ABC Biegu na Orientację

Bieg na orientację (w skrócie BnO) polega na pokonaniu w jak najkrótszym czasie trasy biegu, wyznaczonej w terenie (przeważnie w lesie) przez punkty kontrolne (w skrócie PK), korzystając przy tym z mapy, na której punkty te są zaznaczone, kompasu i opisów punktów kontrolnych. Trasa biegu między punktami kontrolnymi jest dowolna i właśnie jej wybór oraz realizacja stanowi istotę BnO. Potwierdzanie punktów kontrolnych zawodnik dokonuje na karcie startowej.

Trasa biegu wyznaczana jest przez budowniczego trasy. Składa się z poniższych elementów:1. Startu 2. Punktów kontrolnych. Miejsce ustawienia lampionu w terenie znajduje się dokładnie w

geometrycznym środku okręgu zaznaczonego na mapie.3. Dobiegu do mety. Oznakowany, obowiązkowy odcinek od ostatniego PK do mety. 4. Mety

Punkt kontrolny (PK) jest to lampion zawieszony na lekkiej aluminiowej lub drewnianej konstrukcji. Lampion składa się z trzech kwadratowych fragmentów materiału o boku 30 cm połączonych ze sobą. Każdy kwadrat materiału składa się z dwóch części oddzielonych przekątną. Górna część jest koloru białego, dolna pomarańczowego. PK musi być wyposażony w perforator (kasownik) lub inne urządzenie umożliwiające potwierdzenie pobytu na PK. Poza tym PK jest oznaczony numerem identyfikacyjnym - kodem PK. Potwierdzanie PK następuje na ogół samoobsługowo lub czasami przez sędziów, którzy osobiście potwierdzają pobyt zawodnika.

Mapa jest to rysunek pewnego, małego fragmentu powierzchni ziemi przedstawionej w znacznym zmniejszeniu na płaszczyźnie przy pomocy określonych znaków umownych. Na mapie uwidacznia się wszystkie terenowe szczegóły mające istotne znaczenie do rozgrywania zawodów. Teren, który obejmuje mapa jest sportową areną rywalizacji. Zawodnik dostaje na starcie gotową mapę z wykreśloną trasą. Jest to dla niego zdefiniowany i niepowtarzalny opis powierzchni rywalizacji sportowej.

Fragment mapy

Punkt kontrolny

Kompas jest to przyrząd do wskazywania północy i pośrednio pozostałych kierunków geograficznych świata, oparty na działaniu pola magnetycznego Ziemi na igłę magnetyczną, obracającą się dookoła pionowej osi. Od włoskiego słowa compasso - podziałka (łacińskie compassare - odmierzać) przyrząd ten zaczęto nazywać kompasem.

Jakie wymagania stawia biegacz przed swą najważniejszą częścią sprzętu - przed kompasem? Musi być przede wszystkim „szybki”, tzn. jego igła szybko się ustawia w dokładnie północno - południowym położeniu i zachowuje go również podczas wstrząsów wywołanych biegiem.Kompas płytkowy trzyma się podczas biegu w ręce, do której przymocowany jest sznureczkiem. Norrkompas zakłada się na kciuk przy pomocy specjalnej gumki, która jest normalnym wyposażeniem tego rodzaju kompasu.

Karta startowa jest to prostokątna, zazwyczaj tekturowa karta, zadrukowana wieloma polami przeznaczonymi do potwierdzania PK. Jest niezbędnym wyposażeniem zawodnika. Na karcie zawarte są dane o zawodniku, jego wieku, kategorii wiekowej, czasie startu. Na podstawie zawartych zapisów czasowych (start, meta) oraz kontroli pobytu na właściwych punktach kontrolnych zawodnik zostaje sklasyfikowany na liście wyników.Obecnie na zawodach stosuje się elektroniczny zapis pobytu zawodnika na punktach SPORTIdent.

Przykład karty startowej z potwierdzeniami PK. Karta elektroniczna SPORTIdent (chip na palec)

Stacja SPORTIdent (na PK)

Opisy punktów kontrolnych. Celem opisywania PK jest podanie wykazu kodów PK oraz sprecyzowanie obrazu, który przekazuje mapa, poprzez uszczegółowienie opisu obiektu na którym ustawiony jest PK i lokalizacji lampionu z całym wyposażeniem PK względem tego obiektu.

Zalety uprawiania BnO

1. Harmonia współdziałania wysiłku fizycznego i umysłowego.

2. Miejsce zawodów to teren zazwyczaj całkowicie zalesiony z dobrze rozbudowaną rzeźbą.

Środowisko leśne jest najkorzystniejsze ze względu na czyste powietrze i spokój.

3. W zależności od kategorii wiekowej BnO rozgrywany jest na różnych dystansach od 2 do 30

km. Podział na grupy wiekowe umożliwia uprawianie tej dyscypliny w formie wyczynowej a

także rekreacyjnej od 10 roku życia po sędziwy wiek.

4. Typowa forma szkolenia utylitarnego – stawia bowiem przed uczestnikami trudności przy

narastającym zmęczeniu (w miarę pokonywania kolejnych odcinków trasy).

5. Kształtowanie takich cech jak:

Wytrzymałość i siła.

Samodzielność.

Szybkość w podejmowaniu decyzji.

Precyzyjność działania.

Odwaga.

Spostrzegawczość.

Umiejętność wnioskowania.

6. Świadomość niepowtarzalności sytuacji.

7. Indywidualność i intymność przeżyć związanych z walką na trasie (bez presji publiczności).

8. Brak bezpośredniej rywalizacji podczas zawodów (nie występuje agresja wobec rywali).

9. Ruch na świeżym powietrzu wzbogacony elementami rywalizacji daje odprężenie i satysfakcję

z wysiłku a przy tym dużo sportowych emocji i rozrywki.

10.Uczestnictwo w zawodach związane jest ściśle z podróżami po kraju i świecie.

BnO jako dyscyplina sportowa – różne definicje:

1. KOZBnO (Trzmielewski 1991) – techniczno-taktyczne„BnO polega na pokonaniu w jak najkrótszym czasie trasy biegu, wyznaczonej w terenie przez punkty kontrolne, korzystając przy tym z mapy, na której punkty te są zaznaczone i kompasu”. Do tego dodaje się bardzo ważny szczegół „... trasa biegu między punktami kontrolnymi jest dowolna i właśnie jej wybór oraz realizacja stanowią istotę BnO”.

2. Związek istoty biegu z przebiegiem procesów psychicznych można znaleźć w szwedzkich definicjach orienteeringu. (Karlsson i Noren 1975, Nilson 1980)

„Wybór właściwego wariantu przemieszczania się w nieznanym terenie w wyniku sprawnego procesu myślowego, który przebiega przy znacznym obciążeniu pracą fizyczną oraz dzięki zdolnościom szybkiego podejmowania decyzji w ostrej rywalizacji sportowej”.

3. Definicja IOF ze strony federacji ”Bieg podczas gry w szachy” lub „Przemyślne, sprytne bieganie”

Opracował: Jacek Kozłowski