Adam Grądzki – GITARA

ADAM GRĄDZKI

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU

GITARA

I ETAP EDUKACYJNY

SZKOŁA MUZYCZNA I STOPNIA

© Centrum Edukacji Artystycznej Strona 1

SPIS TREŚCI

I. WSTĘP str. 3

II. CELE EDUKACYJNE str. 4

III. TREŚCI NAUCZANIA – CELE SZCZEGÓŁOWE

1. Kształcenie podstawowych umiejętności gry na gitarze str. 5

- Cykl sześcioletni str. 6

- Cykl czteroletni str. 17

2. Przygotowanie do muzykowania zespołowego str. 26

3. Przygotowanie do występów publicznych str. 28

4. Umuzykalnienie i rozbudzenie wrażliwości na muzykę str. 29

IV. FORMY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓWORAZ OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA str. 30

V. OPIS WARUNKÓW NIEZBĘDNYCH DO REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA str. 30

VI. OPIS OSIĄGNIĘĆ UCZNIA PO UKOŃCZENIU SZKOŁY MUZYCZNEJ PIERWSZEGO STOPNIA str. 31

VII. KOMENTARZ DO REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA str. 32

VIII. PRZYKŁADOWA LITERATURA PRZEDMIOTU str. 34


I. WSTĘP

Program nauczania przedmiotu gitara przeznaczony dla pierwszego etapu edukacyjnego, czyli dla sześcioletniego i czteroletniego cyklu nauczania w szkole muzycznej pierwszego stopnia, został opracowany zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 lipca 2014 r. w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach artystycznych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1039).

Program zawiera:

- ogólne cele edukacyjne i szczegółowe treści nauczania wynikające z zapisów w podstawie programowej;

- sposoby realizacji celów będące jednocześnie wskazówkami metodycznymi opracowanymi przez autora programu;

- opis umiejętności uczniów na zakończenie etapów nauki wyodrębnionych przez autora niniejszego programu;

- opis osiągnięć uczniów na zakończenie pierwszego etapu edukacyjnego, jakim jest szkoła muzyczna pierwszego stopnia, zgodny z zapisami w podstawie programowej;

- formy sprawdzania osiągnięć uczniów;

- opis warunków niezbędnych do realizacji programu nauczania;

- komentarz zawierający ogólną koncepcję programu nauczania;

- wykaz przykładowej literatury przedmiotu.


II. CELE EDUKACYJNE

Nauczanie gry na gitarze w szkole muzycznej pierwszego stopnia ma na celu:

- rozwój zainteresowań i uzdolnień muzycznych uczniów;- zapoznanie z podstawami techniki instrumentalnej;- nauczenie operowania prawidłowym aparatem gry;- rozwijanie umiejętności technicznych i interpretacyjnych;- nauczenie zasad notacji muzycznej w stopniu umożliwiającym samodzielne

odczytywanie zapisu nutowego oraz wykonywanie a vista prostych pozycji;- naukę realizacji ze zrozumieniem wskazówek wykonawczych;- zapoznanie ze środkami wyrazu artystycznego i naukę stosowania ich podczas gry na

gitarze;- nabycie umiejętności samodzielnego opracowywania łatwych utworów;- kształtowanie wyobraźni artystycznej;- rozwijanie naturalnej potrzeby ekspresji twórczej;- rozwijanie umiejętności wykorzystywania zdobytej wiedzy ogólnomuzycznej do

zrozumienia i wykonywania utworów;- wykształcenie umiejętności akompaniowania- rozwijanie umiejętności muzykowania zespołowego;- zachęcanie do podejmowania inicjatyw artystycznych;- zapoznanie z zasadami dotyczącymi występów publicznych ze szczególnym

uwzględnieniem zachowania i stroju;- naukę sposobów skutecznego radzenia sobie ze stresem, a w szczególności z tremą;- zapoznanie z zasadami pracy w grupie podczas muzykowania zespołowego;- naukę organizowania indywidualnej pracy oraz właściwej oceny wykonywanych

zadań;- wdrożenie do samodzielnego i systematycznego ćwiczenia na gitarze;- wskazywanie źródeł informacji i zachęcanie do korzystania z nich;- przekazanie wiedzy i umiejętności niezbędnych do rozwijania gry na gitarze oraz

świadomego uczestnictwa w życiu muzycznym;- ukształtowanie samodzielnego odbiorcy sztuki i aktywnego uczestnika życia

kulturalnego.


III. TREŚCI NAUCZANIA – CELE SZCZEGÓŁOWE

1. KSZTAŁCENIE PODSTAWOWYCH UMIEJĘTNOŚCI GRY NA GITARZE

Uczeń poznaje podstawy gry na instrumencie, prawidłowe funkcjonowanie aparatu wykonawczego, elementy techniki gitarowej oraz środki wyrazu artystycznego. Wykorzystuje wiedzę ogólnomuzyczną do zrozumienia i interpretowania utworów. Poznaje sposoby zapisu muzycznego, w tym oznaczenia notacji gitarowej, kształci umiejętność odczytywania sensu kompozycji oraz grę a vista prostych utworów solowych i kameralnych. Zgłębia metody efektywnej pracy, wyrabia nawyki systematycznego i świadomego ćwiczenia oraz nabywa umiejętności samodzielnego opracowywania krótkich i łatwych kompozycji.

Opisując ten punkt dokonano ścisłego podziału na etapy edukacyjne. Wyodrębniono dwa cykle nauczania: sześcioletni i czteroletni. Dokonano szczegółowego podziału na klasy. Do każdej z nich przypisano cele, sposoby ich realizacji będące wskazówkami metodycznymi oraz umiejętności, jakimi powinien wykazać się uczeń po ukończeniu danego etapu. Na ich podstawie nauczyciel opracowuje szczegółowe wymagania edukacyjne dla danej klasy oraz konkretnego ucznia, biorąc pod uwagę jego indywidualne zdolności oraz możliwości.

Jeżeli nasz podopieczny spełni konieczne wymagania przed terminem przewidzianym w niniejszym programie, należy przystąpić do realizacji zadań następnej klasy. Uczeń obdarzony szczególnymi zdolnościami może wcześniej zrealizować podstawę programową. W takim przypadku powinniśmy zadbać o jego dalszy rozwój, dobierając mu repertuar i zestaw ćwiczeń pozwalający na doskonalenie i poszerzanie posiadanych umiejętności technicznych i interpretacyjnych. Nauczyciel jest wręcz zobowiązany do wzbogacania i pogłębiania treści nauczania stosownie do uzdolnień swoich uczniów.

To, w jakim tempie uczeń będzie realizował założone cele, zależy także od jego wieku. W pierwszej klasie cyklu sześcioletniego możemy mieć dziecko sześcioletnie lub ośmioletnie. Uczeń starszy zazwyczaj pracuje szybciej i prawdopodobnie nie będzie potrzebował całego roku na nabycie umiejętności wymaganych w niniejszym programie od absolwenta klasy pierwszej. Od nauczyciela zależy, czy w takim przypadku przystępujemy do realizacji celów klasy drugiej, czy utrwalamy nabyte umiejętności. Podejmując taką decyzję, bierzemy pod uwagę indywidualne zdolności i możliwości naszych podopiecznych. Musimy zastanowić się, co w danym momencie będzie dla nich lepszym rozwiązaniem.

W klasie pierwszej cyklu czteroletniego również możemy mieć uczniów w różnym wieku, dziewięciolatka lub np. piętnastolatka. Dla niektórych młodszych dzieci spełnienie wymagań niniejszego programu dotyczących pierwszej klasy cyklu czteroletniego może być trudne. W takiej sytuacji nad elementami, których nie zdołamy wprowadzić w pierwszym roku nauki, pracujemy w klasie drugiej. Formułując na początku roku szkolnego wymagania edukacyjne, musimy brać pod uwagę wiek dziecka i aktualny stopień jego rozwoju.

Jeżeli uczeń, z jakiegoś powodu, nie spełni wszystkich wymagań przypisanych do danego etapu, realizację ich możemy przenieść do klasy wyższej. Jednak należy pamiętać, że w czasie nauki w szkole muzycznej musi on w pełni zrealizować podstawę programową, czyli po klasie czwartej cyklu czteroletniego i szóstej cyklu sześcioletniego wykazać się umiejętnościami opisanymi w niniejszym programie. Należy tak rozplanować proces dydaktyczny, aby osiągnięcie tego celu stało się faktem.


CYKL SZEŚCIOLETNI

KLASA ICELE:

- zapoznanie z gitarą, jej budową, nazewnictwem poszczególnych części oraz akcesoriami niezbędnymi w procesie kształcenia (podnóżek lub podgitarnik, struny, tuner, kamerton, metronom itp.);

- nauczenie prawidłowego sposobu trzymania gitary, uwzględniającego wzrost i budowę ciała ucznia (dobór gitary o odpowiedniej wielkości, podgitarnika lub podnóżka, krzesła o odpowiedniej wysokości);

- ustawienie prawej ręki, wykształcenie prawidłowego sposobu uderzenia w struny techniką tirando; uświadomienie uczniowi celu, do którego dąży pracując nad odpowiednim ruchem palców, jakim jest uzyskanie pełnego, nośnego dźwięku;

- nauczenie grania palcami prawej ręki na przemian;- ustawienie lewej ręki, odpowiednie ułożenie palców na gryfie, precyzyjne

przyciskanie strun, sposoby świadomego rozluźniania ręki;- nauczenie podstaw notacji muzycznej (pięciolinia, klucz wiolinowy, oznaczenia strun,

palców, wartości nut i pauz do ósemek włącznie, zależności czasowe pomiędzy poszczególnymi wartościami, oznaczenia metrum, właściwe rozłożenie akcentów);

- uświadomienie uczniowi istoty strojenia instrumentu;- znajomość dźwięków na gryfie do V progu włącznie;- znajomość gam: C-dur i G-dur .

SPOSOBY REALIZACJI CELÓW – WSKAZÓWKI METODYCZNE:

- rysowanie gitary, opisanie jej głównych części;- dobranie gitary o odpowiedniej wielkości, krzesła o odpowiedniej wysokości,

podnóżka lub podgitarnika, pokazanie sposobu strojenia gitary przy użyciu tunera oraz kamertonu;

- ćwiczenia kształtujące właściwą postawę z instrumentem, wielokrotne wstawanie i siadanie z gitarą, aż do momentu całkowitego opanowania prawidłowego sposobu jej trzymania;

- zabawa z przesuwaniem monety po stole w celu zapoznania ucznia z kształtem ręki w stanie rozluźnienia oraz sposobem wydobycia dźwięku palcami prawej ręki, a także nauczenia prawidłowego ruchu palców;

- ćwiczenia na pustych strunach, wydobycie dźwięku techniką tirando z zachowaniem prawidłowych ruchów palców, tworzenie melodii opartych na prostych schematach rytmicznych, dbałość o naprzemienny ruch palców;

- ćwiczenie prostych schematów arpeggio;- ćwiczenia lewej ręki bez użycia prawej, ustawianie palców na gryfie z zachowaniem

prawidłowego ułożenia ręki, powolne podnoszenie i opuszczanie palców lewej ręki, delikatne dociskanie strun;

- wydobycie pojedynczych dźwięków z użyciem lewej ręki przy pełnej dbałości o rozluźnienie i prawidłowy sposób uderzenia w strunę;

- nauka prostych, krótkich melodii granych ze słuchu, bez użycia nut;- ćwiczenie uderzeń na przemian dwoma palcami;


- przedstawienie wartości rytmicznych, ćwiczenie poczucia pulsu bez instrumentu (klaskanie);

- objaśnienie rozmieszczenia dźwięków na gryfie w I pozycji, ćwiczenia na poszczególnych strunach, dodawanie kolejnych strun wykorzystywanych w opracowywanych ćwiczeniach;

- objaśnienie oznaczeń strun, palców, progów, nut, pauz, nazw dźwięków i wielokrotne utrwalanie zdobytej wiedzy poprzez odczytywanie zapisu nutowego.

UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA PO I KLASIE:

- umiejętność prawidłowego siedzenia i trzymania gitary;- opanowanie prawidłowego układu rąk, odpowiedniego i precyzyjnego sposobu

przyciskania strun oraz wydobycia dźwięku techniką tirando;- umiejętność czytania nut w I pozycji;- granie tirando, techniką naprzemienną;- znajomość oznaczeń strun, palców, progów;- znajomość wartości nut i pauz do ósemek włącznie, rozumienie zależności czasowych

pomiędzy nimi, właściwe odczytywanie rytmu;- umiejętność płynnego grania prostych, jednogłosowych melodii na strunach

wiolinowych i basowych początkowo ze słuchu, a na dalszym etapie nauki z nut, w spokojnych tempach, przy zachowaniu właściwego rytmu;

- znajomość metrum, właściwe rozłożenie akcentów;- umiejętność grania melodii w basie z akompaniamentem pustej struny wiolinowej;- umiejętność grania melodii w górnym głosie z akompaniamentem pustych strun

basowych;- umiejętność grania prostego arpeggio;- umiejętność grania z pamięci wybranych utworów;- granie gamy C-dur i G-dur przez jedną oktawę.

KLASA II

CELE SZCZEGÓŁOWE:

- utrwalanie umiejętności prawidłowego sposobu trzymania gitary, przy zachowaniu odpowiedniego układu rąk, ewentualne korekty;

- praca nad dokładnością i precyzją lewej ręki oraz sposobem wydobycia dźwięku (prawidłowe ruchy palców prawej ręki);

- rozwijanie umiejętności czytania nut, wprowadzenie szesnastek oraz znaków chromatycznych, utrwalanie dźwięków w I pozycji, nauka układu dźwięków na gryfie do V progu włącznie;

- rozwijanie umiejętności technicznych – rozszerzenie techniki arpeggio, dwudźwięki i trójdźwięki, małe barré;

- nabycie umiejętności łączenia dźwięków melodii;- stworzenie w głowie ucznia wyobrażenia dobrego, ładnego dźwięku;- próby eksponowania jednego głosu;- wprowadzenie dynamiki – piano, forte;- frazowanie;


- znajomość gam: C-dur, G-dur, D-dur, a-moll, e-moll;- nabycie wstępnej umiejętności strojenia instrumentu przy pomocy tunera.


- czytanie nut, granie z nut, wielokrotne objaśnianie poszczególnych oznaczeń, nazywanie dźwięków;

- nieustanne zwracanie uwagi na prawidłowy sposób trzymania gitary, układ rąk, precyzję lewej ręki oraz sposób wydobycia dźwięku;

- zapoznanie ucznia z wybranymi pojęciami z zakresu teorii muzyki, niezbędnymi podczas pracy nad utworami – elementy określające tonację utworu, znaki chromatyczne, metrum, fraza;

- ćwiczenie prostych schematów arpeggio trzema palcami, następnie czterema palcami wyrównanym dźwiękiem z każdego palca, ćwiczenie z metronomem równego tempa;

- precyzyjne układanie palców lewej ręki na gryfie;- dbałość o łączenie dźwięków melodii, koordynacja pracy obu rąk;- ćwiczenia na małe barré, przyciskanie początkowo dwóch, a później trzech strun

jednocześnie, dbałość o czyste wydobycie dźwięków spod poprzeczki; - ćwiczenie dwudźwięków bliskich, dwudźwięków z kciukiem, trójdźwięków – dbałość

o prawidłowe ruchy palców oraz jednakową barwę i siłę równocześnie uderzanych dźwięków;

- dobór utworów pozwalających na stosowanie wyżej wymienionych technik;- próby frazowania;- wielokrotne granie uczniowi utworów, które wykonuje, w celu zapoznania go

z dźwiękiem o dobrej jakości.

UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA PO II KLASIE:

- umiejętność grania w I pozycji, a na strunach wiolinowych w II pozycji, przy zachowaniu właściwej postawy i odpowiedniego układu rąk;

- znajomość dźwięków na gryfie oraz umiejętność czytania nut do V progu włącznie; - znajomość wartości nut i pauz do szesnastek włącznie, rozumienie zależności

czasowych pomiędzy nimi, właściwe odczytywanie rytmu;- znajomość znaków chromatycznych, krzyżyk, bemol, kasownik;- umiejętność grania prostych schematów arpeggio wyrównanym dźwiękiem;- umiejętność grania dwudźwięków bliskich, dwudźwięków z kciukiem oraz

trójdźwięków przy zachowaniu dbałości o jakość dźwięku;- czyste wydobywanie dźwięków spod małego barré;- umiejętność grania krótkich utworów w I i II pozycji, wykorzystujących wyżej

wymienione techniki (dwudźwięki, trójdźwięki, małe barré, arpeggio) w spokojnych tempach, z zachowaniem właściwego rytmu, dbałości o precyzję lewej ręki i właściwy sposób wydobycia dźwięku, pokazywanie początków i zakończeń fraz, eksponowanie wiodącego głosu, próby łączenia dźwięków melodii;

- umiejętność grania z pamięci wybranych utworów;- wstępna umiejętność strojenia instrumentu przy pomocy tunera;- umiejętność grania gamy C-dur, G-dur, D-dur, a-moll, e-moll przez jedną oktawę.


KLASA III

CELE SZCZEGÓŁOWE:

- doskonalenie technik: arpeggio, małe barré, dwudźwięki, trójdźwięki;- wprowadzenie techniki legato oraz rasgueado;- wprowadzenie uderzenia apoyando;- wprowadzenie zmian pozycji;- zapoznanie ze sposobem wykonania i notacją flażoletów naturalnych;- znajomość dźwięków na gryfie do V progu, a na strunach wiolinowych do XII progu

włącznie;- eksponowanie wiodącego głosu;- doskonalenie umiejętności frazowania;- operowanie dynamiką piano i forte, znajomość podstawowych oznaczeń

dynamicznych;- znajomość i rozumienie podstawowych oznaczeń agogicznych;- zapoznanie z podstawowymi sposobami artykulacji – legato, staccato;- znajomość gam durowych: C, G, D, A, E oraz molowych: a, e;- znajomość podstawowych akordów;- doskonalenie umiejętności strojenia gitary przy użyciu tunera.


- ćwiczenie różnych schematów arpeggio, eksponowanie wybranego dźwięku, ćwiczenie z metronomem równego tempa;

- ćwiczenie techniki legato z pustą struną różnymi palcami;- ćwiczenie zmian pozycji przez pustą strunę tym samym palcem oraz ze zmianą palca,

dbałość o precyzję i rozluźnienie;- ćwiczenie małego barré od wyższych do niższych pozycji, dbałość o czyste wydobycie

dźwięków spod poprzeczki;- objaśnienie sposobu notacji oraz wykonania flażoletów naturalnych; - objaśnienie i prezentacja układu dźwięków na gryfie do V progu, a na strunach

wiolinowych do XII progu, wielokrotne utrwalanie zdobytej wiedzy poprzez granie utworów od V pozycji wzwyż;

- praca nad utworami zawierającymi następujące elementy techniczne: arpeggio, legato, zmiany pozycji, małe barré, dwudźwięki, trójdźwięki, flażolety naturalne, rasgueado;

- objaśnienie oraz prezentacja sposobów budowania fraz na konkretnych przykładach;- wielokrotne granie uczniowi utworów, które wykonuje, w celu zapoznania go

z dźwiękiem o dobrej jakości, sugestywne frazowanie oraz eksponowanie wiodącego głosu;

- ćwiczenie dynamiki piano i forte oraz podstawowych sposobów artykulacji (legato, staccato) podczas pracy nad utworami;

- prezentacja i objaśnienie podstawowych oznaczeń dynamicznych, agogicznych i artykulacyjnych, stosowanie ich w praktyce;

- podkreślanie niektórych dźwięków przy użyciu techniki apoyando;- używanie metronomu podczas grania wprawek oraz pracy nad utworami;


- pokazanie oraz zapisanie podstawowych akordów, prezentacja techniki rasgueado; - strojenie gitary przez ucznia podczas lekcji, reakcja na rozstrojenie.

UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA PO III KLASIE: - umiejętność czytania nut do V progu, a na strunach wiolinowych do XII progu

włącznie, granie utworów zawierających te dźwięki przy zachowaniu właściwej postawy i odpowiedniego układu rąk;

- wykonywanie w spokojnych tempach niezbyt długich, różnorodnych utworów zawierających poznane techniki: arpeggio, legato, zmiany pozycji, małe barré, naturalne flażolety, dwudźwięki, trójdźwięki;

- umiejętność grania z pamięci wybranych utworów;- wykazywanie dbałości o łączenie dźwięków, precyzyjne układanie palców lewej ręki

na gryfie oraz odpowiednie ruchy palców prawej ręki zmierzające do uzyskania pełnego i nośnego dźwięku;

- umiejętność eksponowania melodii;- umiejętność utrzymania tempa w wykonywanych utworach;- rozumienie metrum, właściwe rozłożenie akcentów;- umiejętność frazowania- umiejętność podkreślania niektórych dźwięków przy użyciu techniki apoyando;- realizacja oznaczeń dynamicznych piano i forte;- umiejętność realizacji podstawowych oznaczeń agogicznych;- umiejętność grania gam durowych: C, G, D, A, E oraz molowych: a, e przez dwie

oktawy;- umiejętność grania podstawowych akordów (Tonika, Subdominanta, Dominanta)

w tonacjach durowych: C, G, D, A, E i molowych: a, e przy użyciu techniki rasgueado;- umiejętność strojenia gitary przy użyciu tunera.

KLASA IV

CELE SZCZEGÓŁOWE:

- doskonalenie poznanych technik gitarowych: arpeggio, legato, barré, zmiany pozycji, flażolety naturalne;

- wprowadzenie wibracji;- wykształcenie umiejętności tłumienia „niepotrzebnie” brzmiących dźwięków;- czytanie nut w obrębie całej skali instrumentu;- czytanie a vista prostych utworów jednogłosowych;- operowanie dynamiką od piano do forte, crescendo i diminuendo;- realizacja oznaczeń agogicznych;- doskonalenie umiejętności frazowania;- posługiwanie się podstawowymi sposobami artykulacji;- próby samodzielnego opracowywania utworów;- próby samodzielnego ćwiczenia i korekty własnych błędów;- zapoznanie z budową form klasycznych – ronda i wariacji;- znajomość gam krzyżykowych do czterech znaków;- znajomość podstawowych akordów w tonacjach krzyżykowych do czterech znaków.



- ćwiczenie różnych schematów arpeggio, eksponowanie wybranego dźwięku, ćwiczenie z metronomem równego i stopniowo coraz szybszego tempa;

- ćwiczenie wibracji – odpowiednie obciążanie palca wibrującego przy jednoczesnym rozluźnieniu pozostałych palców, odsunięcie kciuka od szyjki gitary;

- zwracanie uwagi na tłumienie „zostających” strun i „niepotrzebnych” dźwięków, objaśnienie i prezentacja sposobów ich wyciszania przy pomocy lewej i prawej ręki;

- ćwiczenie techniki legato z pustą struną i bez pustej struny w różnych pozycjach, na różnych strunach, różnymi palcami;

- ćwiczenie chwytu barré od wyższych do niższych pozycji, stopniowe dodawanie kolejnych przyciskanych strun;

- objaśnienie podstawowych oznaczeń agogicznych i sposobów ich stosowania; - ćwiczenie dynamiki (piano, forte, crescendo, diminuendo) oraz artykulacji (legato,

staccato) podczas pracy nad utworami;- dbałość o „czysty” i nośny dźwięk przy jednoczesnym zachowaniu właściwych

proporcji brzmieniowych pomiędzy poszczególnymi głosami;- prezentacja i ćwiczenie sposobów budowania frazy;- zadawanie uczniowi prostych utworów do samodzielnego opracowania, kontrola oraz

szczegółowe objaśnianie błędów, omówienie zasad: odpowiednie planowanie; podział utworu na małe części; rozczytanie i opalcowanie; wyodrębnienie motywów i fraz; określenie, co sprawi największy problem, i ćwiczenie tego, co w danym momencie jest najistotniejsze; uczenie się małymi częściami i odpowiedni dobór tempa ćwiczenia;

- czytanie a vista podczas lekcji prostych, jednogłosowych utworów – objaśnienie zasad: dokładne obejrzenie i przemyślenie tekstu nutowego; zwrócenie uwagi na metrum; przegranie „w głowie”, zastanowienie się, co może sprawić problem; odpowiedni dobór tempa, w jakim uczeń jest w stanie zagrać płynnie; uświadomienie, że gra ma tylko jeden kierunek, w przypadku pomyłki nie cofamy się i nie powtarzamy;

- objaśnienie i prezentacja różnych sposobów ćwiczenia, zwrócenie uwagi na świadome słuchanie oraz poprawianie błędów;

- omówienie budowy form klasycznych – ronda i wariacji, prezentacja na konkretnych przykładach;

- odpowiedni dobór repertuaru zawierającego pozycje z różnych epok, pozwalającego na realizację założeń technicznych przy jednoczesnym zainteresowaniu ucznia walorami muzycznymi opracowywanych utworów;

- używanie metronomu podczas grania wprawek oraz pracy nad utworami;- prezentacja sposobów strojenia gitary bez użycia tunera, próby samodzielnego

strojenia;- ćwiczenie gam krzyżykowych do czterech znaków w prymach i tercjach;- ćwiczenie kadencji w tonacjach krzyżykowych do czterech znaków, pod kątem

sprawnego zmieniania akordów, przy użyciu techniki rasgueado.


UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA PO IV KLASIE:

- umiejętność czytania nut w obrębie całej skali instrumentu;- umiejętność odczytywania i realizacji oznaczeń agogicznych, dynamicznych

i artykulacyjnych;- umiejętność stosowania w utworach doskonalonych technik: arpeggio, legato, barré,

zmiany pozycji, flażolety naturalne;- umiejętność podkreślania długich dźwięków przy pomocy wibracji;- umiejętność tłumienia „zostających” pustych strun basowych i innych

„niepotrzebnych” dźwięków;- umiejętność czytania a vista prostych, jednogłosowych utworów z zachowaniem

właściwego rytmu;- umiejętność samodzielnego opracowania prostego utworu – właściwe odczytanie

dźwięków, poprawna realizacja metrum, opalcowanie;- znajomość i umiejętność prawidłowego, zgodnego z budową formalną, grania

poznanych form klasycznych – ronda i wariacji;- umiejętność wykonania kilku utworów pochodzących z różnych epok muzycznych,

zróżnicowanych w charakterze, granych ładnym i nośnym dźwiękiem, z zachowaniem właściwego metrum, odpowiedniego frazowania, z zastosowaniem dynamiki od piano do forte;

- umiejętność grania z pamięci wybranych utworów;- umiejętność grania gam krzyżykowych do czterech znaków w prymach i tercjach;- znajomość podstawowych akordów oraz wstępna umiejętność sprawnego ich

zmieniania w tonacjach krzyżykowych do czterech znaków chromatycznych, umiejętność grania techniką rasgueado;

- wstępna umiejętność strojenia gitary bez użycia tunera.

KLASA V

CELE SZCZEGÓŁOWE:

- doskonalenie poznanych technik gitarowych;- doskonalenie umiejętności koordynacji pracy rąk;- wprowadzenie techniki tremolo;- rozwijanie biegłości palcowej obu rąk oraz niezależności palców;- doskonalenie umiejętności czytania nut w obrębie całej skali instrumentu;- czytanie a vista prostych utworów o fakturze homofonicznej;- doskonalenie umiejętności samodzielnego ćwiczenia i korekty własnych błędów;- doskonalenie umiejętności wibracji;- zapoznanie ze sposobem wykonania i notacją flażoletów sztucznych;- wprowadzenie zmian barwy;- realizacja podstawowych ozdobników;- doskonalenie umiejętności artykulacyjnych;- zapoznanie z budową allegra sonatowego;- zapoznanie z wybranymi częściami suity;- doskonalenie umiejętności strojenia gitary;- doskonalenie umiejętności grania gam oraz podstawowych akordów.



- ćwiczenie wprawek oraz etiud pozwalających na rozwój poznanych technik gitarowych: tirando, apoyando, arpeggio, legato, barré, zmiany pozycji, trójdźwięki, czterodźwięki, flażolety naturalne, wibracja, tłumienie strun – zwrócenie szczególnej uwagi na elementy wymagające dopracowania; dbałość o swobodę i świadome rozluźnianie oraz jakość dźwięku;

- granie wprawek na tremolo wyrównanym dźwiękiem z każdego palca, ćwiczenie z metronomem równego i stopniowo coraz szybszego tempa, różne kombinacje palców;

- ćwiczenie biegłości, niezależności i koordynacji pracy palców obu rąk na technice gamowej, zdecydowany ruch przeniesienia ręki przy zmianie struny, zachowanie dźwięku o właściwej dynamice, barwie i nasyceniu;

- granie gam krzyżykowych do czterech znaków chromatycznych w prymach, tercjach i sekstach;

- czytanie i opalcowanie utworów w obrębie całej skali instrumentu;- czytanie a vista utworów o prostej fakturze homofonicznej podczas lekcji,

objaśnianie zasad: dokładne obejrzenie tekstu nutowego przed rozpoczęciem grania, określenie miejsc mogących sprawić trudności; nauczenie zasady, że przed przystąpieniem do grania utwór należy gruntownie przemyśleć; uświadomienie, że nie wolno spontanicznie reagować na pomyłki, tylko muzykować dalej;

- zadawanie uczniowi utworów do samodzielnego opracowania, kontrola oraz szczegółowe objaśnianie błędów, omawianie zasad: wstępna analiza tekstu nutowego; zaplanowanie pracy; podział utworu na części, wyodrębnienie motywów i fraz, ćwiczenie małych partii; ćwiczenie jednego problemu oraz sukcesywne dodawanie kolejnych elementów; stopniowe zwiększanie tempa; samodzielny dobór odpowiednich środków wyrazu artystycznego;

- prezentacja sposobu wykonania flażoletów sztucznych, ćwiczenia;- prezentacja sposobów zmian barwy, ćwiczenia zmian barwy przez przesunięcie ręki

wzdłuż strun oraz przez zmianę ustawienia nadgarstka i kąta uderzenia;- ćwiczenie ozdobników w wolnym tempie i stopniowe jego zwiększanie;- różnicowanie wykonywanych utworów pod względem artykulacyjnym, dynamicznym

i agogicznym;- omówienie budowy allegra sonatowego oraz wybranych tańców suity, prezentacja na

konkretnych przykładach;- strojenie gitary bez użycia tunera podczas lekcji, reakcja na rozstrojenie;- odpowiedni dobór repertuaru pozwalającego na wszechstronny rozwój techniczny

i muzyczny ucznia, który będzie zawierał utwory z różnych epok, zróżnicowane w charakterze

- objaśnienie różnic stylistycznych pomiędzy utworami z różnych epok muzycznych na konkretnych przykładach, wspólne słuchanie muzyki podczas lekcji.


UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA PO V KLASIE:

- umiejętność swobodnego wykonania kilku utworów pochodzących z różnych epok muzycznych, zróżnicowanych w charakterze, granych ładnym i nośnym dźwiękiem, z zachowaniem właściwego metrum, odpowiedniego frazowania, właściwej artykulacji, agogiki, z zastosowaniem dynamiki od piano do forte, zmian barwy, podkreślaniem niektórych dźwięków przy pomocy wibracji, z zachowaniem właściwych proporcji brzmieniowych i tłumieniem „niepotrzebnych” dźwięków;

- umiejętność grania z pamięci wybranych utworów;- umiejętność czytania a vista utworów o prostej fakturze homofonicznej w wolnych

tempach, z zachowaniem właściwego rytmu;- umiejętność samodzielnego opracowania prostego utworu – właściwe odczytanie

dźwięków, poprawna realizacja metrum, opalcowanie, frazowanie, dynamika, interpretacja;

- znajomość i umiejętność prawidłowego, zgodnego z budową formalną grania poznanych form – allegra sonatowego i wybranych tańców suity;

- realizacja sztucznych flażoletów;- umiejętność świadomego ćwiczenia i korekty popełnianych błędów;- umiejętność grania gam krzyżykowych do czterech znaków w prymach, tercjach

i sekstach;- znajomość oraz umiejętność sprawnego grania podstawowych akordów przy użyciu

techniki rasgueado; - umiejętność strojenia gitary z tunerem i bez tunera.

KLASA VI

CELE SZCZEGÓŁOWE:

- doskonalenie poznanych technik gitarowych oraz środków wyrazu artystycznego, zwrócenie szczególnej uwagi na elementy wymagające dopracowania;

- rozwijanie biegłości palcowej, niezależności palców oraz koordynacji pracy obu rąk;- praca nad jakością i barwą dźwięku, doskonalenie umiejętności zmiany barwy;- doskonalenie umiejętności interpretacyjnych;- pogłębianie wiedzy o różnicach stylistycznych pomiędzy utworami z różnych epok

muzycznych;- doskonalenie umiejętności czytania a vista, samodzielnego opracowywania utworów,

świadomego ćwiczenia i korekty własnych błędów;- utrwalenie gam oraz podstawowych akordów.



- ćwiczenie wprawek oraz etiud pozwalających na rozwój poznanych technik gitarowych: uderzenie tirando i apoyando, arpeggio, legato, barré, zmiany pozycji, dwudźwięki, trójdźwięki, czterodźwięki, flażolety naturalne i sztuczne, wibracja, tłumienie strun, tremolo, rasgueado, zmiany barwy, technika gamowa – zwrócenie szczególnej uwagi na elementy wymagające dopracowania, dbałość o swobodę i świadome rozluźnianie oraz jakość dźwięku;

- odpowiedni dobór repertuaru pozwalającego na zastosowanie w praktyce wykonawczej wszystkich znanych technik gitarowych, zawierającego utwory pochodzące z różnych epok;

- prezentacja stylów muzycznych, wspólne słuchanie muzyki, objaśnianie różnic stylistycznych pomiędzy utworami pochodzącymi z różnych epok;

- zwracanie szczególnej uwagi na zagadnienia interpretacyjne (rytm, agogika, dynamika, barwa dźwięku, artykulacja, frazowanie), styl oraz charakter utworu;

- czytanie a vista podczas lekcji, utrwalanie poznanych zasad;- zadawanie prostych utworów do samodzielnego opracowania, szczegółowa kontrola

i objaśnianie błędów, utrwalanie poznanych zasad;- utrwalanie umiejętności grania poznanych gam, ćwiczenia z metronomem w coraz

szybszych tempach;- ćwiczenie akompaniamentu akordowego – nauczyciel gra melodię, uczeń

akompaniuje;- praca nad formą cykliczną lub jej wybranymi częściami;- prezentacja różnych sposobów ćwiczenia, kształcenie umiejętności analitycznego

słuchania własnej gry pod kątem wychwytywania elementów wymagających poprawienia.

UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA PO VI KLASIE:

- umiejętność posługiwania się prawidłowym aparatem gry oraz dbanie o właściwy dobór akcesoriów (odpowiednie krzesło, podgitarnik lub podnóżek);

- umiejętność posługiwania się podstawową techniką gry (koordynacja pracy obu rąk, niezależność palców, tłumienie strun, uderzenie tirando i apoyando, technika legato, chwyt barré, gra w pozycjach i zmiany pozycji, gra dwudźwięków, trójdźwięków, czterodźwięków, podstawowych akordów gitarowych, naturalnych i sztucznych flażoletów, realizacja arpeggio, tremolo, rasgueado i podstawowych ozdobników);

- umiejętność swobodnego wykonania w odpowiednich tempach kilku utworów pochodzących z różnych epok muzycznych, zróżnicowanych w charakterze, granych ładnym i nośnym dźwiękiem, z zachowaniem właściwego rytmu, odpowiedniego frazowania, właściwej artykulacji, agogiki, z zastosowaniem dynamiki od piano do forte, zmian barwy, podkreślaniem niektórych dźwięków przy pomocy wibracji, z zachowaniem właściwych proporcji brzmieniowych i tłumieniem „niepotrzebnych” dźwięków przy jednoczesnym pokazaniu różnic stylistycznych występujących w utworach;

- umiejętność wykonania formy cyklicznej lub jej wybranych części;- umiejętność posługiwania się metronomem, tunerem oraz kamertonem;


- umiejętność samodzielnego odczytywania zapisu nutowego oraz realizacji oznaczeń dynamicznych i agogicznych;

- umiejętność grania a vista łatwych utworów;- umiejętność samodzielnego ćwiczenia i korekty własnych błędów;- umiejętność analizy własnej gry pod kątem wyłapywania elementów wymagających

poprawienia;- umiejętność samodzielnego opracowywania łatwych utworów pod względem

techniczno-wykonawczym (opalcowanie, frazowanie, dynamika, interpretacja);- umiejętność grania z pamięci wybranych utworów;- znajomość i umiejętność wykonania gam krzyżykowych do czterech znaków

w prymach, tercjach i sekstach;- znajomość i umiejętność sprawnego grania podstawowych akordów durowych

i molowych w wyżej wymienionych tonacjach;- umiejętność strojenia gitary z tunerem i bez tunera.


CYKL CZTEROLETNI

KLASA I

CELE:

- zapoznanie z gitarą, jej budową, nazewnictwem poszczególnych części oraz akcesoriami niezbędnymi w procesie kształcenia (podnóżek lub podgitarnik, struny, tuner, kamerton, metronom itp.);

- nauczenie prawidłowego sposobu trzymania gitary, uwzględniającego wzrost i budowę ciała ucznia (dobór gitary o odpowiedniej wielkości, podgitarnika lub podnóżka, krzesła o odpowiedniej wysokości);

- ustawienie prawej ręki, wykształcenie prawidłowego sposobu uderzania w struny techniką tirando, uświadomienie uczniowi celu, do którego dąży pracując nad odpowiednim ruchem palców, jakim jest uzyskanie pełnego, nośnego dźwięku;

- nauczenie grania palcami prawej ręki na przemian techniką tirando;- ustawienie lewej ręki, odpowiednie ułożenie palców na gryfie, precyzyjne

przyciskanie strun, sposoby świadomego rozluźniania ręki;- nauczenie podstaw notacji muzycznej (pięciolinia, klucz wiolinowy, oznaczenia strun,

palców, wartości nut i pauz do szesnastek włącznie, zależności czasowe pomiędzy poszczególnymi wartościami, oznaczenia metrum, właściwe rozłożenie akcentów, znaki chromatyczne);

- zapoznanie z podstawowymi technikami gry: arpeggio, dwudźwięki i trójdźwięki, małe barré;

- nabycie wstępnej umiejętności łączenia dźwięków; - stworzenie w „głowie” ucznia wyobrażenia dobrego, ładnego dźwięku;- eksponowanie wiodącego głosu, odróżnianie melodii od akompaniamentu;- zapoznanie z pojęciem frazy;- nabycie wstępnej umiejętności strojenia instrumentu przy pomocy tunera;- znajomość dźwięków na gryfie do V progu włącznie;- znajomość gam: C-dur, G-dur, D-dur, A- dur, a-moll, e-moll.


- opisanie i nazwanie głównych części gitary;- dobranie gitary o odpowiedniej wielkości, krzesła o odpowiedniej wysokości,

podnóżka lub podgitarnika, pokazanie sposobu strojenia gitary przy użyciu tunera oraz kamertonu;

- ćwiczenia kształtujące właściwą postawę z instrumentem, wielokrotne wstawanie i siadanie z gitarą, aż do momentu całkowitego opanowania prawidłowego sposobu jej trzymania;

- zabawa z przesuwaniem monety po stole w celu zapoznania ucznia z kształtem ręki w stanie rozluźnienia oraz sposobem wydobycia dźwięku palcami prawej ręki, a także nauczenia prawidłowego ruchu palców;

- ćwiczenia na pustych strunach, wydobycie dźwięku techniką tirando z zachowaniem prawidłowych ruchów palców, tworzenie melodii opartych na prostych schematach rytmicznych, dbałość o naprzemienny ruch palców;


- ćwiczenia lewej ręki bez użycia prawej, ustawianie palców na gryfie z zachowaniem prawidłowego ułożenia ręki, powolne podnoszenie i opuszczanie palców lewej ręki, delikatne dociskanie strun;

- wydobycie pojedynczych dźwięków z użyciem lewej ręki przy pełnej dbałości o rozluźnienie i prawidłowy sposób uderzenia w strunę oraz precyzyjne układanie palców na gryfie;

- nauka prostych, krótkich melodii granych ze słuchu, bez użycia nut, koordynacja pracy obu rąk, próby łączenia dźwięków melodii;

- przedstawienie wartości rytmicznych, ćwiczenie poczucia pulsu bez instrumentu (klaskanie);

- objaśnienie rozmieszczenia dźwięków na gryfie w I pozycji, ćwiczenia na poszczególnych strunach, dodawanie kolejnych strun wykorzystywanych w opracowywanych ćwiczeniach;

- objaśnienie oznaczeń strun, palców, progów, nut, pauz, nazw dźwięków i wielokrotne utrwalanie zdobytej wiedzy poprzez odczytywanie zapisu nutowego;

- ćwiczenie prostych schematów arpeggio trzema palcami, następnie czterema palcami wyrównanym dźwiękiem z każdego palca, ćwiczenie z metronomem równego tempa;

- ćwiczenia na małe barré, przyciskanie początkowo dwóch, a później trzech strun jednocześnie, dbałość o czyste wydobycie dźwięków spod poprzeczki;

- ćwiczenie dwudźwięków bliskich, dwudźwięków z kciukiem, trójdźwięków – dbałość o prawidłowe ruchy palców oraz jednakową barwę i siłę równocześnie uderzanych dźwięków;

- dobór utworów pozwalających na stosowanie wyżej wymienionych technik;- wielokrotne granie uczniowi utworów, które wykonuje, w celu zapoznania go

z dźwiękiem o dobrej jakości.

UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA PO I KLASIE:

- umiejętność prawidłowego siedzenia i trzymania gitary;- opanowanie prawidłowego układu rąk, odpowiedniego i precyzyjnego sposobu

przyciskania strun oraz wydobycia dźwięku techniką tirando;- umiejętność czytania nut w I i II pozycji, znajomość układu dźwięków na gryfie

do V progu włącznie;- granie techniką naprzemienną;- znajomość oznaczeń strun, palców, progów;- znajomość wartości nut i pauz do szesnastek włącznie, rozumienie zależności

czasowych pomiędzy nimi, właściwe odczytywanie rytmu;- znajomość metrum, właściwe rozłożenie akcentów;- znajomość i rozumienie znaków chromatycznych, krzyżyk, bemol, kasownik;- umiejętność płynnego grania prostych, jednogłosowych melodii na strunach

wiolinowych i basowych, początkowo ze słuchu, a na dalszym etapie nauki z nut, w spokojnych tempach, przy zachowaniu właściwego rytmu;

- umiejętność grania melodii w basie z akompaniamentem pojedynczej struny wiolinowej oraz dwudźwięków;

- umiejętność grania melodii w górnym głosie z akompaniamentem dźwięków basowych;

- umiejętność grania prostych schematów arpeggio wyrównanym dźwiękiem;


- umiejętność grania dwudźwięków bliskich, dwudźwięków z kciukiem oraz trójdźwięków, przy zachowaniu dbałości o jakość dźwięku;

- czyste wydobywanie dźwięków spod małego barré;- umiejętność wykonywania utworów wykorzystujących wyżej wymienione techniki

(dwudźwięki, trójdźwięki, małe barré, arpeggio) w spokojnych tempach, w odpowiednim rytmie, przy zachowaniu właściwej postawy, precyzji lewej ręki i prawidłowego sposobu wydobycia dźwięku (odpowiednie ruchy palców), próby frazowania, łączenia dźwięków melodii oraz eksponowania wiodącego głosu;

- umiejętność grania z pamięci wybranych utworów;- wstępna umiejętność strojenia instrumentu przy pomocy tunera;- umiejętność grania gamy C-dur, G-dur, D-dur, A-dur, a-moll, e-moll przez jedną

oktawę.

KLASA II

CELE SZCZEGÓŁOWE:

- utrwalanie umiejętności prawidłowego sposobu trzymania gitary, przy zachowaniu odpowiedniego układu rąk, ewentualne korekty;

- praca nad dokładnością i precyzją lewej ręki oraz sposobem wydobycia dźwięku (prawidłowe ruchy palców prawej ręki);

- rozwijanie umiejętności czytania nut, utrwalanie układu dźwięków na gryfie do V progu włącznie;

- nabycie umiejętności czytania nut na strunach wiolinowych do XII progu włącznie;- rozwijanie nabytych umiejętności technicznych – arpeggio, dwudźwięki i trójdźwięki,

małe barré;- wprowadzenie nowych technik – legato, rasgueado, zmiany pozycji, uderzenie

apoyando; - zapoznanie ze sposobem wykonania i notacją flażoletów naturalnych;- nabycie umiejętności łączenia dźwięków melodii oraz odpowiedniego frazowania;- zapoznanie z podstawowymi sposobami artykulacji – legato, staccato;- eksponowanie jednego głosu;- operowanie dynamiką piano i forte, znajomość podstawowych oznaczeń

dynamicznych;- znajomość i rozumienie podstawowych oznaczeń agogicznych;- znajomość gam: C-dur, G-dur, D-dur, A-dur, E- dur, a-moll, e-moll;- znajomość podstawowych akordów;- doskonalenie umiejętności strojenia gitary przy użyciu tunera.


- czytanie nut, granie z nut, wielokrotne objaśnianie poszczególnych oznaczeń, nazywanie dźwięków, utrwalanie zdobytej wiedzy;

- nieustanne zwracanie uwagi na prawidłowy sposób trzymania gitary, układ rąk, precyzję lewej ręki oraz sposób wydobycia dźwięku;


- zapoznanie ucznia z wybranymi pojęciami z zakresu teorii muzyki, niezbędnymi podczas pracy nad utworami – elementy określające tonację utworu, znaki chromatyczne, metrum, fraza;

- odpowiedni dobór ciekawego repertuaru zapewniającego uczniowi wszechstronny rozwój techniczny, pozwalającego na doskonalenie znanych elementów techniki gitarowej i wprowadzanie kolejnych;

- ćwiczenie różnych schematów arpeggio, eksponowanie wybranego dźwięku, ćwiczenie z metronomem równego tempa;

- ćwiczenie techniki legato z pustą struną, następnie bez pustej struny różnymi kombinacjami palców, zaczynając od wyższych pozycji, stopniowo schodząc do niższych;

- prezentacja techniki apoyando – ćwiczenia;- ćwiczenie zmian pozycji przez pustą strunę tym samym palcem oraz ze zmianą palca,

dbałość o precyzję i rozluźnienie;- ćwiczenie małego barré od wyższych do niższych pozycji, dbałość o rozluźnienie ręki

i czyste wydobycie dźwięków;- objaśnienie i prezentacja sposobu notacji oraz wykonania flażoletów naturalnych; - objaśnienie i prezentacja układu dźwięków na gryfie do V progu, a na strunach

wiolinowych do XII progu, wielokrotne utrwalanie wiedzy poprzez granie utworów od V pozycji wzwyż;

- praca nad utworami zawierającymi wyżej wymienione problemy techniczne;- wielokrotne granie uczniowi utworów, które wykonuje, w celu zapoznania go

z dźwiękiem o dobrej jakości, sugestywne frazowanie oraz eksponowanie wiodącego głosu;

- prezentacja i objaśnienie podstawowych oznaczeń dynamicznych, agogicznych i artykulacyjnych, stosowanie ich w praktyce;

- ćwiczenie dynamiki piano i forte oraz podstawowych sposobów artykulacji (legato, staccato) podczas pracy nad utworami;

- używanie metronomu podczas grania wprawek oraz pracy nad utworami;- pokazanie oraz zapisanie podstawowych akordów, prezentacja techniki rasgueado; - strojenie gitary przez ucznia podczas lekcji, reakcja na rozstrojenie.

UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA PO II KLASIE:

- umiejętność czytania nut do V progu, a na strunach wiolinowych do XII progu włącznie, granie utworów zawierających te dźwięki, przy zachowaniu właściwej postawy i odpowiedniego układu rąk;

- wykonywanie w spokojnych tempach niezbyt długich, różnorodnych utworów zawierających poznane techniki: arpeggio, legato, zmiany pozycji, małe barré, naturalne flażolety, dwudźwięki, trójdźwięki;

- dbałość o łączenie dźwięków, precyzyjne układanie palców lewej ręki na gryfie oraz odpowiednie ruchy palców prawej ręki zmierzające do uzyskania pełnego i nośnego dźwięku;

- umiejętność utrzymania tempa w wykonywanych utworach;- rozumienie metrum, właściwe rozłożenie akcentów;- umiejętność eksponowania melodii;- umiejętność frazowania;


- umiejętność podkreślania niektórych dźwięków przy użyciu techniki apoyando;- operowanie dynamiką piano i forte, realizacja podstawowych oznaczeń

dynamicznych;- umiejętność realizacji podstawowych oznaczeń agogicznych;- umiejętność grania z pamięci wybranych utworów;- umiejętność grania gam durowych: C, G, D, A, E oraz molowych: a, e przez dwie

oktawy;- umiejętność grania podstawowych akordów (Tonika, Subdominanta, Dominanta)

w tonacjach durowych: C, G, D, A, E i molowych: a, e przy użyciu techniki rasgueado;- umiejętność strojenia gitary przy użyciu tunera.

KLASA III

CELE SZCZEGÓŁOWE:

- doskonalenie poznanych technik gitarowych: arpeggio, legato, barré, rasgueado, zmiany pozycji, flażolety naturalne;

- praca nad jakością dźwięku;- wprowadzenie wibracji;- wykształcenie umiejętności tłumienia „niepotrzebnie” brzmiących dźwięków; - czytanie nut w obrębie całej skali instrumentu;- czytanie a vista prostych utworów jednogłosowych;- operowanie dynamiką od piano do forte, realizacja crescendo i diminuendo;- realizacja oznaczeń agogicznych;- doskonalenie umiejętności frazowania;- posługiwanie się podstawowymi sposobami artykulacji;- samodzielne opracowywanie utworów;- samodzielne ćwiczenie i korekta własnych błędów;- zapoznanie z budową form klasycznych – ronda i wariacji;- zapoznanie z podstawowymi różnicami stylistycznymi występującymi w utworach

pochodzących z różnych epok muzycznych;- znajomość gam krzyżykowych do czterech znaków;- znajomość podstawowych akordów w tonacjach krzyżykowych do czterech znaków.


- odpowiedni dobór repertuaru zawierającego pozycje z różnych epok, pozwalającego na realizację założeń technicznych, przy jednoczesnym zainteresowaniu ucznia walorami muzycznymi opracowywanych utworów;

- ćwiczenie różnych schematów arpeggio, eksponowanie wybranego dźwięku, ćwiczenie z metronomem równego i stopniowo coraz szybszego tempa;

- ćwiczenie wibracji – odpowiednie obciążanie palca wibrującego przy jednoczesnym rozluźnieniu pozostałych palców, odsunięcie kciuka od szyjki gitary;

- zwracanie uwagi na tłumienie „zostających” strun i „niepotrzebnych” dźwięków, objaśnienie i prezentacja sposobów ich wyciszania przy pomocy lewej i prawej ręki;


- ćwiczenie techniki legato z pustą struną i bez pustej struny w różnych pozycjach, na różnych strunach, różnymi kombinacjami palców;

- ćwiczenie chwytu barré od wyższych do niższych pozycji, stopniowe dodawanie kolejnych przyciskanych strun;

- ćwiczenie dynamiki (piano, forte, crescendo, diminuendo), artykulacji (legato, staccato) oraz realizacja oznaczeń agogicznych podczas pracy nad utworami;

- dbałość o „czysty” i nośny dźwięk przy jednoczesnym zachowaniu właściwych proporcji brzmieniowych pomiędzy poszczególnymi głosami;

- dbałość o rozluźnienie i umiejętne rozładowywanie napięć;- objaśnienie oraz prezentacja sposobów budowania fraz na konkretnych przykładach;- czytanie a vista podczas lekcji prostych, jednogłosowych utworów – objaśnienie

zasad: dokładne obejrzenie i przemyślenie tekstu nutowego; zwrócenie uwagi na metrum; przegranie „w głowie”, zastanowienie się, co może sprawić problem; odpowiedni dobór tempa, w jakim uczeń jest w stanie zagrać płynnie; uświadomienie, że gra ma tylko jeden kierunek, w przypadku pomyłki nie cofamy się i nie powtarzamy;

- zadawanie uczniowi prostych utworów do samodzielnego opracowania, kontrola oraz szczegółowe objaśnianie błędów, omówienie zasad: odpowiednie planowanie; podział utworu na małe części; rozczytanie i opalcowanie; wyodrębnienie motywów i fraz; określenie, co sprawi największy problem, i ćwiczenie tego, co w danym momencie jest najistotniejsze; uczenie się małymi częściami i odpowiedni dobór tempa ćwiczenia;

- objaśnienie i prezentacja różnych sposobów ćwiczenia, zwrócenie uwagi na świadome słuchanie oraz poprawianie błędów;

- omówienie budowy form klasycznych – ronda i wariacji, prezentacja na konkretnych przykładach;

- prezentacja stylów muzycznych, wspólne słuchanie muzyki, objaśnianie różnic stylistycznych pomiędzy utworami pochodzącymi z różnych epok;

- prezentacja sposobów strojenia gitary bez użycia tunera, próby samodzielnego strojenia;

- ćwiczenie gam krzyżykowych do czterech znaków w prymach i tercjach;- ćwiczenie kadencji w tonacjach krzyżykowych do czterech znaków pod kątem

sprawnego zmieniania akordów, przy użyciu techniki rasgueado.

UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA PO III KLASIE:

- umiejętność czytania nut w obrębie całej skali instrumentu;- umiejętność odczytywania i realizacji oznaczeń agogicznych, dynamicznych

i artykulacyjnych;- umiejętność stosowania w utworach doskonalonych technik: arpeggio, legato, barré,

zmiany pozycji, flażolety naturalne, rasgueado;- umiejętność podkreślania długich dźwięków przy pomocy wibracji;- umiejętność tłumienia „zostających” pustych strun basowych i innych

„niepotrzebnych” dźwięków;- umiejętność wykonania kilku utworów pochodzących z różnych epok muzycznych,

zróżnicowanych w charakterze, granych ładnym i nośnym dźwiękiem, z zachowaniem właściwego metrum, agogiki, odpowiedniego frazowania, artykulacji,


z zastosowaniem dynamiki od piano do forte oraz odpowiednich proporcji brzmieniowych;

- umiejętność czytania a vista prostych, jednogłosowych utworów z zachowaniem właściwego rytmu;

- umiejętność samodzielnego opracowania prostego utworu – właściwe odczytanie dźwięków, poprawna realizacja metrum, opalcowanie;

- znajomość i umiejętność prawidłowego, zgodnego z budową formalną grania poznanych form klasycznych – ronda i wariacji;

- umiejętność grania z pamięci wybranych utworów;- umiejętność grania gam krzyżykowych do czterech znaków w prymach i tercjach;- znajomość podstawowych akordów oraz wstępna umiejętność sprawnego ich

zmieniania w tonacjach krzyżykowych do czterech znaków chromatycznych, umiejętność grania techniką rasgueado;

- wstępna umiejętność strojenia gitary bez użycia tunera.

KLASA IV

CELE SZCZEGÓŁOWE:

- doskonalenie poznanych technik gitarowych oraz środków wyrazu artystycznego, zwrócenie szczególnej uwagi na elementy wymagające dopracowania;

- rozwijanie biegłości palcowej rąk, niezależności palców oraz koordynacji pracy lewej i prawej ręki;

- wprowadzenie techniki tremolo;- wprowadzenie zmian barwy;- realizacja podstawowych ozdobników;- zapoznanie ze sposobem wykonania i notacją flażoletów sztucznych;- doskonalenie umiejętności czytania nut w obrębie całej skali instrumentu;- doskonalenie umiejętności wibracji;- doskonalenie umiejętności artykulacyjnych;- czytanie a vista prostych utworów o fakturze homofonicznej;- doskonalenie umiejętności samodzielnego ćwiczenia i korekty własnych błędów;- zapoznanie z budową allegra sonatowego;- zapoznanie z wybranymi częściami suity;- doskonalenie umiejętności interpretacyjnych;- pogłębianie wiedzy o różnicach stylistycznych pomiędzy utworami z różnych epok

muzycznych;- doskonalenie umiejętności grania gam oraz podstawowych akordów;- doskonalenie umiejętności strojenia gitary.



- ćwiczenie wprawek oraz etiud pozwalających na rozwój poznanych technik gitarowych: tirando, apoyando, arpeggio, legato, barré, zmiany pozycji, trójdźwięki, czterodźwięki, flażolety naturalne, wibracja, tłumienie strun – zwrócenie szczególnej uwagi na elementy wymagające dopracowania; dbałość o swobodę i świadome rozluźnianie oraz jakość dźwięku;

- prezentacja sposobu wykonania flażoletów sztucznych, ćwiczenia;- prezentacja sposobów zmian barwy, ćwiczenia zmian barwy przez przesunięcie ręki

wzdłuż strun oraz przez zmianę ustawienia nadgarstka i kąta uderzenia;- ćwiczenie ozdobników w wolnym tempie i stopniowe jego zwiększanie;- odpowiedni dobór repertuaru pozwalającego na realizację założeń technicznych,

zawierającego utwory pochodzące z różnych epok, zróżnicowane w charakterze;- prezentacja stylów muzycznych, wspólne słuchanie muzyki, objaśnianie różnic

stylistycznych pomiędzy utworami pochodzącymi z różnych epok;- zwracanie szczególnej uwagi na zagadnienia interpretacyjne podczas pracy nad

utworami (rytm, agogika, dynamika, barwa dźwięku, artykulacja, frazowanie), styl oraz charakter utworu;

- granie wprawek na tremolo wyrównanym dźwiękiem z każdego palca, ćwiczenie z metronomem równego i stopniowo coraz szybszego tempa, różne kombinacje palców, ćwiczenie ich niezależności;

- ćwiczenie biegłości, niezależności i koordynacji pracy palców obu rąk na technice gamowej, zdecydowany ruch przeniesienia ręki przy zmianie struny, zachowanie dźwięku o właściwej dynamice, barwie i nasyceniu;

- granie gam krzyżykowych do czterech znaków chromatycznych w prymach, tercjach i sekstach;

- czytanie i opalcowanie utworów w obrębie całej skali instrumentu;- czytanie a vista utworów o prostej fakturze homofonicznej podczas lekcji,

objaśnianie zasad: dokładne obejrzenie tekstu nutowego przed rozpoczęciem grania, określenie miejsc mogących sprawić trudności; nauczenie zasady, że przed przystąpieniem do grania utwór należy gruntownie przemyśleć; uświadomienie, że nie wolno spontanicznie reagować na pomyłki, tylko muzykować dalej;

- zadawanie uczniowi utworów do samodzielnego opracowania, kontrola oraz szczegółowe objaśnianie błędów, omawianie zasad: wstępna analiza tekstu nutowego; zaplanowanie pracy; podział utworu na części, wyodrębnienie motywów i fraz, ćwiczenie małych partii; ćwiczenie jednego problemu oraz sukcesywne dodawanie kolejnych elementów; stopniowe zwiększanie tempa; samodzielny dobór odpowiednich środków wyrazu artystycznego;

- różnicowanie wykonywanych utworów pod względem artykulacyjnym, dynamicznym i agogicznym;

- omówienie budowy allegra sonatowego oraz wybranych tańców suity, prezentacja na konkretnych przykładach;

- praca nad formą cykliczną lub jej wybranymi częściami;- strojenie gitary bez użycia tunera podczas lekcji, reakcja na rozstrojenie;- czytanie a vista podczas lekcji;- ćwiczenie poznanych gam w prymach, tercjach i sekstach;


- ćwiczenie akompaniamentu akordowego, nauczyciel gra melodię, uczeń akompaniuje;

- prezentacja różnych sposobów ćwiczenia, kształcenie umiejętności analitycznego słuchania własnej gry pod kątem wychwytywania elementów wymagających poprawienia.

UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA PO IV KLASIE:

- umiejętność posługiwania się prawidłowym aparatem gry oraz dbanie o właściwy dobór akcesoriów (odpowiednie krzesło, podgitarnik lub podnóżek);

- umiejętność posługiwania się podstawową techniką gry (koordynacja pracy obu rąk, niezależność palców, tłumienie strun, uderzenie tirando i apoyando, technika legato, chwyt barré, gra w pozycjach i zmiany pozycji, gra dwudźwięków, trójdźwięków, czterodźwięków, podstawowych akordów gitarowych, naturalnych i sztucznych flażoletów, realizacja arpeggio, tremolo, rasgueado i podstawowych ozdobników);

- umiejętność swobodnego wykonania w odpowiednich tempach kilku utworów pochodzących z różnych epok muzycznych, zróżnicowanych w charakterze, granych ładnym i nośnym dźwiękiem, z zachowaniem właściwego rytmu, odpowiedniego frazowania, właściwej artykulacji, agogiki, z zastosowaniem dynamiki od piano do forte, zmian barwy, z podkreślaniem niektórych dźwięków przy pomocy wibracji, z zachowaniem właściwych proporcji brzmieniowych i tłumieniem niepotrzebnych dźwięków, przy jednoczesnym pokazaniu różnic stylistycznych występujących w utworach;

- umiejętność wykonania formy cyklicznej lub jej wybranych części;- znajomość i umiejętność prawidłowego, zgodnego z budową formalną grania

poznanych form – wariacji, ronda, allegra sonatowego i wybranych tańców suity;- umiejętność posługiwania się metronomem, tunerem oraz kamertonem;- umiejętność samodzielnego odczytywania zapisu nutowego oraz realizacji oznaczeń

dynamicznych i agogicznych;- umiejętność grania a vista łatwych utworów;- umiejętność samodzielnego ćwiczenia i korekty własnych błędów;- umiejętność analizy własnej gry pod kątem wyłapywania elementów wymagających

poprawienia;- umiejętność samodzielnego opracowywania łatwych utworów pod względem

techniczno-wykonawczym (opalcowanie, frazowanie, dynamika, interpretacja);- umiejętność grania z pamięci wybranych utworów;- znajomość i umiejętność wykonania gam krzyżykowych do czterech znaków

w prymach, tercjach i sekstach;- znajomość i umiejętność sprawnego grania podstawowych akordów durowych

i molowych w wyżej wymienionych tonacjach przy użyciu techniki rasgueado;- umiejętność strojenia gitary z tunerem i bez tunera.


2. PRZYGOTOWANIE DO MUZYKOWANIA ZESPOŁOWEGO

Absolwent szkoły muzycznej pierwszego stopnia powinien być w stanie uczestniczyć w różnych formach muzykowania zespołowego, takich jak zespoły gitarowe oraz zespoły kameralne z udziałem innych instrumentów. Musi też umieć akompaniować. Na nauczycielu gitary spoczywa główny ciężar przygotowania go do tego. Aby grać z innymi, uczeń musi posługiwać się prawidłowym aparatem gry, mieć wystarczający zasób umiejętności technicznych, umieć odczytywać zapis nutowy, prawidłowo realizować wartości rytmiczne, utrzymywać właściwe tempo wykonywanego utworu oraz operować podstawowymi środkami wyrazu artystycznego. Tego wszystkiego uczymy podczas lekcji gitary.

Zakładam, że po klasie trzeciej cyklu sześcioletniego oraz drugiej cyklu czteroletniego przeciętny uczeń dysponuje wyżej wymienionymi umiejętnościami w stopniu pozwalającym na granie w zespołach kameralnych. Jednak to nie wszystko. Uczeń musi także nabyć umiejętność słuchania gry innych oraz współpracy i współdziałania podczas muzykowania zespołowego. Nauczenie tego jest również zadaniem nauczyciela przedmiotu głównego. Należy tak zaplanować proces dydaktyczny, aby znaleźć czas na jego realizację.

Opisując ten punkt, dokonano umownego podziału na dwa etapy kształcenia. Wyodrębniono cele będące jednocześnie efektami kształcenia, czyli umiejętnościami, jakich powinien nabyć uczeń po zakończeniu danego etapu nauki. Przedstawiono sposoby realizacji celów, będące wskazówkami metodycznymi, pokazując drogę dochodzenia do wymaganej wiedzy i umiejętności.

Zakładając, że przedmiot zespół kameralny pojawia się w klasie trzeciej cyklu czteroletniego oraz czwartej cyklu sześcioletniego, zadania etapu pierwszego realizujemy odpowiednio w klasach pierwszej i drugiej cyklu czteroletniego oraz pierwszej, drugiej i trzeciej cyklu sześcioletniego. Etap drugi to klasy trzecia i czwarta cyklu czteroletniego oraz czwarta, piąta i szósta cyklu sześcioletniego. Oczywiście w przypadku ucznia bardzo zdolnego pierwszy etap może zakończyć się wcześniej. Wtedy przystępujemy do realizacji celów etapu drugiego.

ETAP PIERWSZY

CELE – EFEKTY KSZTAŁCENIA:

- umiejętność świadomego słuchania gry innego członka zespołu;- znajomość metod dostrajania gitary do innych instrumentów oraz właściwa reakcja

na rozstrojenie;- umiejętność dostosowywania siły dźwięku do funkcji wykonywanej partii (melodia,

akompaniament);- dbałość o właściwe odczytanie zapisu nutowego, ze szczególnym uwzględnieniem

wartości rytmicznych;- umiejętność równego rozpoczynania utworu we właściwym tempie oraz utrzymania

go;- dostrzeganie i korekta błędów popełnianych w grze zespołowej;- umiejętność „odnalezienia się” w utworze po popełnionym błędzie;- umiejętność samodzielnego przygotowania warsztatu pracy do zajęć: nastrojenie

gitary, ustawienie krzesła, pulpitu, znajomość swojej partii.



- granie podczas lekcji prostych duetów, uczeń plus nauczyciel, stopniowe zwiększanie stopnia trudności utworów;

- objaśnienie i wyćwiczenie sposobów równego rozpoczynania utworu w odpowiednim tempie;

- utrzymywanie tempa, ćwiczenia z metronomem;- dokładna realizacja zapisu nutowego ze szczególnym uwzględnieniem wartości

rytmicznych;- właściwa reakcja na błąd, próby „znalezienia się” w utworze;- objaśnienie funkcji wykonywanej partii (melodia, akompaniament), odpowiednie

dostosowanie siły dźwięku; - zwracanie uwagi na istotę słuchania gry innego członka zespołu oraz współdziałanie

z nim;- dostrajanie instrumentu.

ETAP DRUGI


- świadomość roli instrumentalisty w zespole; - umiejętność świadomego słuchania gry innych członków zespołu;- umiejętność słyszenia pełnego brzmienia utworu;- nawiązanie kreatywnej współpracy z innymi wykonawcami podczas muzykowania

zespołowego;- umiejętność orientacji we współzależności głosów w utworach, świadomość roli

swojej i innych wykonawców; - umiejętność dostosowania siły i barwy dźwięku do partnerów w celu wyrównania

brzmienia zespołu;- umiejętność synchronizacji wertykalnej, czyli wspólnego rozpoczynania i kończenia

utworu oraz realizacji zmian agogicznych;- umiejętność wyodrębniania poszczególnych elementów utworu, motywów, fraz;- właściwa reakcja na błąd; - dbałość o jakość dźwięku podczas gry zespołowej;- dążenie do zgodności w zespołowej interpretacji utworu;- umiejętność odpowiedniego i odpowiedzialnego zachowania się podczas pracy

w zespole.


- tworzenie zespołów złożonych z uczniów (np. duety gitarowe) z uwzględnieniem okoliczności i realnych możliwości szkoły;

- odpowiedni dobór utworów lub ich opracowanie dostosowane do możliwości wykonawczych uczniów, pozwalające na zachowanie swobody i lekkości podczas muzykowania zespołowego;

- dokładne wyćwiczenie partii zespołowych podczas lekcji indywidualnych;


- ćwiczenie podczas prób zespołowych, zwracanie uwagi na: właściwą realizację metrum i wartości rytmicznych, trzymanie pulsu, świadomość roli swojej partii, dostosowanie siły i barwy dźwięku, umiejętność „dialogowania” z kolegami i koleżankami z zespołu, zgodność interpretacyjną, synchronizację wertykalną, umiejętność „złapania się” po popełnionym błędzie, konieczność słuchania gry innych;

- stwarzanie uczniom możliwości publicznych prezentacji swoich umiejętności, organizowanie audycji klasowych, zachęcanie do udziału w audycjach i koncertach w szkole i poza nią, dokładne omawianie występów.

3. PRZYGOTOWANIE DO WYSTĘPÓW PUBLICZNYCH

Uczeń uczy się, jak prezentować publicznie swoje umiejętności. Aktywnie uczestniczy w życiu muzycznym szkoły i środowiska. Niżej wymienione cele realizujemy przez cały okres nauki w szkole muzycznej pierwszego stopnia, bez podziału na etapy. Przy opisie tego punktu wyodrębniono cele, które jednocześnie są efektami kształcenia, czyli kompetencjami, jakimi powinien wykazać się absolwent szkoły muzycznej pierwszego stopnia. Przedstawiono sposoby ich realizacji, będące wskazówkami metodycznymi.


- uczestnictwo w występach publicznych: jako solista, kameralista lub akompaniator;- umiejętność dokonywania krytycznej oceny swojej prezentacji;- opanowanie sposobów koncentracji w trakcie występu;- umiejętność radzenia sobie z tremą;- znajomość zasad zachowania się na estradzie.


- stwarzanie wszystkim uczniom możliwości publicznego grania na każdym, nawet początkowym etapie nauki, organizowanie „próbnych” występów w klasie, audycji klasowych, zachęcanie i namawianie do udziału w charakterze wykonawcy w audycjach i koncertach szkolnych;

- wyjaśnienie zasad zachowania się podczas występu, zwrócenie uwagi na odpowiedni ubiór;

- świadome i rozsądne zachęcanie i przygotowywanie szczególnie uzdolnionych uczniów do udziału w przeglądach i konkursach;

- nagrywanie i późniejsze odsłuchiwanie występów uczniów, szczegółowe ich omówienie;

- omówienie i ćwiczenie sposobów radzenia sobie z tremą, np. poprzez stwarzanie „koncertowej” atmosfery podczas lekcji (uczeń podchodzi do krzesła, kłania się, siada, stroi instrument, gra utwór od początku do końca, wstaje, kłania się i „schodzi ze sceny”);

- kształtowanie przekonania, że dobre wykonanie utworu wynika z dobrego ćwiczenia i odpowiedniego przygotowania;

- budowanie u ucznia wiary w siebie i we własne możliwości;- budowanie pozytywnego nastawienia do występu.


4. UMUZYKALNIENIE I ROZBUDZENIE WRAŻLIWOŚCI NA MUZYKĘ

Uczeń, pod kierunkiem nauczyciela gitary, rozwija swoje zainteresowania, wrażliwość i wyobraźnię muzyczną oraz naturalną potrzebę ekspresji twórczej. Kształtuje swój smak i gust muzyczny, poznaje historię gitary, słucha muzyki, chodzi na koncerty. Czynnie uczestniczy w życiu muzycznym szkoły i środowiska.

Zadania dotyczące umuzykalniania i rozbudzania wrażliwości na muzykę są realizowane na lekcjach indywidualnych z instrumentu oraz podczas zajęć grupowych, takich jak: rytmika, kształcenie słuchu, audycje muzyczne, chór.

Niżej wymienione cele realizujemy przez cały okres nauki w szkole muzycznej pierwszego stopnia, bez podziału na etapy, oczywiście biorąc pod uwagę możliwości percepcyjne ucznia. Opisując ten punkt, wyodrębniono cele kształcenia oraz sposoby ich realizacji. Efekty kształcenia umieszczono w opisie osiągnięć ucznia po ukończeniu szkoły.

CELE:

- rozwój zainteresowań i uzdolnień muzycznych;- przygotowanie do czynnego uczestnictwa jako świadomego odbiorcy w życiu

muzycznym szkoły i w wydarzeniach kulturalnych poza szkołą;- nauczenie świadomego korzystania z nagrań muzycznych i różnych źródeł informacji;- kształtowanie smaku, gustu muzycznego, wrażliwości i wyobraźni muzycznej;- rozwój naturalnej potrzeby ekspresji twórczej;- kształtowanie wyobrażenia o właściwej barwie dźwięku gitary;- poznawanie terminów i pojęć muzycznych;- poznawanie historii gitary i muzyki gitarowej w zakresie podstawowym;- poznawanie literatury gitarowej z różnych epok;- przestrzeganie zasad dobrego wychowania.

SPOSOBY REALIZACJI CELÓW:

- uczestniczenie uczniów w charakterze słuchaczy w audycjach i koncertach szkolnych;- uczestniczenie uczniów w organizowanych przez szkołę wyjazdach na koncerty

(np. do filharmonii);- skuteczne zachęcanie uczniów do indywidualnego uczestnictwa w różnych

koncertach i innych wydarzeniach kulturalnych;- rozmowy z uczniami o wydarzeniach kulturalnych, w których brali udział;- wspólne słuchanie muzyki podczas lekcji, wskazywanie nagrań do indywidualnego

słuchania, dostosowanych do możliwości percepcyjnych uczniów, omawianie słuchanej muzyki;

- zachęcanie do formułowania wypowiedzi na temat koncertów oraz wysłuchanych nagrań;

- słuchanie muzyki gitarowej z różnych epok, wskazywanie różnic pomiędzy stylami; - słuchanie muzyki gitarowej pod kątem kształtowania wyobrażenia o właściwej barwie

dźwięku gitary;- przekazywanie podstawowych informacji o historii gitary i muzyki gitarowej;


- uczestniczenie w organizowanych przez szkołę warsztatach muzycznych i lekcjach otwartych skierowanych do odpowiedniej grupy wiekowej;

- zachęcanie uczniów do udziału w warsztatach i lekcjach otwartych organizowanych poza szkołą, np. kursach wakacyjnych;

- omówienie zasad zachowania podczas koncertów i innych wydarzeń kulturalnych;- rozmowy o muzyce, poszerzanie wiedzy o interpretacji utworów i różnicach

stylistycznych między utworami z różnych epok, wskazywanie źródeł informacji oraz zachęcanie do korzystania z nich.

IV. FORMY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW ORAZ OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA

Formy sprawdzania osiągnięć uczniów:

- sprawdzenie stopnia zrealizowanych zadań domowych na każdej lekcji;- analiza pracy ucznia podczas zajęć;- występy uczniów podczas audycji klasowych, szkolnych, pozaszkolnych, koncertów;- przesłuchania;- egzaminy;- konkursy szkolne, międzyszkolne, regionalne, ogólnopolskie, międzynarodowe.

Ogólne kryteria oceniania:

- stan spełnienia wymagań edukacyjnych w danej klasie;- poziom opanowania właściwego aparatu gry oraz stopień technicznego

zaawansowania;- praca ucznia w ciągu roku oraz intensywność jego zaangażowania;- zaawansowanie programu, poziom trudności wykonywanych utworów;- artystyczna wartość prezentacji.

V. OPIS WARUNKÓW NIEZBĘDNYCH DO REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA

Do realizacji zadań zawartych w programie nauczania muszą być spełnione następujące warunki:- zajęcia muszą odbywać się w estetycznej sali o odpowiedniej wielkości i akustyce;- sala powinna posiadać stosowne oświetlenie i musi w niej być optymalna

temperatura;- wskazane jest duże lustro;- niezbędne jest wyposażenie sali w krzesła lub stołki o różnej lub regulowanej

wysokości, pulpity, podnóżki i podgitarniki;- wskazany jest dostęp do sprzętu nagrywającego i odtwarzającego muzykę;- nauczyciel musi mieć szkolną gitarę o dobrym brzmieniu, którą wykorzystuje podczas

lekcji;- uczeń powinien posiadać własny lub wypożyczony instrument wielkością

dostosowany do swojego wieku i aktualnej budowy, podnóżek lub podgitarnik, tuner, podręcznik;

- wskazane jest, żeby biblioteka szkolna zaopatrzona była w odpowiedni materiał nutowy, stale aktualizowany o najnowsze pozycje literatury gitarowej.


VI. OPIS OSIĄGNIĘĆ UCZNIA PO UKOŃCZENIU SZKOŁY MUZYCZNEJ PIERWSZEGO STOPNIA

- Absolwent szkoły muzycznej pierwszego stopnia jest świadomym odbiorcą sztuki i czynnym uczestnikiem życia muzycznego.

- Szanuje dziedzictwo kulturowe swojego i innych narodów. - Przestrzega zasad kultury, etyki i prawa autorskiego. - Posiada prawidłowo ustawiony aparat gry oraz elementarną biegłość techniczną. - Podczas grania na gitarze operuje podstawowymi środkami wyrazu artystycznego.- Świadomie wykorzystuje słuch muzyczny w działaniach praktycznych. Wykazuje się

dbałością o estetykę brzmienia.- Umie poprawnie realizować i interesująco interpretować utwory dostosowane do

swojego poziomu gry. - Czyta nuty w stopniu umożliwiającym samodzielne opracowywanie

nieskomplikowanych pozycji oraz grę a vista prostych utworów.- Posiada i wykorzystuje wiedzę ogólnomuzyczną w zakresie niezbędnym do

zrozumienia i przygotowania wykonywanych dzieł. - Poprawnie realizuje wskazówki wykonawcze. - Zapoznał się z różnorodną literaturą muzyczną swojego instrumentu. - Ma doświadczenie w muzykowaniu zespołowym, gdzie kształtował umiejętność pracy

w grupie, zdolność wzajemnego słuchania się, szacunku dla innych, poczucie odpowiedzialności.

- Publicznie prezentuje swoje dokonania, potrafi skutecznie radzić sobie ze stresem, a w szczególności z tremą.

- Cechuje go kultura osobista. - Umie organizować indywidualną pracę.- Potrafi samodzielnie i systematycznie rozwijać swoje umiejętności.- Jest w stanie oceniać jakość wykonywanych zadań oraz przewidywać skutki

podejmowanych działań. - Rozsądnie i umiejętnie korzysta z różnych źródeł informacji.- Posiada wiedzę konieczną do rozwijania umiejętności gry na instrumencie i do

świadomego uczestnictwa w życiu muzycznym.


VII. KOMENTARZ DO REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA

Celem nauczania w szkole muzycznej pierwszego stopnia jest umuzykalnienie, rozwinięcie umiejętności instrumentalnych i zainteresowań muzycznych, kształtowanie wrażliwości oraz wyobraźni muzycznej. Edukacja muzyczna ma duży wpływ na rozwój emocjonalny i intelektualny dziecka. Uczy systematyczności, planowania, organizacji własnej pracy, przewidywania skutków swoich działań. W procesie nauczania dążymy do uwrażliwienia na muzykę, zwracamy uwagę na estetykę brzmienia, dążymy do uzyskania swobody ruchowej dającej możliwość wyrażania swoich przeżyć w grze na instrumencie.

Niniejszy program nauczania stworzony został głównie z myślą o nauczycielach rozpoczynających pracę lub nauczycielach doświadczonych, pragnących nieco zmodyfikować bądź usystematyzować swoje metody nauczania. Oparty jest na nowej podstawie programowej. Stosujemy go dla uczniów rozpoczynających naukę gry na gitarze w szkole muzycznej pierwszego stopnia lub ogólnokształcącej szkole muzycznej pierwszego stopnia, realizujących czteroletni lub sześcioletni cykl nauczania.

Program jest uporządkowanym zbiorem zadań i sposobów ich realizacji. Przeznaczony jest dla typowego, przeciętnego ucznia. Zakłada pełną realizację podstawy programowej. Uczeń obdarzony szczególnymi zdolnościami na pewno poradzi sobie z tym wcześniej niż na koniec szkoły. W takim przypadku musimy stworzyć mu możliwości dalszego rozwoju. Nauczyciel ma obowiązek zadbania o to poprzez dobór odpowiednio trudniejszego repertuaru, opracowanie wprawek pozwalających na rozwijanie biegłości technicznej i wyeliminowanie elementów przeszkadzających w swobodnym graniu. Istotna jest praca nad pogłębianiem umiejętności operowania środkami wyrazu artystycznego oraz estetyką brzmienia. Ważne jest stworzenie takiemu uczniowi jak największej możliwości publicznych prezentacji swoich dokonań. Należy świadomie i rozsądnie planować jego udział w konkursach, a także skutecznie zachęcać go do udziału w różnych kursach. Trzeba także pomóc mu w szerszym poznawaniu literatury gitarowej, wskazać odpowiednie źródła informacji.

W przypadku uczniów słabszych, mniej zdolnych, mających problem ze spełnieniem wymagań przypisanych do danej klasy, realizację przewidzianych zadań możemy przenieść do klasy wyższej. Uczniowi takiemu musimy poświęcić szczególną uwagę, należy znaleźć przyczyny jego niepowodzeń i zrobić wszystko, co w naszej mocy, aby je wyeliminować. Musimy dobrać mu odpowiednio prostszy repertuar, który może być realizowany w wolniejszych tempach, z pewnymi niedociągnięciami technicznymi i muzycznymi. Jednak musi on spełniać wymagania tego programu, który zakłada pełną realizację podstawy programowej przez każdego ucznia.

W niniejszym programie główny nacisk położono na realizację punktu z podstawy programowej określonego jako „Kształcenie podstawowych umiejętności gry na instrumencie”. Opracowano go najbardziej szczegółowo. Wyodrębniono dwa cykle nauczania: sześcioletni i czteroletni. Dokonano szczegółowego podziału na klasy. Do każdej z nich przypisano cele, sposoby ich realizacji, będące wskazówkami metodycznymi oraz minimalne umiejętności, jakimi powinien wykazać się uczeń po ukończeniu pewnego etapu nauki. Sformułowano je tak, żeby można było odnieść je do dzieci o różnym stopniu uzdolnień. Na ich podstawie nauczyciel tworzy wymagania edukacyjne dla danej klasy i konkretnego ucznia. Powinny one zawierać szczegółowy repertuar do realizacji, odpowiednio dobrany do jego aktualnych umiejętności i możliwości. Cały czas musimy mieć


na uwadze nieustanny rozwój dziecka oraz pełną realizację zapisów z podstawy programowej.

W trakcie nauczania gry na instrumencie, obserwując postępy uczniów, możemy określić ich przydatność do kształcenia w szkole muzycznej drugiego stopnia, a wybranych odpowiednio przygotować do egzaminu wstępnego.

Absolwentów niezamierzających kontynuować nauki w szkole drugiego stopnia, a takich jest zdecydowana większość, powinniśmy zachęcić do czynnego uczestnictwa w życiu muzycznym, np. w ruchu amatorskim, do muzykowania zespołowego, akompaniowania itp., oraz przekazać im wiedzę i umiejętności niezbędne do wykonywania takich działań.

Dlatego też w niniejszym programie duży nacisk położono na przygotowanie ucznia do muzykowania zespołowego, co opisano w osobnym rozdziale. Realizację tego zadania podzielono na dwa umowne etapy, z których pierwszy jest przygotowaniem do gry zespołowej, polegającym na graniu w duecie z nauczycielem, a drugi to tworzenie konkretnych zespołów oraz wspólne muzykowanie z kolegami i koleżankami.

Kolejnym istotnym punktem jest umiejętność publicznej prezentacji swoich dokonań artystycznych. Wszystkim uczniom, nawet tym najsłabszym, powinniśmy stworzyć możliwość występowania na scenie, nawet na bardzo wczesnym etapie nauki. Musimy, tak często jak jest to możliwe, organizować audycje klasowe, skutecznie zachęcać do grania podczas koncertów w szkole i poza nią. Należy nauczyć naszych podopiecznych skutecznych sposobów radzenia sobie ze stresem, a w szczególności z tremą. Musimy budować w nich pozytywne nastawienie do występów, a także wiarę w siebie i swoje możliwości.

Jednym z głównych celów kształcenia w szkole muzycznej pierwszego stopnia jest umuzykalnienie i rozbudzenie wrażliwości na muzykę. Zadania dotyczące tego punktu realizujemy wraz z nauczycielami innych przedmiotów przez cały okres kształcenia, metody dobierając do aktualnych możliwości percepcyjnych uczniów. Skutecznie namawiamy do udziału w różnych koncertach i innych wydarzeniach kulturalnych, wspólnie słuchamy muzyki, wskazujemy nagrania, rozmawiamy z uczniami o sztuce, zachęcamy do wypowiedzi. Aktywnie współpracujemy z innymi nauczycielami w zakresie wymiany informacji, doboru odpowiednich metod dydaktycznych i koordynacji działań.

Powinniśmy uważnie obserwować uczniów i umieć dostrzegać ich ponadprzeciętne predyspozycje, np. do improwizacji lub komponowania. Jesteśmy zobowiązani do wspierania rozwoju tych zdolności poprzez wskazanie osób mogących pomóc i miejsc, w których można je doskonalić. Oczywiście może się zdarzyć, że nauczyciel gitary sam posiada takie umiejętności i może włączyć pracę nad nimi w proces nauczania.

Bardzo istotna jest współpraca z rodzicami uczniów. Coraz częściej zdarza się, że nie zdają sobie oni sprawy, czym w istocie jest kształcenie w szkole muzycznej, nie rozumieją jego specyfiki, nie wiedzą, jak ciężki obowiązek nakładają na siebie. Zadaniem nauczyciela jest uświadomienie im tego wszystkiego, pokazanie, jak wielki i pozytywny wpływ na rozwój dziecka ma kształcenie muzyczne. Ważne jest nakłanianie rodziców do aktywnego uczestniczenia w procesie dydaktycznym. Powinni oni stwarzać zachęcającą i pozytywną atmosferę wokół dokonań artystycznych swojego dziecka oraz czuwać nad prawidłową realizacją zaleceń nauczyciela.

Indywidualne nauczanie umożliwia dobór metod i materiału w zależności od uzdolnień i postępów uczniów. Każdego musimy nauczyć systematycznej pracy oraz radości z obcowania z muzyką. Absolwent szkoły muzycznej powinien być świadomym odbiorcą sztuki oraz aktywnym uczestnikiem życia muzycznego.


VIII. PRZYKŁADOWA LITERATURA PRZEDMIOTU

Zamieszczony poniżej spis wybranych pozycji z literatury gitarowej jest jedynie zbiorem propozycji do ewentualnego wykorzystania. Nauczyciel sam odpowiednio dobiera repertuar stosownie do aktualnych możliwości i umiejętności ucznia, mając na uwadze jego nieustanny rozwój oraz indywidualne upodobania i preferencje.

Szkoły na gitarę

Aguado Dionisio Metodo de guitarra

Cardoso Jorge Nauka i metoda techniki gitarowej

Eythorsson Svein The first Guitar Milestone

Eythorsson Svein The first Guitar Lesson

Eythorsson Svein Scales and arpeggios for guitar

Kreidler Dieter Szkoła na gitarę

Muro Juan Antonio Szkoła gry na gitarze

Nuttall Peter i Whitworth John The Guitarist’s Way cz. I, II, III, IV

Pujol Emilio Szkoła gry na gitarze

Stachak Tatiana Gitara pierwsza klasa

Stachak Tatiana Gitara ekstra klasa

Sosiński Kazimierz Materiały do nauki gry na gitarze

Tennant Scott Pumping Nylon

Thorlaksson Eythor Szkoła gry na gitarze

Etiudy

Aguado Dionisio Metodo de guitarra

Brouwer Leo Estudios sencillos

Brouwer Leo Nuevos Estudios sencillos

Carulli Fernando 6 Etiud

Carcassi Mateo Etiudy op. 60

Coste Napoleon Etiudy op. 38

Domeniconi Carlo Three Studies for the Spirit

Giuliani Mauro Etiudy op. 48

Kleynjans Francis Estudines


Powroźniak Józef Wybór etiud, cz. 1, 2, 3, 4

Sor Fernando Etiudy op. 6



Tarrega Francisco 31 Etiud

Tarrega Francisco Utwory wybrane

Wendland Andrzej Legato – ćwiczenia i etiudy

Muzyka dawna i klasyczna

Bach Jan Sebastian Lautemwerke

Brescianello Antonio Giuseppe Partity

Robert de Visee Suity

Carulli Fernando 29 utworów (opr. Eythor Thorlaksson)

Carcassi, Carulli, Giuliani Wariacje (opr. Ryszard Bałauszko)

Losy Jan Antonin Partity

Mertel Elias 83 Preludia

(w: Lute Music, opr. Adalbert Quadt)

Milan Luis Pavany

Powroźniak Józef Łatwe utwory dawnych mistrzów

Quadt Adalbert (opr.) Guitar Music –

muzyka gitarowa z XVI – XVIII wieku

Ratz Martin (opr.) Kassiker der Gitarre, vol. 1, 2

Tarrega Francisco Preludia

Sanz Gaspar Instruccion de Musica

Sobre la Guitarra Espanola

Utwory różne

Boelaars Marcel Happy melodies

Cardoso Jorge Suita dla dzieci

Drożdżowski Mirosław Dźwiękiem malowane

Drożdżowski Mirosław Cały rok z gitarą

Hartog Cees Different pieces


Kleynjans Francis Bricoles, babioles, et fariboles frivoles

Kleynjans Francis Le coin de l’enfance

Lauro Antonio Valses

Koshkin Nikita Mascarades pour guitar

Linneman Maria Utwory różne

Przybylski Bogusław Kolędy i pastorałki na gitarę

Rak Stephan Łatwe utwory

Stachak Tatiana Zaproszenie do walca

Stachak, Drożdżowski Solo & duo

Thorlaksson Eythor (opr.) Guitar Moment cz. I – IV

Vinitski Aleksander Karuzela jazzowa

Wanders Joep 10 pieces for classical guitar

Muzyka kameralna

Dumond Arnaud Repertoire pedagogique

Eythorsson Svein (opr.) Guitar duets for begginers, vol. 1 i 2

Guitar Trios

Forest Andrew Guitar Pieces

Ainsty suite

Three’s company

Stachak Tatiana Uczeń i nauczyciel

Powroźniak Józef (opr.) Łatwe utwory dawnych mistrzów

na dwie gitary

Kameralna muzyka gitarowa

Tercety gitarowe


Adam Grądzki – GITARA

Documents

Transcript of Adam Grądzki – GITARA