Analiza inwestycyjno – prawnalapy.podlasie.pl/archiwum/images/zal/wpi/analizalot.doc · Web...

60
Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W. Opracował Paweł Pogorzelski [email protected]

Transcript of Analiza inwestycyjno – prawnalapy.podlasie.pl/archiwum/images/zal/wpi/analizalot.doc · Web...

Analiza inwestycyjno – prawna

dotycząca możliwości powołania

Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego

Wsi

LOT N.A.R.E.W.

Opracował

Paweł [email protected]

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Zawady czerwiec 2007Prawa autorskie do tego dzieła i wyłączne prawa do wykorzystania tego dzieła w

zakresie następujących pół eksploatacji:

utrwalenie w formie elektronicznej we wszelkich edytorach tekstu,

wprowadzenie do obrotu,

wprowadzenie do pamięci komputera,

umieszczenie w Internecie

posiada Stowarzyszenie N.A.R.E.W. z siedzibą w Łapach.

2

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Spis treści

Wprowadzenie...........................................................................................................................4

Istota Lokalnych Organizacji Turystycznych........................................................................6

Lokalne Organizacje Turystyczne.........................................................................................12

Formy prawne Lokalnych Organizacji Turystycznych......................................................14

LOT jako fundacja.............................................................................................................14

LOT jako stowarzyszenie...................................................................................................16

LOT w ramach związku stowarzyszeń.............................................................................18

Czym powinny zajmować się Lokalne Organizacje Turystyczne?....................................21

Doskonalenie kadr turystycznych.....................................................................................21

Programy promocyjne........................................................................................................22

Promocja w segmencie przyjazdowej turystyki wypoczynkowej...................................22

Innowacyjność.....................................................................................................................23

Współpraca z innymi organizacjami turystycznymi.......................................................23

Jak rozliczać organizacje prowadzące działalność?............................................................25

Dozwolona działalność........................................................................................................25

Uproszczone zasady............................................................................................................25

Ustalenie wyniku.................................................................................................................26

Główne uregulowania prawne dotyczące turystyki i organizacji turystycznych, w tym

tworzenia i funkcjonowania Lokalnej Organizacji Turystycznej......................................27

Podsumowanie.........................................................................................................................30

Przykładowy wzór statutu dla LOT......................................................................................32

DEKLARACJA CZŁONKOWSKA.....................................................................................41

Załącznik..................................................................................................................................42

3

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Wprowadzenie

Lokalne Organizacje Turystyczne odgrywać mają ogromną rolę w rozwoju naszego

kraju, zwłaszcza rozwoju szeroko rozumianej turystyki. Jako instytucje działające najbliżej

bezpośrednio zainteresowanych, czyli kwaterodawców, przewodników, właścicieli punktów

gastronomicznych czy usługodawców, jak również samorządowców na terenach o wielu

walorach turystycznych powinny zajmować się koordynacją działań wszystkich podmiotów

związanych z turystyką, promocją terenu i współdziałaniem w organizacji wypoczynku

potencjalnym turystom.

Przedmiotem niniejszego opracowania jest analiza inwestycyjno – prawna dotycząca

aspektów tworzenia i funkcjonowania Lokalnych Organizacji Turystycznych ze szczególnym

uwzględnieniem możliwości powstania takiej organizacji na terenie działania Lokalnej Grupy

Działania N.A.R.E.W. Analiza tego zagadnienia wymaga przedstawienia obowiązującego

stanu prawnego w sferze turystyki, organizacji imprez i organizacji działań promocyjnych w

turystyce, ze szczególnym uwzględnieniem obowiązków w zakresie zapewnienia dostępu do

informacji turystycznej osobom korzystającym z wypoczynku.

Celem opracowania jest próba odpowiedzi na pytanie o celowość utworzenia i

działalności organizacji w obowiązujących uregulowaniach prawnych oraz możliwość

wykorzystania w tym zakresie doświadczeń innych, istniejących już podmiotów. Celem

opracowania nie jest natomiast przedstawienie propozycji nowych regulacji prawnych,

stanowi ono bowiem próbę samodzielnego spojrzenia na omawiane zagadnienie, przy

uwzględnieniu aktualnie obowiązujących rozwiązań normatywnych.

Analiza niniejsza dokonana została przede wszystkim w odniesieniu do branży

turystycznej, przyjęto bowiem, że główną grupę odbiorców treści ekspertyzy stanowią

producenci usług turystycznych i podmioty samorządowe zainteresowane rozwojem turystyki

w swoim regionie, skupione wokół Lokalnej Grupy Działania Narwiańskiej Akcji

Ekonomicznego Rozwoju Wsi z siedzibą w Łapach. Założeniem wyjściowym było bowiem,

że zainteresowanie przedsiębiorców, usługodawców turystycznych i działaczy w instytucjach

okołoturystycznych – samorządowych, pozarządowych czy w sferze kultury jest głównym

praktycznym celem podjęcia niniejszej analizy i wynika z konieczności poszukiwania

istniejących instrumentów i potrzeby zbadania możliwości ich zastosowania do uruchomienia

procesu trwałego rozwoju turystyki.

Dla podejmowania decyzji i kształtowania zachowań mieszkańców obszaru LGD

N.A.R.E.W., pracujących w branży turystycznej niniejsza praca stanowić powinna bodziec do

4

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

przygotowania systemu kształcenia kadr dla potrzeb turystyki i kształtowania oraz

podnoszenia poziomu świadomości turystycznej społeczeństwa, co jest nieodłącznym

elementem wdrażania procesu wizji i działań w turystyce.

Aby w sposób najbardziej efektywny rozważyć sprawę ekonomiczno – prawnych

aspektów powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej na tym obszarze, należy wziąć pod

uwagę obserwowaną w praktyce różnorodność form takich organizacji oraz uwarunkowania

ekonomiczne występujące na tym obszarze. W szczególności chodzi o to, że LOT w

rozumieniu przepisów ustawy o POT, powinien zajmować się rozwojem turystyki, a nie

służyć innym celom społecznym lub gospodarczym. W tym drugim przypadku na pierwszy

plan wysuną się przepisy dotyczące funkcjonowania organizacji, których rolę pełnią dzisiaj

Lokalne Grupy Działania. Na dalszym planie pozostaną natomiast zagadnienia związane z

wykorzystywaniem określonego potencjału ekonomicznego i turystycznego. W takich

przypadkach kwestie zasad wykorzystywania, utrzymania i rozwoju poziomu turystyki, a w

konsekwencji i obszaru działania LOT, będą jasne i klarowne.

Należy jeszcze zwrócić uwagę na występowanie na terenie działania LGD

N.A.R.E.W. Narwiańskiego Parku Narodowego z siedzibą w Kurowie na terenie gminy

Kobylin – Borzymy. Z jednej strony jest to magnes przyciągający potencjalnych turystów, z

drugiej jednak teren Parku jest obszarem szczególnie chronionym. Stanowi to pewne

niedogodności i wskazuje na potrzebę zwiększenia nakładów na ochronę niektórych aspektów

rozwoju turystyki.

5

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Istota Lokalnych Organizacji Turystycznych

W roku 2000 dokonały się znaczne przeobrażenia całości systemu zarządzania szeroko

rozumianą turystyką w Polsce. Spowodowane było to między innymi powołaniem w styczniu

2000 r. Polskiej Organizacji Turystycznej w oparciu o ustawę o Polskiej Organizacji

Turystycznej. Zmieniły się również ustawy o działaniach administracji państwowej.

Dokonano rozdzielenia spraw regulacji prawnych – obowiązki te przejął na swoją

odpowiedzialność Departament Turystyki w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki

Społecznej – od promocji turystyki, którą powierzono Polskiej Organizacji Turystycznej

(POT).

Statutowymi organami POT są Rada Polskiej Organizacji Turystycznej oraz Prezes

Polskiej Organizacji Turystycznej, powoływany na 4–letnią kadencję. Wśród członków Rady

POT znajdziemy reprezentantów:

administracji rządowej;

jednostek lub ogólnopolskich reprezentacji samorządu terytorialnego;

samorządów gospodarczych oraz zawodowych;

stowarzyszeń działających w dziedzinie turystyki;

osoby reprezentujące przewoźników.

POT to wzorowana na krajach Unii Europejskiej profesjonalna organizacja, powołana

w celu promocji Polski jako kraju o olbrzymiej atrakcyjności pod względem turystyki.

Pozwoliło to na stworzenie trójstopniowego systemu promocji na trzech szczeblach:

- centralnym,

- regionalnym,

- lokalnym.

Promocją na szczeblu centralnym oraz ujednolicaniem działań pod nadzorem ministra

właściwego ds. turystyki zajmuje się właśnie POT. Do jej zadań należy też między innymi:

zapewnianie funkcjonowania i rozwijania ogólnopolskiego internetowego

systemu informacji turystycznej ISIT,

inicjowanie, opiniowanie i wspomaganie rozwoju i modernizacji infrastruktury

turystycznej,

wykonywanie innych zadań powierzonych przez organy państwowe na

podstawie odpowiednich umów,

6

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

inspirowanie tworzenia regionalnych organizacji turystycznych, obejmujących

swoim zakresem działania obszar województwa oraz lokalnych organizacji

turystycznych.

W tym miejscu ustawa wskazuje zakres terytorialny działania LOT – ów jako

organizacji lokalnych do obszaru jednej lub więcej jednostek samorządu lokalnego czyli

gminy, ich związków, jak i powiatów lub ich związków. Zadaniem POT – u jest także

współdziałanie z nimi w celu wykonywania wymienionych zadań.

Wykonując swoje zadania, POT współpracuje w szczególności z:

jednostkami samorządu terytorialnego,

regionalnymi i lokalnymi organizacjami turystycznymi,

organizacjami zrzeszającymi przedsiębiorców z dziedziny turystyki, w tym

samorządu gospodarczego i zawodowego, oraz stowarzyszeniami działającymi w tej

dziedzinie.

Obserwując doświadczenia krajów Unii Europejskiej można zauważyć, że system

oparty zasadniczo na regionalnych i lokalnych organizacjach turystycznych,

współpracujących ze sobą sprawdził się.

Regionalne Organizacje Turystyczne (ROT) stanowią forum współpracy samorządów

terytorialnych (wojewódzkiego, powiatowych i gminnych oraz ich związków), zawodowych

organizacji branżowych (takich jak Regionalne Izby Turystyki, Izba Gospodarcza, itp.), jak

również podmiotów gospodarczych (m.in. hotelarze, biura podróży, restauratorzy,

przewodnicy) i innych jednostek działających w dziedzinie turystyki (np. usługodawcy).

Do głównych zadań ROT należy koordynowanie działań promocyjnych w regionie,

stworzenie regionalnego systemu informacji turystycznej oraz promocja walorów

turystycznych danego obszaru. Ponadto organizacje na szczeblu regionalnym zajmować się

powinny stymulowaniem tworzenia i rozwoju produktu turystycznego w regionie,

inspirowaniem i pomocą przy tworzeniu Lokalnych Organizacji Turystycznych, a także

inicjowaniem, opiniowaniem i wspomaganiem planów rozwoju i modernizacji infrastruktury

turystycznej. Jest to przeniesienie kompetencji POT w dół na zasadzie decentralizacji władzy,

by sprawy mogły być załatwiane na jak najbliższym obywatelowi poziomie, możliwym do

samodzielnego wykonania. Do obowiązków ROT należy również doskonalenie kadr dla

potrzeb turystyki oraz prowadzenie badań i analiz marketingowych branży turystycznej.

Szczególne znaczenie dla rozwoju turystyki w regionie mają Lokalne Organizacje

Turystyczne (LOT). Jest to formuła prawna rejestrowana w oparciu o zapisy zarówno ustawy

o Polskiej Organizacji Turystycznej, które w art. 4 ust. 2 odsyłają do ustawy z dnia 7 kwietnia

7

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 104, z 1990 r., Nr 14, poz. 86, z 1996

r., Nr 27, poz. 118, z 1997 r., Nr 121, poz. 769 oraz z 1998 r., Nr 106, poz. 668) Prawo o

stowarzyszeniach.

Do najważniejszych cech LOT – ów należy zaliczyć fakt, że jej członkami, co nie jest

możliwe w zwykłym stowarzyszeniu osób jedynie fizycznych, na podstawie przesłanek art. 4

ust. 2 pkt 1 mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i różne prawne podmioty: zarówno

organizacje pozarządowe – ngo (z ang.–Non-Governmental Organization) typu fundacje i

stowarzyszenia, przedstawiciele biznesu czyli firmy stricte dochodowe, jak również jednostki

samorządu terytorialnego wszystkich szczebli. Członkowie zwyczajni (wyżej wymienieni)

mają wobec siebie równe prawa, mogą zarówno wybierać, jak i być wybierani do władz LOT

– ów. Takie same przywileje przysługują również instytucjom, które przystępują w

późniejszym okresie do już zawiązanej koalicji.

Warto też zaznaczyć, iż organizacje takie mogą prowadzić działalność gospodarczą, z

tym zastrzeżeniem, że ma służyć ona realizacji celów organizacji i mieścić się w przedmiocie

określonym w statucie.

Zgodnie z art. 4 ust. 3 ustawy o POT do zadań LOT-ów należy:

promocja turystyczna obszaru ich działania,

wspomaganie funkcjonowania i rozwoju informacji turystycznej,

inicjowanie, opiniowanie i wspieranie planów rozwoju i modernizacji infrastruktury

turystycznej,

współpraca z Polską Organizacją Turystyczną.

Ustawa mówi też o możliwości przekazania nadzoru nad lokalnymi organizacjami

turystycznymi właściwym miejscowo wojewodom. Jednak przekazanie takich kompetencji

dotychczas nie nastąpiło, a w zasadzie nadzór nad działalnością stowarzyszeń sprawuje

właściwy starosta.

Z godnie z zapisami art. 2 ustawy Prawo o stowarzyszeniach stowarzyszenie, a więc i

Lokalna Organizacja Turystyczna jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem,

działającym w celach niezarobkowych, samodzielnie określającym swe cele, programy

działania i struktury organizacyjne oraz uchwalającym akty wewnętrzne dotyczące własnej

działalności. Swą działalność opiera na społecznej pracy członków, choć przepisy

dopuszczają zatrudnianie pracowników do prowadzenia swoich spraw.

Stowarzyszenie musi zostać zarejestrowane we właściwym sądzie gospodarczym i

podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Artykuł 8 cytowanego wyżej

aktu mówi, że stowarzyszenie może założyć co najmniej 15 osób, uchwalając statut i

8

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

wybierając komitet założycielski. Mówi się tu o osobach, nie wskazując czy mają to być

osoby fizyczne, czy prawne. W ustępie 3 artykułu 10 mowa jest o tym, że osoby prawne mogą

być tylko członkami wspierającymi, jednak w ustawie o POT jednoznacznie wskazuje na

osoby prawne, czyli twory abstrakcyjne – nie istniejące namacalnie. Są to trwale zespolone w

celu realizacji określonych zadań grupy ludzi i środków materialnych, działające przez swoje

organy. Tak więc z interpretacji tych przepisów wynika, że warunkiem założenia takiej

organizacji turystycznej jest zebranie 15 osób fizycznych oraz instytucji, wybranie komitetu

założycielskiego oraz określenie w statucie stowarzyszenia jego nazwy, pozwalającej

odróżnić je od innych podmiotów, teren działania i siedzibę, a także cele i sposoby ich

realizacji. Statut określa też sposób nabywania i utraty członkostwa, jej przyczyny oraz prawa

i obowiązki członków, jak również władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru,

uzupełniania składu oraz ich kompetencje i sposób reprezentowania stowarzyszenia oraz

zaciągania zobowiązań majątkowych. Ważna sprawą jest też określenie warunków ważności

głosowania uchwał i zmian statutu. Określa też sposób pozyskiwania finansów oraz

ustanawiania składek członkowskich, czy w końcu sposób rozwiązania się stowarzyszenia i

przeznaczenie majątku. Następnie komitet założycielski składa do sądu wniosek o rejestrację

wraz ze statutem, listą założycieli z imionami, nazwiskami, datami i miejscem urodzenia i

zamieszkania oraz własnoręczne podpisy założycieli. Należy dołączyć również protokół z

wyboru komitetu założycielskiego, a także informację o adresie tymczasowej siedziby

stowarzyszenia.

Najwyższą władzę w takiej organizacji sprawuje walne zebranie członków, czy raczej

w przypadku osób prawnych delegatów, których liczbę określa statut.

Sąd rozpatruje wniosek niezwłocznie, jednak nie dłużej niż 3 miesiące. Z reguły

proces ten trwa stosunkowo długo. Sąd może też żądać od komitetu założycielskiego

uzupełniania dokumentów, by wszystkie one były zgodne z ustawami. Warto tu wspomnieć,

że należałoby wcześniej uzgodnić treść statutu z organem nadzoru, co usprawni przebieg

rejestracji i skróci czas oczekiwania na nią.

Stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność z chwilą

wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego, o czym Zarząd jako organ wykonawczy

stowarzyszenia informuje organ nadzoru w terminie 14 dni, podając jednocześnie skład

Zarządu, adres siedziby oraz statut.

W wymiarze inwestycyjnym sama rejestracja od maja br. nie pociąga za sobą kosztów,

gdyż postępowanie o wpis do rejestru jest wolne od opłat sądowych.

9

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Należy jednak czuwać nad prawidłowością dokumentacji, gdyż w przypadku nie

dostarczenia dokumentów bądź wyjaśnień na żądanie organu nadzorującego w wyznaczonym

terminie sąd może nałożyć grzywnę w wysokości do 5.000 zł.

Majątek stowarzyszenia powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków,

zapisów, dochodów z własnej działalności, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz z

ofiarności publicznej. Stowarzyszenie, z zachowaniem obowiązujących przepisów, może

przyjmować darowizny, spadki i zapisy oraz korzystać z ofiarności publicznej. Te ostatnie są

to datki od osób fizycznych, zbierane poprzez zbiórki publiczne, loterie fantowe czy

chociażby przekazywanie 1 % podatku od osób fizycznych, ale następuje to dopiero po

zarejestrowaniu stowarzyszenia jako organizacji pożytku publicznego działające na podstawie

przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Aby zostać taką organizacją

(zwaną OPP) musi ona spełniać łącznie kilka wymagań, określonych w rozdziale III ustawy z

dnia z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U.,

Nr 96, poz. 873).

Oprócz powyższego z pożytkiem publicznym wiążą się inne profity. Zgodnie z art. 24

tejże ustawy organizacja posiadająca status organizacji pożytku publicznego przysługuje, na

zasadach określonych w odrębnych przepisach, zwolnienie od podatków (dochodowego od

osób prawnych, od nieruchomości, od czynności cywilnoprawnych) oraz opłat (skarbowej i

sądowych) w odniesieniu do prowadzonej przez nią działalności pożytku publicznego.

Organizacja o takim statusie może nabyć na preferencyjnych warunkach prawo użytkowania

nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Obowiązkiem OPP

jest wypełnienie zobowiązania wynikającego ze zwolnień podatkowych, z których korzystała

przed dniem uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego, na zasadach określonych w

przepisach podatkowych, zaś w przypadku utraty przez organizację statusu organizacji

pożytku publicznego traci ona prawo do korzystania ze takich zwolnień. Również

użytkowanie nieruchomości wygasa z mocy prawa w przypadku utraty statusu organizacji

pożytku publicznego.

Kolejny przywilej, wynikający z posiadania statusu OPP to możliwość wykonywania

pracy przez poborowych, skierowanych do odbycia służby zastępczej i korzystanie z

możliwości nieodpłatnego informowania o swojej działalności za pomocą publicznej

radiofonii i telewizji.

Stowarzyszenie może również otrzymywać dotacje według zasad określonych w

odrębnych przepisach. Dotacje takie mogą być przekazywane z budżetu państwa lub z

budżetów samorządów na wykonywanie zadań publicznych w imieniu tych instytucji, po

10

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

opracowaniu przez nie zasad udzielania dotacji w ramach konkursów. Wspieranie oraz

powierzanie zadań organów administracji publicznej do realizacji przez organizacje

pozarządowe oraz inne podmioty, może nastąpić na zasadach i w trybie ustawy z dnia 28

lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno – prywatnym (Dz. U., Nr 169, poz. 1420) w zasadzie w

drodze otwartego konkursu ofert, chyba, że przepisy odrębne przewidują inny tryb zlecania.

Organ zlecający zadanie dokonuje jego kontroli i oceny realizacji, w szczególności stanu

realizacji stanu realizacji, efektywności, rzetelności i jakości wykonywania zadania, jak

również prawidłowości wykorzystania środków publicznych otrzymanych na realizację

zadania i prowadzenia określonej w umowie dokumentacji.

11

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Lokalne Organizacje Turystyczne

Lokalne Organizacje Turystyczne powstają w oparciu o ustawę z dnia 25 czerwca

1999 roku o Polskiej Organizacji Turystycznej (Dz. U. Nr 62, poz. 689 z późn. zm.). Przepis

ten stanowi podstawę prawną funkcjonowania Polskiej Organizacji Turystycznej, ale również

precyzuje zasady tworzenia Lokalnych Organizacji Turystycznych. Przepisy ustawy z dnia z

7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tekst jednolity z 2001r. Dz. U. Nr 79, poz.855,

zmieniony Dz. U. z 2003 r., Nr. 96, poz. 874 oraz Dz. U. z 2004 r., nr 102, poz.1055)

określają formę prawną, w jakiej może działać LOT.

Celem powstania i funkcjonowania takiego podmiotu jest tworzenie odpowiednich

warunków współpracy pomiędzy organami administracji rządowej, samorządowej oraz

organizacji pozarządowych, zainteresowanych rozwojem i promocją turystyczną danego

obszaru.

Zgodnie z przepisami powołanej wyżej ustawy Polska Organizacja Turystyczna jest

państwową osobą prawną, utworzoną w celu wzmocnienia promocji Polski w dziedzinie

turystyki zarówno w kraju, jak i za granicą. Polska Organizacja Turystyczna powołana

została, by tworzyć warunki współpracy organów administracji rządowej, samorządu

terytorialnego i organizacji zrzeszających przedsiębiorców z dziedziny turystyki, w tym

samorządu gospodarczego i zawodowego oraz stowarzyszeń działających w tej dziedzinie.

Przepis ten został znowelizowany w dniu 16 lutego 2001 roku aktem w postaci ustawy o

zmianie ustawy o Polskiej Organizacji Turystycznej (Dz. U. Nr 22, poz. 249). Nowelizacja

doprecyzowała zadania POT w dziedzinie inspirowania przez tę instytucję tworzenia

regionalnych, a szczególnie lokalnych organizacji turystycznych. Zgodnie z brzmieniem

zmienionego art. 4 ust. 1 w celu inspirowania wymienionych wcześniej działań mogą być

tworzone regionalne i lokalne organizacje turystyczne. W ust. 2 tego artykułu mowa jest o

tym, iż do tworzenia i działania regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych mają

zastosowanie przepisy Prawa o stowarzyszeniach. Jednocześnie uściślono następujące

niejasności:

członkami tychże organizacji mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby

prawne, w szczególności włączono tu jednostki samorządu terytorialnego wszystkich

szczebli, organizacje zrzeszające przedsiębiorców z dziedziny turystyki, między innymi

samorząd gospodarczy i zawodowy oraz inne stowarzyszenia działające w dziedzinie

turystyki,

12

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

nadzór nad takimi organizacjami sprawuje minister właściwy do spraw turystyki,

chociaż pojawił się niewykonany dotąd zapis, że nadzór ten minister może przekazać

właściwemu miejscowo wojewodzie,

organizacje te mogą prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących

realizacji ich celów i przedmiocie określonym w ich statutach.

13

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Formy prawne Lokalnych Organizacji Turystycznych

Lokalne Organizacje Turystyczne mogą być rejestrowane w trzech formach prawnych:

jako fundacje,

jako stowarzyszenia,

w formie związków stowarzyszeń.

Każda z tych form ma swe zalety i wady dla powstawania i funkcjonowania takich

grup.

LOT jako fundacja

Zacząć należy od pierwszego, wymienionego powyżej, statusu prawnego, jaki może

przybrać organizacja. Fundację cechuje „spersonifikowanie” majątku, co oznacza, iż o jego

przeznaczeniu decyduje wola fundatora wyrażona w akcie fundacyjnym oraz statucie

fundacji. Ustawodawca położył również nacisk na społeczną lub gospodarczą użyteczność

celu, dla którego fundacja została powołana. Jeżeli cel nie będzie spełniał tego warunku, nie

można skutecznie powołać fundacji, co staje się często znacznym ograniczeniem. Fundacja od

momentu utworzenia musi mieć jakiś majątek.

Nie wystarczy jednak symboliczna złotówka, bowiem majątek ten musi zapewniać

możliwość realizacji celów fundacji. W razie wyczerpania się środków finansowych i majątku

fundacji, podlega ona likwidacji. Nie jest możliwe, by fundacja istniała i działała mimo braku

środków1.

Taki problem nie występuje w przypadku powołania stowarzyszenia, gdyż opiera się

ono przede wszystkim na społecznej pracy członków. Zatem istnieje teoretyczna możliwość,

by mogło funkcjonować nie posiadając żadnego majątku. Jednak gdy weźmiemy pod uwagę,

że dana osoba prawna ma realizować cele długofalowe, dla osiągnięcia których konieczne jest

wydatkowanie środków, forma prawna fundacji będzie bardziej korzystna.

Do utworzenia fundacji wystarczy wola jednego fundatora, co w konsekwencji

przyspiesza proces jej rejestracji. Nie trzeba bowiem czekać na zgromadzenie określonej

liczby osób (w przypadku stowarzyszeń jest wymagalne minimum 15 członków). Nie należy

jednak zapomnieć, iż grono fundatorów jest ograniczone, gdyż nie mogą do niego dołączyć

nowe osoby, a uprawnienia danego fundatora nie przechodzą na jego następców prawnych.

Na takie okoliczności należy zwrócić szczególną uwagę zarówno zapraszając określone osoby 1 R. Adamczyk, E. Gąsiorek, M. Pomin, Prawne aspekty tworzenia i funkcjonowania Lokalnej Grupy Działania w ramach Pilotażowego Programu LEADER+, Poradnik dla animatorów LGD, Fundacja „Fundusz Współpracy”, Warszawa 2006, s. 19.

14

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

do współpracy przy zakładaniu fundacji, jak i ustalając jej statut. Przy złych zapisach bowiem

brak fundatora może zamrozić funkcjonowanie organizacji o tej formie prawnej. Fundacja

ulega likwidacji tylko w tych określonych przypadkach, fundatorzy ani też inne osoby nie

mogą podjąć swobodnej decyzji o jej likwidacji. Inaczej jest przy stowarzyszeniach.

Wystarczy, że liczba członków spadnie poniżej piętnastu, a stowarzyszenie ulega

rozwiązaniu. Ponadto o zaniechaniu działalności w tym przypadku może zadecydować

uchwała walnego zebrania. Jednakże, jeżeli dana organizacja ma działać w ramach Lokalnej

Organizacji Turystycznej, dla realizacji jego celów lepiej dostosowana jest forma fundacji,

gdyż gwarantuje ona trwałość istnienia danego podmiotu. Ważne przy tworzeniu fundacji jest

elastyczne określenie celu jako ogólnego kierunku działań, gdyż oświadczenie o ustanowieniu

fundacji jest niezmienialne. Nie można, po złożeniu wniosku o rejestrację, zmieniać decyzji

co do celu fundacji czy też w zakresie majątku pierwotnego fundacji. Do tego majątku nie

będzie można niczego dodać ani też niczego ująć, jednak finanse organizacji mogą się

zmieniać w trakcie jej działania. Wedle art. 16 Ustawy o fundacjach2, nabycie przez fundację

w drodze spadku, zapisu lub darowizny pieniędzy lub innych rzeczy ruchomych albo praw

majątkowych jest wolne od podatku od spadków i darowizn.

Ponadto ustawa ta stwarza możliwości dużej swobody w zakresie wyboru osób

uprawnionych do określenia statutu fundacji. Możliwość tą ma zarówno fundator, jak i osoby

fizyczne lub prawne przez niego wskazane. Mówi o tym art. 6 ust. 1 tej ustawy:

- Fundator może odstąpić od osobistego ustalenia statutu i upoważnić do jego ustalenia

inną osobę fizyczną lub prawną.

W konsekwencji stwarza to możliwość, że osoby, które będą uchwalały statut, mogą

mieć do tego lepsze przygotowanie lub być bardziej obeznane z zasadami funkcjonowania

fundacji. Ta sama ustawa zawiera upoważnienie dla Rady Ministrów do określenia ulg i

zwolnień z tytułu przeznaczenia zysków z działalności gospodarczej fundacji na realizację jej

zadań statutowych, inne niż ulgi i zwolnienia określone w ustawach. Upoważnienie to jest

określane w drodze rozporządzenia, o czy mówi art. 5 ust. 6 cytowanej wcześniej ustawy o

fundacjach:

- Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może określić ulgi i zwolnienia z tytułu

przeznaczenia zysków z działalności gospodarczej fundacji na realizację jej zadań

statutowych, inne niż ulgi i zwolnienia określone w innych ustawach.

2 Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (tj. Dz. U. 1984, Nr 21, poz. 97).

15

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Natomiast zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych3, wolne od

podatków są między innymi dochody fundacji, których celem statutowym jest działalność

naukowa, naukowo – techniczna, oświatowa, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu,

ochrony środowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci

telekomunikacyjnych na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę, dobroczynności, ochrony

zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu

religijnego – w części przeznaczonej na te cele. Mówi o tym art. 17 ust. 1 pkt 4 tej ustawy.

Kolejnym atutem fundacji jest możliwość ubiegania się o status organizacji pożytku

publicznego, co w przyszłości ułatwia pozyskiwanie środków finansowych ze źródeł

publicznych, zarówno krajowych i zagranicznych. Tu również nie bez znaczenia jest fakt, że

dochody uzyskane w ten sposób także korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego do

osób prawnych.

LOT jako stowarzyszenie

Pod względem możliwości i celów działania szersze pole do działania w stosunku do

fundacji stwarza utworzenie stowarzyszenia, ponieważ polskie ustawodawstwo nie stawia

żadnych ograniczeń co do celów. Muszą one tylko być zgodne z obowiązującym w Polsce

porządkiem prawnym. Warto zaznaczyć, że mogą one być zmieniane przez walne zebranie

członków stowarzyszenia. Warto przypomnieć w tym miejscy aspekt finansowy, czyli że

stowarzyszenie nie musi mieć środków finansowych, by funkcjonować.

Stowarzyszenia są kolejną formą prawną, w jakiej może występować organizacja

turystyczna na szczeblu lokalnym. Są jedną z wielu form aktywności społecznej, których

podstawową cechą odróżniających je od fundacji jest jego korporacyjny charakter. Spoiwem

wiążącym jego członków jest cel przez nich wyznaczony. Można zatem powiedzieć, że jest to

forma, gdzie substratem są ludzie, natomiast fundacja ma charakter zakładu, który ma wymiar

przede wszystkim majątkowy, stanowiący podstawę jej przyszłej działalności. Istnienie

stowarzyszenia wymaga pracy i zaangażowania wszystkich jego członków, co w

konsekwencji wpływa na integrację lokalnego środowiska.

Taką formę działania Lokalnej Organizacji Turystycznej wskazuje też ustawa o

Polskiej Organizacji Turystycznej4

3 Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tj. Dz. U. 1992, Nr 21, poz. 86).4 Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o Polskiej Organizacji Turystycznej (Dz.U., Nr 62, poz. 689)

16

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 roku Prawo o stowarzyszeniach5 stwarza możliwość

dowolnego kształtowania treści statutu, co daje szanse na pełne dostosowanie go do sytuacji i

potrzeb lokalnej zbiorowości (art. 9 – Osoby w liczbie co najmniej piętnastu, pragnące

założyć stowarzyszenie, uchwalają statut stowarzyszenia i wybierają komitet założycielski).

Podstawową zaletą tej formy prawnej jest możliwość dowolnego wyznaczania terenu

działania przede wszystkim do określonego terytorium. Z uwagi na fakt, iż ustrój

stowarzyszenia uregulowany jest w statucie, można w nim zastrzec sposób wyboru członków

zarządu. Stwarza to możliwość, by w skład zarządu mogli wchodzić przedstawiciele wskazani

przez partnerów społecznych i gospodarczych.

Jednostka samorządu terytorialnego typu gminnego wchodząc do stowarzyszenia

wnosi swą wiedzę na temat lokalnych potrzeb, możliwości i uwarunkowań, doświadczenie

organizacyjne, ale także wykwalifikowany kapitał ludzki. Jednakże rola samorządu jest

uzależniona od formalnego uregulowania jej statusu w stowarzyszeniu i faktycznego

zaangażowania władz samorządowych.

Ważną zaletą tej formy prawnej jest oparcie działalności stowarzyszenia na pracy

społecznej jego członków, co w konsekwencji pozwala na wykorzystanie społecznej

aktywności i kreatywności. Członkami stowarzyszenia są osoby fizyczne, co eliminuje ich

anonimowość.

Zapewnieniu porządku organizacyjno – finansowego służy obowiązek wprowadzaniu

organu kontroli wewnętrznej – zazwyczaj zwanego komisją rewizyjną, co w następstwie

prowadzi do większej stabilności organizacyjnej. Idea demokracji najpełniej jest realizowana

przez podział władzy na uchwałodawczą i wykonawczą oraz zastrzeżenie najważniejszych

decyzji dla walnego zgromadzenia członków.

Stowarzyszenia mogą prowadzić działalność gospodarczą, przy czym zysk

przeznaczają na działalność statutową. Skutkuje to pełną możliwością uczestnictwa

stowarzyszenia w obrocie prawnym i gospodarczy. Ponadto organizacje w tej formie prawnej

mogą pozyskiwać majątek z różnych źródeł i zapewnić sobie tym samym

samowystarczalność i niezależność finansową.

Stowarzyszenia cieszą się społecznym zaufaniem i aprobatą dzięki dwóm

podstawowym cechom: nadzór prowadzi starosta i sąd rejestrowy w zakresie rejestracji i

zgodności statutu z prawem. Do zaufania tego przyczynia się również sprawdzona,

powszechna i długoletnia tradycja tego rodzaju formy prawnej organizacji.

5 Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tj. Dz. U., Nr 20, poz. 104).

17

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Forma prawna jaką jest stowarzyszenie posiada również swoje wady dla rejestracji

Lokalnych Organizacji Turystycznych. Do najważniejszych należą formalności, jakie

związane są z rejestracją oraz uzyskaniem numeru identyfikacyjnego REGON.

Stowarzyszenia zobowiązane są do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z ustawą o

rachunkowości oraz mają rozbudowaną strukturę organizacyjną, co powoduje, że jest to

forma w dużej mierze zbiurokratyzowana.

Zarówno stowarzyszenia, jak i fundacje mogą zatrudniać pracowników, jak również

wynagradzać władze. Szczegóły powinny zostać ustalone w statucie. Jednak z uwagi na

ograniczoność środków, w większości przypadków praca jest wykonywana

woluntarystycznie, wynagrodzenia wypłacane są w przypadku pozyskania środków na

konkretne zadania.

Stowarzyszenia również maja prawo do ubiegania się o status organizacji pożytku

publicznego, co wiąże się z pewnymi przywilejami związanymi ze zwolnieniami z opłat i

podatków oraz możliwośc8i pozyskania środków z 1 % podatku od osób fizycznych.

LOT w ramach związku stowarzyszeń

Kolejną formą prawną w jakiej mogłyby występować Lokalne Organizacje

Turystyczne są związki stowarzyszeń. Jest to wyjątkowa i nietypowa forma prawna dla

realizacji celów społecznych. Założycielami i członkami mogą być jedynie osoby prawne,

wystarczy 3. Nie mogą być członkami osoby fizyczne.

W takiej formie bardzo często powstawały Lokalne Grupy Działania w ramach

Pilotażowego Programu LEADER+, angażującego partnerów z trzech sektorów: władzy

publicznej, biznesu i partnerów społecznych. Nic nie stoi na przeszkodzie, by Lokalne

Organizacje Turystyczne działały na podobnej zasadzie, angażując aktywnych ludzi

działających w sektorach:

publicznym – samorządy i ich związki, szkoły i uczelnie oraz instytucje

pomocy społecznej i zdrowotnej,

pozarządowym – fundacje i stowarzyszenia, związki zawodowe, ochotnicze

straże pożarne, koła gospodyń wiejskich, parafie lub kluby wiejskie,

biznesowym – firmy komercyjne, banki, spółdzielnie, zakłady komunalne,

działalność gospodarcza i agroturystyczna.

Realizacja partnerstwa społeczno – gospodarczo – publicznego w ramach

Pilotażowego Programu LEADER+ w praktyce uzależniona jest od zaangażowania władz

18

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

(bądź co bądź, podlegających zmianom) tych osób prawnych. Może to komplikować

funkcjonowanie związku, albowiem przy zmianie osób uprawnionych do reprezentowania

członka związku może się również zmienić podejście nowych władz do uczestnictwa w

związku bądź realizacji jego celów.6

Jest to niewątpliwie wada takiej formy prawnej, kolejną są sformalizowane procedury

rejestrowania związku oraz rejestracja każdej zmiany statutu, przedmiotu działalności, władz i

innych. Związki są obowiązane do prowadzenia pełnej rachunkowości, co zwiększa koszty

ich działalności. Kolejnym minusem jest konieczność składania sprawozdań z działalności

organom nadzorującym.

Niewątpliwie ta forma ma również swoje zalety, a mianowicie zapewnia udział w

związku partnerów z trzech sektorów: publicznego czyli samorządów, gospodarczych czyli

firm biznesowych oraz społecznych jako organizacje pozarządowe. Związki mają dość dużą

swobodę w kształtowaniu statutu i celów działania prowadzonej działalności, co przyczynia

się do możliwości wypełnienia kryteriów stawianych przez turystykę. Posiadają również

względną swobodę w kształtowaniu organów, trybu ich powoływania, zasad funkcjonowania

oraz reprezentacji. Zaletą jest również możność takiego określenia kompetencji organów, by

zapewnić związkowi bezpieczne funkcjonowanie w ramach założonego celu. Kolejną zaletą

jest tani proces rejestracji, możliwość prowadzenia działalności gospodarczej i szeroki

wachlarz źródeł pozyskiwania majątku.

Udział trzech sektorów motywuje wszystkich do działania w ramach partnerstwa, a

efekty mogą być widoczne dla wszystkich:

w sektorze publicznym:

- ożywienie gospodarki,

- aktywizacja lokalnych społeczności,

- przyciąganie inwestorów,

- pozyskiwanie dodatkowych środków,

- szersze poparcie dla realizacji celów;

w sektorze społecznym:

- rozwijanie dotychczasowej działalności,

- angażowanie nowych ludzi,

- podnoszenie wiarygodności wśród sponsorów i beneficjentów;

w sektorze biznesowym:

- zwiększenie zysków,6 R. Adamczyk, E. Gąsiorek, M. Pomin, „Prawne aspekty…”. op. cit., s. 42.

19

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

- zbliżenie do klientów,

- uzyskanie dostępu do pomocy publicznej.

20

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Czym powinny zajmować się Lokalne Organizacje Turystyczne?

Doskonalenie kadr turystycznych

Nawet najlepszy biznes nie jest w stanie długo wytrwać na rynku bez wyszkolonych i

doświadczonych kadr. Dużo ludzi zajmuje się turystyką, szczególnie agroturystyką,

dorywczo, bez jakichkolwiek kwalifikacji. Wraz z przystąpieniem do struktur Unii

Europejskiej, nasz kraj zaczęło odwiedzać coraz więcej turystów obcojęzycznych,

zaciekawionych nowym członkiem. Nastąpił rozwój ruchu turystycznego, ale nie należy

zapominać o kształceniu ludzi i podnoszeniu ich kwalifikacji.

Do głównych zadań LOT – u powinno należeć organizowanie seminariów, warsztatów

i szkoleń dla przedstawicieli samorządów lokalnych, przedsiębiorców i kwaterodawców oraz

przewodników i pilotów wycieczek w zakresie sposobów budowania i promocji produktu

turystycznego na szczeblu lokalnym ze szczególnym uwzględnieniem podnoszenia ich jakości

i konkurencyjności, a także sposobów pozyskiwania i wykorzystania środków unijnych na

promocję produktów turystycznych i doskonalenie kadr w turystyce.

Organizacją takich szkoleń zajmuje się również Polska Organizacja Turystyczna.

Należałoby więc utrzymywać z jej strukturami bieżący kontakt i korzystać ze środków,

będących w ich dyspozycji. Środki na działalność szkoleniową i edukacyjną można

pozyskiwać również ze środków pochodzących z Unii Europejskiej. Szkolenia takie miałyby

na celu:

aktywizację lokalnych społeczności przy tworzeniu produktów turystycznych,

wykorzystujących potencjał i specyfikę lokalnych atrakcji;

wskazywanie uczestnikom przykładów niewykorzystanych atrakcji

turystycznych w danym terenie, które mogłyby zostać zagospodarowane i

wykorzystywane przez lokalnych mieszkańców;

prezentowanie wzorcowych przykładów produktów turystycznych,

stworzonych na bazie podobnych atrakcji, które już z powodzeniem

funkcjonują w kraju;

podnoszenie kwalifikacji kadry kierowniczej w obszarach analityki

statystycznej i wyników badań marketingowych, realizowanych na zlecenie

branży turystycznej;

nauka języków obcych, w szczególności w zakresie obsługi branży

turystycznej;

21

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

pogłębianie wiedzy oraz wzmacnianie zainteresowania danym produktem, a

równocześnie stwarzanie możliwości do podjęcia decyzji o jego wyboru;

przygotowanie wspólnego opracowywania i udostępniania scenariuszy planów

promocyjnych, mających służyć realizacji konkretnych działań promocyjnych,

opartych na spójnym charakterze atrakcji, walorów i form turystycznych;

przygotowanie we współpracy z podmiotami z branży turystycznej i innymi

organizacjami realizacji programów promocyjnych LOT w kolejnych latach.

Programy promocyjne

Programy takie, w oparciu o już sprawdzone pod względem oczekiwań potencjalnych

turystów w innych regionach kraju, powinny być opracowywane przez wszystkie podmioty

związane w różnoraki sposób z branżą turystyczną, od rzemieślników począwszy na

administracji kończąc. Mogą być one realizowane w następujących działach:

- turystyka piesza,

- turystyka rowerowa,

- turystyka konna,

- turystyka kajakowa,

- turystyka w obiektach poprzemysłowych,

- turystyka zabytkowa,

- kuchnia regionalna,

- festiwal zakupów,

- Bank Produktów Turystycznych,

- Bank Regionalnych Atrakcji Turystycznych.

Programy mogą być realizowane w różnych konfiguracjach, umożliwiając turystom

zapełnienie pełnej oferty. Docelowo powinno dążyć się do wytworzenia wśród turystów

poczucia, że wracając do regionu w przyszłości nie będą odczuwać dyskomfortu znudzenie.

Raz przebyty szlak pieszy wygląda przecież zupełnie inaczej z grzbietu konia czy z kajaka.

Również produkty i atrakcje turystyczne po niewielkich modyfikacjach i podane w innej

formie mogą dawać odczucie nowości.

Promocja w segmencie przyjazdowej turystyki wypoczynkowej

22

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Promocja turystyczna Podlasia i jego produktów turystycznych, zarówno na rynku

krajowym i na rynkach zagranicznych powinno być podstawowym zadaniem lokalnych

organizacji turystycznych. Pełnią one wraz z regionalnymi organizacjami turystycznymi

(ROT) i urzędami marszałkowskimi w regionach funkcję wykonawczą i wspomagającą w

układzie pionowym. W układzie poziomym LOT – y powinny zacieśniać współpracę z

instytucjami kultury, samorządami wszystkich szczebli i innymi podmiotami gospodarczymi

zainteresowanymi rozwojem turystycznym regionu. Działalność taka powinna polegać na

działaniach marketingowych w sposób systemowy i zintegrowany między wymienionymi

podmiotami.

Należy określić najsilniejsze, wiodące grupy produktów turystycznych i skierować je

do możliwie najszerszej promocji na portalach turystycznych i regionalnych, a także w

wydawnictwach, broszurach oraz na targach. Bardzo ważne jest również monitorowanie

aktualnych trendów na rynku atrakcji turystycznych i kreacji nowych atrakcyjnych

produktów. Na podstawie takich obserwacji powinno się opracowywać systematycznie

raporty, rozbudowując dotychczasowe informacje o nowe atrakcje i produkty, pojawiające się

na rynku turystycznym.

Innowacyjność

W działalności LOT – u nie powinno brakować dbałości o podnoszenie

konkurencyjności i jakości produktów turystycznych. Istotna rolę odgrywa tu stymulowanie

działań innowacyjnych zarówno w sferze zagospodarowywania atrakcji turystycznych, jak i

kreacji ciekawych, nowatorskich produktów. Aby osiągnąć ten cel należałoby podjąć

współpracę z uczelniami wyższymi w regionie, zwłaszcza zajmującymi się kształceniem w

kierunkach związanych z turystyką i zarządzaniem. W ramach wspólnych projektów

należałoby szukać nowych rozwiązań dla podmiotów gospodarczych bezpośrednio

zaangażowanych we wdrażanie, oferowanie i sprzedaż usług turystycznych na rynku.

Współpraca z innymi organizacjami turystycznymi

Lokalna Organizacja Turystyczna powinna współpracować z innymi organizacjami

turystycznymi, takimi jak inne LOT – y, Podlaska Regionalna Organizacja Turystyczna oraz

Polska Organizacja Turystyczna w celu poszerzanie zakresu i podnoszenie jakości usług

turystycznych. Wskazanym jest organizowanie wspólnych imprez turystycznych, rajdów,

festiwali i festynów ludowych, a także targów branży turystycznej.

23

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

LOT – y, obok regionalnych organizacji turystycznych, są najważniejszymi

partnerami Polskiej Organizacji Turystycznej przy współpracy z regionami. POT podpisuje z

ROT – ami rokrocznie porozumienia, określające wspólne działania, jakie zostaną

przeprowadzone w danym roku. Są one regulowane odrębnymi umowami. W ubiegłym roku

działały we wszystkich 16 województwach regionalne organizacje turystyczne w kraju. POT

będzie wspierał merytorycznie i finansowo te organizacje, przede wszystkim w

podejmowanych przez nie działaniach merytorycznych, mających na celu podniesienie

atrakcyjności turystycznej danego regionu, jak również w budowaniu coraz większego

autorytetu i pozyskiwaniu nowych partnerów do wspólnych działań promocyjnych. Rok

bieżący przynosi kontynuację działań, które mają na celu powoływanie nowych lokalnych

organizacji turystycznych, w szczególności w strategicznych i atrakcyjnych turystycznie

rejonach wszystkich regionów. Najważniejszymi partnerami lokalnych organizacji

turystycznych w działaniach promocyjnych pozostają regionalne organizacje turystyczne.

Jednak w niektórych działaniach Polska Organizacja Turystyczna będzie współpracowała

bezpośrednio z lokalnymi organizacjami turystycznymi, szczególnie ze względu na ich

znaczenie w promocji turystycznej regionów.

Więcej informacji o działalności POT: http://www.pot.gov.pl lub na portalu

Internetowego Systemu Informacji Turystycznej i Promocji Polski ISIT:

http:// www.poland.travel

Partnerem regionalnym Lokalnych Organizacji Turystycznych w województwie

podlaskim jest Podlaska Regionalna Organizacja Turystyczna, mająca swą siedzibę w

Białymstoku przy ul. Malmeda 6 (więcej: http:// www.podlaskieit.pl )

24

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Jak rozliczać organizacje prowadzące działalność?

Fundacje, stowarzyszenia, związki stowarzyszeń oraz Lokalne Organizacje

Turystyczne mogą zdecydować o prowadzeniu działalności gospodarczej. Powinny wtedy, tak

jak inni przedsiębiorcy, prowadzić w pełni księgi rachunkowe, z tym, że wykazują one wynik

finansowy odrębnie dla działalności statutowej i odrębnie dla działalności gospodarczej.

Każda organizacja, oprócz działalności statutowej ma prawo zdecydować o podjęciu

działalności gospodarczej. Organizacje takie działalność gospodarczą mogą prowadzić w celu

pozyskiwania dodatkowych środków na prowadzenie działalności statutowej. W przypadku

podjęcia działalności gospodarczej według ogólnych zasad stają się one przedsiębiorcami.

Oznacza to, że muszą stosować, między innymi, przepisy ustawy o rachunkowości.

Dozwolona działalność

Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji

jej celów. Jeżeli fundacja zamierza prowadzić działalność gospodarczą, wartość środków

majątkowych fundacji przeznaczonych na działalność gospodarczą nie może być mniejsza niż

1 tys. zł, o czym stanowi ustawa o fundacjach.

Stowarzyszenie z kolei może prowadzić działalność gospodarczą według ogólnych

zasad określonych w odrębnych przepisach. Zgodnie z ustawą o stowarzyszeniach, dochód z

działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być

przeznaczony do podziału między jego członków.

Uproszczone zasady

Trzeba pamiętać, że jednostki nie prowadzące działalności gospodarczej, na przykład

fundacje, stowarzyszenia, ich związki i LOT – y, prowadzą księgi rachunkowe, stosując

odpowiednie przepisy ustawy o rachunkowości. Stanowi to uproszczenie w stosunku do

przedsiębiorców prowadzących księgi rachunkowe. W takim przypadku, przy uproszczonym

prowadzeniu rachunkowości, do przychodów jednostki zalicza się otrzymane środki pieniężne

i inne aktywa finansowe ze źródeł określonych odrębnymi przepisami prawa i statutem, w

tym otrzymane składki statutowe, nieodpłatnie otrzymane składniki majątku, a także kwoty

należne ze sprzedaży składników majątku oraz przychody finansowe, dotacje i subwencje.

25

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Do kosztów działalności organizacji zalicza się koszty związane z realizacją zadań

statutowych – w tym także świadczenia określone statutem. Za koszty uważa się również

koszty administracyjne jednostki, a w szczególności wynagrodzenia oraz ubezpieczenia

społeczne i inne świadczenia na rzecz pracowników i innych osób, odpisy amortyzacyjne lub

umorzeniowe środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, zużycie

materiałów i energii, usługi obce oraz pozostałe koszty o charakterze administracyjnym.

Różnica pomiędzy przychodami a kosztami, ustalona w rachunku wyników zwiększa

– po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego – odpowiednio przychody lub koszty

w następnym roku obrotowym; różnicę dodatnią można zaliczyć na zwiększenie funduszu

statutowego. W przypadku jednostek prowadzących działalność gospodarczą mają

zastosowanie ogólne zasady wynikające z ustawy o rachunkowości.

Ustalenie wyniku

Wynik finansowy za rok obrotowy ustala się za pośrednictwem konta 860 "Wynik

finansowy". W organizacjach prowadzących działalność gospodarczą ustala się wynik

odrębnie na działalności statutowej i na działalności gospodarczej. Na stronę debetową konta

"Wynik finansowy" przeksięgowuje się wszystkie koszty poniesione w danym roku

obrotowym. Na stronie kredytowej ewidencjonuje się przychody uzyskane zarówno z

działalności statutowej, jak i działalności gospodarczej. Wyprowadzony w rachunku wyników

wynik finansowy wykazuje się w bilansie na stronie pasywów w pozycji A.III, która

wykazuje:

nadwyżkę przychodów nad kosztami (dodatni wynik finansowy),

nadwyżkę kosztów nad przychodami (ujemny wynik finansowy).

Po ustaleniu wyniku finansowego wynik ten podlega przeksięgowaniu z konta "Wynik

finansowy":

jeżeli organizacja w roku obrotowym osiągnęła nadwyżkę przychodów nad

kosztami – na konto „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” (wykazane

na tym koncie przychody zwiększają przychody następnego roku

obrotowego),

jeżeli w roku obrotowym poniesione koszty były wyższe od osiągniętych

przychodów – na konto „Rozliczenie międzyokresowe kosztów” (koszty te

zwiększają koszty następnego roku obrotowego).

26

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Główne uregulowania prawne dotyczące turystyki i organizacji turystycznych, w tym

tworzenia i funkcjonowania Lokalnej Organizacji Turystycznej.

Najważniejszym aktem prawnym, regulującym działalność organizacji

pozarządowych, a takimi na pewno są Lokalne Organizacje Turystyczne jest ustawa

zasadnicza, czyli Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr

78, poz. 483, sprost.: Dz. U. z 2001 r., Nr 28, poz. 319).

Kolejnym głównym aktem prawnym, dotyczącym aspektów ekonomiczno –

prawnych funkcjonowania Lokalnych Organizacji Turystycznych jest ustawa z dnia 30

czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104)

Zasady tworzenia Lokalnych Organizacji Turystycznych, jej cele i status prawny

określają przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o Polskiej Organizacji Turystycznej (Dz.

U. Nr 62, poz. 689 z późn. zm.)

W przypadku założenia Lokalnej Organizacji Turystycznej w formie stowarzyszenia

aktem prawnym, określającym podstawy ich działania jest ustawa z dnia z 7 kwietnia 1989 r.

Prawo o stowarzyszeniach (tekst jednolity z 2001r. Dz. U. Nr 79, poz.855, zmieniony Dz. U.

z 2003 r., Nr. 96, poz. 874 oraz Dz. U. z 2004 r., nr 102, poz.1055).

Ponadto przy omawianiu spraw dotyczących szeroko rozumianej turystyki przepisów

sankcjonujących działania w tej dziedzinie zawierają między innymi następujące przepisy

(chronologicznie):

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn.

zm);

2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43,

poz. 296 z późn. zm.); 

3. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tekst jednolity Dz. U. z

2001 r., Nr 79, poz. 855).

4. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z

1993 r. Nr 106, poz. 482 z późn. zm.)

5. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity Dz. U. z 2002 r.,

Nr 76, poz. 694 z późn. zm.); Art. 2

6. Ustawa z dnia 18 styczna 1996 r. o kulturze fizycznej (Dz. U. z 2001 r., Nr 81, poz.

889)

7. Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jednolity

Dz. U. z 2001 r., Nr 17, poz. 209).

27

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

8. Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr

106, poz. 680).

9. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (tekst jednolity Dz. U. z

2004 r., Nr 223, poz. 2268).

10. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o

wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.); 

11. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. przepisy wprowadzające ustawę o działalności

pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 874 z późn. zm.);

12. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173

poz. 1807 z późn. zm.);

13. Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno – prywatnym (Dz. U., Nr 169,

poz. 1420).

Kompleksowa analiza stanu prawnego w zakresie rozwoju turystyki poprzez

powołanie Lokalnej Organizacji Turystycznej musi zatem uwzględniać także postanowienia

przepisów wykonawczych do ustaw, regulujących zasady określające zachowania wszystkich

uczestników turystyki, zarówno organizatorów i odwiedzających, jak i obsługujących oraz

zarządzających. Są to rozporządzenia wykorzystywane w opracowaniu w kolejności

chronologicznej:

1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 stycznia 1997 r. w sprawie

warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży

szkolnej, a także zasad jego organizowania i nadzorowania (Dz. U., Nr 12, poz. 67).

2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia

warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących

się i uprawiających sporty wodne (Dz. U., Nr 57, poz. 358).

3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 28 czerwca 2001 r. w sprawie opłat

związanych z zaszeregowaniem obiektu hotelarskiego (Dz. U., Nr 72, poz. 751. ze

zmianami w Dz. U., Nr 125, poz. 1427).

4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 września 2001 r. w sprawie

szczegółowych zasad i warunków prowadzenia działalności w dziedzinie rekreacji

ruchowej (Dz. U., Nr 101, poz. 1095).

5. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 12 września 2001 r. w sprawie określenia

wzoru znaku dla celów promocji Polski w dziedzinie turystyki (Dz. U., Nr 105, poz.

1147).

28

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

6. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie

szczegółowych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami

handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej (Dz.U. nr 137, poz. 1539 z

późn. zm.). Par. 2 ust. 4

7. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 sierpnia 2002 r. w sprawie ustanowienia

odznaki honorowej "Za Zasługi dla Turystyki", ustalenia jej wzoru, zasad i trybu

nadawania oraz sposobu noszenia (Dz. U., Nr 148, poz. 1232).

8. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 lutego 2004

r. w sprawie stażu adaptacyjnego i testu umiejętności przeprowadzanych w toku

postępowania o uznanie nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej

kwalifikacji do podejmowania lub wykonywania działalności pilota wycieczek (Dz.

U., Nr 32, poz. 279).

9. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia

2004 r. w sprawie stażu adaptacyjnego oraz testu umiejętności przeprowadzanych w

toku postępowania w sprawie uznania nabytych w państwach członkowskich Unii

Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodu przewodnika turystycznego (Dz.

U., Nr 101, poz. 1037).

10. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 16 sierpnia 2004 r. w sprawie

przewodników turystycznych i pilotów wycieczek (Dz. U., Nr 188, poz. 1944).

11. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie

obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie

(Dz. U., Nr 188, poz. 1945)

12. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 30 września 2004 r. w sprawie

Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych (Dz. U.,

Nr 226, poz. 2290).

29

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Podsumowanie

Lokalne Organizacje turystyczne są najnowszą formą prawną organizacji

pozarządowych w naszym kraju. Nowa ustawa o POT, brak praktyki w tym zakresie,

nieznane procedury utrudniają stosowanie przepisów i rejestrację takich podmiotów, zarówno

sądom, jak i grupom założycielskim. Jednak z upływem czasu przybywa organizacji

zarejestrowanych na podstawie ustawy o POT. Regionalne organizacje są już zarejestrowane

we wszystkich województwach, coraz więcej powstaje też Lokalnych Organizacji

Turystycznych – w województwie podlaskim dotychczas tylko 3 Augustowska Organizacja

Turystyczna, Lokalna Organizacja Turystyczna Brama na bagna oraz Suwalsko – Sejneńska

Organizacja Turystyczna.

LOT wydaje się najlepszą formułą prawną dla działalności grup partnerskich. Łączy w

sobie zarówno zalety fundacji, jak i stowarzyszenia, unika się tutaj konfliktu

kompetencyjnego członków instytucjonalnych, jednocześnie jest to struktura otwarta na

nowych członków, którzy chcieliby dołączyć w przyszłości, co nie jest możliwe np.. w

przypadku fundacji.

W ramach LOT wszystkie podmioty, zarówno władze publiczne, samorządy

zawodowe, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy jak i osoby fizyczne mogą być

pełnoprawnymi członkami, co nie jest możliwe np. w przypadku stowarzyszeń. Nie ma więc

problemów związanych z przyjęciem do organizacji ludzi aktywnych, którzy mają wizje

rozwoju i chęć do działania.

Prawa i obowiązki przyszłych członków organizacji są na równym poziomie w

stosunku do praw członków – założycieli. Zakres działalności LOT – ów określony zapisami

przepisów ustawy o Polskiej Organizacji Turystycznej może przyszłościowo zostać

rozszerzony o inne, zbliżone dziedziny, co w większości przypadków wystarczy do

zaspokojenia wymagań związanych z programami i grupami partnerskimi, które oprócz

rozwoju turystyki będą chciały rozwijać również inne dziedziny życia gospodarczego i

społecznego.

Niewielka ilość tak działających w naszym kraju organizacji powoduje też, że często

jest niedostrzegana jako beneficjent wielu konkursów grantowych. Jednak należy się

spodziewać, że w miarę rozwoju działania Lokalnych Grup Działania sytuacja szybko się

zmieni i przekształcone zostaną one w Lokalne Organizacje Turystyczne, działające na

podstawie ustawy o Polskiej Organizacji Turystycznej w oparciu o zapisy ustawy Prawo o

stowarzyszeniach, jako forma uniwersalna.

30

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Powołanie takiej struktury nie pociąga za sobą kosztów, związanych z opłatami i rejestracją, wymaga jednak czasu i starannego przygotowania dokumentów rejestracyjnych, aby czas ten skrócić do minimum. Jednocześnie, LOT jako zarejestrowana w sądzie organizacja może ubiegać się o granty, dotacje i środki unijne, które to są niezbędne do właściwego osiągania założonych celów.

31

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Przykładowy wzór statutu dla LOT

STATUT

Lokalnej Organizacji Turystycznej ................ z siedzibą w ................

Rozdział 1 Postanowienia ogólne

Art. 1

Lokalna Organizacja Turystyczna .................. zwana dalej nazwa LOT jest stowarzyszeniem i posiada

osobowość prawną. Nazwa stowarzyszenia: Lokalna Organizacja Turystyczna ........................ jest prawnie

zastrzeżona.

Art. 2

Nazwa LOT zrzesza osoby fizyczne i prawne popierające cele nazwa LOT i zainteresowane jego

działalnością.

Art. 3

Terenem działania nazwa LOT jest obszar ..........................., a jego siedzibą jest .................., znajdujący się

w ................................ Dla potrzeb realizacji swoich celów nazwa LOT może także działać za granicą.

Art. 4

Nazwa LOT może być członkiem krajowych i międzynarodowych stowarzyszeń zgodnie z zasadami

określonymi w ustawie z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20 poz. 104 z późn. zm.).

Art. 5

1. Nazwa LOT jako stowarzyszenie zarejestrowane posiada osobowość prawną.

2. Nazwa LOT jest dobrowolnym, samorządnym i trwałym zrzeszeniem osób fizycznych i prawnych o

celach niezarobkowych,

3. Nazwa LOT działa zgodnie z przepisami prawa, zawartymi w ustawach:

a) z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 roku Nr 142 poz. 1591),

b) z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 roku Nr 142 poz. 1592),

c) z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20 poz. 104 z późn. zm.),

d) z dnia 25 czerwca 1999 r. o Polskiej Organizacji Turystycznej (Dz. U. Nr 62 poz. 689 wraz ze

zmianami Dz. U. z 2001 roku Nr 22 poz. 249)

4. Nazwa LOT działa również w oparciu o niniejszy statut.

5. Nazwa LOT może używać pieczęci, odznak, sztandaru, logo i nazwy zgodnie z obowiązującymi w tym

zakresie przepisami.

Art. 6

1. Nazwa LOT opiera swą działalność na pracy społecznej swoich członków, do prowadzenia spraw może

jednak zatrudniać pracowników,

2. Członkowie Zarządu, bądź inne osoby upoważnione przez Zarząd, maja prawo do zwrotu kosztów

poniesionych podczas załatwiania spraw organizacyjnych, w tym kosztów podróży i diet,

3. Nazwa LOT może prowadzić działalność gospodarczą według ogólnych zasad określonych w

odrębnych przepisach, dochód zaś z działalności gospodarczej służy realizacji celów statutowych nazwa LOT i

nie może być dzielony między członków.

32

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

4. Nazwa LOT działając na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, uwzględnia ochronę oraz promocję

środowiska naturalnego, krajobrazu i zasobów historyczno – kulturowych, rozwój turystyki oraz popularyzację i

rozwój produkcji wyrobów regionalnych.

5. Czas działania nazwa LOT nie jest ograniczony.

Rozdział 2 Cele i zasady działania

Art. 7

Celami działalności nazwa LOT są m. in.:

1. tworzenie i upowszechnianie atrakcyjnego turystycznie wizerunku obszaru ................. w kraju i za

granicą,

2. kreowanie i rozwój atrakcji, obiektów i produktów turystycznych wokół lokalnych walorów

turystycznych,

3. integrowanie środowisk administracji rządowej, samorządowej, podmiotów gospodarczych i środowisk

zawodowych, a także osób, instytucji i organizacji zainteresowanych szeroko rozumianym rozwojem

turystycznym obszaru ....................,

4. promowanie produktów turystycznych zlokalizowanych na terenie działania nazwa LOT,

5. zwiększanie liczby turystów odwiedzających miasto,

6. działanie na rzecz wzrostu wpływów z turystyki,

7. działanie na rzecz poprawy infrastruktury turystycznej,

8. stworzenie lokalnego punktu internetowego systemu informacji turystycznej ISIT oraz włączenie go do

sieci ogólnopolskiej,

9. prowadzenie informacji turystycznej o terenie działalności nazwa LOT,

10. pozyskiwania zewnętrznych środków pomocowych na rzecz rozwoju obszaru ............,

11. współdziałanie z samorządami lokalnymi wszystkich szczebli przy tworzeniu planów rozwoju

turystycznego obszaru ..................,

12. gromadzenie i aktualizowanie informacji o atrakcjach oraz usługach turystycznych,

13. wspieranie rozwoju turystyki lokalnej,

14. doskonalenie kadr turystycznych,

15. prowadzenie informacji turystycznej.

Art. 8

Nazwa LOT może realizować swoje cele poprzez:

1. przygotowywanie, wydawanie oraz rozpowszechnianie materiałów promocyjnych, broszur, ulotek,

folderów i plakatów oraz materiałów audiowizualnych,

2. uczestnictwo w przedsięwzięciach promocyjnych, również organizowanych przez inne podmioty,

3. tworzenie stron internetowych,

4. planowanie i koordynowanie organizacji imprez turystycznych i promocyjnych na

obszarze ........................,

5. inicjowanie oraz wspieranie organizacyjne działań podejmowanych na rzecz rozwoju i rozwoju

infrastruktury turystycznej, ze szczególnym uwzględnieniem podniesienia jakości usług turystycznych i rozwoju

walorów turystycznych,

33

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

6. współpracę z Polska Organizacją Turystyczną, regionalnymi i innymi, lokalnymi organizacjami

turystycznymi oraz innymi podmiotami realizującymi cele i zadania w zakresie turystyki,

7. działalność edukacyjną, szkoleniową oraz wydawniczą, a także organizowanie akcji promocyjnych w

zakresie turystyki,

8. współpracę i wymianę doświadczeń z instytucjami publicznymi i innymi organizacjami, działającymi w

zakresie objętym celami nazwa LOT na poziomie krajowym i międzynarodowym,

9. udział w imprezach promocyjnych oraz targach krajowych i zagranicznych,

10. popieranie rozwoju kształcenia zawodowego oraz inspirowanie do organizowania dokształcania i

doskonalenia zawodowego w dziedzinie turystyki,

11. podejmowanie wszelkich innych działań służących realizacji celów statutowych a nie będących w

sprzeczności z obowiązującym porządkiem prawnym,

12. koordynację działań w zakresie realizacji kalendarza imprez turystycznych.

Rozdział 3 Członkowie ......nazwa LOT......, ich prawa i obowiązki

Art. 9

Członkowie nazwa LOT dzielą się na:

1. zwyczajnych,

2. wspierających,

3. honorowych.

Art. 10

Członkiem zwyczajnym nazwa LOT może zostać każda osoba fizyczna i prawna, która:

1. spełnia warunki określone w ustawie Prawo o stowarzyszeniach,

2. działa na rzecz rozwoju turystyki na obszarze ................ lub przedstawi rekomendację członka nazwa

LOT, zawierającą w szczególności pozytywną opinię w tym zakresie,

3. złoży deklarację przystąpienia do nazwa LOT, popierania celów jego działania oraz podejmowania

działań dla ich realizacji.

Art. 11

Członkiem wspierającym może być każda osoba fizyczna lub prawna, która popiera działalność nazwa LOT,

uznaje jego Statut i udziela nazwa LOT pomocy, w tym finansowej.

Art. 12

Członkiem honorowym może być każda osoba szczególnie zasłużona w urzeczywistnianiu celów nazwa

LOT.

Art. 13

Cudzoziemcy, bez względu na miejsce zamieszkania, mogą być członkami zwyczajnymi, wspierającymi i

honorowymi nazwa LOT, zgodnie z przepisami i na zasadach obowiązujących obywateli polskich i polskie

instytucje.

Art. 14

Osoba prawna, nie mająca siedziby na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, może być członkiem wspierającym

nazwa LOT.

34

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Art. 15

1. Wpisanie na listę członków i skreślenie z niej następuje na podstawie uchwały zarządu nazwa LOT.

2. Członek nazwa LOT może być zawieszony w swoich członka decyzją Zarządu na okres 6 miesięcy w

przypadku zaniechania czynnego uczestnictwa w realizacji zadań statutowych nazwa LOT.

Art. 16

Członek zwyczajny ma prawo do:

1. czynnego i biernego prawa wyborczego do władz nazwa LOT,

2. udziału w działaniach i inicjatywach nazwa LOT oraz w organizowanych przez nazwa LOT

przedsięwzięciach o charakterze informacyjnym lub szkoleniowym,

3. otrzymywania informacji o działaniach nazwa LOT,

4. wyrażania opinii i zgłaszania wniosków dotyczących celów i działalności nazwa LOT,

5. obrony swoich uzasadnionych interesów przez władze nazwa LOT.

6. składania Zarządowi nazwa LOT wniosków dotyczących bieżącej działalności,

7. korzystania ze świadczeń, lokali i majątku nazwa LOT na zasadach określonych w regulaminie,

8. wstępu na organizowane przez nazwa LOT imprezy.

Art. 17

1. Członek wspierający i honorowy ma wszelkie prawa przewidziane w poprzednim artykule, z

wyjątkiem czynnego i biernego prawa wyborczego.

2. Członek wspierający ma obowiązek aktywnego popierania działalności statutowej nazwa LOT,

wspierania finansowego, rzeczowego lub merytorycznego organizacji oraz dbania o dobre imię

organizacji i przestrzeganie jej Statutu.

Art. 18

Do obowiązków członków zwyczajnych należy:

1. przestrzeganie przepisów statutu, regulaminów i uchwał władz nazwa LOT,

2. aktywny udział w pracach nazwa LOT,

3. przyczynianie się do rozwoju i znaczenia organizacji swoja postawą i działaniami,

4. dbanie o Jej dobre imię,

5. popieranie i czynna realizacja celów organizacji,

6. regularne opłacanie składek członkowskich,

z zastrzeżeniem, że ust. 2 nie dotyczy członka wspierającego i honorowego, zaś ust. 3 nie dotyczy członka

honorowego.

Art. 19

1. Członkostwo nazwa LOT ustaje z chwilą:

a) złożenia Zarządowi pisemnej rezygnacji,

b) skreślenia z listy członków uchwałą Zarządu nazwa LOT z powodu nie wypełniania obowiązków

przewidzianych w art. 18, z tym, że niepłacenie składek musi trwać z przyczyn nieusprawiedliwionych przez

okres co najmniej 6 – ciu miesięcy,

c) rozwiązania organizacji lub osoby prawnej będącej członkami Organizacji,

d) zaprzestania działalności przez członka organizacji,

e) śmierci osoby będącej członkiem lub likwidacji osoby prawnej.

35

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

2. Członek nazwa LOT (zwyczajny lub wspierający), może zostać przez Zarząd wykluczony z organizacji

lub zawieszony w prawach członka na okres 6 miesięcy, jeżeli działa wbrew istotnym interesom nazwa LOT

naruszając postanowienia Statutu bądź uchwały władz organizacji, swoja postawą i działalnością podważa

wiarygodność nazwa LOT lub naraża ją na straty finansowe.

3. O posiedzeniu Zarządu, którego przedmiotem będzie skreślenie z listy członków Zarządu zawiadamia

zainteresowanego z 14 – to dniowym wyprzedzeniem

Rozdział 4 Władze i organizacja nazwa LOT

Art. 20

Władzami nazwa LOT są:

1. Walne Zebranie Członków nazwa LOT,

2. Zarząd nazwa LOT,

3. Komisja Rewizyjna,

z tym, że nie można być jednocześnie członkiem Zarządu i Komisji Rewizyjnej.

Art. 21

Kadencja władz nazwa LOT trwa ........... lata i upływa z terminem kolejnego Walnego Zebrania Członków.

Art. 22

Uzupełnienie składu władz nazwa LOT w czasie kadencji może nastąpić w drodze dokooptowania członka

zwyczajnego w następujący sposób:

1. do Zarządu nazwa LOT – jednomyślnie decyzja Zarządu,

2. do Komisji Rewizyjnej – jednomyślnie decyzją Komisji,

3. ilość osób dokooptowanych nie może przekraczać 1/3 ilości osób pochodzących z wyboru.

Art. 23

Walne Zebranie Członków ......nazwa LOT.....

Najwyższą władzą nazwa LOT jest Walne Zebranie Członków nazwa LOT, które:

1. ustala kierunki i program działania nazwa LOT,

2. wybiera i odwołuje Zarząd nazwa LOT i Komisję Rewizyjną,

3. rozpatruje i zatwierdza sprawozdania z działalności organów nazwa LOT,

4. udziela absolutorium Zarządowi,

5. rozpatruje odwołania członków od uchwał organów nazwa LOT ich dotyczących,

6. uchwala zmiany statutu i regulaminy nazwa LOT,

7. określa wysokość składki członkowskiej i wpisowe,

8. podejmuje uchwały stosownie do wniosków Zarządu i członków,

9. nadaje godność członka honorowego nazwa LOT,

10. upoważnia Zarząd do zaciągania pożyczek i kredytów,

11. ustala zasady zwrotu wydatków członkom organów organizacji,

12. podejmuje uchwały w sprawach finansowania przedsięwzięć,

13. podejmuje uchwały o rozwiązaniu nazwa LOT i przeznaczeniu jego majątku,

14. podejmuje uchwały w sprawie przystąpienia do innych organizacji,

15. podejmuje uchwały w przypadkach określonych niniejszym Statutem oraz w innych sprawach nie

zastrzeżonych do kompetencji pozostałych władz.

36

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Art. 24

1. Walne Zebranie może być zwyczajne i nadzwyczajne.

2. Zwyczajne Walne Zebranie Członków zwołuje Zarząd jako sprawozdawcze raz do roku, a jako

sprawozdawczo – wyborcze raz na ........... lata, powiadamiając o jego terminie, miejscu i propozycjach porządku

obrad wszystkich członków listami poleconymi lub w każdy skuteczny sposób, co najmniej na 14 dni przed

wyznaczonym terminem.

3. Nadzwyczajne Walne Zebranie Członków, z zachowaniem w/w rygorów zwoływane jest przez Zarząd:

- z własnej inicjatywy

- na wniosek Komisji Rewizyjnej,

- na wniosek 1/3 ogółu członków.

4. Nadzwyczajne Walne Zebranie Członków odbywa się nie później niż w ciągu miesiąca od złożenia

wniosku lub podjęcia uchwały i obraduje nad sprawami, dla których zostało zwołane. Nad sprawami nie

objętymi porządkiem obrad Nadzwyczajne walne Zebranie Członków może obradować i podejmować uchwały

po wyrażeniu na to zgody 2/3 zebranych.

5. W Walnym Zebraniu Członków mogą uczestniczyć zaproszeni przez Zarząd goście.

6. Podjęcie uchwały w sprawie zmiany Statutu, odwołania członków Zarządu, Komisji Rewizyjnej oraz

rozwiązania nazwa LOT, wymaga bezwzględnej większości głosów przy obecności ponad połowy członków

Walnego Zebrania Członków nazwa LOT.

7. Członkowie zwyczajni i wspierający uczestniczą w pracach organizacji poprzez swoich przedstawicieli.

Każdego członka reprezentuje .......... przedstawicieli

8. Każdemu członkowi zwyczajnemu nazwa LOT obecnemu na Walnym Zabraniu Członków

przysługuje ............ głosy.

9. Członkom wybranym do władz nazwa LOT nie ogranicza się, w razie ponownego ich wyboru, ilości

kadencji.

Art. 25

Zarząd .....nazwa LOT.......

1. Zarząd nazwa LOT składa się z 3 do 5 osób, w tym Prezesa, Wiceprezesa oraz pozostałych

członków Zarządu.

2. W skład Zarządu wchodzą osoby wybrane spośród reprezentantów członków zwyczajnych nazwa

LOT przez Walne Zebranie.

3. Pod nieobecność Prezesa zastępuje go Wiceprezes.

4. Do reprezentowania nazwa LOT upoważniony jest Prezes jednoosobowo lub dwóch innych

członków Zarządu działających łącznie.

5. Dla ważności oświadczeń woli w zakresie praw i obowiązków majątkowych organizacji wymagane

jest zgodne pisemne współdziałanie dwóch członków Zarządu łącznie. Przynajmniej jedną z osób musi być

Prezes lub Wiceprezes.

6. W sprawach nie cierpiących zwłoki, a nie zastrzeżonych do właściwych władz statutowych, Prezes

może podejmować stosowne decyzje.

Art. 26

Zarząd nazwa LOT:

37

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

1. reprezentuje nazwa LOT na zewnątrz i działa w jego imieniu,

2. kieruje całokształtem działalności organizacji,

3. działa pomiędzy Walnymi Zebraniami,

4. przyjmuje nowych członków nazwa LOT,

5. uchwala plan finansowy i gospodarkę majątkową nazwa LOT,

6. kieruje bieżącą pracą nazwa LOT,

7. zwołuje Walne Zebrania Członków,

8. ustala wysokości składek członkowskich,

9. ustala szczegółowy plan działania nazwa LOT,

10. powołuje i odwołuje kierownika Biura nazwa LOT, który zatrudnia innych pracowników tego Biura,

11. ustala wielkości zatrudniania i zasady wynagradzania pracowników Biura,

12. prowadzi ewidencję członków,

13. zarządza majątkiem i dysponowanie funduszami,

14. nawiązuje kontakty i współpracę z władzami i innymi organizacjami krajowymi i zagranicznymi,

15. powołuje i rozwiązuje komisje problemowe, zespoły badawcze i inne formy organizacyjne przydatne

dla działalności nazwa LOT,

16. składa sprawozdanie z działalności Walnemu Zebraniu Członków,

17. podejmuje uchwały w przypadkach przewidzianych niniejszym Statutem.

Art. 27

Posiedzenie Zarządu zwołuje Prezes lub upoważniony przez niego jeden z wiceprezesów w razie potrzeby,

nie rzadziej jak raz na kwartał, a także na wniosek dwóch członków Zarządu w terminie 14 dni od daty

wpłynięcia wniosku.

Art. 28

Szczegółowy tryb pracy Zarządu określa uchwalony przez niego regulamin.

Art. 29

Komisja Rewizyjna

1. Komisja Rewizyjna jest organem kontrolującym całokształt działalności nazwa LOT.

2. Komisja Rewizyjna składa się z Przewodniczącego, Wiceprzewodniczącego i od 1 do 3

członków wybieranych i odwoływanych przez Walne Zebranie Członków.

3. Komisja Rewizyjna działa uwzględniając regulamin zatwierdzony przez Walne Zebranie

Członków.

4. Członkiem Komisji Rewizyjnej nie może być osoba skazana prawomocnym wyrokiem za

przestępstwo popełnione umyślnie. Członkowie Komisji Rewizyjnej nie mogą pozostawać z członkami Zarządu

w związku małżeńskim, ani też w stosunku pokrewieństwa, ani powinowactwa.

5. Do kompetencji Komisji Rewizyjnej należy:

a. przeprowadzenie okresowych kontroli działalności statutowej i finansowej nazwa

LOT,

b. wydawanie zaleceń pokontrolnych w przypadku stwierdzenia uchybień w

działalności, określenie terminów oraz sposobów ich usunięcia,

38

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

c. składanie sprawozdań z całokształtu swej działalności na Walnym Zebraniu oraz

stawienie wniosku o udzielenie lub odmowę udzielenia absolutorium ustępującemu Zarządowi,

d. składanie zastrzeżeń w stosunku do projektowych uchwał, postanowień i

przedsięwzięć Zarządu, jeżeli Komisja dojdzie do wniosku, że spowodują one lub mogą spowodować

nieprawidłowości w działaniu nazwa LOT,

e. występowanie z żądaniem zwołania Nadzwyczajnego Walnego Zebrania

Członków względnie z wnioskiem o zwołanie posiedzenia Zarządu w przypadku stwierdzenia niezgodnych z

prawem lub statusem bądź istotnymi interesami działań Zarządu,

f. dokonywanie wyboru podmiotu mającego zbadać sprawozdanie finansowe

nazwa LOT zgodnie z przepisami o rachunkowości.

6. Przewodniczący lub upoważniony przez niego członek Komisji może brać w

posiedzeniach Zarządu.

Art. 30

1. Członek Komisji Rewizyjnej może być zawieszony w czynnościach lub odwołany z jej składu,

jeżeli nie wykonuje przyjętych obowiązków, działa niezgodnie ze statusem, bądź w inny sposób zawiódł

zaufanie członków nazwa LOT.

2. Uchwałę o zawieszeniu w czynnościach lub odwołaniu członka Komisji Rewizyjnej podejmuje

Komisja Rewizyjna większością 2/3 głosów przy obecności co najmniej połowy uprawnionych do głosowania.

3. Odwołany lub zawieszony członek Komisji Rewizyjnej ma prawo odwołać się do Walnego

Zgromadzenia w terminie 30 dni od podjęcia uchwały o odwołaniu lub zawieszeniu.

Rozdział 5 Zasady wyborcze

Art. 31

Uchwały władz nazwa LOT zapadają zwykłą większością głosów przy obecności 1/2 liczby członków, z

wyjątkami zastrzeżonymi niniejszym statusem. W przypadku równej liczby głosów, decyduje głos Prezesa.

Art. 32

Wybory władz nazwa LOT odbywają się w głosowaniu tajnym, przy nieograniczonej liczbie kandydatów.

Wybrany jest ten członek, który uzyska największą liczba – za.

Rozdział 6 Majątek nazwa LOT

Art. 33

1. Majątek nazwa LOT powstaje ze składek członkowskich, darowizn, zapisów, subwencji i dotacji,

dochodów z własnej działalności oraz ofiarności publicznej.

2. Majątek nazwa LOT stanowią nieruchomości, ruchomości i fundusze.

3. Majątkiem nazwa LOT zarządza Zarząd.

Art. 34

Na fundusze składają się:

1. wpłaty ze składek członkowskich,

2. wpłaty z działalności statutowej nazwa LOT,

3. darowizny i zapisy przyjęte przez Zarząd pod warunkiem, że nie naruszają niezależności samorządności

nazwa LOT,

4. wpłaty z działalności prowadzonej przez Stowarzyszenie.

39

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Art. 35

Zasady gospodarki finansowej nazwa LOT określa Zarząd.

Rozdział 7 Postanowienia końcowe

Art. 36

1. Uchwała o likwidacji nazwa LOT może zostać podjęta przez Walne Zebranie lub w innych przypadkach

przewidzianych w przepisach prawa.

2. Uchwała o rozwiązaniu nazwa LOT określa tryb likwidacji oraz cel, na jaki zostanie przeznaczony

majątek nazwa LOT.

Art. 37

W stosunku do pracowników etatowych nazwa LOT kierowaniem zakładu pracy w rozumieniu przepisów

ustawy Kodeks Pracy jest Prezes Zarządu nazwa LOT.

Art. 38

Z chwilą zarejestrowania nazwa LOT wszyscy jego członkowie założyciele stają się członkami

zwyczajnymi nazwa LOT.

Art. 39

Likwidatorem LOT jest członek jego Zarządu, wyznaczony przez Walne Zebranie w uchwale likwidacyjnej

lub inna osoba wyznaczona przez Sąd.

Art. 40

Koszty likwidacji, a w szczególności wynagrodzenia likwidatora pokrywa się z majątku LOT.

Art. 41

Rozwiązanie organizacji następuje z chwilą wykreślenia jej z rejestru Sądu

40

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

DEKLARACJA CZŁONKOWSKA

......................................................................................................................................................(imię i nazwisko – nazwa podmiotu )

....................................................................................................................................................... (adres/adres do korespondencji)

....................................................................................................................................................... (telefon/fax do kontaktów) (adres e-mail) (strona www)

Niniejszym deklaruję przystąpienie do stowarzyszenia Lokalna Organizacja

Turystyczna .............................................. z siedzibą w …….................…...........….. w

charakterze członka założyciela/zwyczajnego/honorowego/wspierającego* i zobowiązuję się

do wypełniania obowiązków wynikających ze statutu nazwa LOT, w tym wniesienia składki

w wysokości ……. zł (słownie: ...................................................................................) za

2007/2008/2009*r.

** Jednocześnie wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych w

niniejszej deklaracji dla potrzeb stowarzyszenia Lokalnej Organizacji

Turystycznej ............................................... z siedzibą w ………........…..........…… zgodnie z

Ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. Nr 133 poz. 883).

------------------------------ * niepotrzebne skreślić** nie dotyczy osób prawnych

......................................................... ........................................................ (data wypełnienia zgłoszenia) (podpis kandydata/reprezentanta)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Uchwałą Zarządu nazwa LOT nr ............... z dnia ........................... przyjęto na członka

założyciela/zwyczajnego/honorowego/wspierającego* Lokalnej Organizacji

Turystycznej ............................ z siedzibą w ….....………. z dniem ..........................

GRATULACJE !

............................................................. (podpis Prezesa Zarządu Nazwa LOT)

41

Analiza inwestycyjno – prawna dotycząca możliwości powołania Lokalnej Organizacji Turystycznej

Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi LOT N.A.R.E.W.

Załącznik

Załącznikiem do niniejszego opracowania jest płyta CD nagranym opracowaniem w

formacie MICROSOFT WORD 2003.

42