„A TO POLSKA WŁAŚNIE …” - MOJA MAŁA OJCZYZNA.

Historia fabryki w Ursusie

Spis treści

Od powstania do upadku…

Wojsko polskie II wojna i zakłady PRL Wywiady

z pracownikami fabryki Ursus dzisiaj

Zakłady Mechaniczne Ursus to…

potentat w branży motoryzacyjnej po II wojnie światowej

producent słynnej serii ciągników C-300

w okresie swojej świetności miejsce zatrudnienia 15 tys. osób

Powstanie fabryki

Początek zakładów datuje się na rok 1893. Wtedy właśnie Kazimierz Schonfeld, Kazimierz Matecki, Ludwik Rossman oraz czterech przedsiębiorców: Ludwik Fijałkowski, Stanisław Rostocki, Aleksander Radzikowski i Karol Strassburger założyli „Przemysłowe Towarzystwo Udziałowe” produkujące armaturę.

W 1907 zmieniono nazwę przedsiębiorstwa na „Towarzystwo Udziałowe Specyalnej Fabryki Armaturi Motorów” oraz znak P7P (Posag Siedmiu Panien) na URSUS (łac. niedźwiedź, nazwa zainspirowana powieścią Quo vadis Henryka Sienkiewicza) oraz rozszerzono produkcję o silniki spalinowe (o mocy od 5 KM i napędzane paliwem ciężkimi spirytusowym oraz silniki żarowe o mocach do 60 KM.

W roku 1915 po raz pierwszy w ursusie podjęto próbę skonstruowania ciągnika rolniczego. Kierownikiem tego przedsięwzięcia był polski profesor Karol Taylor,w wyniku czego w 1918 powstał prototyp.

Sześć lat później, w 1921 roku „Zakłady Mechaniczne Ursus” otrzymały pożyczkę od rządu w kwocie pół miliona dolarów na budowę fabryki i uruchomienie produkcji 2 typów ciężarówek . Za część pieniędzy przedsiębiorcy nabyli grunty w Czechowicach w celu rozbudowy fabryki.

Rok 1923 przyniósł liczne zmiany dla spółki, mianowicie jej głównym celem stała się produkcja samochodów. W tym celuw Czechowicach, na zakupionych wcześniej terenach, powstała nowa fabryka URSUS-a.

W 1924 roku została podpisana umowa z Ministerstwem Spraw Wojskowych, na produkcje Berlietów CBA i S.P.A. 25/C Polonia.

Rok 1928 był rokiem demonstracji pierwszych ciężarówek Ursus.Z okazji tego wydarzenia na uroczystości przybyli Ignacy Mościcki oraz Zygmunt Słomiński (prezydent Warszawy).

Upadek

W roku 1929 fabrykę opuściło 300 samochodów ciężarowych i 50 autobusów Ursus A, które były produkowanych na licencji włoskiej firmy S.P.A.

Rok później spółka upadła, została upaństwowiona (nacjonalizacja) i włączona do Państwowych Zakładów Inżynierii.

Produkcja zbrojeniowa dla Wojska Polskiego (1932-1939)

W latach od 1932 do 1939 w zakładach powstało 737 czołgów, 700 ciągników wojskowych, samochody pancerne wz.29 „Ursus”, około 1500 motocykli Sokół 1000i Sokół 600 dla wojska i około 1000 na rynek cywilny, a ponadto silniki lotnicze.

Fabryka URSUS w rękach niemieckich

Po zakończeniu kampanii wrześniowej zajęcie zakładów przez Niemców i przestawienie całej produkcji na cele zbrojeniowe, w 1945 zostały zdewastowane budynki.

Rozminowanie fabryki

W styczniu 1945 pluton ,,Torpedy” przeprowadził brawurową akcje, która miała na celu rozminowanie fabryki. Fabryka pod koniec wojny została przeznaczona przez Niemców do wysadzenia. W akcji wzięło udział czternastu żołnierzy AK. Stan niemieckiej załogi został oceniony na 30 osób. Akcja się powiodła.

Zakłady w czasach PRL

W 1945 roku na podstawie pozwolenia wydanego przez władze rosyjskie część załogi Ursusa wraz z inżynierem Bolesławem Koehlerem, który pracował w Ursusie prawdopodobnie od roku 1936, wyjechała z misją poszukiwawczą na Dolny Śląsk, gdzie Niemcy wywieźli urządzenia i maszyny z fabryki Ursus. Część maszyn udało się odzyskać.

W zniszczonych zakładach rozpoczęły się prace projektowe nad ciągnikiem rolniczym na podstawie niemieckiego ciągnika Lanz Bulldog, powstała krajowa konstrukcja ciągnika LB-45, później nazwanego C-45 (wyprodukowano ich do 1959 60 000 sztuk).

16 kwietnia 1953 roku został wyprodukowany 20-tysięczny traktor.

1961 – wizyta 16-osobowej delegacji załogi fabryki traktorów ZKL „Liszeń” z Brna w celu nawiązania bezpośrednich kontaktów z fachowcami z „Ursusa”.

7 kwietnia 1962 – podpisanie umowy w Pradze pomiędzy rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a rządem Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej o współpracy w produkcji ciągników, na mocy której strona polska zobowiązuje się przyjąć do produkcji konstrukcję rodziny ciągników Zetor (URI) oraz stopniowo zaniechać produkowania ciągników własnej konstrukcji.

1965 – rozpoczęto produkcję średniego ciągnika C-4011 (po modernizacjach jako C-355 i C-360 sprzedawany do 1992).

W 1966 roku został utworzony przy Ursusie Zakład Doświadczalny Ciągników Rolniczych (ZDCR), wystawiony na moskiewskiej wystawie maszyn rolniczych ciągnik Ursus C-335 otrzymał złoty medal, zatrudnienie wynosi około 12 000 osób.

W 1967 do produkcji wszedł nowy ciągnik

C-330 (433 182 sztuki sprzedane do 1993).

1973 - Złoty medal na targach w Lipsku otrzymał ciągnik Ursus C-385. Wyprodukowanie w ZM Ursus 400-tysięcznego ciągnika rolniczego. Rozpoczęcie produkcji ciągnika Ursus 1201.

W tej fabryce codziennie tysiące robotników dba

i walczy o nasze lepsze jutro. W miarę postępu planu trzyletniego coraz więcej ciągników opuszcza Zakłady Mechaniczne Ursus, aby służyć dobrze na polach proletariuszy ku

budowaniu świetlanej przyszłości i socjalizmu w naszym kraju. Fabryka

w Ursusie to kolejne nasze zwycięstwo nad krwawym imperializmem, próbującym

wciągnąć świat w szpony nowej wojny. Te maszyny są dla nas symbolem pokoju,

socjalizmu i jego zwycięstwa nad zachodnimi reakcjonistami.

Czerwiec 1976 w Ursusie 24 czerwca – transmisja na żywo przemówienia

premiera ogłoszenie podwyżek (nowych cen). 25 czerwca – treść przemówienia pojawia się

w prasie. Strajkuje 97 zakładów, m.in. w Ursusie. Rząd PRL ukrył przed opinią publiczną fakt wybuchu zamieszek, nazywając je "drobnymi, chuligańskimi wybrykami". Mimo to, szybko wycofał się z zapowiadanych podwyżek, w lęku przed rozszerzeniem się protestów na cały kraji zaproponował rozpoczęcie "szerokich konsultacji społecznych na temat podwyżek ceni trudnościach w zaopatrzeniu". Równolegle przeprowadzono szybką, brutalną pacyfikację strajków, nadal utrzymując że były to tylko chuligańskie wybryki. W Ursusie rozkręcono szyny na międzynarodowej linii kolejowej.

W 1983 wyprodukowano milionowy ciągnik. 19 lipca 1984 – zjechał z taśmy

produkcyjnej fabryki w Ursusie pierwszy licencyjny ciągnik MF-255. W tym wydarzeniu uczestniczyli członkowie władz w PRL: wicepremier Zbigniew Szałajda i sekretarz KC PZPR Zbigniew Michałek.

W 1991r. nastąpił podział Zrzeszenia, z którego powstały Zakłady Przemysłu Ciągnikowego „Ursus”. W latach 1988 – 2003 przeprowadzono głęboką restrukturyzację ZPC „Ursus” S.A.,w wyniku której w 9 polskich miastach(w Warszawie, Żyrardowie, Gorzowie Wielkopolskim, Chełmnie, Nisku, Sulęcinie, Włocławku, Lublinie, Poznaniu)

Ursus dziś

1994 – na targach Polagra został wystawiony Ursus 1414 So mocy 135 koni mechanicznych, wyprodukowany we współpracy z austriackim Steyerem, który jednak ostatecznie nie wszedł do produkcji.

2002 – austriacka firma Steyr, producent ciężkiego sprzętu wojskowego, wyrażała chęć zakupu 20-25% akcji zakładów Ursus, wcześniej zainteresowana strona zamówiła już 1 tys. sztuk i był to pierwszy z serii kontraktów na łączną sumę 5 tys. traktorów.

2006 – 2 czerwca taśmy montażowe opuszcza 1,5-milionowy ciągnik, był to model Ursus 1654.

Wersje eksportoweCiągniki Ursus były eksportowane do wielu krajów. Niektóre z nich były także produkowane przez inne firmy, np. na licencjach.

Wersje eksportowe:

Ursus Bison – Holandia Ursus Hellas – Grecja AVTO Ursus – Francja Finn Ursus – Finlandia Lightforce Deluxe / Lightforce Tractor – Wielka Brytania TUR – Hiszpania (tylko początkowo, potem jako Ursus)

Wersje produkowane za granicą: Ursus Zetor – produkowany w Czechosłowacji przez Zetora w ramach współpracy Ursus (wcześniej SirGroh Ursus) – produkowany w Pakistanie na licencji Ursus – produkowany w Brazylii przez Ursus Máquinas Agrícolas LTDA., również

wozy strażackie Escort 335 – produkowany w Indiach na licencji Ursusa C-330M Indo Farm – produkowane w Indiach przez Indo Farm Equipment Limited na licencji Swed-Trac – produkowane w Szwecji z silnikami Scanii Ursus - produkowany od 2012 w Bośni i Hercegowinie na rynek bałkański

Bibliografia

ursus.com.pl/Historia inprl.pl biznes.onet.pl dzieje.pl  zdjecia.newsweek.pl

Prezentacje przygotowali : Aleksandrowicz Michał, Bednarski Antoni, Chrostowski Kacper, Jurecki Aleksander, Żukowski Tomasz