasto Toruń miasto Włocławek

aleksandrowski brodnicki bydgoski chełmiński

golubsko-dobrzyński grudziądzki inowrocławski lipnowski

mogileński nakielski radziejowski rypiński

sępoleński świecki toruński tucholski

wąbrzeski włocławski żniński

18 Obszar działalności (sekcje PKD)


A. ROLNICTWO, LEŚNICTWO, ŁOWIECTWO I RYBACTWO

B. GÓRNICTWO I WYDOBYWANIE

C. PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE

D. WYTWARZANIE I ZAOPATRYWANIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ, GAZ ...

E. DOSTAWA WODY; GOSPODAROWANIE ŚCIEKAMI I ODPADAMI ...

65

F. BUDOWNICTWO

G. HANDEL HURTOWY I DETALICZNY; NAPRAWA POJAZDÓW

SAMOCHODOWYCH...

H. TRANSPORT I GOSPODARKA MAGAZYNOWA

I. DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA Z ZAKWATEROWANIEM I USŁUGAMI

GASTRONOMICZNYMI

J. INFORMACJA I KOMUNIKACJA

K. DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA I UBEZPIECZENIOWA

L. DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA Z OBSŁUGĄ RYNKU NIERUCHOMOŚCI

M.DZIAŁALNOŚĆ PROFESJONALNA, NAUKOWA I TECHNICZNA

N. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE USŁUG ADMINISTROWANIA ...

O. ADMINISTRACJA PUBLICZNA I OBRONA NARODOWA...

P. EDUKACJA

Q. OPIEKA ZDROWOTNA I POMOC SPOŁECZNA

R. DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA Z KULTURĄ, ROZRYWKĄ I REKREACJĄ

S. POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWA

T. GOSPODARSTWA DOMOWE ZATRUDNIAJĄCE PRACOWNIKÓW...

U. ORGANIZACJE I ZESPOŁY EKSTERYTORIALNE

19 Skala działalności *


lokalna regionalna ogólnopolska międzynarodowa globalna

20 Moment rozpoczęcia działalności *


przed 1990 rokiem między 1990 a 2000 rokiem po 2000 roku

66

Aneks 3. Kwestionariusz wywiadu

Analiza i ocena powiązań pomiędzy przedsiębiorstwami,

jednostkami badawczo-rozwojowymi (B+R)

oraz instytucjami otoczenia biznesu

Celem badania jest analiza i ocena powiązań pomiędzy przedsiębiorstwami, jednostkami B+R

oraz instytucjami otoczenia biznesu województwa kujawsko-pomorskiego. Badanie

wykonywane jest na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu.

Kwestionariusz składa się z 14 pytań.

Zebrane informacje zostaną wykorzystane wyłącznie dla realizacji celów projektu badawczego.

I. Charakter powiązań

Charakter powiązań pomiędzy jednostkami B+R i instytucjami otoczenia biznesu

a jednostkami gospodarczymi.

1. Czy prowadzicie Państwo współpracę z przedsiębiorstwami z województwa kujawsko-

pomorskiego?

Proszę wskazać jedną odpowiedź z poniższych:

tak (proszę przejść do pytania nr 3),

nie (proszę odpowiedzieć na pytanie nr 2, a następnie przejść do pytania nr 14).

2. Jeżeli nie, to dlaczego?

Proszę wskazać wszystkie odpowiedzi, które pasują:

- nie jest to przedmiotem naszej podstawowej/statutowej działalności a/i:

dotychczasowa współpraca nas rozczarowała,

nie mamy takiej potrzeby,

nie istnieją / nie znamy przedsiębiorstw, z którymi moglibyśmy współpracować,

nasza oferta nie spotkała się z zainteresowaniem przedsiębiorstw,

korzyści ze współpracy z przedsiębiorstwami są niewielkie,

prowadzimy współpracę z przedsiębiorstwami spoza województwa,

inne (jakie?): ………………………………………………………………………

3. Z iloma przedsiębiorstwami z województwa kujawsko-pomorskiego Państwo

współpracujecie?


z 1-2 przedsiębiorstwami,




67

z 20 i więcej.

4. Jak częste są kontakty z przedsiębiorstwami z województwa kujawsko-pomorskiego, z

którymi podjęliście Państwo współpracę?


jednorazowe,

sporadyczne,

częste.

5. Jaki rodzaj działalności prowadzą przedsiębiorstwa z województwa

kujawsko-pomorskiego, z którymi Państwo współpracujecie?


produkcyjna – rolnicza,

produkcyjna – przemysłowa,

handlowa,

usługowa,

produkcyjno-handlowa,

produkcyjno-usługowa,

handlowo-usługowa,

inne (jakie?): ……………………………………………………………………

6. W jakich powiatach województwa są zlokalizowane przedsiębiorstwa, z którymi

Państwo współpracujecie?


miasto Bydgoszcz,

miasto Grudziądz,

miasto Toruń,

miasto Włocławek,

powiat aleksandrowski,

powiat brodnicki,

powiat bydgoski,

powiat chełmiński,

powiat golubsko-dobrzyński,

powiat grudziądzki,

powiat inowrocławski,

powiat lipnowski,

powiat mogileński,

powiat nakielski,

powiat radziejowski,

powiat rypiński,

powiat sępoleński,

powiat świecki,

powiat toruński,

powiat tucholski,

powiat wąbrzeski,

powiat włocławski,

68

powiat żniński.

7. Jakiej wielkości są przedsiębiorstwa, z którymi Państwo współpracujecie?


mikro (9 osób i mniej),

małe (zatrudniające 10-49 osób),

średnie (zatrudniające 50-249 osób),

duże (zatrudniające powyżej 250 osób).

8. Jak oceniacie Państwo dotychczasową współpracę z przedsiębiorstwami

z województwa kujawsko-pomorskiego?


źle,

przeciętnie,

dobrze.

9. Jakie problemy towarzyszą Państwa współpracy z przedsiębiorstwami



brak problemów,

niezadowolenie z terminów realizacji powierzonych zadań,

rozbieżność w stosowanej terminologii,

przeszkody formalno-prawne,

problemy organizacyjne,

inne (jakie?): ……………………………………………………………………

II. Zakres i charakter zapotrzebowania

Zakres i charakter zapotrzebowania na rozwiązania, informacje, opracowania,

ekspertyzy oferowane przedsiębiorstwom.

10. Czy oferowany przez Państwo możliwy zakres współpracy jest adekwatny

do oczekiwań przedsiębiorstw z województwa kujawsko-pomorskiego?


tak (proszę przejść do pytania nr 12),

nie.

11. Jeżeli nie, to dlaczego?


nasza oferta nie uwzględnia problemów konkretnych branż,

nasza oferta jest – w ocenie przedsiębiorców – za mało szczegółowa,

proponowane przez nas rozwiązania są uznawane za zbyt kosztowne,

realizacja rozwiązań z naszej oferty jest zbyt czasochłonna,

nasze rozwiązania są – w ocenie przedsiębiorców – za mało innowacyjne,

nie posiadamy konkretnej oferty,

inne (jakie?): ………………………………………………………………………

69

III. Główne obszary współpracy i tendencje

Główne obszary współpracy, wymiany informacji i tendencje zmian.

12. Czego dotyczy Państwa współpraca z przedsiębiorstwami z województwa

kujawsko-pomorskiego?


sprzedaży technologii,

sprzedaży dokumentacji technicznej,

doradztwa,

pomocy przy wdrożeniach,

wykonywania opinii / ekspertyz,

organizowania kursów / szkoleń,

certyfikacji / wydawania certyfikatów,

inne (jakie?): ………………………………………………………………………

13. Czy planujecie Państwo zintensyfikować współpracę z przedsiębiorstwami



tak, zwiększając liczbę partnerów,

tak, powiększając dotychczasowy obszar współpracy,

pozostaniemy na aktualnym poziomie współpracy,

nie, ograniczymy zakres współpracy,

nie, ograniczymy liczbę partnerów.

14. Jak Pani / Pana zdaniem powinna się rozwijać współpraca pomiędzy

przedsiębiorstwami, jednostkami badawczo-rozwojowymi oraz instytucjami

otoczenia biznesu w województwie kujawsko-pomorskim?

Co należy robić, aby taką współpracę intensyfikować tak, aby mogła ona być istotnym

czynnikiem rozwoju regionu?

……………………..……………………………………………………………………

……………………..……………………………………………………………………

……………………..……………………………………………………………………

……………………..……………………………………………………………………

……………………..……………………………………………………………………

……………………..……………………………………………………………………

Metryczka

A. Rodzaj jednostki


publiczna uczelnia wyższa,

niepubliczna uczelnia wyższa,

70

jednostka badawczo-rozwojowa (JBR),

centrum doskonałości,

fundacja naukowa,

regionalne centrum innowacji,

przemysłowy instytut badawczy,

centrum transferu technologii,

park technologiczny,

agencja rozwoju regionalnego,

izba przemysłowa/handlowa/przemysłowo-handlowa,

inne (jakie?):

……………………………………………………………………………

B. Wielkość zatrudnienia


9 osób i mniej,

10-49 osób,

50-249 osób,

powyżej 250 osób.

C. Skala działalności


lokalna,

regionalna,

ogólnopolska,

międzynarodowa,

globalna.

D. Moment rozpoczęcia działalności


przed 1990 rokiem,

między 1990 a 2000 rokiem,

po 2000 roku.

Stopień/tytuł naukowy osoby wypełniającej kwestionariusz: .........................................

Stanowisko zajmowane przez osobę wypełniającą kwestionariusz:

………………………………….........................................................................................

Analiza powiązań współpracy pomiędzy przedsiębiorcami ...

Documents

Transcript of Analiza powiązań współpracy pomiędzy przedsiębiorcami ...