Rapor

t roc

zny R

apor

t roc

zny R

apor

t roc

zny R

a-

port r

oczn

y Rap

ort r

oczn

y Rap

ort r

oczn

y Rap

ort

rocz

ny Rap

ort r

oczn

y Rap

ort r

oczn

y Rap

ort r

oc-

zny R

apor

t roc

zny R

apor

t roc

zny R

apor

t roc

zny

Rapor

t roc

zny R

apor

t roc

zny R

apor

t roc

zny R

a-

port r

oczn

y Rap

ort r

oczn

y Rap

ort r

oczn

y Rap

ort

2010W NOWĄ DEKADĘ

Raport roczny 2010

Fortum w roku 2010 01Fortum w skrócie 02Struktura biznesowa Grupy 03 Produkcja i sprzedaż 04Pozycja na rynku 05Podstawowe dane finansowe 06Fortum w roku 2010 08

roZmowA Z PrEZESEm I DYrEktorEm GENErALNYm Fortum 10Strategia 16

roZwój rYNku 18Inwestycje oraz działalność badawczo-rozwojowa 24

ZrówNowAżoNY roZwój 28

ŁAD korPorAcYjNY 35Oświadczenie o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego 36Wynagrodzenia 44Rada Dyrektorów 48Zarząd Grupy 50

Informacje finansowe w roku 2011 52

FORTUM RapORT ROczny 2010

Poza Raportem rocznym, Fortum publikuje także Raport o zrównoważonym rozwoju za rok 2010. Sprawozdanie to sporządzane jest zgodnie z wytycznymi Global Reporting Initiative (GRI) G3.

90minutW ciągu 90 minut, słońce wysyła na ziemię taką samą ilość energii, jaką cała ludność świata zużywa w ciągu jednego roku.

SPÓŁKA ENERGETYCZNA NASTĘPNYCH POKOLEŃ

Celem Fortum jest wytwarzanie energii poprawiającej jakość życia obecnych i przyszłych pokoleń. Dostarczamy zrównoważonych rozwiązań, które odpowiadają na potrzeby związane z ograniczeniem emisji, efektywnym wykorzystaniem zasobów oraz bezpieczeństwem energetycznym, przynosząc jednocześnie wysokie zyski naszym akcjonariuszom. Nasza działalność obejmuje wytwarzanie, dystrybucję i sprzedaż energii elektrycznej oraz ciepła, a także związane z tym usługi specjalistyczne.

Działalność operacyjna Fortum koncentruje się na terenie krajów nordyckich, Rosji oraz państw basenu Morza Bałtyckiego. W przyszłości dodatkowe możliwości wzrostu pojawią się na rynkach Europy i Azji, które szybko się rozwijają i liberalizują. W roku 2010 sprzedaż Fortum ogółem wyniosła 6,3 mld euro, zaś porównywalny zysk z działalności operacyjnej wyniósł 1,8 mld euro. Zatrudniamy około 10 500 ludzi. Akcje Fortum są notowane na giełdzie NASDAQ OMX w Helsinkach.

2 Fortum w roku 2010 raport roczny 2010

FinlandiaSverige

Norwegia

Polska

Litwa

Estonia

RosjaTGC-1

RosjaOAO Fortum

Łotwa

Sieć dystrybucyjna

Storbritannien

2 Fortum w roku 2010 raport roczny 2010

Działalność Fortum zlokalizowana jest w krajach nordyckich, w Rosji oraz krajach basenu Morza Bałtyckiego. Przewiduje się także możliwości rozwoju na szybko rosnących i liberalizujących się rynkach energetycznych w Europie i w Azji.

Fortum w skrócie

RosjaMoce wytwórcze energii elektrycznej 2 785 MW

Moce wytwórcze energii cieplnej 13 796 MW

Liczba zatrudnionych 4 289

Wielka BrytaniaMoce wytwórcze energii elektrycznej 140 MWKlienci dystrybucyjni 250 MWLiczba zatrudnionych 63

FinlandiaMoce wytwórcze energii elektrycznej 5 181 MW

Moce wytwórcze energii cieplnej 3 745 MW

Klienci dystrybucyjni 620 000

Udział odbiorców energii elektrycznej 15%

Liczba zatrudnionych 2 609

LitwaMoce wytwórcze energii cieplnej 60 MW

Liczba zatrudnionych 73

SzwecjaMoce wytwórcze energii elektrycznej 5 885 MW

Moce wytwórcze energii cieplnej 4 576 MW

Klienci dystrybucyjni 893 000

Udział odbiorców energii elektrycznej 12%

Liczba zatrudnionych 2 257

EstoniaMoce wytwórcze energii cieplnej 951 MW

Klienci dystrybucyjni 24 000

Liczba zatrudnionych 350

PolskaMoce wytwórcze energii cieplnej 757 MW

Liczba zatrudnionych 633

ŁotwaMoce wytwórcze energii cieplnej 192 MW

Liczba zatrudnionych 90

NorwegiaMoce wytwórcze energii cieplnej 167 MW

Klienci dystrybucyjni 100 000

Udział odbiorców energii elektrycznej 3%

Liczba zatrudnionych 137

raport roczny 2010 Fortum w roku 2010 3

Struktura biznesowa Grupy

Dywizje Energetyka (Power) Ciepłownictwo (Heat) Rosja (Russia) Rozwiązania energetyczne i dystrybucja (Electricity Solutions and Distribution)

Przedmiot działalności Dywizja Energetyka (Power Division) zajmuje się wytwarzaniem i sprzedażą energii na rynku hurtowym. Świadczy także specjalistyczne usługi konsultin-gowe dla producentów energii.

Dywizja Ciepłownictwo (Heat Division) zajmuje się wytwarzaniem energii cieplnej i elektrycznej w skojarzeniu, dostawą ciepła komunalnego, lokalnymi systemami chło-dzenia. Oferuje także rozwiązania ciepłow-nicze dla przedsiębiorstw.

Dywizja Rosja (Russia Division) zajmuje się produkcją i sprzedażą energii elektrycznej i cieplnej w Rosji. W jej ramach działa OAO Fortum oraz holding TGC-1, z nieco ponad 25% udziałem Fortum.

Dywizja Rozwiązania energetyczne i dystrybucja (Electricity Solutions and Distribution) odpowiada w Fortum za sprzedaż oraz dystrybucję energii elektrycznej. Obejmuje dwa obszary działalności: dystrybucję i sprzedaż energii elektrycznej.

Segment sprawozdawczy Energetyka Ciepłownictwo Rosja Dystrybucja Sprzedaż energii elektrycznejSprzedaż 2 702 mln euro 1 770 mln euro 804 mln euro 963 mln euro 1 798 mln euro Porównywalny zysk z działalności operacyjnej

1 298 mln euro 275 mln euro 8 mln euro 307 mln euro 11 mln euro

Udział w sprzedaży Fortum 33% 22% 10% 12% 22%Aktywa netto 5 806 mln euro 4 182 mln euro 2 817 mln euro 3 683 mln euro 210 mln euro Liczba zatrudnionych, 31 grudnia 2010 r.

1 819 2 394 4 294 962 525

Pozycja na rynku Trzeci co do wielkości producent w krajach nordyckich; wśród piętnastu największych w Europie i w Rosji.

Czołowy dostawca ciepła w krajach nordyckich. Rozwija działalność w Polsce i w krajach bałtyckich.

Czołowy operator na terenie zachodniej Syberii i w rejonie Uralu.

Czołowy dystrybutor energii elektrycznej w krajach nordyc-kich: łącznie 1,6 miliona klientów dystrybucyjnych.

Drugie, co do wielkości, przedsię-biorstwo sprzedaży energii elek-trycznej w krajach nordyckich: 1,2 miliona klientów indywidualnych i biznesowych.

Geograficzny obszar działalności Produkcja w Finlandii, Szwecji i Wielkiej Brytanii; specjalistyczne usługi konsultin-gowe na całym świecie

Finlandia, Szwecja, Norwegia, Polska, Litwa, Łotwa, Estonia

Rosja Finlandia, Szwecja, Norwegia, Estonia

Finlandia, Szwecja, Norwegia

Czynniki rozwoju biznesu • Stabilna cena energii elektrycznej w krajach nordyckich (osiągana, dzięki strategiom zabezpieczającym).

• Pochodzenie produkcji energii: około 90% z elektrowni wodnych i jądrowych (ze względu na sytuację hydrologiczną oraz dostępność energii jądrowej). Ważny czynnik rozwoju: ceny paliw i przydziały uprawnień do emisji CO2.

• Stabilny wzrost produkcji poprzez inwe-stycje.

• Kluczowa rola wzrostu: elastyczność, co do wyboru paliw oraz efektywność ich wykorzystania.

• Przyrost dochodów, dzięki poczynionym ostatnio inwestycjom w kogenerację.

• Liberalizacja rynku energii elektrycznej.• Program inwestycyjny: wzrost dochodów,

dzięki nowym mocom wytwórczym i zwiększeniu produkcji.

• Poprawa efektywności.• Relacja pomiędzy cenami gazu i energii

elektrycznej.• Rozwój działalności ciepłowniczej.

• Uregulowana, stabilna rentow-ność.

• Wysoka kapitałochłonność.• Wzrost poprzez inwestycje.• Długoterminowa optymalizacja

poziomu inwestycji i obsługi technicznej.

• Efektywność kosztowa i jakość usług.

• Różnica pomiędzy kosztem hurtowym zaopatrzenia na rynku nordyckim, a poziomem cen deta-licznych.

• Efektywne zabezpieczenie marży.• Czołowy dostawca ekologicznej

i wolnej od emisji CO2 energii elektrycznej z Finlandii, Szwecji i Norwegii.

Czynniki strategiczne • Elastyczny, nastawiony rynkowo portfel produkcyjny.

• Skupienie się na wolnej od emisji CO2 energii jądrowej i wodnej.

• Mocna pozycja na nordyckim rynku energetycznym i znaczące dokonania na zliberalizowanych rynkach energe-tycznych ( to kluczowe znaczenie dla wykorzystywania możliwości ofero-wanych przez integrujący się rynek europejski)

• Zwiększenie efektywności wykorzy-stania zasobów, jako korzystny wpływ na konkurencyjność skojarzonej produkcji ciepła i energii elektrycznej.

• Nowe inwestycje w produkcję energii elektrycznej i cieplnej w skojarzeniu - w wyniku działania dyrektyw UE.

• Potencjalne możliwości większego wyko-rzystania lokalnych biopaliw i odpadów.

• Możliwości organicznego wzrostu na rynkach wschodzących.

• Wykorzystanie doświadczeń kogene-racji w dziedzinie paliw i efektywności produkcji.

• Wysoki wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną.

• Zwiększanie efektywności obecnej dzia-łalności oraz zakończenie trwających programów inwestycyjnych.

• Uregulowany, stabilny dochód.• Wykorzystanie rozwoju techno-

logicznego do tworzenia bardziej efektywnej, niezawodnej i inte-ligentnej sieci, umożliwiającej stosowanie zrównoważonych i efektywnych energetycznie rozwiązań dla odbiorców.

• Osiąganie efektywności kosz-towej, dzięki sprawnym procesom biznesowym.

• Rozwój bazy klientów poprzez oferowanie nowych produktów i innowacyjnych rozwiązań.

• Korzyści skali.

Więcej informacji w sieci www.fortum.com/power www.fortum.com/heat www.fortum.com/russia www.fortum.com/esd

Produkcja i sprzedaż

4 Fortum w roku 2010 raport roczny 2010

100

60

80

20

40

0

06 07 08 09 10

zaopatRzenie FoRtuM w eneRgiĘ elektRyCznĄ ogółeM, wg typu, twh

Zakupy Import na rynek nordycki Własne elektrownie w Rosji Elektrownie w Europie - częściowo należące do Fortum

Własne elektrownie w Europie

100

40

60

80

20

0

06 07 08 09 10

Całkowita SpRzeDaż eneRgii elektRyCznej pRzez FoRtuM wg oBSzaRu, twh (1

Inne kraje Finlandia Szwecja Rosja

60

40

50

20

10

30

0

06 07 08 09 10

Całkowita SpRzeDaż eneRgii Cieplnej pRzez FoRtuM wg oBSzaRu, twh

Inne kraje Finlandia Szwecja Rosja

pRoDukCja eneRgii Cieplnej wg źRóDła (3, %

Gaz ziemny

OdpadyInne

Torf

Węgiel kamienny

Biomasa

Pompy ciepła i energia

elektryczna

Ropa naftowa

1) Dywizje Energetyka, Ciepłownictwo i Sprzedaż energii elektrycznej sprzedają energię elektryczną na Nordyckiej Giełdzie Energii Elektrycznej lub klientom zewnętrznym oraz dokonują zakupu energii na tejże giełdzie lub ze źródeł zewnętrznych. Transakcje Fortum na Nordyckiej Giełdzie Energii Elektrycznej obliczone są jako kwota netto sprzedaży godzinowej na poziomie Grupy. Dywizje Rosja sprzedaje energię elektryczną na rosyjskim rynku hurtowym.

MW Finlandia Szwecja Rosja Inne Ogółem

Elektrownie wodne 1 521 3 162 - - 4 683

Elektrownie jądrowe 1 439 1 778 - - 3 217

Kogeneracja 842 536 2 785 262 4 425

Elektrownie kondensacyjne 1 376 397 - - 1 773

Inne 3 12 - - 15

Ogółem 5 181 5 885 2 785 262 14 113

MW Finlandia Szwecja Rosja Inne Ogółem

Energia cieplna 3 745 4 576 13 796 2 377 24 494

TWh 2010 2009

Energia wodna 22,0 22,1Energia jądrowa 22,0 21,4Energia termalna 9,7 5,8Łącznie w UE i Norwegii 53,7 49,3Energia termalna w Rosji 16,1 16,0Łącznie 69,8 65,3

MoCe wytwóRCze eneRgii elektRyCznej FoRtuM, 31 gRuDnia 2010 R.

MoCe wytwóRCze eneRgii Cieplnej FoRtuM, 31 gRuDnia 2010 R.

pRoDukCja eneRgii elektRyCznej pRzez FoRtuM wg źRóDła

pRoDukCja eneRgii elektRyCznej wg źRóDła (2, %

WodnaInne

Gaz ziemny

Węgiel kamienny

Biomasa

Jądrowa

2) Łączna produkcja energii elektrycznej w roku 2010 wyniosła 69,8 TWh

3) Łączna produkcja energii cieplnej w roku 2010 wyniosła 52,1 TWh

Pozycja na rynku

raport roczny 2010 Fortum w roku 2010 5

600

400

300

500

200

100

0

EDFE.ON

Enel

GDF SUEZ (1RWE

Gazprom

Rosenergoatom

Vattenfall

Iberdrola

NNEGC Energoatom

RusHydro

Inter RAO U

ESEnBW

Fortum CEZ

IES (2

Irkutskenergo

Statkraft

PGEDEI

SSE

pRoDukCja eneRgii elektRyCznej, twhnajwięksi producenci w europie i w Rosji, rok 2009

1) w tym International Power2) w tym TGC-5, TGC-6, TGC-7, TGC-9

140

100

80

120

60

40

20

0

ELCEN

TGC-14

Beijing D

H (3

Dong EnergyKDHC

Minsk Energo

Kievenergo

Lukoil

Inter RAO U

ESTGC-2

Irkutskenergo

Bashkirenergo

SUEK (2

Onexim

Tatenergo

RAO ES East

Vattenfall

Fortum

Dalkia (3

GazpromIE

S (1

pRoDukCja eneRgii Cieplnej, twhnajwięksi producenci na świecie, rok 2009

1) w tym TGC-5, TGC-6, TGC-7, TGC-92) w tym TGC-12, TGC-133) 2007

HelsinginEnergia

Statkraft

Syd Energi

GöteborgEnergi

Fortum

Vattenfall

E.ON

Dong EnergyHafslund

SEAS-NVE

Inne

noRDyCki Rynek eneRgii elektRyCznej - DyStRyBuCja, 14 milionów odbiorców, ~500 Spółek

noRDyCki Rynek eneRgii elektRyCznej – SpRzeDaż DetaliCzna, 14 Milionów odbiorców ~ 350 Spółek

SEAS-NVEHelsingin EnergiaÖresundskraft

Bixia

Vattenfall

Fortum

Dong Energy

E.ON

HafslundStatkraft

Inne

E-CO Energi

Norsk Hydro

Helsingin Energia

Agder Energi

Vattenfall

Statkraft

Fortum

E.ONDong Energy

PVO

Inne

pRoDukCja eneRgii elektRyCznej na Rynku noRDyCkiM, 370 twH > 350 Spółek

Źródło wszystkich diagramów na tej stronie: Fortum, informacje własne spółki, dane za rok 2009. Uwzględniono skutki późniejszych zmian strukturalnych.

Na rynku nordyckim Fortum jest znaczącym graczem - zarówno w obszarze produkcji, jak i dystrybucji i sprzedaży detalicznej energii elektrycznej.

Fortum jest czwartym, co do wielkości na świecie, produ-centem energii cieplnej i śred-niej wielkości producentem energii elektrycznej w Europie.

6 podstawowE danE FinansowE raport roczny 2010

W milionach euro, jeśli nie wskazano inaczej 2010 2009 2008

Sprzedaż 6 296 5 435 5 636EBITDA 2 271 2 292 2 478Porównywalny EBITDA 2 396 2 398 2 360Zysk z działalności operacyjnej 1 708 1 782 1 963Porównywalny zysk z działalności operacyjnej 1 833 1 888 1 845Zysk za dany okres, udziałowcy spółki macierzystej 1 300 1 312 1 542Kapitał zaangażowany 16 124 15 350 15 911Zadłużenie oprocentowane netto 6 826 5 969 6 179Zadłużenie netto / EBITDA 3,0 2,6 2,5Porównywalne zadłużenie netto / EBITDA 2,8 2,5 2,6Zwrot z kapitału zaangażowanego, % 11,6 12,1 15,0Zwrot z kapitału własnego, % 15,7 16,0 18,7Wydatki kapitałowe 1 222 862 1 108Inwestycje w udziały brutto 27 67 1 516Środki pieniężne z działalności operacyjnej netto 1 437 2 264 2 002

Sprzedażporównywalny zysk z

działalności operacyjnej Porównywalny RONA%

W milionach euro, jeśli nie wskazano inaczej 2010 2009 2008 2010 2009 2008 2010 2009 2008

Energetyka 2 702 2 531 2 892 1 298 1 454 1 528 22,3 26,4 28,0Ciepłownictwo 1 770 1 399 1 466 275 231 250 7,7 7,3 7,3Dystrybucja 963 800 789 307 262 248 9,3 8,6 8,2Sprzedaż energii elektrycznej 1 798 1 449 1 922 11 22 –33 9,3 18,6 –15,3Rosja 804 632 489 8 –20 –92 0,7 0,0 –3,8Pozostałe 51 71 83 –66 –61 –56 –7,7 -17,0 –1,7Eliminacje –1 792 –1 447 –2 005 - - - ogółem 6 296 5 435 5 636 1 833 1 888 1 845

W euro jeśli nie wskazano inaczej 2010 2009 2008

Zysk na jedną akcję 1,46 1,48 1,74Przepływy pieniężne na jedną akcję 1,62 2,55 2,26

Wartość kapitału własnego na jedną akcję 9,24 9,04 8,96

Wysokość dywidendy przypadająca na jedną akcję 1,00 (1 1,00 1,00

Wskaźnik wypłaty z zysku, % 68,5 (1 67,6 57,5Wartość dywidendy do ceny akcji ,%

4,4 (1

5,3

6,6

1) Rekomendacja Rady Dyrektorów dla Dorocznego Walnego Zgromadzenia w dniu 31 marca 2011 r.

Zysk z działalności operacyj-nej, z wyłączeniem pozycji jednorazowych. Zmiany war-tości godziwej instrumentów pochodnych, nie stanowią-cych zabezpieczenia oraz korekty z tytułu funduszu nuklearnego.

Porównywalny zysk z działalności operacyjnej, powiększony o zysk spółek stowarzyszonych, podzielony przez wartość średniej porównywalnych aktywów netto.

Podstawowe dane finansowe

kLuczowE danE FinansowE

poDStawowe Dane Dla akCjonaRiuSzy

kluCzowe Dane w poSzCzególnyCH oBSzaRaCH DziałalnoŚCi

SpRzeDaż, w mln euro

8 000

6 000

4 000

2 000

0

06 07 08 09 10

zySk z DziałalnoŚCi opeRaCyjnej i poRównywalny zySk z DziałalnoŚCi opeRaCyjnej, w mln euro

2 000

1 500

1 000

500

0

06 07 08 09 10

Zysk z działalności operacyjnej Porównywalny zysk z działalności operacyjnej

zwRot z kapitału zaangażowanego, %

20

15

10

5

0

Bieżący cel W tym zyski REC i Lenenergo

06 07 08 09 10

RapoRt RoCzny 2010 poDStawowe Dane FinanSowe 7

zwRot z kapitału właSnego, %

20

15

10

5

0

Bieżący cel W tym zyski REC i Lenenergo

06 07 08 09 10

wyDaki kapitałowe i inweStyCje w uDziały BRutto, w mln euro

3 000

1 500

2 000

2 500

1 000

500

0

Inwestycje w udziały Wydatki kapitałowe

06 07 08 09 10

zaDłużenie opRoCentowane netto, w mln euro

8 000

4 000

6 000

2 000

0

06 07 08 09 10

zaDłużenie netto / eBitDa

3,0

1,0

2,0

0

06 07 08 09 10

Zadłużenie netto / EBITDA Porównywalne zadłużenie netto / EBITDA

liCzBa zatRuDnionyCH

16 000

12 000

8 000

4 000

0

06 07 08 09 10

Ceny akCji 2006–2010, indeks 100 = Cena z Dnia 2 StyCznia 2006 R.

Fortum DJ European Utilities OMX HKI CAP

06 07 08 09 10

250

200

150

100

50

0 0

50

100

150

200

250

ŚRoDki pieniĘżne z DziałalnoŚCi opeRaCyjnej netto, w mln euro

2 500

1 500

2 000

1 000

500

0

06 07 08 09 10

8 Fortum w roku 2010 raport roczny 2010

Fortum w roku 2010styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec

2 marca Fundacja Fortum przekazała 650 000 euro w formie sty-pendiów na badania nau-kowe, działania edukacy-jne i rozwój w dziedzinie energetyki.

12 marca Tieto wybrało ekologiczne rozwiązania energetyczne Fortum dla swojego nowego centrum danych w Finlandii.

13 marca Podczas Targów Motoryza-cyjnych w Genewie zapre-zentowano prototypowy model elektrycznego samo-chodu EVA, opracowany przez Valmet Automotive, Fortum oraz kilka innych przedsiębiorstw fińskich.

15 marca Fortum otrzymało nagrodę EEI International Uti-lity Award za wieloletnie osiągnięcia finansowe.

25 marca W Mariatorget w Sztokhol-mie zainstalowano nowe oświetlenie, dające dwukrot-nie więcej światła, dzięki zas-tosowaniu energooszczędnej technologii.

31 marca Elisa i Fortum ogłosiły zamiar stworzenia przyjaz-nego dla środowiska cen-trum danych w Espoo, w Finlandii.

3 czErwca Fortum oraz miasto Espoo w Finlandii uroczyście zainau-gurowały pracę nowej elek-trowni słonecznej w zajezdni floty miejskiej.

3 czErwca Fortum zaprezentowało w Sztokholmie konwerter ener-gii fal power buoy.

7 CzeRwCa Miasto Espoo oraz Valmet Automotive, Fortum, Nokia ogłosiły w Finlandii inicja-tywę Eco Urban Living.

9 CzeRwCa Fortum uruchomiło nową ciepłownię w Hanko, w Fin-landii, opalaną biomasą.

10 czErwca Fortum uruchomiło aplika-cję dla iPhone’a, ułatwiającą odszukanie punktów ładowa-nia samochodów elektrycz-nych w Szwecji.

29 CzeRwCa Fortum oraz rosyjskie przed-siębiorstwo TGC-1 obcho-dziły 50-lecie współpracy.

30 czErwca Fortum przyłączyło się do inicjatywy Narodów Zjedno-czonych – „Global Compact”.

1 LutEgo Fortum sprzedało swoje udziały w Karlskoga Energi & Miljö władzom miasta Karlskoga.

2 LutEgo Wykonana przez For-tum analiza energetyczna ośrodków sportu wyka-zała ogromne możliwości zaoszczędzenia pieniędzy i ochrony klimatu.

9 lutego Fortum wznowiło świadcze-nie usług dla dużych klien-tów biznesowych z branży elektroenergetycznej.

11 LutEgo Fortum oraz Seabased Indu-stry uzyskały pozytywną odpowiedź Szwedzkiej Agencji ds. Energii w spra-wie dotacji inwestycyjnej na projekt produkcji ener-gii, z wykorzystaniem siły fal morskich.

23 LutEgo Fortum zainwestowało w nową elektrownię na Litwie, wytwarzającą energię z odpadów.

21 kwiEtnia Rząd fiński wydał negatywną decyzję zasadniczą w spra-wie wniosku Fortum, doty-czącego budowy elektrowni jądrowej.

28 kwiEtnia Fortum rozpoczęło moder-nizację i prace prowadzące do zwiększenia mocy elek-trowni wodnej w Monta, w Finlandii.

4 stycznia Fortum nabyło elektrocie-płownię w miejscowości Nokia, w Finlandii.

21 stycznia Fortum, wraz z siecią domów towarowych Stock-mann, rozpoczęło prace nad instalacją punktów ładowa-nia samochodów elektrycz-nych w Oulu, Turku i Tam-pere w Finlandii.

29 StyCznia Fortum, wraz z władzami obwodu czelabińskiego w Rosji, rozpoczęło szeroko zakrojoną współpracę w celu poprawy efektywności energetycznej.

21 Maja Fortum oraz miasto Kurikka w Finlandii połączyły siły - w celu promowania samo-chodów z elektrycznym napędem.

26 Maja W Sztokholmie, powodze-niem zakończyły się prowa-dzone przez Fortum testy sprawdzające możliwo-ści szerszego wykorzysta-nia paliw odnawialnych, np. pestek z oliwek do produk-cji energii.

27 Maja Fortum i Skanska będą korzystać z inteligentnych sieci, w celu poprawy efek-tywności energetycznej życia w miastach.

RapoRt RoCzny 2010 FoRtuM w Roku 2010 9

www .FoRtuM.CoM/MeDiaRooM Tam można znaleźć wszystkie informacje prasowe dot.Fortum za rok 2010.

lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień

1 Lipca Teollisuuden Voima Oyj, w którym Fortum posiada 25% udziałów, otrzymało pozytywną decyzję zasadni-czą parlamentu fińskiego w sprawie budowy czwartego reaktora jądrowego w Olki-luoto, w Finlandii. 1 Lipca Powodzeniem zakończyły się pilotażowe testy z wyko-rzystaniem procesu pirolizy w elektrociepłowni Metso w Tampere oraz program badań nad spalaniem bio--olejów w ciepłowni Fortum Masala.

29 lipCa Fortum ogłosiło zamiar realizacji, największego w historii, projektu redukcji emisji tlenków azotu w elek-trowniach w Polsce.

4 Listopada Blok 2, należącej do Fortum elektrowni Loviisa w Finlan-dii, obchodził swoje 30-lecie.

15 Listopada Urząd ds. Konkurencji umo-rzył postępowanie wobec Fortum w sprawie ustalania cen za ciepło komunalne w Szwecji.

15 Listopada Fortum rozpoczęło nego-cjacje w sprawie przekształ-ceń własnościowych w elek-trowni Naantali w Finalndii.

17 liStopaDa Fortum wprowadziło usługę Energy Display – inteli-gentny sposób na ogranicze-nie zużycia energii w Szwecji.

18 Listopada Fortum i Novatek zwięk-szają współpracę w zakresie dostaw gazu i efektywności energetycznej w Rosji.

24 Listopada Fortum ogłosiło informa-cję o zakupie dwóch polskich elektrociepłowni.

26 Listopada Fortum i rosyjski Rosatom podpisały porozumienie o współpracy w zakresie ener-getyki jądrowej.

30 Listopada Fortum, Rosatom i NEK pod-pisały porozumienie o współ-pracy przy budowie elek-trowni jądrowej Belene w Bułgarii.

7 paźDzieRnika Fortum rozpoczęło pilota-żowy program wprowadza-nia inteligentnego opomia-rowania dla odbiorców sieci energetycznej w Finlandii.

18 paźDzieRnika Fortum sprzedało swoje udziały w Energiapolar Oy.

19 paźDzieRnika Fortum ogłosiło plan budowy nowej przemysłowej elektrowni parowej w Oulu, w Finlandii.

21 pażDzieRnika Fortum zostało ujęte w indeksie Carbon Leadership, w raporcie CDP Nordic 200 Report.

27 paźDzieRnika Fortum podjęło decyzję o przerwaniu realizacji pro-jektu wychwytywania i skła-dowania dwutlenku węgla Meri-Pori w Finlandii.

23 siErpnia Fortum przyłączyło się do inicjatywy badawczo-rozwo-jowej Cleantech Finland.

31 siErpnia Fortum ogłosiło inwestycje w jedną z największych w Europie farm wiatrowych w Blaiken, w Szwecji.

1 wRzeŚnia Fortum wspiera Uniwersy-tet Aalto w Finlandii - kwotą 3 mln euro.

6 wRzeŚnia Fortum sprzedaje mniejszo-ściowy udział w rosyjskiej spółce, zajmującej się sprze-dażą energii elektrycznej - spółce INTER RAO UES.

6 wRzeŚnia Fortum emituje obligacje o wartości 6 200 mln koron szwedzkich.

10 wRzeŚnia Ósmy rok z rzędu, spółka Fortum została ujęta w indeksie giełdowym Dow Jones Sustainability Index World.

16 wRzeŚnia Fortum zaprezentowało zak-tualizowaną strategię spółki oraz swoją sytuację finan-sową, podczas Dnia Rynków Kapitałowych.

22 wRzeŚnia Fortum uruchomiło nową, zasilaną biomasą, elektro-ciepłownię w Częstochowie, w Polsce.

24 wRzeŚnia 24 września Fortum zorga-nizowało konkurs na pro-jekt dekoracji skrzynek elektrycznych.

28 wRzeŚnia Fortum podjęło decyzję o inwestycji w nowy blok ener-getyczny, zasilany odpadami, w elektrociepłowni Brista w Szwecji.

10 grudnia Fortum i Rosyjska Agencja ds. Energii zacieśniły współ-pracę w celu poprawy efek-tywności energetycznej i innowacyjności.

12 grudnia Fortum podało informację o zbyciu części spółki, zajmu-jących się działalnością cie-płowniczą w Szwecji, poza Sztokholmem.

17 gRuDnia Fortum ogłosiło decyzję o uczestnictwie w postępowa-niu przetargowym - w ener-getyce wodnej we Francji.

21 grudnia Pierwszy blok, powstały w ramach programu inwesty-cyjnego Fortum w Rosji, roz-począł pracę w elektrocie-płowni w Tyumen.

1,51,5 miliarda ludzi na świecie żyje bez ener-gii elektrycznej. Zaofe-rowanie im dostępu do nowoczesnych i zrównoważonych systemów energetycz-nych - stanowi praw-dziwe wyzwanie dla przyszłości.

miliarda ludzi

na świecie bez

energii

elektrycznej

mEgatrEnd: wzrost LiczBy

luDnoŚCi

raport roczny 2010 11

1,5Ma Pan już za sobą pierwszy pełny rok na stanowisku Prezesa i Dyrek-tora Generalnego Fortum. Czy udało się Panu rozwinąć spółkę?Rok 2010 był dla Fortum czasem rozwoju. Po reorganizacji przeprowadzonej w roku 2009, zaktualizowaliśmy naszą strategię i kontynuowaliśmy pracę nad poprawą efek-tywności operacyjnej. Rozpoczęliśmy także długoterminowy program rozwoju kadry kierowniczej, po to, by zapewnić właściwą realizację zaktualizowanej strategii, a także po to, by rozwijać kulturę korporacyjną, prowadzącą do poprawy wydajności i umac-niania wzrostu.

Jak ocenia Pan wyniki finansowe Fortum w roku 2010?Podsumowując ubiegły rok, mogę stwier-dzić, że jestem zadowolony z wyników. Działalność przemysłowa wyraźnie się poprawiła w kluczowych dla Fortum obszarach rynku, zaś sytuacja gospodarki rosyjskiej - stale się poprawia. W roku 2010 ogólne zużycie energii elektrycznej w krajach nordyckich i w Rosji w dalszym ciągu rosło. Trzy z pięciu obszarów dzia-łalności Grupy – Ciepłownictwo, Dystry-bucja i Dywizja Rosja – zdołały poprawić swoje wyniki. Dywizja Sprzedaży Energii Elektrycznej ucierpiał z powodu silnych

Rozmowa z Preze-sem i Dyrektorem Generalnym FortumW roku 2010 Fortum ponownie osiągnęło dobre wyniki finansowe. W następstwie światowego kryzysu finansowego, Fortum skupiło się na opracowaniu długoterminowej strategii spółki pod przewodnictwem swojego Prezesa i Dyrektora Generalnego Tapio Kuula, po to, by jeszcze lepiej zmierzyć się z wyzwaniami nowej dekady.

Prezes Fortum Tapio Kuula stwierdza, że światowe megatrendy mają wpływ na sektor energetyczny, chociażby z punktu widzenia wzrostu liczby ludności czy kwestii ochrony środowiska.

większej liczbie ludzi. Podkreśla się rolę energii elektrycznej w sektorze energetycz-nym, co, biorąc pod uwagę efektywność energetyczną, otwiera przed Fortum nowe możliwości.

W roku 2010 Fortum zaktuali-zowało swoją strategię. Co się zmieniło?Chciałbym podkreślić, że aktualizacja strategii była procesem ewolucyjnym, nie rewolucyjnym. Budowaliśmy naszą strategię i cele dla działalności Fortum - z myślą o dłuższej perspektywie czasowej.

Działalność operacyjna Fortum, jej przy-szłość, wyzwania i możliwości, to wszystko ocenialiśmy, biorąc pod uwagę globalne megatrendy. Na tym tle udało się nam zna-leźć kilka ciekawych możliwości rozwoju. Wykorzystują one nasze mocne strony, przede wszystkim w zakresie produkcji energii. Są to: energetyka jądrowa, energia wodna oraz produkcja ciepła i energii elektrycznej w skojarzeniu (kogeneracja). W kogeneracji jesteśmy w stanie stosować sze-roki wachlarz paliw, a z naszym know-how zajmujemy miejsce wśród najlepszych.

Czemu w strategii Fortum zwró-cono szczególną uwagę na energe-tykę wodną, jądrową i kogenerację?

Energetyka jądrowa i wodna to bardzo konkurencyjne sposoby wytwarzania energii, ze względu na ich nisko-emisyjny charakter, ale także z punktu widzenia kosztów zmiennych. Jeżeli chodzi o ener-getykę wodną, to - tu jesteśmy w stanie szybko reagować na zmieniającą się sytu-ację na rynku i działać konkurencyjnie na rynkach energii elektrycznej.

Fortum jest niewątpliwie jedną z wiodących firm na świecie, jeśli chodzi o kwestie związane z produkcją ciepła i ener-gii elektrycznej w skojarzeniu. Pod wzglę-dem wielkości produkcji, jesteśmy także czwartym producentem ciepła na świecie. Produkcja energii w skojarzeniu jest mało szkodliwa dla środowiska i efektywna kosztowo, gdyż pozwala na wykorzystanie praktycznie całej wartości energetycznej paliwa. Naszym celem jest dalsze ogra-niczenie negatywnego oddziaływania na środowisko, poprzez zwiększenie produkcji energii w oparciu o biopaliwa i odpady.

W jakich kierunkach i w jaki sposób będzie się Fortum rozwijać w przyszłości?Dążymy do rozwoju rynkowego, przede wszystkim w zakresie produkcji energii w

mrozów w styczniu i grudniu, które znacznie podniosły zarówno ceny ryn-kowe jak i zużycie energii. Dywizja Ener-getyka ma za sobą względnie dobry rok, zważywszy, że musiała ponieść koszty zwiększenia mocy wytwórczych i moder-nizacji w spółkach stowarzyszonych w Szwecji, zajmujących się produkcją ener-gii jądrowej. Dywizja Energetyka zwięk-szyła także udział energii termalnej w strukturze, produkowanej przez siebie energii.

Sytuacja finansowa i płynność Fortum są dobre, zaś najważniejsze cele finansowe pozostały niezmienione. W przyszłości utrzymanie dobrego bilansu Fortum oraz elastyczność struktury kapitałowej będą dla nas nadal priorytetem. Dając wyraz temu, jaką wagę przywiązujemy do dobrego bilansu, dokonaliśmy we wrześniu korekty celu, dotyczącego stosunku zadłużenia netto do EBITDA do poziomu około 3. Wcze-śniej, cel ten wynosił pomiędzy 3 a 3,5.

Ceny energii elektrycznej na rynku nordyckim wzrosły znacząco w roku 2010, jednak Fortum udało się osiągnąć mniej więcej ten sam poziom cen sprzedaży energii na rynku nordyckim, co w roku 2009. Jak Pan to skomentuje?Rok 2010 charakteryzował się rekordowo niskim poziomem wód w zbiornikach retencyjnych w krajach nordyckich oraz wysokimi cenami spot w styczniu i grud-niu. Poza niskim poziomem wód, przyczyną wyjątkowo wysokich cen była także nie-zwykle mroźna zima, która zbiegła się z

ograniczeniami w możliwościach przesyło-wych oraz przerwami w pracy szwedzkich elektrowni jądrowych. Przeciętna cena spot na rynku nordyckim wzrosła średnio do 53 EUR za megawatogodzinę (MWh) w roku 2010, z 35 EUR za MWh w roku 2009. Dywizja Energetyka (Power) osiągnął w r. 2010 na rynku nordyckim cenę 49,7 EUR za MWh. Powodem, dla którego nasza cena energii nie zawsze odzwierciedla w pełni ceny rynkowe jest fakt, że zabezpieczamy naszą sprzedaż energii kontraktami ter-minowymi, po to, by chronić przepływy pieniężne i dochody przed zmianami cen rynkowych. Należy zaznaczyć, że znaczna część transakcji zabezpieczających na rok 2010 miała miejsce w samym środku kry-zysu finansowego w latach 2008 i 2009.

Jak, Pana zdaniem, zmieniło się otoczenie operacyjne sektora ener-getycznego w ostatnich latach?Kryzys finansowy oraz niepewność, którą on wywołał zdecydowanie wpłynęły na wielkość inwestycji w kapitałochłonnym sektorze energetycznym. W tej chwili jeszcze staranniej bada się opłacalność inwestycji. Widzę, że światowe mega-trendy wpływają na sektor energetyczny z punktu widzenia wzrostu liczby ludności, wysiłków, mających na celu podniesienie poziomu życia, także, a może przede wszystkim, z punktu widzenia ochrony środowiska. Prawdziwym wyzwaniem dla energetyki jest zwiększenie efektywności wykorzystania energii, przy jednoczesnym udostępnieniu energii elektrycznej i nowo-czesnych systemów energetycznych, coraz

”Zaktu-alizowali-śmy naszą strategię i nadal sta-ramy się poprawiać efektyw-ność opera-cyjną.”

cELE FinansowE grupy

Target 2010 2009

ROCE, % 12 11,6 12,1ROE, % 14 15,7 16,0Struktura kapitału: Zadłużenie netto / EBITDA Około 3 3,0 2,6

12 rozmowa z dyrEktorEm gEnEraLnym Fortum raport roczny 2010

Europie i w Rosji. Poza integracją rynku europejskiego, widzimy także nowe możli-wości na gwałtownie rosnących rynkach w Azji. Doświadczenie rynkowe Fortum oraz elastyczna struktura produkcji sprzyjają wzrostowi. Mamy także mocną kondycję finansową. Dobry bilans, właściwe prze-pływy pieniężne i zdolność do wypłaty dywidendy - są niezwykle ważne dla For-tum, jako spółki giełdowej. Dodam także, że będziemy jeszcze bardziej skupiać się na działalności badawczo-rozwojowej oraz działaniach partnerskich z nią związanych. Przyjrzymy się nowym możliwościom z otwartym umysłem.

Jakiego typu możliwości dostrzega Fortum w Europie?Zgodnie z naszą strategią, w Europie działamy aktywnie w dziedzinie energe-tyki jądrowej, wodnej i produkcji energii w skojarzeniu. Na przykład, w Polsce w 2010 r. uruchomiliśmy elektrociepłownię w Częstochowie, a na początku 2011 r. zakupiliśmy kolejne dwie polskie spółki elektrociepłownicze. Ponadto, mamy zamiar uczestniczyć w rozwoju energetyki jądrowej, np. w Bułgarii, oferując specjali-styczne usługi konsultingowe w zakresie technologii energetyki jądrowej oraz bez-pieczeństwa - w ramach projektu budowy elektrowni Belene. Przygotowujemy się także do udziału w postępowaniu przetar-gowym na koncesje w energetyce wodnej we Francji.

W jaki sposób integracja euro-pejskich rynków energii znajdzie swoje odzwierciedlenie w działal-ności operacyjnej Fortum?Integracja europejskich rynków energii, a szczególnie rynków energii elektrycznej, jest czymś, co zawsze uważaliśmy za ważne; wierzymy, że szerszy rynek pozwoli na zwiększenie efektywności, stabilności i nie-zawodności. Wpływ niskiego poziomu wód

raport roczny 2010 rozmowa z dyrEktorEm gEnEraLnym Fortum 13

w zbiornikach retencyjnych, w krajach nor-dyckich w roku 2010, na produkcję energii elektrycznej – jest dobrym przykładem na to, że szersza integracja rynków leży zde-cydowanie w interesie krajów nordyckich, także z perspektywy odbiorców tej energii.

Nordycki rynek energii elektrycznej, pod wieloma względami, służy za przykład dla integracji rynków energii elektrycznej w Europie. Tak naprawdę, Fortum ma wszelkie dane po temu, by stać się liderem, jeżeli chodzi o rozumienie, monitorowanie czy przewidywanie zachowań rynków, z punktu widzenia decyzji inwestycyjnych czy też przewidywania tendencji ceno-wych.

W ubiegłym roku Fortum nie otrzymało pozwolenia na budowę nowego bloku elektrowni jądrowej Loviisa 3, w Finlandii. Jaki będzie to miało wpływ na rolę energetyki jądrowej?Wiedza fachowa Fortum w sektorze ener-getyki jądrowej opiera się na długoletnim doświadczeniu w pracy na różnych etapach uruchamiania i eksploatacji elektrowni jądrowych. Nasze elektrownie w Finlandii charakteryzują się wyjątkową dyspozy-cyjnością, zaś dbałość o bezpieczeństwo i kontrola jakości są naszym najważniejszym priorytetem. Możemy także udokumen-tować historię corocznych wyłączeń w naszych elektrowniach jądrowych, jak też i nasze dokonania w zakresie modernizacji, zwiększania mocy wytwórczych, wydłuża-nia cyklu życiowego projektów. Posiadamy rozległą wiedzę ekspercką w dziedzinie budowy nowych elektrowni jądrowych oraz oceny różnych rozwiązań, dotyczących dostaw.

Oczywiście, byliśmy rozczarowani, że Fortum nie otrzymało pozwolenia na budowę bloku Loviisa 3. Czas pokaże, czy uda nam się uzyskać zgodę na zastąpienie tych bloków elektrowni Loviisa, które są

przeznaczone do wyłączenia. Pomimo negatywnej decyzji zasad-

niczej, energetyka jądrowa będzie nadal odgrywać znaczącą rolę w naszej dzia-łalności. Posiadana przez nas wiedza potrzebna jest np. przy modernizacji elektrowni jądrowych w Szwecji czy też do zapewnienia bezpiecznego i nieza-wodnego funkcjonowania istniejących bloków elektrowni Loviisa. Co więcej, Fortum jest uznanym na arenie między-narodowej graczem w sektorze energetyki jądrowej, na co wskazują liczne kontakty i zapytania, dotyczące naszej chęci uczestniczenia w programach rozwoju energetyki jądrowej w innych krajach. Porozumienie o współpracy w dziedzinie energetyki jądrowej, podpisane z rosyjską państwową agencją energetyki jądrowej Rosatom oraz propozycja wykorzystania naszego know-how w dziedzinie energe-tyki jądrowej przy budowie elektrowni jądrowej Belene w Bulgarii - to przykłady naszej aktywności w tym sektorze. Dzięki tym projektom - Fortum staje się coraz bardziej znaczącym ekspertem w tej dziedzinie.

Produkcja energii elektrycznej w elektrowniach jądrowych w Szwe-cji ucierpiała z powodu ich niskiej dyspozycyjności. Kiedy sytuacja powróci do normy?W wyniku referendum na temat energe-tyki jądrowej, przeprowadzonego w Szwe-cji, w roku 1980, zarówno świadomość społeczna, jak i know-how, dotyczące tej dziedziny - mocno osłabły. Jednakże, w ciągu ostatnich kilku lat, obserwuje się w Szwecji pewną zmianę postaw i pozytywny rozwój sytuacji. Trzeba wykonać jeszcze dużo pracy i minie, na pewno, wiele lat, zanim świadomość społeczna w zakresie energetyki jądrowej oraz dyspozycyj-ność takich elektrowni, osiągnie wysoki poziom.

Energetyka wodna - to tradycyj-nie ważny element działalności Fortum. Jak spółka patrzy na inne formy pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych?Mocną stroną Fortum jest produkcja cie-pła i energii elektrycznej w skojarzeniu. Chcemy zwiększać wykorzystanie lokalnych paliw, takich jak biomasa i odpady, do pro-dukcji energii. Otoczenie, w jakim działamy w krajach nordyckich, jak i silne tradycje tych krajów, związane z gospodarka leśną sprawiają, że biomasa staje się niezwykle konkurencyjną alternatywą. Produkcja energii z odpadów - to także dobre roz-wiązanie w dobie rosnących problemów z gospodarką odpadami w szybko rozwijają-cych się metropoliach.

Wierzę, że w dłuższej perspektywie nowe formy pozyskiwania energii, takie jak ener-gia słoneczna, staną się bardziej powszechne. Obserwujemy, jak rozwija się sytuacja w tej dziedzinie. Pozyskiwanie energii elektrycz-

nej, z wykorzystaniem energii słonecznej, już dziś jest opłacalne w niektórych krajach. Jednak rozwiązania na masową skalę - ciągle jeszcze nie są konkurencyjne bez wsparcia z funduszy publicznych.

Dotowanie pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych, wywołało wiele publicznych dyskusji. Osobiście uważam, że w przyszłości, możliwości znacznego dotowania sektora energetycznego z fun-duszy publicznych - będą ograniczone, gdyż środki te będą znacznie bardziej potrzebne np. na służbę zdrowia, opiekę nad osobami starszymi czy edukację. Dlatego, niezwykle ważne jest efektywne wykorzystanie dotacji na energię ze źródeł odnawialnych. Moim zdaniem, zharmonizowane rynkowe systemy dotacji, są tu najlepszym rozwiązaniem.

Jak rozwija się działalność Fortum w Rosji?Cieszę się bardzo, że nasza działalność w Rosji dobrze się rozwija. Reforma rynku

Uwaga: Diagram przedstawia dane dla wszystkich spółek za rok 2009 dla celów porównawczych. W przypadku Fortum emisja CO2 związana z wytwarzaniem energii elektrycznej w roku 2010 w UE wyniosła 84 g/kWh, a ogółem 189 g/kWh. Dane, dotyczące innych spółek obejmują tylko emisje w UE.

14 rozmowa z dyrEktorEm gEnEraLnym Fortum raport roczny 2010

wSkaźnik eMiSji Co2 Dla FoRtuM należy Do najniżSzyCH w euRopie, gCo2/kwh energii elektrycznej, 2009

Źródło: PWC & Enerpresse, 2010, Changement climatique et Électricité, Fortum.

1 200

800

600

1 000

400

200

0

Fortum EU

Statkraft

EDF

Verbund

GDF Suez Europe

Iberdrola

Fortum ogółem

E.ON

Dong EnergyEnel

Union FenosaSSE

Vattenfall

EDPRWE

CEZPVODEI

Drax

Średnio 346 g/kWh

energii jest kontynuowana zgodnie z pla-nem i na początku tego roku rynek hurtowy został już całkiem zliberalizowany. Dążymy do osiągnięcia solidnego wzrostu dochodów w Rosji, a nasz program inwestycyjny - odgrywa tu rolę decydującą. Pod koniec 2010 roku uruchomiliśmy pierwszy nowy blok, w ramach programu inwestycyjnego, w elektrociepłowni Tiumeń CHP-1.

Reguły rynku zdolności wytwórczych, uzgodnione ostatnio w Rosji, tworzą dobre ramy dla realizacji naszego programu inwe-stycyjnego. Powrót wzrostu gospodarczego i zwiększone zapotrzebowanie na energię elektryczną skłoniły nas nawet do przyspie-szenia realizacji programu inwestycyjnego – wierzymy, że uda się nam go zakończyć w roku 2014. Program poprawy efektyw-ności energetycznej w Rosji, jest także na dobrej drodze do osiągnięcia założonego celu - dokonania ulepszeń o wartości 100 mln EUR w roku 2011 - w porównaniu ze stanem w chwili nabycia, w roku 2008.

Jaką rolę w zaktualizowanej stra-tegii Fortum odgrywa zrównowa-żony rozwój?Zrównoważony rozwój jest – i nadal będzie – jednym z kamieni węgielnych strategii Fortum. Już szybki rzut oka na strategię pozwala zauważyć, że planowany rozwój opiera się na celach zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju. Jeżeli chodzi o emisje CO2, jesteśmy dumni z tego, że znaj-dujemy się w gronie europejskich spółek energetycznych o najniższym poziomie emisji. Jednak, oprócz kwestii emisji, kła-dziemy też silny nacisk na inne czynniki wpływające na środowisko, jak też i na społeczne i gospodarcze aspekty zrównowa-żonego rozwoju.

Jakie są cele Fortum na najbliższą dekadę?Siłą Fortum jest elastyczny, efektywny kosztowo i przyjazny dla klimatu portfel wytwórczy – to będzie nasz główny atut

”Poza inte-grującym się ryn-kiem euro-pejskim, dostrze-gamy nowe moż-liwości na gwał-townie rosnących rynkach w Azji.”

także w przyszłości. Zgodnie z naszą stra-tegią, stawiamy sobie za cel rozwijanie trzech kluczowych obszarów działalności: wykorzystać silny rdzeń nordycki, osiągnąć wysoki wzrost dochodów w Rosji i zbu-dować platformę dla przyszłego rozwoju. Badamy możliwości związane z integracją europejskich rynków energii, a także z rozwojem rynków azjatyckich, szczególnie w zakresie kogeneracji.

Oczywiście, staramy się także uczynić naszą firmę jak najbardziej atrakcyjną dla inwestorów, klientów, partnerów i pra-cowników. Rośnie zainteresowanie naszą spółką, czego oznaką jest, między innymi, znaczny wzrost liczby akcjonariuszy. W ciągu ostatnich dziesięciu lat wypracowali-śmy wzrost wartości przedsiębiorstwa dla akcjonariuszy w wysokości 26,2 mld euro, a nasze akcje osiągnęły wyniki lepsze niż większość europejskich odpowiedników. Naszym celem jest, oczywiście, przyno-szenie korzyści naszym akcjonariuszom - także w przyszłości.

Bardzo cieszy mnie pozytywny wizeru-nek spółki, wypracowany w ubiegłym roku; osiągamy też pozytywne rezultaty, jeśli chodzi o zadowolenie klientów. Jest to coś, za co pragnę podziękować naszym kom-petentnym pracownikom. Swoją rzetelną pracą przyczyniają się do rozwoju Fortum

i osiągania przez spółkę dobrych wyni-ków. Musimy także podziękować za ubie-głoroczną współpracę naszym partnerom i szerokiej rzeszy klientów. Ufam, że nowa dekada przyniesie Fortum wiele nowych możliwości.

Akcje Fortum osiągnęły lepszy wynik, niż indeks DJ European Utilities w ciągu ostatnich dziesięciu lat. W roku 2010 cena akcji Fortum wzrosła o około 16%, podczas, gdy wartość indeksu Dow Jones European Utility spadła o 9%, zaś indeksu OMX Helsinki Cap - wzrosła o 22%.

raport roczny 2010 rozmowa z dyrEktorEm gEnEraLnym Fortum 15

wzRoSt waRtoŚCi pRzeDSiĘBioRStwa Dla akCjonaRiuSzy ogółeM 26,2 MlD euR

30

25

20

15

10

5

0

Kapitalizacja rynku Akcje Neste Oil 3,3 EUR i dywidenda gotówkowa 6,6 mld EUR

Styczeń 2001

31 grudnia 2010

Kapitalizacja

rynku 3.7

mld EUR

Ogółem 29.9

mld EUR

Dywidendy

ogółem 9.9

mld EUR

Kapitalizacja

rynku 20

mld EUR

Cena akSji FoRtuM oD Roku 2001, inDekS

1 000

800

600

400

200

0

Fortum (1

DJ European Utilities1) Neste Oil po uwzględnieniu spin-off

1/01 1/071/04 12/10

Strategia

Misja Fortum to wytwarzanie energii, która poprawia jakość życia obecnych i przyszłych pokoleń. Oferujemy rozwiązania zrównoważone, takie, które odpowiadają na potrzebę redukowania emisji, efektywnego wykorzystania zasobów i bezpieczeństwa energetycznego oraz przynoszą godziwy zysk naszym akcjonariuszom.

Misja ta odzwierciedla odpowiedzial-ność Fortum za środowisko, za społeczeń-stwo, a także za efekty finansowe, osiągane zgodnie z trzema obszarami zrównoważo-nego rozwoju. Misja, strategia i wartości – odpowiedzialność, kreatywność, szacunek i uczciwość – są to podstawy wszelkich działań Fortum.

Ku gospodarce słonecznejW opinii Fortum, stopniowe przechodzenie od tradycyjnego, tak zwanego “świata Car-nota” do gospodarki słonecznej - jest czymś

koniecznym i nieuniknionym. W świecie Carnota, energia elektryczna wytwarzana jest głównie z wykorzystaniem źródeł nie-odnawialnych, o niskiej sprawności, często emitujących duże ilości związków węgla, podczas gdy w gospodarce słonecznej, pro-dukcja energii, w większości, opiera się na bezemisyjnych i niemalże niewyczerpanych źródłach energii.

Przestawienie się na gospodarkę słoneczną - to jedyny sposób na to, żeby światowe zasoby surowców wystarczyły dla przyszłych pokoleń i na to, by znaleźć rozwiązanie problemu zmian klimatycznych i innych narastających problemów ekolo-gicznych.

W tak kapitałochłonnej branży, jaką jest energetyka, zmiany następują powoli i przechodzenie do gospodarki słonecznej odbywa się etapami. Za wyjątkiem ener-getyki wodnej, większość form produkcji

Celem strategii Fortum jest ciągły rozwój istniejących obszarów działalności oraz napędzany rynkiem wzrost produkcji w energetyce jądrowej, wodnej i wytwarzaniu energii elektrycznej w skojarzeniu z ciepłem (CHP). Ponadto, kompetencje techniczne Fortum, specjalistyczna wiedza i doświadczenie spółki w funkcjonowaniu na konkurencyjnych rynkach energii odgrywają kluczową rolę w poszu-kiwaniu nowych możliwości na istniejących rynkach oraz na szybko rozwijających się i liberalizowanych rynkach energii w Europie i w Azji.

energii w gospodarce słonecznej znajduje się ciągle jeszcze we wstępnej fazie rozwoju i wymaga znacznych nakładów ze środków publicznych. Tradycyjne, ale bardzo efek-tywne formy produkcji, takie jak produkcja energii elektrycznej w skojarzeniu z ciepłem, z wykorzystaniem biopaliw i energetyka jądrowa następnej generacji - odegrają szczególną rolę w okresie przejściowym.

Fortum znajduje się na dobrej pozycji i opiera swoją strategię na zaawansowanym know-how w zakresie energetyki jądrowej, wodnej oraz w dziedzinie kogeneracji. Moni-torowanie rozwoju technologii związanych z tak zwanymi nowymi odnawialnymi źródłami energii, stanowi ważną część działań badawczo-rozwojowych spółki. Jed-nakże rola tych źródeł w produkcji energii w najbliższej przyszłości będzie niewielka. Zdaniem Fortum, stanowisko w tej sprawie i zastosowane rozwiązania muszą same z sie-bie być opłacalne; opieranie swoich decyzji na fakcie, iż dziedzina ta ciągle otrzymuje wysoki poziom dotacji, jest na dłuższą metę niemożliwe do utrzymania.

Nowe możliwości na wschodzieKraje nordyckie tradycyjnie stanowią naj-ważniejszy obszar rynkowy dla Fortum, zaś nordycki rynek energii jest ciągle najważ-niejszy, z punktu widzenia przysparzania dochodów spółce. W przyszłości, integrujący się europejski rynek energii elektrycznej, relatywny wzrost znaczenia rosyjskiej części działalności Fortum oraz rozwój w rejonie Morza Bałtyckiego, stopniowo ograniczać będą rolę siły napędowej, jaką odgrywa obecnie hurtowa cena energii elektrycz-nej na rynku nordyckim. Dystrybucja i sprzedaż energii elektrycznej będzie dalej elementem kluczowym w krajach skandy-

nawskich, ale na innych rynkach, produkcja energii elektrycznej i ciepła oferuje bardziej atrakcyjne możliwości wzrostu.

Rosnące zapotrzebowanie na bezemi-syjne i efektywne energetycznie rozwiąza-nia, jak i zwiększające się zużycie energii na liberalizowanych rynkach energii, otwierają przed Fortum nowe możliwości rozwoju. Zapotrzebowanie na energię najszybciej rośnie w Azji, ale możliwości pojawiają się także w Europie i w Rosji. Fortum przygotowuje się do rozwoju, który następować będzie dzięki utrzymywaniu właściwych proporcji pomiędzy akwizycją, przynoszącą szybszy zwrot, a budową nowych obiektów, gdzie dochód genero-wany jest wolniej. Utrzymywanie dobrego bilansu, w celu zapewnienia elastyczności, pozwalającej-, w dłuższej perspektywie wykorzystywać różne możliwości wzrostu, jest jednym z priorytetów Fortum. Korzy-stając z tych możliwości, Fortum może bazować na rozległej wiedzy i doświadcze-niu, jakie zdobyło, funkcjonując na konku-rencyjnym nordyckim rynku energii.

Mocne zaangażowanie się na rzecz osiągania jak najlepszych wynikówSilne dążenie do osiągania jak najlepszych wyników oraz stała poprawa jakości działań operacyjnych - to cechy charak-terystyczne dla Fortum. Zobowiązanie do przysparzania dochodu akcjonariuszom - to także jeden z integralnych elementów misji Fortum. Aby osiągnąć ten cel, Fortum uruchomiło w 2010 r. nowy wieloletni pro-gram Doskonalenia jakości pracy i rozwoju (Leading Performance and Growth), opra-cowany po to, by zapewnić realizację strate-gii oraz rozwijać kulturę korporacyjną.

16 stratEgia raport roczny 2010

Fort

umin

stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

in

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

umin

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

umin

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

umin

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

umin

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

umin

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

i For

tum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

um st

rate

gii F

ortu

ms s

trate

gi Fo

rtum

in

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gi Fo

rtum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

i For

tum

s stra

tegi

Fort

umin

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gi Fo

rtum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

Fort

umin

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gii F

ortu

m st

rate

gii F

ortu

m st

rate

gii F

ortu

ms s

trate

gi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

i For

tum

in

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gii F

ortu

m st

rate

gii F

ortu

m st

rate

gii F

ortu

ms s

trate

gi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

i For

tum

in

s

trate

gia F

ortu

m st

rate

gii F

ortu

m st

rate

gii F

ortu

m st

rate

gii F

ortu

m st

rate

gi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

i For

tum

s

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gii F

ortu

m st

rate

gii F

ortu

m st

rate

gii F

ortu

m st

rate

gi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

in

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gii F

ortu

m st

rate

gii F

ortu

m st

rate

gii F

ortu

m st

rate

gii F

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

i For

tum

stra

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gi Fo

rtum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

um st

rate

gii F

ortu

m st

rate

gii F

ortu

min

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gi Fo

rtum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

um st

rate

gii F

ortu

m st

rate

gii F

ortu

min

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

i For

tum

stra

tegi

i For

tum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gii F

ortu

m st

rate

gi Fo

rtum

in

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

um st

rate

gii F

ortu

ms s

trate

gi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gii F

ortu

m st

rate

gi Fo

rtum

in

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

um st

rate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

umin

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

umin

s

trate

gia F

ortu

ms s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

Fort

ums s

trate

gi Fo

rtum

s stra

tegi

W drukowanej wersji Raportu Rocz-nego ta strona zawiera oddzielną wkładkę o strategii Fortum. Otwórz ją jako nowy plik pdf, klikając tutaj. >>

Lepsze wykorzystanie odpadów jest rzeczą nie-zbędną. W samej tylko Unii Europejskiej, każ-dego roku, wytwarzamy ponad tonę odpadów komunalnych na osobę. Olbrzymią część tych odpadów można by wykorzystać do produk-cji energii, oszczędzając tym samym ograniczone zasoby naturalne.

to ilość odpadów

w przeliczeniu na

głowę mieszkańca,

wytwarzanych w ue

mEgatrEnd: naRaStajĄCe

proBLEmy EkoLogicznE

520kg

W roku 2010 poprawę koniunktury w Finlandii i w Szwecji napędzały: eksport, przemysł wytwórczy i wzrost konsumpcji. Wyniki Norwegii były słabsze. Zużycie energii w obszarze rynku nordyckiego wzrosło ponownie, po uwzględnieniu niskich temperatur, o prawie 2% w roku 2010 i oczekuje się, że osiągnie poziom sprzed kryzysu w latach 2013–2014. Wzrost zużycia energii spowodowany był głównie zapotrzebowaniem przemysłu i mroźną zimą; w przypadku gospodarstw domo-wych wzrost ten był skromny. Największy wzrost zużycia energii elektrycznej zano-towano w Finlandii. Jego źródłem było

znaczne ożywienie zapotrzebowania ze strony przemysłu. Średnioroczna cena spot na rynku nordyckim wyniosła 53,1 EUR za megawatogodzinę (MWh) ( w górę o 50% od ubiegłego roku). Cena spot na rynku nordyckim była średnio 19% wyższa, niż cena niemieckiego EPEX Spot w roku 2010, głównie ze względu na niewielkie różnice pomiędzy popytem a podażą oraz niski poziom wody w zbiornikach retencyjnych na obszarze krajów nordyckich.

Gospodarka rosyjska także szybko oży-wiła się w roku 2010, napędzana ekspor-tem towarów oraz zwiększonymi cenami eksportu. Zużycie energii elektrycznej w

Rozwój rynkuRapoRt RoCzny 2010 19

W roku 2010, światowa gospodarka podniosła się z finansowego kryzysu. Wzrost rozłożył się nierównomiernie wśród poszczególnych krajów. Gospodarki wschodzące rosły szybko, podczas gdy wyniki krajów rozwiniętych, były skromniejsze i nierówne. Nordycki rynek energii odzyskiwał siły przeciętnie szybciej, niż rynki Europy środkowej, przy wyższych cenach energii i szybszym wzroście popytu.

Elektrociepłownia Fortum Högdalen w Sztokholmie wytwarza energię z odpadów od 1970 roku.

strukcja elektrowni wodnej TGC-1’s Newski, zostały zaakceptowane przez ministerstwo finansów Federacji Rosyjskiej w grudniu 2010.

Nowa Komisja Europejska rozpoczęła pracę w lutym 2010, a w jej ramach działa także nowa Dyrekcja Generalna ds. Energii, co jeszcze bardziej umacnia rolę UE w dzie-dzinie polityki energetycznej. W listopadzie Komisja przedstawiła nową, szeroko zakro-joną strategię energetyczną UE, której celem jest zapewnienie osiągnięcia przez UE ambit-nych celów energetycznych, klimatycznych i gospodarczych, założonych na rok 2020. Stra-tegia energetyczna ma zostać przyjęta w roku 2011; obejmuje ona inicjatywy polityczne, między innymi w zakresie infrastruktury energetycznej, efektywności energetycznej, energetyki jądrowej i inteligentnych sieci. Komisja rozpoczęła także przygotowania do opracowania mapy drogowej dojścia do gospodarki niskoemisyjnej do roku 2050.

W lipcu 2010 r. UE zatwierdziła Dyrek-tywę w sprawie ograniczenia emisji prze-mysłowych (IED), zbierającą różne przepisy unijne, dotyczące emisji przemysłowych, w jednym dokumencie. Wyznacza ona surow-sze limity dla produkcji energii elektrycznej i ciepła po roku 2016.

Kontynuowano także wdrażanie unij-nego celu, dotyczącego udziału energii ze źródeł odnawialnych (OZE) w wys. 20% do roku 2020 ( państwa członkowskie musiały przedstawić Komisji krajowe plany działania do końca lipca 2010 r.).

Finlandia założyła zwiększenie udziału OZE w zużyciu energii do 38% do roku 2020, głównie poprzez wprowadzenie taryf gwa-rantowanych (feed-in tariffs) dla energii elektrycznej, produkowanej w oparciu o siłę wiatru, biomasę lub bio-gaz. Opodatkowanie paliw kopalnych, wykorzystywanych do ogrzewania, zostało znacznie zaostrzone od roku 2011. Rząd fiński wycofał się także z planu wprowadzenia podatku od zysków nadzwyczajnych dla starych elektrowni jądrowych i wodnych.

Podczas gdy większość państw członkow-skich UE skupia się na taryfach gwaranto-wanych dla OZE, Szwecja i Norwegia planują stworzenie wspólnego transgranicznego rynku zielonych certyfikatów, który miałby rozpocząć funkcjonowanie w styczniu 2012 r. Celem tego przedsięwzięcia jest uzyskanie takiej samej ilości nowych OZE, przy pomocy efektywnego kosztowo systemu wsparcia i bez powodowania zakłóceń na rynku. Szwedzki cel, dotyczący OZE - to 49% do roku 2020. Fortum popiera szwedzko-norweską inicjatywę certyfikatów i opowiada się za rynkowymi i zharmonizowanymi mechani-zmami wsparcia, w dążeniu do osiągnięcia celów związanych z OZE.

Nowa, unijna strategia energetyczna podkreśla także kwestię wykorzystania największego potencjału, jeśli chodzi o oszczędność energii – w sektorze budow-nictwa i transportu. Co więcej, potrzebne są wysiłki, zmierzające do znacznego zwiększe-nia poboru energii pochodzącej z niezwykle efektywnej produkcji skojarzonej, wyko-rzystania ciepła i chłodzenia sieciowego. Fortum prowadzi działalność w zakresie kogeneracji i ciepłownictwa w ośmiu krajach i jest czwartym co do wielkości producentem ciepła na świecie.

Działalność w dziedzinie ciepła siecio-wego napotyka na coraz silniejszą konkuren-cję, jeśli chodzi o nowe przyłączenia, podczas gdy ceny ciepła w krajach bałtyckich, w Pol-sce i w Rosji, są ściśle regulowane. Nowa stra-tegia energetyczna UE przewiduje i zachęca do stopniowego przechodzenia na bardziej rynkowe systemy regulacji cen.

Nordyckie rynki energii elektrycz-nej i ciepłaJako ważny uczestnik procesu integracji europejskiego rynku energii elektrycznej, Europejska Organizacja Operatorów Syste-mów Przesyłowych (European Transmis-sion System Operators ENTSO-E) podpisała pierwszy wspólny dziesięcioletni plan roz-woju sieci w czerwcu 2010 r. Podjęto także

Rosji - ponownie wzrosło o 4% i oczekuje się, że osiągnie poziom sprzed kryzysu w latach 2011–2012. Występowały znaczne różnice regionalne, jeżeli chodzi o wzrost popytu. W rejonie Czelabińska zużycie energii wzrosło o 9%, napędzane przez przemysł metalurgiczny, podczas gdy to samo zapotrzebowanie w bogatym w ropę i gaz regionie Tiumeń - wzrosło tylko o 1%, gdyż wpływ recesji na popyt, był tam mniej dotkliwy. W północno-zachodniej części Rosji zapotrzebowanie na energię elek-tryczną wzrosło o 5%. Średnia cena spot, z wyłączeniem ceny mocy wytwórczych, w europejskiej części Rosji i w rejonie Uralu zwiększyła się o prawie jedną trzecią do 882 RUB za MWh (21,9 EUR za MWh).

Jeżeli chodzi o inne rynki, na których działa Fortum, kryzys najciężej dotknął gospodarki krajów bałtyckich, a ich ożywie-nie gospodarcze po kryzysie, było bardzo nierówne. Polska na kryzysie ucierpiała najmniej.

Globalny wzrost gospodarczy w roku 2010 był ewidentnie napędzany przez duże gospodarki wschodzące, szczególnie Chiny i Indie, których rola w gospodarce światowej stale się umacnia. Ogromne zapotrzebo-wanie na towary z ich strony, napędzało wzrost popytu i cen w ciągu całego roku. Chiny w 2010 r. wyprzedziły także Stany Zjednoczone, jako największy na świecie odbiorca energii pierwotnej.

Zmiany klimatu i perpektywa regulacyjnaMiędzynarodowe negocjacje na temat łagodzenia globalnych skutków zmian klimatycznych w Cancun, w listopadzie i grudniu 2010r., nie doprowadziły do żad-nych prawnie wiążących ustaleń na okres po roku 2012. Centrum zainteresowania przeniosło się teraz na następną rundę negocjacji (pod koniec 2011r.) w Republice Południowej Afryki. Fortum uważa, że ustalenie światowej ceny emisji CO2 byłoby najbardziej efektywnym sposobem global-

nego ograniczenia emisji. Jednak wydaje się bardziej prawdopodobne, że różne grupy krajów będą wyznaczać własne cele klimatyczne i, że jeszcze przez wiele lat, nie uda się osiągnąć wiążącego porozumienia międzynarodowego w tej kwestii.

Dla UE przewodnictwo w łagodzeniu skutków zmian klimatycznych - jest nadal priorytetem. UE już zobowiązała się do zredukowania emisji o 20% do roku 2020, w porównaniu do poziomu z roku 1990. Trwają dyskusje nad zwiększeniem europejskiej docelowej wartości redukcji do 30%. Jesienią 2010 r. Komisja Europejska oceniła skutki takiej zmiany, a kilka państw członkowskich otwarcie wsparło wyznaczenie przez UE wyższego celu, niezależnie od zobowiązań, podjętych przez inne państwa, czy też braku takich zobowiązań.

Większość redukcji emisji w UE doko-nuje się poprzez Europejski System Handlu Emisjami (ETS). Przepisy związane z rewizją ETS na okres 2013–2020 zostały przyjęte już wcześniej, zaś bardziej szczegółowe zasady jego wdrażania ustalono w roku 2010. W lipcu Komisja UE zaproponowała nowe przepisy, dotyczące aukcji praw do emisji, w ramach ETS na lata 2013–2020, z bardziej surowym limitem, niż ten obowiązujący w poprzednim okresie. Nowe zasady przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji zapropo-nowano w grudniu 2010 r. Produkcja energii elektrycznej, generalnie, nie otrzyma żad-nych bezpłatnych uprawnień po roku 2012, poza niektórymi krajami, znajdującymi się w fazie przejściowej, takimi jak Polska. Produk-cja ciepła będzie nadal otrzymywać malejącą liczbę uprawnień, w oparciu o ogólnounijne wskaźniki.

Po wielu latach niepewności, pierwsze projekty w ramach Mechanizmu Wspólnych Wdrożeń protokołu z Kioto (Joint Implemen-tation - JI) zostały zatwierdzone w Rosji w lipcu 2010 i przyniosły 30 milionów jedno-stek redukcji (ERU). Dwa rosyjskie projekty JI, zgłoszone przez Fortum: nowy blok w elektrociepłowni Tiumeń CHP-1 oraz rekon-

20 Rozwój Rynku RapoRt RoCzny 2010

Fortum zbuduje nowy blok energetyczny, opalany odpadami dla posiadanej przez siebie elektrociepłowni w Brista, w Szwecji. Jednostka ta będzie spalać około 240 000 ton odpadów rocznie, co odpowiada ilości odpadów wytwarzanych przez mieszkańców Sztokholmu w ciągu roku. Dzięki zastosowaniu najnowszych technologii, elektrociepłownia zasilana odpadami, prawie zawsze mniej zanieczyszcza powietrze i wodę, niż ma to miej-sce przy zastosowaniu innych paliw.

Fortum buduje także nową elektrociepłownię, zasilaną odpadami komunalnymi i przemy-słowymi oraz biomasą w Kłajpedzie, na Litwie. Będzie to pierwsza w krajach bałtyckich elektrociepłownia, generująca energię z odpadów. Jednostka ta będzie mieć kluczowe zna-czenie dla gospodarki odpadami miasta Kłajpeda, przyczyniając się do znacznej redukcji ilości odpadów, wywożonych na składowiska.

Pozyskiwanie energii z odpadów z korzyścią dla środowiska naturalnego

ostateczne decyzje, dotyczące wsparcia, w ramach unijnego pakietu naprawczego, dla nowych inwestycji w sieci energetyczne, pomiędzy obszarem krajów nordyckich a resztą Europy, umożliwiających dalszą integrację rynku: Estlink 2 (FI-EE), COBRA-cable (DK-NL), Kriegers Flak (DKDE) oraz NordBalt (SE-LT).

Estoński rynek energii został zintegro-wany z rynkiem nordyckim, jako osobny obszar cenowy, w kwietniu 2010 r. Oczekuje się, że dalsza integracja bałtyckiego rynku energii z rynkiem nordyckim, następować będzie w roku 2011, wraz ze stworzeniem odpowiednich ram prawnych. W listopadzie 2010 r, nordycki rynek energii został także połączony, poprzez mechanizm market coupling, z nowym obszarem w Europie środkowo-zachodniej (CWE). Połączenie to wzmocniono dodatkowo w grudniu 2010 r., poprzez otwarcie połączenia kablowego Swe-Pol (SE-PL) oraz NorNed (NO-NL).

Wzrosty cen energii w krajach nor-dyckich (w zimie 2009–2010) skłoniły skandynawskich ministrów ds. energetyki do wezwania nordyckich regulatorów ener-getyki (NordREG), by zbadali przyczyny tych wzrostów. Doszli oni do wniosku, że rekor-dowo wysokie ceny spowodowane były głów-nie mroźną pogodą, pracami remontowymi w szwedzkich elektrowniach jądrowych oraz zatorami na nordyckim rynku. Nie natra-fiono na nic, co wskazywałoby na wadliwe funkcjonowanie rynku, bądź nadużycia. NordREG zalecił zwiększenie przejrzystości rynku, większą elastyczność popytu oraz dalsze zbadanie możliwości podzielenia rynku na mniejsze obszary ofertowe. Fortum z zadowoleniem wita propozycję większej elastyczności po stronie popytowej.

Regulatorzy i twórcy polityki gospodar-czej coraz częściej dyskutują też o elastyczno-ści popytu w bilansowaniu podaży i popytu. Aby poprawić reakcję popytową odbiorców, w Finlandii już wprowadzono pomiary godzi-nowe przy użyciu inteligentnych mierników, zaś w Szwecji i Norwegii - opcja taka jest

poważnie rozważana.W Szwecji, operator systemu przesy-

łowego Svenska Kraftnät, realizuje plan podzielenia Szwecji na cztery obszary ofertowe z początkiem 2011 roku, po to, by poradzić sobie z zatorami, wynikającymi z ograniczonych mocy przesyłowych. Fortum uważa, że nowe obszary ofertowe powinny w przyszłości zostać powiększone ponad gra-nicami państwowymi, zgodnie z zamierze-niami utworzenia wspólnego europejskiego rynku hurtowego, a także zintegrowanego nordyckiego rynku detalicznego.

Propozycja stworzenia do roku 2015 zharmonizowanego rynku energii elek-trycznej, przedstawiona przez ministrów ds. energii krajów nordyckich w październiku r. 2009, była dalej rozwijana przez NordREG w roku 2010. Jako jedna z największych na rynku nordyckim spółek, zajmujących się sprzedażą energii elektrycznej, Fortum popiera stworzenie zharmonizowanego nordyckiego rynku detalicznego. Rozwój, w oparciu o rynek, poprawiłby konkurencję i tym samym przysporzyłby korzyści odbior-com.

W czerwcu 2010 r. parlament fiński - tzw. decyzją zasadniczą - zezwolił na budowę dwóch reaktorów jądrowych przez Teollisu-uden Voima (TVO ) oraz Fennovoima. Uru-chomienie nowych bloków energetycznych planuje się około roku 2020. Wniosek Fortum o budowę trzeciego reaktora w elektrowni Loviisa nie został pozytywne rozpatrzony, jednakże Fortum jest właścicielem jednej czwartej udziałów w TVO. Także Szwecja, w lipcu 2010 r. przyjęła przepisy, umożliwiające realizację inwestycji odtworzeniowych w energetyce jądrowej.

Więcej, na temat inwestycji Fortum w energetykę jądrową - można przeczytać w rozdziale Inwestycje oraz działalność badawczo-rozwojowa na str. 24–27.

RapoRt RoCzny 2010 Rozwój Rynku 21

cze, zbudowane po roku 2007, w ramach rządowych porozumień o dostawie mocy wytwórczych (CSA – “nowe moce wytwórcze”) otrzymają gwarantowane dotacje przez okres 10 lat. Ceny mocy w ramach CSA są określone, po to, by uzyskać wystarczający zwrot z inwestycji. Wypłaty rozpoczną się w momencie uruchomienia działalności komercyjnej.

W czerwcu uruchomiono rosyjską giełdę Russian Futures Power Exchange ARENA, co znacznie usprawniło obrót instrumentami pochodnymi w rosyjskim sektorze energetycznym. Poza tym, pod koniec roku ruszył konkurencyjny rynek usług pomocniczych.

W roku 2010 w Rosji intensywnie deba-towano na temat promocji poprawy efek-tywności energetycznej w regulacji. Nowe prawo, dotyczące energii cieplnej, zostało uchwalone w lipcu; zawiera ono obowiązek instalacji urządzeń pomiaru energii do roku 2012.

Przedsiębiorstwa energetyczne dostosowują swoje strategieEuropejski sektor przedsiębiorstw uży-teczności publicznej osiągał lepsze wyniki, niż rynek w ciągu kilku kolejnych lat po roku 2000, ale sytuacja zmieniła się, kiedy przyszedł kryzys finansowy w roku 2008 i ceny towarów gwałtownie spadły. W roku 2010 europejski sektor przedsiębiorstw użyteczności publicznej wypadł gorzej, niż rynek - o jakieś 15%.

Ciągła niepewność na rynku i słabe perspektywy dla przepływów pieniężnych w Europie, związane m. in. z rosnącym opo-datkowaniem sektora energetyki jądrowej w Niemczech i uruchomieniem sprzedaży na aukcji uprawnień do emisji CO2 od roku 2013, skłoniły wielu przedsiębiorców tego sektora w Europie, do skorygowania swoich strategii w roku 2010. W perspektywie krótkoterminowej, w dalszym ciągu sku-piają się one na programach zwiększenia

efektywności i poprawie bilansu, t.j. na działaniach rozpoczętych w chwili wybu-chu kryzysu. Europejskie przedsiębiorstwa użyteczności publicznej zrewidowały także swoje plany inwestycyjne, wiele progra-mów budowy nowych elektrowni zostało w trakcie roku albo opóźnionych albo zaniechanych. Co więcej, długoterminowe inicjatywy badawczo-rozwojowe, takie jak wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla, nie były już w roku 2010 tak inten-sywnie promowane, jak w poprzednich latach.

Kryzys finansowy nie zmienił celu spółek energetycznych, jakim było zmniej-szenie emisji CO2 przy produkcji energii. Wiele spółek inwestowało w energetykę wiatrową, wiele pozbywało się także elek-trowni opalanych węglem kamiennym. Aktywa energetyki wodnej i jądrowej, jeśli w ogóle są dostępne, uważane są za bardzo atrakcyjne. Jeżeli chodzi o energetykę jądrową, a także inne kapitałochłonne inwestycje, spółki energetyczne nadal two-rzą różne modele współpracy, w celu plano-wania i realizacji takich inwestycji.

Europejskie elektrownie i sieci przesy-łowe, w większości, zbudowane zostały w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego wieku i wiele z nich wkrótce będzie trzeba zastąpić nowymi lub poddać gruntownej modernizacji. W czasie, kiedy sektor ten stanie przed koniecznością dużego wzrostu inwestycji odtworzenio-wych, będzie musiał także zareagować na wymogi związane z ochroną środowi-ska, stawiane przez UE i rządy krajowe. Ponadto, przewiduje się, że zapotrzebowane na energię wzrośnie, chociażby z powodu przechodzenia na gospodarkę niskoemi-syjną, w której rośnie rola energii elektrycz-nej. Najbliższy cykl inwestycyjny stanowi ogromne wyzwanie, ale Fortum wierzy, że sektor ten może sobie z nim poradzić, dzięki konsekwentnej i zharmonizowanej integracji rynku energii.

Wiosną 2010 r fiński urząd ds. konkurencji ogłosił, że prowadzi badanie, dotyczące cen dziesięciu największych spółek, zaj-mujących się rozprowadzaniem ciepła sieciowego. Badanie obejmowało także działalność ciepłowniczą Fortum, prowa-dzoną w Espoo oraz Joensuu i - pod koniec roku 2010 jeszcze trwało.

W listopadzie 2010 r. Szwedzki Urząd ds. Konkurencji (SCA) umorzył postępo-wanie, dotyczące wykorzystywania pozycji rynkowej i ustalania cen przez Fortum przy świadczeniu usług ciepłowniczych w rejonie Sztokholmu. Urząd doszedł do wniosku, między innymi, że realna cena ciepła z sieci w Sztokholmie zmniejszyła się w latach 2005-2010 o 1,5%.

Trzeci unijny pakiet energetyczny, który wszedł w życie we wrześniu 2009, wzywa do rozdzielenia przesyłu sieciami wysokiego napięcia od wytwarzania energii. W konsekwencji, Fortum będzie musiało do początku roku 2012 zbyć 25% udziałów w spółce Fingrid, będącej fiń-skim operatorem systemu przesyłowego. W styczniu 2011 Fortum, fińskie władze państwowe oraz Ilmarinen Mutual Pension Insurance Company osiągnęły wstępne porozumienie, zgodnie z którym państwo zakupi około 81%, a Ilmarinen - około 19% posiadanych przez Fortum udziałów w Fin-grid. Transakcja musi jeszcze zostać osta-tecznie zatwierdzona przez strony, a także zaakceptowana przez ich organy decyzyjne. Ponadto, zakończenie transakcji wymaga zgody Fińskiego Urzędu ds. Konkurencji.

Rosyjski rynek ciepła i energii elektrycznejPomimo recesji gospodarczej w roku 2009, reforma rosyjskiego rynku energii postępo-wała zgodnie z oświadczeniami rządu Fede-racji Rosyjskiej. Obecnie, rosyjski rynek energii podzielony jest na rynek hurtowy oraz rynek mocy wytwórczych. Zadaniem rynku hurtowego jest pokrywanie - przede

wszystkim - zmiennych kosztów produkcji, podczas gdy rynek mocy wytwórczych - ma pokrywać koszty kapitałowe inwestycji w nowe moce.

Od 2007 r. udział energii elektrycznej, sprzedawanej w hurcie po cenach konku-rencyjnych, stopniowo rośnie i zastępuje ceny taryfowe. Na początku roku 2010 udział ten wynosił 60%, w lipcu podniesiony został do 80%, by dojść do 100% na początku roku 2011. Sprzedaż elektryczności dla gospodarstw domowych w dalszym ciągu podlegać będzie regulacji; odpowiada to mniej więcej jednej dziesiątej rynku hurto-wego. Rząd rosyjski rozważa plany liberali-zacji rynku odbiorców indywidualnych.

Zasady nowego długoterminowego rynku mocy wytwórczych zostały przy-jęte jesienią 2010 i będą obowiązywać do początku roku 2011. Nowe moce wytwór-

”W roku 2010 Chiny wyprzedziły Stany Zjed-noczone jako największy odbiorca energii pier-wotnej na świecie.”

22 Rozwój Rynku RapoRt RoCzny 2010

zapotRzeBowanie na eneRgiĘ pieRwotnĄ wg Regionów SCenaRiuSz nowej polityki iea (Mtoe)

Chiny US UE Indie Rosja Reszta świata

Źródło: IEA World Energy Outlook

2010, dane statystyczne IEA.

18 000

12 000

14 000

10 000

16 000

8 000

6 000

4 000

2 000

0

1990 1995 2000 2005 2008 2015 2020 2025 2030 2035

1 400

1 000

800

1 200

600

400

200

0

09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

noRDyCkie i RoSyjSkie oCzekiwania Co Do popytu na eneRgie elektRyCznĄ, twh

Prognoza popytu dla Rosji Prognoza popytu dla krajów nordyckich

Źródło: ABPE, Fortum

140

100

80

120

60

40

20

0

00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12

paliwa, uSD/bbl ekwiwalent baryłki ropy

1) Ceny kontraktów futures niedostępne

Źródło: ICE, BAFA

Cena węgla kamiennego (ICE Rotterdam) Cena gazu na rynku spot UK NBP (ICE UK) Średnia niemieckiego importu gazu (BAFA) (1

Ropa naftowa (ICE Brent)

Ceny kontraktów Forward30 grudnia 2010

100

70

60

80

90

50

40

30

20

10

0

09 10 11

Ceny HuRtowe eneRgii elektRyCznej, euR/Mwh

Ceny spot30 grudnia 2010Ceny forward

Rosyjskie (1

Nordyckie Niemieckie

1) W tym szacunkowa taryfa przesyłowa: EUR 9.4 za MWh na rok 2009 i 2010.

Źródło: , ATS.

RapoRt RoCzny 2010 Rozwój Rynku 23

W najbliższych latach Fortum będzie nadal wykorzystywać swoją mocną pozycję na nordyckim rynku energii elektrycznej i cie-pła, generując jednocześnie istotny dochód na rynku rosyjskim. Zgodnie ze zaktuali-zowaną strategią, chcemy osiągać wzrost poprzez działalność w wolnej od emisji CO2 energetyce jądrowej i wodnej oraz poprzez wydajną pod względem energii i zasobów, kogenerację. Większość inwestycji wzrostowych Fortum w roku 2010 była dokonywana przez Dywizję Rosja, Dywizję Ciepłownictwo i Dywizję Energetyka. W obszarze Dystrybucji, Fortum nadal inwe-stuje w zwiększanie niezawodności sieci, a także w instalację inteligentnych mierni-ków u indywidualnych odbiorców energii elektrycznej w Finlandii.

W roku 2010 wydatki kapitałowe Fortum oraz inwestycje w akcje wyniosły

osiągną poziom około 1,5 mld EUR, poczy-nając od stycznia 2011. Pozostałe roczne wydatki kapitałowe, skierowane będą na rozwój wolnej od emisji CO2 energetyki jądrowej i wodnej oraz skojarzonej produk-cji energii elektrycznej i ciepła w krajach nordyckich i w rejonie Morza Bałtyckiego.

Produkcja energii elektrycznej w skojarzeniu z ciepłem - źródłem wzrostuFortum jest światowym liderem, jeśli chodzi o know-how z dziedziny kogene-racji, jest też czwartym pod względem wielkości produkcji producentem ciepła na świecie. Dywizja Ciepłownictwo stawia sobie za cel znaczne ograniczenie emisji CO2, towarzyszącej produkcji energii elektrycznej i cieplnej w następnej deka-dzie. Efektywna kosztowo produkcja energii elektrycznej i cieplnej w skojarze-niu ma do odegrania istotną rolę w ogra-niczaniu obciążenia dla środowiska oraz w osiąganiu wyznaczonych celów redukcji emisji, gdyż przy jej zastosowaniu, wyko-rzystuje się do 90% energii zawartej w paliwie. Celem Fortum jest zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środo-wisko, wywołanego produkcją energii, poprzez rozwijanie produkcji opartej na

lokalnych biopaliwach i paliwach pozy-skiwanych z odpadów.

Fortum uruchomiło w roku 2010 dwie nowe elektrociepłownie:• Częstochowa, w Polsce (opalana biomasą i

węglem kamiennym, 120 MW ciepła, 64 MW energii elektrycznej, działalność komercyjna rozpoczęła się w czwartym kwartale)

• Pärnu, w Estonii (opalana biomasą i torfem, 50 MW ciepła, 24 MW energii elektrycznej, dzia-łalność komercyjna rozpoczęła się w czwartym kwartale)

Na początku 2010 r., Fortum nabyło elektrociepłownię w mieście Nokia, w Finlandii. Spółka zdecydowała się także zainwestować w nową elektrociepłownię opalaną biomasą i odpadami w Kłajpedzie, na Litwie. Według planu, elektrownia powinna być gotowa do podjęcia produkcji do końca 2012 r.

W październiku Fortum rozpoczęło budowę nowego bloku elektrociepłowni, przetwarzającego odpady na energię, w Brista, w Szwecji. Będzie on częścią systemu ciepłowniczego, obsługującego rejon Sztok-holmu. Przy mocy wytwórczej 60 MW ciepła i 20 MW energii elektrycznej, nowy blok energetyczny Brista 2 powinien być gotowy

W roku 2010 większość inwestycji Fortum, skierowanych w moce wytwórcze, skupiona była na rosyjskim programie inwestycyjnym oraz rozwijaniu efektywnej pod względem wykorzystania zasobów produkcji energii skojarzonej (CHP) w Polsce i w krajach bałtyckich. Wobec odradzającego się - po kryzysie - popytu oraz w świetle rozwoju rosyjskiego rynku mocy wytwórczych, Fortum przyspieszyło harmonogram realizacji swojego rosyjskiego programu inwestycyjnego i zwiększyło szacunkową wielkość wydatków kapitałowych w latach 2011–2012.

Inwestycje oraz działal-ność badawczo-rozwojowa

inVeStoinnit uuteen tuotantoon, paitSi yDinVoiMaan, eDellyttÄVÄt yli 60 euRon/MwH SÄHkÖn Hintaa euroa/MWh

EUR/MWh

120

80

40

0

120

80

40

0

Źródło: Nord Pool Spot, NASDAQ OMX Commodities Europe

Koszt CO² Inne koszty ( różnice)

Szacowany średni koszt w całym okresie użytkowania, wg nominalnych warunków z 2014.Duże różnice w kosztach elektrowni wodnych i wiatrowych, w zależności od lokalizacji i warunków.

Gaz

En. jądro

wa

En. wod

na

En. wia

trow

a

Czyste

tech

nolog

ie

węglo

we

Węg

iel ka

mien

ny

Kontrakty

Futures

31 stycz-

nia 2011

00 05 161195

nowe MoCe wytwóRCze , z wyjĄtkieM eneRgetyki jĄDRowej, wyMagać BĘDĄ Ceny eneRgii powyżej 60 euR/mwh

EUR/MWh

ogółem 1,2 mld EUR (2009: 0,9). Inwestycje, z wyłączeniem akwizycji, wyniosły 1,2 mld EUR (2009: 0,9).

W chwili obecnej Fortum spodziewa się, że wydatki kapitałowe w roku 2011 i 2012 wyniosą około 1,6 –1,8 mld EUR, z wyłączeniem potencjalnych akwizycji. Roczny poziom wydatków kapitałowych Fortum w latach 2013–2014 szacuje się ogółem na 1,1–1,4 mld EUR. W ciągu roku 2010, wydatki na remonty i zwiększanie wydajności produkcji osiągnęły poziom 315 mln EUR (2009: 277). W latach 2011-2014 wydatki na inwestycje rozwojowe w nowe moce wytwórcze w Rosji rozkładać się będą nierównomiernie i szacuje się, że ogółem

1) Informacje o zbyciu aktywów w roku 2010 - zamieszczone są w Sprawozdaniu Finansowym, informacje dodatkowe nr 6, 8, 23 oraz 40.

24 inweStyCje oRaz DziałalnoŚć BaDawCzo-Rozwojowa RapoRt RoCzny 2010

euRopejSki plan inweStyCyjny FoRtuM ( Stan na Rok 2010) Moc (Mw)

Zakład Produkcja/ Typ paliwa

Energia cieplna

Energia elektryczna

Akwizycja zakończona

EC Zabrze, Polska Węgiel kamienny 226 35 2011

ZEC Bytom, Polska Węgiel kamienny 177 55 2011

Nokian Lämpövoima, Finlandia Gaz ziemny 85 70 2010

Planowane moce wytwórcze (MW)

Zakład Produkcja/Typ paliwa Energia cieplna

Energia elektryczna

początek działalności komercyjnej

ENERGETYKA (1

Forsmark 1 , Szwecja Energia jądrowa 25 Decyzja w 2011

Forsmark 2 , Szwecja Energia jądrowa 25 2012

Forsmark 3, Szwecja Energia jądrowa 35 Decyzje w 2013

Oskarshamn 2, Szwecja Energia jądrowa 80 2013

Olkiluoto 3, Finlandia Energia jądrowa 400 2013

Energia wodna modernizacja, Finlandia i Szwecja

Energia wodna

100

do 2015

CIEPŁOWNICTWO

Częstochowa CHP, Polska Biopaliwa/Węgiel kamienny 120 64 2010

Pärnu CHP, Estonia Biopaliwa/Torf 50 24 2010

Kłajpeda CHP, Litwa Odpady 60 20 2012

Brista CHP, Szwecja Odpady 60 20 2013

nowe moce ogółem 290 793

1) Zwiększenie mocy Energetyki, udział Fortum w zwiększonej mocy.

w roku 2013. Zgodnie z planem, lokalna miejska spółka energetyczna, Sollentuna Energi, będzie mieć 15% udziału w projekcie.

Fortum planuje także zwiększenie udziału energii odnawialnej w istnieją-cych blokach elektrociepłowni Värtan w Sztokholmie: z obecnych 45% – do 70%, do roku 2015. Värtan jest największym zakła-dem wytwarzania energii w mieście, przy mocy 1 700 MW energii cieplnej 389 MW energii elektrycznej i 125 MW chłodzenia sieciowego. Wstępne plany zakładają także budowę nowego, opalanego bio-olejem bloku w elektrociepłowni Värtan, który miałby być uruchomiony w roku 2016.

W listopadzie 2010 r. Fortum podało informację o tym, iż jest w trakcie zakupu 85% akcji polskich spółek elektroenerge-tycznych Elektrociepłownia Zabrze S.A. oraz Zespół Elektrociepłowni Bytom S.A. za kwotę ok. 20,6 milionów euro. Spółki były sprzedawane w ramach procesu prywatyza-cji sektora elektroenergetycznego w Polsce; należą do głównych producentów ciepła dla okolicznych gmin rejonu śląskiego, na połu-dniu Polski. Łączna sprzedaż ciepła w obu

spółkach to 930 gigawatogodzin (GWh/a) rocznie, zaś sprzedaż energii elektrycznej to 260 GWh/a. Produkcja opiera się głównie na węglu kamiennym. Transakcja została zakończona na początku roku 2011.

W grudniu, razem z gminami Naantali, Raisio i Kaarina oraz Turku Energia w Fin-landii, Fortum podpisało list intencyjny doty-czący konsolidacji produkcji energii w rejonie Turku w jednej spółce, będącej ich wspólną własnością, Turun Seudun Maakaasu ja Energiantuotanto (TSME). Fortum będzie dostarczać TSME usługi w postaci produkcji energii i, zgodnie z listem intencyjnym, będzie posiadać 50,5% udziałów w spółce.

Program inwestycyjny w Rosji postępujeSpółka zależna Fortum, OAO Fortum, działająca w produkujących ropę naftową i gaz regionach Uralu i zachodniej Syberii, przyjęła program inwestycyjny, który ma zwiększyć zdolność wytwarzania energii elektrycznej z ~2,800 MW do ~5,100 MW. Program ten jest siłą napędzającą wzrost dochodów w Rosji. Nowe moce przyniosą

akwizyCje w R. 2010

Rozległy pRogRaM inweStyCyjny w RoSji

Zakład Typ paliwa Istniejąca moc

elektryczna MW Nowa moc

elektryczna MW Ogółem

Ppoczatek działalności

komercyjnej (2

Tiumeń CHP-1 Gaz ziemny 472 230; 2x225 1 152 2011, 2014Tobolsk CHP Gaz ziemny 452 200 652 2011Czelabińsk CHP-3 Gaz ziemny 360 226 586 2011Niagań GRES Gaz ziemny 0 3x418 1 254 2012–2013Ogółem moc 1 284 2 360 3 644

dochód ze sprzedaży nowowytworzonej energii, a co więcej, zgodnie z zasadami Rynku Mocy Wytwórczych, spodziewana cena tej energii powinna być co najmniej 3–4 razy wyższa na rynku mocy wytwór-czych, niż cena energii, wytworzonej z użyciem starych jednostek.

Wobec ponownego ożywienia popytu na energię elektryczną i rozwoju rynku mocy wytwórczych, Fortum przyspieszyło harmonogram programu inwestycyjnego w Rosji. Obecnie, naszym zamiarem jest sfinalizowanie programu o rok wcześniej, niż uprzednio zakładano, a więc w roku 2014. W grudniu r. 2010, Fortum otworzyło nowy blok w elektrociepłowni Tiumeń w zachodniej Syberii. Nowy blok jest pierw-szym z siedmiu bloków programu inwesty-cyjnego Fortum. Rozpoczął on działalność komercyjną w lutym 2011 r. Szacuje się, że dwa kolejne bloki rozpoczną pracę w poło-wie 2011 r. Kontynuowano także budowę nowej elektrowni w Niaganiu w rejonie północnego Uralu. Po jej zakończeniu, elektrownia będzie dysponowała trzema blokami, opalanymi gazem ziemnym, każdy

o mocy 418-MW. Pierwszy blok powinien zacząć dostarczać energię w roku 2012. Wartość pozostałych części programu inwe-stycyjnego, liczona po kursach wymiany przeważających po koniec grudnia 2010 r., szacowana jest na około 1,5 mld EUR – stan na styczeń 2011 r.

Trzy nowe bloki rozpoczną działalność komercyjną w roku 2011:• Tiumeń CHP-1, moc wytwarzania energii elek-

trycznej 230 MW (opalana gazem, rozpoczęcie funkcjonowania w lutym 2011)

• Tobolsk CHP, moc wytwarzania energii elek-trycznej 200 MW (opalana gazem, rozpoczęcie funkcjonowania w połowie roku 2011)

• Czelabińsk CHP-3, moc wytwarzania energii elektrycznej 226 MW (opalana gazem, rozpoczę-cie funkcjonowania w połowie roku 2011)

Energetyka jądrowa utrzymuje swą mocną pozycję. Poza produkcją we własnych elektrowniach jądrowych, Fortum posiada udziały w fińskiej spółce energetyki jądrowej Teolli-

2) Początek wypłat z tytułu mocy.

RapoRt RoCzny 2010 inweStyCje oRaz DziałalnoŚć BaDawCzo-Rozwojowa 25

suuden Voima Oyj (TVO) oraz w szwedzkich elektrowniach jądrowych Forsmark i Oskarshamn.

Fortum uczestniczy w budowie piątego bloku jądrowego w Finlandii (Olkiluoto 3, 1 600 MW). Elektrownia budowana jest przez TVO, w którym Fortum ma około 25% udziałów. Konsorcjum AREVASiemens, wykonawca zatrudniony przez TVO, dekla-ruje, że większość prac zostanie zakończona w roku 2012. Stwierdza także, że regularne funkcjonowanie Olkiluoto 3 rozpocznie się w drugiej połowie 2013 r.

W maju 2010 r. rząd fiński wydał nega-tywną decyzję zasadniczą w odpowiedzi na wniosek Fortum, dotyczący budowy nowego bloku elektrowni jądrowej Loviisa 3. Wniosek TVO o decyzję zasadniczą dla budowy nowego bloku elektrowni jądrowej Olkiluoto 4 został przez rząd fiński przyjęty i ratyfikowany przez fiński parlament. Fortum bierze udział w realizacji tego projektu.

Elektrownie jądrowe Forsmark i Oskar-shamn w Szwecji przechodzą modernizację. Fortum jest właścicielem około 23% udzia-łów w Forsmarks Kraftgrupp AB oraz około 43% udziałów w OKG AB (Oskarshamn). Udział Fortum w planowanym zwiększeniu mocy wytwórczych wyniesie około 290 MW. W roku 2010 przeprowadzano prace zmierzające do zwiększenia mocy wytwór-czych i prace modernizacyjne w blokach Oskarshamn 3 i Forsmark 2. Uruchomienie zwiększonych mocy obu bloków - opóźnia się. W celu zabezpieczenia dyspozycyjno-ści, moc wytwórcza bloku Oskarshamn 3 została ograniczona do 1 100 MW, co odpowiada mocy bloku sprzed moderniza-cji. Testowanie zmodernizowanych mocy rozpocznie się ponownie w marcu 2011 r. Także blok Forsmark 2 pracował przy znacznie zredukowanej mocy, po mody-fikacjach modernizacyjnych. Blok zaczął pracować z pełną wydajnością w listopadzie 2010 r.

Postępy w realizacji programu modernizacji mocy wytwórczych szwedzkich elektrowni jądrowych:• 2011: pełne wykorzystanie zwiększenia mocy

bloku Oskarshamn 3, przejętego do użytku pod koniec 2009 r. (udział Fortum 110 MW).

• 2011–2012: modernizacja mocy wytwórczych Forsmark 1 i Forsmark 2 (udział Fortum 50 MW).

• 2009–2013: modernizacja mocy wytwórczych Oskarshamn 2 (udział Fortum 100 MW).

• Po roku 2013: modernizacja Forsmark 3.

W listopadzie 2010 r., Fortum, Rosyjska Państwowa Agencja Energii Atomowej Rosatom oraz bułgarska narodowa spółka energetyczna NEK podpisały porozumienie o współpracy w budowie elektrowni jądro-wej Belene w Bułgarii. Zgodnie z tym poro-zumieniem, Fortum będzie uczestniczyć w realizacji projektu budowy elektrowni jądrowej w Belene, służąc wiedzą w zakre-sie technologii jądrowych i bezpieczeństwa. Poza tym, Fortum zastrzegło sobie moż-liwość otrzymania 1% udziału w kapitale Spółki Projektowej, która zostanie utwo-rzona i będzie właścicielem elektrowni oraz energii elektrycznej przez nią wytwarzanej.

Inwestycje w produkcję energii ze źródeł odnawialnychProgram inwestycyjny Dywizja Energetyka obejmuje inwestycje w modernizację kilku elektrowni wodnych, w celu zwiększenia ich mocy, poprawy bezpieczeństwa i utrzy-mania dobrej dyspozycyjności. Średnio, program modernizacji elektrowni wodnych będzie zwiększać moce produkcyjne For-tum o 20–30 MW rocznie, do roku 2015.

W lutym 2010 r., szwedzka agencja ds. energii przyznała Fortum oraz dostawcy wyposażenia dla elektrowni wykorzystują-cych siłę fal morskich, Seabased Industry, wsparcie inwestycyjne w wysokości 14 milio-nów euro - na zaprojektowanie i budowę peł-nowymiarowej elektrowni, wykorzystującej siłę fal morskich na zachodnim wybrzeżu

Szwecji. Po zakończeniu projektu, 10-MW jednostka będzie największą na świecie elektrownią, wykorzystującą siłę fal. Łączną wartość inwestycji szacuje się na około 25 milionów euro. Decyzja inwestycyjna nie została jeszcze podjęta.

W sierpniu 2010 r., Fortum ogłosiło zamiar nabycia 40% udziałów w projekcie elektrowni wiatrowej Blaiken w Szwecji. Właścicielem pozostałych 60% jest szwedzka spółka energetyczna Skellefteå Kraft. Joint venture Fortum i Skellefteå Kraft, Blaiken Vind AB, planują budowę farmy wiatrowej w rejonie Blaiken na północy Szwecji. Farma będzie mieć około 100 turbin wiatrowych o łącznej mocy 250 MW i szacunkowej pro-dukcji energii 600–720 GWh/a. Zgodnie z planem, farma będzie budowana etapami. Budowa rozpocznie się w roku 2011, ukoń-czenie budowy przewiduje się na rok 2015.

Fortum przygotowuje się także do udziału w postępowaniu przetargowym na koncesje w energetyce wodnej we Francji, które ma się oficjalnie rozpocząć w roku 2011. Zgodnie z dyrektywą Unii Europej-skiej, Francja musi otworzyć dla konkurencji proces odnawiania koncesji w energetyce wodnej. Rząd francuski włączy pierwszą transzę dziesięciu koncesji o łącznej mocy 5 300 MW do procesu przetargowego w latach 2011–2015.

Inwestycje w sieci elektro-energetyczne i inteligentne opomiarowanieObszar Dystrybucji w działalności Fortum posiada, eksploatuje i rozwija lokalne i regionalne sieci dystrybucyjne i dostarcza bezpieczną energię elektryczną z nieza-wodnością rzędu 99.98%, łącznie do 1,6 miliona odbiorców w Finlandii, Szwecji, Norwegii, i Estonii. W celu utrzymania i dalszej poprawy niezawodności i jakości oraz, by umożliwić włączenie większej ilości energii ze źródeł odnawialnych do sieci, Dystrybucja stale inwestuje w swoją sieć elektroenergetyczną. W roku 2010, zainwe-stowano łącznie 213 milionów euro, zabez-

pieczając linie napowietrzne, wymieniając kable ziemne, instalując zdalnie sterowane rozłączniki, w celu zwiększenia stopnia automatyzacji sieci oraz podłączenia do niej nowych parków wiatrowych. Instalowanie inteligentnych mierników dla wszystkich odbiorców w Finlandii rozpoczęło się także w roku 2010.

Ku przyszłości wolnej od emisji CO2 poprzez badania i rozwój

Celem prac badawczo-rozwojowych (R&D) jest poprawa konkurencyjności Fortum oraz stworzenie podstaw dla opła-calnej działalności biznesowej. W dłuższej perspektywie, ambicją R&D jest zapewnie-nie Fortum przyszłości opartej na zasadach zrównoważonego rozwoju oraz wolnej od emisji CO2. Każde nowe działanie rozwo-jowe oceniane jest pod kątem kryteriów redukcji emisji i efektywności wykorzysta-nia zasobów. Obszary zainteresowania R&D to dążenie do doskonałości w bieżącej dzia-łalności spółki, stwarzanie warunków do rozwoju i przyczynianie się do powstania trwałego systemu energetycznego, wolnego od emisji zanieczyszczeń. Proces prowadze-nia prac badawczo-rozwojowych w Fortum znacznie się rozwinął w roku 2010 i obecnie reprezentuje podejście usystematyzowane, pozwalające mierzyć spodziewaną wartość działań rozwojowych. Poza tym, utworzono zespół ds. kierowania pracami R&D - w

26 inweStyCje oRaz DziałalnoŚć BaDawCzo-Rozwojowa RapoRt RoCzny 2010

30

20

25

15

10

5

0

06 07 08 09 10

wyDatki na BaDania i Rozwój, w mln euro

Prace badawczo-rozwojowe Fortum w zakresie energetyki jądrowej obejmują szeroki wachlarz projektów (około 50 różnych zadań). Fortum prowadzi badania, między innymi, nad materiałami wykorzystywanymi w energetyce jądrowej, nad zachowaniem paliw jądro-wych, zarządzaniem cyklem elskploatacji elektrowni jądrowej i gospodarką odpadami radio-aktywnymi. Spółka monitoruje dawki promieniowania, na jakie wystawiony jest personel elektrowni jądrowych i podejmuje aktywne działania, w celu ograniczenia generowanego promieniowania, które już teraz występuje na poziomie minimalnym – znacznie mniejszym, niż promieniowanie tła w warunkach naturalnych.

Jedną z dziedzin prac badawczo-rozwojowych są materiały i komponenty, które stały się radioaktywne w trakcie funkcjonowania elektrowni. Mogą one zwiększyć dawkę promie-niowania, na które narażeni są pracownicy, np. w trakcie prac remontowych. Fortum bada skutki promieniowania na materiałach oraz pracuje nad sposobami zmniejszenia radioak-tywności komponentów w trakcie ich pracy.

Wszystkie te działania pomagają Fortum w zagwarantowaniu tego, by nasze elektrownie jądrowe działały sprawnie i były nadal bezpieczne dla pracowników i dla otoczenia, teraz i w przyszłości.

Bezpieczeństwo jest zawsze na pierwszym planie rozwoju energetyki jądrowej.

celu podejmowania decyzji, co do kwestii związanych z działalnością badawczo-roz-wojową, będących przedmiotem zaintereso-wania poszczególnych dywizji.

Łączne wydatki Grupy na prace badaw-czo-rozwojowe w roku 2010 wyniosły 30 mln EUR (2009: 30). Wydatki Fortum na R&D w roku 2010 stanowiły 0.5% sprzedaży netto (2009: 0.5%) i 0.8% wszystkich wydat-ków (2009: 0.9%).

Ponadto, Fundacja Fortum przyznała granty na badania wspierające obszary, na których spółka skupia się w swoich dzia-łaniach badawczo-rozwojowych. Łączna wartość grantów to 650 000 EUR.

Badania w dziedzinie energetyki jądro-wej - to największa i najcenniejsza część portfela R&D Fortum. W r. 2010, Fortum kontynuowało prace nad rozwojem energe-tyki jądrowej, w ramach pięciu wewnętrz-nych programów badawczo-rozwojowych. Istotny postęp osiągnięto np. w kwestii lepszego zużycia paliwa jądrowego czy uzy-skania licencji dla zbiornika ciśnieniowego reaktora dla elektrowni Loviisa. Fortum aktywnie działa też w ramach najważniej-szych krajowych i międzynarodowych sieci badawczo-rozwojowych energetyki jądrowej.

Poza tym, w roku 2010 Fortum szcze-gólnie koncentrowało swoje działania badawczo-rozwojowe na rozwoju skojarzonej produkcji energii elektrycznej i ciepła (CHP) oraz na idei zrównoważonych miast. Projekty CHP miały na celu zwiększenie ela-styczności w zakresie stosowanego paliwa i wykorzystanie zaawansowanych technologii bioenergetycznych. Jednym z przykładów mogą być prace Fortum nad technologią pirolizy, prowadzone we współpracy z Metso, UPM oraz Ośrodkiem Badań Technicznych VTT w Finlandii. Energia bio-oleju otrzy-manego drogą pirolizy jest około sześć razy bardziej skoncentrowana, niż w odpadach leśnych. Koncepcja ta, rozwijana w Finlan-dii, może, co do zasady, być zastosowana do każdego rodzaju biomasy. Kiedy takim bio-olejem zastąpi się paliwo kopalne, emisja CO2 zmniejszy się o około 90%. Ponadto, w

2010 r. przeprowadzono testy nowych paliw z użyciem pestek z oliwek, jako paliwa w elektrowni Värtan w Sztokholmie.

W ciągu roku Fortum kontynuowało prace nad rozwiązaniami promującymi życie w mieście, w sposób zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju. W budowaniu przyszłej inteligentnej sieci elektroenergetycznej Fortum skupiało się szczególnie na rozwoju sieci, systemów dystrybucji energii i rozwiązaniach dla tzw. domów inteligentnych. Jesienią 2010 r. Fortum, ABB oraz KTH Royal Institute of Technology otrzymały finansowanie od szwedzkiego urzędu ds. energetyki na wstępne opracowanie projektu instalacji inteligentnej i elastycznej sieci elektroener-getycznej o dużej skali w nowej dzielnicy Royal Seaport w Sztokholmie. Teren ten jest idealny do przetestowania i rozwijania nowych rozwiązań energetycznych. Budowa ma się rozpocząć w roku 2011, a pierwsi mieszkańcy wprowadzą się w roku 2012. Ponadto, Fortum, Skanska, ABB i KONE pracują nad wspólnym projektem koncepcji świadomego ekologicznie sposobu życia w mieście dla miasta Espoo, w Finlandii.

We wrześniu 2010 r. Fortum oraz uni-wersytet Aalto w Finlandii porozumiały się co do szeroko zakrojonej współpracy badawczej. Wkład w wysokości 3 milionów euro w kapitał podstawowy Uniwersytetu Aalto to ważny element modelu R&D Fortum, polegającego na tworzeniu sieci i budowaniu partnerstwa z wiodącymi uniwersytetami, instytucjami badawczymi, spółkami inżynieryjnymi i dostawcami wyposażenia oraz gotowych elektrowni.

Priorytety działalności badawczo-roz-wojowej Fortum zostały skorygowane tak, by korespondowały z założeniami uaktualnio-nej strategii spółki. W przyszłości, większy nacisk kładziony będzie na rozstrzygnięcia, związane z elektrociepłowniami i na badanie technologii energetyki słonecznej, z uwzględnieniem ich potencjału i modeli biznesowych, których będą wymagały.

RapoRt RoCzny 2010 inweStyCje oRaz DziałalnoŚć BaDawCzo-Rozwojowa 27

90%Przyszłe systemy ener-getyczne powinny opierać się na efektyw-ności energetycznej. W zakładach pracujących na zasadzie kogeneracji (CHP) można wykorzy-stać aż do 90% energii zawartej w paliwie.

efektywność

energetyczna

produkcji energii

cieplnej i

elektrycznej w

skojarzeniu

mEgatrEnd: nieDoBóR zaSoBów

i dEFicyt EnErgii

Elektrociepłownia Suomenoja, uruchomiona w roku 2009, wykorzystuje gaz ziemny, jako paliwo i w znacznym stopniu ogranicza emisje w rejo-nie Espoo w Finlandii.

Rozwiązania zgodne z zasadą zrówno-ważonego rozwoju znajdują się w samym centrum strategii Fortum. Działalność ope-racyjna spółki, opierająca się na zasadach konkurencji i prawach rynku, przyczynia się do budowania długotrwałych wartości ekonomicznych i wzrostu. W zakresie odpowiedzialności za środowisko, na pod-kreślenie zasługują kompetencje Fortum, związane z bezemisyjną i efektywną pod względem wykorzystania zasobów - pro-dukcją energii elektrycznej i cieplnej oraz prace badawczo-rozwojowe. W zakresie odpowiedzialności społecznej, wprowa-dzane przez Fortum innowacje i dbałość o bezpieczeństwo dostaw niskoemisyjnej energii, przyczyniają się do dobrobytu społeczeństwa i do jego rozwoju. Wśród

podstawowych priorytetów w zakresie odpowiedzialności społecznej, stawiamy na bycie godnym zaufania uczestnikiem rynku oraz na troskę o pracowników. Cele, wynikające z nowego podejścia do zrówno-ważonego rozwoju zostały określone w roku 2010 i ich realizacja rozpocznie się od 1 stycznia 2011. Poza celami, wyznaczonymi na poziomie Grupy, dywizje mają swoje własne cele, zgodne z certyfikowanymi systemami zarządzania środowiskowego (ISO 14001) oraz systemami zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy (OHSAS 18001).

Sposób wyznaczania celów przedstawiony jest bardziej szczegółowo w Raporcie o zrównoważonym rozwoju za rok 2010.

Zrównoważony rozwój

RapoRt RoCzny 2010 29

90% Wraz ze strategią, w roku 2010 Fortum zrewidowało także swoje podejście do zrównoważonego rozwoju: Fortum uważa, że może osiągnąć przewagę, dzięki właściwemu równoważeniu oczekiwań ekonomicznych, ekologicznych i społecznych - związanych ze swoją działalnością.

Cele klimatyczne Fortum na następne pięć lat:• Emisja CO2 z produkcji energii elektrycznej w

UE : < 80 g/kWh jako średnia z 5 lat• Emisja CO2 z produkcji energii (elektrycznej i ciepl-

nej): <200 g/kWh jako średnia z 5 lat (nowy cel)

Inne cele środowiskowe Fortum:• Efektywność energetyczna: łączna efektywność

spalania, określona jako produkcja energii elek-trycznej i cieplnej, podzielona przez pierwotną energię paliwa, 70% jako średnia z 5 lat (nowy cel)

• Uzyskanie certyfikatu ISO 14001 w Rosji do roku 2012 w Rosji

• Uzyskanie certyfikatu ISO 14001 w UE do roku 2010

Cel Fortum, dotyczący bezpieczeństwa pracy: • Zmniejszenie częstotliwości obrażeń ciała, skut-

kujących nieobecnością w pracy (LWIF) < 1

Cel Fortum w zakresie zrównoważonego rozwoju:• Pozycja na liście Światowego i Europejskiego

Indeksu Zrównoważonego Rozwoju (Dow Jones Sustainability World and Europe indexes)

Wyniki przedstawione zostały w Raporcie Rocznym, raportach śródrocznych, Raporcie o zrównoważonym rozwoju oraz na stronie www.fortum.com/sustainability.

Zrównoważone zarządzanieDziałalnością operacyjną Fortum kierują zasady zrównoważonego rozwoju, obejmu-jące kwestie odpowiedzialności ekonomicz-nej, środowiskowej i społecznej, a także Kodeks Etyczny, opracowany przez Fortum, jak też inne polityki i wytyczne szczegółowo przedstawione na stronie internetowej.

W Fortum zrównoważony rozwój stanowi integralną część strategii spółki, a także codziennego kierowania jej działal-nością. Poszczególne dywizje włączają cele, związane ze zrównoważonym rozwojem oraz inne cele biznesowe do swoich rocz-nych planów operacyjnych. Grupa ds. zrów-noważonego rozwoju i spraw publicznych (Sustainability and Public Affairs steering group) kieruje jednolitym, konsekwentnym i skutecznym wdrażaniem zasad zrówno-ważonego rozwoju przyjętych przez Fortum w całej organizacji.

Kierownictwo Fortum regularnie monitoruje postęp w osiąganiu założonych celów.

Fortum szanuje i popiera Deklarację Praw Człowieka ONZ, Konwencje Praw Dziecka i najważniejsze konwencje Między-narodowej Organizacji Pracy (MOP). W roku 2010, Fortum zostało zarejestrowanym członkiem inicjatywy ONZ Global Compact.

Niemniej jednak, jeszcze zanim to nastą-piło, wartości wyznawane przez spółkę i przyjęty przez nią Kodeks Etyczny były zgodne z dziesięcioma zasadami Global Compact.

Odpowiedzialność gospodarczaFortum rozumie odpowiedzialność gospodarczą jako generowanie stabilnego i trwałego dobrobytu gospodarczego i przysparzanie wartości dodanej w dziedzi-nach i na rynkach, na których spółka jest obecna. Największe bezpośrednie przepływy pieniężne dotyczą dochodów ze sprzedaży, wynagrodzenia pracowników, zamówień towarów i usług, wypłat dywidendy, inwesty-cji i podatków. Ponadto, działalność Fortum wywiera także znaczący pośredni wpływ ekonomiczny na społeczeństwo.

inwestycje wspierają aktywność społecznąW roku 2010, Fortum zainwestowało łącznie 1 222 milionów euro w projekty rozwojowe, remontowe oraz inne projekty wymagające wydatków kapitałowych. Wydatki na prace badawczo-rozwojowe wyniosły łącznie 30 mln EUR. Najwięk-szych inwestycji dokonano w Rosji (599 mln EUR ), Szwecji (300 mln EUR ) i Finlandii

(190 mln EUR). W roku 2010, inwestycje Fortum w bezemisyjne moce wytwórcze wyniosły łącznie 214 mln EUR. Koszt zamówionych przez Fortum materiałów i usług wyniósł 2 846 mln EUR. Większość zamówień realizowana była przez dostaw-ców działających na terenie Unii Europej-skiej (UE).

Więcej na temat inwestycji przeczytać można na stronach 24–27, zaś na temat oddziaływania ekonomicznego działalności Fortum w Raporcie o zrównoważonym rozwoju za rok 2010.

korzyści finansowe z produkcji wolnej od emisji zanieczyszczeńProdukcja bezemisyjna przynosi Fortum także korzyści finansowe na terenie UE, gdzie dwutlenek węgla ma swoją wymierną ekonomiczną wartość. W roku 2010, Fortum miało 9,7 mln ton emisji CO2 w sferze objętej unijnym systemem handlu emisjami i otrzymało 5,6 mln bezpłatnych uprawnień do emisji.

Fortum może korzystać z jednostek redukcji emisji, uzyskanych w ramach mechanizmów Protokołu z Kioto (Mecha-nizmy Wspólnych Wdrożeń i Czystego Rozwoju) w unijnym obrocie emisjami. Pod koniec 2010 r. władze państwowe Rosji

30 zRównoważony Rozwój RapoRt RoCzny 2010

30

20

25

15

10

5

0

08 09 10

eMiSje Co2 , Mt

250

150

200

100

50

0

08 09 10

eMiSje Co2 z pRoDukCji eneRgii Cieplnej, g/kwh

200

150

100

50

0

08 09 10

eMiSje Co2 z pRoDukCji eneRgii elektRyCznej, g/kwh

Fortum ogółem Fortum w UE

40

20

30

10

0

08 09 10

eMiSje So2, noX i eMiSja pyłów, 1,000 t

Pyły NO

X

SO²

zatwierdziły dwa projekty Mechanizmu Wspólnych Wdrożeń redukujące emisje gazów cieplarnianych.

Fortum zwiększyło także inwestycje w ramach funduszu Banku Światowego Prototype Carbon Fund (PCF). Ponadto, spółka zainwestowała w Fundusz Obszaru Pilotowego Nefco (Testing Ground Facility), funkcjonujący w rejonie Morza Bałtyckiego. fortum w indeksach zrównoważo-nego rozwojuFachowa ocena realizacji zasad zrównowa-żonego rozwoju oraz miejsce w indeksach zrównoważonego rozwoju są dla Fortum bardzo ważne, gdyż dostarczają obiektyw-nych informacji na temat poziomu odpo-wiedzialności działań spółki i pomagają jej osiągać lepsze wyniki.

Fortum jest jedyną nordycką spółką pro-dukującą energię elektryczną i cieplną, noto-waną w indeksie Dow Jones Sustainability World index. W księdze Zrównoważonego Rozwoju (Sustainability Yearbook) 2010, publikowanej przez SAM Group - Fortum uzyskało Klasę Brązową SAM. W indeksie Carbon Performance projektu Carbon Disc-losure Project, mierzącym wyniki działań, dotyczących kwestii klimatycznych, Fortum uzyskało ogólną ocenę B w skali od A do D i jest notowane na Nordyckim Indeksie Liderów Ograniczania Emisji (Nordic Carbon Leadership index). Fortum ma także katego-rię „najlepsze spółki w swojej klasie” (Best in Class company), przyznawaną przez grupę bankową Storebrand za spełnienie kryteriów inwestowania odpowiedzialnego społecznie (Socially Responsible Investment - SRI).

W najnowszej ocenie, dotyczącej spo-łecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw energetycznych, Fortum uzyskało najlepszą lokatę.

Odpowiedzialność środowiskowaW Fortum najważniejszymi sposobami łagodzenia skutków zmian klimatycznych

są: zwiększanie produkcji energii wolnej od emisji CO2, efektywne wykorzystanie zasobów i energii oraz wnoszenie wkładu w sprzyjające środowisku prace badawczo--rozwojowe.

Ostatecznym celem Fortum jest: zostać spółką energetyczno-ciepłowniczą, nie emi-tującą w ogóle CO2. W długiej perspektywie, wykorzystanie odnawialnych źródeł ener-gii, budowa elektrociepłowni opalanych biomasą i odpadami, a także coraz bardziej zaawansowane technologie energetyki jądrowej - to rozwiązania, które pozwolą na ograniczenie produkcji energii na bazie paliw kopalnych.

W roku 2010, emisje CO2 z całej pro-dukcji energii Fortum (energia elektryczna i cieplna) wynosiły 196 g/ kWh, zaś średnia z 5 lat to 157 g/kWh. W UE, emisje Fortum, pochodzące z produkcji energii, wyniosły 84 g/kWh, zaś średnia z 5 lat to 69 g/kWh.

W perspektywie średnioterminowej, emisje, pochodzące z produkcji energii Fortum - wzrosną z powodu realizacji roz-ległego programu inwestycji w Rosji, gdzie produkcja energii odbywa się głównie przy wykorzystaniu gazu. Poza UE, Fortum stara się zwiększać efektywność energetyczną i w ten sposób ograniczać emisje.

bezemisyjna produkcja energii w elektrowniach jądrowych i wodnychW roku 2010, bezemisyjne źródła energii stanowiły 66% produkcji energii elektrycz-nej Fortum i 19% produkcji energii cieplnej. Jako formy produkcji wolne od emisji CO2, energetyka jądrowa i wodna odgrywają kluczową rolę w portfelu energetycznym Fortum.

Około 32% energii produkowanej przez Fortum, 22 TWh, to energia wodna, która jest źródłem odnawialnym i czystym. Ener-getyka wodna nie powoduje żadnych zanie-czyszczeń powietrza, wody ani gleby.

W roku 2010, także około 32% energii produkowanej przez Fortum, 22 TWh, to

2010 2009 2008

Emisje CO2, 1 000 t 25 300 21 800 17 600Emisje SO2, 1 000 t 20,7 14,6 16,7Emisje NOx, 1 000 t 36,7 31,4 29,5Emisje CO2 z produkcji energii elektrycznej, g/kWh 189 155 134Udział źródeł odnawialnych w produkcji energii elektrycznej, % 35 36 38 Udział źródeł wolnych od emisji CO2 w produkcji energii elektrycznej, % 66 69 75 Udział źródeł odnawialnych i wolnych od emisji CO2 w produkcji ciepła, % 18 17 19

kluCzowe Dane DotyCzĄCe ŚRoDowiSka

energia jądrowa. Produkcja energii w elek-trowniach jądrowych jest całkowicie wolna od emisji CO2 i dlatego odgrywa niezmier-nie ważną rolę w działaniach Fortum na rzecz łagodzenia skutków zmian klimatycz-nych. W roku 2010 Fortum wykorzystało 25 ton uranu, jako paliwo w elektrowni Loviisa. Poza silnie radioaktywnym zuży-tym paliwem, wygenerowano około 250 m3 nisko- i średniopromieniotwórczych odpadów. Fortum jest liderem w rozwi-janiu systemów składowania odpadów promieniotwórczych i (po 30 latach prac rozwojowych) posiada rozwiązania dla ich ostatecznego składowania. Nisko- i średnio--promieniotwórcze odpady będą składo-wane w składowisku skalnym Hästholmen w Loviisa. Wysoko-promieniotwórcze, wypalone paliwo jądrowe będzie przecho-wywane w końcowym miejscu składowania Posiva Oy w Olkiluoto, w gminie Eurajoki w Finlandii.

energia elektryczna wolna od emisji oraz efektywność energetyczna dla odbiorcówFortum wspiera budowę społeczeństwa nisko-emisyjnego także poprzez sprzedaż wyłącznie bezemisyjnej energii elektrycz-nej wszystkim swoim odbiorcom indywi-dualnym oraz odbiorcom biznesowym w krajach nordyckich. Przejście na system inteligentnego opomiarowania sprzyja monitorowaniu i efektywnemu gospodaro-

waniu energią, z której korzystają klienci Fortum. W Finlandii instalacja liczników rozpoczęła się w 2010, a zakończy się w roku 2014. W Szwecji podobne instalacje zakończono w roku 2009. Fortum przyczy-nia się do tworzenia zrównoważonego stylu życia w mieście, rozwijając inteligentne sieci elektroenergetyczne oraz promując rozwiązania do ładowania samochodów elektrycznych.

Więcej na temat inicjatyw Fortum w zakresie inwestycji i prac badawczo-rozwojowych przeczytać można na stronach 24–27, zaś na temat odpowie-dzialności środowiskowej Fortum, w Raporcie o zrównoważonym rozwoju za rok 2010.

fortum dba o środowisko naturalneFortum systematycznie rozwija swoją działalność poprzez szerokie stosowanie certyfikatów środowiskowych. Naszym celem jest uzyskanie certyfikatu ISO 14001 dla wszystkich operacji Fortum w UE. Do końca 2010 roku 98% operacji Fortum w UE i 86% operacji spółki na świecie – otrzymało już certyfikaty. Celem Fortum w Rosji jest: uzyskanie certyfikatu dla tamtejszych ope-racji do końca 2012 roku.

Emisje związków azotu, siarki i pyłów w produkcji Fortum na terenie Europy znacznie się zmniejszyły w ciągu ostatnich dziesięcioleci. Około 55% emisji gazów spali-nowych (SO2 i NO2) i aż do 90% emisji pyłów

RapoRt RoCzny 2010 zRównoważony Rozwój 31

pochodzi z działalności spółki w Rosji. Jednym z celów programu Środowisko, Zdrowie i Bezpieczeństwo (EHS) w Rosji jest przerzucenie się na stosowanie lepszej jakości węgla kamiennego jako paliwa, co pozwoli na znaczne ograniczenie emisji, nawet o 80% , w przypadku emisji pyłów w elektrowni Argajasz. Proces zmiany paliwa rozpoczął się pod koniec 2010 r.

W Rosji w minimalnym stopniu wykorzystuje się popioły ze spalania węgla kamiennego. Składuje się je w specjalnych zbiornikach. W roku 2010 dokonano ulep-szeń, które mają ograniczyć oddziaływanie takich zbiorników na środowisko.

Fortum podpisało także list intencyjny z władzami obwodu czelabińskiego w spra-wie uruchomienia szerokiej współpracy w zakresie efektywności energetycznej. Największym elementem programu jest projekt automatyzacji i modernizacji sieci ciepłowniczej w Czelabińsku. W wyniku realizacji projektu, straty energii w tym rejonie zmniejszą się o ponad 30%, zaś zużycie paliwa i emisje zostaną znacznie ograniczone.

W grudniu 2010 Fortum podpisało także porozumienie o współpracy w dzie-dzinie efektywności energetycznej i inno-

wacji z federacyjną organizacją państwową, tj. Rosyjską Agencją ds. Energii. Zgodnie z tym porozumieniem, strony będą się starały rozwijać współpracę w obszarach: skojarzonej produkcji energii elektrycznej i cieplnej, rozwoju - przyjaznego dla środo-wiska oraz promowania technologii, popra-wiających efektywność energetyczną.

Odpowiedzialność społecznaFortum wchodzi w interakcje z milionami ludzi i w różnoraki sposób wpływa na społeczeństwo wokół niego. Dlatego też odpowiedzialność społeczna jest jednym z podstawowych elementów działalności Fortum.

Zdrowi i posiadający motywację pracownicy - to warunek niezbędny do osiągnięcia sukcesu w biznesie – dbanie o pracowników jest dla Fortum priorytetem.

obietnica bezpiecznego miejsca pracyBezpieczeństwo pracy odgrywa kluczową rolę w przyjętych przez Fortum zasadach zrównoważonego rozwoju. Na poprawę bezpieczeństwa pracy wpływają działa-nia kierownictwa, dokonywane oceny ryzyka, systematyczne badanie przyczyn

i okoliczności wypadków, ulepszenia oraz inicjatywy i kampanie, dotyczące bezpie-czeństwa.

Cel na rok 2010 zakładał zmniejszenie częstotliwości obrażeń ciała, skutkujących nieobecnością w pracy (LWIF*). Fortum nie zrealizowało tego celu; wartość LWIF wyniosła 2,4 (2009: 2,4). W Europie wyniki Fortum w zakresie bezpieczeństwa mie-rzone jako LWIF były najlepsze w historii, 2,2 (2009: 2,4). Ponadto, celem Fortum jest całkowite wyeliminowanie wypadków śmiertelnych i poprawa wyników, mierzo-nych za pomocą wszystkich wskaźników bezpieczeństwa. W 2010 r. miał miejsce jeden wypadek śmiertelny z udziałem pracownika Fortum w Rosji. Okoliczności wypadku zostały bardzo starannie zba-dane i wdrożono procedury, mające na celu poprawę bezpieczeństwa.

Bezpieczeństwo zatrudnianych wyko-nawców - z roku na rok się poprawia. W roku 2010, wskaźnik LWIF dla wykonaw-ców wyniósł 5,0 (2009: 6,5).

W roku 2010 szczególnie zwracano uwagę na bezpieczeństwo przy projek-tach inwestycyjnych. Dzięki skutecznym działaniom, udało się doprowadzić bezpieczeństwo do wzorowego poziomu.

Na przykład projekt budowy elektrocie-płowni w Częstochowie wygrał konkurs “Bezpieczna budowa”, organizowany przez Państwową Inspekcję Pracy w Pol-sce. Zakład otrzymał także wewnętrzną nagrodę bezpieczeństwa Fortum 2010.

*LWIF: Liczba wypadków, które doprowadziły do nieobecności podczas jednego lub więcej dni lub zmian roboczych na milion roboczogodzin.

sukces dzięki dobrej atmosferze Silna i pomyślnie funkcjonująca organi-zacja - to klucz do sukcesu. Niezbędnym warunkiem dobrej atmosfery jest równe i sprawiedliwe traktowanie pracowników. Oprócz wytycznych i praktyk, obowiązują-cych w całej korporacji, Fortum inwestuje w rekrutację i przygotowanie do pracy, kształcenie umiejętności przywódczych i wynagrodzania, a także w rozwój i szkolenie pracowników. W roku 2010 Fortum roz-poczęło program ForCARE, którego celem jest promowanie zdrowia i bezpieczeństwa pracy pracowników, poprzez kształtowanie właściwych metod pracy i jej środowiska. Program ForCARE będzie realizowany we wszystkich jednostkach Fortum do końca 2012 r.

2010 2009 2008 (2

Obrażenia ciała, skutkujące nieobecnością w pracy, personel własny 45 37 63Obrażenia ciała, skutkujące nieobecnością w pracy, wykonawcy 43 51 47Łącznie - częstotliwość obrażeń ciała (1, personel własny 4,6 (2 6,0 (2 9,4Wypadki śmiertelne 1 2 1Częstotliwość obrażeń ciała, skutkujących nieobecnością w pracy (1, personel własny 2,4 2,4 (2 4,3

Częstotliwość obrażeń ciała, skutkujących nieobecnością w pracy (1, wykonawcy 5,0 6,5 (2 8,2

kluCzowe Dane DotyCzĄCe BezpieCzeńStwa

2010 2009 Zmiana, %

Średnia liczba pracowników 11 156 13 278 –16,0Liczba pracowników na dzień 31 grudnia 10 585 11 613 –8,9 w tym zatrudnionych na stałe 10 307 11 332 –9,0Czas trwania zatrudnienia, staż 13 14 –7,1Średnia wieku 44 46 –4,3Kobiety, % 29 30 –3,3Kobiety na stanowiskach kierowniczych, % 27 30 –10,0Wydatki na opiekę zdrowotną (1 , euro na osobę 501 484 3,5Wydatki na rekreację i wypoczynek (1, % wynagrodzeń za czas pracy

0,4

0,4

0,0

kluCzowe Dane DotyCzĄCe pRaCowników

1) Liczba zdarzeń na milion przepracowanych godzin

2) Z wyłączeniem Dywizji Rosja

1) Finlandia

32 zRównoważony Rozwój RapoRt RoCzny 2010

kompetentny personel - siłą spółki.Pracownicy Fortum rozwijają swoje kom-petencje i wydajność poprzez doroczne omawianie postępów i wyników, przeka-zywanie informacji zwrotnych oraz dzięki zastosowaniu specjalnie opracowywanych narzędzi i procesów. Wyznaczane są cele indywidualne lub zespołowe, zgodne ze strategią firmy; realizacja tych celów sta-nowi bazę dla wynagrodzenia. Kompeten-cje organizacji i jej pracowników rozwijane są także poprzez rotację stanowisk. W roku 2010 były w Fortum 603 wewnętrzne wakaty (2009: 418) w Finlandii i w Szwe-cji. W tym samym roku 62 pracowników Fortum było oddelegowanych do pracy za granicą.

Liczba pracowników Fortum zmniej-szyła się w roku 2010 i wyniosła średnio 11 156 (2009: 13 278). Liczba pracowników, zatrudnionych na stałe - wyniosła 10 307 (2009: 11 332). 2,6% pracowników (2009: 2,4%) pracowało na umowy na czas okre-ślony. Kobiety stanowiły 29% ogółu zatrud-nionych w Fortum (2009: 30%), a ich udział w kierownictwie korporacji i działów wyniósł 27% (2009: 30%).

Średni wiek pracowników Fortum w roku 2010 to 44 lata (2009: 46), zaś udział pracowników w wieku powyżej 50 lat wyniósł 36% (2009: 38%). Firma przygoto-wuje się na odchodzenie pracowników na emeryturę poprzez inwestowanie w wize-runek pracodawcy, planowanie zasobów, transfer wiedzy i umiejętności oraz rozwi-janie kompetencji personelu.

fortum działa w sposób społecznie odpowiedzialnyFortum wymaga, by wszyscy uczestnicy zaopatrującego spółkę łańcucha dostaw, działali zgodnie z zasadami zrównoważo-nego rozwoju. Przy zamawianiu towarów i usług Fortum stosuje procedury sprawdza-nia dostawców oraz wymaga stosowania się do Kodeksu Etycznego Dostawcy ( w

przypadku wszystkich umów zakupu powy-żej 50 000 EUR). Kodeks Etyczny Dostawcy został przyjęty w roku 2009 i do końca roku 2010 został wprowadzony we wszystkich krajach, w których Fortum działa.

Działania Fortum na rzecz dobra społecznego znajdują swój wyraz także w sformułowaniu celu, jakim jest zapewnie-nie wszystkim odbiorcom nieprzerwanych dostaw prądu i ciepła. Niezawodność sieci elektroenergetycznych Fortum wynosi - 99,98%. Fortum stale inwestuje w niezawod-ność i efektywność sieci, np. zwiększając jej automatyzację czy zastępując linie napo-wietrzne ziemnymi liniami kablowymi. Niezawodność dystrybucji ciepła, w trakcie tego roku, była także bardzo dobra, nie wystąpiły żadne poważne zakłócenia.

Fortum wspiera społeczeństwa w pań-stwach, w których prowadzi działalność, poprzez programy współpracy, sponsoring oraz dotacje na cele dobroczynne. W roku 2010 Fortum wsparło projekty łączną kwotą około 5,2 mln EUR. Wsparcie i dotacje kie-rowane są głównie do dzieci, młodzieży, na ochronę środowiska oraz na potrzeby ogółu społeczeństwa. Ponadto, spółka przekazała kwotę 2,3 mln EUR na rzecz uniwersytetów w Finlandii.

Więcej na temat odpowiedzialności społecznej Fortum można przeczytać w „Raporcie o zrówno-ważonym rozwoju za rok 2010 Kestävää tulevaisuuden asumista

Projekt ma na celu przetestowanie współdziałania pomiędzy budynkami a siecią elek-troenergetyczną: energia produkowana będzie na miejscu, np. z wykorzystaniem paneli słonecznych, a dzięki inteligentnej sieci, będzie można niewykorzystany nadmiar energii zmagazynować lub przesłać z powrotem do sieci. Ponadto, mieszkańcy będą otrzymywać informacje w czasie rzeczywistym o cenie i zużyciu energii. Budowa zostanie zakończona w roku 2025, ale pierwsi mieszkańcy zaczną się wprowadzać już w roku 2012.

W Espoo, w Finlandii, Fortum uczestniczy we wspólnym projekcie Eco Urban Living, który ruszył w tym samym czasie. Celem tego projektu jest zapewnienie szybkiego rozwoju infrastruktury, potrzebnej do ładowania samochodów elektrycznych i wspomaganie tym samym - budowy świadomegoekologicznie środowiska miejskiego.

Projekt “Sustainable urban living”

RapoRt RoCzny 2010 zRównoważony Rozwój 33

91 %Gospodarki wschodzące, takie jak Chiny czy Indie, doświadczają wręcz eksplozji klasy średniej i konsumenci chętnie wydają nowo zarobione pieniądze na nowe zaawansowane technolo-gicznie produkty. Według niedawnego badania, w roku 2009 - 91% ludzi na rynkach wschodzących wydało pieniądze na technologie.

na rynk ach

wschodzących, w roku

2009, 91% ludzi wydało

pieniądze na

zaawansowane

technicznie produkty

użytkowe

mEgatrEnd: nowe aSpiRaCje konSuMentów

Prawo akcjonariuszy do podejmowania decyzji dotyczących spółki - wykonywane jest na Dorocznym Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy, które odbywa się raz w roku.

raport roczny 2010 35

Zasady odpowiedzialności Rady Dyrek-torów oraz Prezesa Zarządu i Dyrektora Naczelnego Spółki z tytułu administro-wania i zarządzania spółką - reguluje fińska Ustawa o Spółkach, uzupełniona fińskim Kodeksem Ładu Korporacyjnego. Na kolejnych stronach przedstawiamy

Ład korporacyjny

Dobrze zdefiniowane i przejrzyste zasady ładu korporacyjnego tworzą strukturę potrzebną do odpowiedzialnego osiągania wyników, przy jednoczesnym poszanowaniu dla wartości oraz do pełnienia funkcji nadzorczych w spółce. Istnienie tych zasad jest konieczne, a ich przestrzeganie działa także na korzyść akcjonariuszy Fortum, rynków finansowych, partnerów biznesowych, pracowników i opinii publicznej .

„Oświadczenie o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego”, przygotowane zgodnie z zaleceniami Kodeksu Ładu Korporacyjnego oraz informacje na temat wynagrodzeń kierownictwa spółki wraz z krótkimi not-kami biograficznymi.

Zasady dostępu do informacji wewnętrznych i poufnych oraz zasady ich wykorzystywania dostępne są na stronie www.fortum.com/insideradministration

Spółka przestrzega fińskiego Kodeksu Ładu Korporacyjnego. Ponadto, Fortum prze-strzega zasad giełdy NASDAQ OMX Helsinki Ltd, na której jest notowane, a także zasad i przepisów Fińskiego Urzędu Nadzoru Finansowego. Siedziba spółki Fortum mie-ści się w Espoo, w Finlandii.

Kodeks Ładu Korporacyjnego dostępny jest na stronie internetowej Stowarzyszenia Rynków Papie-rów Wartościowych (www.cgfinland.fi).

Fortum sporządza skonsolidowane spra-wozdania finansowe oraz raporty śród-roczne, zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finanso-

wej (IFRS), przyjętymi przez UE, Ustawą o Rynkach Papierów Wartościowych a także zgodnie z właściwymi standardami Urzędu Nadzoru Finansowego oraz zasa-dami giełdy NASDAQ OMX Helsinki Ltd. Sprawozdanie z działalności operacyjnej i finansowej spółki oraz sprawozdanie finansowe spółki macierzystej - spo-rządzane są zgodnie z fińską Ustawą o Rachunkowości. Sprawozdanie biegłego rewidenta obejmuje: sprawozdanie z działalności operacyjnej i finansowej, skonsolidowane sprawozdania finansowe oraz sprawozdania finansowe spółki macierzystej.

Ład korporacyjny w Fortum oparty jest na przepisach prawa fińskiego, Umowie Spółki oraz zapisach fińskiego Kodeksu Ładu Korporacyjnego, który wszedł w życie w październiku 2010. Niniejsze Oświadczenie o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego zostało sporządzone zgodnie z Zaleceniem 54 Kodeksu oraz Rozdziałem 2, Art. 6 Ustawy o rynku papierów wartościowych. Oświadczenie o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego wydawane jest niezależnie (oddzielnie) od sprawozdania z działalności operacyjnej i sprawozdania finansowego spółki.

Oświadczenie o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego

STRUKTURA SPRAWOZDAWCZOśCI FINANSOWEj FORTUM

Rosja Rozwiązania energetyczne i dystrybucja

Energetyka Ciepłownictwo

Energetyka DystrybucjaRosja

Dywizje

Segmenty sprawozdawcze Ciepłownictwo

Grupa

Sprzedaż energii elektrycznej

36 łaD koRpoRaCyjny RapoRt RoCzny 2010

Organizacja GrupyOrgany decyzyjne, zarządzające i nad-zorujące administrację i działalność operacyjną grupy to Doroczne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, Rada Nadzorcza, Rada Dyrektorów wraz z dwoma Komitetami oraz Prezes Zarządu i Dyrektor Naczelny (CEO), wspomagany przez Zarząd Fortum. Rada Dyrektorów nadzoruje wyniki osiągane przez spółkę, jej organizację i zarządzanie nią. Rada Nadzorcza, Rada Dyrektorów oraz Zarząd Fortum - to oddzielne organy i żadna osoba nie może być członkiem więcej, niż jednego z nich.

Na co dzień, odpowiedzialność za działalność operacyjną na poziomie grupy- spoczywa na Prezesie Zarządu i Dyrektorze Naczelnym, wspomaganym przez Zarząd Fortum, zaś na poziomie dywizji - na każ-dym z szefów działów, wspomaganym przez kierownictwo.

Walne Zgromadzenie AkcjonariuszyPrawo akcjonariuszy do decydowania o sprawach spółki, wykonywane jest podczas właściwie zwołanego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy przez akcjonariuszy obecnych na zgroma-dzeniu lub przez ich upoważnionych przedstawicieli. Zgodnie z umową spółki oraz fińskim Kodeksem Ładu Korpo-racyjnego, powiadomienie o zwołaniu Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy, sporządzane jest przez Radę Dyrektorów.

Powiadomienie to jest następnie dorę-czane (nie więcej niż trzy miesiące i nie mniej niż trzy tygodnie przed Walnym Zgromadzeniem), poprzez opublikowanie go w dwóch gazetach, wybranych przez Radę Dyrektorów. Jednakże, powiado-mienie powinno zostać dostarczone co najmniej dziewięć dni przed terminem zgłoszenia udziału w Walnym Zgroma-dzeniu akcjonariuszy, zgodnie z Art. 2, Ustęp 2 Rozdział 4, Ustawy o Spółkach.

Doroczne Walne Zgromadzenie odbywa się raz w roku, najpóźniej w czerwcu. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy może odbyć się w dowolnym terminie, kiedy tylko Rada Dyrektorów lub Rada Nadzorcza uznają, że jest powód do takiego zgromadzenia lub kiedy przepisy prawa nakazują jego zwołanie.

Komitet Akcjonariuszy ds. NominacjiDecyzją Dorocznego Walnego Zgroma-dzenia Akcjonariuszy Fortum w roku 2010 ustanowiono Komitet Akcjona-riuszy ds. Nominacji, w celu przygo-towywania propozycji, dotyczących członków Rady oraz ich wynagrodzenia na następne Doroczne Walne Zgroma-dzenie. Komitet ds. Nominacji składa się z przedstawicieli trzech głównych akcjonariuszy oraz dodatkowo, Prze-wodniczącego Rady Dyrektorów, jako członka-eksperta.

Trzej akcjonariusze, których akcje reprezentują największą liczbę głosów

ze wszystkich akcji w spółce na dzień 1 listopada, poprzedzający Doroczne Walne Zgromadzenie, ma prawo wyznaczenia członków reprezentujących akcjonariu-szy. Gdyby akcjonariusz nie życzył sobie skorzystać z prawa do nominacji, prawo to przejdzie na następnego w kolejności akcjonariusza. To, kto jest największym akcjonariuszem, określane jest na pod-stawie informacji o własności udziałów, zgodnie z wpisem w księdze akcji. Jeżeli, zgodnie z Ustawą o Rynkach Papierów Wartościowych, właściciel akcji zobowią-zany jest składać informacje o niektórych zmianach w stanie posiadania udziałów (obowiązek powiadamiania przez akcjo-nariusza), na przykład, kiedy własność akcji rozdzielona jest pomiędzy rozmaite fundusze, własność ta liczyć się będzie jako udział jednego akcjonariusza, jeżeli właściciel o to poprosi, powiadamiając Radę Dyrektorów na piśmie nie później niż 29 października.

Komitet ds. Nominacji zwoływany jest przez Przewodniczącego Rady Dyrek-torów. Komitet wybiera swojego Prze-wodniczącego spośród swoich członków. Komitet przedstawia swoją propozycję Radzie Dyrektorów Spółki nie później, niż dnia 1 lutego, poprzedzającego Doroczne Walne Zgromadzenie.

W listopadzie 2010 r. następujące osoby zostały powołane do Komitetu Akcjonariuszy ds. Nominacji spółki Fortum: Pekka Timonen, Dyrektor Generalny, Kancelaria Premiera, Depar-

OBOWIąZKI DOROCZNEGO WAlNEGO ZGROMADZENIA AKCjONARIUSZy OBEjMUją:

› przyjmowanie sprawozdań finanso-wych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych,

› podejmowanie decyzji, co do rozdyspo-nowania funduszy przeznaczonych do podziału,

› wybór członków Rady Nadzorczej i Rady Dyrektorów,

› podejmowanie decyzji o udzieleniu absolutorium Radzie Nadzorczej, Radzie Dyrektorów i Prezesowi Zarządu i Dyrektorowi Generalnemu,

› podejmowanie decyzji o wysokości wynagrodzenia Rady Nadzorczej, Rady Dyrektorów oraz o wynagrodzeniu biegłego rewidenta,

› wybór biegłego rewidenta.

GŁóWNE ZADANIA RADy NADZORCZEj:

› nadzorowanie administrowania spółką przez Radę Dyrektorów,

› składanie oświadczenia Rady, doty-czącego sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności operacyjnej i finansowej oraz raportu biegłego rewidenta do wiadomości Dorocznego Walnego Zgromadzenia,

› omawianie propozycji Rady Dyrek-torów w sprawach, dotyczących istot-nego ograniczenia lub rozszerzenia działalności operacyjnej spółki lub istot-nych zmian w organizacji spółki.

RapoRt RoCzny 2010 łaD koRpoRaCyjny 37

tament Zarządzania Własnością; Harri Sailas, CEO, Ilmarinen Mutual Pension Insurance Company oraz Mikko Koivu-salo, Dyrektor ds. Inwestycji, Varma Mutual Pension Insurance Company. Przewodniczący Rady Dyrektorów Fortum, Matti Lehti, pełni w Komitecie funkcję członka-eksperta.

Na posiedzeniu w dniu 1 lutego 2011 r., Komitet Akcjonariuszy ds. Nominacji postanowił zaproponować Dorocznemu

Walnemu Zgromadzeniu, które odbędzie się dnia 31 marca 2011 r., wybór Sari Bal-dauf na Przewodniczącą oraz Christiana Ramm-Schmidt na Wiceprzewodniczą-cego; zaproponował też ponowny wybór Esko Aho, Ilony Ervasti-Vaintola i Joshua Larsona na członków [Rady]. Matti Lehti i Birgitta Johansson-Hedberg oświadczyli, że nie wyrażają zgody na swój ponowny wybór. Komitet Akcjonariuszy ds. Nomi-nacji proponuje, by Minoo Akhtarzand i

Heinz-Werner Binzel zostali wybrani na nowych członków Rady Dyrektorów.

Rada NadzorczaRada Nadzorcza odpowiada za nadzór nad zabezpieczeniem interesów akcjonariuszy.

Członkowie Rady Nadzorczej, jej Przewodniczący i Wiceprzewodniczący wybierani są przez Doroczne Walne Zgromadzenie na jednoroczną kadencję. Osoba, która osiągnęła wiek 68 lat nie

może być wybrana na członka Rady Nadzorczej. Rada Nadzorcza składa się z minimum sześciu a maksimum 12 członków; w lutym 2011 r. Rada liczyła 10 członków. W posiedzeniach Rady Nadzorczej uczestniczy także trzech przedstawicieli pracowników, którzy nie są członkami Rady Nadzorczej. Kworum wymaga obecności ponad połowy człon-ków Rady Nadzorczej. W roku 2010 Rada Nadzorcza spotykała się 6 razy.

rada nadzorcza Fortum w roku 2010

Imię i nazwisko Rok urodzenia Wykształcenie Stanowisko Obecność na posiedzeniach

Przewodniczący Markku Laukkanen

1950 magister (nauki społeczne)

Członek parlamentu 5/6

Wiceprzewodniczący Sanna Perkiö

1962 doktor Członek Członek parlamentu 4/6

Martti Alakoski 1953 Przewodniczący związku 5/6Tarja Filatov 1963 Członek parlamentu 4/6Sampsa Kataja 1972 LL.M Członek parlamentu 5/6Kimmo Kiljunen 1951 doktor (nauki

polityczne) Członek parlamentu 6/6

Katri Komi 1968 magister (rolnictwo i leśnictwo)

Członek parlamentu 4/6

Panu Laturi 1972 magister (nauki polityczne)

Sekretarz Generalny, Zielona Liga Finlandii

6/6

Juha Mieto 1949 Członek parlamentu 5/6Jukka Mäkelä (1 1960 magister (inżynier) Członek parlamentu 4/4Helena Pesola 1947 magister (nauki

społeczne)Dyrektor, KELA 6/6

1) Jukka Mäkelä zrezygnował z pełnienia obowiązków w Radzie Nadzorczej Fortum z dniem 19 października 2010 r. Objął wtedy nowe stanowisko, burmistrza miasta Espoo.

Przedstawicielami pracowników w Radzie Nadzorczej Fortum byli Jouni Koskinen, Kari Ylikauppila i Sebastian Elg.

RaDa DyRektoRów FoRtuM w R. 2010

Imię i nazwisko Rok uro-dzenia Wykształcenie Stanowisko

Obecność na posiedze-niach Rady

Obecność na posiedzeniach Komitetu Rady

Przewodniczący Matti Lehti

1947 doktor (nauki ekonomiczne)

Dyrektor niepełniący funkcji wykonawczych

11/11 Komitet ds. Nominacji i Wynagrodzeń, 5/5

Wiceprzewodnicząca Sari Baldauf

1955

Magister (nauki ekono-miczne)

Dyrektor niepełniący funkcji wykonawczych

11/11 Komitet ds. Nominacji i Wynagrodzeń, 5/5

Esko Aho 1954

magister (na-uki polityczne)

Wiceprzewodniczący ds. relacji wewnętrznych,Nokia CorporationDyrektor niepełniący funkcji wykonawczych

11/11 Komitet ds. Nominacji i Wynagrodzeń, 5/5

Ilona Ervasti-Vaintola 1951 podyplomo-we studia prawnicze LL. M, praktyka sądowa

Główny doradca prawny Grupy, główny prawnik, Sekretarz Rady Dyrektorów spółki Sampo Plc, Członek Zarządu Grupy, Dyrektor niepełniący funkcji wyko-nawczych

11/11 Komitet ds. Nominacji i Wynagrodzeń (1, 4/4, Komitet ds. Audytu i Ryzyka, 1/1 (2

Birgitta Johansson-Hedberg 1947 Wykształcenie artystyczne, magister psychologii

Dyrektor niepełniący funkcji wykonawczych

11/11 Komitet ds. Audytu i Ryzyka, 5/6

Joshua Larson (1 1966 magister stosunków międzyna-rodowych, rusycystyka

Prywatny inwestor i konsul-tant Dyrektor niepełniący funkcji wykonawczych

7/7 Komitet ds. Audytu i Ryzyka, 5/5

Christian Ramm-Schmidt 1946 Wykształcenie ekonomiczne

Senior Partner, Merasco Capital Ltd.Dyrektor nie pełniący funkcji wykonawczych

11/11 Komitet ds. Audytu i Ryzyka, 6/6

1) Nowy członek Rady od dnia 25 marca 2010 r.

2) Członek Rady do dnia 25 marca 2010 r.

38 łaD koRpoRaCyjny RapoRt RoCzny 2010

Rada DyrektorówRada Dyrektorów odpowiada za admi-nistrowanie Grupą i dopilnowanie, by jej działalność była zgodna z przepisami prawa i innymi regulacjami, w tym fiń-ską Ustawą o Spółkach, Umową Spółki Fortum, instrukcjami wydanymi przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy oraz wytycznymi wydanymi przez Radę Nadzorczą. Rada Dyrektorów składa się z pięciu do ośmiu członków, wybie-ranych podczas Dorocznego Walnego Zgromadzenia na jednoroczną kaden-cję (skład Rady Dyrektorów wygasa z zakończeniempierwszego Dorocznego Walnego Zgromadzenia, przypadającego po wyborze). Kworum wymaga obecności ponad połowy członków Rady. Osoba, która ukończyła 68 lat - nie może zostać wybrana do Rady Dyrektorów.

W roku 2010 Rada Dyrektorów spotkała się 11 razy. Poza kierowaniem i nadzorowaniem operacyjnej i finanso-wej działalności spółki, główne sprawy, którymi zajmowała się Rada w ciągu roku, to strategia Fortum, plan opera-cyjny, pozycja finansowa, wyznaczanie celów a także zarządzanie ryzykiem oraz sprawozdawczość, dotycząca polityki i finansów spółki. Główne kwestie doty-czyły także inwestycji i zbycia aktywów oraz działalności w Rosji. Rada zajmo-wała się też sprawami związanymi ze zrównoważonym rozwojem działalności oraz wynikami pracy i wynagrodzeniami kierownictwa spółki.

Wszyscy członkowie Rady Dyrekto-rów, z wyjątkiem Ilony Ervasti-Vaintola (zależna od spółki, kontrola polegająca na blokowaniu), są niezależni od spółki i jej znaczących akcjonariuszy. Prezes Zarządu i Dyrektor Naczelny, Dyrektor Finansowy oraz Główny Doradca (który jest jednocześnie

Sekretarzem Rady) uczestniczą w posiedzeniach Rady. Inni członkowie

Zarządu Fortum uczestniczą w posie-dzeniach Rady, jeśli zachodzi potrzeba udzielenia informacji Radzie lub na zaproszenie Rady.

Przewodniczący Rady, razem z Pre-zesem Zarządu, przygotowują punkty do dyskusji i kwestie wymagające podjęcia decyzji, podczas posiedzenia Rady Dyrek-torów. Rada Dyrektorów zatwierdziła regulamin swoich prac.

Najważniejsze punkty regulaminu prac Rady Dyrektorów przedstawione są po lewej stronie.

Rada Dyrektorów przeprowadza coroczną samoocenę, w celu dalszego usprawniania swego funkcjonowania. Proces oceny polega na analizie sprawno-ści pracy, wielkości i składu Rady, przy-gotowania programu prac oraz poziomu otwartości dyskusji, jak też i zdolności jej członków do przedstawiania swoich niezależnych opinii.

Komitety RadyRada Dyrektorów mianowała Komitet ds. Audytu i Ryzyka oraz Komitet ds. Nominacji i Wynagrodzeń, w każdym zasiada co najmniej trzech członków. Wszyscy członkowie komitetów są jed-nocześnie członkami Rady Dyrektorów. Powoływani są na jednoroczną kaden-cję, która upływa z końcem pierwszego Dorocznego Walnego Zgromadzenia, następującego po wyborze. Wszyscy członkowie Rady Dyrektorów mają prawo uczestniczyć w posiedzeniach komitetów. Sekretarz Rady Dyrektorów pełni funkcje sekretarza komitetów. Rada zatwierdziła pisemne regulaminy komitetów.

komitet ds. audytu i ryzykaKomitet ds. Audytu i Ryzyka wspiera Radę Dyrektorów w wypełnianiu zadań

GŁóWNE ZADANIA RADy DyREKTORóW:

› strategiczny rozwój i kierowanie dzia-łalnością spółki oraz obszarami, w których jest prowadzona,

› zapewnienie, by działalność spółki prowadzona była z godnie z przepi-sami i regulacjami, zgodnie z Umową Spółki i wytycznymi, wydanymi przez Radę Nadzorczą,

› określanie polityki, dotyczącej dywi-dendy,

› zapewnienie właściwego prowadzenia administracji rachunkowej i finansowej,

› powoływanie członków ścisłego kierownictwa,

› dokonywanie analizy ryzyka na poziomie centralnym i wydawanie instrukcji dla Prezesa Zarządu odnośnie tego ryzyka,

› potwierdzanie rocznego planu opera-cyjnego,

› decydowanie o celach wydajności dla spółki i zarządu,

› zatwierdzanie raportów śródrocznych, skonsolidowanych sprawozdań finan-sowych oraz sprawozdań z działalności operacyjnej i finansowej oraz spra-wozdań finansowych spółki macie-rzystej,

› wykonywanie obowiązków Rady Dyrektorów spółki, określonych w Ustawie o Spółkach oraz w Umowie Spółki,

› decydowanie o dużych inwestycjach, zbyciu aktywów i porozumieniach biznesowych

› wybór członków Komitetów Rady, › składanie sprawozdań, dotyczących

wynagrodzeń Zarządu spółki podczas Dorocznego Walnego Zgromadzenia( w miarę potrzeby).

DOROCZNA SAMOOCENA:

› Rada zbiera się, zgodnie z uprzednio ustalonym harmonogramem, w celu omówienia określonych tematów i innych kwesti,i w miarę potrzeby.

› Przewodniczący ustala program obrad, na podstawie propozycji przedsta-wionych przez innych członków Rady, Prezesa Zarządu oraz Sekretarza Rady.

› Przewodniczący zwołuje posiedzenie, w celu rozpatrzenia konkretnej sprawy, jeśli zostanie o to poproszony przez członka Rady lub Prezesa Zarządu.

› Rada zajmuje się sprawozdaniami komitetów Rady oraz Prezesa Zarządu.

› Materiały dostarczane są członkom Rady (na pięć dni przed posiedzeniem).

OCENA PRACy RADy DyREKTORóW:

› Rada Dyrektorów przeprowadza doroczną ocenę własnej pracy (samo-ocenę).

RapoRt RoCzny 2010 łaD koRpoRaCyjny 39

nadzorczych, zgodnie z wykazem zadań dla komtetów ds. audytu fińskiego Kodeksu Ładu Korporacyjnego.

Komitet ds. Audytu i Ryzyka doko-nuje dorocznego przeglądu swojego regulaminu, zatwierdza wewnętrzny regulamin audytu, wewnętrzny plan audytu i przeprowadza ocenę własnej pracy. Poza tym, Komitet odbywa regu-larne spotkania z audytorami zewnętrz-nymi, w celu omówienia planów audytu, sprawozdań i wyników audytu.

Komitet ds. Audytu i Ryzyka regu-larnie po każdym posiedzeniu składa sprawozdanie ze swojej pracy Radzie Dyrektorów.

Po Dorocznym Walnym Zgroma-dzeniu w marcu 2010 r. Rada wybrała spośród siebie Birgittę Johansson-Hed-berg na Przewodniczącą oraz Joshuę Larsona i Christiana Ramm-Schmidt na członków Komitetu ds. Audytu i Ryzyka. Ilona Ervasti-Vaintola była członkiem Komitetu do Dorocznego Walnego Zgro-madzenia 2010.

W roku 2010 Komitet spotkał się sześć razy. W posiedzeniach Komi-tetu regularnie uczestniczyli także zewnętrzni audytorzy, Dyrektor Finansowy (CFO), Dyrektor ds. Audytu Wewnętrznego, Główny Księgowy oraz Główny Doradca, jako Sekretarz Komi-tetu, a także inne osoby zaproszone przez Komitet.

W ciągu roku główne kwestie doty-czyły oceny raportów śródrocznych, sprawozdań finansowych, sprawozdań, dotyczących audytu wewnętrznego i zarządzania ryzykiem, polityki spółki a także Oświadczenia o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego, monitorowania niektórych ważnych projektów i spraw, przygotowania rekomendacji, dotyczącej

wyboru audytora zewnętrznego oraz kwestii zgodności z wymogami prawa.

Prezes Zarządu i Dyrektor NaczelnyZadaniem Prezesa Zarządu i Dyrektora Naczelnego jest zarządzanie działalno-ścią operacyjną i administracyjną Grupy, zgodnie z fińską Ustawą o Spółkach i innymi przepisami oraz instrukcjami Rady Dyrektorów. Tapio Kuula, magister inżynier i magister nauk ekonomicznych, urodzony w roku 1957, jest Prezesem Zarządu i Dyrektorem Naczelnym Spółki od maja 2009 r. Prezesa Zarządu wspiera Zarząd. Wyniki pracy Prezesa Zarządu oceniane są co roku przez Radę Dyrek-torów. Ocena ta oparta jest na obiektyw-nych kryteriach, które obejmują między innymi wyniki działalności spółki oraz realizację celów strategicznych, wyzna-czonych uprzednio Prezesowi Zarządu przez Komitet Rady ds. Nominacji i Wynagrodzeń.

Zarząd Fortum i jego organizacjaObecnie, Zarząd Fortum składa się z

dziewięciu członków, razem z Prezesem Zarządu, któremu członkowie Zarządu podlegają. Główny Doradca pełni też funkcję Sekretarza Zarządu. Zarząd spotyka się regularnie raz w miesiącu. Dodatkowo, odbywają się posiedzenia na temat strategii i planowania działalności operacyjnej a także oceny wyników i kwe-stii zgłaszanych przez inne osoby, takich jak na przykład przegląd kierowniczy.

Zarząd Fortum wyznacza cele strate-giczne, przygotowuje coroczny plan dzia-łalności operacyjnej Grupy, podejmuje dalsze działania na bazie wyników, pla-nuje i decyduje o inwestycjach, fuzjach, akwizycjach i zbyciu aktywów w ramach umocowania. Każdy członek Zarządu

ZADANIA ZAWARTE W REGUlAMINIE KOMITETU DS. NOMINACjI I RyZyKA:

› omawianie, ocena i przedstawianie propozycji, dotyczących Grupy i jej kierownictwa, struktury wynagrodzeń i systemów premii i zachęt,

› monitorowanie funkcjonowania systemów premii, w celu upewnienia się, że systemy premii dla osób na stanowiskach kierowniczych przyczy-niają się do osiągania celów strategicz-nych spółki i że oparte są na osobistych wynikach,

› ocena efektywności pracy i wyna-grodzenia Prezesa Zarządu i Dyrek-tora Naczelnego spółki oraz członków ścisłego kierownictwa, podlegających bezpośrednio Prezesowi Zarządu,

› (jeżeli chodzi o kwestie, dotyczące nominacji i wynagrodzeń) przygotowy-wanie zagadnień i propozycji związa-nych z nominacjami i wynagrodzeniami dla Rady, w odniesieniu do Prezesa Zarządu i członków ścisłego kierow-nictwa spółki, bezpośrednio podlegają-cych Prezesowi Zarządu,

› (w razie potrzeby), wspomaganie Rady w składaniu sprawozdań, dotyczących wynagrodzeń podczas Dorocznego Walnego Zgromadzenia.

ZADANIA ZAWARTE W REGUlAMINIE KOMITETU DS. AUDyTU I RyZyKA:

› proces monitorowania i raportowania w zakresie sprawozdań finansowych,

› nadzorowanie procesu sprawozdaw-czości finansowej,

› monitorowanie efektywności kontroli wewnętrznej spółki, audytu wewnętrz-nego – jeśli dotyczy, oraz systemów zarządzania ryzykiem,

› dokonywanie przeglądu opisu głów-nych elementów systemów kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiem w stosunku do procesu sprawoz-dawczości finansowej, zawartego w Oświadczeniu o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego,

› monitorowanie wymaganego usta-wowo badania sprawozdań finanso-wych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych,

› ocena niezależności audytora ustawo-wego lub firmy audytorskiej, szcze-gólnie, jeżeli chodzi o usługi świad-czone spółce, która ma podlegać audy-towi,

› przygotowanie, za pośrednictwem Rady, propozycji uchwały, dotyczącej wyboru audytora do rozważenia przez akcjonariuszy podczas Dorocznego Walnego Zgromadzenia,

› dokonywanie przeglądu Oświadczenia o stosowaniu zasad ładu korporacyj-nego,

› monitorowanie sytuacji finansowej spółki,

› zatwierdzanie instrukcji operacyjnych dla audytu wewnętrznego,

› dDokonywanie przeglądu planów i raportów z audytu wewnętrznego,

› pozostawanie w kontakcie z audy-torem i ocena raportów, przygotowy-wanych przez audytora dla Komitetu.

40 łaD koRpoRaCyjny RapoRt RoCzny 2010

odpowiada za kluczowe bieżące działania operacyjne oraz wdrażanie decyzji ope-racyjnych w swoich jednostkach organi-zacyjnych.

Dywizje operacyjne Fortum to Energetyka (Power), Ciepłownictwo (Heat), Rosja (Russia), oraz Rozwiązania Energetyczne i Dystrybucja (Electricity Solutions and Distribution). Dywizja Energetyka obejmuje produkcję ener-gii elektrycznej, fizyczną eksploatację elektrowni oraz obrót energią, jak też specjalistyczne usługi konsultingowe dla producentów energii. Dywizja Cie-płownictwo obejmuje produkcję ciepła w skojarzeniu z energią elektryczną, działalność w zakresie ciepłownictwa i chłodzenia sieciowego oraz rozwiązania ciepłownicze dla przedsiębiorstw. Dywi-zja Rosja zajmuje się produkcją energii elektrycznej i cieplnej oraz ich sprzedażą w Rosji. Obejmuje OAO Fortum oraz ponad 25% udział Fortum w TGC-1. Dywi-zja Rozwiązania Energetyczne i Dystry-bucja odpowiada za sprzedaż energii elektrycznej i działalność dystrybucyjną.

Dywizja ta składa się z dwóch obsza-rów działalności: dystrybucji i sprzedaży energii elektrycznej. Personel działu zaj-muje się finansami, relacjami korpora-cyjnymi oraz zrównoważonym rozwojem, zasobami ludzkimi na poziomie korpo-racji, strategią korporacyjną i pracami badawczo-rozwojowymi.

Audyt wewnętrznyKorporacyjny Audyt Wewnętrzny For-tum odpowiada za ocenę i zapewnienie rzetelności i skuteczności kontroli wewnętrznej w spółce. Ponadto, ocenia efektywność i sprawność rozmaitych procesów biznesowych, adekwatność zarządzania ryzykiem oraz np. zgodność

Wartości i Kodeks Etyczny

Procesy działalności i wsparcia

Ład korporacyjny

Poziom Rady

Poziom zarządu grupy

Prezes Zarządu i Dyrektor Naczelny / FMT*

Poziom operacyjny i funkcje korporacyjne

Dalsze monitorowanie (np. kontrola bizne-

sowa, wewnętrzny i zewnętrzny audyt)

Kontrola środowiskowa

Informacja i komunikacja

Zarządzanie ryzykiem

Organizacja, struktura prawna, odpowiedzialności,

ograniczenia uprawnien´

RAMy KONTROlI WEWNęTRZNEj FORTUM

Zarządzanie procesem doskonalenia

› Proces strategiczny › Planowanie działalności › Raportowanie z działalności › Spotkania FMT › Przegląd osiągnięć › Indywidualne dyskusje › Proces inwestycyjny

RapoRt RoCzny 2010 łaD koRpoRaCyjny 41

* Fortum Management Team

PROCES ZARZąDZANIA WyNIKAMI W FORTUM

Stała kontynu-acja działań

Wyznaczanie celów i działania motywacyjne w działach

Plan operacyjny działu

Strategia korporacyjna

Zadania działów i oczekiwania wobec nich

z przepisami prawa, regulaminami i instrukcjami wewnętrznymi. Podstawę pracy Audytu Wewnętrznego stanowią Standardy Praktyki Zawodowej.

Korporacyjny Audyt Wewnętrzny jest niezależny od poszczególnych działów i innych jednostek organizacyjnych Fortum. Podlega Komitetowi ds. Audytu i Ryzyka Rady Dyrektorów, a admini-stracyjnie – Dyrektorowi Finansowemu spółki. Cel, uprawnienia i odpowiedzial-ność Korporacyjnego Audytu Wewnętrz-nego - są formalnie określone w jego regulaminie. Regulamin i roczny plan audytu jest zatwierdzany przez Komitet ds. Audytu i Ryzyka.

Audyt zewnętrznySpółka ma jednego audytora, którym powinna być firma audytorska certyfi-

kowana przez Centralna Izbę Handlu. Audytor wybierany jest przez Doroczne Walne Zgromadzenie na kadencję, która upływa z końcem pierwszego Dorocznego Walnego Zgromadzenia, następującego po wyborze.

Doroczne Walne Zgromadzenie Kor-poracji Fortum w dniu 25 marca 2010 r. wybrało niezależną licencjonowaną firmę audytorską Deloitte & Touche Oy jako audytora, z biegłym rewidentem Jukka Vattulainenenem, jako głównym odpowiedzialnym.

Systemy kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiemRada Dyrektorów Fortum zatwierdza korporacyjną politykę ryzyka, która wyznacza cele, zasady i podział odpowie-dzialności za działania związane z zarzą-dzaniem ryzykiem w ramach Grupy,

a także definiuje proces zarządzania ryzykiem w Fortum. Proces zarządzania ryzykiem w jest też częścią ogólnych ram kontroli wewnętrznej, zaś struktura kon-troli wewnętrznej na poziomie procesu - została stworzona z wykorzystaniem podejścia opartego na ryzyku. To samo podejście zastosowano także do procesu sprawozdawczości finansowej. Ogólne ramy kontroli wewnętrznej w Fortum zawierają główne elementy struktury ramowej, wprowadzonej przez Komitet Organizacji Sponsorujących Komisję Treadway (Committee of Sponsoring Organisations of the Treadway Commis-sion - COSO). KŚrodowisko kontroliFortum posiada ogólne ramy kontroli wewnętrzne,j wspierające realizację

strategii i zapewniające zgodność z przepisami prawa. Wartości i Kodeks Postępowania wyznaczają podstawy ogól-nych ram kontroli wewnętrznej. Ramy te składają się ze struktur - na poziomie grupy, procesów - na poziomie korporacji a także mechanizmów kontrolnych - na poziomie procesów biznesowych i wspie-rających. Komitet ds. Audytu i Ryzyka, powołany przez Radę Dyrektorów, spra-wuje nadzór nad zarządzaniem ryzykiem wewnątrz Grupy. Korporacyjne Zarzą-dzanie Ryzykiem, to niezależna funkcja, którą kieruje Dyrektor ds. Ryzyka w biu-rze Dyrektora Finansowego, odpowiada za zgłaszanie zagrożeń ryzykiem w syste-mie tygodniowym i miesięcznym Dyrek-torowi Finansowemu oraz Prezesowi Zarządu a także, regularnie, Komitetowi ds. Audytu i Ryzyka. Odpowiada także za utrzymywanie ogólnych ram zarządzania ryzykiem w spółce. W procesie sprawoz-dawczości finansowej, odpowiedzialność za całość struktur kontrolnych spoczywa na jednostce Rachunkowości i Kontroli Korporacyjnej, którą kieruje Główny Księgowy. Stanowi ona część biura Dyrektora Finansowego.

Ocena ryzykaW ramach procesu zarządzania ryzykiem w Fortum, co roku określa się i analizuje także ryzyka, związane ze sprawozdaw-czością finansową. Dodatkowo, wszystkie nowe ryzyka, po zidentyfikowaniu, są analizowane i neutralizowane. Ryzyka biznesowe, zgłaszane są w powiązaniu z procesem planowania, a dalsze działania włączane są w zarządzanie operacyjne poprzez regularne składanie sprawoz-dań. Ocena kontroli ryzyka stanowi bazę dla tworzenia ram kontroli wewnętrznej na poziomie procesu, to samo dotyczy

42 łaD koRpoRaCyjny RapoRt RoCzny 2010

punktów kontroli, pozwalających unik-nąć błędów w procesie sprawozdawczości finansowej. Raport z wynikami oceny kontroli ryzyka i mechanizmów kontrol-nych - na poziomie procesu, składany jest Komitetowi ds. Audytu i Ryzyka. Ramy kontrolne zmieniono w roku 2010 tak, by odzwierciedlały potrzeby nowej organi-zacji spółki oraz w celu zapewnienia, że stworzono taki projekt, który pozwoli na systematyczny przegląd mechanizmów kontrolnych w różnych jednostkach orga-nizacyjnych.

Działania kontrolneStruktura organizacyjna Fortum jest zdecentralizowana i znaczna część władzy i odpowiedzialności została przeniesiona na poziom działów w postaci zadań kontro-lnych, mimo iż niektóre obszary, jak np. kontrola ryzyka, związanego z rynkiem towarowym, zostały jeszcze bardziej scen-tralizowane. Każdy dział ma swój własny personel i inne zasoby. Działania kontro-lne stosuje się w procesach biznesowych i, z punktu widzenia sprawozdawczości finansowej, zapewniają one zapobieganie potencjalnym błędom i odchyleniom lub ich ewentualne ujawnianie i naprawianie. Struktura polityki wewnętrznej Fortum pozwala na właściwe zarządzanie wszyst-kimi tymi obszarami.

W sprawozdawczości finansowej, instrukcja Głównego Księgowego wyzna-cza standardy. Jednostka Rachunkowości i Kontroli Korporacyjnej określa rozkład punktów kontrolnych a wewnętrzne mechanizmy kontrolne obejmują całość procesu sprawozdawczego. Jednakże, część organizacji odpowiedzialna za stosowanie mechanizmów kontrolnych, odpowiada także za ich skuteczność. Istnieją mechanizmy kontrolne na pozio-

mie procesu transakcyjnego oraz mecha-nizmy kontroli okresowej. Te ostatnie wiążą się z procesem sprawozdawczości miesięcznej i rocznej i obejmują uzgod-nienia i analizy, zapewniające prawidło-wość sprawozdawczości finansowej.

Informacja i komunikacjaInstrukcja Głównego Księgowego, zawiera-jąca instrukcje, dotyczące rachunkowości, inwestycji i sporządzania sprawozdań, jak i wewnętrznych polityk, umieszczone są w wewnętrznej sieci Intranet i są dostępne dla osób zaangażowanych w proces sporządza-nia sprawozdań finansowych. Procesy i związana z nimi dokumentacja, zostały dla wielu obszarów opracowane w roku 2010. Ponadto, jednostki Rachunkowości i Kon-troli Korporacyjnej oraz Zarządzania Ryzy-kiem organizują regularne spotkania, na których wymieniają informacje, dotyczące procesów i praktyk, po to, by zapewnić jed-nolite stosowanie tych procesów. Jednostki Relacji Inwestorskich i Komunikacji Finan-sowej, razem z jednostką Rachunkowości i Kontroli, utrzymują instrukcje, dotyczące udzielania informacji finansowych.

Dalsze działaniaWyniki finansowe są omawiane w mie-sięcznych sprawozdaniach. Poza tym, spo-tkania z kierownictwem Grupy i poszczegól-nych działów, poświęcone kwartalnej ocenie wyników, stanowią część procesu zarządza-nia wynikami w Fortum. Wyniki finansowe są ostatecznie ocenianie przez Komitet ds. Audytu i Ryzyka oraz Radę Dyrektorów.Oceny wyników finansowych odgry-wają także rolę monitorującą, stanowiąc zapewnienie, że wewnętrzne mechanizmy kontroli funkcjonują. W ramach struktury kontroli wewnętrznej Fortum, wszystkie działy rozliczane są z oceny skuteczności

mechanizmów kontrolnych, za które odpo-wiadają. Jeżeli chodzi o proces sprawozdaw-czości finansowej, za ich ocenę odpowiadają zespoły kontrolne na poziomie działu i korporacji. Dodatkowo, jednostka Zarządza-nia Ryzykiem Korporacyjnym spotyka się co miesiąc, aby omówić kwestie kontrolne z jednostkami kontroli ryzyka poszczegól-nych działów. Także plan pracy Korpora-cyjnego Audytu Wewnętrznego zawiera obszary związane ze sprawozdawczością finansową, a wewnętrzne mechanizmy kon-trolne są w tych audytach zawsze badane. Regularnie ocenia się także aktualność mechanizmów kontrolnych.

www.fortum.com /governance Więcej na temat ładu korporacyjnego Fortum można przeczytać na stronie internetowej.

RapoRt RoCzny 2010 łaD koRpoRaCyjny 43

Wynagrodzenia w Fortum są kształto-wane przez zasady wynagradzania w Grupie oraz ogólne praktyki kształto-wania wynagrodzeń i premii w Fortum. Przy określaniu wynagrodzenia bierze się pod uwagę wyniki finansowe spółki i dane z rynku zewnętrznego, szczególnie te, które dotyczą wynagrodzeń na podob-nych stanowiskach w równorzędnych spółkach. Rada Dyrektorów zatwierdza zasady wynagradzania na poziomie Grupy i decyduje o celach na potrzeby premii i wynagrodzeń dla ścisłego kie-rownictwa spółki. Wynagrodzenie człon-ków Rady Nadzorczej i Rady Dyrektorów ustalane jest przez Doroczne Walne Zgro-madzenie Korporacji Fortum. Fortum oferuje konkurencyjny pakiet wynagro-dzenia dla wyższej kadry kierowniczej i innych osób na stanowiskach kierow-niczych. Ma to na celu przyciągnięcie i zatrzymanie w Fortum najlepszych specjalistów we wszystkich krajach, w

Fiński Kodeks Ładu Korporacyjnego z 2010 r. wymaga, by Korporacja Fortum opublikowała oświadczenie o wynagrodzeniach, dotyczące pensji i innych wynagrodzeń, wypłacanych przez spółkę. Ponadto, we wrześniu 2009 r., Komisja Rządu ds. Polityki Gospodarczej, reprezentująca państwowego właściciela, wydała wytyczne, dotyczące wynagrodzeń i emerytur członków kadry kierowniczej spółek z udziałem skarbu państwa. W kwestii wynagrodzeń Fortum uwzględnia zarówno Kodeks, jak i wytyczne.

Wynagrodzenia

1) Dodatkowo, Prezes Zarządu uzyskał przychód brutto w wysokości 306 601 EUR na podstawie przekazania akcji z lutego 2010 r., zgodnie z planem akcyjnym z lat 2004–2009. Odpowiednia zagregowana kwota, dotycząca innych członków Zarządu wynosiła 1 253 501 EUR. Akcje te przyznane zostały wiosną 2007 r., po okresie wypracowywania dochodów. Ich wartość nie przekraczała jednej rocznej pensji uczestnika programu. Akcje zostały przekazane po trzyletnim okresie “zablokowania” obrotu nimi.

2) Dane za rok 2009 są porównywalne ze składem Zarządu z r. 2010.

wynagRoDzenia wypłaCane zaRzĄDowi FoRtuM

EUR

Pensje i dodatkowe świadczenia 2010

Pensje i dodatkowe świadczenia 2009 (2

Premie za wyniki 2010

Premie za wyniki 2009 (2

Ogółem 2010 Ogółem 2009 (2

Prezes Zarządu i Dyrektor Naczelny (1 911 545 744 838 237 510 134 327 1 149 055 879 165

Inni członkowie Zarządu (1 2 481 935 1 910 665 581 743 503 848 3 063 678 2 414 513

których Fortum prowadzi działalność. W ramach pakietu, pracownikom oferuje się konkurencyjną pensję podstawową. Poza pensją oferowane są inne świadcze-nia, a także krótko- i długoterminowe programy motywacyjne.

Krótkoterminowe programy motywacyjneKrótkoterminowe programy motywa-cyjne w Fortum, czyli system premii, wspiera realizację celów finansowych Grupy, wartości i zmiany strukturalne. System ten zapewnia zgodność celów wydajności dla poszczególnych pracowni-ków z celami działu i całej Grupy. Wszy-scy pracownicy Fortum, z wyjątkiem pewnych grup pracowniczych w Polsce i Rosji, są objęci systemem premii.

Rada Dyrektorów ustala kryteria pre-miowania dla wyższej kadry kierowniczej (Prezes Zarządu i inni członkowie Zarządu Fortum). Wysokość premii dla każdej takiej osoby zależy od wyników finansowych Grupy i ich własnych sukcesów w osiąganiu wyznaczonych celów indywidualnych. Naj-wyższa premia dla członka wyższej kadry kierowniczej wynosi 40% rocznej pensji i świadczeń dodatkowych..

Premie dyrektorów działów, którzy są członkami Zarządu Fortum, ustalane są na podstawie wyników działu i wyników finansowych Grupy. W trakcie omawiania wyników rocznych na początku roku, dyrektor działu i jego przełożony, Prezes Zarządu, uzgadniają kryteria oceny indywi-dualnych wyników pracy dyrektora.

44 łaD koRpoRaCyjny RapoRt RoCzny 2010

Rada Dyrektorów ocenia wyniki pracy Prezesa Zarządu i Dyrektora Naczelnego spółki co roku.

W roku 2010, premie wypłacone Zarzą-dowi, w tym Prezesowi Zarządu, wyniosły 819 253 EUR , co stanowi 0,23% wszystkich wynagrodzeń, wypłaconych przez Grupę Fortum.

premie dla byłego prezesa zarządu i dyrektora naczelnegoByły Prezes Zarządu i Dyrektor Naczelny Mikael Lilius odszedł na emeryturę 1 stycznia 2010 r. Był uprawniony do premii za rok 2009 oraz do premii w postaci akcji, wypracowanej w okresie do zakończenia stosunku pracy. Wypła-cona mu premia wyniosła 239 544 EUR a premia w postaci akcji 864 783 EUR. Premie zostały wypłacone w pierwszym kwartale 2010 r.

Długoterminowy program motywacyjnyCelem długoterminowego programu motywacyjnego Fortum, czyli systemu premii w postaci akcji, jest osiąganie długoterminowych celów Grupy, dzięki zmotywowaniu konkretnych osób. Rada Dyrektorów wybiera członków Zarządu, uprawnionych do udziału w systemie premii akcyjnych. Rada może także wykluczyć danego uczestnika z programu. Uczestnictwo w programie wyłącza daną osobę z możliwości uczest-niczenia w Funduszu Pracowniczym Fortum.

Akcyjny system premiowy Fortum podzielony jest na sześcioletnie plany akcyjne, w ramach których uczestnicy mają możliwość „zarobienia” akcji spółki. Nowy plan zaczyna się co roku, jeśli Rada tak zdecyduje.

Każdy plan akcyjny rozpoczyna się okresem trzech lat kalendarzowych, w trakcie którego uczestnicy mogą wypra-cować uprawnienia do akcji, jeśli kryteria dochodu ustalone przez Radę Dyrektorów są spełnione. Po zakończeniu okresu wypracowywania dochodu i potrąceniu właściwych podatków i innych kosztów, związanych z zatrudnieniem od wartości wypracowanych praw do akcji, uczestni-kom wypłaca się wartość netto wypra-cowanych uprawnień w formie akcji. Po okresie wypracowywania dochodów następuje okres „zablokowania” akcji, podczas którego uczestnicy nie mogą przekazywać, ani zbywać akcji. Jeżeli wartość akcji zwiększy się lub zmniejszy w czasie trwania okresu „zablokowania”, potencjalną stratę lub zysk ponosi uczest-nik. Maksymalna wartość akcji (przed opodatkowaniem), które mają być prze-kazane uczestnikowi po okresie wypraco-wywania dochodów nie może przekraczać rocznej pensji tego uczestnika.

Obecny, długoterminowy program motywacyjny Fortum spełnia zalecenia dla spółek z udziałem skarbu państwa oraz wymogi Kodeksu Ładu Korporacyj-nego z roku 2010 dla spółek notowanych na giełdzie.

wynagRoDzenie i waRunki zatRuDnienia pRezeSa zaRzĄDu i DyRektoRa naCzelnego tapio kuula

Pensja i świadczenia dodatkowe

Pensja podstawowa 71 426 EUR /miesiąc. Dodatkowo, jako świadczenia dodat-kowe, bezpłatny samochód i telefon komórkowy.

Krótkoterminowy program motywacyjny (premia)

Premię można wypracować co roku, spełniając kryteria zatwierdzone przez Radę Dyrektorów. Maksymalny poziom premii wynosi 40% rocznej pensji wraz ze świadczeniami dodatkowymi. Roczna pensja = 12 razy pensja wypłacona w grudniu danego roku.

Długoterminowy program motywacyjny (premia w postaci akcji)

Zgodnie z aktualnym systemem premii akcyjnych dla Zarządu. Maksymalna wartość akcji (przed opodatkowaniem) nie może przekroczyć rocznej pensji Prezesa Zarządu.

Emerytura

Wiek emerytalny wynosi 63 lata. Emerytura dodatkowa Prezesa Zarządu i Dyrektora Naczelnego wynika ze składkowego programu emerytalnego, roczna składka wynosi 25% rocznej pensji. Roczna pensja składa się z pensji podstawowej, świadczeń dodatkowych i premii. Jeżeli umowa z Prezesem Za-rządu zostanie rozwiązana przed osiągnięciem przez niego wieku emerytalne-go, jest on uprawniony do zatrzymania środków, zgromadzonych w funduszu emerytalnym.

Rozwiązanie umowy Okres wypowiedzenia dla obu stron wynosi sześć miesięcy. Jeżeli spółka rozwiązuje umowę, Prezes Zarządu ma prawo do otrzymywania pensji przez okres wypowiedzenia oraz do odprawy równej 18 miesięcznej pensji.

RapoRt RoCzny 2010 łaD koRpoRaCyjny 45

Więcej na temat programów motywacyjnych

przeczytać można w sprawozdaniach finansowych.

EmeryturyFińscy członkowie kadry kierowni-czej Fortum uczestniczą w fińskim programie emerytalnym TyEL, który zapewnia świadczenie emerytalne w oparciu o staż pracy i zarobki, zgodnie z systemem przewidzianym ustawą. W ramach fińskiego systemu eme-rytalnego, zarobki określa się jako pensję podstawową, roczne premie i świadczenia dodatkowe, podlegające opodatkowaniu. Jednak zyski z akcyj-nego systemu premii nie są wliczane.

Fińskie przepisy emerytalne przewidują elastyczny wiek emerytalny od 63 do 68 lat bez ograniczeń wypłaty świadczenia emerytalnego.

Wiek emerytalny dla Prezesa Zarządu i Dyrektora Naczelnego wynosi 63 lata, a dla innych członków Zarządu 60–63 lata. Dla Prezesa Zarządu oraz niektórych innych członków kadry kierowniczej maksymalna emerytura może wynieść 60% pensji, przy czym emerytura jest ubezpieczona przez towarzystwo ubezpieczeniowe, zaś dla niektórych członków kierownictwa spółki, maksymalna emerytura wynieść może 66% pensji, przy czym emerytura jest ubezpieczona i wypłacana przez

Fundusz Emerytalny Fortum. Fundusz Emerytalny Fortum został zamknięty w roku 1991.

Więcej na temat programu emerytalnego,

stosowanego w Fortum, można przeczytać w sprawozdaniach fnansowych oraz w Raporcie o zrównoważonym rozwoju za rok 2010.

Wynagrodzenie członków Rady NadzorczejKażdy członek Rady Nadzorczej otrzy-muje stałe wynagrodzenie miesięczne oraz wynagrodzenie za udział w posie-dzeniu Rady. Przedstawiciele pracow-ników otrzymują tylko wynagrodzenie

za udział w posiedzeniu. Członkowie Rady są uprawnieni do zwrotu kosz-tów podróży, zgodnie z polityką spółki w tym zakresie. Z wyjątkiem przed-stawicieli pracowników, członkowie Rady Nadzorczej nie otrzymują pensji z Fortum, nie mają możliwości uczest-niczenia w programach premiowania lub premiowania w postaci akcji w Fortum, Fortum nie posiada też planu emerytalnego, w którym mogliby uczestniczyć.

Wynagrodzenie członków Rady Nad-zorczej, zatwierdzone przez Doroczne Walne Zgromadzenie z dnia 25 marca 2010 r. przedstawione jest na następnej stronie.

pRawa Do akCji pRzekazane luB pRzyznane CzłonkoM kaDRy kieRowniCzej

Imię i nazwisko Rok 2010 (1 Rok 2011 (2

Tapio Kuula 8 422 24 639Anne Brunila – 2 491Alexander Chuvaev – 12 586Mikael Frisk 6 041 8 984Timo Karttinen 5 166 9 173Juha Laaksonen 7,014 11 684Per Langer 2,989 6 691Maria Paatero-Kaarnakari 2,539 4 767Matti Ruotsala – 6 137

Powyższa tabela pokazuje liczbę akcji przekazanych lub przyznanych Prezesowi Zarządu i innym członkom Zarządu Fortum, w ramach długoterminowego programu motywacyjnego. Wiosną 2011 r., nastąpi przekazanie akcji z dwóch planów akcyjnych: za lata 2005–2010 oraz za lata 2008–2012. Akcje przekazane w ramach planu za lata 2008–2012 będą podlegały dwuletniemu okresowi „blokady”, podczas którego nie mogą zostać sprzedane ani przekazane osobie trzeciej. W powyższej tabeli liczba akcji do przekazania, w ramach planu za lata 2008–2012 jest szacunkowa, a rzeczy-wista liczba akcji - zostanie określona w momencie ich przekazania wiosną 2011 r.

Zgodnie z polityką gospodarczą rządu, łączna, podlegająca opodatkowaniu wartość brutto świadczeń z akcji, które mają być przekazane uczestnikowi programu, nie może przekraczać jednej rocznej pensji tego uczestnika, łącznie ze świadczeniami dodatkowymi. Przestawione tu wyliczenia nie uwzględniają tego ograniczenia, które zostanie zastosowa-ne dopiero w momencie przekazania akcji.

1) Rzeczywista liczba przekazanych akcji

2) Szacunkowa łączna liczba akcji w ramach planów akcyjnych za lata 2005–2010 oraz 2008–2012

SySteMy pReMii w poStaCi akCji

Plany 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

05–10 1 2 3 4 5 6

06–11 1 2 3 4 5 6

07–12 1 2 3 4 5 6

08–12 1 2 3 4 5

09–13 1 2 3 4 5

10–15 1 2 3 4 5 6

Okres wypracowywania dochodów

Okres zablokowania obrotu

Przekazanie akcji

46 łaD koRpoRaCyjny RapoRt RoCzny 2010

wynagRoDzenie za uDział w pRaCaCH RaDy naDzoRCzej

EUR/miesiąc/posiedzenie Rok 2010 2009

Przewodniczący 1 000 1 000

Wiceprzewodniczący 600 600

Członek 500 500

Wynagrodzenie za udział w posiedzeniu 200 200

ogółeM wynagRoDzenie za uDział w pRaCaCH RaDy naDzoRCzej

Udział w pracach Rady Nadzorczej w 2010

Wynagrodzenie ogółem w 2010, EUR

Udział w pracach Rady Nadzorczej w 2009

Wynagrodzenie ogółem w 2009, EUR

Markku Laukkanen, Przewodniczący 1 stycznia – 31 grudnia 13 000 1 stycznia – 31 grudnia 13 000

Sanna Perkiö, vice ordförande 1 stycznia – 31 grudnia 8 000 1 stycznia – 31 grudnia 8 000

Martti Alakoski 1 stycznia – 31 grudnia 7 000 1 stycznia – 31 grudnia 7 000

Tarja Filatov 1 stycznia – 31 grudnia 6 800 1 stycznia – 31 grudnia 5 300

Sampsa Kataja 1 stycznia – 31 grudnia 7 000 1 stycznia – 31 grudnia 6 600

Kimmo Kiljunen 1 stycznia – 31 grudnia 7 200 1 stycznia – 31 grudnia 6 600

Katri Komi 1 stycznia – 31 grudnia 6 800 1 stycznia – 31 grudnia 6 800

Panu Laturi 1 stycznia – 31 grudnia 7 200 1 stycznia – 31 grudnia 6 600

Juha Mieto 1 stycznia – 31 grudnia 7 000 1 stycznia – 31 grudnia 7 000

Jukka Mäkelä 1 stycznia – 19 października 5 800 1 stycznia – 31 grudnia 6 800

Helena Pesola 1 stycznia – 31 grudnia 7 200 1 stycznia – 31 grudnia 5 300

Rakel Hiltunen nie dotyczy nie dotyczy 1 Jan – 7 kwietnia 1 700

wynagRoDzenie za uDział w pRaCaCH RaDy DyRektoRów

EUR/miesiąc/posiedzenie Rok 2010 2009

Przewodniczący 66 000 66 000

Wiceprzewodniczący 49 200 49 200

Członek 35 400 35 400

Wynagrodzenie za udział w posiedzeniu 600 600

ogółeM wynagRoDzenie za uDział w pRaCaCH RaDy DyRektoRów

Udział w pracach Rady w 2010

Wynagrodzenie ogółem w 2010, EUR

Udział w pracach Rady w 2009

Wynagrodzenie ogółem w 2009, EUR

Matti Lehti, Przewodniczący 1 stycznia – 31 grudnia 75 600 1 stycznia – 31 grudnia 70 520

Sari Baldauf, Wiceprzewodnicząca 1 stycznia – 31 grudnia 58 800 1 stycznia – 31 grudnia 41 480

Esko Aho 1 stycznia – 31 grudnia 45 000 1 stycznia – 31 grudnia 43 200

Ilona Ervasti-Vaintola 1 stycznia – 31 grudnia 45 000 7 kwietnia – 31 grudnia 43 200

Birgitta Johansson-Hedberg 1 stycznia – 31 grudnia 52 800 1 stycznia – 31 grudnia 49 200

Joshua Larson 25 marca – 31 grudnia 46 391 nie dotyczy nie dotyczy

Christian Ramm-Schmidt 1 stycznia – 31 grudnia 45 600 1 stycznia – 31 grudnia 43 200

Peter Fagernäs nie dotyczy nie dotyczy 1 stycznia – 7 kwietnia 21 475

Marianne Lie nie dotyczy nie dotyczy 1 stycznia – 7 kwietnia 16 788

Wynagrodzenie członków Rady DyrektorówKażdy członek Rady otrzymuje stałe wynagrodzenie miesięczne oraz wynagrodzenie za udział w posiedzeniu Rady. Wynagro-dzenie wypłacane jest także za udział w posiedzeniu komitetów, przy czym wynagrodzenie to wypłacane jest w podwójnej wysokości członkowi, który mieszka poza Finlandią, w Europie oraz w potrójnej wysokości, temu członkowi, który mieszka poza Europą. Członkowie Rady mają prawo do zwrotu kosztów podróży, zgodnie z polityką spółki w tym zakresie.

Członkowie Rady nie otrzymują pensji z Fortum, nie mają możliwości uczestniczenia w programach premiowania lub pre-miowania w postaci akcji w Fortum. Fortum nie posiada też planu emerytalnego, w którym mogliby uczestniczyć.

Wynagrodzenie członków Rady Dyrektorów, zatwierdzone przez Doroczne Walne Zgromadzenie z dnia 25 marca 2010 r. przedstawione jest poniżej

RapoRt RoCzny 2010 łaD koRpoRaCyjny 47

48 łaD koRpoRaCyjny RapoRt RoCzny 2010

Rada Dyrektorów

• Przewodniczący, urodzony w 1947 r., doktor ekonomii

• Przewodniczący Komitetu ds. Nominacji i Wynagrodzeń

• Wiceprzewodnicząca. ur. 1955. magister zarządzania w biznesie

• Członek Komitetu ds. Nominacji i Wynagrodzeń

• ur. 1954, magister nauk politycznych

• Członek Komitetu ds. Nominacji i Wynagrodzeń

Stanowisko: Dyrektor niepełniący funkcji wykonawczych

Doświadczenie zawodowe:• Kanclerz Helsińskiej Szkoły Ekonomicznej • Przewodniczący Rady Dyrektorów, Prezes i Dyrek-

tor Naczelny TietoEnator Corporation, Tietotehdas Oy i TietoGroup

• Zastępca Dyrektora Zarządzającego, Rautakirja Oy

Inne piastowane stanowiska:• Prezes Fundacji Na Rzecz Edukacji Ekonomicznej • Wiceprezes Helsińskiej Szkoły Ekonomicznej

Niezależny członek Rady Dyrektorów Fortum od 2005 r.

Udziały w spółce Fortum na dzień 31 grudnia 2010 r.: 2 000 (31 grudnia 2009 r.: 2 000)

Stanowisko: Dyrektor niepełniący funkcji wykonawczych

Doświadczenie zawodowe:• Nokia Corporation, kilka wyższych stanowisk

kierowniczych. Członek Zarządu Grupy.

Inne piastowane stanowiska:• Członek Zarządu CapMan Plc, F-Secure Corpora-

tion, Daimler AG i Hewlett-Packard Company• Członek Zarządu Fińskiego Forum Biznesu i

Polityki EVA oraz Fińskiej Fundacji Na Rzecz Dzieci i Młodzieży

• Przewodnicząca Festiwalu Operowego Savonlinna

Niezależny członek Rady Dyrektorów Fortum od 2009 r.

Udziały w spółce Fortum na dzień 31 grudnia 2010 r.: 2 300 (31 grudnia 2009 r.: 2 300)

Stanowisko: Wiceprezes Zarządu ds. Relacji Wewnętrznych, Nokia Corporation. Członek Zarządu Grupy.

Doświadczenie zawodowe:• Prezes Sitra, Fińskiego Funduszu Innowacyjnego • Premier Finlandii • Członek Parlamentu • Lider Partii Centrum • Wykładowca na Uniwersytecie Harvard

Inne piastowane stanowiska:• Wiceprezes Zarządu, Technology Industries of Finland

(2009)• Wiceprzewodniczący Fińskiego Komitetu Narodo-

wego Międzynarodowej Izby Handlowej (ICC World Finland) oraz członek Rady Międzynarodowej Izby Handlowej (ICC World Council) (2009)

• Członek Zarządu fundacji Technology Academy Finland (2009)

• Członek Zarządu Russian Venture Company (2002–2010)

Niezależny członek Rady Dyrektorów Fortum od 2006.

Udziały w spółce Fortum na dzień 31 grudnia 2010 r.: 0 (31 grudnia 2009 r.: 0)

Matti Lehti Sari Baldauf Esko Aho

RapoRt RoCzny 2010 łaD koRpoRaCyjny 49

• ur. 1951, podyplomowe studia prawnicze LL.M., praktyka sądowa

• Członek Komitetu ds. Audytu i Ryzyka

• ur., 1947, wykształcenie artystyczne oraz magister psychologii

• Przewodnicząca Komitetu ds. Audytu i Ryzyka

Stanowisko: Główny doradca prawny Grupy, główny prawnik, Sekretarz Rady Dyrektorów, Sampo plc. Członek Zarządu Grupy

Doświadczenie zawodowe:• Główny doradca prawny oraz Członek Rady Dyrek-

torów,• Dyrektor, Partner, Mandatum Bank plc,• Dyrektor Departamentu Prawa Finansowego Manda-

tum & Co Ltd,• Doradca prawny, Union Bank of Finland Ltd

Inne piastowane stanowiska:• Członek Rady Dyrektorów, of Fiskars Corporation

(2004–2010) and Fińskie Stowarzyszenie Literackie (2005–)

• Członek Komitetu Prawnego przy Centralnej Izbie Handlowej Finlandii (2005–2010)

Zależna od spółki (kontrola polegająca na blokowaniu) i niezależna od głównych akcjonariuszy.Członek Rady Dyrektorów Fortum od 2008 r.

Udziały w spółce Fortum na dzień 31 grudnia 2010 r.: 4,000 (31 grudnia 2009 r.: 4,000)

Stanowisko: Dyrektor niepełniący funkcji wyko-nawczych

Doświadczenie zawodowe:• Prezes Zarządu Lantmännen• Prezes Zarządu Foreningssparbanken• Resident Director na Skandynawię, Wolters

Kluwer

Inne piastowane stanowiska:• Przewodnicząca Rady Dyrektorów Umeå Univer-

sitet oraz Pocketstället AB• Członek Rady Dyrektorów Sveaskog, Finansin-

spektionen, NAXS, Rieber&Son ASA, Sveriges Radio, Vectura Consulting oraz The Forest Company Limited.

Niezależny członek Rady Dyrektorów Fortum od 2004 r.

Udziały w spółce Fortum na dzień 31 grudnia 2010 r.: 900 (31 grudnia 2009 r.: 900)

Huvudsysselsättning: Privatinvesterare och konsult

Tidigare erfarenheter:• Verkställande direktör, IFC Alemar, CEO• Verkställande direktör, The Carlyle Group,

Moskva• Verkställande direktör, Ryska verksamheten,

Morgan Stanley, Moskva• Verkställande direktör, Ryska verksamheten,

Goldman Sachs International, London och Moskva

Parallella förtroendeuppdrag:• Styrelseledamot, Kora Group (2006–2007),

Bank Alemar, IFC Alemar och Alemar Asset Management (2006–2008), OAO Apteka Holdings (2004–2006), OAO Cherkizovo Agro-Industrial Complex (2002–2004)

Oberoende ledamot i Fortums styrelse sedan 2010. Aktieinnehav i Fortum 31.12.2010: 0 (31.12.2009: N/A)

Stanowisko: Senior Partner, Merasco Capital Ltd.

Doświadczenie zawodowe:• Prezes, Baltic Beverages Holding Ab (BBH)• Przewodniczący Rady Dyrektorów, Baltika

Breweries, Rosja• Prezes Fazer Biscuits Ltd., Fazer Chocolates

Ltd., Fazer Confectionery Group Ltd.• Dyrektor, ISS ServiSystems Oy• Dyrektor, Rank Xerox Oy

Inne piastowane stanowiska:• Członek Rady Dyrektorów Boardman Oy

Niezależny członek Rady Dyrektorów Fortum od 2006 r.

Udziały w spółce Fortum na dzień 31 grudnia 2010 r.: 2 250 (31 grudnia 2009 r.: 3 500)

• ur. 1946, wykształcenie ekonomiczne

• Członek Komitetu ds. Audytu i Ryzyka

Ilona Ervasti-Vaintola Birgitta Johansson-Hedberg

Joshua Larson Christian Ramm-Schmidt

• Ur. 1966 r., magister stosunków międzynarodowych, rusycystyka

• Członek Komitetu ds. Audytu i Ryzyka

50 łaD koRpoRaCyjny RapoRt RoCzny 2010

Zarząd Grupy

• Prezes Zarządu i Dyrektor Naczelny od r. 2009

• ur. 1957, magister inżynier, magister ekonomii

• Członek Zarządu od 1997 r.

• •W Fortum od 1996 r.

• Wiceprezes Zarządu ds. Relacji Wewnętrznych i Zrównoważonego Rozwoju od 2009 r.

• ur. 1957, doktor ekonomii• Członek Zarządu od 2009 r.• W Fortum od 2009

• Wiceprezes Zarządu, Dział Rosja; Dyrektor Generalny OAO Fortum; Odpowiedzialny za Rosję od 2009 r.

• ur. 1960, magister inżynier • Członek Zarządu od 2009• W Fortum od 2009

• Starszy Wiceprezes Zarządu ds. Zasobów Ludzkich od 2001 r.

• ur. 1961, magister ekonomii • Członek Zarządu od 2001 r.• W Fortum od 2001 r.

• Wiceprezes Zarządu, Dział Rozwiązania Energetyczne i Dystrybucja (Electricity Solutions and Distribution Division); Odpowiedzialny za Finlandię i Norwegię od 2009 r.

• ur. 1965, magister inżynier • Członek Zarządu od 2004 r.• W Fortum od 1991 r.

Poprzednio zajmowane stanowiska:• Fortum Corporation, Starszy Wicepre-

zes Zarządu, 2005• Fortum Power and Heat Oy, Prezes

Zarządu, 2000• Power and Heat Sector, Fortum Oyj,

Prezes Zarządu 2000• Fortum Power and Heat Oy, Wiceprezes

Zarządu, 1999• Imatran Voima Oy, Wiceprezes Zarządu,

Członek Rady, Członek Management Team, 1997

Inne piastowane stanowiska:• Varma Mutual Pension Insurance Com-

pany, Przewodniczący Rady Nadzorczej • Politechnika Lappeenranta, Członek

Rady• East office of Finnish Industries Oy,

Członek Rady• Northern Dimension Business Council,

Współprzewodniczący

Udziały w spółce Fortum na dzień 31 grudnia 2010: 81 569 (31 grudnia 2009: 73 147)

Poprzednio zajmowane stanowiska:• Federacja Fińskiego Przemysłu Drzewnego, Prezes, 2006• Ministerstwo Finansów, kilka stanowisk, 2002• The Bank of Finland, Doradca Zarządu, 2002• Komisja Europejska, Doradca, 2000• The Bank of Finland, kilka stanowisk, 1992

Inne piastowane stanowiska:• KONE Oyj, Członek Rady• Sampo Oyj, Członek Rady• Fundacja Uniwersytetu Aalto, Członek Rady • Instytut Badań nad Fińską Gospodarką ETLA, Członek Rady • Finnish Business and Policy Forum, EVA, Członek Rady • Światowa Rada Biznesu na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju, Członek Rady• Finnish Energy Industries, Członek Rady

Udziały w spółce Fortum na dzień 31 grudnia 2010 r.: 0 (31 grudnia 2009 r.: 0)

Poprzednio zajmowane stanowiska:• GE Oil & Gas, Regionalny Dyrektor Wykonawczy, Rosja i WNP,

2009• SUEK, Dyrektor ds. Inwestycji i Rozwoju, Rosja, 2008• JSC Power Machines, Dyrektor Zarządzający, Rosja, 2006• GE Oil & Gas, Dyrektor Regionalny, Rosja, 2006• JSC OMZ, Generalny Dyrektor Wykonawczy (COO), Rosja, 2005• GE, różne stanowiska w USA i Kanadzie, 1999• Solar Turbines Europe S.A., różne stanowiska w Europie i USA,

1991

Udziały w spółce Fortum na dzień 31 grudnia 2010 r.: 0 (31 grudnia 2009 r.: 0)

Poprzednio zajmowane stanowiska:• Nokia Mobile Phones, Wiceprezes, HR

Global Functions, 1998• Nokia-Maillefer, Wiceprezes, HR, Lozanna,

Szwajcaria, 1993• Nokia NCM Division, Dyrektor ds. Rozwoju

Zasobów Ludzkich, 1992• Oy Huber Ab, Dyrektor ds. Rozwoju

Zasobów Ludzkich, 1990

Inne piastowane stanowiska:• Talentor Group Oy, Członek Rady • Staffpoint Oy, Członek Rady

Udziały w spółce Fortum na dzień 31 grudnia 2010 r.: 30,000 (31 grudnia 2009 r.: 31 642)

Poprzednio zajmowane stanowiska:• Fortum Corporation, Starszy Wice-

prezes Zarządu ds. Rozwoju, 2004• Fortum Power and Heat Oy, Dyrek-

tor Jednostki Gospodarczej, Zarzą-dzanie portfelem i handel, 2000

• Fortum Power and Heat Oy, Wice-prezes Zarządu ds. Zakupu Energii Elektrycznej i Handlu, 1999

• Imatran Voima Oy, Wiceprezes Zarządu ds. Zakupu Energii Elek-trycznej, 1997

Inne piastowane stanowiska:• Fingrid Oyj, Wiceprzewodniczący

Rady• Gasum Oy, Członek Rady Nadzorczej • Konfederacja Fińskiego Przemysłu,

Członek Komitetu ds. Polityki Han-dlowej oraz Komitetu ds. Energii

Udziały w spółce Fortum na dzień 31 grudnia 2010 r.: 48 962 (31 grudnia 2009 r.: 43 796)

Tapio Kuula

Anne Brunila

Aleksander Chuvaev

Mikael Frisk

Timo Karttinen

RapoRt RoCzny 2010 łaD koRpoRaCyjny 51

• Wiceprezes Zarządu, Dział Energetyka (Power Division) od 2009 r.

• ur. 1956, magister inżynier • Członek Zarządu od 2009 r.• W Fortum od 2007 r.

Poprzednio zajmowane stanowiska:• Fortum Corporation, Wiceprezes

Zarządu ds. Fuzji i Przejęć, 2000• Fortum Oil & Gas Oy, Wiceprezes

Zarządu ds. Finansów i Planowania, 1999

• Neste Oyj, Dyrektor Finansowy 1998

Inne piastowane stanowiska:• Sato Oyj, Przewodniczący Rady • Kemira Oyj, Członek Rady• Kemijoki Oy, Członek Rady Nadzorczej

Udziały w spółce Fortum na dzień 31 grudnia 2010: 34 241 (31 grudnia 2009: 27 227)

• Wiceprezes Zarządu i Dyrektor Finansowy od 2000 r

• ur. 1952, wykształcenie ekono-miczne

• Członek Zarządu od 2000 r.• W Fortum od 1979 r.

• Wiceprezes Zarządu ds. Strategii Korporacyjnej, Badań i Rozwoju od 2009 r

• ur. 1955, magister inżynier• Członek Zarządu od 2007 r.• W Fortum od 1985 r.

Maria Paatero-Kaarnakari

Poprzednio zajmowane stanowiska:• Fortum Corporation, Starszy Wiceprezes Zarządu ds. Strategii

Korporacyjnej, 2007• Fortum Corporation, Wiceprezes Zarządu ds. Rozwoju

Korporacyjnego, 2000• Neste Oyj, Dyrektor ds. Planowania Strategicznego 1998• Neste Polyester Inc, USA, Dyrektor ds. Rozwoju Działalności, 1997• Neste Group, różne stanowiska kierownicze1985

Udziały w spółce Fortum na dzień 31 grudnia 2010 r.: 5,083 (31 grudnia 2009 r.: 4,044)

Matti Ruotsala

• Wiceprezes zarządu, Dział Ciepłownictwo; Odpowied-zialny za Szwecję, Polskę i kraje nadbałtyckie od 2009 r.

• ur. 1969, magister ekonomii • Członek Zarządu od 2009 r.• W Fortum od 1999 r.

Poprzednio zajmowane stanowiska:• Fortum Power and Heat Oy, Prezes ds. Produkcji

Energii, 2007• Valtra Ltd, Dyrektor Zarządzający, 2005• AGCO Corporation, Wiceprezes Zarządu, 2005• Konecranes Plc, Generalny Dyrektor Wykonawczy i

zastępca Dyrektora Naczelnego, 2001• Konecranes Plc and Kone Corporation, kilka

stanowisk kierowniczych wyższego i niższego szczebla, 1982

Inne piastowane stanowiska:• Kemijoki Oy, Przewodniczący Rady• PKC Group Oyj, Przewodniczący Rady• Teollisuuden Voima Oyj, Przewodniczący Rady• Halton Group Ltd, Członek Rady

Udziały w spółce Fortum na dzień 31 grudnia 2010 r.: 0 (31 grudnia 2009 r.: 0)

Poprzednio zajmowane stanowiska:• Fortum Power and Heat Oy, Prezes ds. Ciepłownictwa,

2007• Fortum Power and Heat Oy, Prezes ds. Zarządzania

portfelem i handlu, 2004• Fortum Corporation, stanowiska kierownicze, 1999• Gullspång Kraft, stanowiska kierownicze1997

Inne piastowane stanowiska:• AS Fortum Tartu, Przewodniczący Rady Nadzorczej

Udziały w spółce Fortum na dzień 31 grudnia 2010 r.: 8 478 (31 grudnia 2009 r.: 5 489)

Juha Laaksonen

Per Langer

Informacje finansowe w roku 2011

Fortum opublikuje trzy sprawozdania śródroczne w roku 2011:• Q1 28 kwietnia 2011 r.• Q2 19 lipca 2011 r.• Q3 20 października 2011 r.,

Sprawozdania publikowane są około godz. 9:00 czasu letniego wschodnioeuro-pejskiego w języku fińskim i angielskim i są dostępne na stronie internetowej Fortum www.fortum.com/investors.

Zarząd Fortum regularnie organizuje konferencje prasowe, skierowane do analityków i do mediów. Webcast z tych konferencji dostępny jest w Internecie, pod adresem www.fortum.com. Zarząd udziela także wywiadów indywidualnych i grupowych. Fortum przestrzega okresu ciszy informacyjnej w okresie 30 dni przed opublikowaniem wyników spółki.

20122011

lipieC SieRpień wRzeSień paźDzieRnik liStopaD gRuDzieńwww.FoRtuM.CoM

styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień

Sprawozdanie śród-roczne styczeń-wrze-sień, 20 października

Publikacja spra-wozdań finanso-wych, 2 lutego Raport roczny –

10. tydzień

Sprawozdanie śródroczne sty-czeń-marzec, 28 kwietnia

Doroczne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, 31 marca Sprawozdanie

śródroczne styczeń--czerwiec, 19 lipca

Annual R

epor

t Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t

ort

Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t Annual

Annual R

epor

t Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t

rt

Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t Annual

Annual R

epor

t Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t

rt

Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t Annual

2010 Annual Report 2010

Fortum IN 2010 01Fortum in brief 02Group business structure 03Sales and production 04Market position 05Financial summary 06Fortum in 2010 08

CEo’S INtErVIEW 10Strategy 16

mArKEt DEVELoPmENt 18Investments and research & development 24

SuStAINABILItY 28

Fortum FINANCIALS 2010 34Operating and financial review 36Consolidated financial statements 62 Notes to the consolidated financial statements 67 Key figures 129 Parent company financial statements (FAS) 136 Proposal for the distribution of earnings 142Auditor’s report 143Statement by the Supervisory Board 144Quarterly financial information 145

CorPorAtE GoVErNANCE 146Corporate Governance Statement 148Remuneration 156Board of Directors 160Group Management 162

Financial information in 2011 164

FORTUM CORPORATION

Fortum CorporationKeilaniementie 1, Espoo | POB 1 | 00048 FORTUM | FINLANDtel. +358 (0) 10 4511 | fax +358 (0) 10 45 24447 | www.fortum.comDomicile Espoo, Business ID 1463611-4

INTO A NEW DECADE

This Annual Report communicates our commitment to excellent performance and continuous operational improvement. Fortum enters the new decade with a renewed strategy and an evolved corporate culture that support growth. Read how we are responding to future challenges and staying on top of development in a world where the balance in the global economy is quickly shifting away from developed economies. Rapid population growth is increasing the demand for energy and growing environmental problems are requiring more and more sustainable energy solutions that utilise natural resources efficiently.

An

nu

al Report 2010

In addition to the Annual Report, Fortum publishes a Sustainability Report for 2010. The report follows the Global Reporting

Initiative‘s (GRI) G3 Guidelines.

Annual R

epor

t Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t

ort

Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t Annual

Annual R

epor

t Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t

rt

Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t Annual

Annual R

epor

t Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t

rt

Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t Annual

2010 Annual Report 2010

Fortum IN 2010 01Fortum in brief 02Group business structure 03Sales and production 04Market position 05Financial summary 06Fortum in 2010 08

CEo’S INtErVIEW 10Strategy 16

mArKEt DEVELoPmENt 18Investments and research & development 24

SuStAINABILItY 28

Fortum FINANCIALS 2010 34Operating and financial review 36Consolidated financial statements 62 Notes to the consolidated financial statements 67 Key figures 129 Parent company financial statements (FAS) 136 Proposal for the distribution of earnings 142Auditor’s report 143Statement by the Supervisory Board 144Quarterly financial information 145

CorPorAtE GoVErNANCE 146Corporate Governance Statement 148Remuneration 156Board of Directors 160Group Management 162

Financial information in 2011 164

FORTUM CORPORATION

Fortum CorporationKeilaniementie 1, Espoo | POB 1 | 00048 FORTUM | FINLANDtel. +358 (0) 10 4511 | fax +358 (0) 10 45 24447 | www.fortum.comDomicile Espoo, Business ID 1463611-4

INTO A NEW DECADE

This Annual Report communicates our commitment to excellent performance and continuous operational improvement. Fortum enters the new decade with a renewed strategy and an evolved corporate culture that support growth. Read how we are responding to future challenges and staying on top of development in a world where the balance in the global economy is quickly shifting away from developed economies. Rapid population growth is increasing the demand for energy and growing environmental problems are requiring more and more sustainable energy solutions that utilise natural resources efficiently.

An

nu

al Report 2010

In addition to the Annual Report, Fortum publishes a Sustainability Report for 2010. The report follows the Global Reporting

Initiative‘s (GRI) G3 Guidelines.

Annual R

epor

t Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t

ort

Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t Annual

Annual R

epor

t Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t

rt

Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t Annual

Annual R

epor

t Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t

rt

Annual

Rep

ort A

nnual R

epor

t Annual

2010 Annual Report 2010

Fortum IN 2010 01Fortum in brief 02Group business structure 03Sales and production 04Market position 05Financial summary 06Fortum in 2010 08

CEo’S INtErVIEW 10Strategy 16

mArKEt DEVELoPmENt 18Investments and research & development 24

SuStAINABILItY 28

Fortum FINANCIALS 2010 34Operating and financial review 36Consolidated financial statements 62 Notes to the consolidated financial statements 67 Key figures 129 Parent company financial statements (FAS) 136 Proposal for the distribution of earnings 142Auditor’s report 143Statement by the Supervisory Board 144Quarterly financial information 145

CorPorAtE GoVErNANCE 146Corporate Governance Statement 148Remuneration 156Board of Directors 160Group Management 162

Financial information in 2011 164

FORTUM CORPORATION

Fortum CorporationKeilaniementie 1, Espoo | POB 1 | 00048 FORTUM | FINLANDtel. +358 (0) 10 4511 | fax +358 (0) 10 45 24447 | www.fortum.comDomicile Espoo, Business ID 1463611-4

INTO A NEW DECADE

This Annual Report communicates our commitment to excellent performance and continuous operational improvement. Fortum enters the new decade with a renewed strategy and an evolved corporate culture that support growth. Read how we are responding to future challenges and staying on top of development in a world where the balance in the global economy is quickly shifting away from developed economies. Rapid population growth is increasing the demand for energy and growing environmental problems are requiring more and more sustainable energy solutions that utilise natural resources efficiently.

An

nu

al Report 2010

In addition to the Annual Report, Fortum publishes a Sustainability Report for 2010. The report follows the Global Reporting

Initiative‘s (GRI) G3 Guidelines.

52 inFoRMaCje FinanSowe w Roku 2011 RapoRt RoCzny 2010

Doroczne Walne ZgromadzenieDoroczne Walne Zgromadzenie Kor-poracji Fortum odbędzie się we czwar-tek, 31 marca 2011 roku, początek o godz. 17:00 czasu wschodnioeuro-pejskiego w Finlandia Hall, adres: Mannerheimintie 13 e, Helsinki, Fin-landia. Przyjmowanie akcjonariuszy, którzy zarejestrowali swój udział w Zgromadzeniu rozpocznie się o godz. 14:00 czasu wschodnioeuropejskiego.

Wypłata dywidendyRada Dyrektorów zaproponuje

Dorocznemu Walnemu Zgromadzeniu, aby Korporacja Fortum wypłaciła dywidendę za rok 2010 w formie pieniężnej w wysokości 1 euro na akcję, w łącznej kwocie 888 milionów euro na podstawie liczby akcji imiennych na dzień 1 lutego 20211. Ewentualne ter-miny wiążące się z wypłatą dywidendy planowane na rok 2011:• Data wygaśnięcia prawa do dywi-

dendy 1 kwietnia 2011 r.,• Data ustalenia prawa do dywidendy 5

kwietnia 2011 r. oraz• Data wypłaty dywidendy 12 kwietnia

2011 r.

Podstawowe informacje o akcjach FortumAkcje Fortum są notowane na giełdzie NASDAQ OMX w HelsinkachKod akcji: FUM1VLiczba akcji, 1 lutego 2011 r. 888 367 045.Sektor: Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej

Zamawianie informacji finansowych Dokumenty finansowe można otrzymać w Fortum Corporation, Mail Room, POB 1, FI-00048, FORTUM, Finlan-dia, tel. +358 (0)10 452 9151, e-mail: juha.ahonen@partners.fortum.comInformacje dla inwestorów

dostępne są w Internecie, na stronie www.fortum.com/investorsRelacje inwestorskie w FortumSophie Jolly, Wiceprezes ds. relacji inwestorskich tel. +358 10 453 2552, fax +358 (0) 10 452 4176, e-mail: sophie.jolly@fortum.com Rauno Tiihonen, Dyrektor ds. Relacji inwestorskich, tel. +358 (0)10 453 6150, fax +358 (0) 10 452 4176, e-mail: rauno.tiihonen@fortum.com

Informacje dla inwestorów

Opracowanie graficzne i ilustracje: Neutron DesignProdukcja i koordynacja prac: Miltton OyZdjęcia: Getty images (okładka, 1, 28), Fortum (8–9), Corbis (10, 34), Tomi Parkkonen (13, 19), Tuomo Manninen (36–39), Topi Saari (11, 29) Papier: Kreda Claro silk 350 g, Kreda Claro Silk 130/200 gDruk: Firma Poligraficzno - Introligatorska UDZIAŁOWIEC 2011

RapoRt Roczny 2010

Raporty roczne oraz raporty śródroczne, w tym webcasty

Kalendarz wydarzeń

Glosariusz zawierający objaśnienia jednostek energii oraz terminów specjalistycznych branży energetycznej i finansowej

Informacje dla inwestorówStrona internetowa Fortum zajęła pierwsze miejsce wśród spółek nordyckich notowanych na giełdzie w rankingu Hallvarsson&Halvarsson Webranking za rok 2010. Wśród spółek europejskich Fortum zajęło piąte miejsce.

Informacje dla inwestorów online

Niniejszy Raport roczny jest wyrazem naszego zaangażowania na rzecz osiągania doskonałych wyników i stałego doskonalenia działań operacyjnych firmy. Fortum wkracza w nową dekadę z odnowioną strategią i ewolucyjnie ukształtowaną kulturą korporacyjną, które wspierają rozwój.

Przeczytajcie Państwo, jak staramy się odpowiadać na wyzwania przyszłości i jak udaje się nam utrzymywać wysoki poziom wzrostu w świecie, gdzie rozwinięte gospodarki szybko tracą swą przewagę w skali globalnej. Gwałtowny wzrost liczby ludności i rosnące problemy związane z zagrożeniami dla środowiska wymagają coraz bardziej zrównoważonych rozwiązań w dziedzinie energetyki, pozwalających na efektywne wykorzystywanie zasobów naturalnych.

Fortum CorporationKeilaniementie 1, Espoo | POB 1 | 00048 FORTUM | FINLANDtel. +358 (0) 10 4511 | fax +358 (0) 10 45 24447 | www.fortum.comDomicile Espoo, Business ID 1463611-4