Kaktusykaktusy.net/Bartylak_J_ki_6(4).pdfTa mała mamilaria posia-da spory, rzepowaty system...

2
Na przelomie lat 1981/82 znani badacze flory mek- sykaskiej, Otero i Hernandez, penetrowali góry Sierra Mixteca lece na poludniu Meksyku w stanie Oaxaca. W pobliu miejscowoci Telixtlahuaca, na wysokoci ok. 2000 m npm., natknli si na niewysokie wzgórza niejako wyrastajce z plaskich wysokogórskich lk, po- roslych traw, pojedynczymi drzewami i inn nisz rolinnoci. Chyba tylko wielkie dowiadczenie i spora intuicja nakazaly obu badaczom dokladnie spenetrowa to konkretne wzgórze. Mój podziw dla nich jeszcze bar- dziej wzrósl po obejrzeniu zdjcia zamieszczonego w monografii "Mammillaria" autorstwa Pilbeama. Dla mnie widok wspomnianego wzgórza z powodu surowe- go i dzikiego wygldu jest raczej zniechcajcy, ale obaj panowie widzieli w nim podobiestwo do stanowiska innej piknej mamilarii, tj. M. dodsonii (M. deherdtiana var. dodsonii). W górnej czci tego wzgórza pomidzy wielkimi wapiennymi plytami mona znale miejsca, gdzie skala przykryta jest warstw czarnej ziemi o duej zawartoci próchnicy, o gruboci do 10 cm. Ziemi t porasta trawa, a pomidzy ni obaj badacze znaleli mi- niaturow mamilari. Zebrane roliny przeslali do Kali- fornii, gdzie znana spólka Glass i Foster opisala j jako Mammillaria hernandezii [w Cact. Succ. J. (US) 1983]. Nazw nadali oni na cze jednego z odkrywców. Rolin t mona wlczy w poczet najcenniejszych mamilarii, jako e jest karlowata, biala i do tego jeszcze wielkokwiatowa. Na stanowiskach ronie pojedynczo, tworzc plaskokuliste pdy o rednicy 2,5-3,5cm. Krót- kie brodawki maj ksztalt piramidy o mocno rozcigni- tej podstawie i nie zawieraj lateksu. Pachwiny s nagie – jedynie w miejscach, gdzie pojawiaj si kwiaty, wyr- asta troch welny. Ciernie s prawdziw ozdob tej roliny. Chocia nie ma cierni centralnych, to bocznych jest od 17 a do 25. S uloone promienicie, a ich ko- ce wygite w stron korpusu nie kluj. Maj barw bial lub bialo-szar i chocia maj tylko 1,2-2,2 mm dlugoci, to prawie calkowicie przykrywaj korpus roliny. W efekcie rolina ta wyglda jak mala, biala kulka. Wlanie z takiej bialo ociernionej rolinki, wian- kiem wokól wierzcholka wyrastaj niewspólmiernie wielkie kwiaty. S ksztaltu dzwonkowatego i dorastaj do 1,5, a nawet 3 cm dlugoci i rednicy. Maj wskie platki korony, które otwieraj si szeroko, a przy silnej operacji slonecznej wyginaj si na zewntrz. S barwy fioletowo-czerwonej lub winno-czerwonej z janiejsz gardziel. Na stanowisku znaleziono równie i bialo kwitnc rolin. Ciemnozielone owoce maj do 5mm rednicy i 2 cm dlugoci, ale praktycznie prawie cale ukryte s w korpusie roliny, a poza ciernie wystaj jedynie ich koce. Dojrzewaj równie wewntrz roli- ny, tote trudno je wypatrzy. Jedyn wskazówk jest lekkie rozszerzenie zwarto uloonych cierni. Z kolei wydlubywanie czarnych nasion, to icie benedykty- skie zajcie, które moe zakoczy si grzybicow in- fekcj roliny. Zabieg naley wykonywa w dni cieple i suche, aby ewentualne uszkodzenia naskórka szybko wyschly. Warto te kilka dni wczeniej opryska roli- n rodkiem grzybobójczym. Ta mala mamilaria posia- da spory, rzepowaty system korzeniowy. Na szczcie nie jest on zbyt wraliwy na dluej utrzymujc si wilgo. Jak ju podalem na wst pie, stanowisko tej roliny znajdowalo si na niewysokim wzgórzu, ale okazalo 132 KAKTUSY I INNE Vol. 6 No. 4

Transcript of Kaktusykaktusy.net/Bartylak_J_ki_6(4).pdfTa mała mamilaria posia-da spory, rzepowaty system...

Page 1: Kaktusykaktusy.net/Bartylak_J_ki_6(4).pdfTa mała mamilaria posia-da spory, rzepowaty system korzeniowy. Na szcz cie nie jest on zbyt wra liwy na dłu ej utrzymuj c si wilgo . Jak

*�$$������&��� ���

� Na przełomie lat 1981/82 znani badacze flory mek-syka�skiej, Otero i Hernandez, penetrowali góry Sierra Mixteca le��ce na południu Meksyku w stanie Oaxaca. W pobli�u miejscowo�ci Telixtlahuaca, na wysoko�ci ok. 2000 m npm., natkn�li si� na niewysokie wzgórza niejako wyrastaj�ce z płaskich wysokogórskich ł�k, po-rosłych traw�, pojedynczymi drzewami i inn� ni�sz� ro�linno�ci�. Chyba tylko wielkie do�wiadczenie i spora intuicja nakazały obu badaczom dokładnie spenetrowa� to konkretne wzgórze. Mój podziw dla nich jeszcze bar-dziej wzrósł po obejrzeniu zdj�cia zamieszczonego w monografii "Mammillaria" autorstwa Pilbeama. Dla mnie widok wspomnianego wzgórza z powodu surowe-go i dzikiego wygl�du jest raczej zniech�caj�cy, ale obaj panowie widzieli w nim podobie�stwo do stanowiska innej pi�knej mamilarii, tj. M. dodsonii (M. deherdtiana var. dodsonii). W górnej cz��ci tego wzgórza pomi�dzy wielkimi wapiennymi płytami mo�na znale�� miejsca, gdzie skała przykryta jest warstw� czarnej ziemi o du�ej zawarto�ci próchnicy, o grubo�ci do 10 cm. Ziemi� t� porasta trawa, a pomi�dzy ni� obaj badacze znale�li mi-niaturow� mamilari�. Zebrane ro�liny przesłali do Kali-fornii, gdzie znana spółka Glass i Foster opisala j� jako Mammillaria hernandezii [w Cact. Succ. J. (US) 1983]. Nazw� nadali oni na cze�� jednego z odkrywców. Ro�lin� t� mo�na wł�czy� w poczet najcenniejszych mamilarii, jako �e jest karłowata, biała i do tego jeszcze wielkokwiatowa. Na stanowiskach ro�nie pojedynczo, tworz�c płaskokuliste p�dy o �rednicy 2,5-3,5cm. Krót-kie brodawki maj� kształt piramidy o mocno rozci�gni�-tej podstawie i nie zawieraj� lateksu. Pachwiny s� nagie – jedynie w miejscach, gdzie pojawiaj� si� kwiaty, wyr-

asta troch� wełny. Ciernie s� prawdziw� ozdob� tej ro�liny. Chocia� nie ma cierni centralnych, to bocznych jest od 17 a� do 25. S� uło�one promieni�cie, a ich ko�-ce wygi�te w stron� korpusu nie kłuj�. Maj� barw� biał� lub biało-szar� i chocia� maj� tylko 1,2-2,2 mm długo�ci, to prawie całkowicie przykrywaj� korpus ro�liny. W efekcie ro�lina ta wygl�da jak mała, biała kulka. Wła�nie z takiej biało ociernionej ro�linki, wian-kiem wokół wierzchołka wyrastaj� niewspółmiernie wielkie kwiaty. S� kształtu dzwonkowatego i dorastaj� do 1,5, a nawet 3 cm długo�ci i �rednicy. Maj� w�skie płatki korony, które otwieraj� si� szeroko, a przy silnej operacji słonecznej wyginaj� si� na zewn�trz. S� barwy fioletowo-czerwonej lub winno-czerwonej z ja�niejsz� gardziel�. Na stanowisku znaleziono równie� i biało kwitn�c� ro�lin�. Ciemnozielone owoce maj� do 5mm �rednicy i 2 cm długo�ci, ale praktycznie prawie całe ukryte s� w korpusie ro�liny, a poza ciernie wystaj� jedynie ich ko�ce. Dojrzewaj� równie� wewn�trz ro�li-ny, tote� trudno je wypatrzy�. Jedyn� wskazówk� jest lekkie rozszerzenie zwarto uło�onych cierni. Z kolei wydłubywanie czarnych nasion, to i�cie benedykty�-skie zaj�cie, które mo�e zako�czy� si� grzybicow� in-fekcj� ro�liny. Zabieg nale�y wykonywa� w dni ciepłe i suche, aby ewentualne uszkodzenia naskórka szybko wyschły. Warto te� kilka dni wcze�niej opryska� ro�li-n� �rodkiem grzybobójczym. Ta mała mamilaria posia-da spory, rzepowaty system korzeniowy. Na szcz��cie nie jest on zbyt wra�liwy na dłu�ej utrzymuj�c� si� wilgo�. Jak ju� podałem na wst�pie, stanowisko tej ro�liny znajdowało si� na niewysokim wzgórzu, ale okazało

*����+�������*����+�������*����+�������*����+�������

!���,��!���,��!���,��!���,��

�������#��������� �������!���

132 KAKTUSY I INNE Vol. 6 No. 4

Page 2: Kaktusykaktusy.net/Bartylak_J_ki_6(4).pdfTa mała mamilaria posia-da spory, rzepowaty system korzeniowy. Na szcz cie nie jest on zbyt wra liwy na dłu ej utrzymuj c si wilgo . Jak

KAKTUSY I INNE Vol. 6 No. 4 133

si�, �e wył�cznie na tym jednym. Poniewa� jej odkryw-cy nie podali dokładnej lokalizacji, inni badacze musieli przedepta� wszystkie wzgórza w tej okolicy, a jest ich tam sporo. Wi�kszo�ci z nich – w tym nawet i znanemu badaczowi mamilarii, W. Reppenhagenowi – nie udało si� jej odnale��. Du�o wi�cej szcz��cia miał J. iha, który na pocz�tku lat dziewi��dziesi�tych nie tylko od-nalazł to stanowisko, ale jeszcze trafił na okres kwitnie-nia. Jak wspomina – "widok całych kobierców, fioleto-wo-czerwonych kwiatów był niezwykły”. Miał te� i inne szcz��cie – było tam jeszcze du�o ro�lin. F. Otero i F. Hernandez w chwili odkrycia okre�lili to stanowisko jako "stosunkowo liczn� populacj�". Du�o pó�niej J. Pilbeam uznał je za przetrzebione tak, �e "trzeba było mocno nagi�� kr�gosłup, aby wypatrzy� te malutkie ro�linki, nie wi�ksze od koniuszka palca". Tym bardziej, �e w okresie suszy wci�gni�te s� poni�ej gruntu, za� w czasie wegetacji wysuwaj� swoje główki troch� ponad powierzchni�, ale zasłania je trawa i jedynie kwiaty wskazuj� miejsca, w których rosn�. Do tej pory wszystko było jasne i proste, ale najwy�-szy czas na taksonomi�. Pocz�tkowo Hunt zaszeregował M. hernandezii do grupy Longiflorae jako samodzielny gatunek, ale pó�niej wł�czył j� do M. napina. Równie� Lüthy widział j� w kr�gu M. deherdtiana - napina. Inni badacze dostrzegali w niej cechy wspólne z kompleksem M. solisioides - pectinifera. Moim skromnym zdaniem dwie systematyki, tj. Reppenhagena i Pilbeama, najtraf-niej klasyfikuj� M. hernandezii. Według Reppenhagena wygl�da to nast�puj�co: sekcja – Hydrochylus, grupa – Longiflorae, w tym trzy samodzielne gatunki – M. de-herdtiana, M. napina i M. hernandezii. Podobnie według Pilbeama: sekcja – Hydrochylus, seria – Longiflorae i jako samodzielne gatunki – M. napina i M. hernandezii. W sumie s� to dwie takie same systematyki. M. hernandezii nie sprawia wi�kszych kłopotów w uprawie. Chocia� na stanowisku ro�nie w podło�u o du�ej zawarto�ci humusu, to w uprawie lepiej stosowa� podło�e mineralne, bardzo przepuszczalne. Mo�na uprawia� j� w jednym pojemniku z M. solisioides, tym bardziej �e obie kwitn� w grudniu. M. hernandezii za-wi�zuje p�ki pó�n� jesieni�, ale w przeciwie�stwie do M. solisioides, kwiaty otwieraj� si� nawet bez sło�ca. Wystarczy im jasne i ciepłe stanowisko, chocia� do pra-widłowego rozwoju pr�cików i słupka potrzebna jest intensywna operacja słoneczna. Tylko takie warunki gwarantuj� mo�liwo�� uzyskania nasion. Serdecznie zach�cam do uprawy tej pi�knej, karłowatej ro�linki – zwłaszcza, �e kwitn� ju� młode egzemplarze. Wszystkie zdj�cia: Jerzy Bartylak

korekta: Tadeusz Nycz

� ��������������@���������������#��������� �������!���

��� ���� �*� �������� ��������� �������� ��� ���� ������� ��� ��� �������*��������*��������������������������*�������/������������

����������������������������/���8������������5�8�����!�8�����)���������+������**������������������/������������������� �������

���������#�������������G��������������������<������H������

�������#��������� �������!���

��������#��������� �������!�����#�������������

�������#��������� �������!���

������� �����������������D�������� ���#�� ������������ ���� *��������*�#�� �������!���������+��� ��� �������������*�����I������

�����������������������������������������+���*������������+����������*�*��������������+����������������������#�� ��������!����������������������*�������������+����������������������������������������������������������������������������+��������������

�������������� ��� *������ ��*��������*� �����������/����*������������������ �������������������������������� �������������������������������������