Agnieszka Łuczak Ewa Prylińskaimg.iap.pl/s/1118/6206/Edytor/program-miedzy-nami_klI-II.pdf ·...

1

Agnieszka Łuczak Ewa Prylińska

Z modyfikacjami:

Lidii Krawczyk

Bożeny Michalak

Renaty Prusak

Między nami

Program nauczania języka polskiego

dla trzeciego etapu edukacyjnego

(klasy I–III gimnazjum)

CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU I PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

METODY NAUCZANIA

Zapewnienie wszechstronnego rozwoju osobowości i przygotowanie do życia w społeczeństwie

odbywają się w dużej mierze przez wychowanie językowe, któremu są podporządkowane treści

kształcenia językowego i kulturalno-literackiego. Dlatego nauczanie języka polskiego w gimnazjum

powinno być nastawione na kształcenie sprawności komunikowania się w aspekcie praktycznym i

kulturowym. W kształceniu umiejętności przewidzianych w programie należy wykorzystać różnorodne

techniki nauczania, między innymi indywidualną i zbiorową pracę z tekstem, dyskusję, przekłady

intersemiotyczne, dramę, projekty, gry dydaktyczne, demonstracje, mapy mentalne, wizualizacje. Ważne

jest również rozwijanie samodzielności uczniów (np. w docieraniu do różnego typu informacji),

rozwijanie ich zainteresowań i zdolności. Dobór metod zależy od możliwości uczniów oraz tego, jakie

umiejętności nauczyciel chce kształcić w danej chwili. Wybierając techniki, warto pamiętać o tym, że

poszczególne treści kształcenia najlepiej wprowadzać równolegle i w integracji ze wszystkimi działami.

Dlatego najlepsze wydają się te metody, które będą aktywizowały i motywowały ucznia oraz dawały

możliwość praktycznego zastosowania zdobytej wiedzy i szeroko pojętego uczestnictwa w kulturze.

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU

Informacje ogólne

Nadrzędną rolą nauczyciela jest kierowanie pracą na lekcji tak, aby uczniowie sukcesywnie zdobywali

umiejętności zawarte w założeniach podstawy programowej i programie Między nami. Należy wdrażać

uczniów do systematycznej pracy oraz do planowania działań edukacyjnych, np. wyznaczając czas na

napisanie dłuższej pracy pisemnej, przygotowanie wystawy czy słuchowiska. Na najważniejsze

2

zagadnienia, ujęte w podstawie programowej, należy poświęcić tyle czasu, by każdy uczeń opanował je

jak najlepiej.

Oprócz kształcenia umiejętności ważnym zadaniem nauczyciela jest kierowanie rozwojem osobowości

ucznia, przygotowywanie go do odgrywania ról społecznych oraz dokonywania pozytywnych wyborów i

ocen. Należy pamiętać o nawiązywaniu więzi ucznia z najbliższym otoczeniem, regionem, kulturą i

tradycją narodu, by w ten sposób przygotować go do świadomego uczestnictwa w kulturze i tradycji

europejskiej.

Program zakłada integrację treści z zakresu kształcenia polonistycznego (kształcenie literackie, językowe,

kulturowe), korelację z innymi przedmiotami oraz odwoływanie się do pozaszkolnych doświadczeń

uczniów. Łączenie różnych działów kształcenia polonistycznego pozwala uczniom dostrzec związek

między literaturą a językiem. Uczeń ma przede wszystkim nabywać umiejętności językowe, pogłębiać

świadomość własnego języka, w którym się komunikuje z rówieśnikami oraz z otoczeniem i za pomocą

którego opisuje na przykład dzieło sztuki. Rozumienie językowego obrazu świata pozwoli lepiej

zrozumieć literaturę. Ideą programu jest więc możliwie najściślejsze połączenie zagadnień językowych z

analizą i interpretacją tekstów literackich oraz wiadomości gramatycznych z formułowaniem

precyzyjnych wypowiedzi pisanych i mówionych. Program zawiera również treści ścieżek edukacyjnych:

edukację filozoficzną, medialną, czytelniczą, regionalną, kulturę polską na tle tradycji

śródziemnomorskiej. Ich realizacji służą zarówno zaproponowane w podręcznikach i ćwiczeniach teksty

kultury, informacje dodatkowe (np. poszerzające konteksty), jak i zadania dla ucznia.

Dążąc do osiągnięcia celów programu, należy korzystać z różnorodnych pomocy dydaktycznych:

słowników, encyklopedii, internetu, nagrań, reprodukcji dzieł sztuki. Trzeba również używać programów

komputerowych, zwłaszcza edytorów tekstu.

Realizację programu Między nami umożliwia korzystanie z podręczników i zeszytów ćwiczeń Między

nami Agnieszki Łuczak, Ewy Prylińskiej i Rolanda Maszki. Dodatkowymi pomocami dydaktycznymi

serii, pomagającymi nauczycielowi w osiąganiu celów edukacyjnych wyznaczonych przez podstawę

programową i program, są poradniki zawierające m.in. karty pracy, płyty CD, gry edukacyjne.

Kształcenie literackie i kulturowe

Nadrzędnym kryterium doboru tekstów literackich i innych tekstów kultury w programie Między nami są

możliwości percepcyjne ucznia, walory artystyczne dzieł oraz sposób prowadzenia dialogu ze

współczesnością. Bardzo ważnym aspektem jest również funkcja wychowawcza – wartości, do których

się odwołują wybrane teksty kultury, mają pomóc młodemu człowiekowi w dokonywaniu mądrych

wyborów, skłaniają do samodzielnych refleksji i ocen, rozwijają wrażliwość i zamiłowania artystyczne, a

tym samym uczą aktywnego uczestnictwa w kulturze, szacunku dla tradycji, wpływają na rozwój

osobowości ucznia.

Zamieszczone w programie teksty literackie i inne teksty kultury mają układ tematyczny i problemowy.

Takie ujęcie materiału pozwoli uczniom nie tylko rozwijać umiejętności analizy i interpretacji, ale także

służy zapamiętaniu i uporządkowaniu poznanych treści. Stwarza to również możliwość omawiania tych

samych dzieł w różnych zestawieniach, odwoływania się do doświadczeń uczniów, porównywania

kontekstów i tym samym postrzegania złożoności zjawisk w literaturze, kulturze i w świecie, w którym

żyjemy. Łączenie treści językowych z kształceniem literacko-kulturowym w myśl koncepcji programu

nie powinno być oderwane od codziennych doświadczeń młodzieży. Dlatego nauczyciel powinien

3

reagować na bieżące wydarzenia, szczególnie te interesujące uczniów, dotyczące na przykład literatury,

teatru, filmu, sztuk plastycznych.

Program ma układ spiralny tematów, treści i kształconych umiejętności. Oznacza to w klasie pierwszej

odwołanie w dużym stopniu do najważniejszych umiejętności ze szkoły podstawowej oraz ich utrwalenie,

a w klasach starszych – poszerzanie treści najważniejszych z punktu widzenia założonych celów i

podstawy programowej. Zakres i treść kształconych umiejętności został szczegółowo ukazany w układzie

tabelarycznym. Gwiazdką oznaczono treści ujęte w podstawie programowej.

Kształcenie świadomości językowej

Naukę o języku należy traktować jako niezbędny element kształcenia umiejętnego komunikowania się

zarówno w formie pisanej, jak i mówionej, oficjalnej i nieoficjalnej, skierowanej do różnych odbiorców.

Program zakłada, że kształcenie językowe będzie mieć charakter użytkowy i praktyczny, dlatego pracę na

lekcji należy planować tak, by łączyć zagadnienia językowe z literacko-kulturowymi. Do obserwacji

językowej zaleca się zatem różnego typu teksty literackie i użytkowe, na podstawie których uczeń może

wyciągać wnioski dotyczące funkcji językowych, zagadnień poprawnościowych, kultury języka, etyki

mowy.

Wśród zagadnień doskonalących pisanie powinny się znaleźć ćwiczenia koncepcyjne, poszukiwawcze,

kompozycyjne, redakcyjne. W ramach ćwiczeń poszukiwawczych i redakcyjnych należy zaplanować

ćwiczenia słownikowo-frazeologiczne, gramatyczno-stylistyczne, ortograficzne i interpunkcyjne. Przy

wprowadzaniu nowych form większość zadań należy wykonać w klasie i pod kierunkiem nauczyciela.

Ćwiczenia indywidualne pozwolą rozwinąć i sprawdzić nabyte umiejętności.

CELE EDUKACYJNE

Cele ogólne

Kształcenie sprawności mówienia, słuchania, czytania, pisania w różnych sytuacjach

komunikacyjnych.

Wyrabianie nawyku krytycznego odbioru tekstów literackich i innych dzieł kultury.

Rozbudzanie zainteresowania różnymi tekstami kultury i rozwijanie potrzeb czytelniczych

uczniów.

Zachęcanie i nauka uczestnictwa w kulturze.

Rozbudzanie poczucia przynależności do środowiska rodzinnego, lokalnego, wspólnoty

narodowej, europejskiej.

Wzbudzanie dumy z dokonań najwybitniejszych przedstawicieli kraju i regionu.

Rozbudzanie świadomości języka jako składnika dziedzictwa kulturowego; dbałość o kulturę i

etykę języka.

Motywowanie do poznawania kultur regionalnej, narodowej i europejskiej; kształtowanie

szacunku dla nich. Rozwijanie tolerancji dla innych kultur.

Dostrzeganie obecnych i dawnych związków między kulturą polską a kulturą śródziemnomorską.

Kształtowanie systemu wartości etycznych, estetycznych i duchowych opartych na ogólnie

przyjętych normach.

Tworzenie hierarchii ogólnie przyjętych norm etycznych; rozumienie roli prawa jako zbioru norm

chroniących uniwersalne wartości.

Propagowanie zachowań zgodnych z przyjętymi normami społecznymi w różnych sytuacjach.

4

Wyrabianie szacunku dla siebie i innych, poszanowania drugiego człowieka; kształcenie

umiejętności skutecznego nawiązywania i podtrzymywania kontaktów międzyludzkich z

uwzględnieniem zasad etyki mowy i etykiety języka, tolerancji.

Rozwijanie umiejętności interpersonalnych i współpracy w zespole w różnych sytuacjach

życiowych; przygotowanie do odgrywania określonych ról społecznych.

Rozbudzanie motywacji do zdobywania wiedzy, doskonalenia swej osobowości i planowego

samokształcenia.

Rozwijanie wyobraźni, kreatywnego myślenia i samodzielności w zdobywaniu wiedzy.

Wdrażanie do przemyślanego i krytycznego korzystania z różnych źródeł informacji (słowniki,

encyklopedie, internet).

Przygotowanie do kolejnego etapu kształcenia i wyrównywanie niewystarczająco opanowanych

umiejętności ze szkoły podstawowej.

Szczegółowe cele kształcenia

1. Słuchanie i czytanie:

Dostrzeganie różnic między językiem regionu a językiem ogólnonarodowym.

Zainteresowanie przeszłością języka i współczesnymi kierunkami jego rozwoju.

Poznawanie wybranych osiągnięć kultury regionalnej, narodowej i światowej.

Odbiór różnych tekstów kultury na poziomie dosłownym i symbolicznym.

Dostrzeganie postaw godnych naśladowania w różnych tekstach kultury.

Dostrzeganie w tekstach kultury elementów perswazji i manipulacji oraz środków

językowych i pozajęzykowych.

Zauważanie związku tekstu kultury z biografią twórcy i czasem powstania utworu, a także

z innym tekstem kultury (ze względu na genezę, temat, język, intencję wypowiedzi,

funkcję tekstu).

Rozpoznawanie cech charakterystycznych dla różnych tekstów kultury: literatury,

malarstwa, filmu, komiksu, reklamy.

Wartościowanie tekstów kultury pod różnymi względami: merytorycznym, etycznym,

estetycznym.

Świadome wybieranie tekstów kultury stosownie do wieku, zainteresowań i potrzeb

ucznia.

Selekcjonowanie informacji ze względu na ich przydatność.

Poznawanie sylwetek wybitnych twórców kultury, patriotów, naukowców.

Analizowanie związków czasowych i przyczynowo-skutkowych w pracy z lekturą.

Syntetyzowanie wiadomości pochodzących z różnych dyscyplin naukowych.

Umiejętne korzystanie z różnych źródeł informacji: podręczników, wydawnictw

popularnonaukowych, słowników, encyklopedii, internetu, katalogów bibliotecznych,

czasopism.

Sporządzanie notatek w czasie oglądania programu edukacyjnego, filmu lub podczas

słuchania wypowiedzi kolegów.

2. Mówienie i pisanie

Posługiwanie się poprawną polszczyzną w sytuacjach prywatnych i oficjalnych.

Stosowanie zasad kultury żywego słowa.

Przestrzeganie zasad etyki w posługiwaniu się językiem.

Dostosowywanie środków językowych do intencji wypowiedzi, sytuacji komunikacyjnej,

5

formy wypowiedzi.

Wyrabianie nawyku dbałości o kulturę języka na różnych poziomach (ortograficznym,

interpunkcyjnym, leksykalnym, składniowym, fleksyjnym, graficznym), korzystania ze

słowników i innych wydawnictw poprawnościowych.

Zauważanie i krytyczna ocena agresji słownej, wulgaryzmów, kłamstwa, nieuczciwości w

cytowaniu.

Formułowanie i rozwiązywanie problemów związanych z tekstami kultury i życiem

codziennym.

Świadome redagowanie przewidzianych w programie form wypowiedzi.

Sporządzanie notatek służących samokształceniu, także w formie schematów, tabel, map

pamięci, planów, opisów bibliograficznych.

Stylizowanie i przekształcanie tekstów.

Cele wychowawcze

Świadomość związków z rodziną, regionem, narodem, cywilizacją europejską.

Duma z dokonań najwybitniejszych przedstawicieli swojego regionu i kraju.

Rozumienie roli prawa jako zbioru zasad porządkujących relacje międzyludzkie.

Kierowanie się tolerancją i szacunkiem dla drugiego człowieka w kontaktach z innymi.

Zachowanie zgodne z przyjętymi normami społecznymi.

Komunikowanie się w zespole z zachowaniem zasad dyscypliny.

Przejawianie szacunku dla cudzej własności, dbałość o mienie szkolne.

Reagowanie na niepożądane zjawiska społeczne: przemoc, wandalizm.

Rozumienie motywacji postępowania innych — zdolność do empatii.

Dostrzeganie własnych sukcesów i porażek, wyciąganie z nich konstruktywnych

wniosków.

Planowe wzbogacanie wiedzy i doskonalenie swej osobowości.

Przejawianie optymizmu i aktywności życiowej.

TREŚCI NAUCZANIA

Treści

nauczania

Klasa 1 Klasa 2 Klasa 3

SŁUCHANIE

Słuchanie

Rozumienie

słuchanego

tekstu w

różnych

sytuacjach komunikacyjnych

: rozmowa,

słuchanie z uwagą

wypowiadających się

osób*

krytyczne słuchanie

tekstów literackich w

wykonaniu kolegów i

koleżanek oraz artystów

(np. nagrania wzorcowej

recytacji), z umiejętnością

wyrażania własnej opinii*

opisywanie odczuć

związanych z odbiorem

tekstu*

jak w klasie 1 oraz

sporządzanie krótkich

notatek dotyczących

wysłuchanych

wypowiedzi (np. w

formie punktów, mapy

mentalnej itp.)*

jak w klasie 1 oraz

słuchanie radiowych

adaptacji utworów

literackich

jak w klasie 1 oraz

podejmowanie prób

porządkowania

jak w klasach

poprzednich oraz

słuchanie dłuższych

komunikatów z

jednoczesnym

sporządzaniem

notatek

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

6

dyskusja,

monolog,

przemówienie,

wywiad,

reportaż

określanie tematu* i

problemu*, rozumienie

poleceń*, wyszukiwanie i

selekcjonowanie

informacji zawartych w

wysłuchanym tekście*,

wyciąganie wniosków i

uogólnianie*

informacji w

zależności od ich

funkcji w przekazie*

poprzednich oraz

precyzyjne

porządkowanie

informacji w

zależności od ich

funkcji w przekazie

odróżnianie informacji o

faktach od opinii* oraz

rozpoznawanie różnicy

między fikcją a

kłamstwem*

jak w klasie 1 jak w klasach

poprzednich oraz

rozpoznawanie

mniej oczywistych

zabiegów

manipulacyjnych*

(np. przemilczenia,

niedopowiedzenia)

rozpoznawanie

wypowiedzi o charakterze

emocjonalnym*,

argumentacyjnym*

jak w klasie 1 oraz

wskazywanie

komunikatów

będących informacją*,

komentarzem* czy

oceną*, a także

wskazywanie tezy*,

argumentów* i

wniosków w słuchanej

wypowiedzi

argumentacyjnej

jak w klasach

poprzednich oraz

rozpoznawanie i

wskazywanie

komunikatów o

charakterze

perswazyjnym*

rozpoznawanie intencji*

osoby wypowiadającej się

(np. aprobaty,

dezaprobaty*, negacji*,

kpiny)

jak w klasie 1 oraz

rozpoznawanie

prowokacji* i

agresji* zawartej w

wypowiedzi

jak w klasach

poprzednich oraz

dostrzeganie

manipulacji* i

ironii*

dostrzeganie

zróżnicowania

słownictwa, wskazywanie

terminów naukowych*,

archaizmów*,

neologizmów*,

eufemizmów*

jak w klasie 1 (z

poszerzeniem o

wulgaryzmy*) oraz

rozpoznawanie

zróżnicowania

stylistycznego

wypowiedzi*

jak w klasach

poprzednich oraz

analizowanie cudzej

wypowiedzi pod

kątem poprawności

językowej i

stylistycznej

MÓWIENIE

Estetyka i

organizacja

wypowiedzi

płynne wypowiadanie się

na dany temat z

zachowaniem spójności i

logicznego

uporządkowania treści*

dbałość o poprawność i

zróżnicowanie stylistyczne

wypowiedzi w zależności

od intencji* nadawcy,

jak w klasie 1 oraz

dążenie do

precyzyjnego

wysławiania się,

świadomego doboru

słownictwa (synonimy,

antonimy, związki

frazeologiczne)*

jak w klasie 1 oraz

modulowanie głosu w

celu nadania

jak w klasach

poprzednich oraz

dostosowanie

szyku wyrazów i

zdań składowych

do rodzaju

przekazywanych

treści*

jak w klasach

poprzednich

7

sytuacji komunikacyjnej *i

adresata*

świadoma troska o

poprawność artykulacyjną i

właściwe stosowanie

akcentu wyrazowego i

zdaniowego*

rozróżnianie normy

językowej wzorcowej oraz

użytkowej i stosowanie się

do nich*

sprawne posługiwanie się

oficjalną i nieoficjalną

odmianą polszczyzny*;

przestrzeganie granic

stosowania slangu

młodzieżowego*

wprowadzanie do

wypowiedzi części mowy

mających wpływ na

modyfikację i wyrażanie

emocji* – partykuła*,

wykrzyknik*

skupianie uwagi słuchacza

poprzez dobór

odpowiedniego

słownictwa, intonację,

gestykulację, mimikę*

wypowiedzi

odpowiedniego sensu

(ton uroczysty*,

pochwalny*,

parodystyczny,

ironiczny)

jak w klasie 1 oraz

świadome stosowanie

różnych typów i

konstrukcji

wypowiedzi ze

świadomością ich

funkcji (zdania

pojedyncze – zdania

podrzędne, strona

czynna – strona bierna,

formy osobowe

czasownika –

imiesłowy, mowa

zależnej – mowa

niezależna*)

jak w klasie 1

jak w klasach

poprzednich oraz

świadome

kształtowanie

wprowadzi przez

wprowadzanie do

niej ironii,

metafory,

elementów

perswazji itp.

jak w klasach

poprzednich

Podejmowanie

w

wypowiedziach

ponadczasowych

zagadnień

egzystencjalnych

np. temat

miłości,

przyjaźni,

śmierci,

cierpienia, lęku,

nadziei, wiary,

samotności,

inności, poczucia

wspólnoty,

solidarności,

sprawiedliwości

*.

Wypowiadanie

się za pomocą

omawianie wybranych

zagadnień na podstawie

własnych doświadczeń i

obserwacji, poznanych

dzieł literackich oraz

innych tekstów kultury*

tworzenie wypowiedzi

bogatych pod względem

merytorycznym, o celowej

kompozycji, spójnej

strukturze, posługiwanie

się słownictwem z

określonych kręgów

jak w klasie 1 oraz

dostrzeganie i

formułowanie refleksji

na temat

uniwersalnych

wartości

humanistycznych*

jak w klasie 1 oraz

porządkowanie

argumentów według

ich ważności

jak w klasach

poprzednich oraz

formułowanie

uogólnień

dotyczących

postaw

społecznych,

obyczajowych,

narodowych,

religijnych,

etycznych,

kulturowych*

jak w klasach

poprzednich oraz

formułowanie

podsumowania,

8

Głośne

czytanie

płynne czytanie tekstów,

uwzględnianie przerzutni,

przestrzeganie zasad

jak w klasie 1 oraz

interpretacja głosowa

jak w klasach

poprzednich

różnych forma

wypowiedzi

(opis*, opis

sytuacji* i

przeżyć*,

opowiadanie*,

streszczenie,

charakterystyka

*,

przemówienie*,

dyskusja*,

wywiad*)

tematycznych*

wyrażanie i uzasadnianie

własnego zdania z

przytaczaniem

odpowiednich cytatów*

używanie środków

językowych wyrażających

stosunek mówiącego do

przedstawianych treści*;

uczestniczenie w dyskusji

zgodnie z zasadami

kultury, nawiązywanie do

wypowiedzi przedmówców

jak w klasie 1 oraz

przekonywanie się do

czyichś poglądów lub

polemizowanie z nimi

jak w klasie 1 oraz

wprowadzenie do

przemówienia figur

retorycznych*

wniosków z

dyskusji

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

Etyka

wypowiedzi dostrzeganie etycznego

wymiaru języka (prawda,

kłamstwo, przemilczenie

informacji, brutalizacja

wypowiedzi)*

wystrzeganie się

brutalności słownej,

odpowiednie reagowanie

na agresję słowną*

przestrzeganie zasad etyki

mowy w różnych

sytuacjach

komunikacyjnych*

znajomość konsekwencji

kłamstwa, manipulacji,

ironii*

znajomość formuł

grzecznościowych oraz

konwencji językowych i

stosowanie ich w

zależności od środowiska;

świadomość konsekwencji

używania formuł

niestosownych i

obraźliwych*

jak w klasie 1 oraz

kulturalne i życzliwe

omawianie

wypowiedzi innych

uczniów

jak w klasach

poprzednich

Recytacja opanowanie pamięciowe i

wygłaszanie tekstu

poetyckiego z

uwzględnieniem zasad

interpunkcji, we

właściwym tempie i z

odpowiednią intonacją oraz

próbą interpretacji utworu*

jak w klasie 1 oraz

interpretacja głosowa

wybranych utworów

poetyckich i

fragmentów prozy*

jak w klasach

poprzednich

9

Rozumienie

czytanego

tekstu

interpunkcji, prawidłowe

akcentowanie* i intonacja*,

próby interpretacji głosowej*

opisywanie odczuć

związanych z odbiorem

tekstu*

określanie tematu i problemu,

rozumienie poleceń,

wyszukiwanie i

selekcjonowanie informacji

zawartych w tekście,

przytaczanie cytatów,

wyciąganie wniosków i

uogólnianie*

dostrzeganie kategorii

estetycznych w tekstach

kultury (komizmu, karykatury,

tragizmu, ironii) i określanie

ich funkcji

wskazywanie funkcji

zastosowanych w utworze

środków stylistycznych z

zakresu słownictwa

(neologizmów*, archaizmów*,

metafor*, epitetów, porównań,

eufemizmów, oksymoronów),

składni (powtórzeń*, pytań

retorycznych*, apostrof,

różnego typu zdań i

równoważników*, anafor),

fonetyki (rymu*, rytmu*,

wyrazów

dźwiękonaśladowczych*)

posługiwanie się terminami

„wiersz stroficzny”, „wiersz

ciągły”, „wiersz sylabiczny”,

„wiersz wolny”

sporządzanie notatek na

podstawie czytanego tekstu

(np. w formie punktów, mapy

mentalnej itp.)*

podejmowanie prób

porządkowania informacji w

zależności od ich funkcji w

przekazie

jak w klasie 1 oraz

dostrzeganie cech

groteski

jak w klasie 1 oraz

zgrubień*, zdrobnień*,

prozaizmów,

wulgaryzmów*,

eufemizmów, peryfraz,

przerzutni

jak w klasie 1

jak w klasie 1 oraz

precyzyjne

porządkowanie

informacji w

zależności od ich

funkcji w przekazie*

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich oraz

wskazywanie

niejednorodności

stylowej i

przenikania

kategorii

estetycznych oraz

ich funkcji w

dziele*

jak w klasach

poprzednich oraz

wyliczeń i

paralelizmów

składniowych

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

odróżnianie informacji o jak w klasie 1 jak w klasach

10

faktach od opinii* oraz

rozpoznawanie różnicy między

fikcją a kłamstwem*

poprzednich oraz

rozpoznawanie

mniej oczywistych

zabiegów

manipulacyjnych

(np. przemilczenia,

niedopowiedzenia)

rozpoznawanie wypowiedzi o

charakterze emocjonalnym*,

argumentacyjnym*

jak w klasie pierwszej

oraz

wskazywanie

komunikatów

będących informacją*,

komentarzem* czy

oceną*, a także

wskazywanie tezy*,

argumentów* i

wniosków w

wypowiedzi

argumentacyjnej

jak w klasach

poprzednich oraz

rozpoznawanie i

wskazywanie

komunikatów o

charakterze

perswazyjnym*

rozpoznawanie intencji

zawartej w tekście kultury (np.

negacji, kpiny aprobaty,

dezaprobaty)*

czerpanie dodatkowych

informacji z przypisu*

jak w klasie 1 oraz

rozpoznawanie

prowokacji i agresji

zawartych w

wypowiedzi*

jak w klasie 1

jak w klasach

poprzednich oraz

dostrzeganie

manipulacji i

ironii*

jak w klasach

poprzednich

dostrzeganie zróżnicowania

słownictwa, wskazywanie

terminów naukowych,

archaizmów, neologizmów,

eufemizmów oraz rozumienie

ich funkcji w tekście*

wykorzystywanie wiedzy o

języku do analizy i

interpretacji czytanych

tekstów*

jak w klasie 1 (z

poszerzeniem o

wulgaryzmy*) oraz

rozpoznawanie

zróżnicowania

stylistycznego

wypowiedzi*

jak w klasie 1

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

ANALIZA TEKSTÓW KULTURY

Utwory epickie odróżnianie tekstów

epickich od tekstów innych

rodzajów literackich*

odróżnianie fikcji

literackiej od

rzeczywistości, realizmu od

fantastyki

rozróżnianie narracji

pierwszoosobowej i

trzecioosobowej*

jak w klasie 1 oraz

określanie specyfiki

tekstów epickich

jak w klasie 1 oraz

posługiwanie się

terminami fikcja

prawdopodobna, fikcja

fantastyczna

określanie oraz

omawianie funkcji

narratora i wpływu

typu narracji na kształt

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

11

wskazywanie elementów

konstrukcyjnych świata

przedstawionego w utworze

(bohater, wydarzenia, czas,

miejsce, fabuła, akcja,

wątek)*

wskazywanie w tekście

epickim fragmentów

będących opisem, opisem

sytuacji, dialogiem,

charakterystyką

bezpośrednią)

rozpoznawanie

przynależności gatunkowej

czytanego utworu

(opowiadanie*, nowela*,

powieść i jej typy*,

legenda*, fantasy*, bajka)

rozpoznawanie gatunków

synkretycznych (ballada*)

oraz wskazywanie

elementów typowych dla

różnych rodzajów

literackich

omawianie funkcji

elementów

konstrukcyjnych utworu:

tytułu*, podtytułu*,

puenty*, punktu

kulminacyjnego*

utworu*

jak w klasie 1 oraz

analizowanie sposobu

ich przedstawienia i

wpływu na kształt

utworu*

jak w klasie 1 oraz opis

przeżyć wewnętrznych,

monolog wewnętrzny;

określanie ich funkcji

w tekście

jak w klasie 1 oraz

rozpoznawanie

przypowieści*, eposu,

powiastki filozoficznej,

literatury faktu,

pamiętnika* i

dziennika*;

wskazywanie cech

decydujących o

przynależności do

danego gatunku

jak w klasie 1 oraz

satyra

jak w klasie 1 oraz

motta*, dedykacji

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich oraz

wskazywanie

przykładów

mieszania

gatunków*

jak w klasach

poprzednich oraz

wskazywanie

przykładów

mieszania

rodzajów

literackich*

jak w klasach

poprzednich

Utwory liryczne odróżnianie tekstów

lirycznych od tekstów

innych rodzajów

literackich*

określanie podmiotu

lirycznego, odróżnianie go

od autora tekstu;

charakteryzowanie

podmiotu mówiącego*


konstrukcyjnych utworu

lirycznego (bohater

liryczny, sytuacja liryczna,

obraz poetycki)


konstrukcyjnych wiersza

(strofa, wers)

rozpoznawanie


jak w klasie 1 oraz


tekstów lirycznych

jak w klasie 1 oraz

rozpoznawanie typów

liryki (liryka pośrednia,

bezpośrednia,

inwokacyjna)

jak w klasie 1 oraz



wpływu na kształt

utworu

jak w klasie 1 oraz

średniówka

jak w klasie 1 oraz

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich oraz

rozpoznawanie

podmiotu

zbiorowego

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

12

czytanego utworu (hymn*,

pieśń)

omawianie funkcji

elementów konstrukcyjnych

utworu: tytułu*, podtytułu*

fraszka; wskazywanie

cech decydujących o

przynależności do

danego gatunku

jak w klasie 1 oraz

puenty*, motta

poprzednich oraz

tren

jak w klasach

poprzednich

Utwory

dramatyczne odróżnianie tekstów

dramatycznych od tekstów

innych rodzajów

literackich*


konstrukcyjnych treści

utworu dramatycznego

(akcja, dialogi* i monologi*

bohaterów, didaskalia*)


konstrukcyjnych dramatu

(akt*, scena*, odsłona, tekst

główny* i tekst poboczny*)

rozpoznawanie


czytanego utworu

(komedia*, tragedia*) oraz


akcji charakterystycznych

dla tych gatunków

jak w klasie 1 oraz


tekstów

dramatycznych*

jak w klasie 1 oraz



wpływu na kształt

utworu

jak w klasie 1 oraz

dramat*

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich oraz

wskazywanie cech

tragedii antycznej

Teksty

publicystyczne rozróżnianie gatunków

publicystycznych:

prasowych, radiowych,

telewizyjnych (wywiad,

artykuł*); dostrzeganie

różnic między tekstem

literackim a tekstem

naukowym i

popularnonaukowym*

jak w klasie 1 oraz

felieton; wyjaśnianie

roli tytułu i śródtytułów

w tekście prasowym*

jak w klasach

poprzednich oraz

reportaż*;

wskazywanie i

omawianie cech

charakterystycznyc

h dla różnych

gatunków

publicystycznych*

Odbiór innych

tekstów kultury odróżnianie tekstów

użytkowych od tekstów

kultury przynależnych do

różnych rodzajów sztuki

dostrzeganie swoistych

cech w tekstach

współczesnej kultury

popularnej (komiks,

piosenka*)

analizowanie i próby

interpretacji obrazu,

plakatu, rzeźby, obiektu

architektonicznego, z

uwzględnieniem

jak w klasie 1 oraz

dostrzeganie

dominujących funkcji

tych tekstów

jak w klasie 1

jak w klasie 1 oraz

dostrzeganie funkcji

ilustracyjnej i

interpretacyjnej dzieła,

wykrywanie związku

jak w klasach

poprzednich oraz

analizowanie

reklam*;

wskazywanie

językowych i

pozajęzykowych

środków

perswazji*

jak w klasach

poprzednich oraz

odnajdywanie

nawiązań do

tradycyjnych

wątków literackich

i kulturowych*;

rozpatrywanie

13

elementarnego słownictwa

związanego ze specyfiką

omawianego dzieła*

między dziełem

plastycznym a

literackim, omawianie

podstawowych funkcji

kolorystyki, symbolu,

alegorii w kontekście

dzieła*

komiksu i piosenki

w kategorii sztuki

jak w klasach

poprzednich oraz

omawianie i

interpretowanie

związków dzieła

sztuki z prądami

filozoficznymi,

kierunkami w

sztuce,

obyczajami,

religią*

Film i teatr posługiwanie się terminami:

„adaptacja filmowa”,

„adaptacja teatralna”

dostrzeganie funkcji

pozajęzykowych środków

wyrazu w sztuce filmowej i

teatralnej (muzyka, mimika,

ruch)

analizowanie i próby

interpretacji filmu i

spektaklu teatralnego z

uwzględnieniem

elementarnego słownictwa

związanego ze specyfiką

omawianego dzieła*

jak w klasie 1 oraz

terminy: „scenariusz”,

„scenopis”, „plan

filmowy”

jak w klasie 1 oraz

określanie roli reżysera,

aktora, scenografa w

procesie powstawania

filmu lub

przedstawienia

jak w klasie 1 oraz

próby oceny ze

względu na wartość

poznawczą, kulturalną i

etyczną

jak w klasach

poprzednich oraz

rozróżnianie

gatunków

filmowych

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich oraz

samodzielne

krytyczne

ocenianie z

argumentacją

Interpretacja

tekstów kultury i

wartościowanie

odczytywanie tekstów

kultury na poziomie

dosłownym, przenośnym i

symbolicznym; próby

uwzględniania niezbędnych

kontekstów, np. odniesień

do biografii autora*, mitów,

wydarzeń historycznych*,

ważnych zjawisk

kulturowych

posługiwanie się pojęciami

wartościującymi

dotyczącymi patriotyzmu,

nacjonalizmu, tolerancji,

piękna, brzydoty itp.*

jak w klasie 1 oraz

dostrzeganie aluzji

literackiej i próby

samodzielnego

uzasadniania tych

odczytań

jak w klasie 1 oraz

dostrzeganie

zróżnicowania postaw

społecznych,

obyczajowych,

narodowych,

religijnych, etycznych,

kulturowych, z

uwzględnieniem ich

wpływu na

kształtowanie swojej

tożsamości*

jak w klasach

poprzednich oraz

samodzielne,

krytyczne

interpretowanie z

uwzględnieniem

różnych

kontekstów*

jak w klasach

poprzednich oraz

dostrzeganie i

formułowanie

refleksji na temat

uniwersalnych

wartości

humanistycznych

na podstawie

omawianych dzieł

literackich oraz

innych tekstów

kultury (np.

14

miłość, przyjaźń,

śmierć, cierpienie,

lęk, nadzieja,

wiara, samotność,

inność,

solidarność,

sprawiedliwość)*

PISANIE

Estetyka i

organizacja

wypowiedzi

redagowanie tekstów

zgodnych z tematem, o

logicznym układzie treści i

przejrzystej kompozycji,

celowe stosowanie akapitów

i wskaźników zespolenia,

unikanie powtarzania

wyrazów i konstrukcji

gramatycznych*

sporządzanie planu

dłuższych form

wypowiedzi*

dbałość o poprawność i

zróżnicowanie stylistyczne

wypowiedzi w zależności od

intencji nadawcy, sytuacji

komunikacyjnej i adresata*

świadoma troska o estetykę

zapisu, wyodrębnianie

akapitów, poprawność

ortograficzną i

interpunkcyjną

dokonywanie starannej

redakcji tekstu pisanego na

komputerze; umiejętne

formatowanie tekstu,

dobieranie rodzaju czcionki,

stosowanie właściwych

odstępów, wyznaczanie

marginesów, justowanie

tekstu, korekta*

pisanie ze świadomością

rozróżniania normy

językowej wzorcowej oraz

użytkowej i stosowanie się

do nich*;

sprawne posługiwanie się

oficjalną i nieoficjalną

odmianą polszczyzny*;

przestrzeganie granic

stosowania slangu

młodzieżowego, unikanie

jak w klasie 1 oraz

dążenie do świadomego

doboru słownictwa

(synonimy, antonimy,

związki frazeologiczne)

w celu precyzyjnego

wypowiadania się*

jak w klasie 1

jak w klasie 1 oraz

różnicowanie

stylistyczne wypowiedzi

w celu nadania jej

odpowiedniego sensu*

(ton uroczysty,

pochwalny,

parodystyczny,

ironiczny)

jak w klasie 1

jak w klasie 1 oraz

sporządzanie

bibliografii, przypisów i

wprowadzanie

elementów graficznych

jak w klasie 1 oraz


różnych typów i

konstrukcji wypowiedzi

ze świadomością ich

jak w klasach

poprzednich oraz

dostosowanie szyku

wyrazów i zdań

składowych do

rodzaju

przekazywanych

treści*

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich oraz

świadome

kształtowanie

wprowadzi przez

15

kolokwializmów* funkcji (zdania

pojedyncze – zdania

podrzędne, strona

czynna – strona bierna,

formy osobowe

czasownika –

imiesłowy, mowa

zależna – mowa

niezależna*)

wprowadzanie do

niej ironii,

metafory,

elementów

perswazji itp.

Podejmowanie

w

wypowiedziach

pisemnych

ponadczasowych

zagadnień

egzystencjalnych

, np. temat

miłości,

przyjaźni,

śmierci,

cierpienia, lęku,

nadziei, wiary,

samotności,

inności, poczucia

wspólnoty,

solidarności,

sprawiedliwości

*.

Pisemne

wypowiadanie

się za pomocą

różnych form

wypowiedzi

Opis*

podejmowanie w

wypowiedziach pisemnych

wybranych zagadnień na

podstawie własnych

doświadczeń i obserwacji,

poznanych dzieł literackich

oraz innych tekstów kultury*

tworzenie wypowiedzi

bogatych pod względem

merytorycznym, o celowej

kompozycji, spójnej

strukturze, posługiwanie się

słownictwem z określonych

kręgów tematycznych*;

wyrażanie i uzasadnianie

własnego zdania z

przytaczaniem odpowiednich

cytatów*

używanie środków

językowych wyrażających

stosunek piszącego do

przedstawianych treści

redagowanie notatki w

postaci tekstu ciągłego,

planu, wykresu, tabeli itp.*

przekształcanie dialogu na

zwięzłą relację z dialogu;

redagowanie streszczenia na

podstawie sporządzonego

wcześniej planu

zapisywanie dialogu,

wprowadzanie go do

opowiadania; próby

konstruowania wywiadu*

redagowanie opisu postaci*,

dzieła sztuki*, krajobrazu;


przymiotników i słownictwa

nazywającego stosunki

jak w klasie 1 oraz

uwzględnianie refleksji

dotyczących

uniwersalnych wartości

humanistycznych*

jak w klasie 1 oraz

porządkowanie

argumentów według ich

ważności;

przekonywanie się do

czyichś poglądów lub

polemizowanie z nimi*

jak w klasie 1 oraz

wprowadzenie do

wypowiedzi pisemnych

figur retorycznych

jak w klasie 1

jak w klasie 1 oraz


środków językowych

zapewniających

streszczeniu skrótowość

wypowiedzi;

streszczanie tekstów

literackich o

achronologicznym

układzie wydarzeń*

jak w klasie 1 oraz

zapisywanie wywiadu z

osobą rzeczywistą lub

jak w klasach

poprzednich oraz

zapisywanie

uogólnień

dotyczących postaw

społecznych,

obyczajowych,

narodowych,

religijnych,

etycznych,

kulturowych*

jak w klasach

poprzednich oraz

formułowanie

podsumowania,

wniosków z

dyskusji

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

16

Opis sytuacji*

Opis przeżyć

wewnętrznych*

Opowiadanie*

Charakterystyka*

Rozprawka*

List *

przestrzenne

redagowanie opisu sytuacji

ze szczególnym

uwzględnieniem statycznego

przedstawienia scenerii,

dynamicznego opisu

wydarzeń (głównego i

towarzyszących),

zachowania jedności czasu

wprowadzanie do

wypowiedzi pisemnych

elementów opisu przeżyć

wewnętrznych (nazywanie

uczuć i doznań)

redagowanie opowiadania

odtwórczego, twórczego, z

zastosowaniem różnych

perspektyw narracyjnych,

wprowadzaniem dialogu i

zachowaniem realiów świata

przedstawionego

redagowanie charakterystyki

postaci rzeczywistej i

fikcyjnej

redagowanie krótkich

wypowiedzi

argumentacyjnych jako

wprowadzenie do rozprawki

z zastosowaniem słownictwa

argumentacyjnego.

redagowanie listu

prywatnego, oficjalnego,

SMS-a,

e-maila na podstawie sytuacji

z życia oraz lektury


wypowiedzi jako

fikcyjną; rozumienie

celu autoryzowania

wywiadu*

jak w klasie 1 oraz

posługiwanie się w

opisie dzieła sztuki

podstawową wiedzą

dotyczącą czasu

powstania dzieła,

zawieranie elementów

oceny i próby

interpretacji*

jak w klasie 1

redagowanie opisu

przeżyć wewnętrznych

bohatera literackiego z

uwzględnieniem podania

przyczyn, nazw uczuć,

słownictwa opisującego

wewnętrzne i

zewnętrzne przejawy

uczuć

jak w klasie 1 oraz

wzbogacanie

opowiadania na przykład

opisem przeżyć

wewnętrznych,

charakterystyką

jak w klasie 1 oraz

redagowanie

autocharakterystyki

redagowanie rozprawki

dowodzącej podanej

tezy; podejmowanie w

rozprawkach

problematyki związanej

z lekturą; samodzielne

formułowanie tezy lub

hipotezy, porządkowanie

argumentów,

potwierdzanie

argumentów cytatami

jak w klasie 1 oraz

wprowadzanie do listu

elementów na przykład

opisu, charakterystyki, a

jak w klasach

poprzednich oraz

stosowanie w opisie

podstawowej

terminologii z

zakresu danej

dziedziny sztuki i

wprowadzanie do

opisu interpretacji

dzieła

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich oraz

wprowadzanie

elementów

charakterystyki

pośredniej i

podejmowanie prób

indywidualizacji

języka bohaterów

jak w klasach

poprzednich oraz

redagowanie

charakterystyki

porównawczej i

charakteryzowanie

zbiorowości

jak w klasach

poprzednich oraz

redagowanie

rozprawki

poruszającej

problemy związane

z historią, filozofią,

sztuką itp.

17

Recenzja*

Sprawozdanie*

Dziennik,

pamiętnik

Teksty

użytkowe*

wprowadzenie do recenzji z

zastosowaniem słownictwa

oceniającego i wyrazów

modalnych, czyli

precyzujących stosunek

piszącego do wyrażanych

treści


wypowiedzi jako

wprowadzenie do

sprawozdania

redagowanie kartki z

pamiętnika i dziennika

redagowanie instrukcji,

ogłoszenia, zaproszenia,

wizytówki, opisu

bibliograficznego, podania

w liście oficjalnym

dostosowanie stylistyki

do wymogów tej formy

redagowanie recenzji

książki, filmu,

przedstawienia

teatralnego, z

uwzględnieniem

słownictwa typowego

dla danego tekstu kultury

redagowanie

sprawozdania z

wycieczki klasowej,

uroczystości szkolnej

redagowanie kartki z

pamiętnika i dziennika, z

uwzględnieniem

elementów innych form

wypowiedzi, np.

charakterystyki, opisu

sytuacji, przeżyć

wewnętrznych

jak w klasie 1 oraz

przepis, życiorys, CV,

dedykacja

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich oraz

list motywacyjny

Etyka

wypowiedzi uwzględnianie etycznego

wymiaru języka (prawda,

kłamstwo, przemilczenie

informacji w wypowiedziach

pisemnych*)

przestrzeganie zasad etyki w

różnych sytuacjach

komunikacyjnych*

znajomość konsekwencji

kłamstwa, manipulacji,

ironii; świadomość

niebezpieczeństwa oszustwa

i manipulacji powodowanych

anonimowością uczestników

komunikacji w sieci*

znajomość formuł

grzecznościowych oraz

konwencji językowych i

stosowanie ich w zależności

od środowiska; świadomość

konsekwencji używania


poprzednich

18

KSZTAŁCENIE ŚWIADOMOŚCI JĘZYKOWEJ

Fonetyka poznawanie procesu

powstawania głosek, różnic

artykulacyjnych między

głoskami; wyjaśnianie

mechanizmu powstawania

upodobnień i uproszczeń

artykulacyjnych;

wykorzystywanie wiedzy z

fonetyki, aby zadbać o

poprawną wymowę

objaśnianie różnicy między

głoską a literą; podziału

wyrazów na sylaby;


fonetyki do poprawnego

zapisu wyrazów

wskazywanie funkcji


środków fonetycznych

(rymu*, rytmu*, wyrazów

dźwiękonaśladowczych*)


poprzednich oraz

omawianie cech

wymowy

charakterystycznych

dla określonego

regionu*

Słowotwórstwo i

słownictwo poznawanie procesów

powstawania wyrazów,

rozróżnianie wyrazów

podzielnych i niepodzielnych

słowotwórczo*,

wskazywanie tematu

słowotwórczego, rdzenia i

formantu w wyrazach

pochodnych oraz funkcji

formantów w nadawaniu

znaczenia wyrazom

pochodnym*;


zakresu budowy

słowotwórczej wyrazów do

poprawnego zapisu*

rozpoznawanie wyrazów

należących do tej samej

rodziny, odróżnianie

wyrazów pokrewnych od

synonimów, posługiwanie się

wyrazami bliskoznacznymi i

antonimami, związkami

frazeologicznymi w celu

wzbogacania leksykalnego

wypowiedzi*

wskazywanie funkcji

jak w klasie 1 oraz

świadome

wykorzystanie wiedzy z

zakresu budowy

słowotwórczej wyrazu

do tworzenia

precyzyjnych

wypowiedzi

jak w klasie 1 oraz

rozpoznawanie wyrazów

wieloznacznych,

wyrazów rodzimych i

zapożyczonych;

określanie ich funkcji w

tekście*

jak w klasie 1 oraz

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich oraz

analizowanie

zależności między

treścią i zakresem

wyrazu*

jak w klasach

formuł niestosownych i

obraźliwych*

19


słowotwórczych środków

stylistycznych

(neologizmów*,

archaizmów*, zgrubień,

zdrobnień) i leksykalnych

środków stylistycznych

(metafor*, epitetów,

porównań, oksymoronów)

wskazywanie funkcji

eufemizmów,

wulgaryzmów*,

dostrzeganie

negatywnych

konsekwencji używania

wulgaryzmów*

poprzednich oraz

wykorzystanie

wiedzy o

słowotwórczych i

leksykalnych

środkach

stylistycznych do

samodzielnej analizy

tekstów literackich,

innych tekstów

kultury oraz języka

potocznego*

Fleksja rozpoznawanie odmiennych i

nieodmiennych części mowy

poprawna odmiana,

stosowanie prawidłowych

form i określanie funkcji

czasowników* w

wypowiedziach;

rozpoznawanie form osoby,

liczby, rodzaju, aspektu*,

trybu* i strony*,

przekształcanie strony

czynnej na bierną*

poprawna odmiana,



rzeczowników*; rozróżnianie

rodzajów rzeczowników w

wypowiedziach, oddzielanie

tematu od końcówki*,

pisownia rzeczowników

wielką literą

poprawna odmiana,



przymiotników* w

wypowiedziach;

stopniowanie przymiotników

poprawna odmiana,



liczebników w

wypowiedziach*;

rozpoznawanie różnych

typów liczebników,

poprawny zapis liczebników

poprawna odmiana,



zaimków* w wypowiedziach;

stosowanie form dłuższych i

krótszych zaimków

jak w klasie 1 oraz

wskazywanie funkcji

składniowych

czasowników w

zdaniu*; tworzenie,

poprawne stosowanie i

określanie funkcji

imiesłowów w

tekstach*, pisownia

czasowników (w tym

imiesłowów) z cząstką

nie

jak w klasie 1 oraz

wskazywanie funkcji

składniowych

rzeczownika*, pisownia

nie z rzeczownikami

jak w klasie 1 oraz

wskazywanie funkcji

składniowych*

przymiotnika, pisownia

nie z przymiotnikiem

jak w klasie 1 oraz

wskazywanie funkcji

składniowych

liczebnika, pisownia nie

z liczebnikiem

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

20

rozpoznawanie i poprawne

stosowanie w wypowiedziach

nieodmiennych części

mowy*

rozumienie roli

nieodmiennych części mowy

i świadome ich

wprowadzanie do

wypowiedzi, a przede

wszystkim uwzględnianie

modyfikującej funkcji

partykuły*, retorycznych

efektów wykrzyknika*,

spójników jako logicznych

wskaźników zespolenia

jak w klasie 1 oraz

wskazywanie funkcji

składniowych zaimków*

jak w klasie 1 oraz

wskazywanie funkcji

składniowych

przysłówków; pisownia

partykuł nie, by oraz

poprawna interpunkcja

w zapisie

wykrzykników*

jak w klasach

poprzednich

Składnia rozróżnianie typów

wypowiedzeń:

równoważników zdań, zdań

pojedynczych, złożonych;

poprawne stosowanie

różnych typów

wypowiedzeń,

przekształcanie mowy

zależnej w niezależną i

odwrotnie; wskazywanie

zdań bezpodmiotowych i

określanie ich funkcji w

wypowiedzi*;

przekształcanie różnych

typów zdań*

poprawna interpunkcja w

różnych typach zdań*

rozróżnianie części zdania*,

rozpoznawanie związków

wyrazowych* i wyrazów

poza związkami*, określanie

typów orzeczeń* i

podmiotów*

wskazywanie funkcji


środków stylistycznych z

zakresu składni (powtórzeń*,

pytań retorycznych*,

apostrof, różnego typu zdań i

równoważników*, anafor)

jak w klasie 1 oraz

funkcje składniowe

części mowy w

zdaniach*

wskazywanie różnic

między zdaniem

złożonym współrzędnie

i podrzędnie;

dostosowanie szyku

wyrazów w zdaniu i

zdań składowych do

przekazywanych treści*

poprawne stosowanie

imiesłowowego

równoważnika zdania;

świadome i

dwukierunkowe

przekształcanie

wypowiedzeń: zdanie

złożone podrzędnie –

wypowiedzenie z

imiesłowowym

równoważnikiem

zdania*

wypowiedzenia

wielokrotnie złożone;

wtrącenia

wykorzystywanie

wiedzy o składni przy

stosowaniu reguł

interpunkcyjnych;

poprawne stosowanie

średnika*

jak w klasie 1 oraz

peryfraz i przerzutni

jak w klasach

poprzednich oraz

świadome

wykorzystywanie

wiedzy przy

tworzeniu różnych

typów wypowiedzi*;

przekształcanie tekstu

w celu uniknięcia

powtórzeń

składniowych;

określanie funkcji

różnych typów

wypowiedzeń w

tekstach literackich i

użytkowych*

jak w klasach

poprzednich oraz

wyliczeń i

paralelizmów

składniowych

Język jako twór

społeczny objaśnianie sposobów

wzbogacania zasobu

jak w klasie 1 oraz

określanie przydatności

określanie języka

jako kodu

21

słownikowego języka

uwzględnianie różnic w

wypowiedziach mówionych*

i pisanych*

stosowanie odmiany

starannej* i swobodnej* w

wypowiedzi, zgodnie z

sytuacją komunikacyjną

wyrazów

zapożyczonych*,

analizowanie

okoliczności

zapożyczania wyrazów z

innych języków;

objaśnianie ich funkcji

w tekście*

rozpoznawanie różnych

stylów wypowiedzi, a

przede wszystkim

potocznego*,

urzędowego*,

naukowego*,

retorycznego* i

artystyczny* oraz

określanie ich funkcji*

rozpoznawanie różnic

między językiem

ogólnopolskim* a

dialektami* i

gwarami*;

rozróżnianie cech

kultury i języka

swojego regionu*

treść i zakres wyrazu

Samokształcenie korzystanie z różnych źródeł

informacji (słowniki,

encyklopedie, czasopisma,

katalogi, internet);

korzystanie z przypisów;

planowanie swoich działań*

znajomość zasad korzystania

z zasobów bibliotecznych*

wykorzystywanie różnych

rodzajów notatek jako

pomocy w zapamiętaniu i

zdobywaniu wiedzy*

wykorzystywanie słowników

języka polskiego*,

poprawnej polszczyzny*,

wyrazów obcych*,

synonimów* i antonimów*

podczas redagowania tekstów

i ich poprawiania

jak w klasie 1 oraz

twórcze

wykorzystywanie

informacji samodzielnie

zdobytych w różnych

źródłach, zwłaszcza w

encyklopedii,

słownikach,

czasopismach,

internecie; czerpanie

dodatkowych informacji

z przypisów

jak w klasie 1

jak w klasie 1

jak w klasie 1 oraz

słownika terminów

literackich*, symboli

oraz Mitów i tradycji

kultury podczas

redagowania prac,

przygotowania

prezentacji itp.

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

jak w klasach

poprzednich

SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW

Wewnątrzszkolne ocenianie może się odbywać według różnych systemów, np. opisowego, punktowego,

cyfrowego. Jednak bez względu na to, jaką przybiera formę, ocena musi być jawna dla ucznia, oparta na

zrozumiałych kryteriach, a jednocześnie motywująca do dalszej pracy. Uczniowie na początku roku

poznają szczegółowe wymagania i kryteria oceniania.

Na początku trzeciego etapu edukacyjnego nauczyciel przeprowadza diagnozę wstępną w celu poznania

osiągnięć uczniów.

22

Kontrola i ocena osiągnięć uczniów jest systematyczna. W każdym semestrze podlegają jej następujące

formy pracy ucznia:

wypowiedzi ustne na lekcji oraz przygotowywane w domu

recytacja utworów poetyckich lub prozy

technika głośnego czytania

sprawdzian czytelniczy sprawdzający stopień rozumienia czytanego tekstu

prace klasowe,

redagowanie różnych form wypowiedzi

sprawdziany z nauki o języku

zadania nadobowiązkowe – stosownie do potrzeb i zainteresowań uczniów

pisemne prace domowe

Kontrolowana jest systematyczność wykonywania zadań domowych, jednak nie wszystkie muszą być

oceniane.

100 – 97% - celujący

96 – 85% - bardzo dobry 100 – 90% - bardzo dobry

84 – 73% - dobry lub 89 – 75% - dobry

72 – 51% - dostateczny 74 – 51% - dostateczny

50 – 30% - dopuszczający 50 – 35% - dopuszczający

29 – 0% - niedostateczny 34 – 0% - niedostateczny

ORTOGRAFIA

PLANOWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

Na poziomie podstawowym uczeń:

Świadomie uczestniczy w różnych sytuacjach komunikacyjnych, przyjmuje rolę nadawcy i

odbiorcy wypowiedzi.

Przyjmuje powierzone mu funkcje w grupie, współpracuje z innymi nad rozwiązaniem zadania.

Rozwiązuje problemy, nie zachowując się brutalnie, bez agresji słownej, z szacunkiem dla

rozmówcy.

Liczba błędów Ocena

0 celujący

1 bardzo dobry

2 - 3 dobry

4 - 5 dostateczny

6 - 7 dopuszczający

8 i więcej niedostateczny

23

Przestrzega zasad kultury, słuchając innych. Rozpoznaje wypowiedzi o charakterze

argumentacyjnym i emocjonalnym, dostrzega przejawy agresji słownej, a także rozpoznaje

aprobatę, dezaprobatę i negację.

Kulturalnie i taktownie ocenia wypowiedzi innych. Mówi, czyta i recytuje zgodnie z zasadami

kultury słowa.

Swobodnie i płynnie wypowiada się na temat, posługuje się bogatym słownictwem, odróżnia fakty

od opinii.

Wyraża własną opinię na wybrane tematy i potrafi ją uzasadnić, odwołuje się do wypowiedzi

innych.

Czyta i rozumie różne teksty kultury, opisuje uczucia, które budzi w nim dzieło, określa

problematykę i tematykę.

Rozpoznaje w literaturze i innych sztukach wartości pozytywne i negatywne, określa postawy z

nimi związane.

Zauważa swoiste cechy różnych tekstów kultury.

Posługuje się ujętą w podstawie programowej terminologią specyficzną dla nauk

humanistycznych.

Rozpoznaje rodzaje literackie i gatunki ujęte w podstawie programowej.

Rozpoznaje i wskazuje ujęte w podstawie programowej elementy świata przedstawionego w

utworze epickim.

Wskazuje, nazywa i określa funkcje ujętych w podstawie programowej środków artystycznych w

różnych komunikatach, zwłaszcza w literaturze.

Odróżnia środki wyrazu, którymi się posługują literatura, film, teatr, radio, prasa.

Korzysta z różnych źródeł informacji (słowniki, encyklopedie, czasopisma, katalogi, internet).

Selekcjonuje i porządkuje zdobyte informacje.

Rozróżnia normę językową wzorcową i użytkową, posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą

polszczyzny, zna granice slangu młodzieżowego.

Redaguje przewidziane w podstawie programowej formy wypowiedzi zgodnie z tematem.

Redaguje teksty spójne, o logicznym układzie treści, świadomej kompozycji, dba o estetykę

zapisu. Dokonuje starannej redakcji tekstu napisanego na komputerze.

Pisze poprawnie pod względem ortograficznym, interpunkcyjnym, gramatycznym i stylistycznym.

Poprawia wskazane błędy.

Wykorzystuje różne rodzaje notatek jako pomoc w zapamiętywaniu i zdobywaniu wiedzy.

Przekształca teksty, dokonując zabiegów redakcyjnych. Rozumie pojęcie stylu. Rozpoznaje style

ujęte w podstawie programowej.

Rozpoznaje części mowy i ich kategorie gramatyczne, różnorodne konstrukcje składniowe, a

poznaną wiedzę stosuje w sytuacjach typowych.

Wykorzystuje wiedzę o języku do oceny tekstów własnych i cudzych.

Planuje własne działania.

Na poziomie ponadpodstawowym uczeń – oprócz osiągnięć z poziomu podstawowego – wykazuje

się umiejętnościami:

W zależności od sytuacji komunikacyjnej (m.in. oficjalnej, nieoficjalnej, publicznej, prywatnej)

tworzy komunikaty kierowane do różnych adresatów, jako odbiorca rozpoznaje różne funkcje

wypowiedzi.

24

Myśli twórczo, aktywnie pracuje w grupie, rozwiązuje powierzone zadania, proponuje różnorodne

sposoby rozwiązań.

Wykazuje się aktywnością w różnych sytuacjach mówienia, respektując zasady językowego

savoir-vivre’u.

Wykorzystuje ujęte w programie formy wypowiedzi w odpowiednich sytuacjach oficjalnych i

nieoficjalnych. Dążąc do precyzji wypowiedzi, uczeń świadomie posługuje się bogatym

słownictwem (w tym związkami frazeologicznymi i cytatami), różnorodnymi konstrukcjami

składniowymi, stosuje środki artystycznego wyrazu.

Przedstawia własne stanowisko, zabiera głos w dyskusji, krytycznie i rzeczowo ocenia

wypowiedzi własne i innych.

Samodzielnie czyta i rozumie teksty kultury na poziomie metaforycznym i symbolicznym.

Samodzielnie dokonuje uogólnień na podstawie różnych rodzajów tekstu. Przedstawia propozycje

odczytania konkretnego tekstu kultury. Dokonuje przekładów intersemiotycznych.

Rozpoznaje intencje wypowiedzi, określa funkcje tekstu i środków językowych w nim

zastosowanych. Zauważa konteksty i inne zależności między utworami, czasem ich powstania i

biografią autora.

Omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe,

ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, m.in. miłość, przyjaźń, solidarność, cierpienie.

Wskazuje przykłady mieszania gatunków oraz określa funkcję tych zabiegów.

Rozumie funkcje poszczególnych elementów świata przedstawionego, omawia sposób

wypowiedzi narratora i wpływ na sposób ukazania świata przedstawionego. Omawia funkcje

elementów konstrukcyjnych utworu.

Krytycznie odbiera komunikaty o charakterze perswazji, dostrzega mechanizmy oddziaływania na

odbiorcę, wskazuje przejawy prowokacji i manipulacji.

Wyjaśnia funkcję ujętych w programie środków stylistycznych w różnych tekstach kultury.

Porównuje literackie środki wyrazu ze środkami wyrazu stosowanymi w filmie, teatrze, radiu,

prasie oraz rozumie ich funkcje w przekazie.

Twórczo wykorzystuje informacje zdobyte z różnych źródeł, zwłaszcza z encyklopedii,

słowników, czasopism, internetu. Czerpie dodatkowe informacje z przypisów.

Wskazuje różnice między językiem regionu a językiem ogólnopolskim.

Oryginalnie i twórczo redaguje ujęte w programie formy wypowiedzi.

Świadomie przekształca tekst, dokonując zabiegów stylistycznych.

Rozpoznaje części mowy i ich kategorie gramatyczne, różnorodne konstrukcje składniowe, a

poznaną wiedzę stosuje w sytuacjach nietypowych.

Świadomie dokonuje oceny i wyboru książek, czasopism, programów telewizyjnych i radiowych.

25

OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA DLA KLASY I SŁUCHANIE


uważnie słucha wypowiedzi kolegów i nauczyciela,

wyraża prośbę o powtórzenie wypowiedzi,

słucha nagrania wzorcowej recytacji,

określa tematykę wysłuchanego utworu,

rozumie polecenia,

wymienia informacje zawarte w wysłuchanym tekście,

rozróżnia teksty o charakterze informacyjnym i perswazyjnym,

rozpoznaje smutek, radość, kpinę, ironię jako wyrazy intencji wypowiedzi.

Na poziomie ponadpodstawowym uczeń:

słucha i rozumie wypowiedzi kolegów oraz nauczyciela jako aktywny uczestnik sytuacji

komunikacyjnej, zwłaszcza w czasie pracy grupowej,

słucha nagrań recytacji utworów poetyckich i prozatorskich, dostrzega środki wyrazu

artystycznego tekstu oraz sposobu jego prezentacji,

selekcjonuje informacje z wysłuchanego tekstu,

rozpoznaje intencję nadawcy wysłuchanego tekstu.

CZYTANIE TEKSTÓW PISANYCH I ODBIÓR INNYCH TEKSTÓW KULTURY


czyta teksty współczesne i dawne,

odczytuje tekst na poziomie dosłownym,

rozpoznaje i wybiera z tekstu najważniejsze informacje,

rozpoznaje nadawcę i adresata wypowiedzi,

dostrzega różnorodne motywy postępowania bohaterów,

w odczytywanym utworze rozpoznaje podstawowe wartości, takie jak przyjaźń, wierność,

patriotyzm,

czyta utwory liryczne i nazywa cechy liryki jako rodzaju literackiego,

odróżnia osobę mówiącą w wierszu od autora tekstu,

nazywa podstawowe środki wyrazu artystycznego wypowiedzi,

rozpoznaje obrazy poetyckie,

rozróżnia takie gatunki poezji, jak pieśń, hymn,

rozpoznaje elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze,

odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości,

rozumie znaczenie terminów realizm i fantastyka,

zna cechy gatunkowe noweli, powieści, opowiadania,

rozróżnia narrację pierwszo- i trzecioosobową,

rozpoznaje w tekście epickim fragmenty opowiadania i opisu,

zna cechy literatury dydaktycznej,

rozpoznaje cechy gatunkowe bajki i ballady,

rozpoznaje cechy dramatu jako rodzaju literackiego,

rozumie podstawowe terminy związane z dramatem,

wyszukuje potrzebne informacje w encyklopedii i słownikach (ortograficznym, języka polskiego,

wyrazów obcych, wyrazów bliskoznacznych),

wyszukuje informacje w spisie treści, indeksie, przypisach,

odróżnia teksty publicystyczne od innych tekstów,

wyszukuje informacje w tekście popularnonaukowym oraz prawnym,

26

rozpoznaje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie prasowej,

identyfikuje symbole występujące w malarstwie,

rozumie znaczenie terminów adaptacja filmowa i adaptacja teatralna,

dostrzega funkcje pozajęzykowych środków wyrazu w sztuce filmowej i teatralnej,

rozumie rolę reżysera, aktora, scenografa, charakteryzatora w procesie powstawania filmu lub

przedstawienia teatralnego,

rozpoznaje związki między dziełem literackim a plastycznym,

wskazuje elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim.


płynnie czyta teksty współczesne i dawne, stosując się do zasad poprawnej interpunkcji,

akcentowania i intonacji, oraz uwzględnia budowę wersyfikacyjną,

a także organizację rytmiczną utworu poetyckiego,

próbuje interpretować głosowo czytany lub wygłaszany z pamięci tekst,

odczytuje tekst na poziomie metajęzykowym,

określa funkcję przeczytanego tekstu,

określa nadawcę i odbiorcę wypowiedzi,

wyjaśnia tytuł utworu, omawia funkcję motta, puenty i punktu kulminacyjnego

w utworze,

wyjaśnia motywy postępowania bohaterów, wartościuje ich zachowania i postawy

w odniesieniu do ogólnie przyjętych zasad moralnych,

dostrzega perswazję i wartościowanie w czytanym tekście,

określa cechy liryki jako rodzaju literackiego i ilustruje je na przykładach,

określa funkcję środków artystycznego wyrazu, takich jak epitet, porównanie, przenośnia, wyraz

dźwiękonaśladowczy, pytanie retoryczne, symbol, alegoria,

analizuje wyodrębnione obrazy poetyckie,

rozpoznaje i analizuje cechy gatunkowe pieśni, hymnu,

analizuje elementy konstrukcyjne świata przedstawionego utworu,

posługuje się terminami realizm i fantastyka,

uzasadnia przynależność gatunkową przykładowej noweli, powieści, opowiadania,

wskazuje w balladzie elementy typowe dla rożnych rodzajów literackich,

posługuje się terminami związanymi z dramatem jako rodzajem literackim,

korzysta z encyklopedii i słowników (ortograficznego, języka polskiego, wyrazów obcych,

wyrazów bliskoznacznych),

posługuje się spisem treści, indeksem, przypisami,

uzasadnia przynależność tekstu prasowego do publicystyki,

posługuje się informacją wyszukaną w tekście popularnonaukowym,

analizuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie prasowej,

interpretuje symbole występujące w malarstwie,

posługuje się terminami adaptacja filmowa i adaptacja teatralna,

określa funkcję pozajęzykowych środków wyrazu w sztuce filmowej i teatralnej,

określa rolę reżysera, aktora, scenografa, charakteryzatora w procesie powstawania filmu lub


wyjaśnia związki między dziełem literackim a plastycznym,

analizuje elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim.

MÓWIENIE


wypowiada się na podany temat,

zachowuje trójdzielną kompozycję wypowiedzi,

27

unika zbędnych powtórzeń wyrazowych,

dba o poprawność gramatyczną wypowiedzi,

zna zasady poprawnej wymowy,

stosuje się do zasad poprawnego akcentowania wyrazów i zdań,

wyraża własne zdanie i popiera je argumentami,

rozróżnia środki językowe w zależności od adresata wypowiedzi w oficjalnych

i nieoficjalnych sytuacjach mówienia,

uczestniczy w dyskusji zgodnie z zasadami kultury,

opisuje wygląd postaci, przedmiotu, krajobraz, sytuację,

opowiada treść utworu jedno- i wielowątkowego,

streszcza tekst literacki i popularnonaukowy według wcześniej przygotowanego planu,

opisuje cechy postaci fikcyjnej,

nazywa uczucia własne i bohaterów literackich,

dostrzega zjawisko brutalności słownej, kłamstwo i manipulację,

wygłasza z pamięci tekst poetycki i stosuje się do zasad interpunkcji oraz intonacji zdaniowej,

uczestniczy w omówieniu recytacji własnej, koleżanek i kolegów.


płynnie mówi na podany temat, zachowując spójność i logikę wypowiedzi,

świadomie porządkuje treści zgodnie z trójdzielną kompozycją wypowiedzi,

stosuje zasady poprawności stylistycznej, językowej,

wyraźnie i poprawnie wymawia wyrazy,

poprawnie akcentuje wyrazy i zdania,

uzasadnia własne zdanie za pomocą rzeczowych argumentów,

dobiera środki językowe w zależności od adresata wypowiedzi w oficjalnych


aktywnie uczestniczy w dyskusji, używając środków językowych wyrażających stosunek

mówiącego do przedstawianych treści i nawiązując do wypowiedzi przedmówców,

posługuje się opisem postaci, krajobrazu, sytuacji,

dobiera odpowiednie środki językowe, opowiada treść utworu,

charakteryzując postać fikcyjną, ocenia jej postawę i wyjaśnia motywy działania,

analizuje uczucia własne i bohaterów literackich,

świadomie wystrzega się brutalności słownej, kłamstwa i manipulacji w wypowiedzi ustnej,

próbuje interpretować głosowo wygłaszany tekst, m.in. przez prawidłowe stosowanie pauz w

tekście zawierającym przerzutnie,

krytycznie, rzeczowo omawia i ocenia recytację własną, koleżanek i kolegów.

PISANIE


tworzy plan dłuższej wypowiedzi,

pisze na podany temat, starając się zachować przejrzystą kompozycję logicznej

i spójnej wypowiedzi,

stosuje akapity,

stara się zachować poprawność językową tworzonego tekstu,

dba o estetykę zapisu oraz poprawność ortograficzną i interpunkcyjną,

układa tekst, który zawiera prośbę, przeprosiny,

uzasadnia swoje zdanie,

redaguje opis postaci, krajobrazu, list prywatny, kartkę z dziennika, notatkę, streszczenie,

zaproszenie, ogłoszenie, przepis kulinarny,

28

pisze opowiadanie odtwórcze i opowiadanie twórcze z dialogiem,

potrafi zastosować narrację pierwszo- i trzecioosobową,

opisuje postaci rzeczywiste i fikcyjne,

z pomocą nauczyciela opisuje dzieło malarskie,

układa tekst o trójdzielnej kompozycji na tematy mu bliskie, w którym uzasadnia własne zdanie,

zna słownictwo oceniające i wyrazy modalne precyzujące stosunek piszącego do wyrażanych

treści,

dokonuje starannej redakcji tekstu napisanego ręcznie.


pisze wypowiedź logiczną, spójną, przejrzystą pod względem kompozycyjnym

i poprawną pod względem językowym, ortograficznym oraz interpunkcyjnym,

dobierając odpowiednie słownictwo, tworzy tekst wyrażający intencję nadawcy, np. prośbę,

przeprosiny,

posługuje się odpowiednimi argumentami i przykładami w celu uzasadnienia własnego zdania,

posługując się odpowiednim słownictwem, redaguje opis, opowiadanie, opis sytuacji,

charakterystykę postaci, kartkę z pamiętnika, recenzję, sprawozdanie, pisma użytkowe, m.in.

instrukcje, notatkę w postaci tekstu ciągłego, tabeli, wykresu, mapy pamięci, planu (także

dwustopniowego),

przekształca tekst epicki w scenopis filmowy,

dokonuje starannej redakcji tekstu napisanego na komputerze (formatuje tekst, dobiera rodzaj

czcionki i stosuje właściwe odstępy, wyznacza marginesy).

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA

DLA KLASY I

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę

dopuszczającą.

Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

SŁUCHANIE

uważnie słucha wypowiedzi kolegów i nauczyciela,

wyraża prośbę o powtórzenie wypowiedzi,

słucha nagrania wzorcowej recytacji,

mówi na temat najważniejszych treści wysłuchanego utworu,

rozumie polecenia,

rozpoznaje fragmenty informacyjne i perswazyjne w wysłuchanym tekście,

rozpoznaje smutek, radość jako wyraz intencji wypowiedzi.


czyta teksty współczesne i dawne,

odczytuje tekst na poziomie dosłownym,

rozpoznaje w tekście najważniejsze informacje,

wskazuje nadawcę i adresata wypowiedzi,

dostrzega rożne motywy postępowania bohaterów,

odczytując sens utworu, dostrzega podstawowe wartości, takie jak przyjaźń, wierność, patriotyzm,

czyta utwory liryczne i zna cechy liryki jako rodzaju literackiego,

odróżnia osobę mówiącą w wierszu od autora tekstu,

zna podstawowe środki wyrazu artystycznego wypowiedzi,

rozpoznaje obrazy poetyckie w utworze,

zna cechy pieśni, hymnu,

29

wymienia elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze,

wie, czym się rożni fikcja literacka od rzeczywistości,

zna cechy gatunkowe noweli, powieści, opowiadania,


rozpoznaje w tekście epickim fragmenty opowiadania i opisu,

zna cechy gatunkowe bajki,

odróżnia dramat od innych rodzajów literackich,

wyszukuje informacje w encyklopedii i słowniku ortograficznym oraz słowniku języka polskiego,

posługuje się spisem treści,

wyszukuje informacje w tekście popularnonaukowym,

dostrzega symbole występujące w malarstwie,

zna terminy adaptacja filmowa i adaptacja teatralna,

wymienia osoby uczestniczące w procesie powstawania przedstawienia teatralnego oraz filmu

(reżyser, aktor, scenograf, charakteryzator),

zauważa związki między dziełem literackim a dziełem plastycznym,

rozróżnia elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim.

MÓWIENIE

wypowiada się na podany temat,

unika zbędnych powtórzeń wyrazowych,

unika błędów gramatycznych,

zna zasady poprawnej wymowy,

zna zasady poprawnego akcentowania wyrazów i zdań,

podejmuje próby uczestniczenia w dyskusji,

opisuje wygląd postaci, przedmiotu, krajobraz,

opowiada treść utworu,

streszcza prosty tekst literacki lub popularnonaukowy,

podaje cechy postaci fikcyjnej,

mówi o uczuciach własnych i postaci literackich,

wygłasza z pamięci tekst poetycki.

PISANIE


pisze na temat,

stara się zachować poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną tekstu,

stara się o estetyczny zapis wypowiedzi,

układa tekst, który zawiera prośbę, przeprosiny,

podejmuje próbę opisu postaci i krajobrazu, pisze list prywatny i oficjalny, kartkę

z dziennika i z pamiętnika, zaproszenie, ogłoszenie, notatkę, streszczenie,

wyraża swoje zdanie,

pisze opowiadanie odtwórcze i twórcze, wie, jak umieścić dialog w tekście,

opisuje postaci rzeczywiste i fikcyjne,


opisuje elementy dzieła malarskiego,

układa tekst o trójdzielnej kompozycji na bliskie mu tematy.

NAUKA O JĘZYKU

stosuje wiedzę językową w zakresie:

o fonetyki (zna różnicę między głoską a literą; rozróżnia samogłoski i spółgłoski, głoski

dźwięczne, bezdźwięczne, ustne, nosowe; wie, na czym polega zjawisko upodobnień pod

względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych),

30

o słowotwórstwa i słownictwa (wie, czym jest podstawa słowotwórcza, formant, rdzeń, rodzina

wyrazów; rozumie różnicę między wyrazem pokrewnym

a bliskoznacznym),

o fleksji (rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy; poprawnie zapisuje nazwy własne;

stara się poprawnie używać rożnych form rzeczowników, stopniuje przymiotniki, poprawnie

używa liczebników w datach, stara się używać zaimków; łączy wyrazy w zdaniu i zdania za

pomocą spójników, stosuje wypowiedzenia wykrzyknikowe),

o składni (rozróżnia zdanie i równoważnik zdania; ma świadomość logicznej budowy

wypowiedzenia pojedynczego i z pomocą nauczyciela dokonuje jego rozbioru logicznego;

określa formę gramatyczną wyrazów w zdaniu, odróżnia zdanie złożone współrzędnie od

zdania złożonego podrzędnie),

świadomie wzbogaca zasób własnego słownictwa o przysłowia, powiedzenia, frazeologizmy itp.

Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dopuszczającą oraz:

SŁUCHANIE

świadomie uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej przez uważne słuchanie wypowiedzi innych jej

uczestników,

żywo reaguje na wypowiedzi kolegów i nauczyciela, m.in. prosi o jej powtórzenie, uzupełnienie,

wyjaśnienie,

określa tematykę wysłuchanego utworu,

rozróżnia teksty o charakterze informacyjnym i perswazyjnym,

wybiera potrzebne informacje z wysłuchanego tekstu,

rozpoznaje kpinę i ironię jako wyraz intencji wypowiedzi.


podejmuje próby odczytania rożnych tekstów współczesnych i dawnych na poziomie przenośnym,

wybiera z tekstu najważniejsze informacje,

określa nadawcę i adresata wypowiedzi,

nazywa rożne motywy postępowania bohaterów,

odczytując sens utworu, odwołuje się do podstawowych wartości, takich jak przyjaźń, wierność,

patriotyzm,

nazywa cechy liryki jako rodzaju literackiego, identyfikuje je w tekście poetyckim,

określa osobę mówiącą w wierszu,

nazywa podstawowe środki wyrazu artystycznego wypowiedzi, potrafi wskazać

w tekście epitet, przenośnię, porównanie,

wyodrębnia w tekście obrazy poetyckie,

rozróżnia takie gatunki poezji, jak pieśń, hymn,

identyfikuje elementy świata przedstawionego w utworze,

odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości,

rozumie znaczenie terminów realizm i fantastyka,

odróżnia cechy gatunkowe noweli, powieści, opowiadania,

podaje przykłady utworów należących do literatury dydaktycznej,

zna cechy literatury dydaktycznej, wymienia cechy bajki i ballady,

zna cechy dramatu jako gatunku literackiego i rozumie podstawowe terminy związane z

dramatem,

wyszukuje potrzebne informacje w encyklopedii, słowniku ortograficznym, języka polskiego,

wyrazów bliskoznacznych i wyrazów obcych,

wyszukuje informacje w spisie treści, indeksie i przypisach,

odróżnia teksty publicystyczne od innych tekstów,

wyszukuje informacje w tekście popularnonaukowym,

rozpoznaje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie prasowej,

31

identyfikuje symbole występujące w malarstwie,

dostrzega funkcje środków pozajęzykowych w sztuce teatralnej i filmie,

rozumie rolę reżysera, aktora, scenografa, charakteryzatora w procesie powstawania filmu i


rozpoznaje związki między dziełem literackim a plastycznym,

wskazuje elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim.

MÓWIENIE

wypowiadając się, podejmuje temat, wyraża własne zdanie i podaje argumenty na poparcie

własnego stanowiska,

zachowuje trójdzielną kompozycję dłuższej wypowiedzi,

dba o poprawność językową i stylistyczną,

stara się stosować do zasad poprawnej wymowy oraz norm dotyczących akcentowania wyrazów i

zdań,

rozróżnia środki językowe w zależności od adresata wypowiedzi w oficjalnych


stosuje zasady etykiety językowej i przestrzega zasad etyki mowy,

uczestniczy w dyskusji zgodnie z zasadami kultury,

dobierając odpowiednie słownictwo, opisuje wygląd postaci, przedmiotu, krajobraz, sytuację,

płynnie opowiada treść utworu jedno- i wielowątkowego,

streszcza tekst literacki i popularnonaukowy według wcześniej przygotowanego planu,

opisuje cechy postaci fikcyjnej,

nazywa uczucia własne i bohaterów literackich,

dostrzega zjawisko brutalności słownej, kłamstwo i manipulację,

wygłasza z pamięci tekst poetycki i stosuje się do zasad interpunkcji oraz intonacji zdaniowej,

uczestniczy w omówieniu recytacji własnej, koleżanek i kolegów.

PISANIE

pisze na temat, starając się zachować przejrzystą kompozycję logicznej i spójnej wypowiedzi,

stosuje akapity,

stara się zachować poprawność językową tworzonego tekstu,

wykazuje dbałość o estetykę zapisu oraz poprawność ortograficzną i interpunkcyjną,

uzasadnia swoje zdanie,

redaguje opis postaci, krajobrazu, list prywatny i oficjalny, kartkę z dziennika, notatkę,

streszczenie, zaproszenie, ogłoszenie, przepis kulinarny,

pisze opowiadanie odtwórcze i opowiadanie twórcze z dialogiem,

stosuje narrację pierwszo- i trzecioosobową,

opisuje postaci fikcyjne i rzeczywiste,

z pomocą nauczyciela opisuje dzieło malarskie,

układa tekst o trójdzielnej kompozycji, w którym uzasadnia własne zdanie,

zna słownictwo oceniające i wyrazy modalne precyzujące stosunek piszącego do wyrażanych

treści.

NAUKA O JĘZYKU


o fonetyki (wymienia narządy mowy; rozumie różnicę między głoską a literą, identyfikuje

samogłoski i spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, ustne, nosowe; zna funkcje głoski i;

wskazuje zjawisko upodobnień pod względem

o dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych),

o słowotwórstwa i słownictwa (rozpoznaje wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo;

wskazuje podstawę słowotwórczą, formant, rdzeń; rozpoznaje wyrazy należące do tej samej

32

rodziny wyrazów, odróżnia wyrazy pokrewne od bliskoznacznych; stara się prawidłowo

zapisywać przedrostki zakończone

w pisowni na literę będącą odpowiednikiem spółgłoski dźwięcznej),

o fleksji (rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy; poprawnie zapisuje nazwy własne;

stara się używać poprawnych form rzeczowników, przymiotników, liczebników, zaimków;

rozróżnia zaimki rzeczowne, przymiotne, przysłowne, liczebne; łączy wyrazy w zdaniu i zdania

za pomocą spójników, stosuje właściwą interpunkcję w wypowiedzeniach),

o składni (dokonuje rozbioru logicznego i gramatycznego zdania; rozróżnia zdanie

i równoważnik zdania; rozumie różnicę między zdaniem złożonym współrzędnie

i podrzędnie; zna typy tych zadań, stara się stosować do zasad interpunkcji),

zna sposoby wzbogacania zasobu własnego słownictwa.

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dostateczną oraz:

SŁUCHANIE

słucha i rozumie wypowiedzi kolegów oraz nauczyciela, dzięki czemu uczestniczy

w sytuacji komunikacyjnej,

słucha nagrań recytacji utworów poetyckich i prozatorskich oraz dostrzega środki wyrazu

artystycznego tekstu,

selekcjonuje informacje z wysłuchanego tekstu,

analizuje i rozpoznaje intencję nadawcy wysłuchanego utworu.



akcentowania i intonacji,

odczytuje tekst na poziomie przenośnym,

określa funkcję przeczytanego tekstu,

określa nadawcę i odbiorcę wypowiedzi,

wyjaśnia tytuł utworu,

wyjaśnia motywy postępowania bohaterów, ocenia ich zachowania i postawy

w odniesieniu do ogólnie przyjętych zasad moralnych,

dostrzega perswazję i wartościowanie w czytanym tekście,

określa cechy liryki jako gatunku literackiego i ilustruje je przykładami z tekstu,

określa funkcję środków artystycznego wyrazu, takich jak epitet, porównanie, przenośnia, wyraz

dźwiękonaśladowczy, pytanie retoryczne,

samodzielnie wyodrębnia i omawia obrazy poetyckie w utworze,

rozpoznaje i wskazuje cechy gatunkowe pieśni i hymnu,

analizuje elementy świata przedstawionego w utworze,

posługuje się terminami realizm i fantastyka, adaptacja filmowa i adaptacja teatralna,

uzasadnia przynależność gatunkową powieści, noweli, opowiadania,


posługuje się terminami związanymi z dramatem jako rodzajem literackim,

wyszukuje potrzebne informacje z encyklopedii i słowników (ortograficznego, języka polskiego,

wyrazów bliskoznacznych, wyrazów obcych),

wybiera niezbędne informacje ze spisu treści, indeksu, przypisów,

uzasadnia przynależność tekstu prasowego do publicystyki,

wyszukuje i porównuje informacje w rożnych tekstach, m.in. popularnonaukowych

i prawnych,

analizuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie prasowej,

analizuje treść symbolu występującego w malarstwie,

określa funkcję pozajęzykowych środków wyrazu w sztuce filmowej i teatralnej,

33

określa rolę reżysera, aktora, scenografa, charakteryzatora w procesie powstawania filmu lub


wyjaśnia związki między dziełem literackim a plastycznym,

próbuje omówić elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim.

MÓWIENIE

płynnie mówi na podany temat, starając się zachować zasady poprawności językowej

i stylistycznej,

stara się mówić logicznie i spójnie,

wyraźnie i poprawnie wymawia wyrazy, akcentuje wyrazy i zdania,

uzasadnia własne zdanie za pomocą rzeczowych argumentów,

dobiera środki językowe w zależności od adresata wypowiedzi w oficjalnych


aktywnie uczestniczy w dyskusji,

tworzy opis postaci, krajobrazu, sytuacji,

opowiada treść utworu,

charakteryzuje postać fikcyjną,

opisuje uczucia własne i bohaterów literackich,

wystrzega się brutalności słownej, kłamstwa i manipulacji w wypowiedzi ustnej,

ocenia recytację własną, koleżanek i kolegów.

PISANIE

pisze wypowiedź logiczną i spójną o trójdzielnej kompozycji, starając się zachować zasady

poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej,

tworzy tekst wyrażający intencje nadawcy, na przykład prośby i przeprosiny,

uzasadnia własne zdanie za pomocą odpowiednich argumentów,

redaguje opis, opowiadanie, charakterystykę postaci, kartkę z pamiętnika, recenzję, sprawozdanie,

notatkę w postaci tekstu ciągłego, tabeli, wykresu, mapy pamięci, planu oraz pisma użytkowe,

takie jak instrukcje i przepisy,

próbuje przekształcić tekst epicki na scenopis filmowy.

NAUKA O JĘZYKU

umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie:

o fonetyki (omawia proces powstawania głosek; omawia różnicę między głoską

a literą; dostrzega funkcje głoski i; rozróżnia samogłoski, spółgłoski, głoski dźwięczne,

bezdźwięczne, nosowe, ustne; dostrzega związek cech artykulacyjnych głoski ze znaczeniem

wyrazu; zna mechanizm powstawania upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń

grup spółgłoskowych; stara się poprawnie zapisywać wyrazy z głoskami nosowymi i z

upodobnieniem pod względem dźwięczności),

o słowotwórstwa i słownictwa (porównuje wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo;

wskazuje podstawę słowotwórczą, formant, rdzeń; tworzy rodziny wyrazów; posługuje się

wyrazami bliskoznacznymi w celu uniknięcia powtórzeń

w tekście; prawidłowo zapisuje przedrostki zakończone w pisowni na literę będącą

odpowiednikiem spółgłoski dźwięcznej),

o fleksji (rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy; prawidłowo używa czasowników

wziąć, iść, rozumieć, umieć, lubić; prawidłowo używa rożnych form rzeczowników,

przymiotników, liczebników; poprawnie stosuje rzeczownik

z określającymi go przymiotnikami; rozróżnia liczebniki główne, porządkowe, zbiorowe,

ułamkowe; rozróżnia zaimki rzeczowne, przymiotne, przysłowne, liczebne; stosuje zaimki w

tekście w celu usunięcia zbędnych powtórzeń wyrazowych; łączy wyrazy w zdaniu i zdania za

pomocą rożnych spójników; stara się poprawnie zapisywać partykułę nie i by z rożnymi

częściami mowy; określa funkcję wykrzyknika w wypowiedziach),

34

o składni (dokonuje rozbioru logicznego i gramatycznego zdania; rozróżnia rodzaje zdań

złożonych współrzędnie i podrzędnie; poprawnie stosuje interpunkcję

w zdaniach złożonych),

wskazuje sposoby wzbogacania zasobu słownikowego języka.

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dobrą oraz:

SŁUCHANIE

słucha i rozumie wypowiedzi kolegów oraz nauczyciela jako aktywny uczestnik sytuacji

komunikacyjnej, zwłaszcza w czasie pracy w grupie,

słucha nagrań recytacji utworów poetyckich i prozatorskich oraz dostrzega i ocenia zabiegi

związane z prezentacją walorów artystycznych tekstu,

wykorzystuje informacje wybrane z wysłuchanego tekstu,

interpretuje wysłuchany tekst, uwzględniając intencję jego nadawcy.



akcentowania, intonacji oraz uwzględnia budowę wersyfikacyjną, a także organizację rytmiczną

utworu poetyckiego,

próbuje interpretować głosowo czytany lub wygłaszany z pamięci tekst,

odczytuje tekst na poziomie przenośnym i symbolicznym,

wartościuje zachowania i postawy bohaterów, uwzględniając motywy ich postępowania i

odwołując się do ogólnie przyjętych zasad moralnych,

ustosunkowuje się do rożnych sposobów oddziaływania tekstu na odbiorcę, takich jak perswazja,

manipulacja itp.,

na podstawie wybranych utworów omawia cechy liryki jako rodzaju literackiego,

określa funkcję środków artystycznego wyrazu, a zwłaszcza symbolu i alegorii,

analizuje obrazy poetyckie w utworze,

na wybranych przykładach analizuje cechy gatunkowe pieśni, hymnu, ballady, powieści,

opowiadania, noweli,

analizuje zależności między elementami konstrukcyjnymi świata przedstawionego

w utworze,

korzysta z encyklopedii i słowników (ortograficznego, języka polskiego, wyrazów

bliskoznacznych, wyrazów obcych, poprawnej polszczyzny, frazeologicznego, antonimów,

terminów literackich),

samodzielnie korzysta ze spisu treści, indeksu, przypisów,

posługuje się informacją wyszukaną w rożnych tekstach, a zwłaszcza popularnonaukowych,

próbuje interpretować językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie prasowej,

interpretuje symbole występujące w malarstwie,

analizuje funkcję pozajęzykowych środków wyrazu w sztuce filmowej i teatralnej,

porównuje dzieło literackie i plastyczne, dostrzega i analizuje związki między nimi,

analizuje elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim.

MÓWIENIE

podejmuje temat w wypowiedziach logicznych, spójnych, uporządkowanych

i poprawnych pod względem językowym oraz stylistycznym,

wykazuje się wyraźną i poprawną wymową oraz przestrzega zasad poprawnego akcentowania

wyrazów i zdań,

udowadnia swoje racje za pomocą rzeczowych argumentów ułożonych w logiczny wywód,

aktywnie uczestniczy w dyskusji, używając środków językowych wyrażających stosunek

mówiącego do przedstawianych treści i nawiązując do wypowiedzi przedmówców, podejmuje

próby prowadzenia dyskusji,

35

posługując się bogatym słownictwem, tworzy opis postaci, krajobrazu, sytuacji,

barwnie opowiada treść utworu,

charakteryzując postać fikcyjną, ocenia i wartościuje jej zachowania i postawy

w odniesieniu do ogólnie przyjętych norm moralnych,

analizuje uczucia własne i bohaterów literackich,

próbuje interpretować głosowo wygłaszany tekst, m.in. przez prawidłowe stosowanie pauz w

tekście zawierającym przerzutnie,

krytycznie, rzeczowo omawia oraz ocenia recytację własną i kolegów.

PISANIE

pisze wypowiedzi logiczne, spójne i przejrzyste pod względem kompozycyjnym

i poprawne pod względem językowym, stylistycznym, ortograficznym oraz interpunkcyjnym,

dobierając odpowiednie słownictwo, tworzy tekst wyrażający intencje nadawcy,

posługuje się odpowiednimi argumentami i przykładami w celu uzasadnienia własnego zdania,

posługując się bogatym słownictwem, redaguje rożne formy wypowiedzi, m.in. opowiadanie z

elementami dialogu, opisu, charakterystyki, zróżnicowane stylistycznie i funkcjonalnie opisy,

recenzję i notatkę (różnorodne postaci) oraz pisma użytkowe,

w sposób twórczy przekształca tekst epicki na scenopis filmowy.

NAUKA O JĘZYKU

sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie:

o fonetyki (omawia proces powstawania głosek i rolę poszczególnych narządów mowy; objaśnia

różnicę między głoską a literą; określa funkcję głoski i; rozróżnia samogłoski, spółgłoski,

głoski dźwięczne, bezdźwięczne, nosowe, ustne, wyjaśnia mechanizm powstawania

upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych; prawidłowo

zapisuje wyrazy z głoską nosową

i z upodobnieniem pod względem dźwięczności),

o słowotwórstwa i słownictwa (klasyfikuje wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo;

analizuje budowę słowotwórczą wyrazu; tworzy rodziny wyrazów; posługuje się wyrazami

bliskoznacznymi w celu doskonalenia stylu wypowiedzi ustnych i pisemnych; prawidłowo

zapisuje przedrostki zakończone w pisowni na literę będącą odpowiednikiem spółgłoski

dźwięcznej),

o fleksji (klasyfikuje odmienne i nieodmienne części mowy; prawidłowo używa form

czasowników, rzeczowników, przymiotników, liczebników, zaimków i świadomie stosuje je

dla wzbogacania tworzonego tekstu; prawidłowo zapisuje przyimki złożone i wyrażenia

przyimkowe, partykuły nie i by z rożnymi częściami mowy; prawidłowo używa spójników i

stosuje się do zasad interpunkcji),

o składni (samodzielnie dokonuje analizy logicznej i gramatycznej zdania, posługuje się rożnego

rodzaju typami zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie; wykazuje dbałość o poprawną

interpunkcję zdania złożonego),

objaśnia sposoby wzbogacania zasobu własnego słownictwa.

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę bardzo dobrą oraz:

SŁUCHANIE

słucha i rozumie wypowiedzi kolegów i nauczyciela jako aktywny uczestnik rożnych sytuacji

mówienia w czasie zajęć lekcyjnych,

odczytuje i interpretuje zabiegi związane z prezentacją walorów artystycznych nagrania

wzorcowej recytacji,

analizuje i wykorzystuje w nowych sytuacjach dydaktycznych informacje wybrane

z wysłuchanego tekstu.

36


czyta rożne teksty (zarówno współczesne, jak i dawne, przewidziane w programie nauczania) na

poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym,

samodzielnie interpretuje teksty pisane i inne teksty kultury, uwzględniając intencję nadawcy oraz

konteksty niezbędne do interpretacji,

praktycznie wykorzystuje informacje wybrane z tekstu literackiego, popularnonaukowego,

naukowego czy prawnego,

krytycznie ocenia i wartościuje treści, zachowania i postawy przedstawione

w utworach w odniesieniu do systemu moralnego i etycznego.

MÓWIENIE

samodzielnie buduje spójne, logiczne, rzeczowe wypowiedzi na podany temat,

w których przedstawia własne stanowisko, lub za pomocą popartych przykładami argumentów

uwzględniających rożne konteksty kulturowe dowodzi przyjętych racji,

aktywnie uczestniczy w dyskusji jako dyskutant lub przewodniczący, rzeczowo przedstawia swoje

stanowisko, przedstawia wnioski,

interpretuje głosowo wygłaszany z pamięci lub czytany tekst,

oceniając pracę innych, przedstawia krytyczną, rzeczową refleksję wynikającą

z wnikliwej analizy wykonanych zadań i erudycji polonistycznej.

PISANIE

pisze wypowiedzi ciekawe pod względem sposobu ujęcia tematu, w których wykazuje się

szczególną dbałością o poprawność językową, bezbłędny zapis, logiczną kompozycję,

tworzy oryginalne notatki, posługując się bogatym słownictwem, redaguje dłuższe formy

wypowiedzi,

podejmuje próby własnej twórczości literackiej.

NAUKA O JĘZYKU

świadomie stosuje wiedzę językową w zakresie treści materiałowych przewidzianych programem

nauczania fonetyki, słowotwórstwa, fleksji, składni oraz wiedzy o języku jako tworze społecznym,

samodzielnie poszerza wiedzę językową.

OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA DLA KLASY II SŁUCHANIE


uważnie słucha wypowiedzi nauczyciela i innych uczniów,

próbuje aktywnie uczestniczyć w rożnych sytuacjach komunikacyjnych,

dostrzega różnice między informacją, komentarzem i oceną,

posługuje się informacjami zaczerpniętymi z wysłuchanego tekstu,

dostrzega językowe i pozajęzykowe środki perswazyjne,

słucha wzorcowych recytacji utworów poetyckich i prozatorskich, dostrzegając środki wyrazu

artystycznego i sposoby prezentacji tekstu.


jako aktywny uczestnik rożnych sytuacji komunikacyjnych uważnie słucha wypowiedzi

nauczyciela i innych uczniów, rozpoznaje intencje wypowiedzi,

rozpoznaje różnicę między fikcją a kłamstwem, odróżnia fakty od opinii,

odróżnia informację od komentarza i oceny,

37

wyciąga wnioski i formułuje uogólnienia na podstawie wysłuchanego tekstu, np. wywiadu,

dostrzega w wysłuchanym tekście etyczny wymiar językowych i pozajęzykowych środków

perswazyjnych.



odczytuje teksty na poziomie dosłownym, podejmuje próby odczytywania ich sensu przenośnego i

symbolicznego,

podejmuje próby interpretacji głosowej czytanego tekstu,

zadaje pytania dotyczące przeczytanego tekstu,

określa problematykę i temat przeczytanego utworu,

wyszukuje cytaty na zadany temat,


nazywa podstawowe środki artystycznego wyrazu w wypowiedzi literackiej,

przypisuje utwór do odpowiedniego rodzaju literackiego,



zna terminy wiersz stroficzny i ciągły, wiersz bezrymowy, wiersz wolny,

rozpoznaje układy rymów,

zauważa w tekście szyk przestawny,

rozpoznaje porównanie homeryckie,

dostrzega związek treści dzieła z okolicznościami jego powstania i biografią autora,

zna cechy gatunkowe baśni, bajki, legendy, podania, przypowieści, opowiadania, powieści

fantastycznej, dziennika i pamiętnika,

zna termin satyra oraz wymienia cechy utworu satyrycznego,

identyfikuje cechy literatury faktu i powieści autobiograficznej,

zna różnicę między charakterystyką bezpośrednią i pośrednią,

zna elementy budowy noweli,


nazywa motywy działania bohaterów,

korzysta ze słowników,

zna cechy charakterystyczne wywiadu,

zna cechy sentencji, maksymy,

rozumie sens powszechnie znanych prawd filozoficznych,

rozpoznaje w tekście informację, komentarz, opinię,

dostrzega związek między tytułem a treścią artykułu prasowego,

wskazuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji, np. w reklamie telewizyjnej

i ulotce,

wskazuje grę słowną, np. w reklamie,

zna cechy filmu dokumentalnego i fabularnego,

podejmuje próby wyjaśnienia elementów symbolicznych dzieła malarskiego,

korzysta z internetu i encyklopedii multimedialnej,

dokonuje wyboru programu telewizyjnego, gry komputerowej, uwzględniając ich wartość

poznawczą, kulturalną, etyczną,

dostrzega cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i rysunku.


odczytuje teksty na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym,

interpretuje głosowo czytany tekst,

precyzyjnie i trafnie określa temat utworu,

38

wyszukuje cytaty w dłuższej lekturze i posługuje się nimi,

przypisuje utwór do określonego rodzaju literackiego i potrafi uzasadnić swój wybór,

wykorzystuje źródła tekstowe w celu zdobycia informacji,

określa funkcję środków artystycznych i analizuje wyodrębnione obrazy poetyckie,

analizuje elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze,

posługuje się terminami wiersz stroficzny i ciągły, wiersz bezrymowy, wiersz wolny,

rozumie funkcję szyku przestawnego w tekście,

omawia funkcję porównania homeryckiego w tekście poetyckim,

omawia zależność między treścią dzieła a okolicznościami jego powstania i biografią autora,

posługuje się terminem satyra, dostrzega cechy satyry w rożnych tekstach,

wskazuje cechy gatunkowe baśni, bajki, fantasy, legendy, podania i przypowieści,

odróżnia cechy dziennika od pamiętnika,

rozróżnia cechy literatury faktu, powieści autobiograficznej i historycznej,

rozróżnia w tekście charakterystykę bezpośrednią i pośrednią,

uzasadnia obecność narratora wszechwiedzącego w utworze,

omawia budowę noweli z uwzględnieniem punktu kulminacyjnego i puenty,

omawia budowę dramatu,

uzasadnia działania bohatera literackiego,

wykorzystuje informacje ze słowników,

wskazuje cechy charakterystyczne wywiadu,

wskazuje cechy charakterystyczne sentencji i maksymy,

odkrywa sens powszechnie znanych prawd filozoficznych i stosuje je w swoich wypowiedziach,

sprawnie wyszukuje informacje podczas pobieżnego czytania,

odróżnia informację od komentarza i oceny, wyjaśnia rolę tytułu i śródtytułu w tekście prasowym,

wyszukuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji, np. w reklamie,

analizuje i wyjaśnia funkcję gry językowej, np. w reklamie,

odróżnia film dokumentalny od fabularnego,

omawia funkcję ilustracji i interpretuje dzieło malarskie,

omawia cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i rysunku.

MÓWIENIE


tworzy wypowiedź zgodną z tematem, poprawną pod względem kompozycyjnym

i językowym,

próbuje dostosować modulację głosu do celu i treści wypowiedzi,

dobiera argumenty odpowiednie do tezy,

podejmuje próby wygłoszenia przemówienia, uczestniczy w dyskusji,

tworzy tekst zawierający opis postaci, przedmiotu, krajobrazu, sytuacji,

streszcza tekst publicystyczny,

podejmuje próbę samodzielnej charakterystyki oraz autocharakterystyki,

przygotowuje pytania i możliwe odpowiedzi do wywiadu z postacią fikcyjną,

wyraża swoje uczucia, posługując się odpowiednim słownictwem,

dostrzega zjawisko brutalności słownej i manipulacji językowej,

rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę),

wygłasza fragment prozy z pamięci, próbuje go interpretować głosowo,

uczestniczy we wspólnym omówieniu recytacji i komentuje wypowiedzi kolegów.


posługuje się modulacją głosu w celu nadania wypowiedzi odpowiedniego tonu

(np. uroczystego, parodystycznego, szyderczego),

39

porządkuje argumenty według ich ważności,

wygłasza przemówienie według stworzonego wcześniej planu, posługuje się

figurami retorycznymi,

aktywnie uczestniczy w dyskusji, wyrażając swój stosunek do przedstawianych

treści i nawiązując do wypowiedzi przedmówców,

tworzy opis o rożnej funkcji (opis użytkowy, artystyczny, reklamowy),

posługuje się informacją i odróżnia ją od komentarza,

streszcza tekst publicystyczny według wcześniej przygotowanego planu,

charakteryzuje postaci rzeczywiste i fikcyjne,

redaguje autocharakterystykę,

przeprowadza krótki wywiad z postacią fikcyjną (uczeń w roli),

mówi o swoich uczuciach w sytuacjach konfliktowych i symulowanych,

posługuje się cytatem w dyskusji, charakterystyce, opowiadaniu,

reaguje na brutalność słowną i manipulację, dba o kulturę słowa,

interpretuje głosowo tekst wygłaszany z pamięci, omawia recytację oraz wypowiedzi koleżanek i

kolegów z uwzględnieniem zawartości merytorycznej, poprawności językowej i artykulacyjnej.

PISANIE



redaguje tekst zgodny z tematem, z zachowaniem logicznej kompozycji,

stosuje akapity,

stara się zachować poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną wypowiedzi,

dostosowuje wypowiedź do intencji nadawcy (reklama, informacja, komentarz),

uwzględnia w opisie dzieła sztuki podstawową wiedzę dotyczącą czasu powstania utworu,

w opisie dzieła plastycznego podejmuje próbę wyjaśnienia symbolicznego znaczenia barw,

przedmiotów, usytuowania postaci,

opisuje przeżycia bohatera, charakteryzuje postać literacką lub rzeczywistą,

w rozprawce przedstawia logiczne argumenty,

pisze autocharakterystykę, list oficjalny, recenzję,

redaguje kartkę z dziennika i pamiętnika, dedykację i regulamin,

wypowiada się pisemnie na temat książki, filmu, przedstawienia teatralnego,

sporządza opis bibliograficzny książki,

relacjonuje wydarzenia, np. z zawodów sportowych,

streszcza tekst literacki,

redaguje dedykację i regulamin,

tworzy CV, życiorys, list motywacyjny, podanie, inne formy użytkowe.


tworzy logiczną, spójną i zgodną z tematem wypowiedź, poprawną pod względem językowym,

ortograficznym i interpunkcyjnym,

stosując odpowiednie słownictwo, układa tekst reklamy, wypowiedź o charakterze informacji i

komentarza,

w opisie dzieła sztuki posługuje się wiedzą dotyczącą czasu jego powstania,

opisując dzieło plastyczne, odkrywa symboliczny sens barw, przedmiotów, usytuowania postaci,

w opowiadaniu twórczym wprowadza elementy świata przedstawionego tworzące realia epoki, w

której się toczy akcja,

w opowiadaniu świadomie stosuje opis przeżyć wewnętrznych bohatera oraz charakterystykę

postaci w celu wyjaśnienia motywów jej postępowania,

40

redaguje rozprawkę, samodzielnie formułuje tezę lub hipotezę, przedstawia logiczną

argumentację, ilustruje argumenty odpowiednimi przykładami i cytatami,

redaguje autocharakterystykę, list oficjalny, recenzję, dostosowuje styl do wypowiedzi,

w wypowiedzi typu kartka z dziennika lub pamiętnika stosuje opis przeżyć,

recenzuje książkę, film, przedstawienie teatralne, uwzględniając środki wyrazu typowe dla danego

tekstu kultury,

redaguje sprawozdanie, np. z zawodów sportowych, z zastosowaniem typowych dla tego rodzaju

relacji środków językowych,

świadomie stosuje środki językowe zapewniające skrótowość streszczenia,

redaguje przemówienie na tematy związane z doświadczeniem życiowym i lekturą, świadomie

stosując wybrane figury retoryczne i cytaty,

przekształca tekst epicki w dramat,

dokonuje starannej redakcji tekstów napisanych ręcznie i na komputerze

(umiejętnie formatuje tekst, dobiera rodzaj czcionki, stosuje właściwe odstępy

i marginesy, justuje tekst),

rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę).


DLA KLASY II

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę

dopuszczającą.


SŁUCHANIE

uważnie słucha wypowiedzi nauczyciela i innych uczniów,

rozpoznaje komunikat będący informacją, komentarzem czy oceną,

wybiera potrzebne informacje z tekstu,

identyfikuje językowe i pozajęzykowe środki wyrazu,

słucha wzorcowych recytacji utworów poetyckich i prozatorskich,

rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną (wskazuje tezę, argumenty i wnioski).


odczytuje teksty na poziomie dosłownym, rozpoznaje sens przenośny utworu,

płynnie czyta rożne teksty, uwzględniając zasady interpunkcji, prawidłowego akcentowania i

intonacji,

potrafi z pomocą nauczyciela przytoczyć najważniejsze treści utworów wymienionych w

podstawie programowej,

zadaje pytania dotyczące przeczytanego utworu,


odróżnia informacje o faktach od opinii,

rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem,

wymienia podstawowe środki wyrazu artystycznego w tekście literackim,

zna elementy konstrukcji świata przedstawionego w utworze,


charakteryzuje postać mówiącą w utworze,

zna terminy wiersz stroficzny i ciągły, wiersz bezrymowy, wiersz wolny,

zna pojęcia legenda, podanie, przypowieść, dziennik, pamiętnik, nowela, powieść, opowiadanie,

baśń, bajka i fraszka,

rozróżnia charakterystykę pośrednią i bezpośrednią,

wymienia cechy dramatu jako rodzaju literackiego,

41

wskazuje elementy dramatu, takie jak akt, scena, tekst główny, tekst poboczny, monolog, dialog,

odwołując się do własnego doświadczenia, podaje możliwe motywy postępowania bohatera,

z pomocą nauczyciela korzysta ze słowników, np. języka polskiego, wyrazów obcych,

synonimów,

dostrzega związek między tytułem a treścią utworu, np. artykułu prasowego,

zna językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie telewizyjnej i ulotce,

dostrzega różnice między filmem dokumentalnym a fabularnym,

świadomie wybiera programy telewizyjne, gry komputerowe.

MÓWIENIE

tworzy wypowiedź zgodną z tematem,

dostrzega zależność między modulacją głosu a sensem wypowiedzi,

z pomocą nauczyciela formułuje argumenty odpowiednie do tezy,

wypowiada swoje zdanie w dyskusji,

opisuje postaci, przedmioty, krajobraz, podejmuje próbę opisu sytuacji,

streszcza tekst publicystyczny,

gromadzi słownictwo oceniające postać,

zadaje własne pytania w wywiadzie,

mówi o swoich uczuciach,

wygłasza z pamięci fragment tekstu poetyckiego lub prozatorskiego.

PISANIE

tworzy plan wypowiedzi,

redaguje tekst zgodny z tematem,

podejmuje próby redakcji tekstu napisanego ręcznie i na komputerze,

zna podstawowe zasady poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej,

w opisie dzieła sztuki uwzględnia treści symboliczne,

pisze opowiadanie twórcze,

podejmuje próbę charakteryzowania postaci literackiej, mówi o przeżyciach bohatera,

z pomocą nauczyciela redaguje wypowiedź, w której formułuje logiczne argumenty,

opisuje wygląd, zainteresowania, postępowanie, omawia przeżycia,

redaguje kartkę z dziennika, pamiętnika,

podejmuje próbę napisania CV, życiorysu, listu motywacyjnego, podania i innych form

użytkowych,

pisze SMS-a, e-maila, przestrzegając zasad etyki mowy,

wypowiada się na temat książki, filmu, przedstawienia,

streszcza tekst literacki.

NAUKA O JĘZYKU


o fonetyki (zna podstawowe zasady poprawnej wymowy, mechanizmy powstawania upodobnień

pod względem dźwięczności i uproszczeń wyrazowych),

o słowotwórstwa i słownictwa (zna rodzaje formantów; rozpoznaje podstawę słowotwórczą w

wyrazach złożonych; dobiera pary antonimów; wzbogaca wypowiedź, stosując związki

frazeologiczne; rozpoznaje wyrazy wieloznaczne; zna różnicę między wyrazem abstrakcyjnym

a konkretnym),

o fleksji (zna pojęcia temat i końcówka; wskazuje części mowy, bezokoliczniki oraz formy

zakończone na -no, -to; wie, jak się tworzy imiesłów),

o składni, rozpoznaje w wypowiedziach orzeczenie, podmiot, dopełnienie, okolicznik i

przydawkę (rozpoznaje wypowiedzenie zawierające podmiot i zdanie bezpodmiotowe;

42

wskazuje zdanie pojedyncze i złożone, równoważniki zdań, zdania złożone podrzędnie i

współrzędnie, mowę zależną i niezależną),

o rozpoznaje w tekście wyrazy zapożyczone, neologizmy i wulgaryzmy.

Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania oceny dopuszczającej oraz:

SŁUCHANIE

jako uczestnik sytuacji komunikacyjnej uważnie słucha wypowiedzi nauczyciela

i innych uczniów oraz podejmuje próby aktywnego w niej uczestnictwa,

dostrzega różnice między informacją, komentarzem i oceną,

posługuje się informacjami z wysłuchanego tekstu, m.in. z wywiadu,

dostrzega funkcję językowych i pozajęzykowych środków wyrazu w danej sytuacji

komunikacyjnej,

słucha wzorcowych recytacji utworów poetyckich i prozatorskich, dostrzegając środki wyrazu

artystycznego i sposoby prezentacji tekstu.


odczytuje teksty na poziomie dosłownym, podejmuje próby odczytywania ich sensu przenośnego i

symbolicznego,

próbuje interpretować głosowo czytany tekst,

określa temat przeczytanego utworu,

potrafi z pomocą nauczyciela przytoczyć treść utworów wymienionych w podstawie

programowej,

wyszukuje w dłuższej lekturze cytaty na zadany temat,

identyfikuje utwory o cechach satyry,

wskazuje i nazywa podstawowe środki wyrazu artystycznego w tekście literackim, takie jak:

neologizm, archaizm, zdrobnienie, zgrubienie, metafora, porównanie, pytanie retoryczne, wyrazy

dźwiękonaśladowcze,


wyróżnia wśród tekstów poetyckich wiersz stroficzny i ciągły, wiersz bezrymowy

i wolny,

rozpoznaje układy rymów,

wymienia cechy noweli, powieści, opowiadania, fantasy, baśni, bajki, fraszki, legendy, podania,

przypowieści, dziennika i pamiętnika,

zauważa w tekście szyk przestawny,

wskazuje porównania homeryckie,

dostrzega związek treści dzieła z okolicznościami jego powstania i biografią autora,

identyfikuje cechy literatury faktu i powieści autobiograficznej,

rozróżnia bezpośrednią i pośrednią charakterystykę postaci w tekście,

zna budowę noweli,


przypisuje utwór do właściwego rodzaju literackiego,

rozpoznaje czytany utwór jako komedię, dramat (gatunek),

rozpoznaje elementy dramatu: akt, scena, tekst główny, tekst poboczny, monolog

i dialog,

nazywa motywy postępowania bohatera,

korzysta ze słownika języka polskiego, wyrazów obcych, synonimów, poprawnej polszczyzny i

słownika frazeologicznego,

zna cechy charakterystyczne dla wywiadu,

zna sens powszechnie znanych prawd filozoficznych,

rozpoznaje w tekście informację, komentarz i opinię,

43

rozpoznaje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie telewizyjnej

i ulotce,

wskazuje grę słowną w reklamie i próbuje wyjaśnić jej mechanizm,

zna cechy filmu dokumentalnego i fabularnego,

próbuje wyjaśnić elementy symboliczne dzieła malarskiego,

korzysta z internetu i encyklopedii multimedialnej,

dokonuje wyboru programu telewizyjnego, gry komputerowej, uwzględniając ich wartości

poznawcze, kulturalne, etyczne,

dostrzega cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i rysunku,

czerpie informacje z przypisu.

MÓWIENIE

tworzy wypowiedź zgodną z tematem, starając się zachować poprawność kompozycyjną i

językową,

podejmuje próby dostosowania modulacji głosu do treści i celu wypowiedzi,

dobiera argumenty odpowiednie do tezy,

podejmuje próby wygłoszenia przemówienia,

uczestniczy w dyskusji, zajmując własne stanowisko i reagując na argumenty dyskutantów, potrafi

zacytować odpowiednie fragmenty na poparcie swojego zdania,

tworzy tekst zawierający opis postaci, przedmiotu, krajobrazu i sytuacji,

podejmuje próbę charakterystyki postaci i autocharakterystyki,

przygotowuje się do wywiadu (zadaje pytania i formułuje możliwe odpowiedzi),

wyraża swoje uczucia, posługując się odpowiednim słownictwem,

dostrzega zjawisko brutalności słownej i manipulacji językowej,

w wygłaszanym z pamięci tekście podkreśla głosowo najważniejsze treści utworu,

uczestniczy we wspólnym omówieniu recytacji lub wypowiedzi koleżanek i kolegów.

PISANIE

samodzielnie tworzy plan dłuższej wypowiedzi,

redaguje tekst zgodny z tematem, ze szczególnym uwzględnieniem zasad logicznej kompozycji,

stosuje akapity,

stara się stosować zasady poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej,

tworzy tekst reklamowy, informacyjny lub o charakterze instrukcji,

uwzględnia w opisie dzieła sztuki podstawową wiedzę dotyczącą czasu jego powstania,

podejmuje próbę wyjaśnienia w opisie dzieła plastycznego symbolicznego znaczenia barw,


charakteryzuje postać literacką lub rzeczywistą, opisując jej przeżycia wewnętrzne,

przedstawia logiczne argumenty w rozprawce,

próbuje napisać autocharakterystykę, list oficjalny na podstawie lektury lub sytuacji życiowej,

dostosowuje stylistykę i formę wypowiedzi do odbiorcy,

przestrzega zasad etyki w zależności od sytuacji i relacji łączącej go z odbiorcą,

pisze, SMS-a, e-maila,

pisze wypowiedź na temat książki, filmu, przedstawienia,

sporządza opis bibliograficzny książki,

relacjonuje wydarzenia, np. z zawodów sportowych,

redaguje dedykację, regulamin i inne formy użytkowe,

pisze CV, życiorys, list motywacyjny, podanie,

dokonuje redakcji tekstu pisanego ręcznie i na komputerze.

NAUKA O JĘZYKU


44

o fonetyki (jako użytkownik języka odwołuje się do elementarnej wiedzy z zakresu fonetyki oraz

zasad poprawnej wymowy),

o słowotwórstwa i słownictwa (zna funkcję formantów słowotwórczych i rozpoznaje w tekście

funkcję wyrazów zdrobniałych, zgrubiałych oraz nacechowanych emocjonalnie; używa w

tekście własnym antonimów i poznanych związków frazeologicznych; odróżnia wyrazy

abstrakcyjne od konkretnych),

o fleksji (wskazuje części mowy i stosuje ich poprawne formy, oddziela temat od końcówki w

wyrazach odmiennych; wskazuje w tekście nieosobowe formy czasownika; rozpoznaje i tworzy

imiesłowy),

o składni (rozpoznaje w wypowiedziach rożne rodzaje podmiotów, orzeczeń, dopełnień,

okoliczników oraz przydawkę; rozpoznaje w zdaniach podmiot

w dopełniaczu; przekształca wypowiedzenie zawierające podmiot w wypowiedzenie

bezpodmiotowe i odwrotnie; przekształca konstrukcję strony czynnej w konstrukcję strony

biernej i odwrotnie; rozpoznaje zdanie złożone podrzędnie podmiotowe

i orzecznikowe; klasyfikuje zdania pojedyncze i złożone oraz równoważniki zdań; zna funkcję

składniową rożnych części mowy),

rozpoznaje w tekście wulgaryzmy, terminy o ograniczonym zasięgu,

dostrzega przydatność wyrazów zapożyczonych, neologizmów, archaizmów, eufemizmów.

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania oceny dostatecznej oraz:

SŁUCHANIE

jako aktywny uczestnik sytuacji komunikacyjnej uważnie słucha wypowiedzi nauczyciela i innych

uczniów,

porównuje komunikaty ze względu na cel wypowiedzi, odróżnia informację od komentarza i

oceny, rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację),

analizuje treść wysłuchanego wywiadu,

dostrzega w wysłuchanym tekście językowe i pozajęzykowe środki perswazji,

dostrzega ewentualne przejawy agresji i manipulacji.


odczytuje teksty na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym,

interpretuje głosowo czytany tekst,

potrafi przytoczyć treść utworów wymienionych w podstawie programowej,

samodzielnie określa temat utworu,

wyszukuje cytaty w dłuższej lekturze i posługuje się nimi,

dostrzega cechy satyry w rożnych tekstach,

wykorzystuje rożne źródła tekstowe w celu zdobycia informacji, m.in. na temat miejscowych

zabytków architektonicznych, obyczajów i typowych elementów krajobrazu,

nazywa wszystkie poznane środki artystyczne i analizuje wyodrębnione obrazy poetyckie,

wyróżnia elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze,

posługuje się terminami wiersz stroficzny i ciągły, wiersz bezrymowy i wiersz wolny,

wskazuje cechy gatunkowe legendy, podania, przypowieści, dziennika i pamiętnika, powieści,

opowiadania, fantasy, noweli, baśni, bajki, fraszki,


wyjaśnia budowę porównania homeryckiego w tekście poetyckim,

wskazuje na związek treści dzieła i okoliczności jego powstania z biografią autora,




omawia budowę noweli (ze szczególnym uwzględnieniem punktu kulminacyjnego

i puenty) oraz dramatu,

45


omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu, tytułu, podtytułu, motta, apostrofy, puenty,

wskazuje w utworze elementy charakterystyczne dla rodzaju literackiego (liryki, epiki i dramatu),

wskazuje w dramacie funkcje takich elementów, jak akt, scena, tekst główny, tekst poboczny,

monolog, dialog,

wykorzystuje informacje zawarte w słownikach języka polskiego, poprawnej polszczyzny,

słowniku frazeologicznym, antonimów i synonimów, szkolnego słownika terminów literackich,

wskazuje cechy charakterystyczne wywiadu,

odkrywa sens powszechnie znanych prawd filozoficznych i wykorzystuje je w swoich

wypowiedziach,

sprawnie wyszukuje informacje podczas pobieżnego czytania,

oddziela informację od komentarza i oceny, wyjaśnia rolę tytułu i śródtytułu

w artykule prasowym,

wyszukuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji oraz rozumie funkcję gry językowej w

reklamie,


omawia funkcję ilustracji, podejmuje próbę interpretacji dzieła malarskiego,

omawia cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i rysunku,

znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej, np. w filmach, komiksach, piosenkach,

nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych.

MÓWIENIE

podejmuje próby oddania sensu wypowiedzi przez odpowiednią modulację głosu,

porządkuje argumenty według ich ważności,

wygłasza przemówienie według stworzonego wcześniej planu,

aktywnie uczestniczy w dyskusji,

tworzy opis spełniający funkcje użytkową, artystyczną i reklamową,

odróżnia informację od komentarza,

streszcza tekst publicystyczny według przygotowanego wcześniej planu,

charakteryzuje postać rzeczywistą i fikcyjną,

układa autocharakterystykę,

przeprowadza krótki wywiad z postacią fikcyjną,

mówi o swoich uczuciach w sytuacji konfliktowej i symulowanej,

reaguje na brutalność słowną i manipulację językową,

w wypowiedziach stosuje zasady etykiety językowej, zna konwencje językowe zależne od

środowiska.

PISANIE

tworzy logiczną i spójną wypowiedź zgodną z tematem, poprawną pod względem językowym,

ortograficznym i interpunkcyjnym,

układa tekst reklamy, wypowiedź o charakterze informacji, komentarza,

w opisie dzieła sztuki posługuje się informacją o czasie jego powstania,

opisuje dzieło plastyczne ze szczególnym uwzględnieniem symbolicznego sensu barw,


redagując opowiadanie twórcze, stara się odwołać do realiów epoki, w której się rozgrywa akcja

utworu,

charakteryzuje postać literacką, stosuje opis przeżyć wewnętrznych i wyjaśnia motywy

postępowania bohatera,

stosując odpowiednie słownictwo i wymogi gatunkowe, redaguje rozprawkę, autocharakterystykę,

list oficjalny, kartkę z pamiętnika (dziennika), sprawozdanie, np. z zawodów sportowych,

streszczenie, CV, e-mail, życiorys, list motywacyjny, podanie,

46

omawia pisemnie książkę, film, przedstawienie; w analizie uwzględnia specyfikę tekstu kultury

oraz własną ocenę,

wykorzystuje wiedzę o składni przy stosowaniu reguł interpunkcyjnych, stosuje średnik,

dokonuje starannej redakcji tekstów napisanych ręcznie i na komputerze, poprawia błędy

językowe, ortograficzne i interpunkcyjne, korzystając z odpowiednich źródeł.

NAUKA O JĘZYKU


o fonetyki (jako użytkownik języka wykorzystuje wiedzę z zakresu fonetyki; stara się stosować

zasady poprawnej wymowy),

o słowotwórstwa i słownictwa (określa funkcje formantów słowotwórczych; stara się poprawnie

zapisywać przedrostki wez-, wz-, wes-, ws-, z-, s-, ś- i przyrostki -ctwo, -dztwo, -stwo, -dzki, -

cki; omawia budowę wyrazów złożonych; posługuje się

w tekście własnym zdrobnieniami, zgrubieniami, wyrazami nacechowanymi emocjonalnie,

antonimami, związkami frazeologicznymi; wzbogaca wypowiedzi

o wyrazy abstrakcyjne i konkretne),

o fleksji (omawia funkcję części mowy w tekście i rozróżnia czasowniki dokonane

i niedokonane, rozpoznaje tryby i strony, wskazuje oboczności i tematy oboczne; zauważa

różnice między fleksyjnymi i słowotwórczymi cząstkami budowy wyrazów; rozpoznaje

funkcję składniową rożnych części mowy),

o składni (rozpoznaje w wypowiedzeniach i rozumie funkcje rożnych rodzajów podmiotów,

orzeczeń, dopełnień, okoliczników i przydawki; tworzy zdania

z podmiotem w dopełniaczu; przekształca wypowiedzenie zawierające podmiot

w wypowiedzenie bezpodmiotowe i odwrotnie; tworzy zdania złożone podrzędnie podmiotowe

i bezpodmiotowe; przekształca wypowiedzenia – zdanie pojedyncze na równoważnik,

pojedyncze na złożone, mowę zależną na niezależną),

rozumie w tekście obecność wyrazów gwarowych, terminów naukowych, archaizmów,

neologizmów, eufemizmów i wulgaryzmów,

wyjaśnia znaczenie często używanych zapożyczeń; omawia okoliczności zapożyczania wyrazów z

innych języków oraz tworzenia neologizmów.

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania oceny dobrej oraz:

SŁUCHANIE

uczestnicząc w sytuacji komunikacyjnej, uważnie słucha wypowiedzi jej uczestników, rozpoznaje

intencję nadawcy i funkcję komunikatu,

klasyfikuje komunikaty (informacja, komentarz, ocena) ze względu na cel wypowiedzi i

odpowiednio wykorzystuje ich treści,

wyciąga wnioski i uogólnia na podstawie informacji pozyskanych z wysłuchanego wywiadu,

dostrzega w wysłuchanym tekście językowe i pozajęzykowe środki perswazji, ironię oraz ocenia

ich wymiar etyczny.


analizuje sens dosłowny, przenośny i symboliczny utworu,

interpretuje głosowo treści dosłowne i przenośne tekstu, stosując odpowiednią intonację zdaniową

i poprawną artykulację,

zna dokładnie treść utworów wskazanych w podstawie programowej,

posługuje się terminami satyra, legenda, podanie, przypowieść, dziennik, pamiętnik, opowiadanie,

nowela, bajka, baśń, powieść fantasy i określa ich cechy gatunkowe

w utworze,

poszukuje i porządkuje informacje na podstawie rożnych źródeł tekstowych,

określa funkcje środków artystycznych i interpretuje wyodrębnione obrazy poetyckie,

analizuje elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze,

47

wykorzystując wiedzę o takich elementach dramatu, jak akt, scena tekst główny, tekst poboczny,

monolog, dialog, potrafi samodzielnie dokonać analizy dzieła,

definiuje terminy wiersz stroficzny, ciągły, bezrymowy, wolny,

dokonuje analizy składniowej tekstu poetyckiego, w której dostrzega m.in. funkcje szyku

przestawnego,

wyjaśnia funkcję porównania homeryckiego w tekście poetyckim, wskazuje średniówkę,

analizując sens utworu, wykorzystuje zależność treści dzieła od okoliczności jego powstania i

biografii autora,

analizuje utwory należące do literatury faktu, rozpoznaje cechy powieści autobiograficznej i

historycznej,

opisując bohatera literackiego, wykorzystuje informacje zawarte we fragmentach stanowiących

charakterystykę bezpośrednią oraz spostrzeżenia i uogólnienia wynikające z analizy fragmentów

stanowiących charakterystykę pośrednią,

motywuje postępowanie bohatera literackiego oraz postaci rzeczywistej,

analizuje budowę noweli, dramatu,

korzystając ze słowników, wzbogaca swoje słownictwo oraz dba o poprawność językową swoich

wypowiedzi,

wyjaśnia uniwersalną wartość prawd filozoficznych, ilustrując je odpowiednimi przykładami,

analizuje funkcję językową i pozajęzykową środków perswazji oraz gry językowej, np. w

reklamie,

interpretuje symboliczne znaczenia ilustracji i dzieła malarskiego,

analizuje cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i rysunku.

MÓWIENIE

posługuje się modulacją głosu w celu nadania wypowiedzi odpowiedniego tonu

(np. uroczystego, parodystycznego, szyderczego),

tworzy logiczną argumentację do tezy,

wygłaszając przemówienie, stosuje odpowiednie figury retoryczne,

jako aktywny uczestnik dyskusji precyzyjnie wyraża swój stosunek do przedstawianych treści,

nawiązuje do wypowiedzi przedmówców, przedstawia wnioski,

posługuje się obiektywną informacją, komentuje i ocenia,

charakteryzując postać rzeczywistą lub fikcyjną (układając autocharakterystykę), stosuje bogate

słownictwo oceniające, stara się przedstawić bohatera w jak najpełniejszy sposób, np. przez

wyjaśnienie motywów jego postępowania, opis przeżyć itp.,

w przeprowadzanym wywiadzie zadaje pytania ewokujące obszerne, bogate

w informacje odpowiedzi,

opisuje i wyjaśnia swoje uczucia w rożnych sytuacjach, zwłaszcza konfliktowych,

interpretuje głosowo tekst wygłaszany z pamięci, omawia recytację oraz wypowiedzi koleżanek i

kolegów z uwzględnieniem zawartości merytorycznej, poprawności językowej i artykulacyjnej,

sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny.

PISANIE

tworzy logiczną i spójną wypowiedź zgodną z tematem, ze szczególną dbałością

o poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną,

opisując dzieło sztuki, analizuje i interpretuje jego treści symboliczne oraz uwzględnia czas

powstania,

wprowadza do wypowiedzi partykuły, rozumiejąc ich rolę w modyfikowaniu znaczenia

składników wypowiedzi, wykorzystuje wykrzyknik w celu wyrażenia emocji, stosuje wołacz,

w redagowanym opowiadaniu twórczym dba o realia epoki, w której się toczy akcja, dzięki

świadomemu wprowadzeniu odpowiednich elementów świata przedstawionego,

48

wykorzystuje opis przeżyć wewnętrznych w charakterystyce postaci literackiej w celu wyjaśnienia

jej postaw, podejmowanych decyzji, zachowań,

recenzuje książkę, film, przedstawienie teatralne, posługując się słownictwem charakterystycznym

dla danej dziedziny kultury,

redaguje tekst o charakterze przemówienia na tematy związane z lekturą i dotyczące sytuacji

życiowych, świadomie stosując wybrane figury retoryczne,

dokonuje starannej redakcji tekstu napisanego ręcznie i na komputerze, umiejętnie formatuje tekst,

dobiera rodzaj czcionki, stosuje właściwe odstępy, wyznacza marginesy, justuje tekst, dokonuje

jego korekty.

NAUKA O JĘZYKU


o fonetyki (świadomie wykorzystuje wiedzę z fonetyki; dba o poprawną wymowę; unika

błędnych uproszczeń wyrazowych oraz hiperpoprawności),

o słowotwórstwa i słownictwa (klasyfikuje formanty słowotwórcze według ich funkcji; celowo

wzbogaca swoje wypowiedzi o wyrazy zdrobniałe, zgrubiałe

i wyrazy nacechowane emocjonalnie oraz antonimy; poprawnie zapisuje przedrostki i

przyrostki oraz używa łącznika w wyrazach złożonych),

o fleksji (analizuje budowę fleksyjną i słowotwórczą wyrazu; tworzy poprawne wypowiedzi,

odwołując się do wiedzy z zakresu funkcji składniowych rożnych części mowy), wyjaśnia

funkcję czasownika, w tym imiesłowu w tekście,

o składni (wykorzystuje wiedzę o rożnych rodzajach podmiotów, orzeczeń, dopełnień,

okoliczników i przydawki w tworzeniu własnych wypowiedzi; tworzy teksty różnorodne pod

względem składniowym; dzięki przekształceniom składniowym wypowiedzeń unika powtórzeń

i błędów stylistycznych),

jako świadomy użytkownik języka wzbogaca słownictwo o niezbędne zapożyczenia

i neologizmy; wyjaśnia okoliczności zapożyczania wyrazów i mechanizmy tworzenia

neologizmów; ocenia przydatność w języku wyrazów gwarowych, terminów naukowych,

archaizmów, eufemizmów i neologizmów.

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę bardzo dobrą, a ponadto

przejawia umiejętności w zakresie przykładowo podanych zagadnień:

SŁUCHANIE

samodzielnie analizuje i interpretuje słuchany tekst pod względem celu wypowiedzi, środków

perswazji oraz zabiegów artystycznych,

sporządza notatki, uczestnicząc w sytuacji komunikacyjnej jako odbiorca wypowiedzi;

wykorzystuje je w nowych sytuacjach komunikacyjnych.


zna dokładnie treść utworów wskazanych w podstawie programowej, potrafi zestawiać

i analizować dzieła,

czyta teksty spoza podstawy programowej,

czyta, samodzielnie analizuje i interpretuje rożne teksty literackie oraz inne teksty kultury,

uwzględniając ich znaczenie metaforyczne i symboliczne, konteksty interpretacyjne oraz intencję

nadawcy wypowiedzi,

posługuje się rożnymi źródłami informacji, a zwłaszcza treściami przekazu medialnego.

MÓWIENIE

świadomie uczestniczy w rożnych sytuacjach komunikacyjnych jako dyskutant, prowadzący

dyskusję, przeprowadzający wywiad, wygłaszający przemówienie lub referat; przedstawia

rzeczowe argumenty i wnioski,

49

wykazuje się oryginalnością interpretacji głosowej tekstu prozatorskiego lub poetyckiego

wygłaszanego z pamięci,

krytycznie i rzeczowo ocenia wypowiedzi własne i innych, przejawia szczególną dbałość o kulturę

słowa.

PISANIE

sprawnie redaguje teksty z zachowaniem cech gatunkowych rożnych typów wypowiedzi, dbając o

poprawność zapisu, bezbłędność językową i stylistyczną,


NAUKA O JĘZYKU

świadomie stosuje wiedzę w zakresie treści przewidzianych programem i wykraczających poza

program nauczania fonetyki, słowotwórstwa, fleksji, składni oraz wiedzy o języku jako tworze

społecznym,

samodzielnie poszerza wiedzę językową, korzystając z rożnych źródeł informacji.

OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA DLA KLASY III SŁUCHANIE


rozumie tekst wysłuchany w rożnych sytuacjach komunikacyjnych, takich jak rozmowa, dyskusja,

monolog,

rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym,

rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację),



podejmuje próby sporządzania notatek na podstawie wysłuchanych wypowiedzi,

wybiera odpowiednie informacje z wysłuchanego wywiadu,

słucha wzorcowych recytacji poetyckich i prozatorskich, dostrzega w nich środki artystycznego

wyrazu oraz analizuje sposoby prezentacji tekstu.


analizuje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym oraz omawia ich funkcje w

wypowiedziach i rożnych tekstach kultury, zwłaszcza w tekstach literackich i reklamach,

analizuje cudze wypowiedzi pod względem logicznym,

sporządza notatki na podstawie wysłuchanych wypowiedzi,

ocenia wysłuchane przemówienie według samodzielnie opracowanych kryteriów,

prowadzi wywiad, reagując na wypowiedzi rozmówcy.



odbiera komunikaty pisane, mówione oraz nadawane za pomocą środków audiowizualnych,

rozróżnia informacje przekazane werbalnie oraz zawarte w dźwięku i obrazie,

rozpoznaje teksty o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym,

dostrzega przejawy agresji i manipulacji w wypowiedziach,

wskazuje w tekstach elementy języka świadczące o intencjach wypowiedzi, zwłaszcza takich jak

aprobata, dezaprobata, negacja, prowokacja,

określa wartość informacyjną tekstu,

wskazuje cechy stylu potocznego, urzędowego, naukowego i artystycznego,

50

rozpoznaje wyrazy wieloznaczne,

dostrzega zróżnicowanie słownictwa – wskazuje wyrazy o ograniczonym zasięgu (wyrazy

gwarowe, terminy naukowe); rozpoznaje wyrazy rodzime i zapożyczone,

wskazuje w tekstach archaizmy i neologizmy,

wskazuje w wypowiedziach eufemizmy i wulgaryzmy oraz dostrzega negatywne konsekwencje

używania wulgaryzmów,

rozpoznaje cechy kultury i języka swojego regionu,

rozpoznaje w tekście treści przenośne i symboliczne,

precyzyjnie i trafnie określa temat utworu,

odczytuje treści uniwersalne wpisane w tekst,

wyszukuje cytaty w dłuższej lekturze i posługuje się nimi, np. jako uzasadnienie argumentacji,

czerpie informacje z przypisu,

odnajduje informacje w rożnych typach słowników, leksykonach i encyklopediach

w formie książkowej i elektronicznej,

rozumie informacje zawarte w opisie bibliograficznym,

ocenia wartość informacyjną tekstu,

rozumie funkcje szyku przestawnego w tekście,

przypisuje utwór do określonego rodzaju literackiego i potrafi uzasadnić swój wybór,

omawia funkcje tytułu, śródtytułu, motta, apostrofy, puenty w utworze,

określa funkcje środków artystycznych i analizuje wyodrębnione obrazy poetyckie,

rozpoznaje i analizuje cechy gatunkowe pieśni, hymnu, fraszki, trenu,

zna i wskazuje cechy liryki bezpośredniej, pośredniej, zwrotu do adresata, epiki współczesnej,

historycznej i fantastycznej,

posługuje się terminem satyra,

wskazuje cechy gatunkowe baśni, bajki, opowiadania (obyczajowe, przygodowe,

detektywistyczne, fantastycznonaukowe), fantasy, legendy, podania i przypowieści,

odróżnia cechy dziennika od pamiętnika,




omawia budowę noweli z uwzględnieniem punktu kulminacyjnego i puenty,

rozpoznaje i analizuje cechy gatunkowe komedii, tragedii i dramatu,



wskazuje cechy charakterystyczne artykułu i wywiadu,

wskazuje cechy charakterystyczne sentencji i maksymy,

odkrywa sens powszechnie znanych prawd filozoficznych i stosuje je w swoich wypowiedziach,

odróżnia informację od komentarza i oceny, wyjaśnia rolę tytułu i śródtytułu w tekście prasowym,

analizuje i wyjaśnia funkcję gry językowej, np. w reklamie,


omawia funkcję ilustracji i interpretuje dzieło malarskie,

omawia cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i rysunku,

znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej nawiązania do tradycyjnych wątków

literackich i kulturowych oraz wskazuje przykłady mieszania gatunków,

zna cechy charakterystyczne reportażu, artykułu, wywiadu, komiksu,

uwzględnia w analizie specyfikę tekstu kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki:

literatura, teatr, film, muzyka, sztuki plastyczne, sztuki audiowizualne,

eksponuje głosowo najważniejsze treści czytanego lub wygłaszanego z pamięci tekstu

poetyckiego lub prozatorskiego.

51


analizuje komunikaty pisane, mówione oraz nadawane za pomocą środków audiowizualnych,

omawia funkcje przekazów werbalnych i niewerbalnych (dźwięk, obraz),

wskazuje w tekstach literackich wypowiedzi i elementy pozajęzykowe świadczące

o emocjonalnym lub perswazyjnym charakterze,

wskazuje elementy językowe i pozajęzykowe świadczące o agresji lub manipulacji

w wypowiedzi,

analizuje funkcje stylu potocznego, urzędowego, naukowego i artystycznego w tekście literackim,

rozpoznaje wyrazy wieloznaczne i rozumie ich znaczenie w tekście oraz

omawia ich funkcję jako gry językowej, np. w reklamie,

dostrzega zróżnicowanie słownictwa – omawia funkcje wyrazów gwarowych, terminów

naukowych w tekstach literackich, np. stosowanie tych typów słownictwa

w wypowiedziach bohaterów,

omawia funkcje archaizmów i neologizmów w tekstach literackich i użytkowych, np. reklamach,

rozumie funkcje zastosowania eufemizmów i wulgaryzmów, np. w wypowiedzi bohaterów

literackich,

omawia typowe cechy kultury i języka swojego regionu i porównuje je na tle języka

ogólnopolskiego,

analizuje utwór na poziomie przenośnym i symbolicznym,

dostrzega w tekście ironię,

porównuje cechy epiki współczesnej, historycznej i fantastycznej,

rozpoznaje cechy dramatu antycznego i współczesnego, określa funkcje tekstu pobocznego,

posługuje się słownikami specjalistycznymi, np. Słownikiem kultury antycznej, Słownikiem

terminów literackich,

posługuje się katalogiem bibliotecznym i bibliografią,

wykorzystuje informacje z przypisu,

wyróżnia w tekście cechy charakterystyczne reportażu, dziennika, pamiętnika, komedii, komiksu,

baśni, przypowieści, legendy,

dostrzega cechy satyry w rożnych tekstach kultury,

dostrzega w tekście ironię i omawia jej funkcje,

analizuje niejednorodności stylowe w tekstach kultury i wyjaśnia absurdalność świata

przedstawionego w grotesce,

omawia związki utworu literackiego i innych dzieł sztuki z epoką, prądami filozoficznymi,

kierunkami w sztuce, obyczajami, religią itp.,

uwzględnia w interpretacji utworu konteksty biograficzny, historyczny i kulturowy,

interpretuje głosowo czytany lub wygłaszany z pamięci tekst poetycki lub prozatorski.

MÓWIENIE


moduluje głos w celu nadania wypowiedzi odpowiedniego znaczenia lub wydźwięku, w

odpowiednich sytuacjach wykorzystuje wykrzyknik,

tworzy spójne wypowiedzi monologowe i dialogowe,

dąży do precyzyjnego wysławiania się, w tym celu: świadomie dobiera synonimy

i antonimy; poprawnie używa związków frazeologicznych; dostosowuje szyk wyrazów i zdań

składowych do wagi, jaką nadaje przekazywanym informacjom; odpowiednio do celu wypowiedzi

przekształca konstrukcje strony biernej i odwrotnie; zamienia formy osobowe czasownika na

imiesłowy i odwrotnie, wykorzystuje partykuły do modyfikowania znaczenia wypowiedzi;

wykorzystuje wiedzę z zakresu fleksji – m.in. stosuje poprawne formy odmiennych części mowy

oraz poprawne formy wyrazów w związkach składniowych; używa czasowników dokonanych

i niedokonanych; odpowiednich trybów i stron czasownika; wykorzystuje wiedzę

z zakresu składni – w zależności od funkcji wypowiedzi uwzględnia zdania złożone podrzędnie i

52

współrzędnie, zdania bezpodmiotowe, równoważniki zdań, wypowiedzenia z imiesłowowym

równoważnikiem zdania,

przestrzega zasad etyki językowej w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych, zna granice

stosowności slangu młodzieżowego,

jako nadawca świadomie, odpowiedzialnie, selektywnie korzysta z elektronicznych środków

przekazywania informacji, w tym z internetu,

zbiera i porządkuje argumenty według ich ważności,

uczestniczy w dyskusji, przestrzegając zasad kulturalnej rozmowy, uzasadnia własne zdanie,

polemizuje,

wypowiada się na temat wypowiedzi innych osób,

wygłasza przemówienie według sporządzonego wcześniej planu, stosuje wołacz

w celu osiągnięcia efektów retorycznych, dobiera do przemówienia odpowiednie cytaty spośród

podanych,

wzbogaca opowiadanie opisem, stosuje mowę zależną i niezależną,

charakteryzuje postać rzeczywistą i literacką, porównuje postaci,

ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw

oraz określa postawy z nimi związane, np. patriotyzm – nacjonalizm, tolerancja – nietolerancja,

piękno – brzydota, a także rozpoznaje ich obecność w życiu oraz w literaturze i innych sztukach,

omawia na podstawie poznanych dziel literackich i innych tekstów kultury podstawowe,

ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, nadzieja,

religia, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość,

operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych, m.in. rozwój psychiczny, moralny i

fizyczny człowieka, społeczeństwo i kultura, region i Polska,

wygłasza z pamięci fragmenty prozy i poezji, próbuje podkreślić głosowo ich najważniejsze treści.


wykorzystuje argumenty poparte odpowiednimi przykładami w celu przekonania innych do

własnego stanowiska w dyskusji,

posługuje się odpowiednio dobranymi figurami retorycznymi podczas wygłaszania przemówienia,

formułuje i komentuje podsumowanie dyskusji,

nagrywa wywiad z osobą rzeczywistą według przygotowanego planu (uczeń w roli dziennikarza),

wprowadza cytat do przemówienia,

interpretuje głosowo teksty wygłaszane z pamięci,

analizuje i ocenia wypowiedzi innych osób pod względem zawartości merytorycznej

i poprawności językowej oraz artykulacyjnej.

PISANIE


redaguje poprawne logicznie teksty zgodne z tematem, o przejrzystej kompozycji, prawidłowe pod

względem stylistycznym i językowym, ortograficznym

i interpunkcyjnym, w tym przede wszystkim: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie

opowiadanie, opis przeżyć i sytuacji, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych

przedmiotów i dzieł sztuki, charakterystykę postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej,

sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawkę, podanie, życiorys, CV,

list motywacyjny, dedykację,

redaguje list prywatny i oficjalny, kartkę z dziennika i pamiętnika, zaproszenie

i ogłoszenie,

sporządza plan ramowy i szczegółowy tekstu,

tworzy plan twórczy własnej wypowiedzi,

zamienia mowę zależną na niezależną i odwrotnie,

53

redaguje streszczenie tekstu literackiego, w którym zastosowano inwersję czasową fabuły, i

dłuższego tekstu popularnonaukowego,

zapisuje wywiad z osobą rzeczywistą lub fikcyjną,

porównuje postaci literackie i rzeczywiste (ich charaktery, usposobienia, postawy),

przedstawia logiczną argumentację w wypowiedzi poruszającej tematykę miłości, przyjaźni,

śmierci, cierpienia, nadziei, religii, samotności, inności, poczucia wspólnoty, solidarności,

sprawiedliwości,

krytycznie omawia poszczególne elementy tekstów kultury, stosuje odpowiednio dobrane środki

wyrazu, uwzględnia w analizie specyfikę tekstu kultury przynależnych do następujących rodzajów

sztuki: literatura, teatr, film, muzyka, sztuki plastyczne, sztuki audiowizualne,

zbiera i porządkuje argumenty według ich ważności,

wzbogaca opowiadanie opisem, stosuje mowę zależną i niezależną,

charakteryzuje postać rzeczywistą i literacką, porównuje postaci,

dobiera do przemówienia odpowiednie cytaty spośród podanych,


oraz określa postawy z nimi związane, np. patriotyzm – nacjonalizm, tolerancja – nietolerancja,

piękno – brzydota, a także rozpoznaje ich obecność w życiu oraz w literaturze i innych sztukach,

omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe,


wiara religijna, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość,

dąży do precyzyjnego wypowiadania się, w tym celu: świadomie dobiera synonimy











stosuje odpowiednie zasady interpunkcyjne,

dokonuje starannej redakcji tekstu napisanego ręcznie i na komputerze (umiejętnie formatuje

tekst, dobiera rodzaj czcionki według rozmiaru i kształtu, stosuje właściwe odstępy, wyznacza

marginesy i justuje tekst, dokonuje jego korekty, jednocześnie kontrolując autokorektę), poprawia

ewentualne błędy językowe, ortograficzne

i interpunkcyjne,


fizyczny człowieka, społeczeństwo i kultura, region i Polska,

jako odbiorca świadomie, odpowiedzialnie, selektywnie korzysta z elektronicznych środków

przekazywania informacji, w tym z internetu.


stosując odpowiednie słownictwo, układa tekst reklamy, wypowiedź o charakterze informacji i

komentarza, teksty o charakterze ironicznym; stosuje puentę,

opisuje i interpretuje dzieło sztuki, uwzględnia w nich odpowiednie konteksty,

stosuje w opowiadaniu elementy charakterystyki pośredniej bohatera, indywidualizuje język

bohatera, a w opowiadaniu twórczym wprowadza elementy świata przedstawionego tworzące

realia epoki, w której się toczy akcja, w opowiadaniu świadomie stosuje opis przeżyć

wewnętrznych bohatera oraz charakterystykę postaci w celu wyjaśnienia motywów jej

postępowania,

54

redaguje rozprawkę, samodzielnie formułuje tezę lub hipotezę, przedstawia logiczną

argumentację, ilustruje argumenty odpowiednimi przykładami i cytatami, np.

z tekstów filozoficznych, łacińskie sentencje na poparcie prezentowanego stanowiska,

recenzuje książkę, film, przedstawienie teatralne, uwzględniając środki wyrazu typowe dla danego

tekstu kultury,

redaguje sprawozdanie, np. z zawodów sportowych, z zastosowaniem typowych dla tego rodzaju

relacji środków językowych,

świadomie stosuje środki językowe zapewniające skrótowość streszczenia,

stylizuje język listu na język dawnych epok, uwzględnia realia epoki,

wzbogaca list, kartkę z dziennika, pamiętnika opisem przeżyć i charakterystyką,

redaguje do gazetki szkolnej recenzję z dominującą częścią krytyczną,

sporządza przypisy,

przekształca tekst epicki w dramat,

parafrazuje utwory znanych twórców,

redaguje przemówienie na tematy związane z doświadczeniem życiowym i lekturą, świadomie

stosując wybrane figury retoryczne i cytaty.


DLA KLASY III


SŁUCHANIE

uważnie słucha wypowiedzi innych osób w rożnych sytuacjach komunikacyjnych

i rozumie wysłuchane komunikaty,

rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną,

odróżnia wypowiedzi publicystyczne i użytkowe od tekstów literackich,

wymienia informacje zawarte w wysłuchanym tekście.


czyta tekst poetycki i prozatorski, przestrzegając zasad interpunkcji, poprawnego akcentowania

oraz intonacji,

opisuje uczucia, które budzi w nim dzieło,

określa problematykę utworu oraz jego główną myśl,

przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi,

wskazuje w tekście treści przenośne,

określa wartość informacyjną tekstu,

zna cechy liryki, epiki i dramatu,

wymienia podstawowe cechy bajki, baśni, legendy, opowiadania, noweli, powieści, dziennika,

pamiętnika, hymnu, fraszki, tragedii, komedii, ballady, komiksu,

odróżnia fikcję realistyczną od fantastycznej,

wskazuje tytuł, podtytuł utworu,

wyróżnia w utworze wątek główny i poboczny, wskazuje bohatera głównego

i tytułowego,

wskazuje w utworze elementy tragiczne i komiczne,

wskazuje podstawowe środki stylistyczne, przede wszystkim: metaforę, porównanie, powtórzenie,

pytanie retoryczne, wyraz dźwiękonaśladowczy, rym,

wskazuje elementy dramatu takie jak akt, scena, tekst główny, tekst poboczny, monolog, dialog.

MÓWIENIE

nadaje swojej wypowiedzi odpowiedni sens,

55

gromadzi argumenty na poparcie przyjętego stanowiska,

prezentuje własne zdanie w rozmowie,

opowiada,

podejmuje próby charakterystyki postaci literackiej i rzeczywistej oraz autocharakterystyki,

wygłasza z pamięci fragmenty poezji i prozy, stosując poprawną intonację

i uwzględniając interpunkcję utworu,

stosuje zasady etykiety językowej – wie, w jaki sposób zwracać się do rozmówcy

w zależności od sytuacji i relacji łączącej go z osobą, do której mówi, zna formuły

grzecznościowe, zna granice stosowności slangu młodzieżowego,

przestrzega zasad etyki mowy.

PISANIE

redaguje teksty zgodnie z tematem; stosuje się do podstawowych zasad poprawności wypowiedzi,

komponuje opis, opowiadanie, charakterystykę, list prywatny i oficjalny, kartkę

z pamiętnika i dziennika, sprawozdanie z lektury, filmu, rozprawkę,

tworzy plan twórczy własnej wypowiedzi,

sporządza plan ramowy i szczegółowy dłuższego tekstu,

redaguje streszczenie tekstu popularnonaukowego, podanie, życiorys, CV, zaproszenie,

ogłoszenie, list motywacyjny, dedykację,

zapisuje wywiad z osobą fikcyjną i rzeczywistą,

pisemnie wypowiada się na wybrane tematy poruszające tematykę miłości, przyjaźni, śmierci,

cierpienia, nadziei, religii, samotności, inności, poczucia wspólnoty, solidarności,

sprawiedliwości.

NAUKA O JĘZYKU


o fonetyki (zna cechy wymowy charakterystyczne dla swojego regionu),

o słowotwórstwa i słownictwa (zna zasady tworzenia neologizmów, rożne źródła pochodzenia

związków frazeologicznych, zastępuje wyrażenia i zwroty dosadne eufemizmami),

o fleksji (odróżnia wypowiedzenie z czasownikiem w stronie czynnej od wypowiedzenia z

czasownikiem w stronie biernej, zauważa potrzebę korzystania ze słownika poprawnej

polszczyzny lub słownika języka polskiego),

o składni (odróżnia orzeczenie czasownikowe od orzeczenia imiennego, zdanie od

imiesłowowego równoważnika zdania, zdanie pojedyncze od zdania złożonego),

o języka jako tworu społecznego (zna rożne rodzaje kodu – werbalnego

i niewerbalnego, zna terminy gwara i slang młodzieżowy, wskazuje w tekście archaizmy,

dostrzega różnicę między tekstem stylizowanym a napisanym w języku ogólnonarodowym),

wykorzystuje podstawową wiedzę z nauki o języku do poprawnego zapisu.

Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dopuszczająca oraz:

SŁUCHANIE:

słucha wypowiedzi innych osób i podejmuje próby sporządzania notatek,

rozumie wypowiedzi innych osób w takich sytuacjach komunikacyjnych, jak na przykład

rozmowa, dyskusja, aktywnie w nich uczestniczy,



rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym,

rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację),

w wypowiedzi argumentacyjnej wskazuje tezę, argumenty, wnioski,

rozróżnia gatunki publicystyczne takie jak artykuł, wywiad, reportaż.

56


dobiera odpowiednią intonacje i barwę głosu, stosuje się do zapisanej interpunkcji, aby podkreślić

najważniejsze treści czytanego tekstu poetyckiego lub prozatorskiego,

identyfikuje i określa treści symboliczne oraz przenośne,

wskazuje w tekście środki stylistyczne z zakresu słownictwa, składni, fonetyki,

omawia funkcje tytułu, podtytułu, motta, apostrofy, punktu kulminacyjnego

w utworze,

przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego,

wskazuje cechy liryki, epiki i dramatu w balladzie,

zna pojęcia satyra, karykatura, komizm,

rozpoznaje czytany utwór jako baśń, bajkę, legendę, opowiadanie, powieść, przypowieść,

pamiętnik, dziennik, nowelę, pieśń, hymn, fraszkę, tren, tragedię, komedię, dramat,

rozpoznaje odmiany gatunkowe literatury popularnej: powieść lub opowiadanie obyczajowe,

przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe, fantasy,

przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i ją uzasadnia,


oraz określa postawy z nimi związane, np. patriotyzm

– nacjonalizm, tolerancja – nietolerancja, piękno – brzydota, a także rozpoznaje ich obecność w

życiu oraz w literaturze i innych sztukach,

omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe,


religia, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość,


fizyczny człowieka, społeczeństwo i kultura, region i Polska.

MÓWIENIE

moduluje głos w celu nadania odpowiedniego znaczenia formułowanej wypowiedzi,

porządkuje zebrane argumenty według ich ważności,

wygłasza przemówienie według sporządzonego wcześniej planu,

wypowiada się na temat wypowiedzi innych osób,

wybiera spośród podanych cytatów najbardziej odpowiednie do wygłaszanego przemówienia,

uczestniczy w dyskusji, stosując się do zasad kulturalnej rozmowy,

wzbogaca opisem twórcze opowiadanie,

charakteryzuje bohatera literackiego i rzeczywistego; sporządza autocharakterystykę,

dąży do precyzyjnego wysławiania się, w tym celu: dobiera synonimy i antonimy; poprawnie

używa związków frazeologicznych; próbuje dostosować szyk wyrazów

i zdań składowych do wagi, jaką nadaje przekazywanym informacjom; odpowiednio do celu

wypowiedzi przekształca konstrukcje strony biernej i odwrotnie; zamienia formy osobowe

czasownika na imiesłowy i odwrotnie, wykorzystuje partykuły do modyfikowania znaczenia

wypowiedzi; wykorzystuje wiedzę z zakresu fleksji – m.in. stosuje poprawne formy odmiennych

części mowy oraz poprawne formy wyrazów

w związkach składniowych; używa czasowników dokonanych i niedokonanych; odpowiednich

trybów i stron czasownika; wykorzystuje wiedzę z zakresu składni –

w zależności od funkcji wypowiedzi uwzględnia zdania złożone podrzędnie

i współrzędnie, zdania bezpodmiotowe, równoważniki zdań, wypowiedzenia

z imiesłowowym równoważnikiem zdania,

wygłaszając z pamięci fragmenty poezji lub prozy, próbuje podkreślić głosowo najważniejsze

treści tekstu.

57

PISANIE

redaguje poprawne logicznie teksty o przejrzystej kompozycji, zgodne z tematem, prawidłowe pod

względem stylistycznym, językowym, ortograficznym

i interpunkcyjnym,

dąży do precyzyjnego wypowiadania się, w tym celu: świadomie dobiera synonimy











samodzielnie opisuje dzieło sztuki,

wprowadza do opowiadania elementy charakterystyki bohatera,

przedstawia logiczną argumentację w wypowiedzi,

porównuje postaci literackie lub rzeczywiste,

redaguje rożne typy listów,

omawia krytycznie elementy tekstu kultury, stosując odpowiednio dobrane środki wyrazu,

sporządza opis bibliograficzny,

redaguje streszczenie tekstu literackiego, w którym zastosowano inwersję czasową fabuły.

NAUKA O JĘZYKU


o fonetyki (wymienia cechy wymowy charakterystyczne dla swojego regionu,

o słowotwórstwa i słownictwa (tworzy i zapisuje skróty, objaśnia najważniejsze skrótowce,

klasyfikuje związki frazeologiczne według kryterium ich pochodzenia, wyszukuje eufemizmy

w tekście), rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy,

o fleksji (przekształca wypowiedzenia z czasownikiem w stronie czynnej na wypowiedzenia z

czasownikiem w stronie biernej i odwrotnie, odróżnia formy odmiany wyrazów w mowie

potocznej od form zalecanych przez słownik poprawnej polszczyzny),

o składni (przekształca zdania z orzeczeniem czasownikowym na zdania

z orzeczeniem imiennym, zdania złożone podrzędnie na wypowiedzenia

z imiesłowowym równoważnikiem zdania, wydziela wypowiedzenia składowe

w wypowiedzeniu wielokrotnie złożonym),

o języka jako tworu społecznego (podaje przykłady kodu, wskazuje wyrazy

o ograniczonym zasięgu i słownictwo ogólnonarodowe, wskazuje wyrazy gwarowe, archaizmy,

rozpoznaje eufemizmy, wulgaryzmy, redaguje słownik gwary uczniowskiej).

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dostateczną oraz:

SŁUCHANIE

słucha i sporządza notatki,

dostrzega logikę w wypowiedziach innych osób,

krytycznie wypowiada się na temat wysłuchanego przemówienia, odwołując się do jego struktury

i treści,

podejmuje próby samodzielnego przeprowadzenia wywiadu.


podejmuje próby interpretacji głosowej czytanego lub wygłaszanego utworu poetyckiego i

prozatorskiego,

58

określa funkcję środków stylistycznych w tekście,

ocenia wartość informacyjną tekstu,


dostrzega w tekście ironię,

definiuje cechy liryki bezpośredniej i pośredniej,

rozpoznaje w tekście cechy epiki współczesnej, historycznej i fantastycznej,

odnajduje potrzebne informacje w Słowniku kultury antycznej i Słowniku terminów literackich,

odnajduje w słowniku języka polskiego wzory odmiany rzeczowników,

posługuje się bibliografią,

wyróżnia w tekście cechy charakterystyczne komiksu,

wskazuje związki dzieła sztuki z historią i filozofią,

dostrzega niejednorodności stylowe dzieła, wskazuje przykłady mieszania gatunków,

znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej nawiązania do tradycyjnych wątków

literackich i kulturowych.

MÓWIENIE

podaje odpowiednio dobrane argumenty popierające prezentowane stanowisko,

formułuje podsumowanie wyników dyskusji,

układa charakterystykę porównawczą,

nagrywa wywiad z osobą rzeczywistą według wcześniej przygotowanego planu,

podejmuje próby interpretacji głosowej wygłaszanych z pamięci utworów poetyckich

i prozatorskich,

podejmuje próby oceny wypowiedzi innych kolegów i koleżanek według przyjętych kryteriów.

PISANIE

opisuje dzieło sztuki i podejmuje próbę jego interpretacji,

stosuje w opowiadaniu elementy charakterystyki pośredniej,

redaguje rozprawkę na podany temat,

redaguje charakterystykę porównawczą,

wprowadza realia epoki w tekście odwołującym się do minionych epok,

wzbogaca list, kartkę z dziennika, pamiętnika opisem przeżyć i charakterystyką,

pisze recenzję,

posługuje się stylem potocznym, urzędowym,

stosuje normę wzorcową w swoich wypowiedziach.

NAUKA O JĘZYKU


o fonetyki (omawia cechy wymowy charakterystyczne dla danego regionu,

o słowotwórstwa i słownictwa (tworzy i zapisuje skróty wchodzące w skład nazw własnych,

dostosowuje formę czasownika do skrótowca w wypowiedzeniu, rozróżnia związki

frazeologiczne stałe, luźne i łączliwe, rozumie ich funkcję

w tekście),

o fleksji (porównuje wypowiedzenie z czasownikiem w stronie czynnej

z wypowiedzeniem z czasownikiem w stronie biernej, wyszukuje poprawne formy odmiany

wyrazów w słowniku poprawnej polszczyzny),

o składni (omawia budowę wypowiedzeń wielokrotnie złożonych, stosuje się do zasad

interpunkcji w wypowiedzeniu złożonym, przekształca tekst w celu uniknięcia powtórzeń

składniowych),

o języka jako tworu społecznego (wyjaśnia przyczyny zaniku gwar, świadomie stosuje wyrazy o

ograniczonym zasięgu w redagowanych tekstach, rozróżnia archaizmy oraz określa funkcję

archaizacji w tekstach literackich).

59

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dobrą oraz:

SŁUCHANIE

aktywnie słucha wypowiedzi innych osób w rożnych sytuacjach komunikacyjnych,

a w szczególności podczas dyskusji; analizuje ich kompozycję, treść, poprawność stylistyczną i

językową,

ocenia wysłuchane przemówienie według samodzielnie opracowanych kryteriów,

prowadząc samodzielnie wywiad według przygotowanego wcześniej planu, reaguje na

wypowiedzi rozmówcy.


interpretuje głosowo czytany tekst poetycki lub prozatorski,

analizuje utwór na poziomie przenośnym i symbolicznym, w interpretacji uwzględnia konteksty,

np. biograficzny, historyczny, kulturowy,

tłumaczy aluzję literacką,

posługuje się terminami: liryka pośrednia i bezpośrednia,

porównuje cechy epiki współczesnej, historycznej i fantastycznej,

posługuje się słownikami, leksykonami i encyklopediami specjalistycznymi, np. Słownikiem

kultury antycznej, Słownikiem terminów literackich oraz słownikiem języka polskiego,

wyszukuje potrzebne informacje w katalogu bibliotecznym,

analizuje cechy reportażu, artykułu prasowego,

omawia związki dzieła sztuki z historią i filozofią,

analizuje niejednorodność dzieła literackiego i wyjaśnia absurdalności świata przedstawionego w

grotesce.

MÓWIENIE

przekonuje dyskutantów do wygłaszanych racji dzięki odpowiednio pogrupowanym

i popartym przykładami argumentom,

posługuje się odpowiednio dobranymi figurami retorycznymi podczas wygłaszania przemówienia,

wprowadza cytaty do przemówienia,

komentuje wynik dyskusji, ocenia racje dyskutantów pod względem merytorycznym,

interpretuje głosowo wygłaszane z pamięci utwory poetyckie i prozatorskie przewidziane w

programie nauczania,

analizuje i ocenia wypowiedzi innych osób (treść, poprawność językową, intonacyjną i

artykulacyjną).

PISANIE

interpretuje treści symboliczne i metaforyczne dzieła sztuki,

indywidualizuje język bohatera,

w rozprawkach podejmujących tematy związane z historią, filozofią i sztuką wprowadza cytaty z

tekstów filozoficznych i łacińskie sentencje na poparcie prezentowanego stanowiska,

stylizuje język listu na język dawnych epok,

pisze sprawozdanie, np. z życia klasy, szkoły, rodziny,

sporządza przypisy do tekstów,

parafrazuje utwory znanych twórców.

NAUKA O JĘZYKU


o fonetyki,

o słowotwórstwa i słownictwa (stosuje w tekście skróty i skrótowce, wzbogaca wypowiedź

związkami frazeologicznymi rożnego pochodzenia, posługuje się eufemizmami),

60

o fleksji (stosuje w tekście wypowiedzenia z czasownikiem w stronie czynnej

i biernej w zależności od intencji nadawcy, dokonuje autokorekty w zakresie poprawności w

stosowaniu form odmiany wyrazów),

o składni (w zależności od sytuacji komunikacyjnej posługuje się w tekście wypowiedzeniem

złożonym, imiesłowowym równoważnikiem zdania, analizuje

i omawia budowę wypowiedzenia złożonego, przekształca je w celu uniknięcia błędów

składniowych, bezbłędnie stosuje zasady interpunkcji wypowiedzeń złożonych),

o języka jako tworu społecznego (wyjaśnia specyfikę języka na tle innych kodów, analizuje

rożne funkcje języka na wybranych przykładach, określa funkcję dialektyzacji, tworzy teksty

stylizowane na gwarę uczniowską, stylizuje tekst na archaiczny).

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę bardzo dobrą, a ponadto

przejawia umiejętności w zakresie przykładowo podanych zagadnień:

SŁUCHANIE

samodzielnie analizuje i interpretuje słuchany tekst pod względem celu wypowiedzi, środków

perswazji oraz zabiegów artystycznych,

ocenia wysłuchany tekst pod względem merytorycznym i poprawnościowym; stosuje kryteria

oceny odpowiednio dobrane do celu wypowiedzi i intencji nadawcy,

prowokuje rożne sytuacje komunikacyjne, podtrzymuje kontakt z rozmówcą.

CZYTANIE TEKSTÓW PISANYCH I INNYCH TEKSTÓW KULTURY

czyta, samodzielnie analizuje i interpretuje rożne teksty literackie i inne teksty kultury,

uwzględniając ich cechy gatunkowe, znaczenie metaforyczne i symboliczne, konteksty

interpretacyjne oraz intencję nadawcy wypowiedzi,

porównuje i klasyfikuje informacje wyszukane w rożnych źródłach,

recenzuje przeczytane utwory literackie, rzeczowo i logicznie uzasadnia swoje zdanie.

MÓWIENIE

świadomie uczestniczy w rożnych sytuacjach komunikacyjnych, posługując się wieloma środkami

wyrazu,

wykazuje się oryginalnością oraz artyzmem interpretacji głosowej wygłaszanego

z pamięci tekstu prozatorskiego lub poetyckiego,

krytycznie i rzeczowo ocenia wypowiedzi własne i innych osób, przejawia szczególną dbałość o

kulturę słowa.

PISANIE

sprawnie redaguje teksty, zachowując cechy gatunkowe i stylistyczne rożnych typów wypowiedzi

oraz dbając o poprawność zapisu, bezbłędność językową i stylistyczną,

redaguje teksty krytyczne na temat utworów literackich i innych tekstów kultury,


NAUKA O JĘZYKU

świadomie stosuje wiedzę w zakresie treści przewidzianych programem nauczania fonetyki,

słowotwórstwa, fleksji, składni, wiedzy o języku jako tworze społecznym,

samodzielnie poszerza wiedzę językową, badając rożne źródła informacji.

Agnieszka Łuczak Ewa Prylińskaimg.iap.pl/s/1118/6206/Edytor/program-miedzy-nami_klI-II.pdf ·...

Documents

Transcript of Agnieszka Łuczak Ewa Prylińskaimg.iap.pl/s/1118/6206/Edytor/program-miedzy-nami_klI-II.pdf ·...