Kendama w Japonii i na świecie16.01.2014

Yasuhiro Igarashi

--- 1Dobry wieczór Państwu.Dziękuję organizatorom za zaproszenie na dzisiejszy warsztat i możliwość wystąpienia.Z góry przepraszam, że mówię z japońskim akcentem i z błędami, dlatego będę czytał z kartki.

--- 2To dzisiejszy program warsztatów.Główną częścią jest praktyka kendamy, ale chciałbym przekazać również podstawowe informacje o kendamie, czyli jej historia, obecna sytuacja, i praktyczna informacja : gdzie i jak kupić w Polsce.Nie jestem historykiem, a tylko fanem kendamy, dlatego opowiem o kendamie ogólnie.

--- 3Jak widać, kendama składa się ken, co znaczy dosłownie miecz samurajski, i tama, czyli kulki.Tama jest przytwierdzona za pomocą sznurkaKen i tama, dlatego „kenTama”. Ale jednak ze względu na łatwiejszą wymowę zmieniło się w „kenDama”.Niektórzy wymawiają z akcentem kenDAma, albo kendaMA, a my Japończycy mówimy KEndama.Jak grać? to bardzo łatwe.Ken ma trzy spodki i szpikulec, a Tama ma dziurkę. Należy złapać kulkę na spodek albo wbić na szpikulec.Japońskie Stowarzyszenie Kendama podaje 100 różnych sztuczek podstawowych,ale ich kombinacje dają ponad dziesięć tysięcy.

--- 4, 5Bardzo często pytano mnie „Czy kendama jest tradycyjną japońską zabawką?”A odpowiedź jest TAK i NIE, to zależy od określenia „tradycji”.

--- 6Według Japońskiego Stowarzyszenia Kendama, historia kendamy przedstawią się następująco:1. Oryginalną formą był kielich do wina ze sznurkiem wełnianym, patent ten powstał we Francji.

* Ważny jest fakt, że to była ta gra, w którą grano podczas imprez za krapianych alkoholem.* To francuski sztych miedziany z 16 w.

2. W 16 wieku pojawiło się zabawka nazywana Bilboquet.Nie tylko we Francji, podobna zabawka była również w innych krajach na całym świecie.* To najstarszy obraz olejny przedstawiający bilbouquet z 1880 r.

--- 73. Do Japonii ta zabawka dotarła przez port Nagasaki w 1777 r., Nagasaki było wtedy jedynym

miejscem w Japonii otwartym na kontakty z Europą. Wtedy tylko holenderskie statki mogły wejść do tego portu. Nagasaki było otwarte tylko dla Holandii i Chin i niektórzy mówią, że być może kendama dotarła przez Chiny, ale w ogóle mówi się, że przyszła przez Holandię.

Są dwa źródła pisane拳会角力図会けんさらえすまいずえ(1809), 嬉遊笑覧きゆうしょうらん(1830), które potwierdzają, że w 1777 r. kendama dotarła do Japonii.Pierwsza książka nazywała kendamę „Sukui tama ken”(匕玉拳), a druga „Kendama”(拳玉), ale

zapisywana innymi znakami niż współcześnie (剣玉). Ale potem tylko nazywa Kendama została przyjęta. Kształt był jeszcze taki jak Bilboquet.

Teraz jest 2014, to kendama w Japonii ma 237 lat historii.4. W 1919 r. w Hatsuka-ichi w Hiroshimie powstał „Niczgec ball” i dopiero wtedy boczne spodki

zostały dodane.Teraz jest 2014, a zatem kendama w obecnym kształcie ma tylko 95 letną historię. Mniej niż 100 lat.Dlatego poprzednio powiedziałem, TAK i NIE na pytanie o historię kendamy.5. W 1975 r. powstało Japońskie Stowarzyszenie Kendama.

Ono ujednoliciło kształt kendamy, oraz ustaliło reguły zawodów. Co rok organizuje zawody kendamy.6. 1977-79 r. program Yattāman pojawił się w telewizji, które pewnie przyczynił się do

popularyzacji kendamy. Yattāman bardzo się kojarzy w Polsce z kendamą. Ale w Japonii to już tak stary, i teraz kojarzy się raczej tylko starszemu pokoleniu.

7. 1980 r. ~ Era gier telewizyjnych.Zainteresowanie dzieci zostało skierowane mocno w stronę gier komputerowych, dlatego kendama bardzo straciła na popularności. Właśnie jestem z tego pokolenia, i z tego co pamiętam, mało dzieci grało w kendamę. Dla nas była to stara i nieciekawa zabawka.Stowarzyszenie Kendama z jednej strony włożyło wiele wysiłku w popularyzację kendamy, ale z drugiej strony uczyniło z niej poważny sport, jak Kendo albo Dżudo, np. w zawodach przykładano uwagę tylko do dokładności i prędkości wykonywania sztuczek, a widzom nie wolno hałasować na miejscu. Taka atmosfera doprowadziła do zmiany wizerunku kendamy jako swobodnej zabawy i do zmniejszenia liczby graczy.Kendama miała swoją „epokę lodowcową”.

--- 8Ale, jak kendama pojawiła się na YouTube, rozpoczął się światowy boom.Popularność kendamy się odrodziła.Gracze kendamy zaczęli wrzucać swoje filmiki na YouTube, czym od razu wzbudzili zainteresowanie poza Japonią. A obcokrajowcy też zaczęli wrzucać swoje filmiki w innej formie i inspirowali Japończyków. Rozpoczęła się taka interakcja.

Teraz pokażę kilka filmików z YouTube, i zaraz zobaczą Państwo, że ta interakcja ma wpływ nie tylko na sztuczki kendamy, ale bardziej na styl filmiku.Nie pokażę do końca każdego filmiku, ale mogą Państwo ściągać tę prezentację. Napisałem w niej linki do YouTube, dlatego proszę obejrzeć całość spokojnie w domu.

1. Pierwszy filmik pokazuje standardowe sztuczki.2. Drugi filmik nakręcił mistrz kendamy, pan Shimadera.Jak widzieli Państwo, ewolucja stylu filmu się rozpoczęła. To już nie tylko pokaz sztuczek, dodana została muzyka i trudne akrobatyczne sztuczki. Właśnie ten film w 2009 r. mocno zainspirował obcokrajowców, i został ich biblią.Dlatego pan Shimadera jest traktowany jak Bóg kendamy wśród miłośników na świecie.Jak on przyjedzie na międzynarodowe spotkanie kendamy, to wszyscy chcą z nim poznać i proszą o uścisk dłoni i jego autograf.3. Następny film jest autorstwa Colina Sandera. Amerykanina, który jest profesjonalnym

narciarzem i też reżyserem filmowym. On zaczął wrzucać filmy w 2007 r., a jego profesjonalny styl ma duży wpływ na świecie. Właśnie on jest pionierem tego stylu.

4. Z jego inicjatywy powstało się Amerykańskie Stowarzyszenie Kendama USA, które tworzy i zamieszcza takie artystyczne filmiki.

5. Była na to inna reakcja ze strony Japończyków. Stworzyli nowy styl gry kendamy połączony z tańcem.

6. A w Polsce powstało stowarzyszenie Kendama Polska. Oni potrafią wykonywać trudne sztuczki i wrzucają ciekawe filmiki.

Kto się zainteresował? Kuglarze, gracze jojo, albo profesjonalni narciarze, rowerzyści BMX, itd. czyli ci, którzy zajmują się sztuką sportową.Bardzo ciekawy fakt, że oni nie uczyli się japońskiego, ani nawet nie byli miłośnikami kultury Japonii. W zasadzie nie wiedzieli nawet, że kendama jest z Japonii.

--- 9Międzynarodowe zawody, szczególnie europejskie zawody European Kendama Open Championship, są organizowane od 2008 r., jako część Europejskiej Konwencji Żonglerki (EJC),przez Anglika p. Void, profesjonalnego kuglarza.W 2012 r. odbyły się w Lublinie. A w tym roku będą się pod Dublinem w Irlandii.

--- 10, Gdzie i jak można kupić?Niestety nie znam konkretnych sklepów, ktore sprzedają kendamę w Polsce.Ale w internecie na Allegro znajdziemy pary rodzajów kendamy.Wśród nich „Ozora”, „Play” , „Sun Rise”, które są dobrymi, certyfikowane kendamami. Mistrz kendamy Pan Shimadera je poleca.

Można kupić certyfikowane kendamy także z Japonii, zamawiając przez internet.

Z kolei członek Japońskiego Stowarzyszenia Kendama może kupić kendamę ze zniżką od stowarzyszenia. Ponieważ jestem członkiem tego stowarzyszenia można zorganizować grupowy zakup. Jeśli liczba zamówienia przekroczy 30 sztuk, to będzie taniej niż na Allegro.

--- 11, podsumowanieZa 5 lat historia kendamy z obecnym kształtem ma 100 lat urodziny.Nie wiem, czy możemy mówić taką zabawkę tradycyjna czy nie.

Dzięki interakcji na YouTube, Japończycy na nowo odkryli kendamę i jej poplarność wzrasta.To nie tylko powrót do historii, ale także ewolucja. Wizerunek kendamy zmienia się od nieciekawa do atrakcyjna, a i styl gry powrócił do korzeni, czyli do swobodnej gry z radością, a może czasem przy alkoholu. To ważna tendencja.

Teraz na bieżąco przez YouTube powstają nowe sztuczki, style filmików, itd., czyli globalna ewolucja międzynarodowej społeczności graczy kendamy. To bardzo interesujący temat antropologiczny do badania naukowego. Polecałbym ten temat na pracę magisterską.Jeśli są tacy zainteresowani studenci z Japonistyki (nie tylko), to chętnie mogę zostać opiekunem albo najmniej informatorem.

To dziękuję bardzo za uwagę, i teraz zagrajmy kendamę. Niestety nie będzie alkoholu.

*** Objaśnienie sztuczki Oozara:Kiedy podrzucamy kulkę, ona najpierw leci do góry i potem spada, co oznacza, że jest krótki moment, w którym kulka zatrzymuje się. Dlatego wystarczy podstawić wtedy pod nią spodek.

Najpierw ćwiczymy podrzucanie kulki z spodka i jej łapanie.