CENTRALNY OŚRODEK SPORTU

Sławomir Słowiński

ANALIZA I OCENA PLANU SZKOLENIA SPORTOWEGO

TENISISTEK STOŁOWYCH MKSTS POLKOWICE

W DWULETNIM CYKLU /2000-2001/

NA PRZYKŁADZIE ZAWODNICZKI X

PRACA DYPLOMOWA

NA I KLASĘ TRENERSKĄ

Warszawa 2002

Spis treści

1. Wprowadzenie 3

2. Charakterystyka tenisa stołowego 4

2.1. Wymagania techniczno- taktyczne 6

2.2. Wymagania psychomotoryczne 7

2.3. Wymagania mentalne 10

2.4. Modelowe warunki mistrzostwa sportowego tenisistek stołowych 13

3. Cel i zadania pracy oraz materiał badawczy 15

4. Charakterystyka zawodniczki 16

5. Indywidualny program szkolenia sportowego oraz planowane

obciążenia treningowe i startowe zawodniczki w roku 2001 29

6. Analiza i ocena postępu sportowego zawodniczki X

w roku 2001 34

7. Dyskusja i podsumowanie 37

8. Wnioski dla praktyki szkolenia młodych tenisistek stołowych 39

9. Piśmiennictwo 42

1. WPROWADZENIE

Intensywny rozwój sportu oraz szerokie ogólne uznanie i aprobata

najlepszych sportowców osiągających wspaniałe sukcesy sportowe, zmieniły

ich dotychczasową rywalizację. Konsekwencją tego są zmiany w działalności

praktycznej i sferze poznawczej zmierzające do przekraczania kolejnych barier

ludzkiej możliwości.

Merytoryczna wiedza oraz znajomość praktycznego warsztatu trenera stała się

natomiast podstawowym narzędziem w podejmowaniu precyzyjnych decyzji

warunkujących wysoki poziom wyników sportowych.

Wynik sportowy jest zatem podstawowym celem sportu klasyfikowanego oraz

stanowi rezultat działań zawodnika lub zespołu realizowanych w świetle

obowiązujących przepisów w danej dyscyplinie czy konkurencji sportowej.

Naglak (1991) uważa że, sport klasyfikowany to działalność człowieka

ukierunkowana na kształtowanie jego osobowości oraz odpowiedniej dla płci,

wieku i dyscypliny sportu doskonałości psychicznej, fizycznej i motorycznej

umożliwiającej osiągnięcie sukcesów sportowych. „Sukces osiągany w sporcie

klasyfikowanym jest efektem długotrwałego treningu wywołującego

w organiźmie sportowca zmiany adaptacyjne zezwalające na wykonanie coraz

to większych wysiłków” (Naglak, 1987).

Osiąganie celów perspektywicznych w sporcie klasyfikowanym wymaga

zatem wieloletniego szkolenia, które nie powinno być ukierunkowane na

doraźne efekty i wczesną specjalizację.

Etap treningu ukierunkowanego jest częścią procesu szkolenia, toteż jego

przebieg powinien mieć charakter rozwojowy o progresywnie narastającej

wielkości obciążeń i specjalizacji oraz być podbudową do późniejszych

maksymalnych osiągnięć sportowych.

Celem pracy jest porównanie efektów cyklu treningowego zawodniczki

II-ligowego zespołu żeńskiego Międzyszkolnego Klubu Sportowego Tenisa

Stołowego Polkowice w okresie 2000-2001 z planowanymi założeniami oraz

dokonanie odpowiednich korekt i zmian nadających szkoleniu właściwy

kierunek działania.

2. CHARAKTERYSTYKA TENISA STOŁOWEGO

Tenis stołowy jako gra powstał z przeniesienia tenisa ziemnego

o zmniejszonych rozmiarach do salowych pomieszczeń – na stół.

Pierwotna nazwa „ ping-pong” pochodziła od dźwięku uderzeń piłeczki

padającej na stół (początkowo o blacie marmurowym).

Pierwsze prawidło gry wydano w Londynie 1884 roku wzorując się na starej

grze japońskiej „gossima”.

Początkowo tenis stołowy uprawiany był na stołach o różnych rozmiarach,

piłeczki używane do gry były wykonane z gumy lub korka.

Stosowano wówczas rakietki drewniane pokryte pergaminem i korkiem.

Oficjalną grą sportową tenis stołowy stał się w momencie wprowadzenia

celuloidowej piłeczki przez J. Gibba w roku 1889.

Po pierwszej wojnie światowej nastąpił dynamiczny rozwój gry, powołano do

życia Międzynarodową Federację Tenisa Stołowego (ITTF).

Na terenie Polski tenis stołowy uprawiany był w klubach od początku lat

dwudziestych, w roku 1932 odbyły się I Mistrzostwa Polski.

Aktualnie w Polsce i na świecie dyscyplina ta intensywnie się rozwija zarówno

w płaszczyźnie sportu wyczynowego jak i masowego, głównie ze względu na

jej walory sportowe, dostępność oraz relatywnie niskie koszty utrzymania

sekcji, stowarzyszeń i klubów sportowych.

Tenis stołowy jest grą sportową polegającą na odbijaniu przez dwóch lub

czterech zawodników piłeczki ponad siatką (wysokość 15,25 cm) na przeciwną

stronę specjalnie przygotowanego stołu (o wymiarach 152,5 x 274 i wysokości

76 cm).

Celem gry, która toczy się pośrednio bez fizycznego kontaktu z przeciwnikiem,

jest doprowadzenie do błędu zawodnika po drugiej stronie stołu i zdobycie

punktu. Podczas walki gracze wykonują czynności arytmiczne, acykliczne

i asymetryczne w warunkach ciągłej reakcji organizmu na zmieniające się

bodźce zewnętrzne, którymi są lot piłeczki, ustawienie i ruchy przeciwnika.

Głównymi czynnościami zawodników są uderzenia rakietką w celuloidową

piłkę nadającą jej określony kierunek, prędkość i rotację.

Warto zaznaczyć w tym miejscu, że od sezonu 1999/2000 średnicę piłeczki

zwiększono i wynosi ona dokładnie 40 mm (dawniej 38 mm).

Zwycięzcą meczu w myśl nowych przepisów gry wprowadzonych przez ITTF

od sezonu 2001/2002, zostaje ten kto wygra trzy lub cztery sety zdobywając

w secie 11 punktów (dawniej 21 punktów).

Modyfikacja przepisów gry dotyczy, także wykonywanych podań przez

zawodników.

Aktualnie gracze wykonują 2 podania naprzemienne w trakcie trwania seta

(dawniej 5 podań), a od sezonu 2002/2003 znacznie uproszczono sposób

serwowania nakładając na zawodnika obowiązek czytelnego jego wykonania,

bez możliwości zasłaniania go w momencie wykonania jakąkolwiek częścią

ciała.

Wprowadzone zmiany mają na celu zwiększenie widowiskowości zawodów

poprzez „zmuszanie’’ zawodników do podjęcia walki od początkowych do

końcowych momentów gry.

Brak przestojów w grze, większa czytelność oraz skrócenie czasu trwania seta

spowoduje zapewne uatrakcyjnianie gry i w efekcie zakładany wzrost

zainteresowania tą dyscypliną sportu.

2.1. WYMAGANIA TECHNICZNO-TAKTYCZNE

Umiejętności techniczno-taktyczne sportowca są nierozerwalnie związane

z wykonywaniem poszczególnych działań w warunkach gry właściwej.

Wymagania stawiane w tenisie stołowym to przede wszystkim odpowiedni

poziom nawyków czuciowo-ruchowych w zakresie właściwej postawy,

adekwatnej do stylu gry pracy nóg, uderzeń technicznych i całego ciała.

Tenisista stołowy powinien posiadać zdolności wykorzystywania umysłu

podczas gry; świadomie kierować swoimi działaniami, przystosowywać do

zmian, antycypować zamiary przeciwnika oraz skrywać własne.

Przejawami tego typu zachowań są: myślenie operacyjne i taktyczne,

całościowe podejmowanie decyzji, umiejętność radzenia sobie

z przeciwnikami o różnych sposobach walki, dominanty taktycznej oraz

stosowania indywidualnego stylu gry.

Do najważniejszych wymagań w zakresie umiejętności techniczno-

taktycznych zawodnika stosowanych w praktyce należą:

serwis - prawidłowa, wszechstronna technika i taktyka oparta na umiejętności

jego wykonania z zaplanowaną rotacją, szybkością i lokalizacją,

odbiór serwisu - opanowana, prawidłowa (tzw. czytanie rotacji), różnorodna

(pasywna i agresywna) technika i taktyka odbioru,

przebicie - wszechstronna technika i taktyka umiejętności wykonania go

w defensywie, ze zmienną rotacją i rytmie,

atak, blok - prawidłowa, wszechstronna technika i taktyka ukierunkowana

na regularność, siłę, szybkość i rotację wykonania,

styl gry - optymalny, skuteczny, indywidualny system gry oparty na silnych

stronach techniki, odpowiadający właściwościom psychicznym zawodnika.

Zatem precyzja, regularność, pewność wykonania uderzeń technicznych

zgodnie z założonym planem taktycznym, właściwa ich lokalizacja,

odpowiednie zmiany rytmu, tempa i rotacji, wybór charakteru gry oraz

przemyślane wykorzystywanie przerw w grze (czasu dla zawodnika) stanowią

zespół najistotniejszych czynników optymalizacji działań techniczno-

taktycznych współczesnego tenisisty stołowego.

2.2. WYMAGANIA PSYCHOMOTORYCZNE

Psychomotoryka stanowi termin określający całość zjawisk i procesów

zachodzących podczas wykonywania przez człowieka czynności ruchowych,

w których istotną rolę odgrywają podstawowe cechy ruchów.

Tenis stołowy należy do sportów wielonawykowych o zmiennej formie ruchów

podporządkowanych taktyce gry.

Wymagania stawiane tenisistom stołowym w zakresie psychomotoryki

dotyczą głównie poziomu przygotowania sprawnościowego oraz efektywnego

ich wykorzystania w walce właściwej.

Zatem podstawą działań w tym zakresie jest dobry stan zdrowia, ogólnej

wydolności wysiłkowej oraz poziom zdolności koordynacyjnych zawodnika.

W przygotowaniu sprawnościowym tenisisty stołowego występuje

równomierne rozłożenie komponentów motoryczności lecz z wyraźną

dominacją szybkości.

Według klasyfikacji dyscyplin ze względu na wymogi szybkościowe tenis

stołowy zaliczamy do sportów o maksymalnych przejawach wszystkich lub

większości składowych szybkości w zmiennych złożonych sytuacjach

(Matwiejew, 1977).

Udział procesów energetycznych podczas walki właściwej w tenisie stołowym

określa Kozłowski (1976) następująco:

- procesy beztlenowe niekwasomlekowe 70%

- procesy beztlenowe kwasomlekowe 20%

- procesy tlenowe 10%

.

Poziom przygotowania sprawnościowego odgrywa podstawową rolę w zespole

czynników decydujących o wysokich rezultatach sportowych (Raczek, 1991).

Zatem przygotowanie sprawnościowe w znacznej mierze warunkuje

skuteczność nauczania i doskonalenia techniki, wywiera określony wpływ na

efektywność działań taktycznych, rzutuje na aktualne dyspozycje psychiczne

zawodnika (Raczek, 1991).

Kształtowanie elementów sprawności fizycznej w treningu tenisisty stołowego

odbywa się poprzez doskonalenie sprawności wszechstronnej, ukierunkowanej

i specjalnej.

Sprawność wszechstronną tłumaczy się jako efekt sprawności rozwojowych,

zdolności motorycznych, a także wszechstronnego, zamierzonego

i niezamierzonego oddziaływania treningu doskonalącego wszystkie funkcje

organizmu (Sozański, 1975).

W przygotowaniu ogólnym zawodnika stosowane środki treningowe nie są

specyficzne dla danej formy walki sportowej (Naglak, 1984).

Przekształcenie sprawności ogólnej w ukierunkowaną następuje poprzez

właściwy dobór środków treningowych, a w tym przypadku wiążących się

w sposób bezpośredni z czynnościami wykonywanymi w czasie walki

sportowej (Naglak, 1984).

Przygotowanie specjalne zawodnika realizowane jest wyłącznie przez formę

walk przygotowawczych (umowna, dowolna, selekcyjna) stwierdza Naglak

(1984).

Sprawność specjalna jest natomiast wyrazem adaptacji organizmu do

specyficznych wymogów ruchowych i funkcjonalnych danej dyscypliny sportu

czy konkurencji, a jej kształtowanie to długotrwały i planowo realizowany

program, w wyniku którego następuje przebudowa funkcji organizmu na rzecz

pełnego wykonania danego zadania ruchowego (Sozański, Witczak, 1981).

Zatem odpowiedni poziom sprawności motorycznej i fizycznej w tenisie

stołowym kształtowany jest przy pomocy zdolności kondycyjnych

(opierających się głównie na procesach energetycznych) i zdolności

koordynacyjnych (zdeterminowanych przede wszystkim przez procesy

informacyjne).

Według Naglaka (1987) sukces w tenisie stołowym ma charakter indywidualny

i uzależniony jest od wielu składowych:

- prawidłowego przewidywania zamiarów przeciwnika w celu opanowania

za pomocą czynników technicznych i fizycznych, ciągle zmieniających się

sytuacji,

- wysoki poziom zmienności dysponowania ruchami (ruchy, dokładne,

pewne),

- antycypowania umysłowości przeciwnika (myślowe i ruchowe

wyprzedzanie poczynań przeciwnika).

Podsumowaniem powyższego są wymagania stawiane zawodnikom

dotyczące głównych rodzajów odpowiedzi ruchowych, które w znacznym

stopniu decydują o końcowym sukcesie w walce właściwej;

- właściwa odpowiedź na spodziewane zagranie przeciwnika

np. na top-spin odpowiadamy blokiem (reakcja prosta),

- odpowiedź różnym działaniem na nieprzewidziane działanie

przeciwnika np. uderzenie w miejsce właściwe

(reakcja złożona z wyborem),

- określenie w toku walki rzeczywistego zamiaru przeciwnika np.

odróżnianie rotacji piłki uderzonej przez przeciwnika

( reakcja złożona różnicowa),

- przewidywanie ukrytych zamiarów przeciwnika – antycypacja

(reakcja przewidywania),

- podejmowanie właściwych decyzji na podstawie nieuświadomionych

procesów myślowych – „ intuicyjnych” wykształconych pod wpływem

doświadczenia podobnych sytuacji taktycznych np. styl gry zawodnika

na tzw. okładziny zakłócające tor lotu piłki (reakcja intuicyjna).

2.3. WYMAGANIA MENTALNE

Kluczem do osiągnięcia sukcesu i perfekcji w działalności obciążonej wysokim

stopniem ryzyka, wysiłku czy stresu, jest – obok zdolności – przemyślany,

konsekwentny, zdeterminowany i wysoce świadomy trening oraz możliwość

sprawdzania się w sytuacjach, które potwierdzają własne możliwości i potęgują

pozytywne doświadczenia (Kłodecka-Różalska, 1996).

Zatem oprócz przygotowania techniczno-taktycznego, psychomotorycznego,

wymagania mentalne stawiane zawodnikom w określonej dyscyplinie sportu

stanowią bardzo ważny element ich końcowego sukcesu.

Williams i Krane (1993) wyodrębnili właściwości cech psychicznych, których

optymalny poziom wpływa także na wynik w tenisie stołowym:

- samoregulacja pobudzenia ( utrzymanie pełnej energii przy

jednoczesnym zrelaksowaniu oraz braku lęku),

- podwyższony stan pewności,

- wysoka koncentracja (skupienie na elementach istotnych),

- poczucie kontroli bez wymuszania jej,

- pozytywne nastawienie do sportu (poprzez wyobrażenia i myśli),

- determinacja i zaangażowanie.

Samoregulacja pobudzenia w tenisie stołowym polega na utrzymaniu przez

zawodnika właściwego poziomu aktywacji przed i w czasie startu, a także na

umiejętnościach radzenia sobie ze stresem oraz lękiem w sytuacjach trudnych

np. przewaga punktowa i walka z silniejszym przeciwnikiem.

Właściwemu pobudzeniu zawodnika musi towarzyszyć podwyższony

i optymalny stan pewności, który jest nieodzowny podczas wykonywania

zadania, realnie wybranego na podstawie oceny swojego poziomu sportowego

oraz stanu przygotowania.

Przykładem tego rodzaju sytuacji jest właściwe rozgrywanie przez zawodnika

decydujących momentów gry np. końcówki setów.

Budowanie i utrzymywanie optymalnego poziomu pewności siebie wymaga od

zawodnika konieczności stosowania określonych technik opartych na

pozytywnym wzmocnieniu jego osobowości np. kreowanie pozytywnych

doświadczeń i wizualizacji, stosowanie podczas startów tzw. słów-kluczy,

a także dialogu wewnętrznego.

Właściwa koncentracja w tenisie stołowym to przede wszystkim zdolność

skupienia uwagi zawodnika od początkowych do końcowych momentów

startowych na istotnych elementach gry np. obserwacja, analiza przeciwnika

i dyscyplina taktyczna.

Natomiast poczucie kontroli u tenisisty stołowego wiąże się w znacznym

stopniu z prawidłową oceną poziomu umiejętności swoich i przeciwnika.

Przejawem prawidłowego zachowania tego typu jest umiejętność doboru przez

zawodnika odpowiedniej taktyki oraz stosowanie skutecznej techniki podczas

gry właściwej.

Pozytywne nastawienie zawodnika zarówno do działań w sferze sportu jak i też

w życiu codziennym jest kolejnym nieodzownym elementem warunkującym

właściwą realizację zadań szkoleniowych i sukcesów sportowych.

Wiara zawodnika w końcowy sukces lub jej brak zwłaszcza

w sytuacjach gry z „silniejszym przeciwnikiem”, przewagi punktowej

i ważnych końcówek meczu jest głównym elementem przeważającym szalę

zwycięstwa . Zawodnik myślący wyłącznie o sukcesie uruchamia w wysokim

procencie swój potencjał umiejętności, procesy i mechanizmy optymalnie

sprzyjające uzyskanie korzystnego rezultatu.

Obserwacja praktyczna dowodzi, że bez pozytywnego nastawienia oraz wiary

w końcowy sukces zawodnicy nawet bardzo dobrze przygotowani pod

wieloma względami, nie potrafią osiągnąć planowanych wyników.

Bardzo ważnymi cechami będącymi niejako wymaganiem wyjściowym

u zawodnika wyczynowo uprawiającego sport są determinacja

i zaangażowanie.

Praktyka i doświadczenia trenerskie wskazują, że zawodnicy charakteryzujący

się niskim poziomem wymaganych cech psychicznych w swojej dyscyplinie

sportu nie mogą myśleć o jakichkolwiek sukcesach na wysokim szczeblu.

Prawidłowe opanowanie elementów mistrzostwa sportowego w tenisie

stołowym podczas wieloletniego procesu szkoleniowego, a także skuteczna

realizacja planowanych zadań na zawodach, oprócz funkcji kierowniczej

trenera zależy głównie od stopnia determinacji i zaangażowania samego

zawodnika.

W odniesieniu do działania praktycznego Królak (1998) określa przygotowanie

mentalne jako „zdolność aktywnego przełamania przewagi przeciwnika,

wygrywania ważnych, nierzadko decydujących punktów w sytuacjach

zagrożenia, podejmowana z własnej inicjatywy dzięki śmiałości, odwadze

i pewności w wyborze takiego rozwiązania taktycznego, które daje

wyrównanie i prowadzi do ostatecznego zwycięstwa w meczu”.

2.4. MODELOWE WARUNKI MISTRZOSTWA

SPORTOWEGO TENISISTEK STOŁOWYCH

Właściwe szkolenia sportowca według praktyków i teoretyków sportu powinno

być planowane w oparciu o funkcjonujący w danej dyscyplinie model

mistrzostwa sportowego.

Do najważniejszych elementów charakteryzujących model mistrza określanych

przez teoretyków i praktyków sportu należą:

- wiek

- stan zdrowia

- staż treningowy

- budowa somatyczna

- ukierunkowane przygotowanie sprawnościowe

- przygotowanie techniczne

- przygotowanie taktyczne

- przygotowanie mentalne

Zatem na podstawie analizy czołówki zawodniczek w kraju i na świecie

opinia trenerów oraz teoretyków dyscypliny wskazuje wyznaczniki określające

modelowe warunki mistrzostwa sportowego tenisistek stołowych.

Wiek, w którym tenisistki osiągają największe sukcesy to 21 – 23 lata.

Dobry stan zdrowia, brak defektów budowy ciała, słuchu, wzroku oraz

narządów wewnętrznych.

Staż treningowy 10–14 lat. Budowa somatyczna: wysokość ciała 160–170 cm,

masa ciała 50–60 kg.

W związku ze sposobem gry tenisistek – w I strefie (blisko stołu)

i stosowaniem techniki opartej na wykonywaniu szybkich uderzeń atakująco –

blokujących (top-spin, kontra), w przygotowaniu sprawnościowym

ukierunkowanym zdecydowanie dominuje szybkość, pozostałe natomiast

komponenty motoryczności rozkładają się dość równomiernie lecz ich rozwój

jest zależny od indywidualnego systemu gry zawodniczki.

Przygotowanie techniczne zawodniczki to przede wszystkim umiejętność

efektywnego wykonania uderzeń technicznych w walce, dotyczących głównie

ataku, kontrataku, bloku, różnorodności serwisu i jego odbioru .

W przygotowaniu taktycznym gra ofensywna jest stylem aktualnie

dominującym, przy czym wykorzystanie przez gracza umiejętności

prowadzenia walki innymi metodami stanowi istotną cechę mającą wpływ na

końcowy sukces.

Zatem jak stwierdza Królak (1998)„zasób umiejętności techniczno-

taktycznych, oceniany możliwością plastycznego ich zastosowania

w sytuacjach zagrożenia, zmęczenia fizycznego oraz znużenia psychicznego,

a co najważniejsze - efektywność ich wykorzystania w zmiennych warunkach

spotkań mistrzowskich, stanowi podstawowy i decydujący czynnik w modelu

mistrzostwa sportowego”.

Przygotowanie mentalne to przede wszystkim wysoki poziom umiejętności

świadomego wprowadzania się w stan optymalnej gotowości startowej

i zdolności samokontroli w sytuacjach trudnych na treningach i zawodach.

Najwłaściwszym typem temperamentu zarówno w żeńskim jak

i męskim tenisie stołowym jest typ sangwiniczny, wykazujący wysokie

zdolności adaptacyjne pożądane w przystosowaniu się do szybko

zmieniających się warunków działania charakterystycznych dla tenisa

stołowego.

Zatem mistrzostwo to wysoki stopień rozumienia gry, wiedzy o treningu

i dyscyplinie, przyczynach zwycięstwa i porażki, a także samodzielność,

autonomia - dysponowanie wiedzą, nawykami, umiejętnościami i postawami

związanymi z samodzielnym kierowaniem swoją karierą sportową.

Wysoki poziom powyższych składowych sukcesu ma zatem olbrzymi wpływ

na wynik we współczesnym tenisie stołowym preferującym grę szybką,

ofensywną, często z przeciwnikami o zmiennym stylu walki, a także

stosującymi nietypowe okładziny.

Podsumowując należy stwierdzić, że wynik w tenisie stołowym nierozerwalnie

wiąże się ze sprawnością fizyczną, która w ogromnym stopniu determinuje

poziom najbardziej istotnych składowych sukcesu w tej dyscyplinie

sportu – taktyki i psychiki zawodnika.

Podstawowym zaś narzędziem zawodnika w osiąganiu celów sportowych jest

jego wysoki poziom odpowiednich cech charakteru, woli, motywacji do pracy

i właściwa postawa społeczno-moralna.

3. CEL I ZADANIA PRACY ORAZ MATERIAŁ

BADAWCZY

W przedstawionej pracy wykorzystano materiał wynikowy uzyskany

w procesie szkolenia II-ligowego zespołu żeńskiego Międzyszkolnego Klubu

Sportowego Tenisa Stołowego Polkowice.

Grupa juniorek: XXXX

aktualnie realizuje zadania szkoleniowe na etapie ukierunkowanym.

Celem pracy jest ocena dotychczasowych działań i efektów w zakresie

szkolenia wybranej zawodniczki MKSTS Polkowice, skonstruowanie

odpowiednich wniosków oraz podjęcie w oparciu o ich analizę właściwych

kierunków działania.

Sposobem realizacji celu pracy jest analiza dwuletniego cyklu szkolenia

2000-2001 zawodniczki MKSTS Polkowice – X.

Przy opisie charakterystyki zawodniczki dokonano porównania poziomu

wybranych elementów mistrzostwa sportowego dwóch ostatnich sezonów

mając na uwadze późniejsze wprowadzanie korekt w procesie dalszego

szkolenia.

Ocena i charakterystyka określonych elementów mistrzostwa sportowego

zawodniczki została przeprowadzona pomiędzy rocznymi cyklami szkolenia –

dwuetapowo tj. w miesiącu czerwcu 2000 i 2001 roku, a także w czasie trwania

sezonów startowych.

Z uwagi na ograniczone możliwości techniczno-finansowe klubu gromadzenie

potrzebnych danych odbywało się przy pomocy podstawowych prób

czynnościowych, testów sprawnościowych, analizy wizualnej gry, analizy

zapisu video, dzienniczka zawodniczki i dokumentacji trenerskiej.

Zakres oceny dotyczył przede wszystkim stanu zdrowia, przygotowania

sprawnościowego, technicznego, taktycznego, mentalnego oraz obciążeń

treningowych.

Interpretacja przedstawionego materiału dokonana została według norm

klasyfikacjnych obowiązujących w przeprowadzonych próbach i testach oraz

przy pomocy subiektywnej metody trenerskiej określającej poziom badanego

elementu w skali punktowej od O do 5.

4. CHARAKTERYSTYKA ZAWODNICZKI

X-ur. XXXX r.

staż treningowy- 4 lata (MKSTS Polkowice)

kategoria wiekowa- kadetka

styl gry – ofensywny

członek kadry Dolnego Śląska

trener – Sławomir Słowiński

Zawodniczka odznaczająca się olbrzymim potencjałem cech wolicjonalnych;

zdyscyplinowana, zaangażowana i zdeterminowana podczas realizacji

powierzonych zadań na treningach oraz zawodach sportowych.

Posiada osobowość o typie sangwinicznym - pożądanym w tenisie stołowym

lecz nie należy do zawodników utalentowanych w tej dyscyplinie sportu.

Ceni wysoko pozytywne wartości społeczno-moralne, zaś podstawą jej działań

sportowych jest wyłącznie motywacja wewnętrzna.

Sumiennie wypełnia obowiązki w życiu pozasportowym (szkoła, dom).

Bardzo dobrze pracuje zarówno indywidualnie jak i w grupie, koleżeńska, nie

sprawia problemów wychowawczych, stawia sobie konkretne cele sportowe.

Stan zdrowia

Punktem wyjścia do uczestnictwa w sporcie wyczynowym, a zarazem

czynnikiem decydującym o poziomie sportowym jest stan zdrowia zawodnika.

Kontrola medyczna powinna stanowić integralną część oceny stanu zdrowia

zawodnika i procesu treningowego, a także uwzględniać profilaktykę

i regenerację organizmu po drobnych urazach lub chorobach.

System kontroli i opieki lekarskiej w MKSTS Polkowice oparty jest na

badaniach kwartalnych i interwencyjnych w zakresie ogólnym oraz wad

postawy przez lekarza pediatrę.

Ocenę stanu zdrowia zawodniczki przeprowadzono przed okresem

przygotowawczym i w trakcie okresu startowego.

Kryterium oceny stanu zdrowia zawodniczki stanowią orzeczenia lekarskie

(dokonywane 4- krotnie w ciągu roku), a także poziom dyspozycyjności

zdrowotnej na treningach i zawodach.

Rys.1. Ocena stanu zdrowia

Prezentowany obraz stanu zdrowia zawodniczki bliski oceny bardzo dobrej,

a także znikoma absencja treningowa rokuje utrzymanie wysokiego poziomu

tej cechy w przyszłości, stwarzając realne podstawy do optymalnej realizacji

zadań szkoleniowych.

Cechy somatyczne

Rys.2. Wartości cech somatycznych zawodniczki w roku 2000 - 2001

Masa i wysokość ciała zawodniczki stanowią odzwierciedlenie jej aktualnej

fazy rozwoju biologicznego.

Stwierdzono poprawę wzrostu, spowodowaną rozpoczęciem okresu

dojrzewania.

Aktualna wartość wskaźnika smukłości oraz brak uwarunkowań do

nadmiernego przyrostu wagi ciała rokują utrzymanie tego typu budowy

w przyszłości.

Na podstawie oceny cech somatycznych rodziny (matki, siostry) należy

przypuszczać, że poziom tychże cech w najbliższym czasie nie ulegnie

istotnym zmianom.

Podsumowując należy stwierdzić, że poziom cech badanych zawodniczki

X wykazuje podobieństwo do modelowych wartości obserwowanych

u tenisistek stołowych tej samej kategorii wiekowej prezentujących wysoki

poziom sportowy.

Zatem wnioskując , ocena i prognoza poziomu cech somatycznych

zawodniczki stwarzają możliwość pozytywnych rokowań w tym zakresie oraz

właściwego planowania rozwoju jej kariery sportowej.

Poziom sprawności fizycznej

Sprawność fizyczna mierzona cechami motoryczności stanowi kryterium

planowania określonych obciążeń treningowych oceny przygotowania

sportowego oraz analizy skuteczności i prawidłowości wykonania zadań

sportowych.

„Sprawność fizyczna to wyraz stanu narządów i funkcji ustroju, przejawiający

się efektywnym rozwiązywaniem różnorakich zadań ruchowych,

a uwarunkowany stopniem ukształtowania cech motorycznych”

(Sozański,1986).

Poziom sprawności fizycznej zawodniczki został zbadany za pomocą

Międzynarodowego Testu Sprawności Fizycznej - CSPFT w okresie

roztrenowania (czerwiec).

Wyniki prób czynnościowych oraz ich ocenę punktową w skali 1 – 100 pkt

w oparciu o tabele punktacyjne (Pilicz, Przewęda, Trześniowski, 1993)

przedstawiają prezentowane wykresy.

Rys.3. Wyniki i ocena próby biegu na 50 m w roku 2000 i 2001.

Rys.4. Wyniki i ocena próby skoku w dal z miejsca w roku 2000 i 2001.

Rys.5. Wyniki i ocena próby biegu na 800 m w roku 2000 i 2001.

Rys.6. Wyniki i ocena próby dynamometrycznej siły ręki silniejszej w roku

2000 i 2001.

Rys.7. Sumaryczna ocena stanu sprawności fizycznej zawodniczki w roku

2000 i 2001.

Normy klasyfikacyjne (Pilicz, Przewęda, Trześniowski, 1993):

sprawność wysoka 481 i więcej punktów

sprawność średnia 320 – 480 punktów

sprawność niska 319 i mniej punktów

Rezultaty przeprowadzonych prób szybkości biegowej oraz siły są

zadawalające i znajdują się na poziomie średnim.

Zaobserwowany niewielki spadek poziomu gibkości badanej jest

przypuszczalnie efektem nieprawidłowego wykonywania ćwiczeń

gibkościowych lub zbyt małego obciążenia tego rodzaju środkami

treningowymi.

Zdecydowanie wyższe wyniki w próbach wytrzymałości i zwinnościowo-

szybkościowej są niewątpliwie następstwem specyfiki szkolenia i jednocześnie

tworzą prawidłowa bazę do rozwoju pozostałych cech motorycznych

zawodniczki w następnym etapie szkolenia.

Podsumowując wyniki prób motorycznych należy stwierdzić, że poziom

sprawności fizycznej badanej według norm stanowi wartość średnią, zaś jego

wzrost w stosunku do roku poprzedniego jest wynikiem systematycznego

oddziaływania treningowego.

Poziom przygotowania technicznego

Technika sportowa jest sposobem wykonania zadania ruchowego określonego

przepisami obowiązującymi w danej dyscyplinie sportu, uwzględniającym

cechy somatyczne, motoryczne i psychiczne zawodnika.

Dobra technika to sposób umożliwiający efektywne i racjonalne, adekwatne do

stopnia złożoności oraz przy najmniejszym nakładzie energii, wykonanie

zadania ruchowego.

Przygotowanie techniczne w tenisie stołowym podobnie jak w innych

dyscyplinach sportu jest procesem długotrwałym, opartym na budowaniu

zautomatyzowanych nawyków ruchowych.

Proces ten to przede wszystkim nauczanie i doskonalenie czynności ruchowych

poprzez pokaz, instruktaż i analizę zapisu video w odniesieniu do właściwych

wzorców i standardów techniki mistrzowskiej.

Przedstawiony obraz umiejętności w zakresie podstawowych elementów

techniki zawodniczki jest wynikiem oceny eksperckiej trenera (skala 1-5),

dokonanej na podstawie obserwacji, analizy zapisu video prawidłowości

i skuteczności wykonywania zadań ruchowych podczas treningów i startów

w badanym okresie.

Rys.8. Ocena umiejętności technicznych w roku 2000.

Rys.9. Ocena umiejętności technicznych w roku 2001.

Porównując aktualne umiejętności techniczne zawodniczki z oceną sezonu

poprzedniego stwierdzono wzrost poziomu wykonania wszystkich badanych

elementów techniki.

Zgodnie z założeniami planu szkolenia tj. skuteczności wykorzystania uderzeń

atakujących, najwyraźniejszy postęp zauważa się w opanowaniu elementów

gry ofensywnej: obustronnego ataku top-spinowego, kontrataku bekhendem

i forhendem oraz niezmiernie ważnego serwisu o zmiennej rotacji.

W mniejszym stopniu odnotowano poprawę uderzeń blokujących, natomiast

skuteczność techniki przebicia nie uległa zmianie.

Biorąc pod uwagę założenia oraz doskonalenie „silnych” stron gry , rozwój

umiejętności technicznych zawodniczki przebiega prawidłowo.

Poziom przygotowania taktycznego

Taktyka w sporcie to celowe, racjonalne, ekonomiczne i planowe

postępowanie mające doprowadzić do wcześniej zaplanowanego celu

Głównymi elementami postępowania taktycznego w tenisie stołowym są:

świadome kierowanie grą (celowa realizacja założeń taktycznych) oraz

adaptacja do wszelkich zmian podczas gry właściwej (np. nietypowe

okładziny, styl gry, antycypacja zamierzeń przeciwnika).

Poziom głównych elementów przygotowania taktycznego zawodniczki został

również określony na podstawie oceny eksperckiej trenera

(skala 1-5), dokonanej przy pomocy, obserwacji, analizy zapisu video, notatek

w dzienniczku zawodnika startów ligowych i turniejów klasyfikacyjnych oraz

aktualnego jej stanu wiedzy.

Rys.10. Ocena wybranych elementów przygotowania taktycznego w roku 2000

Rys.11. Ocena wybranych elementów przygotowania taktycznego w roku 2001

Poziom elementów taktyki oraz porównanie ze stanem w minionym sezonie

wykazuje nieznaczną ich poprawę.

Dość niska ocena świadomości w kierowaniu grą jest efektem nadmiernego

pobudzenia emocjonalnego zawodniczki, która w trudnych sytuacjach

startowych nie w pełni realizuje założenia taktyczne.

Powyżej poziomu średniego należy ocenić stan adaptacji zawodniczki do

zmian zachodzących podczas gry właściwej.

Stwierdzony postęp w realizacji zadań taktycznych, właściwe podejście do

problemu, a także młody wiek zawodniczki rokują dalszy rozwój w tym

zakresie, jednakże przy zdecydowanym zwiększeniu środków

oddziaływujących na wzrost przygotowania taktycznego.

Poziom przygotowania mentalnego

Właściwy poziom przygotowania mentalnego tenisisty stołowego jest jego

podstawowym narzędziem do optymalnego działania pomimo obiektywnie

trudnych sytuacji powstających w trakcie zawodów.

Królak (1998) stwierdza, że końcowy sukces nie zależy od odwagi wynikającej

z nieprzemyślanego ryzyka lecz jest efektem pozytywnych doświadczeń

treningowych i zawodniczych leżących u podstaw śmiałości taktycznej

i ogólnej odwagi w grze, ale odwagi nasyconej przekonaniem

o pewności realizacji zamierzenia taktycznego.

Prezentowana ekspercka ocena trenera w zakresie wybranych elementów

przygotowania mentalnego zawodniczki oparta została na podstawie

obserwacji i wywiadu podczas realizacji zadań głównie na zawodach

sportowych w badanym okresie.

Rys.12. Ocena wybranych elementów przygotowania mentalnego w roku 2000

Rys.13. Ocena wybranych elementów przygotowania mentalnego w roku 2001

Diagnoza przygotowania mentalnego dotyczy głównych elementów mających

zasadnicze znaczenie podczas gry właściwej.

W stosunku do sezonu poprzedniego zaobserwowano poprawę pewności siebie

i odporności psychicznej.

Aktualny poziom obu tych elementów jest tylko dostateczny.

Wyższy poziom badanej cechy stwierdzono natomiast przy ocenie koncentracji

uwagi zawodniczki zarówno podczas startów jak i gier kontrolnych.

Zatem ogólny poziom przygotowania mentalnego można określić jako

zadawalający.

Mając na uwadze przyszły wzrost doświadczenia i rutyny zawodniczki należy

prognozować, że rozwój właściwych cech psychicznych następować będzie

stopniowo wraz z odpowiednią realizacją zadań szkoleniowych

i podnoszeniem poziomu umiejętności techniczno-taktycznych, również przy

założeniu zwiększenia środków treningowych doskonalących ww. cechy.

5. INDYWIDUALNY PROGRAM SZKOLENIA

SPORTOWEGO ORAZ PLANOWANE OBCIĄŻENIA

TRENINGOWE I STARTOWE W ROKU 2001

Realizacja zadań treningowych odbywała się zgodnie z założeniami rocznego

planu szkolenia na rok 2001 dla grupy kadetek i juniorek MKSTS Polkowice.

Zawodniczka X wraz z ww. grupą uczestniczyła w zajęciach treningowych

odbywających się na obiektach sportowych Zespołu Szkół

w Polkowicach.

Ponadto brała udział zawodniczki w tzw. konsultacjach szkoleniowych

i zgrupowaniach kadry dolnośląskiej juniorek.

Program startów w sezonie oparty został głównie na kalendarzu imprez

sportowych DOZTS Wrocław i PZTS Warszawa.

Objętość czasowa treningu w cyklu rocznym wyniosła -640 godzin (strukturę

czasową rocznego cyklu szkolenia przedstawia tabela 1).

W mikrocyklu tygodniowym okresu startowego - 10 godzin (tab. 2), natomiast

okresu przygotowawczego ok. 24 godzin (tab. 3).

Intensywność stosowanych obciążeń podczas zajęć treningowych mieściła się

w tzw. strefie umiarkowanej (tab. 2 i 3).

Cele i zadania poszczególnych okresów szkolenia realizowane były według

struktury operacyjnej, którą przedstawiają wykresy na rys. 14,15 i 16.

Celem głównym zakładanym w realizowanym planie szkolenia był awans

zawodniczki do finałów Mistrzostw Polski Kadetów oraz zajęcie miejsca

w czołowej szesnastce turnieju.

Struktura operacyjna cyklu treningowego

Rys.14. Okres przygotowawczy

Rys.15. Okres startowy

Rys.16. Okres roztrenowania

6. ANALIZA I OCENA POSTĘPU SPORTOWEGO

ZAWODNICZKI X W ROKU 2001

Głównym kryterium skuteczności procesu treningowego jest wielkość

przyrostu wyniku sportowego, który jest zasadniczym całościowym

wskaźnikiem stanu wytrenowania zawodnika.

Udany start z osiągniętym wynikiem zbliżonym do zamierzonego jest

najpewniejszym potwierdzeniem słuszności stosowanych metod treningowych,

rodzaju i wielkości obciążeń oraz doboru środków treningowych.

Ocena dokonywana przez trenera określa głównie stopień realizacji założeń

treningowych w odniesieniu do poziomu, tempa wzrostu i stabilności wyników

sportowych uzyskiwanych na zawodach.

Prowadzenie permanentnej analizy pozwala na trafniejsze formułowanie

prognoz i predyspozycji do mistrzostwa sportowego.

Istnieje zatem konieczność ewidencjonowania wyników sportowych i ich

składowych.

Prezentowane w ujęciu graficznym wyniki sportowe zawodniczki X

w 2001 roku zostały sporządzone na podstawie zestawień, komunikatów,

a także list rankingowych Dolnośląskiego Związku Tenisa Stołowego

we Wrocławiu oraz Polskiego Związku Tenisa Stołowego w Warszawie.

Na poniższych wykresach przedstawiono bilans zdobytych punktów przez

zawodniczkę w rozgrywkach II- ligi kobiet (20 pkt możliwych do zdobycia).

Rys.17.Skuteczność punktowa zawodniczki w II- lidze

Kolejny wykres przedstawia wyniki zawodniczki uzyskane w konkurencji

indywidualnej podczas Ogólnopolskich Turniejów Klasyfikacyjnych (OTK)

i Mistrzostw Polski Kadetów (MPK).

Rys.18. Miejsce w klasyfikacji na turniejach indywidualnych.

Uzupełnieniem przedstawionych na wykresach najważniejszych startów

zawodniczki MKSTS Polkowice są następujące osiągnięcia sportowe:

Indywidualne i Drużynowe Mistrzostwa Dolnego Śląska Kadetów:

II miejsce-indywidualnie, II m.-mikst ( XX Im.-debel

( XX), Im.-drużyna (XX

Półfinał Drużynowych Mistrzostw Polski Kadetów: Im. ( X X)

Mistrzostwa Polski Kadetów: 9m.-drużyna j. w., 9m.-mikst ( X. Xi, 16

w rankingu krajowym)

Do powyższych wyników należy dodać, iż zawodniczka X jako

dolnoślązaczka została w sezonie 2000/2001 sklasyfikowana najwyżej

na krajowej liście rankingowej kadetek- na miejscu 14.

Pozytywnie należy także ocenić bilans zwycięstw zawodniczki z jej

najgroźniejszymi przeciwnikami, w odniesieniu do poprzedniego sezonu.

Natomiast krytycznie trzeba podsumować umiejętność radzenia sobie

z przeciwnikami stosującymi nietypowe okładziny ( antytopspinowe, czopy

długie), gdzie istotnym mankamentem zawodniczki jest wybór właściwego

uderzenia w odpowiedzi na otrzymaną zmienną rotację.

Dokonując oceny postępu jej wyników sportowych stwierdza się wyraźną

progresję osiąganych rezultatów.

Potwierdzeniem realizacji planu jest osiągnięcie zakładanego celu sportowego

przez zawodniczkę w postaci zdobycia 13 lokaty na MPK.

Mając na uwadze poprzednią , choć nieco mniejszą dynamikę rozwoju

sportowego w sezonie poprzednim, dalszą kontrolę tempa realizacji zadań

treningowych należy wnioskować, że wzrost poziomu sportowego zawodniczki

następować będzie również w kolejnych etapach szkolenia.

7. DYSKUSJA I PODSUMOWANIE

W rezultacie analizy rocznego planu szkolenia zawodniczki MKSTS

Polkowice -X otrzymano informacje, które powinny być uwzględnione w

dalszej pracy szkoleniowej.

Punktem wyjścia jest osiągnięcie przez zawodniczkę zakładanego wyniku

sportowego rokującego dalsze dobre rezultaty w kategorii juniorek.

Do „mocnych stron” zawodniczki zaliczyć należy przede wszystkim olbrzymi

potencjał cech wolicjonalnych, a także stan zdrowia i poziom sprawności

fizycznej. Nieco gorzej prezentuje się natomiast obraz przygotowania

technicznego, którego przyczyną może być krótki staż treningowy oraz stopień

zdolności koordynacyjnych zawodniczki.

„Słabe strony” to głównie niski poziom przygotowania taktycznego i najniższy

w przygotowaniu mentalnym.

W celu podniesienia sprawności procesu treningowego należy wprowadzić

usprawnienia i zmiany, które pozwolą na usunięcie stwierdzonych braków

w wyszkoleniu i spowodują utrzymanie właściwego tempa rozwoju

sportowego zawodniczki.

Głównymi zaleceniami w procesie usprawniania szkolenia będzie

indywidualizacja treningu wraz z organizowaniem dodatkowych zajęć ze

sparing-partnerami prezentującymi wyższy poziom sportowy (juniorzy,

seniorki).

Poprawa regularności wykonania elementów techniki poprzez trening „na

wiele piłek”, stosowanie ćwiczeń doskonalących właściwą pracę nóg, gra

z zawodnikami o zmiennym stylu (preferującymi okładziny czopowane

i anty-topspinowe), zwiększenie ilości startów indywidualnych

(udział w turniejach seniorów) to kolejne działania, które powinny zostać

podjęte w celu doskonalenia skuteczności techniczno-taktycznej zawodniczki.

Kształtowanie poziomu wiedzy poprzez formy pogadanek, instruktażu oraz

praktyczne jej zastosowanie w sprawdzianach i startach to główne zadania

doskonalące poziom świadomego kierowania grą.

Istotny problem w szkoleniu zawodniczki stanowi jej aktualny poziom cech

przygotowania mentalnego.

Poprawę poziomu odporności psychicznej i pewności siebie można uzyskać

pod wpływem efektów sumiennej realizacji zadań treningowych, a przede

wszystkim poprzez wdrożenie intensywniejszego treningu wyobrażeniowego

i relaksacyjnego.

Istotną rolę stanowić będzie opanowanie teoretyczne i realizacja praktyczna

procedury przedstartowej i samokontrola zachowania zawodniczki na

zawodach.

Zmiany, których należy dokonać w strukturze operacyjnej cyklu treningowego

dotyczą korekty składowych treningu jak również wielkości obciążeń

treningowych. W okresie przygotowawczym udział środków przygotowania

techniczno-taktycznego w stosunku do poprzedniego roku należy zwiększyć

o 10 %, natomiast w okresie startowym o 20 %.

Poprawa objętości czasowej szkolenia uzależniona jest od dyspozycyjności

zawodniczki (zajęcia szkolne), a także możliwości przeprowadzenia treningu

na hali sportowej, toteż następować będzie poprzez organizowanie

dodatkowych zajęć sportowych w dni wolne od zawodów.

Pomimo trudności organizacyjnych oraz finansowych klubu powyższe

zalecenia i wnioski nadające szkoleniu właściwy kierunek rozwoju powinny

być realizowane przy pomocy dostępnych środków i metod treningowych,

a przede wszystkim przy udziale i zaangażowaniu samego zawodnika oraz jego

trenera.

8. WNIOSKI DLA PRAKTYKI SZKOLENIA MŁODYCH

TENISISTEK STOŁOWYCH

Skuteczność działań w sporcie jest wynikiem wykorzystywania wszelkiego

rodzaju informacji . Natomiast dostęp do nich jest jednym z podstawowych

warunków koniecznych do osiągania sukcesów poprzez system regulacji

procesu treningowego.

Obecnie trener umiejętnie korzystający z dostępu do doświadczeń i badań ma

większe możliwości w kierowaniu procesem treningowym, a tym samym

wpływania na optymalny rozwój zawodnika i jego wyniki.

W procesie kierowania treningiem należy właściwie wykorzystywać

informacje z zewnątrz uwzględniając złożoną osobowość i potrzeby

zawodnika.

Potwierdzeniem jakości kierowania jest przede wszystkim rezultat uzyskany

przez sportowca, który nie zależy wyłącznie od trenera i jest kumulatywnym

efektem procesu treningowego.

Dlatego też całość działań podejmowanych w treningu powinna być

podporządkowana celom, zasadom i prawom wieloletniego procesu szkolenia.

Dotyczy to zwłaszcza sportu dzieci i młodzieży, który jest integralnym

ogniwem sportu wyczynowego.

Praca z młodymi adeptami tenisa stołowego w Polsce odbywa się obecnie

w klubach i stowarzyszeniach sportowych posiadających przeważnie status

amatorski. Istnieje zatem konieczność tworzenia solidnych podstaw na

potrzeby przyszłego wyczynu, wymagająca profesjonalnego podejścia do

działania już od początkowych etapów szkolenia.

Na podstawie materiału zgromadzonego w niniejszej pracy, a także licznych

doświadczeń trenerskich można skonstruować wnioski, które posłużyć mogą

praktyce szkoleniowej młodych tenisistek stołowych.

Bazą do rozwoju elementów mistrzostwa sportowego jest dobry poziom

przygotowania sprawnościowego, który należy doskonalić na etapie

podstawowym poprzez stosowanie najbardziej wszechstronnych środków.

Kształtowanie poszczególnych cech motorycznych następować powinno

równomiernie lecz z wyraźnym akcentem na szybkość.

W nauce i doskonaleniu elementów techniki priorytet stanowi regularność

uderzeń wykonywanych blisko stołu oraz opanowanie serwisu ze zmienną

rotacją jak najmniej czytelnego dla przeciwnika.

Ważnym elementem szkolenia jest właściwy dobór sprzętu dla zawodniczki

(rodzaj deski, typ i grubość okładzin) oraz określenie indywidualnego stylu

gry.

W podnoszeniu poziomu umiejętności techniczno-taktycznych młodych

zawodniczek oprócz standardowego szkolenia, skuteczne jest wprowadzanie

metod aktywizujących tj. treningu „ na wiele piłek” i gry ze sparing-partnerami

prezentującymi wyższy poziom sportowy.

Kształtowanie poziomu przygotowania mentalnego to głównie doskonalenie

wiedzy o dyscyplinie i świadomości kierowania grą, realizowane poprzez

formę cyklicznych pogadanek, nauka i egzekwowanie właściwych zachowań

przed oraz w czasie startów.

Z uwagi na częste występowanie u dziewcząt okresów destabilizacji

emocjonalnej niezmiernie ważną rolę w procesie szkolenia odgrywa tworzenie

pożądanej atmosfery w grupie polegającej na pozytywnie motywującym lecz

konsekwentnym oddziaływaniu wychowawczym trenera, stawianiu

konkretnych realnych celów, i wreszcie jak najdłuższe utrzymanie „fascynacji

dyscypliną” oparte głównie na motywacji wewnętrznej.

Duży wpływ na kształtowanie motywacji wewnętrznej ma stała współpraca

trenera z rodzicami i szkołą, a także eksponowanie osiągnięć sportowych

zawodnika (gabloty, media).

Istotną rzeczą rzutującą na aktualną dyspozycyjność zawodniczek, jest

przeciążenie, zarówno fizyczne jak i psychiczne.

Zatem stała kontrola, dbałość trenera o zachowanie „świeżości” u młodych

zawodniczek, zwłaszcza w okresie startowym poprzez stosowanie

optymalnych przerw odpoczynkowych podczas jednostki i cyklu treningowego

mają olbrzymi wpływ na efekty w postaci wyników sportowych.

Podsumowując należy stwierdzić że, rozwijający się system szkolenia

sportowego w pierwszych jego etapach oraz wzrost skuteczności stanowią

podstawę do osiągania wysokich wyników w sporcie wyczynowym.

Z uwagi na obszerność, złożoność, a także poglądy teoretyków i praktyków

sportu na problematykę zawartą w mojej pracy uważam, że przedstawiony

w niej materiał ma charakter dyskusyjny, nie wyczerpuje w całości

omawianych zagadnień lecz może stać się kolejnym narzędziem

usprawniającym pracę wielu szkoleniowców.

9. PIŚMIENNICTWO

1. Kłodecka-Różalska J.: Przekraczanie umysłem możliwości ciała.

Warszawa 1996, COS, RCMSKFiS, Instytut Sportu.

2. Kozłowski S.: Fizjologia wysiłków sportowych. Warszawa 1976, Praca

zbiorowa PZWL.

3. Królak A.: Tenis, technika, psychomotoryka, trening. Warszawa 1998,

COS.

4. Matwiejew L. P.: Osnowy sportowej trenirowki. Moskwa 1977, Fizkultura

i Sport.

5. Naglak Z.: Systemowe przygotowanie zawodnika do wyczynu sportowego

(w:) VII Ogólnopolskie Sympozjum „ Systemowe przygotowanie

zewnętrzne do wyczynu sportowego”. Wrocław 1984, Zeszyty naukowe

AWF, 35.

6. Naglak Z.: Społeczne i metodyczne aspekty sportu klasyfikowanego.

Wrocław 1987, Studia i monografie 16, AWF.

7. Naglak Z.: Metodyka trenowania sportowca. Wrocław 1991, Skrypt AWF.

8. Pilicz S., Przewęda R., Trześniowski R.: Skale punktowe do oceny

sprawności fizycznej polskiej młodzieży. Warszawa 1993, Studia

i monografie, AWF.

9. Raczek J.: Podstawy szkolenia sportowego dzieci i młodzieży. Warszawa

1991, RCMSKFiS.

10. Sozański H.: Sprawność fizyczna w teorii i praktyce sportu. „ Sport

Wyczynowy” 1975, nr 12.

11. Sozański H., Witczak T.: Trening szybkości. Warszawa 1981, WSiT.

12. Williams J. M., Krane V.: Psychological characteristics of peak

performance. Palo Alto, CA: Mayfield 1993, In J. M. Williams (Ed.),

Applied sport psychology (2end ed.), (pp. 137-147).