1

6. Diagnoza negatywnych zjawisk występujących na terenie Gminy Kudowa-Zdrój w sferze środowiskowej

STAN ŚRODOWISKA – KLUCZOWE WYZWANIA I POTRZEBY REWITALIZACYJNE

Geneza i historia Kudowy-Zdroju jest jednoznacznym przykładem tego, jak walory i stan

środowiska naturalnego formują profil gospodarczy i społeczny miasta. To właśnie położenie

geograficzne, ukształtowanie terenu, budowa geologiczna, zasoby przyrodnicze i powiązane

z nimi zasoby naturalne w postaci wód leczniczych i specyficznego klimatu stały się

czynnikiem determinującym lokalizację, a następnie jej uzdrowiskowo-turystyczne oblicze.

W tych obiektywnie determinowanych warunkach lokalnego ekosystemu kolejne pokolenia

ludzi prowadziły i prowadzą swoją historycznie zmienną aktywność społeczno-gospodarczą,

wywołującą zarówno pozytywne, jak i negatywne zmiany w tymże środowisku.

Ponieważ stan sfery środowiskowej został bardzo szeroko opisany w kilku obowiązujących

dokumentach planistycznych1, po krótkim wprowadzeniu, zajmiemy się przede wszystkim

omówieniem tych zjawisk, które tworzą warstwę problemową w tej sferze, i jednocześnie są

istotne dla planowanego procesu rewitalizacji. Dane statystyczne rejestrujące stan

środowiska zostały w ostatnim czasie dość istotnie wzbogacone, ale pozostawiają wiele do

życzenia i są funkcją słabości zarówno gminnego jak i ponadlokalnego systemu jego

monitorowania. Stąd prezentowane poniże informacje mają w dużym zakresie ogólny

charakter. Dlatego też nie zawsze możliwy do realizacji okazał się postulat, aby stan

środowiska opisać w odniesieniu do obszaru zdegradowanego, a później objętego

rewitalizacją, schodząc na poziom jednostek osadniczych, ich części czy ulic.

1 Są to następujące opracowania: Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój 2005; Założenia do Planu Zaopatrzenia w Ciepło, Energię Elektryczną i Paliwa Gazowe dla Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa Zdrój 2011; Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa-Zdrój na lata 2014 – 2017 z perspektywą na lata 2018 – 2021. Opracowanie Green Key, Kudowa-Zdrój grudzień 2014; Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój lipiec 2016; Program Usuwania Wyrobów Zawierających Azbest z Terenu Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój, październik 2015 r.

2

W końcowej części zostanie przedstawione syntetyczne podsumowanie negatywnych zjawisk

występujących na terenie gminy Kudowa w sferze środowiskowej.

W przedmiotowym opisie należy zaakcentować co najmniej trzy istotne uwarunkowania

stanu środowiska i procesów zarządzania nim w gminie, wpływające na jego ujęcie

w opracowaniu diagnostycznym. Pierwszym jest fakt, że w granicach administracyjnych

Kudowy-Zdroju znajduje się teren Parku Narodowego Gór Stołowych o powierzchni 1080,08

ha (co stanowi 17% powierzchni Parku), obejmujący blisko 32% powierzchni miasta2.

Ponadto istotnym elementem systemu ochrony środowiska, przewidywanym przez ustawę

o ochronie przyrody (Dz. U. 2013 r. poz. 627 z późn. zmianami), a występującym na terenie

gminy, są dwa obszary Natura 2000 (Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków PLB020006 Góry

Stołowe i Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk PLB020004 Góry Stołowe). Pierwszy z nich

obejmuje swoim zasięgiem teren całej gminy. System ochrony zasobów przyrodniczych

uzupełnia 20 pomników przyrody.

Druga okoliczność odnosi się do zasobu naturalnego w postaci mineralnych wód leczniczych.

Ich występowanie jest wynikiem sprzyjających warunków geologicznych. Dla potrzeb ich

eksploatacji na mocy decyzji Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 09.05.1968 r.

utworzono obszar górniczy Kudowa-Zdrój, o powierzchni 1 472,5 ha, na którym aktualnie

znajduje się dziewięć zarejestrowanych źródeł czystych ekologicznie wód mineralnych:

„1. Odwiert Nr 2 „MONIUSZKO” – woda mineralna swoista 0,36% wodorowęglanowa,

sodowa, wapniowa, szczawa, złoża wód podziemnych w formacji górnokredowej,

o udokumentowanych zasobach eksploatacyjnych w wielkości 2,5 m3/h i 60,0 m3/d.

2. Odwiert Nr 3 „MARCHLEWSKI” – woda mineralna swoista 0,21% wodorowęglanowa,

sodowa, wapniowa, szczawa, złoża wód podziemnych w formacji górnokredowej,

o udokumentowanych zasobach eksploatacyjnych w wielkości 4,5 m3/h i 108,0 m3/d.

3. Ujęcie „GÓRNE” – woda mineralna swoista 0,26% wodorowęglanowa, sodowa, wapniowa,

szczawa, żelazista, złoża wód podziemnych w formacji górnokredowej

o udokumentowanych zasobach eksploatacyjnych w wielkości 6,0 m3/h i 144,0 m3/d.

4. Odwiert „K-200” – woda mineralna swoista 0,33% wodorowęglanowa, sodowa,

wapniowa, szczawa, krzemowa, złoża wód podziemnych w formacji górnokredowej (dolny

turon),

o udokumentowanych zasobach eksploatacyjnych w wielkości 4,7 m3/h.

2 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa-Zdrój na lata 2014 – 2017 z perspektywą na lata 2018 – 2021. Opracowanie Green Key, Kudowa-Zdrój grudzień 2014,s. 62.

3

5. „GAZOWE” – szczawa wodorowęglanowo-sodowo-wapniowa, arsenowa, żelazista,

możliwość eksploatacji przez 24 h na dobę. Przeznaczone jest do poboru CO2 do suchych

kąpieli gazowych. Znajduje się 25 m od wejścia głównego do Pijalni Wód Mineralnych.

6. „ŚNIADECKI” – szczawa wodorowęglanowo-sodowo-wapniowa, arsenowa, żelazista,

możliwość eksploatacji przez 24 h na dobę. Przeznaczone jest jako ujęcie leczniczej wody

pitnej, choć częściowo wykorzystuje się go do uzupełnienia zapasów wody do kąpieli

mineralnych. Znajduje się 2,5 metra od wejścia do Pijalni Wód Mineralnych.

7. ODWIERT Nr 18 – szczawa wodorowęglanowo-wapniowo-sodowa, możliwość eksploatacji

przez 8 h na dobę, jest ujęciem rezerwowym dla odwiertu „Moniuszko”.

8. ODWIERT Nr 26 – szczawa wodorowęglanowo-sodowa, wapniowa. Jest to ujęcie

rezerwowe, nie eksploatowane. Znajduje się obok ujęcia „Marchlewski”.

9. ODWIERT Nr 27 – szczawa wodorowęglanowo-sodowo-wapniowa. Jest to źródło

rezerwowe. Znajduje się obok ujęcia „Marchlewski”3.

Jakość tych wód nie budzi wątpliwości ale w oczywisty sposób zależy od przestrzegania

określonych reżimów środowiskowych.

Trzecim bardzo ważnym elementem uwarunkowań środowiskowych, stwarzających

przesłankę dla kontynuowania funkcji uzdrowiskowej, jest klimat i bioklimat tego obszaru.

Z uwagi na swoje właściwości został on we wczesnym etapie rozwoju uzdrowiska uznany za

wpływający „bardzo korzystnie na szereg procesów ustrojowych: krążenie krwi, oddychanie

i trawienie, sprawność układu mięśniowego i nerwowego”4 W tym względzie ważna jest

także obecność na terenie gminy zwartych obszarów leśnych, które stanowią ok. 47% jej

ogólnej powierzchni. Zachowanie jego walorów profilaktycznych i leczniczych jest z tego

względu istotnym zadaniem władz publicznych i wszystkich użytkowników środowiska.

Powyższe okoliczności wyznaczają konieczność respektowania bardzo restrykcyjnych

standardów. Procesy rewitalizacyjne powinny być zatem tak zaprojektowane, aby działania

mające w zamierzeniu przynieść pozytywne efekty w sferze społecznej nie tylko nie

powodowały uszczerbku dla środowiska, ale wręcz chroniły i wzmacniały jego potencjał.

W świetle wyżej wspominanych dokumentów i zawartych w nich diagnoz można uznać, że

stan środowiska naturalnego w gminie jest na zadawalającym poziomie i ulegał w ostatnim

czasie względnej poprawie5. Nie notuje się dramatycznego przekroczenia standardów jakości

3 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa-Zdrój …, s. 38-39. 4 Program Usuwania Wyrobów Zawierających Azbest z Terenu Gminy Kudowa-Zdrój, s. 5. 5 Taką tezę można postawić na podstawie analizy większości wyżej wymienionych. Szczególnie por. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa – Zdrój na lata 2014 – 2017 z perspektywą na lata 2018 – 2021. Opracowanie Green Key, Kudowa Zdrój grudzień 2014.

4

środowiska (może poza przekroczeniami stężeń pyłów, benzo(a)pirenu, arsenu oraz ozonu),

obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi bądź stanu

środowiska. Gospodarcze i bytowe użytkowanie środowiska w większości rejestrowanych

wskaźników mieszczą się w rygorach określonych normami, a podmioty zanieczyszczające

środowisko posiadają wymagane prawem pozwolenia na prowadzoną działalność. Nie

oznacza to jednak, iż Kudowa-Zdrój jest wolna od różnego typu zagrożeń, które z różną siła

oddziaływają na kondycję lokalnego ekosystemu.

Za najistotniejsze pod względem skali i siły oddziaływania wpływające na stan sfery

środowiskowej gminy i powodujące jej degradację, a równocześnie rodzące konieczność

podejmowania działań rewitalizacyjnych, należy uznać:

• zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego ze źródeł punktowych i liniowych

(użytkowanie instalacji grzewczych o niskiej sprawności opartych o paliwa stałe, tzw.

niska emisja, emisja spalin w ruchu drogowym);

• degradację klimatu akustycznego w otoczeniu dróg i linii kolejowej;

• zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych wynikające

z niedostatecznego pod względem jakości systemu kanalizacji obszaru gminy;

• rozwój zabudowy mieszkaniowej, prowadzący do zmniejszenia powierzchni terenów

otwartych i pogarszania walorów krajobrazowych miasta;

• fizyczną i chemiczną degradację gleb związaną z oddziaływaniem czynników

naturalnych i antropogenicznych (obszary użytkowane rolniczo, zajmowane pod

zabudowę, narażonych na oddziaływanie komunikacji o dużym natężeniu ruchu,

między innymi droga krajowa nr 8), związane z eksploatacją złóż kopalin

i obejmujące teren składowiska odpadów;

• obecność na terenie Gminy Kudowa-Zdrój znacznej liczby (ok. 300) obiektów

zawierających wyroby z azbestu6.

Zagrożenia te są w większości skoncentrowane terytorialnie. Ponieważ ich katalog jest dość

obszerny, w dalszej części diagnozy skupimy uwagę na tych negatywnych zjawiskach i ich

przyczynach, które w sposób zasadniczy są lub mogą być powiązane z planowaniem

i przebiegiem procesów rewitalizacyjnych w gminie Kudowa-Zdrój. Uchwycenie tych

zależności pozwala lepiej identyfikować potrzeby rewitalizacyjne i tym samym we właściwy

sposób uzasadniać konieczne interwencje publiczne.

6 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa -Zdrój …, s. 8-71; Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kudowa-Zdrój …, s. 39 i nast.; Program Usuwania Wyrobów Zawierających Azbest z Terenu Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój, październik 2015 r, s. 5 i nast.

5

Jednym z najbardziej niepokojących zjawisk rejestrowanych na terenie całego województwa

dolnośląskiego, a zwłaszcza jego terenów zurbanizowanych, jest zanieczyszczenie atmosfery.

Według danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska Kudowa-Zdrój leży w tzw.

strefie dolnośląskiej, gdzie dopuszczalna częstotliwość dobowych przekroczeń poziomu

pyłów zawieszonych /PM 10 i PM 2,5/ jest z pewnością naruszana, chociaż brakuje

bezpośrednich, jednoznacznych danych dotyczących skali tego negatywnego zjawiska.

Najbliższe punkty monitorujące rejestrują różne parametry: Kłodzko – 40 dni, Nowa Ruda –

aż 129 dni przekroczeń, przy normie 35 dni w ciągu roku. Według danych z 2014 roku,

uwzględniając klasyfikację stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia, gmina została

zakwalifikowana do klasy C, co rodzi konieczność opracowywania i wdrożenia specjalnego

programu ochrony powietrza. (W pozostałych wskaźnikach dotyczących poziomów innych

skażeń: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, benzenu, kadmu i niklu, strefa gdzie położona

jest gmina, została zakwalifikowana do klasy A, gdzie nie występuje zagrożenie

przekraczaniem dopuszczalnego poziomów zanieczyszczeń7).

Pyły zawieszone, będące kombinacją substancji organicznych i nieorganicznych, zawierają

substancje toksyczne (węglowodory aromatyczne, między innymi benzo(a)piren, metale

ciężkie, dioksyny i furany) i są odpowiedzialne za liczne schorzenia dróg oddechowych,

układu krwionośnego czy nowotwory, stanowiąc bezpośrednie zagrożenie życia

mieszkańców. Szczególny wpływ mają one na osoby w podeszłym wieku, dzieci oraz

cierpiących na wyżej wymienione choroby. Według ustaleń naukowych mogą one stanowić

bezpośrednią przyczynę około 8% zgonów, w tym przedwczesnych, w poddanych

oddziaływaniu takich czynników populacjach.

Jednymi z kluczowych przyczyn przekroczeń dopuszczalnych norm dla pyłów zawieszonych są

wysoki poziom niskiej emisji na terenie gminy (ich źródłem są indywidualne systemy

grzewcze o niskiej sprawności spalania) oraz zanieczyszczenia komunikacyjne. Skala

problemu jest szczególnie odczuwalna w centrum, gdzie występuje koncentracja starej

zabudowy mieszkaniowej8. Według ustaleń autorów PGN-u około 8,3% powierzchni

użytkowej mieszkań w ogrzewane jest przy wykorzystaniu niesprawnych pieców, głównie

kaflowych. To zjawisko w sposób dokuczliwy ujawnia się zwłaszcza w trakcie sezonu

grzewczego. W dokumencie tym wskazano także na konkretne lokalizacje budynków z

zasobów gminnych, wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni, gdzie stwierdzono problem

Szczególna ich koncentracja występuje w rejonie następujących ulic i osiedli: 1 Maja,

Brzozowie, Chrobrego, Fabrycznej, Głównej, Kościelnej, Kościuszki, Lubelskiej, Mickiewicza,

7 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kudowa-Zdrój …, 74 i nast. 8 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kudowa-Zdrój…, s. 32; Ocena jakości powietrza na terenie województwa dolnośląskiego w 2004 roku, WIOŚ Wrocław 2015.

6

Pstrążnej, Słone, Zdrojowej, Buczka, Norwida, Tkackiej, Łąkowej, Obrońców Pokoju, Gagarina

i Słowackiego9.

Potrzeby rewitalizacyjna jawią nam się tutaj ewidentnie i zostały jednoznacznie

potwierdzone w przywoływanych powyżej dokumentach. Zwracali także na nie uwagę

mieszkańcy uczestniczący w warsztatach i członkowie Zespołu do spraw rewitalizacji. Kwestie

te zostały szerzej rozwinięte w kolejnym rozdziale, poświęconej negatywnym zjawiskom

w sferze technicznej jako głównej przyczynie opisanego problemu.

Znaczącym zjawiskiem negatywnym w sferze środowiskowej jest na terenie gminy hałas

(tzw. degradacja klimatu akustycznego) w otoczeniu dróg i linii kolejowej. Kudowa z uwagi na

swoje położenie jest terenem krzyżowania się licznych szlaków komunikacyjnych, które

generują to zagrożenie. Tym samym następuje tu kumulacja źródeł hałasu i ich negatywnych

skutków.

W ostatnim okresie szczególnie uciążliwym źródłem hałasu stał się wzmożony ruch drogowy,

którego intensyfikacja postępuje. Odnotowywany wzrost liczby rejestrowanych pojazdów

oraz intensywne ich użytkowanie przekłada się na odczuwane subiektywnie przez

mieszkańców obniżenie jakości środowiska w tym aspekcie. Badania klimatu akustycznego

prowadzone na terenie gminy w 2008 roku nie wykazały jednak przekroczeń dopuszczalnych

wartości hałasu dla pory dnia (65 dB). „Badania przeprowadzone na terenie uzdrowiska

wykazały, że średni równoważny poziom dźwięku obliczony dla terenu strefy A ochrony

uzdrowiskowej w Kudowie-Zdroju, z wyłączeniem pasów wzdłuż głównych ulic, nie przekracza

dopuszczalnych w tym zakresie norm. Zgodnie ze skalą zagrożenia hałasem komunikacyjnym

opracowaną przez Państwowy Zakład Higieny, która wykorzystuje również oceny

subiektywne, teren większości uzdrowiska Kudowa - Zdrój cechuje się małą uciążliwością

hałasu”10.

Innym negatywnym zjawiskiem jest skażenie wód powierzchniowych i podziemnych,

pozostające w ścisły związku z niezadawalającą jakością systemu kanalizacji gminnej. Mimo

że kwestia ta została wymieniona jako zagadnienie problemowe w Programie Ochrony

Środowiska, nie wskazano na istotne okoliczności uzasadniające taki zapis.

Prowadzona na terenie gminy gospodarka odpadowa również zdaje się nie generować

negatywnych zjawisk. Według aktualnych informacji na terenie gminny zidentyfikowano

siedem miejsc, gdzie nielegalnie są składowane odpady (tzw. dzikie wysypiska). Są one

zlokalizowane przy ulicy 1 Maja, Al. Jana Pawła II, Brzozowiu, Fabrycznej, Głównej,

Jakubowicach i Słonecznej.

9 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa-Zdrój…, s. 166-169. 10 Jak wyżej, s. 56.

7

Ważnym aspektem z obszaru środowiska, ale mającym istotny wymiar techniczny, jest

obecność na terenie miasta obiektów, których elementy konstrukcyjne zawierają azbest.

Przeprowadzoną inwentaryzację ilustrują dwie tabele. Pierwsza zawiera dane dotyczące

liczby obiektów i powierzchni pokrytych lub izolowanych azbestem w podziale na umowne

jednostki osiedleńcze. Od zjawiska tego jak widać nie są wolne wszystkie rejony miasta, ale

symptomatyczne jest, iż dotyczy ono także ścisłego centrum zdrojowego.

Tabela 1. Lokalizacja, liczba obiektów budowlanych i powierzchnia pokryta/izolowana azbestem na terenie Gminy Kudowa-Zdrój w 2015 r.

REJON MIASTA LICZBA OBIEKTÓW

BUDOWLANYCH POWIERZCHNIA W M2

BRZOZOWIE 22 3 010,00 BUKOWINA 1 215,60 CZERMNA 47 3 691,58 JAKUBOWICE 6 265,20 NOWY ZDRÓJ 6 992,00 PSTRĄŻNA 3 584,50 SŁONE 129 7 955,50 STARY ZDRÓJ 19 1 779,20 ZAKRZE 67 3 558,80 RAZEM 300 22 052,38

Źródło: Program Usuwania Wyrobów Zawierających Azbest z Terenu Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój,

październik 2015, s. 21.

Druga tabela, oparta na bieżących danych urzędu, wskazuje na rejony i ulice ze znaczną

koncentracją tych obiektów.

Tabela 2. Lokalizacja i liczba obiektów budowlanych pokrytych/izolowanych azbestem na terenie Gminy Kudowa-Zdrój w 2016r.

ULICA LICZBA OBIEKTÓW BUDOWLANYCH

1 MAJA 7 ADAMA MICKIEWICZA ALEJA JANA PAWŁA II 3 ALEKSANDRA FREDRY 4 BOCZNA 9 BOLESŁAWA CHROBREGO 20 BRZOZOWIE 24 BUKOWINA 1 CISOWA

8

ULICA LICZBA OBIEKTÓW BUDOWLANYCH

CYPRIANA KAMILA NORWIDA CYPRYSOWA

DĘBOWA

FABRYCZNA 17 FRYDERYKA CHOPINA 2 GEN.WŁADYSŁAWA SIKORSKIEGO GŁÓWNA 22 JAKUBOWICE 3 JANA MATEJKI JASNA JULIANA MARCHLEWSKIEGO JULIUSZA SŁOWACKIEGO 1 JURIJA GAGARINA KARMELKOWA KOMBATANTÓW KOŚCIELNA 9 LEŚNA LUBELSKA ŁĄKOWA 7 MARIANA BUCZKA 2 NAD POTOKIEM 75 OBROŃCÓW POKOJU

OGRODOWA 1 POLNA 1 POZIOMKOWA POZNAŃSKA PSTRĄŻNA 2 SŁONE 39 SŁONECZNA 3 SPACEROWA STANISŁAWA MONIUSZKI STEFANA OKRZEI 9 SZKOLNA 1 ŚWIERKOWA TADEUSZA KOŚCIUSZKI 33 TKACKA 2 TURYSTYCZNA WARSZAWSKA WCZASOWA WŁADYSŁAWA BRONIEWSKIEGO WOJSKA POLSKIEGO ZDROJOWA 6 ZOFII NAŁKOWSKIEJ

ZYGMUNTA KRASIŃSKIEGO

Źródło: dane UM Kudowy-Zdroju z 2016 r.

9

Zawarty w Programie Usuwania Wyrobów Zawierających Azbest harmonogram jego

realizacji, składający się z trzech etapów, wyznacza dość odległy, bo określony na 2032 rok

finał procesu pełnego unieszkodliwiania materiałów zawierających azbest11.

Zjawiskami, które z mniejszą siłą oddziaływają na kondycję sfery środowiskowej, są procesy

żywiołowej zabudowy przestrzennej. Mogą one skutkować pogorszeniem walorów

krajobrazowych terenu gminy. Słabością gminy Kudowa-Zdrój, a dokładniej procesów

zarządzania jej komponentem urbanistyczno-ekologicznym, jest brak aktualnego studium

uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kudowa Zdrój.

Dokument uchwalony w 1995 roku wymaga „unowocześnienia”, co podkreślono także

w podejmowanych w 2010 i 2014 roku uchwałach w sprawie oceny aktualności studium

uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kudowa-Zdrój oraz

miejscowych planów zagospodarowania12. Sporządzenie nowego studium będzie sprzyjać

uniknięciu chaosu urbanistycznego i pozwoli ograniczyć jego negatywne następstwa dla

społeczności i stanu sfery środowiskowej.

PODSUMOWANIE DIAGNOZY NEGATYWNYCH ZJAWISK WYSTĘPUJĄCYCH NA TERENIE

GMINY KUDOWA W SFERZE ŚRODOWISKOWEJ

1. Relatywnie wysoka jakość sfery środowiskowej gminy Kudowa-Zdrój jest między

innymi efektem wysokich wymagań, jakie są stawiane przed gminami

uzdrowiskowymi i objętymi restrykcyjnymi formami ochrony przyrody (Park

Narodowy Gór Stołowych i jego otulina, obszary Natury 2000, rygory planowania

przestrzennego). W ostatnim okresie zrealizowano cały szereg przedsięwzięć

służących ograniczeniu uciążliwości wynikających z działalności człowieka, a

jednocześnie podnoszących jakość życia mieszkańców (np. prowadzona od wielu lat

gazyfikacja gminy).

2. Największym pod względem skali i siły oddziaływania zjawiskiem negatywnym

w sferze środowiskowej jest na terenie gminy emisja zanieczyszczeń do atmosfery.

Na ten stan wpływa między innymi użytkowanie instalacji grzewczych o niskiej

11 Program Usuwania Wyrobów Zawierających Azbest z Terenu Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój, październik 2015, s. 19 i 27. 12 Zob. załącznik do uchwały NR LX/404/10 Rady Miejskiej Kudowy-Zdroju z dnia 10 listopada 2010 roku w sprawie: oceny aktualności studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kudowa-Zdrój oraz planów miejscowych dla terenu gminy Kudowa-Zdrój, s. 16. http://www.bip.ug-kudowazdroj.dolnyslask.pl/dokument,iddok,2252,idmp,6,r,r.

10

sprawności opartych o paliwa stałe, a także bardzo inwazyjne zanieczyszczenia

związane

z transportem drogowym. Dotyczy to szczególnie ścisłego, uzdrowiskowego centrum

miasta. Procesy degradacji środowiskowej wymagają intensyfikacji działań

polegających na eliminacji niskiej emisji z terenów zdegradowanych i skojarzenia ich

z procesami rewitalizacji.

3. Degradacja klimatu akustycznego w gminie ma miejsce szczególnie w otoczeniu dróg

oraz linii kolejowej. Poziom hałasu jest istotnym czynnikiem obniżającym jakości życia

na terenach położonych bezpośrednio przy szlakach drogowych i kolejowych,

szczególnie w centrum Kudowy Zdroju.

4. Istotnym problemem zdiagnozowanym na terenie gminy, w tym w jej ścisłym

centrum uzdrowiskowym, jest obecność materiałów z udziałem azbestu. Zważywszy

że źródłem chorobotwórczego pylenia mogą być uszkodzenia i ścieranie elementów

wykonanych przy jego użyciu, należy w miarę możliwości uwzględnić w planowaniu

rewitalizacji miasta usuwanie elementów azbestowych.

11

7. Diagnoza negatywnych zjawisk występujących na terenie gminy Kudowa-Zdrój w sferze technicznej

ZJAWISKA NEGATYWNE W SFERZE TECHNICZNEJ

Zgodnie z dokumentami regulującymi procesy rewitalizacyjne diagnoza negatywnych zjawisk

sfery technicznej winna być skoncentrowana na kwestii „degradacji stanu technicznego

obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz braku funkcjonowania

rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych,

w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska” (rozdz. 3 Wytycznych

poświęcony wyjaśnieniu pojęć). Wyróżnienie obiektów o funkcjach mieszkalnych nie jest

przypadkowe, bowiem warunki mieszkaniowe, w których funkcjonują ludzie, w sposób

istotny wyznaczają jakość ich życia i determinują możliwości rozwojowe w różnych fazach

życia człowieka, począwszy od warunków urodzenia i wychowania, poprzez możliwości

edukacji i uzyskania wykształcenia, szeroko pojmowanego rozwoju fizycznego

i intelektualnego po jakość życia w wieku senioralnym. Złe warunki mieszkaniowe mogą mieć

wpływ na obniżenie szans rozwojowych w innych wymiarach, np. utrudniając procesy

tworzenia samodzielnych gospodarstw domowych, ograniczając możliwości zakładania

rodzin czy posiadania potomstwa. Nie wchodząc w szczegóły analizy negatywnych zjawisk,

jakie mogą być z tym związane, procesy rewitalizacyjne muszą uwzględniać techniczny

kontekst tego procesu.

Podobnie jak w przypadku wyżej opisywanego stanu środowiska, tak opis i analiza sfery

technicznej może przyjmować w wielu aspektach dość ogólny charakter. Nie zawsze okazało

się możliwe bardzo konkretne i szczegółowe opisanie jej stanu na poziom jednostek

osadniczych, ich części czy wreszcie ulic. Stan infrastruktury technicznej na terenie gminy

Kudowa-Zdrój jest postrzegany w niektórych dokumentach planistycznych jako jeden

z poważniejszych jej deficytów albo barier rozwojowych13. Za największe pod względem skali

13 Por. Lokalny Program Rewitalizacji obszarów miasta Kudowa-Zdrój w rejonie osiedla poprzemysłowego Zakrze oraz w części centralnej uzdrowiska na lata 2010 – 2013, Kudowa-Zdrój 2010; Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa-Zdrój z 2005 r. Kudowa-Zdrój 2005; Program Ochrony Środowiska dla Gminy

12

i siły oddziaływania negatywne zjawiska, występujące w sferze technicznej na terenie gminy,

wpływające w istotny sposób na obszar zdegradowany, a konsekwencji objęty rewitalizacją,

należy uznać:

• degradację stanu technicznego części zasobu mieszkaniowego i budynków

o publicznym przeznaczeniu w Kudowie-Zdroju;

• powiązana z powyższą niedostateczna jakość instalacji grzewczych o niskiej

sprawności, opartych głównie o paliwa stałe (niska emisja);

• system komunikacyjny miasta generujący różnego rodzaju uciążliwości dla

funkcjonowania systemu miejskiego i jego mieszkańców.

MIESZKALNICTWO I STAN ZASOBU BUDYNKÓW MIESZKALNYCH

Według informacji zawartych w Banku Danych Lokalnych GUS w Gminie Kudowa-Zdrój stale

powiększa się stan zasobu mieszkaniowego i poprawia jego jakość. W 2015 roku liczba

budynków mieszkalnych wyniosła 1294 i odnotowywała w ciągu ostatnich 5 lat bardzo

korzystną dynamikę14. Prezentowane poniżej dane wskazują na pozytywną zmianę, jaka się

w tej sferze dokonała.

Tabela nr 1. Liczba budynków mieszkalnych w gminie Kudowa-Zdrój w latach 2010-2015 na tle powiatu kłodzkiego

Stan na koniec roku 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Powiat kłodzki 23 030 23 750 23 950 24 095 24 256 24 439

Kudowa 1 206 1 261 1 271 1 281 1 288 1 294

Źródło danych: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych.

Kudowa-Zdrój na lata 2014 – 2017 z perspektywą na lata 2018 – 2021. Opracowanie Green Key, Kudowa Zdrój grudzień 2014; Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój lipiec 2016, s. 37 i nast.; Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa Zdrój 2011, s 7. 14 Dane za Bankiem Danych Lokalnych GUS.

13

Podobnie przedstawia się dynamika wzrostu liczby mieszkań. Ich liczba w 2014 roku

osiągnęła poziom 3983 lokali mieszkalnych15. Poniżej prezentowane dane ilustrują dowodnie

tę zmianę.

Tabela nr 2. Liczba mieszkań w gminie Kudowa-Zdrój w latach 2010-2014

Stan na koniec roku 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Kudowa 3 912 3 938 3 953 3 969 3 983 -

Źródło danych: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych.

Wartości wyżej przytoczone nie świadczą jeszcze bezpośrednio i jednoznacznie o warunkach,

w jakich żyją lokatorzy. Oznaczają one może generalnie postępującą poprawę sytuacji

mieszkaniowej, ale tylko w wymiarze prezentowanych wartości statystycznych.

Wskaźnikiem, który pozwala nam się zbliżyć do jakościowego wymiaru, jest średnia

powierzchnia użytkowa mieszkania przypadająca na jedną osobę. Tutaj również odnotowano

wzrost. Przeciętny statystycznie mieszkaniec gminy ma do dyspozycji 26,5 m2 powierzchni

użytkowej mieszkania. Jest to wielkość zbliżona do średnich ogólnopolskich czy regionalnych

i nie jest podstawą do formułowania negatywnych ocen stanu gospodarki mieszkaniowej16.

Podobnie rzecz wygląda w odniesieniu do danych ilustrujących przeciętną powierzchnię

użytkową mieszkania, która na koniec 2014 roku wyniosła 68,2 m2. Ta jednak plasuje się

nieco poniżej średniej ogólnopolskiej (73,4 m2 w 2014 r.) czy regionalnej (72,2 m2 w 2014 r.).

Autorzy Programu Ochrony Środowiska formułują optymistyczną ocenę, iż „rosnące

wskaźniki związane z gospodarką mieszkaniową stanowią pozytywny czynnik świadczący

m.in.

o wzroście jakości życia społeczności miejskiej i stanowią podstawy do prognozowania

dalszego wzrostu poziomu życia w następnych latach”17.

15 Dane za Bankiem Danych Lokalnych GUS. 16 Jak wyżej. 17Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa-Zdrój z 2005 r. Kudowa-Zdrój 2005; Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa- Zdrój na lata 2014 – 2017… Opracowanie Green Key, Kudowa Zdrój grudzień 2014, s.7.

14

Tabela nr 3. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania/lokalu mieszkalnego w metrach

kwadratowych, w gminie Kudowa-Zdrój, w 2014, na tle Polski, regionu i powiatu

Stan na koniec roku 2014

Polska 73,4

Województwo dolnośląskie 72,2

Powiat kłodzki 68,3

Kudowa-Zdrój 68,25

Kudowa-Zdrój - zasoby komunalne 49,3

Źródło danych: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych.

Poszukując obszaru problemowego mieszkalnictwa, należy go wiązać ze stanem technicznym

zasobów mieszkaniowych. Jest on w znaczącym stopniu funkcją ich wieku i co istotne ściśle

wiąże się z gospodarką komunalną gminy (ze względu na formę własności lub zarządu). Dane

zawarte w Programie Gospodarki Niskoemisyjnej wskazują na te deficyty: „… nadal istotny

udział w strukturze stanowią budynki charakteryzujące się często złym stanem technicznym

oraz niskim stopniem termomodernizacji, a częściowo brakiem instalacji centralnego

ogrzewania (ogrzewanie piecowe). Budynki mieszkalne wznoszone były w znaczącej części

(około 58,1% budynków) przed rokiem 1944 oraz w ok. 15,1% pomiędzy 1945 i 1989 r., a więc

w technologiach znacznie odbiegających pod względem cieplnym od obecnie obowiązujących

standardów (przyjmuje się, że budynki wybudowane przed 1989, a nie docieplone do tej pory,

wymagają termomodernizacji)”18

Znaczna część tych zasobów wymaga gruntownych przedsięwzięć, które poprawiłyby ich stan

techniczny. Na terenie gminy zakwalifikowano do modernizacji lub termomodernizacji

łącznie 54 budynki. Szczegółowe dane w rozbiciu na poszczególne ulice przedstawia poniższa

tabela.

18 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój lipiec 2016, s. 37.

15

Tabela 4. Liczba budynków wymagających modernizacji i termomodernizacji na terenie gminy Kudowa-Zdrój (dane na podstawie PGN dla Kudowy-Zdroju z 2016 r. wynikające z projektów, obejmujące ograniczanie niskiej emisji i termomodernizację w budynkach komunalnych i socjalnych w zasobie Gminy Kudowa-Zdrój, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych)

ULICA LICZBA BUDYNKÓWA DO MODERNIZACJI

I TERMOMODERNIZACJI

1 MAJA 6 ADAMA MICKIEWICZA 2 ALEJA JANA PAWŁA II

ALEKSANDRA FREDRY

BOCZNA

BOLESŁAWA CHROBREGO 1 BRZOZOWIE 1 BUKOWINA

CISOWA

CYPRIANA KAMILA NORWIDA 2 CYPRYSOWA

DĘBOWA

FABRYCZNA 3 FRYDERYKA CHOPINA

GEN.WŁADYSŁAWA SIKORSKIEGO

GŁÓWNA 8 JAKUBOWICE

JANA MATEJKI

JASNA

JULIANA MARCHLEWSKIEGO

JULIUSZA SŁOWACKIEGO 1 JURIJA GAGARINA 1 KARMELKOWA

KOMBATANTÓW

KOŚCIELNA 2 LEŚNA

LUBELSKA 1 ŁĄKOWA 1 MARIANA BUCZKA 18 NAD POTOKIEM

OBROŃCÓW POKOJU 1 OGRODOWA

POLNA

POZIOMKOWA

POZNAŃSKA

PSTRĄŻNA 2 SŁONE 2 SŁONECZNA

SPACEROWA

16

ULICA LICZBA BUDYNKÓWA DO MODERNIZACJI

I TERMOMODERNIZACJI

STANISŁAWA MONIUSZKI STEFANA OKRZEI

SZKOLNA

ŚWIERKOWA

TADEUSZA KOŚCIUSZKI

TKACKA 2 TURYSTYCZNA

WARSZAWSKA

WCZASOWA

WŁADYSŁAWA BRONIEWSKIEGO

WOJSKA POLSKIEGO

ZDROJOWA 15 ZOFII NAŁKOWSKIEJ

ZYGMUNTA KRASIŃSKIEGO

Źródło: dane za PGN dla Kudowy-Zdroju z 2016r, s. 163-169.

Szczególne nasilenie zjawiska degradacji technicznej i funkcjonalnej występuje w zasobach

mieszkaniowych należących bądź administrowanych przez gminę (między innymi za

pośrednictwem Miejskiego Zakładu Użyteczności Publicznej). Wszystkie lokale, które zostały

zinwentaryzowane na drodze ankietowej, nie mają ocieplonych dachów lub stropodachów,

wymagają docieplenia ścian zewnętrznych, w sporej części wymiany stolarki okiennej na

energooszczędną, wymiany lub modernizacji użytkowanych źródeł ciepła. Dane na ten temat

prezentujemy je w kolejnej tabeli.

Tabela 5. Lokalizacja i liczba lokali mieszkalnych wymagających modernizacji i termomodernizacji, będących własnością gminy Kudowa-Zdrój

LOKALIZACJA BUDYNKU/LOKALI

ULICA

LICZBA LOKALI DO MODERNIZACJI I

TERMOMODERNIZACJI

SPOSÓB OGRZEWANIA

SPOSÓB PODGRZANIA CIEPŁEJ

WODY

1 MAJA 25 8 PIECE WĘGLOWE GAZ/WĘGIEL 1 MAJA 45 2 PIECE WĘGLOWE GAZ/WĘGIEL 1 MAJA 51 5 PIECE WĘGLOWE WĘGIEL BRZOZOWIE 17 2 PIECE WĘGLOWE WĘGIEL CHROBREGO 57 5 PIECE WĘGLOWE WĘGIEL FABRYCZNA 1 1 PIECE WĘGLOWE WĘGIEL GŁÓWNA 3 3 PIECE WĘGLOWE GAZ/WĘGIEL GŁÓWNA 15 4 PIECE WĘGLOWE GAZ/WĘGIEL GŁÓWNA 17 12 KOTŁOWNIA GAZOWA GAZ GŁÓWNA 38 4 INDYWIDUALNE GAZ/WĘGIEL

17

LOKALIZACJA BUDYNKU/LOKALI

ULICA

LICZBA LOKALI DO MODERNIZACJI I

TERMOMODERNIZACJI

SPOSÓB OGRZEWANIA

SPOSÓB PODGRZANIA CIEPŁEJ

WODY

GAZOWE KOŚCIELNA 1 16 PIECE WĘGLOWE GAZ/WĘGIEL KOŚCIELNA 21 5 PIECE WĘGLOWE GAZ/WĘGIEL KOŚCIUSZKI 34 3 PIECE WĘGLOWE GAZ/WĘGIEL LUBELSKA 8 10 PIECE WĘGLOWE GAZ/WĘGIEL MICKIEWICZA 3 1 KOTLOWNIA GAZOWA GAZ/WĘGIEL PSTRĄŻNA 27 6 PIECE WĘGLOWE GAZ/WĘGIEL SŁONE 33 15 PIECE WĘGLOWE GAZ/WĘGIEL SŁONE 131 6 PIECE WĘGLOWE GAZ/WĘGIEL ZDROJOWA 5

1 PIECE WĘGLOWE/

INDYWID. GAZOWE CWU SIECIOWE

ZDROJOWA 39 17 CIEPLO SIECIOWE CWU SIECIOWE ZDROJOWA 39A 18 CIEPŁO SIECIOWE GAZ/WĘGIEL

Źródło: dane za PGN dla Kudowy-Zdroju z 2016r.(dane z ankiet zarządców budynków).

Jak zaznaczają autorzy opracowania, powyższa statystyka może być niepełna i w toku

dalszych działań inwentaryzacyjnych mogłaby być uzupełniana o kolejne informacje.

Osobną kategorię obiektów wymagających kompleksowej termomodernizacji stanowią

obiekty użyteczności publicznej. W tym zestawieniu znalazły się następujące budynki:

• Urząd Miasta,

• Publiczna Szkoła Państwowa nr 3,

• Zespół Przedszkolno-Żłobkowy im. Kubusia Puchatka,

• Miejska Biblioteka Publiczna w Kudowie,

• Miejska Biblioteka Publiczna w Kudowie – DTP "Cyganeria",

• Zespół Szkół Publicznych im. Jana Pawła II,

• Centrum Sportowo-Oświatowe, Hala Sportowa,

• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych,

• Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego,

• Basen Sportowo Rekreacyjny "WODNY ŚWIAT",

• Zespół Szkół Publicznych im. Jana Pawła II,

• OPS, Straż Miejska,

18

• Obiekty KZWiK (zlokalizowane przy ul. Fredry 8).

SIEĆ WODOCIĄGOWA I KANALIZACYJNA

Mieszkańcy gminy są zaopatrywani w wodę przez rozbudowaną sieć wodociągową o łącznej

długości 36,1 km. Długość sieci kanalizacyjnej wynosi z kolei 32 km. Z tej pierwszej korzysta

98,2% mieszkańców miasta. Trochę gorzej przedstawia się dostępność sieci kanalizacyjnej.

Według szacunków korzysta z niej ok. 90% mieszkańców. Zlokalizowana na terenie miasta

oczyszczalnia ścieków zapewnia w pełni bezpieczeństwo ekologiczne gminy. Według

informacji Kudowskiego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o., zawartych

w dokumentach planistycznych, stan ujęć i sieci jest na dobrym poziomie i jak na razie nie

wymaga znaczących inwestycji. Sieć komunalną uzupełniają indywidualne systemy

gospodarki ściekowej, w postaci zbiorników bezodpływowych (według danych z 2012 i

2013 r.: 151 zbiorników bezodpływowych i 919 mieszkańców obsługiwanych przez sprzęt

asenizacyjny)

i przydomowych instalacji oczyszczających (13 przydomowych instalacji oczyszczania ścieków

obsługujących 39 osób).

Tabela 6. Dostępność sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, gazowej i ciepłowniczej na terenie gminy Kudowa-Zdrój (dane na dzień 2016 r.)

ULICA SIEĆ

WODOCIĄGOWA SIEĆ

KANALIZACYJNA SIEĆ

GAZOWA SIEĆ CO

1 MAJA

ADAMA MICKIEWICZA

ALEJA JANA PAWŁA II

ALEKSANDRA FREDRY

BOCZNA

NIE BOLESŁAWA CHROBREGO

BRZOZOWIE NIE NIE NIE BUKOWINA NIE NIE NIE CISOWA

CYPRIANA KAMILA NORWIDA

CYPRYSOWA

DĘBOWA

FABRYCZNA

FRYDERYKA CHOPINA

GEN.WŁADYSŁAWA SIKORSKIEGO

GŁÓWNA

19

ULICA SIEĆ

WODOCIĄGOWA SIEĆ

KANALIZACYJNA SIEĆ

GAZOWA SIEĆ CO

JAKUBOWICE NIE NIE NIE JANA MATEJKI

JASNA

JULIANA MARCHLEWSKIEGO

JULIUSZA SŁOWACKIEGO

JURIJA GAGARINA

KARMELKOWA

NIE KOMBATANTÓW

KOŚCIELNA

LEŚNA

LUBELSKA

ŁĄKOWA

MARIANA BUCZKA

NAD POTOKIEM

OBROŃCÓW POKOJU

OGRODOWA

NIE

POLNA

POZIOMKOWA

POZNAŃSKA

PSTRĄŻNA NIE NIE NIE SŁONE

NIE

SŁONECZNA

NIE SPACEROWA

STANISŁAWA MONIUSZKI

STEFANA OKRZEI

SZKOLNA

ŚWIERKOWA

TADEUSZA KOŚCIUSZKI

TKACKA

TURYSTYCZNA

WARSZAWSKA

WCZASOWA

WŁADYSŁAWA BRONIEWSKIEGO

NIE

WOJSKA POLSKIEGO

ZDROJOWA

ZOFII NAŁKOWSKIEJ

ZYGMUNTA KRASIŃSKIEGO

Źródło: dane za Urzędem Miasta Kudowy-Zdroju z 2016r.

20

ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ CIEPLNĄ

Polityka energetyczna władz lokalnych zmierza do eliminacji z systemu zaopatrzenia

w energię cieplną jej centralnego źródła. W bieżącym roku, zgodnie z informacją

przedsiębiorstwa, ciepłownia w Kudowie zaprzestanie działalności. W takiej sytuacji potrzeby

odbiorców ciepła są zaspokajane z lokalnych kotłowni gazowych bądź indywidualnych

pieców gazowych. Paliwo stałe, do którego eliminacji dąży gmina, stanowią źródło energii

cieplnej jedynie dla 8,3% mieszkań19. Proces eliminacji tego zagrożenia wymaga

wspomnianych wyżej działań modernizacyjnych i termomodernizacyjnych w zasobach

mieszkaniowych użytkowanych na terenie gminy.

POZOSTAŁE ELEMENTY INFRASTRUKTURY: SIEĆ ELEKTRYCZNA, GAZOWNICTWO

System zasilania w energię elektryczną gminy Kudowa-Zdrój zaspokaja aktualne potrzeby

mieszkańców miasta, użytkowników publicznych i sfery gospodarki lokalnej. Spełnia też

odpowiednie standardy techniczne. Dostępne materiały źródłowe nie wskazują na istnienie

w tym zakresie szczególnych potrzeb lub barier rozwojowych. Istniejąca nadwyżka mocy na

głównym punkcie zasilania i stan sieci pozwala na sprostanie spodziewanemu w najbliższych

latach wzrostowi zapotrzebowania. Towarzyszące sieci oświetlenie uliczne nie jest

problemem. Poza nielicznymi miejscami takimi jak Bukowina, ulice Cyprysowa i Ogrodowa,

gdzie nie jest ono zainstalowane, w innych rejonach miasta funkcjonuje poprawnie. Warto

jednak zaznaczyć, iż w ocenie ekspertów jest ono nazbyt energochłonne i zapewne

należałoby w tym względzie poczynić starania o obniżenie kosztów jego utrzymania.

W bilansie energetycznym wyraźny jest natomiast deficyt źródeł odnawialnych.

Sieć gazowa funkcjonująca na terenie gminy obejmuje swoim zasięgiem 74% mieszkańców

miasta i jest sukcesywnie rozwijana. Ten ograniczony dostępu do gazu przewodowego, który

jest funkcją niedostatecznego wciąż rozwoju sieci, może wpływać na stan środowiska

rejestrowany w gminie. Wyżej zaprezentowana tabela dostępności sieci wskazuje, że

infrastruktura techniczna powinna w najbliższym czasie uwzględnić także te rejony miasta,

gdzie nie została jeszcze zlokalizowana (Brzozowie, Bukowina, Jakubowice, Pstrążna, Słone,

ulice Ogrodowa, Broniewskiego). W najbliższym czasie inwestycje sieciowe Polskiej Spółki

Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu Zakład w Wałbrzychu, są planowane na

terenie obrębu Słone.

SYSTEM DROGOWY

19 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa-Zdrój lipiec 2016, s. 37.

21

System drogowy gminy Kudowa-Zdrój jest dobrze rozwinięty. W jego skład wchodzą drogi

krajowe, wojewódzkie i gminne. Główna oś komunikacyjna jest wyznaczana przez drogę

krajową nr 8 (długość drogi na terenie miasta to 4,2 km), ważną ze względu na potok

międzynarodowego ruchu tranzytowego z południa i zachodu Europy do Rosji i krajów

regionu bałtyckiego. „Sieć komunikacyjna miasta wynika z historycznego układu szlaków

komunikacyjnych, dróg i ścieżek i nie spełnia swojej funkcji w zakresie prawidłowej obsługi

komunikacyjnej miasta”20. Alternatywnym rozwiązaniem zaproponowanym w Studium

uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kudowa-Zdrój z 1995

roku oraz niektórych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego byłoby

poprowadzenie tejże drogi krajowej jako obwodnicy południowego obszaru zabudowanego.

W połączeniu z innymi inwestycjami komunikacyjnymi (także w drogi gminne) pozwoliłoby to

ograniczyć bardzo uciążliwe dla mieszkańców oddziaływanie transportu samochodowego21.

Uruchomienie z dniem 9 czerwca 2013 roku ruch pociągów na trasie kolejowej nr 309

Kudowa-Zdrój – Kłodzko – Wrocław (realizacji projektu modernizacji regionalnej linii

kolejowej) poprawiło w sposób istotny dostępność komunikacyjną Kudowy-Zdroju dla

klientów lecznictwa uzdrowiskowego i turystów.

PODSUMOWANIE DIAGNOZY NEGATYWNYCH ZJAWISK WYSTĘPUJĄCYCH NA TERENIE

GMINY KUDOWA-ZDRÓJ W SFERZE TECHNICZNEJ

1. Zidentyfikowane na podstawie dostępnych danych negatywne zjawiska ze sfery

technicznej są w warunkach gminy Kudowa-Zdrój przestrzennie rozproszone. Ze

względu na strategiczne znaczenie obszaru centrum uzdrowiskowego dla rozwoju

Kudowy-Zdroju należy wskazać obszar centrum uzdrowiskowego jako przestrzeni

szczególnie istotnej dla efektywnego przeprowadzenia procesów rewitalizacji.

Przemawiają za tym odnotowywane na tym terenie względne deficyty. ale też

istniejący potencjał, który odpowiednio uruchomiony, może okazać się ważnym

impulsem dynamizującym dla całego systemu miejskiego i jego funkcji

uzdrowiskowo-turystycznej.

2. Na terenie gminy, zwłaszcza w samym centrum miasta, następuje proces

dekapitalizacji technicznej jej zasobu mieszkaniowego. Postępująca degradacja

20 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kudowa-Zdrój na lata 2014 – 2017 …Opracowanie Green Key, Kudowa Zdrój grudzień 2014, s.27. Identyczna ocena jest zawarta w Założeniach do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Kudowa-Zdrój, Kudowa Zdrój 2011, s 7. 21 Uchwały nr XIII/86/95 Rady Miejskiej w Kudowie-Zdroju z dnia 29 września 1995r, w sprawie: uchwalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Kudowa-Zdrój, http://bip.ug-kudowazdroj.dolnyslask.pl/dokument,iddok,2535,idmp,62,r,r.

22

substancji mieszkaniowej wymaga dość pilnej interwencji, która powinna zapobiec

temu procesowi. Odpowiedzią na te zjawiska powinna być termomodernizacja lub

modernizacja części obiektów zlokalizowanych w ścisłym centrum uzdrowiskowym

miasta.

3. W procesach rewitalizacyjnych należy dążyć do eliminacji instalacji grzewczych

opartych na paliwach stałych, a także tych o niskiej sprawności, jako istotnego

problemu technicznego, mającego także swoje przełożenie na stan środowiska,

w tym jego walory klimatyczne.

4. Sieć drogowa w gminie, mimo iż dobrze rozwinięta, generuje liczne uciążliwości dla

mieszkańców miasta. Koncentruje się ona ze względu na układ potoków ruchu

w centrum miasta, gdzie są zlokalizowane obiekty lecznictwa uzdrowiskowego, Park

Zdrojowy, pensjonaty i hotele. Intensyfikacja ruchu pojazdów wymagać będzie

znaczących działań regulacyjnych lub inwestycyjnych, zmierzających do rozładowania

tego problemu. Istniejący układ komunikacyjny wymaga w miarę możliwości

uzupełnienia o system chodników, ścieżek rowerowych oraz miejsc parkingowych.

Dotyczyć to powinno w szczególności tych terenów, które zostaną objęte

rewitalizacją.