2011 12011 12 0212011 - nbp.pl · mują mieszkaniowe kredyty hipoteczne oraz kre-dyty udzielone...

b iuletyn M ies i ęcznygrudz ień

eurO

Pejs

ki b

ank

cent

raln

y bi

ulet

yn M

iesi

ęczn

y12

1201

1 011201102120110312011041201105120110612011071201108120110912011101201111120111212011

Pl

b iuletyn mies ięcznyGRuDz ieŃ 2011

W 2011 roku wszystkie

publikacje EBC będą zawierały

motyw pochodzący z banknotu

100 euro.

© Europejski Bank Centralny 2011

AdresKaiserstrasse 2960311 Frankfurt am Main, Niemcy

Adres do korespondencjiPostfach 16 03 1960066 Frankfurt am Main, Niemcy

Telefon+49 69 1344 0

Internethttp://www.ecb.europa.eu

Fax+49 69 1344 6000

Biuletyn został przygotowany pod kontrolą Zarządu EBC. Tłumaczenia zostały wykonane i opublikowane w krajowych bankach centralnych.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Zezwa la się na wykorzystywanie materiałów zawartych w Biuletynie do celów eduka cyjnych i niekomercyjnych pod warun kiem podania źródła.

Dane statystyczne zamieszczone w Biuletynie – stan na dzień 7 grudnia 2011 r.

ISSN 1830 0103 (druk)ISSN 1830 009X (internet)

3EBC

Biuletyn MiesięcznyGrudzień 2011

sp i s tReŚc i

aRtyku¸ wstępny 5

sytuacja GospoDaRcza i monetaRna

Środowisko zewnętrzne strefy euro 11

Kierunki rozwoju sytuacji monetarnej i finansowej 26

Ceny i koszty 65

Produkcja, popyt i rynek pracy 77

Sytuacja fiskalna 96

Projekcje makroekonomiczne ekspertów Eurosystemu dla strefy euro 107

Ramki 1 Dodatkowe niestandardowe środki

polityki pieniężnej przyjęte przez Radę Prezesów 8 grudnia 2011 r. 8

2 Mobilność na rynku pracy w państwach członkowskich z Europy Środkowo--Wschodniej w porównaniu z mobilnością w strefie euro, Danii i Szwecji 16

3 Przepływy na rachunku finansowym w bilansie płatniczym strefy euro 33

4 Sytuacja w zakresie płynności i operacje polityki pieniężnej w okresie od 10 sierpnia do 8 listopada 2011 r. 41

5 Estymacja rentowności realnych i stóp inflacji progowej po niedawnym nasileniu kryzysu zadłużenia sektora publicznego 48

6 Wyniki ,,Badania sondażowego dostępu małych i średnich przedsiębiorstw w strefie euro do środkow finansowych” 57

7 Korekty prognoz w prowadzonym przez EBC badaniu Survey of Professional Forecasters: porównanie badań na koniec 2011 r. z badaniami na koniec 2008 r. 66

8 Wahania PKB w strefie euro 78

9 Sytuacja w przemyśle samochodowym w głównych krajach strefy euro w ostatnim czasie 81

10 Produktywność sektorów w strefie euro i w Stanach Zjednoczonych w ostatnim czasie 91

11 Silniejsze ogólne zasady zarządzania gospodarczego w UE 101

12 Dewaluacja za pomocą środków polityki fiskalnej – narzędzie umożliwiające dostosowanie gospodarcze 104

13 Założenia techniczne dotyczące stóp procentowych, kursów walutowych, cen surowców i polityki fiskalnej 107

14 Prognozy innych instytucji 112

statystyka stRefy euRo s 1

zaŁĄcznikiDziałania Eurosystemu w zakresie polityki pieniężnej w ujęciu chronologicznym i

System TARGET (transeuropejski zautomatyzowany błyskawiczny system rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym) Vii

Dokumenty opublikowane przez Europejski Bank Centralny iX

sŁowniczek Xi

4EBC Biuletyn MiesięcznyGrudzień 2011

paŃstwaBE BelgiaBG BułgariaCZ CzechyDK Dania DE NiemcyEE EstoniaGR GrecjaES HiszpaniaFR FrancjaIE IrlandiaIT WłochyCY CyprLV ŁotwaLT LitwaLU Luksemburg

HU WęgryMT MaltaNL HolandiaAT AustriaPL PolskaRO RumuniaPT PortugaliaSI SłoweniaSK SłowacjaFI FinlandiaSE SzwecjaUK Wielka Brytania JP JaponiaUS Stany Zjednoczone

inneBIS Bank Rozrachunków Międzynarodowych BPM5 IMF’s Balance of Payments Manual, 5th edition (podręcznik bilansu płatniczego MFW, edycja 5)CD certyfikat depozytowyc.i.f. koszty, ubezpieczenie i fracht na granicy importeraCPI wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnychEBC Europejski Bank Centralny EER efektywny kurs walutowyEIW Europejski Instytut Walutowy ESA 95 Europejski System Rachunków Narodowych i Regionalnych z 1995 r.ESBC Europejski System Banków CentralnychEUR eurof.o.b. franco statek na granicy eksporteraHICP zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnychHWWI Hamburski Instytut Gospodarki ŚwiatowejJKP jednostkowe koszty pracy w przetwórstwie przemysłowymMFW Międzynarodowy Fundusz Walutowy MIF monetarna instytucja finansowaMOP Międzynarodowa Organizacja PracyNACE Rev. 1 statystyczna klasyfikacja działalności gospodarczej w Unii EuropejskiejOECD Organizacja Współpracy Gospodarczej i RozwojuPKB produkt krajowy bruttoPPI indeks cen produkcji sprzedanej przemysłuUE Unia EuropejskaUGW unia gospodarcza i walutowa

W niniejszym Biuletynie państwa członkowskie UE wymienia się w porządku alfabetycznym według nazw

w językach krajowych, zgodnie z praktyką UE.

skRÓty

5EBC


Na posiedzeniu 8 grudnia 2011 r. Rada Prezesów postanowiła, na podstawie regularnej analizy eko-nomicznej i monetarnej, obniżyć podstawowe stopy procentowe EBC o 25 punktów bazowych, po obniżce o 25 punktów bazowych z 3 listopada 2011 r. Inflacja jeszcze przez kilka miesięcy praw-dopodobnie utrzyma się powyżej 2%, po czym spadnie poniżej tego poziomu. Wzmożone napię-cia na rynkach finansowych nadal osłabiają ak-tywność gospodarczą w strefie euro, a z dalszymi perspektywami wiąże się duża niepewność i znaczne ujemne czynniki ryzyka. W tej sytuacji presje kosztowa, płacowa i cenowa w horyzoncie przyjętym w polityce pieniężnej powinny być nie-wielkie. Jednocześnie aktualna tendencja ekspan-sji monetarnej jest nadal umiarkowana. Podstawo-wym zadaniem polityki pieniężnej jest utrzymanie średniookresowej stabilności cen, a tym samym zapewnienie mocnego zakotwiczenia oczekiwań inflacyjnych w strefie euro na poziomie zgodnym z celem Rady Prezesów, jakim jest utrzymanie in-flacji w średnim okresie na poziomie poniżej, ale blisko 2%. Zakotwiczenie to jest warunkiem ko-niecznym, by polityka pieniężna mogła przyczy-niać się do wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy w strefie euro.

W ramach ciągłych działań na rzecz wsparcia sytu-acji płynnościowej banków w strefie euro, a także w nawiązaniu do skoordynowanej akcji banków centralnych z 30 listopada 2011 r., mającej na celu zasilenie w płynność światowego systemu finanso-wego, Rada Prezesów postanowiła także wprowa-dzić dalsze rozwiązania niestandardowe. Rozwią-zania te powinny zapewnić sektorowi bankowemu lepszy dostęp do płynności oraz ułatwić funkcjono-wanie rynku pieniężnego strefy euro. Oczekuje się, że podtrzymają one napływ kredytów do gospo-darstw domowych i przedsiębiorstw. W związku z tym Rada Prezesów podjęła następujące decyzje1:

Po pierwsze, zostaną przeprowadzone dwie dłuż-sze operacje refinansujące z terminami zapadalno-ści 36 miesięcy, z możliwością wcześniejszej spłaty po upływie jednego roku. Zostaną one prze-prowadzone w trybie przetargu kwotowego z peł-

1 Więcej informacji w komunikacie prasowym z 8 grudnia 2011 r. zatytułowanym ECB announces measures to support bank lending and money market activity.

nym przydziałem. Zastosowana w nich stała stopa procentowa będzie równa średniej ze stóp podsta-wowych operacji refinansujących za okres zapa-dalności danej operacji. Odsetki będą płacone po upływie terminu zapadalności.

Po drugie, w celu zwiększenia dostępności zabez-pieczeń zostanie obniżony najniższy dopusz-czalny rating dla określonych papierów wartościo-wych zabezpieczonych aktywami (ABS). Oprócz ABS już dopuszczonych jako zabezpieczenie w operacjach kredytowych Eurosystemu, kwalifi-kować będą się także ABS mające w momencie emisji i potem, przez cały czas, drugi od góry ra-ting (co najmniej „jednego A” w ujednoliconej skali Eurosystemu), których aktywa bazowe obej-mują mieszkaniowe kredyty hipoteczne oraz kre-dyty udzielone małym i średnim przedsiębior-stwom. Ponadto krajowe banki centralne będą mogły, jako rozwiązanie tymczasowe, przyjmo-wać jako zabezpieczenie także regularnie obsługi-wane należności kredytowe (czyli kredyty ban-kowe) spełniające określone kryteria kwalifikacji. Odpowiedzialność z tytułu przyjęcia takich należ-ności kredytowych będzie spoczywać na krajo-wym banku centralnym, który zezwolił na ich stosowanie.

Po trzecie, stopa rezerwy, obecnie wynosząca 2%, zostanie obniżona do 1%. Posunięcie to ma uwolnić środki na zabezpieczenia i pobudzić aktywność rynku pieniężnego. W związku ze stosowaniem w podstawowych operacjach refinansujących EBC zasady pełnego przydziału oraz ze sposobem ko-rzystania z tej możliwości przez banki, system re-zerw obowiązkowych nie jest potrzebny na taką skalę, jak w normalnych okolicznościach, by kon-trolować warunki na rynku pieniężnym.

Po czwarte, na jakiś czas zostaną wstrzymane ope-racje dostrajające prowadzone w ostatnim dniu okresu utrzymywania rezerw. Jest to rozwiązanie techniczne, które ma pobudzić aktywność rynku pieniężnego.

Jak już podkreślano wcześniej, wszystkie niestan-dardowe środki polityki pieniężnej są z definicji tymczasowe.

aRtyku¸ wstępny


W dziedzinie analizy ekonomicznej, w trzecim kwartale 2011 r. tempo wzrostu realnego PKB strefy euro wyniosło w ujęciu kwartalnym 0,2%, tyle samo co w poprzednim kwartale. Wyniki ba-dań ankietowych wskazują na osłabienie aktyw-ności gospodarczej w czwartym kwartale br. Wy-daje się, że aktualną tendencję wzrostu w strefie euro osłabia kilka czynników, w tym spowolnie-nie wzrostu popytu światowego oraz niekorzystny wpływ, jaki na ogólne warunki finansowania i po-ziom zaufania wywierają napięcia utrzymujące się na rynkach długu państwowego w strefie euro, a także proces dostosowań bilansowych w sekto-rach finansowym i niefinansowym. Jednocześnie Rada Prezesów oczekuje, że w ciągu przyszłego roku aktywność gospodarcza w strefie euro będzie się ożywiać, choć bardzo stopniowo. Do ożywie-nia tego przyczynią się: stabilny popyt światowy, bardzo niski poziom stóp krótkoterminowych i wszystkie środki zastosowane w celu wsparcia funkcjonowania sektora finansowego.

Podobna ocena zawarta jest w projekcjach makro-ekonomicznych ekspertów Eurosystemu dla strefy euro z grudnia 2011 r., zgodnie z którymi roczna stopa wzrostu realnego PKB w 2011 r. ma wynieść 1,5–1,7%, w 2012 r. -0,4–1,0%, zaś w 2013 r. 0,3–2,3%. W porównaniu z projekcjami makro-ekonomicznymi ekspertów EBC z września 2011 r. przedział wartości wzrostu realnego PKB na 2011 r. został zwężony, a przedział na 2012 r. – znacznie przesunięty w dół. Zmiany te wynikają głównie z wpływu, jaki na popyt wewnętrzny będą wywierać spadek zaufania i pogarszanie się warunków finansowania, wynikające z podwyż-szonej niepewności w związku z kryzysem zadłu-żeniowym, a także z obniżenia projekcji popytu zewnętrznego.

Jeśli chodzi o perspektywy gospodarcze strefy euro, w ocenie Rady Prezesów występują po-ważne ujemne czynniki ryzyka w warunkach wy-sokiej niepewności. Do czynników tych należy przede wszystkim potencjalne dalsze nasilenie się napięć na rynkach finansowych strefy euro oraz możliwość rozprzestrzenienia się tych napięć na sferę realną gospodarki. Czynniki ujemne wiążą się też ze światową sytuacją gospodarczą, która można okazać się gorsza, niż oczekiwano, a także

z nasileniem się protekcjonizmu i możliwością wystąpienia niekontrolowanej korekty nierówno-wagi globalnej.

Jeśli chodzi o procesy cenowe, w listopadzie roczna inflacja HICP w strefie euro według wstęp-nych szacunków Eurostatu wyniosła 3,0%, tyle samo co w dwóch poprzednich miesiącach. Od końca ubiegłego roku stopa inflacji jest podwyż-szona, głównie pod wpływem wzrostów cen ener-gii i innych surowców. Jeszcze przez kilka mie-sięcy inflacja prawdopodobnie utrzyma się powy-żej 2%, po czym spadnie poniżej tego poziomu. Taki przebieg inflacji odzwierciedla oczekiwania, zgodnie z którymi – w związku ze słabszym wzro-stem w strefie euro i na świecie – również tenden-cje w dziedzinie presji kosztowej, płacowej i ceno-wej w strefie euro powinny być nadal umiarkowane.

Podobna ocena zawarta jest w projekcjach makro-ekonomicznych ekspertów Eurosystemu dla strefy euro z grudnia 2011 r., zgodnie z którymi roczna inflacja HICP w 2011 r. ma wynieść 2,6–2,8%, w 2012 r. 1,5–2,5%, zaś w 2013 r. 0,8–2,2%. W porównaniu z projekcjami makroekonomicz-nymi ekspertów EBC z września 2011 r. prze-działy wartości na lata 2011 i 2012 przesunięto nieco w górę. Wynika to z dodatniego wpływu wyższych cen ropy wyrażonych w euro oraz wyż-szego udziału podatków pośrednich. Oczekuje się, że dodatni wpływ tych czynników z naddatkiem skompensuje niższe projekcje marż zysku i wzro-stu płac, związane z obniżeniem projekcji aktyw-ności gospodarczej.

W ocenie Rady Prezesów czynniki ryzyka zwią-zane ze średniookresowymi perspektywami sytu-acji cenowej nadal ogólnie się równoważą. Do czynników oddziałujących w kierunku wzrostu inflacji należą przede wszystkim dalsze podwyżki podatków pośrednich i cen administrowanych, związane z koniecznością konsolidacji fiskalnej w nadchodzących latach. Natomiast główne czyn-niki oddziałujące w kierunku spadku inflacji wiążą się ze słabszym niż zakładano wzrostem gospodarczym w strefie euro i na świecie.

Jak wynika z analizy monetarnej, roczna dyna-mika agregatu M3 spadła z 3,0% we wrześniu

7EBC


aRtykuŁ wstępny

2011 r. do 2,6% w październiku. Roczna dyna-mika kredytów dla sektora prywatnego, skorygo-wana o sprzedaż i sekurytyzację kredytów, w paź-dzierniku wyniosła 3,0%, wobec 2,7% we wrze-śniu. Podobnie jak w dwóch poprzednich miesiącach dane o sytuacji monetarnej za paź-dziernik odzwierciedlają podwyższoną niepew-ność panującą na rynkach finansowych.

Po stronie czynników kreacji pieniądza, roczna dynamika kredytów dla przedsiębiorstw i gospo-darstw domowych w październiku zasadniczo się nie zmieniła i wyniosła w ujęciu skorygowanym o sprzedaż kredytów 2,3%, a w ujęciu skorygowa-nym o sekurytyzację 2,5%. Dynamika nieskory-gowana była niższa z powodu zwiększonej seku-rytyzacji w październiku. W sumie dane o akcji kredytowej nie wskazują, by w okresie do paź-dziernika podwyższone napięcia na rynkach fi-nansowych znacząco odbiły się na podaży kredy-tów. Ponieważ jednak skutki dla akcji kredytowej mogą objawić się później, w nadchodzącym okre-sie należy ją uważnie obserwować.

Gdy przyjmie się właściwą, średniookresową per-spektywę i pominie zmienność krótkookresową, widać, że tendencje w dynamice szerokiego pie-niądza są nadal umiarkowane.

Zdrowe bilanse banków będą kluczowym czynni-kiem ograniczenia samonapędzającej się spirali niekorzystnych skutków napięć na rynkach finan-sowych, dzięki czemu z czasem zapewnią odpo-wiedni napływ kredytów do gospodarki. Zgoda Rady Europejskiej z 26 października na wprowa-dzenie do końca czerwca 2012 r. podwyższenia pozycji kapitałowej banków do 9% kapitału pod-stawowego kategorii 1 (core Tier 1) powinna w średnim okresie poprawić odporność sektora bankowego w strefie euro. W tym względzie kra-jowe organy nadzoru muszą zadbać o to, by wdro-żenie planów dokapitalizowania banków nie do-prowadziło do sytuacji, która odbiłaby się na fi-nansowaniu aktywności gospodarczej w strefie euro.

Podsumowując, inflacja jeszcze przez kilka mie-sięcy prawdopodobnie utrzyma się powyżej 2%, po czym spadnie poniżej tego poziomu. Wzmo-

żone napięcia na rynkach finansowych nadal osła-biają aktywność gospodarczą w strefie euro, a z dalszymi perspektywami wiąże się duża nie-pewność i znaczne ujemne czynniki ryzyka. W tej sytuacji presje kosztowa, płacowa i cenowa w ho-ryzoncie przyjętym w polityce pieniężnej powinny być niewielkie. Zestawienie wyników analizy ekonomicznej z oznakami płynącymi z analizy monetarnej potwierdza tę ocenę, przy czym aktu-alna tendencja ekspansji monetarnej jest nadal umiarkowana.

W dziedzinie polityki fiskalnej wszystkie rządy w strefie euro powinny niezwłocznie zrobić wszystko, co w ich mocy, by ustabilizować fi-nanse publiczne w całej unii walutowej. Nowa umowa fiskalna, obejmująca gruntownie przefor-mułowane zasady fiskalne wraz z podjętymi przez rządy strefy euro zobowiązaniami fiskalnymi, jest najważniejszym warunkiem normalizacji funkcjo-nowania rynków finansowych. Instytucje odpo-wiedzialne za politykę muszą w najbliższych la-tach skorygować nadmierne deficyty i zmierzać do osiągnięcia równowagi budżetowej poprzez określenie i wprowadzenia koniecznych rozwią-zań dostosowawczych. Pozwoli to umocnić zaufa-nie społeczne do słuszności prowadzonej polityki i tym samym poprawić ogólny klimat gospodarczy.

Oprócz konsolidacji fiskalnej Rada Prezesów wie-lokrotnie wzywała do zdecydowanych i ambit-nych reform strukturalnych. Konsolidacja fiskalna prowadzona równolegle z reformami struktural-nymi pozwoliłaby umocnić zaufanie, poprawić perspektywy wzrostu gospodarczego i przyspie-szyć tworzenie miejsc pracy. Należy niezwłocznie przeprowadzić kluczowe reformy, by pomóc kra-jom strefy euro poprawić konkurencyjność, uela-stycznić gospodarkę i zwiększyć długookresowy potencjał wzrostu. Umowy zawarte w następstwie szczytu Rady Europejskiej z 8–9 grudnia 2011 r. stanowią ważny krok w tym kierunku. Reformy rynku pracy trzeba przeprowadzić z myślą o zmniejszaniu jego sztywności oraz zwiększaniu elastyczności płac. Reformy rynku produktów po-winny koncentrować się na pełnym otwarciu ryn-ków na silniejszą konkurencję.


ramka 1

dOdatkOwe niestandardOwe śrOdki POlityki Pieniężnej Przyjęte Przez radę Prezesów 8 grudnia 2011 r.

8 grudnia 2011 r. Rada Prezesów EBC podjęła decyzje w sprawie kilku środków, które mają chronić mechanizm transmisji polityki pieniężnej przed niekorzystnymi skutkami napięć trwa-jących w niektórych segmentach rynków finansowych strefy euro. Napięcia te mogą zakłócić transmisję impulsów polityki pieniężnej w Eurosystemie, a tym samym ograniczyć jego zdol-ność do utrzymania stabilności cen w strefie euro. Przyjęte środki nie mają na celu wpływania na nastawienie polityki pieniężnej.

Ściśle mówiąc, Rada Prezesów postanowiła rozszerzyć zestaw operacji refinansujących po-przez przeprowadzenie dwóch operacji z terminem zapadalności 36 miesięcy, aby podtrzymać napływ kredytów do gospodarki strefy euro. Środek ten ma przeciwdziałać ryzyku, że napięcia utrzymujące się na rynkach finansowych odbiją się na możliwości pozyskiwania przez banki w strefie euro refinansowania na dłuższy okres. Poprzez te operacje Eurosystem chce sprawić, że banki nadal będą mieć dostęp do stabilnego finansowania na dłuższe terminy. Zapewni w ten sposób istotne wsparcie akcji kredytowej, dzięki ograniczeniu wpływu, jaki na banki w strefie euro wywierają trudne warunki panujące na rynkach, gdzie banki te pozyskują finansowanie. Ponadto po upływie roku banki będą mieć możliwość zwrotu pozostałych do spłaty kwot otrzy-manych w tych operacjach, co da im większą elastyczność i ułatwi zarządzanie zobowiąza-niami.

Rada Prezesów ogłosiła także przejściowe rozszerzenie listy zabezpieczeń w odniesieniu do papierów wartościowych oraz zamiar zwiększenia stosowania kwalifikowanych należności kredytowych (tj. kredytów bankowych) jako zabezpieczenia w operacjach Eurosystemu. Rów-nież te środki mają na celu wsparcie akcji kredytowej poprzez zwiększenie ilości aktywów bilansowych, które mogą być użyte przez banki w strefie euro do refinansowania się w banku centralnym. Rozszerzenie listy zabezpieczeń pomaga zwiększyć zasięg procedury przetargu kwotowego z pełnym przydziałem (również w dodatkowych dłuższych operacjach refinansu-jących) i ograniczyć wpływ napięć panujących na rynkach finansowych na dostęp do refinan-sowania z banku centralnego. Lista zabezpieczeń zostaje rozszerzona o papiery wartościowe zabezpieczone kredytami udzielonymi podmiotom ze sfery realnej (papiery wartościowe za-bezpieczone aktywami) i kredytami, które nie zostały zsekurytyzowane (należności kredy-towe). Daje to bankom w strefie euro lepszy dostęp do refinansowania z Eurosystemu z wyko-rzystaniem aktywów bezpośrednio związanych z ich działalnością kredytową.

W kwestii należności kredytowych Rada Prezesów postanowiła tymczasowo zakwalifikować jako zabezpieczenie te należności, które zostaną uznane za dopuszczalne na poziomie krajo-wym. Wprawdzie zdecydowanej większości banków w strefie euro nie grozi obecnie brak za-bezpieczeń, ale jest to środek zapobiegawczy, pozwalający szybko zwiększyć ilość zabezpie-czeń w wypadku wystąpienia ich powszechniejszego niedoboru wskutek utrzymywania się napięć na rynkach finansowych. Do oceny należności kredytowych krajowe banki centralne będą stosować określone kryteria. Radzie Prezesów zależy na powszechniejszym stosowaniu należności kredytowych, według jednolitych kryteriów, jako zabezpieczenia w operacjach Eu-rosystemu. W związku z tym Eurosystem dąży do zwiększenia swoich wewnętrznych możli-wości w zakresie oceny ryzyka oraz zachęca potencjalnych dostawców usług w tym zakresie,

9EBC


aRtykuŁ wstępny

a także banki komercyjne stosujące systemy ratingów wewnętrznych, do ubiegania się o auto-ryzację według ramowych zasad oceny kredytowej w Eurosystemie (ECAF).

Rada Prezesów podjęła także decyzję w sprawie środków mających pobudzić aktywność rynku pieniężnego. Właściwe funkcjonowanie rynku pieniężnego strefy euro jest niezbędne, by im-pulsy polityki pieniężnej mogły się przenosić przez system bankowy do gospodarki realnej. Dlatego też Rada postanowiła wstrzymać operacje dostrajające prowadzone normalnie na ko-niec okresu utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Operacje te, które przy zrównoważonej sytuacji płynnościowej pomagają ograniczyć zmienność krótkoterminowych stóp procento-wych rynku pieniężnego, zwłaszcza w ostatnim dniu okresu utrzymywania rezerwy, w obec-nych warunkach nie są potrzebne, jako że w ujęciu zagregowanym występuje obecnie nadmiar płynności. Rada Prezesów postanowiła także tymczasowo obniżyć stopę rezerwy obowiązko-wej z 2% do 1%, aby bardziej zachęcić uczestników rynku do zawierania transakcji na rynku pieniężnym; niższa stopa rezerwy zwiększa koszt utrzymywania przez banki buforów płynno-ści, stanowiących alternatywę dla transakcji rynku pieniężnego w zakresie wyrównywania skutków szoków płynnościowych występujących w trakcie okresu utrzymywania rezerwy. Na-leży przy tym zaznaczyć, że rezerwy obowiązkowe technicznie nie są potrzebne w sytuacji nadmiaru płynności. Przyjęcie tego środka zwiększa także kwotę zabezpieczeń dostępnych bankom, gdyż zmniejsza ich potrzeby płynnościowe względem Eurosystemu, a tym samym kwoty zabezpieczeń, jakie muszą przedstawiać.

Rada Prezesów uważa powyższe środki za konieczne dla ochrony efektywności mechanizmu transmisji polityki pieniężnej. Pomogą one usunąć przeszkody utrudniające dostęp gospodarki do finansowania, które wynikają z przenoszenia się niekorzystnych zjawisk związanych z kry-zysem zadłużeniowym na rynki, na których banki pozyskują finansowanie, a także z wpływu tych zjawisk na wycenę aktywów. Dzięki temu przyjęte środki pomogą zapewnić gospodar-stwom domowym, przedsiębiorstwom i pośrednikom finansowym stały dostęp do finansowania na korzystnych warunkach, przyczyniając się tym samym do utrzymania średniookresowej stabilności cen w strefie euro.

11EBC


sytuacja gOsPOdarcza i MOnetarna

Środowisko zewnętrzne strefy euro

W ostatnich miesiącach tempo wzrostu gospodarki światowej nadal malało. W warunkach podwyższonej niepewności i rosnących napięć na rynkach finansowych dalszemu pogorsze-niu uległy nastroje konsumentów i przedsiębiorców na świecie. Zmiany te osłabiły bodziec wzrostowy, którego źródłem było ustępowanie zakłóceń w łańcuchach dostaw spowodowa-nych trzęsieniem ziemi we wschodniej Japonii. W nadchodzącym okresie w gospodarkach – zwłaszcza rozwiniętych – nadal będą występować poważne problemy strukturalne, które we-dług przewidywań mają osłabiać ożywienie światowe w średnim okresie. W gospodarkach rozwiniętych odnotowano ostatnio spadek tempa wzrostu, który powinien złagodzić symp-tomy przegrzania. Dynamika inf lacji w gospodarkach tych pozostaje ograniczona, mimo że w ostatnich miesiącach stopy inf lacji nieco wzrosły. Natomiast w niektórych gospodarkach rozwijających się, mimo niewielkiego spadku stóp inf lacji w ostatnich miesiącach, wyraźnie rysuje się presja inf lacyjna.

1.1. sytuacja gOsPOdarcza na świecie

Wzrost PKB w krajach OECD w drugim kwartalne 2011 r. zwolnił do 0,3% w ujęciu kwartal-nym, co wynikało m.in. z kilku czynników przejściowych, takich jak zakłócenia w globalnych łańcuchach dostaw spowodowane klęską żywiołową w Japonii oraz ujemny wpływ wysokich cen surowców na poziom dochodów do dyspozycji w głównych gospodarkach rozwiniętych. Choć stopniowe ustępowanie tych czynników nieco pobudziło wzrost gospodarczy w trzecim kwartale – w krajach OECD osiągnął on 0,6% w ujęciu kwartalnym – to jednak światową ak-tywność gospodarczą osłabiło ponowne pojawienie się napięć na rynkach finansowych. Nadal występują problemy strukturalne, które prawdopodobnie będą ograniczać tempo wzrostu go-spodarki światowej również w średnim okresie. Problemy te wiążą się głównie z koniecznością dalszej naprawy bilansów w sektorach publicznym i prywatnym oraz utrzymywaniem się słabo-ści rynków pracy i mieszkaniowego w niektórych spośród głównych gospodarek rozwiniętych.

sytuacja GospoDaRcza i monetaRna

1 ŚRoDowisko zewnętRzne stRefy euRo

wykres 1 globalny wskaźnik PMi

(wskaźnik rozproszenia; skorygowany sezonowo; dane miesięczne)

25

30

35

40

45

50

55

60

65

25

30

35

40

45

50

55

60

65

PMI, produkcja – ogółemPMI, produkcja – przetwórstwo przemysłowePMI, produkcja – usługi

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011

Źródło: Markit.

wykres 2 Międzynarodowa sytuacja cenowa

(dane miesięczne; zmiany roczne w procentach)

-1

0

1

2

3

4

5

6

-1

0

1

2

3

4

5

6

Ceny konsumpcyjne w krajach OECD (wszystkie pozycje)Ceny konsumpcyjne w krajach OECD (wszystkie pozycje z wyłączeniem żywności i energii)

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011

Źródło: OECD.

12EBCBiuletyn MiesięcznyGrudzień 2011

Podwyższone napięcia na rynkach finansowych odbiły się na nastrojach przedsiębiorców i konsumentów na całym świecie – z wskaźników i danych ankietowych wynika, że tem-po wzrostu gospodarki światowej nadal malało. O spadku zaufania przedsiębiorców świad-czy globalny wskaźnik menedżerów logistyki PMI dla produkcji w przemyśle ogółem, któ-ry za trzy miesiące do listopada 2011 r. wyniósł średnio 51,8%. Choć wartość ta jest niższa od średniej za pierwszą połowę br., to jednak znacznie wyższa od minimum odnotowanego w apogeum światowego kryzysu finansowego pod koniec 2008 r. W ciągu roku wzrost świa-towej produkcji przemysłowej znacznie zwolnił, co jest zgodne ze słabymi wynikami glo-balnego wskaźnika PMI dla przetwórstwa przemysłowego. Wyniki badania PMI wskazu-ją również na wciąż niewielki wzrost liczby nowych zamówień. Nastroje konsumentów we wszystkich krajach również się pogorszyły. W Stanach Zjednoczonych wskaźniki nastrojów konsumentów spadły do bardzo niskich poziomów. W Wielkiej Brytanii i Japonii wskaźni-ki zaufania konsumentów są nadal stosunkowo słabe, choć znajdują się powyżej najniższego poziomu odnotowanego w apogeum światowego kryzysu finansowego.

Najnowsze dane dotyczące handlu światowego wskazują, że jego wzrost był niewielki, co jest zgodne z rozwojem aktywności gospodarczej na świecie. Choć ostatnie dane dotyczą-ce światowego handlu towarami za okres do września wskazują pewną stabilizację globalnej wymiany handlowej, prawdopodobnie wynika to z korzystnego wpływu, jaki na wymianę tę w trzecim kwartale miało stopniowe ustępowanie zakłóceń w łańcuchach dostaw. Globalny wskaźnik PMI dla nowych zamówień eksportowych utrzymał się na bardzo niskim pozio-mie, co oznacza dalszą słabość handlu światowego. Ogólnie potwierdzają to też inne wskaź-niki handlu, np. te dotyczące wolumenu przewozów lotniczych i morskich. W sumie oznacza to, że w drugiej połowie br. zarówno handel światowy, jak i popyt zewnętrzny strefy euro nadal były ograniczone.

wykres 3 rozwój sytuacji w największych gospodarkach uprzemysłowionych

-6

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

-6

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011

Strefa euroStany Zjednoczone

JaponiaWielka Brytania

Wzrost PKB1)

(zmiany kwartał do kwartału w procentach; dane kwartalne)Stopy inflacji2)

(ceny konsumpcyjne; zmiany roczne w procentach; dane miesięczne)

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011-6

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

-6

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

euro areaUnited States

JapanUnited Kingdom

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011-3

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

Źródła: Dane krajowe, BIS, Eurostat i obliczenia EBC.1) Dla strefy euro i Wielkiej Brytanii wykorzystano dane Eurostatu; dla Stanów Zjednoczonych i Japonii – dane krajowe. Wartości PKB odsezonowane.2) Dla strefy euro i Wielkiej Brytanii użyto wskaźnika HICP, dla Stanów Zjednoczonych i Japonii – wskaźnika CPI.

13EBC




Roczne stopy inf lacji ogólnej w gospodarkach rozwiniętych pozostają stosunkowo ograni-czone, pomimo nieznacznego wzrostu w ostatnich miesiącach. Roczna inf lacja ogólna w kra-jach OECD nieco zmalała: z 3,3% we wrześniu do 3,2% w październiku. Roczna stopa inf la-cji z wyłączeniem energii i żywności w krajach OECD nieco wzrosła: z 1,9% we wrześniu do 2,0% w październiku. Natomiast w niektórych gospodarkach rozwijających się, mimo nie-wielkiego spadku stóp inf lacji w ostatnich miesiącach, wyraźnie rysuje się presja inf lacyjna.

stany zjednOczOneW Stanach Zjednoczonych ożywienie gospodarcze w trzecim kwartale 2011 r. nabrało tem-pa, po powolnym wzroście w pierwszym półroczu. Według drugiej tury szacunków Bureau of Economic Analysis roczna stopa wzrostu realnego PKB Stanów Zjednoczonych w trze-cim kwartale 2011 r. wyniosła 2,0% (tj. 0,5% w ujęciu kwartalnym). To mniej, niż wcześniej szacowano, ale nadal powyżej wartości 1,3% w skali roku odnotowanej w drugim kwartale br. Ze wszystkich składowych w sumie wynika, że w trzecim kwartale korzystny wpływ na wzrost miała dynamika wydatków konsumpcyjnych – odbiły zakupy dóbr trwałego użytku i inwestycje przedsiębiorstw, głównie za sprawą sprzętu i oprogramowania komputerowego – natomiast inwestycje mieszkaniowe pozostały niewielkie.

W zakresie sytuacji cenowej roczna inf lacja CPI spadła w październiku 2011 r. do 3,5%, z 3,9% w poprzednim miesiącu. Jest to najniższy poziom odnotowany od kwietnia br. Po kil-ku miesiącach bardziej uporczywej inf lacji CPI, niż się spodziewano, na początku ostatniego kwartału zaczęła się ona obniżać, głównie w związku z wolniejszym wzrostem cen surow-ców. Inf lacja CPI z wyłączeniem żywności i energii nieco wzrosła: jej stopa roczna wyniosła 2,1%, w porównaniu z 2,0% w poprzednich dwóch miesiącach. Ostatnie zmiany inf lacji ba-zowej wynikają m.in. z pewnej stabilizacji wzrostu cen najmu w związku z trudną sytuacją na rynku mieszkaniowym, po znacznym wzroście tych cen od połowy 2010 r.

Oczekuje się, że w najbliższym okresie ożywienie gospodarcze będzie postępować w podob-nym tempie co w ostatnim kwartale br., po czym na początku 2012 r. nieco zwolni. Z jed-nej strony, ustępowanie niektórych problemów przejściowych, takich jak zakłócenia w łań-cuchach dostaw spowodowane trzęsieniem ziemi we wschodniej Japonii czy presja ze strony wysokich cen surowców, powinno korzystnie wpłynąć na sytuację gospodarczą w krótkim okresie. Z drugiej strony, słabe warunki na rynkach pracy i mieszkaniowym, konieczność dalszej naprawy bilansów w sektorze gospodarstw domowych oraz ujemny efekt majątkowy, wynikające z rozwoju sytuacji na rynkach finansowych, będą prawdopodobnie miały bar-dziej długofalowy wpływ na tempo ożywienia gospodarczego w średnim okresie. Ponadto w 2012 r. wzrost gospodarczy będzie mocno hamowany przez czynniki fiskalne, jako że prawdopodobnie nie zostaną przedłużone niektóre rozwiązania przejściowe, takie jak przy-sługujące pracownikom ulgi w podatku od wynagrodzeń i dłuższy okres wypłacania zasiłku dla bezrobotnych. Źródłem obaw są również perspektywy fiskalne, po tym jak dwupartyj-na komisja nie zdołała porozumieć się w sprawie działań mających zbić deficyt i przywrócić stabilność długu publicznego. W kwestii cen, zatrzymanie wzrostu cen surowców w połą-czeniu z utrzymującym się niewykorzystaniem mocy produkcyjnych na rynkach produktów i pracy powinny nadal ograniczać wzrostowe presje cenowe i osłabiać inf lację.

2 listopada 2011 r. Federalny Komitet Otwartego Rynku (FOMC) oświadczył, że pomi-mo pewnego wzmocnienia wzrostu gospodarczego w trzecim kwartale nadal oczekuje, że w nadchodzących kwartałach tempo wzrostu będzie umiarkowane. W związku z tym


FOMC postanowił utrzymać docelową stopę funduszy federalnych w niezmienionym prze-dziale 0,0–0,25% i przewiduje, że warunki gospodarcze będą prawdopodobnie przemawiać za utrzymaniem tej stopy na wyjątkowo niskim poziomie co najmniej do połowy 2013 r. Komitet będzie też kontynuować ogłoszony we wrześniu program wydłużania średniej zapa-dalności swojego zasobu papierów wartościowych; utrzyma także prowadzoną obecnie po-litykę reinwestowania płatności kapitałowych z tytułu posiadanych przez siebie papierów dłużnych agencji federalnych i papierów wartościowych agencji federalnych zabezpieczo-nych aktywami, oraz rolowania zapadających papierów skarbowych w ramach aukcji.

jaPOniaW Japonii wstępne dane dotyczące rachunków narodowych za trzeci kwartał br. potwierdzi-ły, że po trzęsieniu ziemi we wschodniej części kraju z marca 2011 r. aktywność gospodar-cza mocno odbiła. Realny PKB wzrósł w trzecim kwartale o 1,5% (w ujęciu kwartalnym), po trzech kwartałach ujemnej dynamiki. Wzrost aktywności gospodarczej dotyczył wszyst-kich sektorów, a przyczyniło się do niego ożywienie popytu wewnętrznego oraz silne odbi-cie eksportu netto związane z uzupełnianiem zapasów za granicą; wcześniej eksport netto spadł w związku z zakłóceniami w łańcuchach dostaw po trzęsieniu ziemi. W kwestii popy-tu wewnętrznego, dynamika spożycia prywatnego była stabilna, natomiast wzrost inwestycji przedsiębiorstw – umiarkowany. Inwestycje mieszkaniowe silnie wzrosły, częściowo dzięki odbudowie na terenach dotkniętych klęską żywiołową i czynnikom przejściowym związa-nym z zakończeniem w lipcu programu zachęt promującego ekologiczne remonty mieszkań.

Przewiduje się, że dynamika aktywności gospodarczej w czwartym kwartale 2011 r. znacz-nie zwolniła pod wpływem osłabienia się popytu światowego i aprecjacji jena. Produkcja przemysłowa w październiku wzrosła o 2,4% (w ujęciu miesięcznym, dane odsezonowa-ne), po silnym spadku o 3,3% w poprzednim miesiącu. Realna dynamika eksportu towarów w październiku po raz pierwszy od trzęsienia ziemi była ujemna (-4,8% w ujęciu miesięcz-nym), natomiast realna dynamika importu wyniosła 4,7% w ujęciu miesięcznym. Na przy-szłość przewiduje się, że na wzrost PKB dodatnio wpływać będzie popyt związany z odbu-dową kraju i wykonanie trzeciego budżetu dodatkowego, natomiast niekorzystny wpływ na perspektywy gospodarcze może mieć dalsze osłabienie popytu światowego.

Jeśli chodzi o ceny konsumpcyjne, w październiku roczna inflacja CPI ponownie spadła, do -0,2%, za sprawą ustąpienia efektu bazy związanego z podwyżką podatku od papierosów w październiku 2010 r. Roczna inflacja CPI z wyłączeniem świeżej żywności po raz pierw-szy od czerwca była ujemna – wyniosła -0,1%, a roczna inflacja CPI z wyłączeniem świeżej żywności i energii spadła do -1,0% (z -0,4% we wrześniu). Bank centralny Japonii na swoim ostatnim posiedzeniu dotyczącym polityki pieniężnej 30 listopada postanowił pozostawić do-celową stopę niezabezpieczonych wkładów overnight na niezmienionym poziomie 0,0–0,1%.

wielka brytania W Wielkiej Brytanii wzrost aktywności gospodarczej nadal był niewielki. Realny PKB w trzecim kwartale 2011 r. wzrósł o 0,5%, głównie pod wpływem akumulacji zapasów i ustę-powania w drugim kwartale niektórych czynników przejściowych, takich jak dodatkowe dni wolne od pracy. Większość wskaźników z badań ankietowych przedsiębiorstw i gospodarstw domowych w ostatnich miesiącach nadal była słaba. Sytuacja na rynku pracy również się po-gorszyła, a stopa bezrobocia w trzecim kwartalne 2011 r. wzrosła do 8,3%. W sumie wzrost

15EBC




w krótkim okresie prawdopodobnie nadal będzie powolny, natomiast potem aktywność go-spodarczą powinny podtrzymywać bodźce monetarne. Wzrost popytu wewnętrznego będą ograniczać trudne warunki kredytowania, dostosowania w bilansach gospodarstw domo-wych i znaczne zacieśnienie fiskalne, a pogorszenie perspektyw popytu zewnętrznego praw-dopodobnie odbije się na wzroście eksportu.

Roczna inflacja CPI w ostatnich miesiącach nadal była podwyższona: obniżyła się z 5,2% we wrześniu do 5,0% w październiku. Inflacja CPI z wyłączeniem energii i żywności nieprzetwo-rzonej zmalała o 0,1 pkt proc. do 3,8%. W krótkim okresie inflacja prawdopodobnie pozostanie wysoka, ale z czasem presja inflacyjna powinna się osłabić w związku ze stopniowym zmniej-szaniem się wpływu niektórych czynników przejściowych (wzrostu cen surowców w poprzed-nim okresie, odczuwanych z opóźnieniem skutków deprecjacji funta szterlinga i podwyżki VAT ze stycznia 2011 r.) oraz występowaniem dużych wolnych mocy produkcyjnych. Komisja Polityki Pieniężnej banku centralnego Wielkiej Brytanii utrzymała podstawową stopę banku centralnego z tytułu rezerw banków komercyjnych na niezmienionym poziomie 0,5%. Ponadto 10 listopada Komisja postanowiła utrzymać na poziomie 275 mld GBP skup aktywów finanso-wany z rezerw banku centralnego, po październikowej decyzji o podwyżce o 75 mld GBP.

POzOstaŁe kraje ueW pozostałych państwach członkowskich UE spoza strefy euro ożywienie gospodarcze w ostatnich kwartałach nadal postępowało, a w wielu z nich wzrost w trzecim kwartale wciąż był znaczny, głównie dzięki oddziaływaniu czynników przejściowych (np. wzrostu popytu zewnętrznego i bardzo dobrych wyników w rolnictwie). Na przyszłość przewiduje się pogorszenie perspektyw wzrostu, m.in. w związku z rozprzestrzenianiem się negatyw-nych skutków zjawisk zachodzących w strefie euro i pogarszaniem zewnętrznych warunków finansowania.

W Szwecji i Danii realny PKB w drugim kwartale wzrósł odpowiednio o 0,9% i 1,0%, głów-nie pod wpływem popytu wewnętrznego. Inf lacja HICP w październiku 2011 r. wyniosła w Szwecji 1,1%, a w Danii – 2,7%.

W największych państwach członkowskich z Europy Środkowo-Wschodniej w ostatnich kwartałach nadal trwało ożywienie gospodarcze. Jednak dalsze perspektywy wzrostu wy-raźnie się pogorszyły, m.in. w związku ze słabszą aktywnością gospodarczą na ich głównych rynkach eksportowych w strefie euro i gorszymi zewnętrznymi warunkami finansowania. Wprawdzie wzrost realnego PKB w ujęciu kwartalnym przyśpieszył w trzecim kwartale do 0,6% na Węgrzech i do 1,9% w Rumunii, ale wynikało to głównie z czynników przejścio-wych (m.in. wyjątkowo dobrych wyników w rolnictwie). W Czechach wzrost realnego PKB w trzecim kwartale się nie zmienił, natomiast w Polsce nadal był silny – 1% w ujęciu kwar-talnym. W sumie krótkookresowe wskaźniki aktywności gospodarczej i handlu, wskazują na wyraźne spowolnienie wzrostu w tych krajach. Roczna inf lacja HICP w ostatnich mie-siącach stale malała; w październiku 2011 r. wyniosła na Węgrzech 3,8%, a w Rumunii – 3,6% (m.in. z powodu efektu bazy i słabnącego wzrostu cen surowców). W Czechach inf lacja HICP w październiku 2011 r. nieznacznie wzrosła – do 2,6% ze stosunkowo niskiego pozio-mu w porównaniu z innymi krajami w tym regionie, natomiast w Polsce inf lacja w ostatnich miesiącach oscylowała między 3,5% a 4%. Na przyszłość przewiduje się, że zmiany VAT i cen administrowanych spowodują tymczasowy wzrost ogólnej inf lacji HICP w tych kra-jach, z wyjątkiem Polski.


W mniejszych krajach Europy Środkowo-Wschodniej wzrost w trzecim kwartale pozostał silny, ale oczekuje się, że w nadchodzących kwartałach zwolni z powodu wcześniej wymie-nionych czynników. Główną siłą sprawczą wzrostu w tych krajach był eksport, lecz mimo wysokiego bezrobocia wzrosło także znaczenie czynników wewnętrznych (m.in. spożycia prywatnego), zwłaszcza na Litwie i Łotwie (por. ramka 2 przedstawiająca analizę mobilno-ści na rynku pracy w państwach członkowskich z Europy Środkowo-Wschodniej). Inf lacja w krajach bałtyckich nadal była wysoka (ponad 4%), a w Bułgarii utrzymywała się na pozio-mie ok. 3%. Na przyszłość przewiduje się spowolnienie inf lacji pod wpływem efektu bazy i obniżenia się wzrostu.

ramka 2

MObilnOść na rynku Pracy w Państwach czŁOnkOwskich z eurOPy śrOdkOwO--wschOdniej w POrównaniu z MObilnOścią w strefie eurO, danii i szwecji

W niniejszej ramce przedstawiono analizę mobilności na rynku pracy w państwach członkow-skich z Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW); jako punkt odniesienia zostały użyte dane doty-czące mobilności na rynku pracy w strefie euro, Danii i Szwecji (analizę tego samego zjawiska w strefie euro można znaleźć w ramce 8 z „Biuletynu Miesięcznego” EBC z marca 2011 r.). Niniejsza ramka przedstawia różne miary mobilności na rynku pracy za lata 1998–2008, opra-cowane na podstawie danych mikroekonomicznych uzyskanych z prowadzonego przez Eurostat

wykres a Prawdopodobieństwo braku zmian przez okres dwóch lat i prawdopodobieństwo przejścia ze stanu bezrobocia do zatrudnienia (1998–2008)

86

88

90

92

94

96

86

88

90

92

94

96

EŚW Dania Szwecja strefa euro

1998-20032004-2008

a) Prawdopodobieństwo pozostania zatrudnionym b) Prawdopodobieństwo pozostania nieaktywnym

86

88

90

92

94

96

86

88

90

92

94

96


1998-20032004-2008

65

70

75

80

85

90

95

65

70

75

80

85

90

95


c) Prawdopodobieństwo przejścia z bezrobocia na zatrudnienie d) Prawdopodobieństwo pozostania bezrobotnym

0

10

20

30

40

50

0

10

20

30

40

50

EŚW Dania Szwecja strefa euro0

10203040506070

010203040506070


Źródła : Labour Force Survey Eurostatu i obliczenia EBC.Uwaga: Do obserwacji zastosowano wagi odpowiadające udziałowi siły roboczej (osoby w wieku 15–65 lat) każdego z krajów w war-tości zagregowanej dla EŚW. Te same wagi zastosowano do krajów strefy euro.

17EBC




badania ankietowego dotyczącego siły robo-czej (Labour Force Survey)1, 2. Aby przedsta-wić, jak łatwo jest przechodzić między stana-mi zatrudnienia, bezrobocia i nieaktywności zawodowej, opracowano miary prawdopodo-bieństwa zmiany lub utrzymania sytuacji za-wodowej w okresie dwóch lat.

Wyniki wskazują, że średnie prawdopodo-bieństwo pozostania zatrudnionym przez okres dwóch lat jest zasadniczo podobne w krajach EŚW, Szwecji i strefie euro, nato-miast w Danii jest ono niższe (wykres A (a)). Prawdopodobieństwo pozostania nieaktyw-nym jest również podobne w krajach EŚW i strefie euro, natomiast w Danii i Szwecji jest ono niższe (wykres A (b))3. Na wykresie A widać także, że w krajach EŚW i strefie euro prawdopodobieństwo przejścia ze sta-nu bezrobocia do zatrudnienia jest znacz-nie niższe niż w Danii i Szwecji (punkt c)4, natomiast prawdopodobieństwo pozostania bezrobotnym jest znacznie wyższe w kra-jach EŚW i strefie euro niż w Danii i Szwecji

(punkt d). Zatem ogólnie kraje EŚW wykazują wiele podobieństw ze strefą euro i w obu re-gionach mobilność na rynku pracy wydaje się być mniejsza niż w Danii i Szwecji.

Wskaźnik Shorrocksa, zbiorczy wskaźnik mobilności5, pokazuje, że mobilność na rynku pracy w EŚW z czasem malała (zob. wykres B). Natomiast w strefie euro, Danii i Szwecji wskaźnik mobilności w latach 1999–2008 wykazywał tendencję wzrostową. Spadek mobilności na rynku pracy w krajach EŚW widać również, gdy spojrzy się na wartości prawdopodobieństwa zmia-ny sytuacji zawodowej. W porównaniu z latami 1998–2003, między rokiem 2004 a 2008 liczba osób pozostających w stanie bezrobocia w krajach EŚW wzrosła, podczas gdy w tym samym okresie w Danii, Szwecji i strefie euro – zmalała (wykres A (d)).

1 W ramce mowa o państwach członkowskich Unii Europejskiej, które w 2008 r. nie należały do strefy euro, tj. Czechach, Danii, Estonii, Łotwie, Litwie, Węgrzech, Polsce, Rumunii, Słowacji i Szwecji. Wielka Brytania i Bułgaria nie zostały uwzględnione z powodu braku danych. Dla Łotwy, Litwy i Słowacji niedostępne są dane sprzed 2001 r.; dla Rumunii i Węgier nie ma danych sprzed 1999 r. Dla Szwecji niedostępne są dane za 2005 r. Do celów tej ramki dane dla strefy euro nie obejmują Niemiec, Malty, Irlandii, Hiszpanii i Holandii – informacje dotyczące tych krajów pochodzą jedynie z bardziej współczesnych edycji badania lub są w ogóle niedostępne. Spośród krajów strefy euro dla Francji niedostępne są dane za lata 2003–2005, dla Luksemburga – sprzed 1999 r., a dla Słowenii – sprzed 2000 r.

2 Podstawą danych dotyczących sytuacji zawodowej są subiektywne oceny respondentów dotyczące ich obecnej i przeszłej sytuacji zawodowej.

3 Ponieważ do nieaktywnych zalicza się również emerytów i osoby uczące się, prawdopodobieństwo pozostania nieaktywnym obniża się średnio ok. 8–10 pkt proc., gdy uwzględni się przepływy związane z edukacją i emeryturą.

4 W Danii i Szwecji silniejszy popyt na pracę wynika z aktywnej polityki rynku pracy, a także z wyższych świadczeń dla zatrudnionych zasiłki i programów długoterminowego bezpieczeństwa pracy (np. flexicurity w Danii).

5 Zob. Shorrocks, A.F. (1978), The measurement of mobility, „Econometrica”, 46, s. 1013–34. Wskaźnik Shorrocksa przedstawia, jak między poprzednim i obecnym okresem zmieniło się prawdopodobieństwo przechodzenia między stanem zatrudnienia, bezrobocia i nieaktywności zawodowej. Wskaźnik przyjmuje wartości od zera do jednego, gdzie zero oznacza zerową mobilność, zaś jeden – pełną mobilność.

wykres b wskaźniki mobilności na rynku pracy

1998-20032004-2008

0,00

0,10

0,20

0,30

0,40

0,50

0,60

0,70

0,80

0,90

1,00

0,00

0,10

0,20

0,30

0,40

0,50

0,60

0,70

0,80

0,90

1,00


Źródła: Labour Force Survey Eurostatu i obliczenia EBC.Uwaga: Do obserwacji zastosowano wagi odpowiadające udziałowi siły roboczej (osoby w wieku 15–65 lat) każdego z krajów w wartości zagregowanej dla EŚW. Te same wagi za-stosowano do krajów strefy euro. Zob. także przypis 5.


inne kraje eurOPejskieW Turcji w drugim kwartale 2011 r. realny PKB nadal rósł w znacznym tempie – 8,8% w ujęciu rocznym. Podobnie jak w pierwszym kwartale główną siłą sprawczą wzrostu był popyt wewnętrzny, natomiast udział eksportu netto był w większości ujemny. Inf lacja ro-śnie i w listopadzie 2011 r. osiągnęła poziom 9,5% w ujęciu rocznym, w związku z prze-niesieniem się na ceny skutków deprecjacji liry tureckiej – nominalny efektywny kurs tej waluty od początku roku obniżył się o ok. 20%. Bank centralny usiłował przeciwdziałać presji deprecjacyjnej za pomocą interwencji na rynku walutowym, a jednocześnie zacieśnił politykę pieniężną poprzez podniesienie w październiku stopy kredytu overnight z 9% do 12,5%. W krótkim okresie na perspektywach gospodarczych odbije się niestabilny wzrost na świecie oraz zacieśnienie wewnętrznych i zewnętrznych warunków finansowania.

W Rosji wzrost w trzecim kwartale 2011 r. był stosunkowo wysoki, po spowolnieniu w pierwszej połowie br. Według wstępnych szacunków dynamika realnego PKB w ujęciu rocznym w trzecim kwartale 2011 r. osiągnęła 4,8%; średnia za pierwsze półrocze wynio-sła 3,7%. Wynikało to m.in. z silnego wzrostu w sektorze rolnictwa. Dynamika produkcji przemysłowej nadal malała i w październiku wyniosła 3,6% w ujęciu rocznym. Inf lacja roczna od lipca szybko wyhamowywała i w listopadzie 2011 r. osiągnęła 6,8%. W połowie września bank centralny Rosji podniósł stopę operacji depozytowych i obniżył stopę ope-racji repo, zwężając tym samym efektywny przedział stóp procentowych do 150 pkt bazo-wych, aby ograniczyć zmienność stóp na rynku międzybankowym. Na przyszłość przewi-duje się, że ze względu na duże znaczenie gospodarcze eksportu surowców energetycznych tempo ożywienia będzie zależało głównie od poziomu cen surowców oraz od wpływu po-garszania się warunków gospodarczych na świecie.

wschOdzące rynki azjatyckieNa wschodzących rynkach azjatyckich wzrost gospodarczy w trzecim kwartale 2011 r. ustabilizował się, po spowolnieniu w drugim kwartale. Inwestycje i spożycie prywatne na-dal stabilnie rosły w związku z akomodacyjnym nastawieniem polityki pieniężnej i silnym wzrostem kredytu, natomiast dynamika eksportu spadła wskutek niekorzystnego otoczenia zewnętrznego. Inf lacja roczna w trzecim kwartale prawdopodobnie osiągnęła najwyższy

Zaobserwowany spadek mobilności w krajach EŚW od 2004 r. jest zgodny ze stabilizacją rynku pracy w tym regionie, która prawdopodobnie wynika z silnego wzrostu gospodarczego oraz pro-wadzenia polityki sprzyjającej zwiększaniu średniej długości zatrudnienia na jednym stanowi-sku (szczególnie w przypadku osób młodych i pracowników najbardziej wykształconych). Jednak polityka ta spowodowała także większą nieefektywność rynku pracy, o czym świadczy wzrost prawdopodobieństwa pozostania bezrobotnym w krajach EŚW.

Ogólnie jednak wyniki dla krajów EŚW nie różnią się znacznie od zagregowanych wyników dla strefy euro, a mobilność na rynku pracy w aspekcie łatwości zatrudniania (i zwalniania) pracow-ników jest nadal stosunkowo niska w porównaniu z Danią, a zwłaszcza ze Szwecją. Wskazuje to na potrzebę dalszych działań na rzecz zreformowania rynku pracy, tak by w krajach EŚW i stre-fie euro zwiększyć mobilność na tym rynku i osiągnąć lepsze dopasowanie umiejętności pracow-ników do ofert pracy, a dzięki temu zwiększyć uczestnictwo w rynku pracy i zredukować koszty długoterminowego bezrobocia.

19EBC




poziom, gdyż ostatnio osłabiła się zarówno inf lacja importowana, jak i popyt wewnętrzny. Z uwagi na oznaki słabnięcia inf lacji oraz występowanie czynników mogących wpłynąć na pogorszenie się perspektyw gospodarczych banki centralne w tym regionie wstrzymały cykl zacieśniania polityki pieniężnej, z wyjątkiem banków centralnych niektórych dużych krajów, gdzie inf lacja pozostaje uporczywie wysoka.

W Chinach wzrost gospodarczy nadal stopniowo zwalniał, choć do tej pory gospodarka tego kraju była w dużym stopniu odporna na pogarszanie się światowych perspektyw go-spodarczych. Realny PKB w trzecim kwartale 2011 r. wzrósł o 9,1% w ujęciu rocznym (wo-bec 9,5% w drugim kwartale); udział popytu wewnętrznego we wzroście zmalał, a udział eksportu netto był ujemny. Wskaźniki o dużej częstotliwości wskazują, że wzrost wartości dodanej w przemyśle i sprzedaży detalicznej bardzo nieznacznie zwolnił, a dynamika in-westycji pozostała wysoka. Jednak najnowsze wskaźniki PMI wskazują, że w listopadzie aktywność w przetwórstwie przemysłowym się pogorszyła. W związku z pogorszeniem się warunków zewnętrznych nominalny wzrost eksportu w Chinach zwolnił w paździer-niku do 15,8% w ujęciu rocznym, wobec 20,5% w trzecim kwartale, głównie w wyniku słabszego popytu ze strony Europy. Presja inf lacyjna, której najwyższy poziom odnotowa-no w trzecim kwartale, w dalszym ciągu malała. Roczna inf lacja CPI spadła w paździer-niku do 5,5%, o 0,6 pkt proc. w porównaniu z poprzednim miesiącem. Spadek inf lacji CPI wynikał głównie z dynamiki cen żywności, lecz inf lacja CPI z wyłączeniem żywności też nieco się obniżyła. Na rynku nieruchomości wzrost cen zwolnił, a sprzedaż zmalała. Warunki pieniężne i kredytowe w październiku nieco się rozluźniły – liczba nowych kre-dytów i pożyczek wzrosła do najwyższego poziomu od czterech miesięcy. Pod koniec listo-pada bank centralny Chin obniżył stopę rezerwy obowiązkowej o 50 pkt bazowych, po raz pierwszy od końca grudnia 2008 r.

wykres 4 rozwój sytuacji w największych gospodarkach wschodzących

-16-14-12-10-8-6-4-20246810121416

-16-14-12-10-8-6-4-202468

10121416

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

BrazyliaChinyIndie

RosjaTurcja

Wzrost PKB 1)

(zmiany rok do roku w procentach; dane kwartalne)Stopy inflacji 2)

(ceny konsumpcyjne; zmiany roczne w procentach; dane miesięczne)

-16-14-12-10-8-6-4-20246810121416

-16-14-12-10-8-6-4-202468

10121416

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

BrazyliaChinyIndie

RosjaTurcja

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

-42004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Źródło: Haver Analytics.1) Dla Brazylii i Chin podano dane odsezonowane, dla Indii, Rosji i Turcji – dane nieodsezonowane. Ostatnia obserwacja: III kw. 2011 (Brazylia i Turcja – II kw. 2011).2) Dla Indii podano wskaźnik cen hurtowych (WPI). Ostatnia obserwacja: październik 2011.


W Indiach realny PKB w ujęciu rocznym spadł w trzecim kwartale 2011 r. do 6,7%, wobec 8,5% w drugim kwartale, głównie pod wpływem spadku inwestycji. Roczna inf lacja cen hurtowych (główna miara inf lacji stosowana przez bank centralny Indii) pozostała wysoka: we wrześniu i październiku wyniosła 9,7%; do powstania wysokiej presji inf lacyjnej przy-czyniły się ceny surowców i produktów przetwórstwa przemysłowego. W związku z tym bank centralny Indii podniósł główną stopę procentową we wrześniu o 25 pkt bazowych i w październiku o 25 pkt bazowych, do poziomu 8,5%.

W Korei Południowej dynamika realnego PKB w trzecim kwartale 2011 r. wzrosła do 3,5% w ujęciu rocznym, wobec 3,4% w drugim kwartale 2011 r. Udział eksportu netto i inwesty-cji był mniejszy niż w poprzednim kwartale, natomiast udział spożycia prywatnego się nie zmienił, a jego dynamika wyniosła 3,2% w ujęciu rocznym. Roczna inf lacja CPI w paździer-niku spadła do 3,9% i po raz pierwszy w tym roku znalazła się w docelowym przedziale banku centralnego Korei wynoszącym 2–4%; w listopadzie jednak odbiła i osiągnęła 4,2%. Bank centralny Korei utrzymał główną stopę procentową na poziomie 3,25%.

Spośród gospodarek krajów ASEAN-5 (Filipiny, Indonezja, Malezja, Singapur i Tajlandia) gospodarka indonezyjska nadal silnie rosła (w trzecim kwartale 2011 r. o 6,5% w ujęciu rocz-nym), pod wpływem wzrostu spożycia prywatnego i eksportu netto. W Malezji, Singapurze i Tajlandii dynamika PKB w trzecim kwartale wzrosła, głównie dzięki wysokiemu spożyciu prywatnemu. Jednocześnie Tajlandia zmaga się obecnie z największymi od ponad 50 lat po-wodziami, które są przyczyną poważnych zakłóceń produkcji. Będzie to miało niekorzystny wpływ na wzrost w czwartym kwartale 2011 r.

Oczekuje się, że wzrost gospodarczy na wschodzących rynkach azjatyckich pozostanie umiarkowany. Czynnikami, które mogą go obniżać, są zaburzenia na światowych rynkach finansowych i słaba aktywność w głównych gospodarkach rozwiniętych. Ponieważ ceny su-rowców się stabilizują, inf lacja prawdopodobnie spadnie, dzięki czemu zmniejszą się obawy o przegrzanie gospodarek.

bliski wschód i afrykaW tych krajach Bliskiego Wchodu i Afryki, które eksportują ropę naftową, a nie wystąpiły w nich poważne niepokoje społeczne, korzystny wpływ na wzrost PKB nadal miały wyso-kie ceny energii i duży popyt ze strony gospodarek wschodzących. W Libii rośnie produk-cja ropy naftowej, choć na razie głównie na rynek wewnętrzny. W trzecim kwartale 2011 r. w większości krajów eksportujących ropę naftową odnotowano nieznaczny wzrost inf lacji cen konsumpcyjnych, jednak ogólnie presja inf lacyjna pozostaje niewielka.

W Arabii Saudyjskiej produkcja ropy naftowej w trzecim kwartale 2011 r. nadal była re-kordowo wysoka, co po części wynikało z konieczności uzupełnienia spadku dostaw ropy z Libii, lecz również z silnego popytu ze strony rynków wschodzących. Jednocześnie ustał wzrost wydatków konsumpcyjnych wynikający z otrzymania przez pracowników sektora pu-blicznego premii w pierwszej połowie roku. Inf lacja cen konsumpcyjnych w trzecim kwarta-le wzrosła do 5,0% w ujęciu rocznym, wobec 4,7% w trzech poprzednich miesiącach.

W niektórych krajach eksportujących ropę naftową przeszkodą dla wzrostu i stabilności makroekonomicznej nadal jest powolne tempo przemian politycznych i utrzymujący się brak stabilności społecznej, a także osłabienie gospodarki światowej. Jednocześnie wyso-

21EBC




kie światowe ceny żywności i paliw oraz silna susza na Półwyspie Somalijskim wywołały gwałtowny wzrost inf lacji, przez co konieczne było zacieśnienie polityki pieniężnej w wie-lu krajach tego regionu. Dalsze perspektywy Bliskiego Wschodu i Afryki zależeć będą od skali spowolnienia aktywności gospodarczej na świecie i wpływu tego spowolnienia na ceny surowców.

aMeryka ŁacińskaW Ameryce Łacińskiej wzrost aktywności gospodarczej w trzecim kwartale 2011 r. dalej zwalniał. Spowolnienie to wynikało głównie z pogorszenia sytuacji na świecie oraz z odczu-wanych z opóźnieniem skutków zacieśnienia polityki krajowej. Jednocześnie presja inf lacyj-na nieco maleje, choć w większości krajów regionu nadal jest podwyższona.

W Brazylii jest coraz więcej oznak spowolnienia gospodarczego w trzecim kwartale 2011 r. – wszystkie wskaźniki produkcji, popytu i rynku pracy się pogorszyły. W trzecim kwarta-le dynamika produkcji przemysłowej była zerowa. Jednocześnie nadal rosła presja inf lacyj-na: w trzecim kwartale 2011 r. roczna inf lacja wyniosła 7,1%, czyli o 0,4 pkt proc. więcej niż w drugim kwartale. W Meksyku roczna dynamika realnego PKB wyniosła w trzecim kwar-tale 2011 r. 4,4%, wobec 3,6% w poprzednim kwartale. Wzrost PKB w trzecim kwartale wy-nikał w znacznym stopniu z silnego wzrostu w sektorze pierwotnym, gdzie zanotowano od-bicie po słabych wartościach z pierwszej połowy br. Roczna inf lacja cen konsumpcyjnych pozostała zasadniczo niezmieniona w porównaniu z poprzednimi kwartałami i w trzecim kwartale 2011 r. wyniosła średnio 3,4%. W Argentynie wzrost gospodarczy zaczął zwalniać, po półtora roku wysokiej dynamiki. Produkcja przemysłowa w trzecim kwartale wzrosła w ujęciu rocznym o 5,7%, wobec 8,5% w drugim kwartale. Jednocześnie inf lacja utrzymuje się blisko wartości dwucyfrowych: roczna inf lacja CPI wyniosła w trzecim kwartale 2011 r. 9,8%, czyli o 0,1 pkt proc. więcej niż w drugim kwartale.

Przewiduje się, że aktywność gospodarcza w tym regionie będzie w przyszłości nadal słabła, głównie z powodu dalszego spowolnienia wzrostu eksportu. Presja inf lacyjna powinna się obniżać, ale jedynie stopniowo.

1.2. rynki surOwców

Od początku września 2011 r. ceny ropy naftowej malały, wykazując przy tym silne waha-nia w przedziale 101–116 USD/b, co oznacza, że utrzymała się tendencja wysokiej zmienno-ści obserwowana od połowy maja 2011 r. W dniu 7 grudnia 2011 r. cena ropy Brent wynosiła 110,3 USD/b, czyli była wciąż o 18,4% wyższa niż na początku roku. Na przyszłość uczestni-cy rynku spodziewają się nieco niższych cen ropy w średnim okresie: ceny kontraktów futu-res na grudzień 2012 r. kształtują się na poziomie 106,7 USD/b.

W drugiej połowie września i na początku października 2011 r. ceny ropy naftowej gwał-townie spadły do 101 USD/b, poziomu nienotowanego od początku 2011 r., po czym znów wzrosły i oscylowały w dość wąskim przedziale wokół 110 USD/b. Gwałtowny spadek we wrześniu wiązał się z nasileniem napięć na rynkach finansowych i ich oczekiwanym ujem-nym wpływem na popyt. Pomimo dalszego nasilania się zawirowań na światowych rynkach finansowych w kolejnych miesiącach ceny ropy naftowej wykazały stabilny wzrost i nadro-biły większość wcześniejszych strat. Wynikało to głównie z danych fundamentalnych, wska-


zujących na stosunkowo ciasne warunki na fizycznym rynku ropy naftowej, gdyż we wrześniu w krajach OECD przez czwarty miesiąc z rzędu malały zapasy ropy naftowej, co wiązało się z połączenia zakłóceń w pro-dukcji z wysokim bieżącym popytem na ropę.

Ceny surowców nieenergetycznych w ostat-nich miesiącach znacznie spadły i obecnie są o ok. 16% niższe niż na początku wrze-śnia. Ponieważ warunki popytowo-poda-żowe ogólnie są stosunkowo akomodacyj-ne, ceny surowców żywnościowych i metali nieszlachetnych ucierpiały wskutek napięć na niektórych rynkach długu państwowe-go i wpływu tych napięć na popyt światowy. Zagregowany indeks cen surowców nieener-getycznych (w dolarach amerykańskich) był na początku grudnia 2011 r. o 14% niższy niż na początku roku.

1.3. kursy walutOwe

efektywny kurs eurOOd końca sierpnia br. kurs euro zasadniczo wykazywał trend spadkowy, przy podwyższonej zmienności. W związku z tym euro straciły część przyrostów osiągniętych w czasie wzmoc-nienia odnotowanego na początku roku, szczególnie między styczniem a kwietniem. W dniu 7 grudnia kurs euro – nominalny efektywny kurs walutowy, obliczany wobec walut 20 głów-nych partnerów handlowych strefy euro – był o około 2,8% niższy niż na koniec sierpnia 2011 r. i o ok. 1,9% niższy od kursu średniego za 2010 r.

Od początku września zmiany kursu euro w dalszym ciągu wynikały głównie z szybko zmieniającego się postrzegania przez rynki perspektyw fiskalnych i gospodarczych kra-jów strefy euro w porównaniu z perspektywami pozostałych dużych gospodarek, a także ze zmian oczekiwanych różnic w dochodowościach między strefą euro a innymi gospodarkami rozwiniętymi. Stopniowa deprecjacja nominalnego efektywnego kursu euro w analizowa-nym okresie nadal wynikała z podwyższonej awersji do ryzyka i obaw o perspektywy fiskal-ne niektórych krajów strefy euro. Trend ten został chwilowo przerwany w październiku, gdy nastąpiła wyraźna aprecjacja euro wobec dolara amerykańskiego i jena wraz z niewielkim spadkiem zmienności. Potem nastąpiło osłabienie euro wobec dolara amerykańskiego i jena, tylko częściowo zrównoważone przez wzmocnienie kursu wobec innych walut, głównie wa-lut gospodarek z Europy Środkowo-Wschodniej (zob. tabela 1).

Od końca sierpnia br. zmienność na rynku walutowym euro nadal była wysoka. We wrze-śniu gwałtownie skoczyła zmienność implikowana dwustronnych kursów euro wobec dolara amerykańskiego, funta szterlinga i jena, zarówno w perspektywie krótko-, jak i długookre-sowej; wzrost ten był zgodny z ogólnym zwiększeniem się niepewności na rynkach w związ-

wykres 5 główne zmiany cen surowców

2008 2009 2010 201130405060708090

100110120130140150160170180

6065707580859095100105110115120125130135

Ropa naftowa Brent (USD/b; skala po lewej stronie)Surowce nieenergetyczne (USD; indeks: 2010 = 100; skala po prawej stronie)

Źródła: Bloomberg i HWWI.

23EBC




ku z ponownym pojawieniem się obaw o stan zadłużenia państw nie tylko w strefie euro, ale i w Stanach Zjednoczonych (zob. wykres 8). Zmienność implikowana zmalała chwilowo w październiku, a następnie przez resztę roku znowu rosła, z wyjątkiem zmienności kursu euro wobec franka szwajcarskiego, która wyraźnie się obniżyła po oświadczeniu banku cen-tralnego Szwajcarii z początku września o narzuceniu minimalnego kursu walutowego euro wobec franka.

W kwestii wskaźników międzynarodowej konkurencyjności cenowej i kosztowej strefy euro, w listopadzie 2011 r. realny efektywny kurs euro liczony na podstawie cen konsumpcyjnych (w stosunku do walut 20 głównych partnerów handlowych strefy euro) był o 1,7% niższy niż średnia za 2010 r. (zob. wykres 7). Był to wynik głównie deprecjacji nominalnej euro w po-równaniu z 2010 r., gdyż inf lacja cen konsumpcyjnych w strefie euro była mniej więcej po-równywalna do średniej inf lacji jej głównych partnerów handlowych.

dwustrOnne kursy walutOwe Od początku września nastąpiła wyraźna deprecjacja kursu euro wobec dolara amerykań-skiego. Od 31 sierpnia do 7 grudnia 2011 r. wartość euro wobec dolara spadła o 7,4%, co oznacza, że była o 0,9% wyższa od średniej za 2010 r. (zob. wykres 6 i tabela 1). Jak już wcześniej wspomniano, wynikało to głównie ze zmian w postrzeganiu stabilności finansów publicznych w niektórych krajach strefy euro i Stanach Zjednoczonych oraz z różnic w do-chodowości obligacji między tymi gospodarkami.

Kurs euro wobec jena uległ znacznej deprecjacji, zwłaszcza między końcem sierpnia i po-czątkiem października, po czym przez resztę miesiąca trend odbijał. Następnie od listopada znów nastąpiła deprecjacja euro wobec jena, a informacje płynące z cen opcji walutowych wskazują, że rynek w coraz większym stopniu uwzględnia w cenach dalszą deprecjację euro wobec jena, pomimo działań władz japońskich na rzecz zatrzymania aprecjacji jena, w tym interwencji na rynkach walutowych pod koniec października. Jen jest powszechnie uznawa-ny za walutę bezpieczną i dlatego w okresach podwyższonej zmienności rynkowej waluta ta ma skłonność do wyraźnej aprecjacji nominalnej. W dniu 7 grudnia 2011 r. kurs euro był 5,9% niższy niż na koniec sierpnia i 10,5% niższy niż średnia za 2010 r.

tabela 1 zmiany kursu walutowego euro1)

(dane dzienne; w jednostkach waluty krajowej za euro; zmiany w procentach)

Waga w EER-20 Kurs na dzień Aprecjacja (+)/Deprecjacja(-) euro na dzień 07.12.2011Od: Porównanie:

07.12.2011 31.08.2011 01.01.2010 średnia za 2010Dolar amerykański 19,4 1,338 -7,4 -7,0 0,9 Funt szterling 17,8 0,857 -3,2 -3,8 0,0 Yuan renminbi (Chiny) 13,6 8,491 -7,8 -13,6 -5,4 Jen (Japonia) 8,3 104,0 -5,9 -22,2 -10,5 Frank szwajcarski 6,4 1,241 6,4 -16,5 -10,1 Złoty 4,9 4,472 7,8 9,0 11,9 Korona szwedzka 4,9 9,015 -1,6 -11,6 -5,5 Korona czeska 4,1 25,33 5,1 -3,6 0,2 Won (Korea Płd,) 3,9 1,513 -1,7 -9,0 -1,3 Forint (Węgry) 3,1 300,2 10,4 11,3 9,0 NEER2) 102,7 -2,8 -8,2 -1,9

Źródło: EBC,1) Dwustronne kursy walutowe w porządku malejącym według przypisanych poszczególnym walutom wag we wskaźniku EER-20,2) Nominalny efektywny kurs walutowy euro w stosunku do walut 20 głównych partnerów handlowych strefy euro (EER-20),


Jeśli chodzi o inne waluty, kurs euro do fun-ta szterlinga od końca sierpnia nadal wahał się bez wyraźnego trendu, wykazując pod-wyższoną zmienność. W dniu 7 grudnia kurs euro wobec funta był o 3,2% niższy niż na koniec sierpnia (zob. tabela 1). Od kwiet-nia do sierpnia 2011 r. również kurs euro do franka szwajcarskiego wykazywał bardzo duże wahania: najpierw nastąpiła jego sil-na deprecjacja, aż do osiągnięcia 11 sierpnia najniższego poziomu 1,05, a następnie przez pozostałą część sierpnia i początek września dokonała się znaczna aprecjacja. Od tamtej pory kurs franka wobec euro był zasadni-czo stabilny i utrzymywał się powyżej kursu minimalnego wyznaczonego jednostronnie przez bank centralny Szwajcarii na początku września. Dnia 7 grudnia kurs euro wobec franka szwajcarskiego był o 6,7% wyższy od poziomu z końca sierpnia 2011 r. W analizo-wanym okresie nastąpiła również aprecjacja wspólnej waluty wobec niektórych walut eu-ropejskich, przede wszystkim wobec koro-ny czeskiej (o 5,1%), forinta (10,4%) i złote-go (7,8%).

Jeśli chodzi o waluty uczestniczące w me-chanizmie kursowym ERM II, od początku 2011 r. ich kursy wobec euro były ogólnie stabilne i równe bądź bliskie kursom cen-tralnym. W analizowanym okresie łat łotew-ski zbliżył się do swojego kursu centralnego w jednostronnie przyjętym paśmie ±1%.

1.4. PersPektywy śrOdOwiska zewnętrznegO

Oczekuje się, że z jednej strony światowemu wzrostowi gospodarczemu sprzyjać będzie stabilny wzrost w gospodarkach wschodzą-cych, a z drugiej osłabiać go będą podwyż-szone napięcia na światowych rynkach fi-nansowych i obecne problemy strukturalne. We wrześniu wyprzedzający wskaźnik złożony (CLI) opracowany przez OECD nadal wskazywał na spowolnienie w większości krajów OECD i innych dużych gospodarkach. Także wskaźnik Ifo dotyczący klimatu gospodarcze-go na świecie pogorszył się w czwartym kwartale i obecnie jest znacznie poniżej swojej średniej długookresowej. Pogorszenie to wynikało z obniżenia oceny sytuacji aktualnej i na następne sześć miesięcy; pogorszyły się również wskaźniki dla Ameryki Północnej i Azji. W związku z tym projekcje ekspertów z grudnia 2011 r. przewidują gorsze perspektywy niż

wykres 6 efektywny kurs walutowy euro (eer-20) i jego struktura1)

(dane dzienne)

Indeks: I kw. 1999 = 100

100

103

106

109

112

115

118

100

103

106

109

112

115

118

2010 201197 97

Udziały w zmianach EER-202)

31.08–07.12.2011 (pkt proc.)

USD GBP JPY CNY CHF SEK OMS Other EER-20

-3.0

-2.5

-2.0

-1.5

-1.0

-0.5

-0.0

0.5

1.0

-3.0

-2.5

-2.0

-1.5

-1.0

-0.5

-0.0

0.5

1.0

Źródło: EBC.1) Wzrost indeksu oznacza aprecjację euro wobec walut 20 najważniejszych partnerów handlowych strefy euro (w tym wszystkich państw członkowskich UE spoza strefy euro).2) Udziały w zmianach EER-20 przestawiono oddzielnie dla waluty każdego z sześciu głównych partnerów handlowych strefy euro. Kategoria „PPC” (pozostałe państwa członkow-skie) odnosi się do łącznego udziału walut państw członkow-skich UE spoza strefy euro (z wyjątkiem funta szterlinga i korony szwedzkiej). Kategoria „Pozostałe” odnosi się do łącz-nego udziału pozostałych sześciu partnerów handlowych stre-fy euro. Zmiany obliczone na podstawie wag we wskaźniku EER-20.

25EBC




projekcje z września 2011 (zob. rozdział 6). W warunkach wysokiej niepewności czyn-niki kształtujące aktywność gospodarczą w dalszym ciągu przechylają się w stronę niższego tempa wzrostu. Do czynników tych należy większe nasilenie się napięć w nie-których segmentach rynków finansowych, a także presje protekcjonistyczne i możli-wość niekontrolowanej korekty nierównowa-gi światowej.

wykres 7 nominalny i realny efektywny kurs walutowy euro (eer-20)1)

(dane miesięczne/kwartalne; indeks: I kw. 1999 = 100)

90

100

110

120

90

100

110

120

80 80

NominalnyRealny, deflowany CPIRealny, deflowany PKBRealny, deflowany ULCT

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011

Źródło: EBC.1) Wzrost wskaźnika EER-20 oznacza aprecjację euro. Dla danych miesięcznych ostatnie obserwacje dotyczą listopada 2011. Dla realnego kursu EER-20 na podstawie PKB i ULCT (wskaźnika jednostkowych kosztów pracy w całej gospodar-ce) ostatnia obserwacja dotyczy II kw. 2011 i częściowo opiera się na szacunkach.

wykres 8 Prawidłowości w kursach walutowych oraz zmienność implikowana

(dane dzienne)

Zmienność implikowana kursów walutowych (3 mies.)

8

10

12

14

16

18

20

22

24

kwie. kwie.lip. lip.paź.2010 2011

paź.sty.8

10

12

14

16

18

20

22

24

USD/EURGBP/EURJPY/EUR

Źródło: Bloomberg.

wykres 9 złożony wskaźnik wyprzedzający Oecd

(dane miesięczne; skorygowana amplituda wahań)

901999 2001 2003 2005 2007 2009 2011

92

94

96

98

100

102

104

90

92

94

96

98

100

102

104

106

OECDGospodarki wschodzące

106

Źródło: OECD.Uwaga: Wskaźnik dla rynków wschodzących jest średnią wa-żoną złożonych wskaźników wyprzedających dla Brazylii, Rosji i Chin.


2.1. Pieniądz i kredyt Mif

W trzecim kwartale i w październiku 2011 r. sytuację pieniężną, a w szerszym ujęciu obie stro-ny bilansu sektora MIF, kształtowały napięcia na rynku finansowym i niepewność dotycząca ak-tywności gospodarczej. Sierpień i wrzesień przyniosły znaczną realokację portfeli inwestycyjnych z bardziej ryzykownych aktywów na rzecz agregatu M3. Tendencja ta po części odwróciła się w październiku, kiedy inwestorzy instytucjonalni przesunęli środki w stronę aktywów umiejsco-wionych poza strefą euro. Jednocześnie, kiedy nierezydenci strefy euro wycofywali środki z de-pozytów, a sektor MIF ograniczył emisję długoterminowych dłużnych papierów wartościowych, w jego bilansach uwidoczniły się niedobory finansowe. Częściowo zniwelował je jednak dynamicz-ny zwrot w kierunku operacji płynnościowych Eurosystemu. W trzecim kwartale i w październiku 2011 r. dość ostro spadło tempo akcji kredytowej MIF dla sektora prywatnego. W ujęciu całej stre-fy euro do października nie pojawiły się oznaki znaczącego ograniczenia kredytów. Jednak przy obecnych napięciach i opóźnionym materializowaniu się efektów tego ograniczenia na podaży kredytu należy uważnie obserwować rozwój wydarzeń na tym rynku. Podstawowa ekspansja pie-niądza i kredytu pozostawała na umiarkowanym poziomie.

szerOki agregat Pieniężny M3Sytuację pieniężną w trzecim kwartale 2011 r. zdeterminowały napięcia na rynkach finan-sowych. Wzrosła niepewność, a w efekcie na-stąpiła realokacja portfeli na rzecz instrumen-tów rynku pieniężnego, gdy sektor posiadający zasoby środków finansowych postawił na ak-tywa gwarantujące płynność i pewność kapi-tału. Warunki finansowe zachęcały też insty-tucje sektora MIF do szerszego korzystania z partnerów szczebla centralnego przy doko-nywaniu zabezpieczonych transakcji na ryn-ku pieniężnym, a przez to dalszego ożywienia przepływów w stronę szerokiego agregatu pie-niężnego M3. Silna preferencja do środków pie-niężnych w trzecim kwartale jednak tylko po części znalazła odzwierciedlenie w rocznej sto-pie wzrostu M3, która stanowi średnią wartość z ostatnich czterech kwartałów. Z tego powo-du między drugim a trzecim kwartałem rocz-na dynamika M3 wzrosła z 2,1% do 2,4% (zob. wykres 10). Wysokie wpływy do M3 w trze-cim kwartale 2011 r. po części zniwelowały się w październiku, kiedy roczny wzrost spadł z 3,0% we wrześniu do 2,6%.

Wpływ niepewności na rynkach finansowych dało się bez trudu zauważyć w poszczególnych składnikach, w których w trzecim kwartale skoncentrował się wzrost. Wpływy do M1 miały znaczny udział w całkowitym wzroście M3, co potwierdzało, że sektor dysponujący zasobami środków w większym stopniu preferował płynność. Inaczej jednak niż w okresie po bankructwie banku Lehman Brothers, wspomniany szok dotyczył raczej depozytów typu overnight, niż gotów-

2 kierunki rOzwOju sytuacji MOnetarnej i finansOwej

wykres 10 wzrost M3

(zmiany w procentach; skorygowane o efekty sezonowe i kalendarzowe)

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011

M3 (roczna stopa wzrostu)M3 (3-miesięczna scentrowana średnia ruchomarocznej stopy wzrostu)M3 (6-miesięczna stopa wzrostu w ujęciu rocznym)

Źródło: EBC.

27EBC



Kierunki rozwoju sytuacji monetarnej

i finansowej

ki w obiegu. Znaczenie uwarunkowań płynnościowych potwierdzały też wpływy do udziałów/jednostek uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego w trzecim kwartale mimo ich niskiej do-chodowości. O odpływach z M3 w październiku zdecydowali przede wszystkim inwestorzy in-stytucjonalni. Objęły one swoim zasięgiem szerokie spektrum inwestycji monetarnych, prócz, co znamienne, gotówki w obiegu.

Wpływy do M3 w trzecim kwartale i odpływy w październiku znalazły w dużej mierze swoje od-zwierciedlenie w przepływach w pozycji aktywów zagranicznych sektora MIF. Z jednej strony z dystansem trzeba czytać bardzo zmienne przepływy miesięczne, szczególnie przy nasilonej nie-pewności, z drugiej natomiast mogą one wskazywać na to, że w sierpniu i wrześniu niektóre pod-mioty z sektora posiadającego środki pieniężne (zwłaszcza inwestorzy instytucjonalni) zbywały ryzykowne aktywa, a w październiku angażowały się poza strefą euro.

Mimo znacznych wpływów do M3 w trzecim kwartale sektor MIF strefy euro odczuł poważne niedobory finansowe, bo nierezydenci strefy euro częściej wycofywali depozyty i ograniczono emisję długoterminowych dłużnych papierów wartościowych. Kiedy nałożyła się na to presja na kapitał własny banków i zwiększona niepewność odnośnie do perspektyw gospodarczych, wy-równała się roczna dynamika kredytów i pożyczek MIF dla prywatnego sektora niefinansowego. Jednocześnie mimo nadal obserwowanej niepewności dane za okres do października nie wskazują na znaczące ograniczenia akcji kredytowej w strefie euro w ujęciu ogólnym.

gŁówne skŁadniki M3Przyspieszenie ekspansji M3 zarówno w trze-cim kwartale, jak i w październiku tłumaczył dalszy wzrost rocznej dynamiki instrumentów zbywalnych. Jednocześnie w omawianym okre-sie nastąpił punkt zwrotny w kształtowaniu się wąskiego agregatu pieniężnego M1 i innych depozytów krótkoterminowych (zob. wykres 11). O ile w trzecim kwartale znacząco wzro-sła roczna dynamika M1, o tyle w ostatnich miesiącach poważnie spowolni wzrost innych krótkoterminowych depozytów. Tak więc na roczny wzrost M3 w październiku w równym stopniu składały się wszystkie główne składni-ki agregatu.

Między drugim a trzecim kwartałem rocz-na dynamika M1 spadła z 1,7% do 1,4%, aby w październiku wzrosnąć do 1,7% (zob. tabela 2). Na wspomniane tendencje złożył się jednak silny wzrost rocznej dynamiki M1 w sierpniu i wrześniu, a następnie nieznaczny jej spadek w październiku. Wpływy do M1 ożywiły się w sierpniu i wrześniu głównie za sprawą depozytów typu overnight, co potwierdzało realokację portfeli inwestycyjnych, kiedy to gospodarstwa domowe i niemonetarne instytucje pośrednictwa finansowego odchodziły od ryzykownych aktywów i zwracały się w stronę aktywów płynnych. Stąd też wpływy świadczyły o nasilonych napięciach na rynku finansowym i niepewności gospo-

wykres 11 główne składniki M3

(roczne zmiany w procentach; skorygowane o efekty sezonowe i kalendarzowe)

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

M1Inne depozyty krótkoterminoweInstrumenty zbywalne

Źródło: EBC.


darczej potwierdzonej dodatkowo ostrymi przecenami akcji i obligacji oraz pogorszeniem zaufa-nia konsumentów. W październiku spadła roczna dynamika agregatu M1 – w znacznej mierze dla-tego, że niemonetarne instytucje pośrednictwa finansowego redukowały portfele depozytów typu overnight. Prawdopodobnie odzwierciedlało to zamianę przez fundusze inwestycyjne i innych in-westorów instytucjonalnych krótkoterminowo zdeponowanych środków z poprzednich transakcji zbycia papierów wartościowych na aktywa spoza strefy euro, oraz wypłaty z funduszy inwesty-cyjnych. W październiku gospodarstwa zmniejszały też swoje zasoby depozytów typu overnight. Potwierdzało to jednak dokonywaną przez nie realokację portfela w ramach M3, z przesunięcia-mi na rzecz krótkoterminowych depozytów oszczędnościowych (tj. depozytów z terminem wypo-wiedzenia do trzech miesięcy) oraz krótkoterminowych depozytów terminowych (tj. depozytów z uzgodnionymi terminami zapadalności do dwóch lat) przy różnicującej się od początku roku do-chodowości tych kategorii depozytów i depozytów typu overnight.

Średnia roczna stopa wzrostu depozytów krótkoterminowych innych niż depozyty typu over-night nie zmieniła się i wyniosła w trzecim kwartale 3,4%, aby spaść do 2,2% w październi-ku. Mimo stabilizacji, w trzecim kwartale znacznie wzrosły jednak w ujęciu kwartalnym za-równo wpływy na krótkoterminowe depozyty, jak i krótkoterminowe wkłady oszczędnościowe. Przede wszystkim widać z tego, że gospodarstwa domowe dalej powiększały zasoby tych in-strumentów w związku z realokacją portfeli i zasilaniem ich wpływami ze sprzedaży ryzykow-nych aktywów lub oszczędnościami. Roczną dynamikę depozytów krótkoterminowych innych niż depozyty typu overnight zdecydowanie spowolniły w październiku przedsiębiorstwa i fun-

tabela 2 Podsumowanie zmiennych monetarnych

(średnie dane kwartalne; skorygowane o efekty sezonowe i kalendarzowe)

Stany jako odsetek M31)

Roczne stopy wzrostu2010 2011 2011 2011 2011 2011

IV kw. I kw. II kw. III kw. wrze. paź.M1 48,8 4,9 3,2 1,7 1,4 2,0 1,7

Pieniądz gotówkowy w obiegu 8,6 5,6 4,9 4,2 4,5 5,3 6,5

Depozyty jednodniowe 40,1 4,7 2,9 1,2 0,8 1,4 0,8

M2 – M1 (= pozostałe depozyty krótkoterminowe) 39,0 -1,1 1,3 3,4 3,4 3,1 2,2

Depozyty z uzgodnionym terminem zapadalności do 2 lat włącznie 18,9 -8,7 -2,7 2,3 3,2 3,2 1,8

Depozyty z terminem wykupu za wypowiedzeniem do 3 miesięcy 20,1 7,2 5,4 4,5 3,7 3,0 2,7

M2 87,7 2,2 2,4 2,4 2,3 2,5 2,0

M3 – M2 (= instrumenty zbywalne) 12,3 -3,0 -1,7 -0,4 3,1 6,8 7,8

M3 100,0 1,5 1,9 2,1 2,4 3,0 2,6Kredyty dla rezydentów strefy euro 3,4 3,7 3,1 2,4 2,3 1,6

Kredyty dla instytucji rządowych i samorządowych 11,8 10,9 6,5 5,1 5,6 -0,5

Pożyczki dla instytucji rządowych i samorządowych 15,5 17,7 10,7 7,0 6,1 -1,2

Kredyty dla sektora prywatnego 1,5 2,1 2,3 1,8 1,5 2,1

Pożyczki dla sektora prywatnego 1,7 2,4 2,6 2,5 2,5 2,7

Pożyczki dla sektora prywatnego skorygowane o sprzedaż i sekurytyzację 2,2 2,8 2,8 2,7 2,7 3,0

Długoterminowe zobowiązania finansowe (z wyłączeniem kapitału i rezerw) 2,7 2,8 3,4 3,6 3,3 3,3

Źródło: EBC.1) Na koniec ostatniego miesiąca, za który dostępne są dane. Wartości mogą się nie sumować ze względu na zaokrąglenia.2) Skorygowane o wycofanie kredytów i pożyczek, spowodowane ich sprzedażą lub sekurytyzacją, z bilansów statystycznych MIF.

29EBC




i finansowej

dusze inwestycyjne, które redukowały portfele depozytów krótkoterminowych. Na tych zjawi-skach zaważyło prawdopodobnie przesuwanie przez firmy rezerw gotówkowych w stronę płyn-niejszych aktywów oraz wspomniana już realokacją portfeli przez fundusze inwestycyjne, które sięgnęły po aktywa spoza strefy euro.

Między drugim a trzecim kwartałem roczna stopa wzrostu instrumentów zbywalnych osiąg-nęła wartości dodatnie z -0,4% do 3,1%, aby w październiku dojść aż do 7,8%. Na opisy-waną tendencję składają się dość zbieżne trendy poszczególnych składników tej kategorii. Postępował dalszy wzrost rocznej dynamiki umów z przyrzeczeniem odkupu. Przesądziło o nim znaczne ożywienie obrotu na zabezpieczonym rynku międzybankowym, w związku z uczestnictwem w tym obrocie centralnych partnerów rozliczeniowych. Odzwierciedla to preferencję banków. W związku z nasiloną niepewnością co do kondycji finansowej swoich kontrahentów w przypadku kredytów z rynku międzybankowego wybierają kredyty zabez-pieczone. Roczne wpływy krótkoterminowych dłużnych papierów wartościowych sektora MIF w trzecim kwartale przyjęły wartości dodatnie – po raz pierwszy od drugiego kwartału 2010 r. – aby jeszcze się umocnić w październiku. Mimo powyższych tendencji przez ostat-nie miesiące przepływy w ujęciu skumulowanym były nieznacznie ujemnie, gdyż inwesty-cje tego rodzaju nie były atrakcyjne dla sektora dysponującego środkami finansowymi. Stopa wzrostu dla jednostek uczestnictwa/udziałów w funduszach rynku pieniężnego pozostała wy-raźnie ujemna, choć zmniejszyło się tempo jej spadku. W sierpniu i wrześniu sektor dyspo-nujący środkami finansowymi zwiększył zaangażowanie inwestycyjne w powyższy segment, co prawdopodobnie odzwierciedlało krótkoterminowe odejście od innych, niosących wyż-sze ryzyko, jednostek uczestnictwa/udziałów w funduszach inwestycyjnych. Ogólnie utrzy-mujące się osłabienie tego składnika oddaje niską rentowność tych instrumentów w po-równaniu z innymi aktywami o zbliżonych profilach ryzyka i terminach zapadalności.

Roczna stopa wzrostu depozytów M3 – które obejmują depozyty krótkoterminowe i umowy z przyrzeczeniem odkupu i stanowią najszer-szy agregat pieniężny, dla którego dostępne są wiarygodne informacje na poziomie sek-torowym – znalazła się w lipcu na poziomie 3,0%, nieco niższym niż w trzecim kwarta-le 2011 r. (zob. wykres 12). Stało za tym jed-nak silne spowolnienie rocznej dynamiki M3 w październiku. Zaważyło na nim istotne ograniczenie przez inwestorów instytucjonal-nych swoich zasobów tych instrumentów, jak omówiono powyżej. Z kolei w trzecim kwarta-le i październiku utrzymał się trend wzrosto-wy dla depozytów M3 utrzymywanych przez gospodarstwa domowe. Jak widać, w omawia-nym okresie sektor gospodarstw zwiększył za-angażowanie w bezpośrednie udziały w zobo-wiązaniach sektora MIF.

wykres 12 depozyty krótkoterminowe i umowy z przyrzeczeniem odkupu

(roczne zmiany w procentach; nieskorygowane o efekty sezonowe i kalendarzowe)

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

PrzedsiębiorstwaGospodarstwa domoweInstytucje pośrednictwa finansowegoOgółem

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Źródło: EBC.Uwaga: Sektor MIF z wyłączeniem Eurosystemu.


gŁówne czynniki M3Pogłębiana zaostrzonym kryzysem zadłużenia państw sytuacja finansowa instytucji kredyto-wych strefy euro pogorszyła się znacznie w trzecim kwartale 2011 r. Potwierdza to: a) przyśpie-szone wycofywanie środków z depozytów utrzymywanych przez nierezydentów strefy euro, oraz b) ograniczenie emisji długoterminowych dłużnych papierów wartościowych. W rezultacie banki musiały znacznie zwiększyć zakres wykorzystania operacji płynnościowych Eurosystemu. Na ich pozycje kapitałowe presję wywierają też kryzys zadłużenia państw i spowolnienie gospodarcze. Z danych łącznych dla całej strefy euro do października nie wynika, żeby sektor MIF znacznie ograniczył kredytowanie.

Między drugim a trzecim kwartałem 2011 r. roczna łączna dynamika kredytów i pożyczek MIF dla rezydentów strefy euro spadła z 3,1% do 2,4%. Spowolnił bowiem rynek kredytów, zarów-no w segmencie instytucji rządowych i samorządowych, jak i w sektorze prywatnym. Instytucje kredytowe przy udzielaniu kredytów i pożyczek MIF dla instytucji rządowych i samorządo-wych strefy euro starały się dalej ograniczać zaangażowanie wobec państwowych dłużników strefy euro. Z jednej strony kwartalne wpływy do kategorii dłużnych papierów wartościowych wyraźnie odzwierciedlały zakupy papierów wartościowych w ramach programu EBC doty-czącego rynków papierów wartościowych, z drugiej natomiast kwartalne strumienie kredytów i pożyczek kształtowały się nieznacznie poniżej zera. W wyniku tego między drugim a trzecim kwartałem roczna dynamika kredytów i pożyczek MIF dla sektora instytucji rządowych i sa-morządowych spadła z 6,5% do 5,1%. W październiku w statystykach przestano uwzględniać ujęty rok wcześniej efekt bazy w kredytach i pożyczkach dla instytucji rządowych i pozarządo-wych powiązany z transferami środków z MIF do programów „banków toksycznych aktywów”. Tak więc, w tym miesiącu roczna dynamika kredytów i pożyczek MIF dla rezydentów strefy euro pogłębiła spadek do 1,6% (zob. tabela 2), a dla instytucji rządowych i pozarządowych przy-jęła wartości ujemne.

Między drugim a trzecim kwartałem roczna stopa wzrostu kredytów i pożyczek MIF dla sekto-ra prywatnego obniżyła się z 2,3% do 1,8%. Po części wynikało to z ograniczenia przez MIF za-sobów ryzykownych aktywów (tj. akcji i innych papierów wartościowych z prawem do kapita-łu) przy nasilonych niepokojach na rynku finansowym w sierpniu – które dało się też zauważyć w październiku. Wtedy właśnie, w ujęciu miesięcznym, kredyty i pożyczki MIF dla sektora pry-watnego otrzymały największe od końca 2010 r. zasilenie, co podwyższyło ich roczną dynamikę do 2,1%. Sytuację ukształtowały jednak w znacznej mierze transakcje płynnościowe prowadzone przez centralnych partnerów rozliczeniowych, ujętych w niemonetarnych instytucjach pośrednic-twa finansowego innych niż zakłady ubezpieczeń i fundusze emerytalne (OFI) – tj. jednostki na-leżące do sektora dysponującego środkami pieniężnymi. Świadczy to o wzmożonej niechęci ban-ków do udzielaniu nawzajem niezabezpieczonych kredytów w związku z nasiloną niepewnością co do zdolności kredytowej kontrahentów.

Roczna stopa wzrostu kredytów i pożyczek dla sektora prywatnego (skorygowana o sprzedaż kre-dytów i sekurytyzację) – kategoria, która ma największy udział w akcji kredytowej ogółem dla sektora prywatnego – między drugim a trzecim kwartałem kształtowała się zasadzie na stabil-nym poziomie 2,7%, w październiku wzrosła do 3,0% (zob. tabela 2). Działalność sekurytyzacyj-na nieznacznie ożywiła się w trzecim kwartale, aby nabrać tempa w październiku, w ślad za dzia-łaniami niektórych banków zmierzającymi do nabycia kwalifikowanych zabezpieczeń, i przez to uczestnictwa w operacjach refinansujących Eurosystemu. Z kolei utrzymywane przez banki port-fele dłużnych papierów wartościowych sektora prywatnego wzrosły w październiku w zasadzie na równi z wolumenem sekurytyzowanych w tym miesiącu kredytów.

31EBC




i finansowej

Dość stonowana w trzecim kwartale i w paź-dzierniku akcja kredytowa sektora MIF dla prywatnego sektora finansowego strefy euro potwierdzała w pierwszym rzędzie schładzanie gospodarki i pogorszenie oczekiwań biznesu. Lokomotywami rocznej dynamiki pozostawa-ły kredyty dla gospodarstw domowych, katego-ria która przesądziła o spowolnieniu w związ-ku z dość niskim poziomem kredytów na zakup nieruchomości mieszkaniowych. Korekta kre-dytów MIF o wpływ sprzedaży kredytów i se-kurytyzację nie zmienia w zasadzie tej oce-ny, gdyż mimo pewnego ożywienia, w trzecim kwartale utrzymała się niska aktywność se-kurytyzacji w segmencie kredytów dla gospo-darstw domowych. Między czerwcem a paź-dziernikiem roczna dynamika kredytów dla gospodarstw (skorygowana o sprzedaż kredy-tów i sekurytyzację) spadła z 3,0% do 2,5%. W tym samym okresie roczna dynamika kredy-tów dla przedsiębiorstw utrzymała się na nie-zmienionym poziomie 2,3%. Z kolei między czerwcem a październikiem roczna stopa wzro-stu kredytów dla sektora OFI wzrosła z 3,4% do 4,5%, aby w październiku osiągnąć poziom 8,7%. Wyniki za trzeci kwartał można w cało-ści przypisać transakcjom rozliczanym przez centralnych partnerów rozliczeniowych, które też zdominowały segment kredytów dla sektora OFI w październiku, w ślad za uprzednimi na-pięciami na rynku finansowym.

Jak wskazuje analiza kredytów dla gospo-darstw w rozbiciu według ich przeznaczenia, o spowolnieniu akcji kredytowej MIF dla go-spodarstw przesądziła kategoria kredytów na zakup nieruchomości mieszkaniowych, a w mniejszym stopniu także kredytów i po-życzek konsumpcyjnych. Między czerwcem a wrześniem roczna dynamika tych pierwszych spadła z 4,3% do 3,9%, aby w październiku pogłębić spadek do 3,0%. W tym samym cza-sie, między czerwcem a październikiem, dru-ga z tych kategorii utrzymała wyraźne ujemne wartości na poziomie -1,9% (zob. dalsze szcze-góły w podrozdziale 2.7.).

Chociaż w trzecim kwartale nasiliły się na-pięcia na rynku finansowym i wzrosły obawy

wykres 14 czynniki kreacj i agregatu M3

(przepływy roczne; mld EUR; skorygowane o efekty sezonowe i kalendarzowe)

-800

-600

-400

-200

0

200

400

600

800

1 000

1 200

1 400

1 600

-800

-600

-400

-200

0

200

400

600

800

1 000

1 200

1 400

1 600

2007 2008 2009 2010 2011

Kredyty dla sektora prywatnego (1)Kredyty dla instytucji rządowych i samorządowych (2)Zagraniczne aktywa netto (3)Długoterminowe zobowiązania finansowe(z wyłączeniem kapitału i rezerw) (4)Pozostałe czynniki kreacji(z uwzględnieniem kapitału i rezerw) (5)M3

Źródło: EBC.Uwagi: M3 zamieszczono tylko w celach referencyjnych (M3 = 1 + 2 + 3 – 4 + 5).Długoterminowe zobowiązania finansowe (z wyłączeniem ka-pitału i rezerw) przedstawiono jako wartości ujemne, ponie-waż stanowią one zobowiązania sektora MIF.

wykres 13 M3 i długoterminowe zobowiązania f inansowe Mif

(roczne zmiany w procentach; skorygowane o efekty sezonowe i kalendarzowe)

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

M3Długoterminowe zobowiązania finansowe(z wyłączeniem kapitału i rezerw)

Źródło: EBC.


o sytuację finansową banków, kwartalne przepływy kredytów dla przedsiębiorstw nieznacznie tylko obniżyły się w porównaniu z drugim kwartałem. W ujęciu szczegółowym wzrost kredy-tów dla przedsiębiorstw był najwyraźniejszy we wrześniu – tj. po znacznych napięciach na ryn-ku w sierpniu. W niektórych krajach jednak zwiększa się znaczenie krótkoterminowych kredy-tów i dochodzą informacje o wykorzystaniu linii kredytowych. Może to ewentualnie sugerować, że przedsiębiorstwa wykorzystują swoje linie kredytowe w oczekiwaniu przyszłych niedoborów w podaży kredytów. Niewykluczone też, że w sytuacji, kiedy zmniejszają się strumienie gotów-kowe, krótkoterminowe kredyty mają finansować kapitał obrotowy. Jednak w większości państw strefy euro największy kwartalny przepływ odnotowano w trzecim kwartale w kategorii długoter-minowych kredytów dla przedsiębiorstw.

Po stronie innych czynników kreacji agregatu M3 roczna stopa wzrostu długoterminowych zo-bowiązań finansowych sektora MIF (z wyłączeniem kapitału i rezerw) między drugim a trzecim kwartałem zwiększyła się z 3,4% do 3,6%, aby w październiku spaść do 3,3% (zob. wykres 13). Utrzymywane przez sektor posiadający środki pieniężne długoterminowe depozyty gwałtownie zwiększały się w ujęciu rocznym, pobudzane przede wszystkim ożywioną sekurytyzacją w paź-dzierniku. Z kolei w październiku znacznie zmniejszył się wolumen długoterminowych (tj. z ter-minem pierwotnym ponad dwóch lat) dłużnych papierów wartościowych MIF w obiegu, przez co ich roczna dynamika spadła z 4,6% pod koniec drugiego kwartału do 2,5%.

Pozycja aktywów zagranicznych netto sektora MIF strefy euro, która uwzględnia przepływające przezeń strumienie kapitału sektora posiadającego środki pieniężne oraz transfer aktywów wy-emitowanych przez sektor posiadający środki pieniężne, odgrywała kluczową rolę jako składnik zarówno silnych wpływów do M3 w sierpniu i wrześniu, jak i znacznych odpływów obserwowa-nych w październiku. Sytuacja w sierpniu i wrześniu, ukształtowana w znacznej mierze przez powrót funduszy, spowodowała dalszy wzrost rocznej dynamiki tej pozycji (zob. wykres 14). W październiku jednak znaczne miesięczne odpływy pojawiły się zarówno w pozycji aktywów zagranicznych netto sektora MIF, jak i w M3 (dla tej pierwszej kategorii wyniosły 73 mld euro). Można więc wysnuć wniosek, że inwestorzy instytucjonalni strefy euro skłaniali się w stronę ak-tywów spoza strefy euro (zob. dalsze informacje w ramce 3 „Przepływy na rachunku finansowym w bilansie płatniczym strefy euro”).

Ogólna Ocena sytuacji PŁynnOściOwej w strefie eurOW wyniku znacznych wpływów do M3 w trzecim kwartale 2011 r. zatrzymała się absorpcja płyn-ności finansowej zgromadzonej przed kryzysem finansowym (zob. wykresy 15 i 16). Nieznacznie zwiększyły się w związku z tym luki pieniężne, co zakłóciło trwającą nieprzerwanie od począt-ku 2009 r. absorpcję nadwyżek płynności. Ten niewielki wzrost można jednak przypisać szoko-wi popytu pieniądza wywołanemu przez niepewność na rynku finansowym. Innymi słowy, nie ma bezpośredniego przełożenia na średnioterminowe perspektywy stabilności cen. Odwróciły go ponadto odpływy z M3 w październiku. Generalnie do oszacowań sytuacji w zakresie płynności opartych na powyższych miernikach powinno podchodzić się z rezerwą, ponieważ uwzględniają ocenę zasobów pieniężnych w równowadze, która jest obciążona znaczną niepewnością.

W ogólnym ujęciu niepewność spowodowała popytowe szoki pieniężne, przez co w trzecim kwar-tale 2011 r. przyśpieszył wzrost podaży pieniądza, widoczny także w dynamice rocznej w paź-dzierniku. W tym samym czasie wyrównała się roczna stopa wzrostu kredytów i pożyczek MIF dla przedsiębiorstw sektora prywatnego. Całokształt sytuacji rysuje obraz umiarkowanej podsta-wowej dynamiki ekspansji monetarnej. Wraz z tym, przy nasilonych ograniczeniach płynnościo-

33EBC




i finansowej

wych i kapitałowych banków zaostrzyła się niepewność perspektyw odnośnie do przepływów finansowych, w których pośredniczy sektor bankowy. Wpływ tych zjawisk na podaż kredytów uwidacznia się z opóźnieniem, trzeba więc będzie uważnie monitorować rozwój sytuacji na ryn-ku kredytów.

wykres 15 dane szacunkowe dotyczące nominalnej luki pieniężnej1)

(jako procent całego agregatu M3; skorygowane o efekty sezonowe i kalendarzowe; grudzień 1998 = 0)

-202468

101214161820222426

-202468101214161820222426

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011

Nominalna luka pieniężna na podstawie oficjalnego M3Nominalna luka pieniężna na podstawie M3skorygowanego o szacowany wpływ zmian strukturyportfela2

Źródło: EBC.1) Miarą nominalnej luki pieniężnej jest różnica między rze-czywistym poziomem agregatu M3 a poziomem M3, który wynikałby ze stałego wzrostu M3 na poziomie jego referen-cyjnej wartości wynoszącej 4,5% w okresie od grudnia 1998 r. (okres bazowy), przyjmując grudzień 1998 r. za okres bazowy.2) Dane szacunkowe dotyczące skali zmian struktury portfela w stronę agregatu M3 są obliczane z zastosowaniem ogólne-go podejścia omawianego w części 4 artykułu zatytułowanego Monetary analysis in real time, opublikowanego w „Biuletynie Miesięcznym” EBC z października 2004 r.

wykres 16 dane szacunkowe dotyczące realnej luki pieniężnej1)

(jako procent całego agregatu M3; skorygowane o efekty sezonowe i kalendarzowe; grudzień 1998 = 0)

-202468

101214161820222426

-202468101214161820222426

Realna luka pieniężna na podstawie oficjalnego M3Realna luka pieniężna na podstawie M3 skorygowanego o szacowany wpływ zmian struktury portfela2

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011-202468

101214161820222426

-202468101214161820222426

Realna luka pieniężna na podstawie oficjalnego M3Realna luka pieniężna na podstawie M3 skorygowanego o szacowany wpływ zmian struktury portfela2

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011

Źródło: EBC.1) Miarą realnej luki pieniężnej jest różnica między rzeczywi-stym poziomem agregatu M3 deflowanym HICP a deflowanym poziomem M3, który wynikałby ze stałego wzrostu nominal-nego M3 na poziomie jego referencyjnej wartości 4,5% i in-flacji HICP zgodnej z definicją stabilności cen sformułowaną przez EBC, przyjmując grudzień 1998 r. za okres bazowy.2) Dane szacunkowe dotyczące skali zmian struktury portfela w stronę agregatu M3 są obliczane z zastosowaniem ogólne-go podejścia omówionego w części 4 artykułu zatytułowanego Monetary analysis in real time, opublikowanego w „Biuletynie Miesięcznym” EBC z października 2004 r.

ramka 3

PrzePŁywy na rachunku finansOwyM w bilansie PŁatniczyM strefy eurO

W ramce omówiono kształtowanie się przepływów na rachunku finansowym w bilansie płatni-czym strefy euro. Przez 12 miesięcy do września wzrosły wpływy netto na rachunki finanso-we strefy euro. Przesądził o tym nasilony ruch w inwestycjach bezpośrednich i portfelowych. Gwałtowny wzrost podniósł je w omawianym okresie z 30,6 mld euro w poprzednim roku do historycznego maksimum 369,4 mld euro. Tylko po części zniwelowały to ożywione odpływy netto w kategorii inne inwestycje (zob. tabela i wykres). W trzecim kwartale 2011 r. na rynek fi-nansowy wróciły jednak wzmożone napięcia, które zmieniły krajobraz inwestycyjny. Znacznie zmniejszyły się strumienie kapitału netto, a inwestorzy w strefie euro i spoza niej ograniczyli zaangażowanie w transgraniczny obrót finansowy.


Przez 12 miesięcy do września zwiększyły się strumienie wpływów netto do inwesty-cji bezpośrednich i portfelowych netto łącz-nie, podsycane głównie przez nasilone wpły-wy netto do inwestycji portfelowych wraz z ograniczonymi odpływami z zagranicz-nych inwestycji bezpośrednich. Wzrost wpły-wów netto do inwestycji portfelowych kon-centrował się w segmencie dłużnych papierów wartościowych. Potwierdzało to więc wzmo-żone w pierwszym półroczu 2011 r. zaintere-sowanie zagranicznych inwestorów zakupa-mi dłużnych papierów wartościowych strefy euro wyemitowanych przez sektor MIF i spo-za tego sektora oraz ograniczenie inwesty-cji strefy euro w zagraniczne dłużne papiery wartościowe. W ujęciu szczegółowym popyt zagraniczny na płynniejsze i wysoko notowa-ne dłużne papiery wartościowe wyemitowane poza sektorami MIF najważniejszych krajów strefy euro nasilił się szczególnie w drugim kwartale 2011 r. Prawdopodobnie odzwierciedlił tym samym przepływy w kierunku bezpiecz-nych inwestycji w kontekście korekty w dół oczekiwań wzrostu w głównych rozwiniętych go-spodarkach. Co więcej, dzięki napływom inwestycji portfelowych zwiększyła się płynność w sektorze instytucji spoza sektora MIF w strefie euro, co po części było widoczne w zmianach szerokiego agregatu pieniężnego M3. Jak widać z przedstawionego w ujęciu pieniężnym bilan-su płatniczego, wspomniane transakcje z udziałem sektora dysponującego zasobami pieniężny-mi odzwierciedlają stopniowy wzrost aktywów zagranicznych netto MIF od początku 2011 r.1

Od tego czasu znacznie zmienił się kierunek inwestycji portfelowych. W ujęciu szczegółowym w trzecim kwartale 2011 r. znacznie zmniejszyły się wpływy netto w kategorii dłużnych pa-pierów wartościowych, a wraz z tym przepływy strumieni inwestycyjnych przeszły z obsza-rów ujemnych do dodatnich. Stał za tym proces zbywania tych instrumentów, kiedy inwesto-rzy strefy euro z powrotem ściągali środki poprzednio zainwestowane w zagraniczne dłużne papiery wartościowe, a inwestorzy nierezydenci wycofywali się z inwestycji w dłużne papiery wartościowe strefy euro. Z jednej strony w strefie euro zarówno sektor MIF, jak i inne sekto-ry pozbywały się zagranicznych dłużnych papierów wartościowych, z drugiej większość inwe-storów zagranicznych wychodziła z inwestycji w dłużne papiery wartościowe emitowane przez sektory strefy euro poza MIF, zwłaszcza instytucje rządowe i samorządowe. Tymczasem utrzy-mał się silny popyt nierezydentów na dłużne papiery wartościowe strefy euro emitowane przez instytucje spoza prywatnego sektora MIF. W trzecim kwartale 2011 r. potwierdzały to aktywa zagraniczne neto MIF. Należy na to spojrzeć przez pryzmat nasilenia się napięć na rynkach fi-

1 Transakcje realizowane przez sektor posiadający zasoby pieniężne mają wpływ na zagraniczne aktywa i pasywa sektora ban-kowego, które wchodzą w skład M3, o ile są rozliczane przez banki umiejscowione w strefie euro. W skład sektora posiada-jącego zasoby pieniężne wchodzą gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, niemonetarne instytucje pośrednictwa finansowego oraz sektor publiczny poza administracją centralną. Dodatkowa informacja dotycząca przedstawienia bilansu płatniczego stre-fy euro w ujęciu pieniężnym, zob. Duc L.B., Mayerlen F. i Sola P. (2008), The monetary presentation of the euro area balance of payments, „Occasional Paper Series”, Nr 96, EBC. Zob. też artykuł The external dimension of monetary analysis w „Biuletynie Miesięcznym” EBC z sierpnia 2008 r.

główne pozycje rachunku f inansowego

(w mld euro; 12-miesięczne skumulowane przepływy netto, dane miesięczne)

-400

-200

0

200

400

600

-400

-200

0

200

400

600

2007 2008 2009 2010 2011

Papiery wartościowe z prawem do kapitałuInstrumenty rynku pieniężnegoDługoterminowe papiery dłużneInwestycje bezpośrednieInwestycje bezpośrednie i portfelowe łącznie

Źródło: EBC.

35EBC




i finansowej

nansowych oraz zmienności i przecen na światowym rynku akcji. Niepokoje dotyczące kryzy-su zadłużenia sektora publicznego i niepewna perspektywa światowego wzrostu ukształtowa-ły nastroje rynku i zmieniły zachowanie inwestorów. Wzrosła awersja do ryzyka, a inwestorzy skłonni byli stawiać na działalność krajową, co spowodowało zwrot w kierunku bezpiecznych form inwestowania.

W sektorze MIF trzeci kwartał 2011 r. ograniczył wpływy do kategorii dłużnych papierów wartościowych wyemitowanych przez sektor MIF strefy euro, zarówno dla długoterminowych papierów dłużnych, jak też instrumentów rynku pieniężnego. Szczególnie spowolniła ta ostat-nia kategoria, zmieniając wcześniejsze zachowania zagranicznych inwestorów na rynku pie-niężnym. Jednocześnie przyśpieszył proces zbywania przez sektor MIF strefy euro zagranicz-nych dłużnych papierów wartościowych, wpisujący się w restrukturyzację bilansów. Sektor MIF strefy euro mógł też przyśpieszyć ich spieniężanie, aby pozyskać środki przy wycofywa-niu się zagranicznych inwestorów.

2.2. inwestycje finansOwe sektOrów niefinansOwych Oraz inwestOrów instytucjOnalnych

W drugim kwartale 2011 r. w zasadzie ustabilizowała się roczna dynamika inwestycji finanso-wych sektorów niefinansowych, mimo że przyśpieszyła roczna dynamika inwestycji w instrumen-ty MIF. Gospodarstwa domowe zmniejszyły inwestycje w rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe, przez co roczna stopa wzrostu inwestycji finansowych realizowanych przez instytucje ubezpie-czeniowe i fundusze emerytalne pogłębiła spadek. W trzecim kwartale 2011 r. nasiliły się napię-cia na rynkach finansowych, co spowodowało znaczne wykupy netto w różnorodnych funduszach inwestycyjnych.

saldo rachunku f inansowego w bilansie eurosystemu

(mld euro, dane nieskorygowane sezonowo)

Skumulowane dane 3-miesięczne Skumulowane dane 12-miesięczne

2011 sier.

2011 wrze.

2010 2011 2010 2011gru. marz. czer. wrze. wrze. wrze.

Rachunek finansowy1) 6,8 2,8 9,5 15,7 20,6 12,2 20,0 58,0 Inwestycje bezpośrednie i portfelowe łącznie 31,7 13,5 99,0 118,7 127,1 24,7 30,6 369,4 Inwestycje bezpośrednie netto -0,3 -7,2 79,5 -9,9 -28,5 -6,8 -127,3 34,3 Inwestycje portfelowe netto 31,9 20,7 19,5 128,5 155,6 31,5 157,9 335,1 Papiery wartościowe z prawem do kapitału 19,1 5,8 6,7 89,2 -29,3 31,8 54,0 98,4 Instrumenty dłużne 12,8 14,9 12,8 39,3 184,9 -0,3 103,9 236,7 Długoterminowe papiery wartościowe 19,2 17,9 42,1 16,8 145,4 11,2 13,6 215,5 Instrumenty rynku pieniężnego -6,4 -3,0 -29,3 22,5 39,5 -11,5 90,2 21,2 Pozostałe inwestycje netto -27,4 -14,1 -96,8 -89,1 -114,3 -13,0 -9,1 -313,3z czego: w sektorach dysponujących środkami pieniężnymi2)

Inwestycje bezpośrednie netto 0,8 -8,0 83,5 -5,3 -22,3 -8,7 -114,7 47,1 Inwestycje portfelowe netto -22,8 22,4 -103,1 61,5 79,4 -18,7 -13,3 19,0 Papiery wartościowe z prawem do kapitału -10,6 2,9 17,0 82,3 -20,9 16,3 69,8 94,8 Instrumenty dłużne -12,2 19,5 -120,1 -20,8 100,2 -35,0 -83,2 -75,8 Pozostałe inwestycje netto 16,8 -0,5 -36,4 31,1 -37,8 35,4 30,8 -7,7

Źródło: EBC.Uwaga: Dane mogą się nie sumować ze względu na zaokrąglenia.1) Dane dotyczą sald (przepływów netto). Znak plus (minus) oznacza napływ (odpływ) netto. 2) Sektor instytucji rządowych i samorządowych oraz pozostałych sektorów bilansu płatniczego.


sektOry niefinansOweW drugim kwartale 2011 r. (ostatnim, dla którego dostępne są dane) roczna dynamika inwestycji finansowych sektorów niefinansowych ogółem ustabilizowała się w zasadzie na dość niskim, we-dług historycznych standardów, poziomie 3,3%, (zob. tabela 3). Gdyby nie efekt transferów środ-ków z sektora MIF do programu ,,banków toksycznych aktywów”, ujmowanych w sektorze in-stytucji rządowych i samorządowych, roczna dynamika inwestycji finansowych realizowanych przez sektory niefinansowe utrzymałaby się bardzo blisko minimum z przełomu lat 2009/2010. Spokojny przebieg drugiego kwartału 2011 r. przysłania jednak przyśpieszenie rocznej dynamiki większości instrumentów, powszechnie zrównoważone jej spowolnieniem w segmencie inwestycji w rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe oraz inne aktywa (głównie kredyty i pożyczki oraz na-leżności). Pierwszy raz od połowy 2009 r. roczna ekspansja inwestycyjna była wyższa w segmen-cie instrumentów emisji MIF niż w innych instrumentach, co wskazuje na pewną realokację port-feli na rzecz należności banków. Jak wynika z bilansów MIF, trend nasilił się w trzecim kwartale za sprawą podwyższonej niepewności na rynkach finansowych.

W ujęciu sektorowym względnie stabilna w drugim kwartale roczna dynamika inwestycji finan-sowych sektorów niefinansowych odzwierciedlała wzrost udziału przedsiębiorstw, równowa-żony przez nieco bardziej powściągliwie inwestycje finansowe gospodarstw (zob. wykres 17). Wolniejsze gromadzenie środków finansowych przez gospodarstwa domowe należy rozpatry-wać w kontekście obniżenia stopy oszczędności i zahamowania wzrostu dochodu do dyspozycji. Przełożyło się to na zbywanie udziałów w funduszach powierniczych i ograniczenie inwestycji w rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe. W drugim kwartale nieznacznie ożywiły się inwestycje finansowe przedsiębiorstw. Można więc uznać, że stopniowo wraca ożywienie, widoczne od po-czątku 2010 r., lecz przerwane w pierwszym kwartale 2011 r. W drugim kwartale przedsiębiorstwa

tabela 3 inwestycje f inansowe sektorów nief inansowych strefy euro

Stany jako odsetek

aktywów finansowych1)

Roczne stopy wzrostu2009 2009 2009 2009 2010 2010 2010 2010 2011 2011

I kw.

II kw.

III kw.

IV kw.

I kw.

II kw.

III kw.

IV kw.

I kw.

II kw.

Inwestycje finansowe 100 3,7 3,7 3,5 2,6 2,6 2,6 2,7 3,4 3,2 3,3Rachunki bieżące i depozyty 24 7,5 6,9 6,0 3,3 1,9 1,5 2,2 3,0 3,4 3,7Dłużne papiery wartościowe, z wyłączeniem. finansowych instrumentów pochodnych 6 3,6 1,2 0,0 -2,5 -2,6 -2,6 -2,9 4,8 7,6 8,6w tym: krótkoterminowe 0 -11,7 -22,3 -32,4 -35,7 -26,9 -22,3 -8,2 -5,8 3,6 2,8w tym: długoterminowe 5 5,9 4,8 5,0 2,6 0,5 -0,3 -2,4 5,7 8,0 9,1Akcje i inne papiery wartościowe z prawem do kapitału, z wyłączeniem udziałów w funduszach powierniczych 30 4,4 4,6 4,3 2,9 2,6 2,2 2,2 2,3 1,9 2,1w tym: akcje notowane na giełdzie 6 5,3 5,1 5,0 4,6 4,9 3,6 2,5 3,3 1,3 1,4w tym: akcje nienotowane na giełdzie i inne papiery wartościowe z prawem do kapitału 23 4,2 4,5 4,1 2,5 2,1 1,9 2,1 2,1 2,0 2,3Udziały w funduszach powierniczych 5 -5,4 -3,5 -2,6 0,3 0,2 -1,7 -0,3 -0,1 -1,6 -0,3Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe 15 2,7 3,1 3,5 4,4 5,0 4,8 4,6 4,3 3,6 3,4Inne2) 21 1,6 1,8 2,0 2,3 3,8 5,2 4,9 5,3 4,6 3,8M33) 5,2 3,6 1,8 -0,4 -0,1 0,3 1,1 1,7 2,2 2,0

Źródło: EBC.1) Na koniec ostatniego kwartału, za który dostępne są dane. Wartości mogą się nie sumować ze względu na zaokrąglenia.2) Inne aktywa finansowe obejmują kredyty i pożyczki oraz inne należności, które z kolei obejmują kredyty handlowe udzielone przez przedsiębiorstwa.3) Dane na koniec kwartału. Agregat pieniężny M3 obejmuje instrumenty monetarne w posiadaniu niemonetarnych instytucji finan-sowych strefy euro (tj. instytucji sektora niefinansowego i niemonetarnych instytucji finansowych) przechowywane w MIF oraz in-stytucjach rządowych szczebla centralnego strefy euro.

37EBC




i finansowej

przyśpieszyły akumulację środków finanso-wych głównie w formie zakupów akcji i innych papierów wartościowych z prawem do kapita-łu. Z jednej strony część zakupów realizowano w formie akcji notowanych i nienotowanych, co odzwierciedlało akumulację zatrzymanych zy-sków i być może działalność w zakresie fuzji i przejęć, z drugiej do zmian przyczyniły się też udziały w funduszach powierniczych. Tytułem zakończenia należy wspomnieć, że drugi kwar-tał utrzymał niezmienioną ożywioną roczną dy-namikę inwestycji finansowych sektora instytu-cji rządowych i samorządowych. Wskazywało to, jak wcześniej wspomniano, na utrzymywa-nie się wpływu kredytów i pożyczek z sekto-ra MIF do programów ,,banków toksycznych aktywów”. W drugim kwartale wzrosła rocz-na dynamika utrzymywanych przez ten sek-tor zasobów gotówki i depozytów oraz innych należności. Zrównoważyło to zmniejszone na-bycie dłużnych papierów wartościowych oraz

powściągliwe udzielanie kredytów, jak też zbywanie akcji i innych papierów wartościowych z pra-wem do kapitału. Aby uzyskać więcej informacji na temat sytuacji w zakresie przepływów finan-sowych i bilansów sektora prywatnego niefinansowego, zob. także rozdziały 2.6 i 2.7.

inwestOrzy instytucjOnalniZa sprawą niskiej dynamiki inwestycji gospodarstw w rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe, któ-ra w pierwszym rzędzie decyduje, jakimi środkami do zainwestowania będą rozporządzać zakła-dy ubezpieczeń i fundusze emerytalne, w drugim kwartale 2011 r. pogłębił się spadek rocznej dy-namiki ich inwestycji finansowych. Zmniejszyła się ona w tym okresie do 2,5% (zob. wykres 18), a więc do najniższego poziomu od 1999 r.

Z perspektywy instrumentów finansowych lokomotywami inwestycji finansowych dokonywa-nych przez zakłady ubezpieczeń i fundusze emerytalne pozostały dłużne papiery wartościowe. W ostatnich kwartałach zmarginalizowały się inwestycje w udziały w funduszach powierniczych, które były kiedyś znacznym składnikiem inwestycji finansowych tego sektora. Wskazywało to na preferowanie bezpośrednich inwestycji w dłużne papiery wartościowe. Drugi kwartał 2011 r. za-znaczył się wolniejszą roczną dynamiką inwestycji finansowych netto gospodarstw domowych w rezerwy ubezpieczeń na życie i funduszy emerytalnych.

Podwyższona niepewność rynku finansowego w trzecim kwartale 2011 r., którą odzwierciedlały ostre przeceny aktywów finansowych, i wyraźne korekty portfelowe odbiły się wyraźnie na wpły-wach do funduszy inwestycyjnych. Między drugim a trzecim kwartałem 2011 r. roczne wpływy do udziałów/jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych (z wyłączeniem funduszy ryn-ku pieniężnego) zmniejszyły się z 297 mld euro do 174 mld euro, a ich roczna dynamika wytra-ciła tempo z 5,4% do 3,1%. Roczne wpływy obniżyły się dla wszystkich trzech głównych typów funduszy inwestycyjnych (tj. akcyjnych, obligacji i mieszanych), w ślad za powszechnym odwro-tem od bardziej ryzykownych aktywów i preferencji dla aktywów, które zapewniają gwarancję za-

wykres 17 inwestycje f inansowe sektora nief inansowego

(roczne zmiany w procentach; udziały w pkt proc.)

-1

0

1

2

3

4

5

6

-1

0

1

2

3

4

5

6

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Gospodarswa domowePrzedsiębiorstwaInstytucje rządowe i samorządoweSektory niefinansowe

Źródło: EBC.


inwestowanego kapitału, takich jak instrumen-ty pieniężne (zob. wykres 19). Jednocześnie fundusze postrzegane jako gwaranci więk-szej pewności kapitału (jak fundusze nieru-chomości) lub zdolne do zapewnienia zysków przy niesprzyjających warunkach rynkowych (jak fundusze hedgingowe) w dalszym ciągu przyciągały inwestorów i w trzecim kwartale zwiększyły swoje roczne wpływy. Z konfigu-racji rynku finansowego skorzystały też fun-dusze rynku pieniężnego. W trzecim kwarta-le zanotowały wpływy, które często służą jako tymczasowa lokata środków wycofanych z in-nych rodzajów funduszy. Nie mogły one jednak zrównoważyć ubytków z minionych kwartałów (prawdopodobnie powiązanych z dość niski-mi zyskami z tych funduszy). W konsekwencji w trzecim kwartale utrzymały się roczne od-pływy udziałów/jednostek uczestnictwa w fun-duszach rynku pieniężnego.

W ujęciu szczegółowym, na podstawie da-nych nieskorygowanych sezonowo, w trzecim kwartale 2011 r., przy nasilonych napięciach na rynkach finansowych, udziały/jednost-ki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych (z wyłączeniem funduszy rynku pieniężnego) zmniejszyły się o 42 mld euro. Kwartalny uby-tek zdarzył się po raz pierwszy od pierwszego kwartału 2009 r., jednak na znacznie mniej-szą skalę niż w okresie po upadku Lehman Brothers. We wszystkich trzech głównych ty-pach funduszy inwestycyjnych wystąpiły wy-kupy netto, koncentrujące się jednak w fun-duszach akcyjnych, na które przypadło 3/4 wszystkich kwartalnych odpływów. Fundusze akcyjne także odczuły największe ubytki w ujęciu wartości, przy czym zmiany cen ak-tywów w trzecim kwartale 2011 r. ograniczy-ły kwoty należne o ok. 15%. Wykupy netto w funduszach inwestycyjnych uwidoczniły się po stronie aktywów w bilansach, inwestorzy bowiem gremialnie wyzbywali się akcji i in-nych papierów wartościowych z prawem do kapitału, dłużnych papierów wartościowych oraz udziałów w funduszach inwestycyjnych. Jednocześnie fundusze inwestycyjne (z wyłą-czeniem funduszy rynku pieniężnego) powięk-szyły portfele depozytów, po części przez za-

wykres 18 inwestycje f inansowe instytucji ubezpieczeniowych i funduszy emerytalnych(roczne zmiany w procentach; udział w punktach procentowych)

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Dłużne papiery wartościowe z wyłączeniem finansowychinstrumentów pochodnychAkcje notowane na giełdzieAkcje nienotowane na giełdzie i inne papierywartościowe z prawem do kapitałuUdziały w funduszach powierniczychInne1

Aktywa finansowe ogółem

Źródło: EBC.1) W tym: kredyty i pożyczki, depozyty, rezerwy techniczno--ubezpieczeniowe i pozostałe należności.

wykres 19 roczne wpływy do funduszy rynku pieniężnego i funduszy inwestycyjnych(mld EUR)

-200

-150

-100

-50

0

50

100

150

200

250

300

-200

-150

-100

-50

0

50

100

150

200

250

300

2002 2003 2004 2005 2007 2009 20112006 2008 2010

Fundusze rynku pieniężnegoFundusze kapitałowe1)

Fundusze obligacji1)

Fundusze zrównoważone1)

Pozostałe fundusze1), 2)

Źródła: EBC i EFAMA.1) Do I kw. 2009 r. szacunkowe dane dotyczące kwartalnych wpływów obliczano na podstawie nieujednoliconych statystyk EBC dotyczących funduszy inwestycyjnych, obliczeń EBC opartych na danych krajowych dostarczonych przez EFAMA oraz szacunków EBC.2) Pozycja obejmuje fundusze nieruchomości, fundusze hed-gingowe oraz fundusze nieujęte w innych kategoriach.

39EBC




i finansowej

bezpieczenie kapitału w formie inwestycji przy zmiennym rynku finansowym, lecz także dążąc do poradzenia sobie ze znacznymi wykupami.

2.3. stOPy PrOcentOwe rynku PieniężnegO

Stopy procentowe rynku pieniężnego generalnie spadały w okresie od 7 września do 7 grudnia 2011 r., odzwierciedlając korektę w dół oczekiwań dotyczących krótkoterminowych stóp procento-wych pod koniec października i w listopadzie. Ponadto, 3 listopada 2011 r., Rada Prezesów podję-ła decyzję o zmniejszeniu podstawowych stóp procentowych EBC o 25 pkt bazowych, ze skutkiem w dniu rozliczenia głównej operacji refinansującej, tj. 9 listopada 2011 r. W tym samym czasie zmienność stóp procentowych rynku pieniężnego wzrosła jeszcze bardziej.

Stopy procentowe dla transakcji niezabezpieczonych rynku pieniężnego w okresie od 7 września do 7 grudnia 2011 r. obniżyły się tylko nieznacznie. W dniu 7 grudnia 2011 r. stopy EURIBOR: 1-, 3-, 6- i 12-miesięczna wynosiły odpowiednio 1,21%, 1,47%, 1,70% i 2,04%, czyli około 14, 6, 3 i 3 pkt bazowe poniżej poziomów notowanych 7 września 2011 r. Ogółem spread między 12-mie-sięczną a 1-miesięczną stopą EURIBOR – stanowiący wskaźnik nachylenia krzywej dochodowo-ści rynku pieniężnego – wzrósł o 11 pkt bazowych w tym okresie i 7 grudnia wynosił 83 pkt ba-zowe (zob. wykres 20).

Stopy procentowe rynku pieniężnego w transakcjach zabezpieczonych w omawianym okresie spa-dły, co częściowo odwróciło trend rosnący trwający od stycznia 2011 r. (zob. wykres 21). Stopa procentowa dla 3-miesięcznych swapów indeksowanych stopą jednodniową wyniosła 7 grudnia 0,47% i była o ok. 24 pkt bazowych niższa niż 7 września. Odpowiadająca jej stopa EURIBOR dla

wykres 20 stopy procentowe rynku pieniężnego

(oprocentowanie roczne; rozpiętość w pkt proc.; dane dzienne)

0,0

0,3

0,6

0,9

1,2

1,5

1,8

2,1

2,4

0,55

0,65

0,75

0,85

0,95

1,05

1,15

1,25

1,35

czer. sier. paź. gru. czer. sier. paź. gru.luty kwie.2010 2011

1-miesięczna stopa EURIBOR (skala po lewej stronie)3-miesięczna stopa EURIBOR (skala po lewej stronie)12-miesięczna stopa EURIBOR (skala po lewej stronie)Rozpiętość pomiędzy 12-miesięczną a 1-miesięcznąstopą EURIBOR (skala po prawej stronie)

Źródła: EBC i Thomson Reuters.

wykres 21 trzymiesięczne stopy eurePO, euribOr i swapa indeksowanego stopą overnight (Ois)(oprocentowanie roczne; dane dzienne)

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

marz. lip. list. marz. lip. list.

3-miesięczna stopa EUREPO3-miesięczna stopa OIS3-miesięczna stopa EURIBOR

2010 2011

Źródła: EBC, Bloomberg i Thomson Reuters.


transakcji niezabezpieczonych spadła nieznacz-nie, w wyniku czego spread między tymi dwie-ma stopami zwiększył się z 77 pkt bazowych w dniu 7 września do 101 pkt bazowych 7 grud-nia. Taki rozwój sytuacji można wytłumaczyć ponownym wystąpieniem napięć na rynkach fi-nansowych strefy euro.

Stopy procentowe implikowane przez ceny 3-miesięcznych kontraktów terminowych na stopę EURIBOR z terminami zapadalności przypadającymi na grudzień 2011 r., oraz ma-rzec i czerwiec 2012 r., wyniosły 7 grudnia odpowiednio 1,28%, 1,04% i 0,97%, co sta-nowiło wzrost o 6 i 2 pkt bazowe oraz spa-dek o 2 pkt bazowe w porównaniu z warto-ściami obserwowanymi 7 września. Te ruchy stóp procentowych częściowo odzwierciedlały zmniejszenie oczekiwań dotyczących stóp pro-centowych banku centralnego (zob. wykres 22). Zmienności implikowane ze stałymi 3-, 6-, 9- i 12-miesięcznymi terminami zapadalności wy-prowadzonymi z opcji na kontrakty termino-we na 3-miesięczną stopę EURIBOR w ciągu ostatnich 3 miesięcy pozostawały na rekordowo wysokim poziomie, zwłaszcza dla krótszych terminów zapadalności (zob. wykres 23).

Analiza stóp dla transakcji z zapadalnością dnia następnego pokazuje, że w omawianym okresie stopa EONIA utrzymała dość wysoką zmienność. Nasilały się napięcia na rynkach finansowych, przez co banki w dużo więk-szym stopniu korzystały z operacji płynno-ściowych Eurosystemu. W rezultacie wzrosła nadpłynność systemu, na co wskazuje wy-korzystanie depozytu w banku centralnym na koniec dnia. Rozpiętość pomiędzy stopą EONIA a stopą podstawowych operacji re-finansujących w całym omawianym okre-sie była ujemna. W dniu 3 listopada Rada Prezesów EBC podjęła decyzję o zmniejsze-niu podstawowych stóp procentowych o 25 pkt bazowych, zmniejszając stopę depozy-tu w banku centralnym do 0,50% zaś stopę podstawowych operacji refinansujących oraz stopę kredytu do 1,25% i 2,00%. Decyzja ta wpłynęła także na stopę EONIA, która 7 grudnia wyniosła 0,747% (zob. wykres 24).

wykres 23 zmienność implikowana dla stałych horyzontów czasowych na podstawie opcji na kontrakty futures na 3-miesięczną stopę euribOr(w procentach rocznie; dane dzienne)

0,0

0,1

0,2

0,3

0,0

0,1

0,2

0,3

3-miesięczny6-miesięczny9-miesięczny12-miesięczny

wrze. wrze. wrze.sty. sty.maj maj2009 2010 2011

Źródła: Thomson Reuters i obliczenia EBC.Uwaga: Obliczeń dokonuje się dwustopniowo. Najpierw zmien-ności implikowane opcji na kontrakty futures na 3-miesięczną stopę EURIBOR są przeliczane ze zmienności rentowności na zmienność ceny obligacji. Następnie otrzymane implikowane zmienności są przekształcane ze zmienności implikowanych o stałej dacie zapadalności na zmienności implikowane o sta-łym horyzoncie czasowym.

wykres 22 trzymiesięczne stopy procentowe i oprocentowanie transakcji terminowych futures w stref ie euro(oprocentowanie roczne; dane dzienne)

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

gru. marz. czer. wrze. gru. marz. czer. wrze. gru. marz.2009 2010 2011 2012

3-miesięczna stopa EURIBOROprocentowanie transakcji terminowych futures7 września 2011 r.Oprocentowanie transakcji terminowych futures7 grudnia 2011 r.

Źródło: Thomson Reuters.Uwaga: 3-miesięczne kontrakty terminowe futures na dostawę na koniec bieżącego kwartału i 3 kolejnych kwartałów według notowań na LIFFE.

41EBC




i finansowej

W rozpatrywanym okresie EBC utrzymał wsparcie dla rynków pieniężnych przy pomocy operacji zasilających w płynność o terminach zapadalności 1 tygodnia, 1 okresu utrzymywa-nia rezerw i 3 miesięcy. Wszystkie zasilające w płynność operacje Eurosystemu były prze-prowadzane w formie przetargu kwotowego o stałej stopie procentowej z pełnym przydzia-łem środków. Biorąc pod uwagę napięcia na rynkach finansowych w strefie euro, EBC zde-cydował się zasilić rynki w płynność przy po-mocy dwóch dodatkowych dłuższych operacji refinansujących przeprowadzonych w formie przetargu kwotowego o stałej stopie procento-wej z pełnym przydziałem środków z termina-mi zapadalności ok. 12 miesięcy i 13 miesięcy. Pierwsza z tych operacji została przeprowadzo-na 26 października. EBC przeprowadzał także cotygodniowo operacje absorbujące płynność, z terminem zapadalności jednego tygodnia w formie przetargu o zmiennej stopie procen-towej, z maksymalną oferowaną stopą procen-tową w wysokości 1,50% w dziewiątym i dzie-siątym okresie utrzymywania rezerw w tym roku oraz 1,25% w jedenastym okresie. Przy pomocy tych absorbujących płynność operacji EBC zaoferował absorpcję kwoty dorównującej wolumeno-wi zakupów w ramach programu rynku papierów wartościowych, która 7 grudnia wynosiła 207,6 mld euro. W ramce 4 znajdują się dalsze informacje dotyczące warunków płynnościowych i ope-racji polityki pieniężnej.

wykres 24 stopy procentowe ebc i stopy overnight

(oprocentowanie roczne; dane dzienne)

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

sty.2009 2010 2011

maj wrze. sty. maj wrze. sty. maj wrze.

Stałe stopy procentowe podstawowych operacjirefinansującychStopa procentowa depozytu w banku centralnymStopa overnight (EONIA)Stopa procentowa kredyt w banku centralnym

Źródła: EBC i Thomson Reuters.

ramka 4

sytuacja w zakresie PŁynnOści i OPeracje POlityki Pieniężnej w Okresie Od 10 sierPnia dO 8 listOPada 2011 r.

W ramce omówiono proces zarządzania płynnością przez EBC w trzech okresach utrzymywa-nia rezerwy upływających 13 września, 11 października i 8 listopada 2011 r. W analizowanym okresie wszystkie operacje refinansujące denominowane w euro kontynuowano w formie prze-targu o stałej stopie procentowej z pełnym przydziałem środków.

W dniu 4 sierpnia 2011 r. Rada Prezesów zdecydowała przeprowadzić 10 sierpnia 2011 r. dodat-kową zasilającą w płynność dłuższą operację refinansującą z ok. 6-miesięcznym okresem zapa-dalności. Przeprowadzano ją w formie przetargu kwotowego o stałej stopie procentowej z peł-nym przydziałem środków.

Następnie, 6 października 2011 r., Rada Prezesów zdecydowała przeprowadzić dwie dodatko-we zasilające w płynność dłuższe operacje refinansujące. Pierwszą, z okresem zapadalności ok. 12 miesięcy, planowano przeprowadzić w październiku 2011 r. Drugą, z okresem zapadalności


ok. 13 miesięcy, w grudniu 2011 r. Obie z nich w formie przetargu kwotowego o stałej stopie procentowej z pełnym przydziałem środków.

Tego samego dnia Rada Prezesów ogłosiła, że druga edycja programu nabywania zabez-pieczonych obligacji (Covered Bond Purchase Programme – CBPP) rozpocznie się w listo-padzie 2011 r., w celu złagodzenia warun-ków finansowania dla instytucji kredytowych i przedsiębiorstw i zachęcenia instytucji kre-dytowych do utrzymania i rozszerzenia bazy kredytowej dla swoich klientów. W ramach programu przewidziano nabycie kwalifikowa-nych zabezpieczonych obligacji o łącznej war-tości nominalnej 40 mld euro do końca paź-dziernika 2012 r.1

Zapotrzebowanie sektora bankowego na płynność

W omawianym okresie łączne zapotrzebowanie banków na płynność w ujęciu dziennym – de-finiowane jako suma czynników autonomicznych, rezerwy obowiązkowej i nadwyżek rezerwy (tzn. środków na rachunku bieżącym przekraczających kwotę rezerwy obowiązkowej) – wynio-sło w średnim ujęciu 452,4 mld euro, czyli 30,0 mld euro poniżej średniej dziennej dla poprzed-nich trzech okresów utrzymywania rezerwy (czyli okresu od 11 maja do 9 sierpnia 2011 r.).

Przesądził o tym dalszy spadek o 26,4 mld euro średniej wartości czynników autonomicznych do 245,9 mld euro. W analizowanym okresie rezerwa obowiązkowa wynosiła 206,4 mld euro (1,1 mld euro mniej niż w trzech poprzednich okresach utrzymywania rezerwy).

Podaż płynności

Łączna płynność dostarczona za pomocą operacji otwartego rynku w omawianym okresie wy-nosiła średnio 615,3 mld euro, czyli o 99,1 mld euro więcej niż w trzech poprzednich okresach utrzymywania rezerwy, przy czym w formie operacji przetargowych2 dostarczono w średnim ujęciu 408,5 mld euro (26,9 mld euro więcej niż w poprzednim okresie utrzymywania rezerwy, o czym przesądził głównie wzrost długoterminowych operacji refinansujących).

W porównaniu z trzema poprzednimi okresami utrzymywania rezerwy średnia płynność do-starczona przez tygodniowe podstawowe operacje refinansujące wzrosła o 29,7 mld euro do 171,6 mld euro, podczas gdy średnia płynność dostarczona przez specjalne operacje refinan-sujące o terminie zapadalności równym jednemu okresowi utrzymywania rezerwy zmniej-szyła się o 8,5 mld euro do 64,0 mld euro. Jednocześnie średnia płynność dostarczona przez

1 W celu uzyskania szczegółowych informacji, zob. komunikat prasowy EBC z 3 listopada 2011r. na stronie http://www.ecb.europa.eu/press/pr/date/2011/html/pr111103_1.en.html.

2 Operacje przetargowe obejmują podstawowe operacje refinansujące (MRO), dłuższe operacje refinansujące (LTRO) oraz dostrajające operacje refinansujące, przy czym ta ostatnia kategoria może bądź to dostarczać płynności, bądź też ją absorbować.

wykres a zasoby aktywów banków utrzymywane na rachunkach bieżących ponad rezerwę obowiązkową(mld EUR; średnie poziomy w każdym okresie utrzymywania rezerw)

list. maj list. maj list. maj majlist. list.0,5

0,8

1,1

1,4

1,7

2,0

2,3

2,6

2,9

3,2

3,5

0,5

0,8

1,1

1,4

1,7

2,0

2,3

2,6

2,9

3,2

3,5

2007 2008 2009 2010 2011

Źródło: EBC.

43EBC




i finansowej

3-miesięczne dłuższe operacje refinansują-ce (LTRO) wzrosła o 17,1 mld euro, do 261,6 mld euro. Ponadto ww. dodatkowa 6-mie-sięczna dłuższa operacja refinansująca rozli-czona 11 sierpnia 2011 r. przyniosła 49,7 mld euro, a ww. dodatkowa 12-miesięczna dłuż-sza operacja refinansująca rozliczona 27 paź-dziernika 2011 r. – 56,9 mld euro. Płynność zapewniana poprzez dłuższe operacje refinan-sujące w omawianym okresie ukształtowała się w średnim ujęciu na poziomie 384,0 mld euro w porównaniu z 317,0 mld euro w po-przednim okresie objętym analizą.

Program CBPP wraz z programem doty-czącym rynku papierów wartościowych (Securities Markets Programme – SMP) w średnim ujęciu dostarczyły łącznie płyn-ność na kwotę 206,7 mld euro, w porówna-niu ze średnią wartością 134 mld euro dla poprzednich trzech okresów utrzymywania rezerwy.

Program CBPP, w ramach którego zakupy za-kończono 30 czerwca 2010 r., dostarczył 59,4 mld euro, czyli nieznacznie mniej niż 60,6 mld euro w poprzednim omawianym okresie, z powodu przypadającej wymagalności części kwot. W dniu 4 listopada 2011 r. saldo zakupów rozliczonych w ramach programu SMP wynio-sło 183,0 mld euro, znacznie więcej niż 73,9 mld euro odnotowane 5 sierpnia 2011 r.

Jednocześnie tygodniowe operacje neutralizowały całość płynności dostarczonej w ramach SMP, absorbując w omawianym okresie w średnim ujęciu 139,2 mld euro. Płynność zaabsorbowana przez operacje dostrajające z jednodniowym terminem zapadalności w ostatnim dniu każdego okresu utrzymania rezerwy wyniosła w średnim ujęciu 241,6 mld euro (zob. wykres B).

Operacje depozytowo-kredytowe banku centralnego

Wzrost podaży płynności w omawianym okresie podniósł średnią nadwyżkę płynności do 164,3 mld euro (z 36,2 mld euro w poprzednim okresie). W analizowanym okresie wykorzy-stanie kredytu z banku centralnego wzrosło ze średniej wartości 0,1 mld euro w 3 poprzed-nich okresach utrzymywania rezerwy do średniej wartości 1,4 mld euro. Wzrost skoncentrował się w trzecim z omawianych okresów utrzymywania rezerwy (kiedy to wyniósł 2,8 mld euro). Jednocześnie średnie wykorzystanie depozytu w banku centralnym na koniec dnia wzrosło z 33,5 mld euro w poprzednim okresie utrzymywania rezerwy do 161,7 mld euro. W rezultacie zwiększyło się wykorzystanie tego instrumentu w ujęciu netto3, szczególnie w drugim i w trze-

3 Wykorzystanie depozytu z banku centralnego netto jest obliczane jako wykorzystanie depozytu z banku centralnego pomniejszo-ne o wykorzystanie kredytu z banku centralnego, również w weekendy.

wykres b Potrzeby systemu bankowego w zakresie płynności i jej podaż

(mld EUR; średnie dzienne za badany okres wykazane przy każdej pozycji)

-1 200

-1 000

-800

-600

-400

-200

0

200

400

600

800

1 000

8 sier. 8 wrze. 8 paź.

0

-1 200

-1 000

-800

-600

-400

-200

200

400

600

800

1 000Podaż

płynności

Zapotrzebowaniena płynność

2011

Portfel SMP i CBPP: 206,7 mld EURPodstawowe operacje refinansujące; 171,6 mld EURDłuższe operacja refinansujące: 384 mld EUROperacje dostrajające absorbujące płynność:147,1 mld EURCzynniki autonomiczne: 245,9 EURŚrodki na rachunkach bieżących: 209 mld EURWykorzystanie depozytu w banku centralnym:160,2 mld EURRezerwa obowiązkowa: 206,4 mld EUR

8 list.

Źródło: EBC.


2.4. rynki Obligacji

W okresie od końca sierpnia do 7 grudnia 2011 r. wzrosła rentowność długoterminowych obliga-cji skarbowych w strefie euro o ratingu AAA, podczas gdy spadła rentowność analogicznych ame-rykańskich obligacji skarbowych. Ogólny wzrost rentowności długoterminowych obligacji skar-bowych w strefie euro odzwierciedlał głównie rosnące obawy co do rozwoju kryzysu zadłużenia sektora publicznego dotykającego nawet kraje z ratingiem AAA. Zwiększyła się niepewność doty-cząca rozwoju sytuacji na rynkach obligacji, na co wskazuje implikowana zmienność rynku ob-ligacji, a spready dla obligacji skarbowych w strefie euro wzrosły ponownie w przypadku więk-szości krajów. Jednocześnie rynkowe wskaźniki sugerują, że oczekiwania inflacyjne uczestników rynku są w pełni zgodne z definicją stabilności cen.

Od końca sierpnia do 7 grudnia 2011 r. poziom rentowności długoterminowych obligacji skar-bowych o ratingu AAA w strefie euro wzrósł o 10 pkt bazowych i wyniósł 2,8% pod koniec omawianego okresu. Natomiast w Stanach Zjednoczonych rentowność długoterminowych ob-ligacji skarbowych spadła w tym samym czasie o 20 pkt bazowych i 7 grudnia wyniosła 2,0% (zob. wykres 25). Dlatego też rozpiętość między rentownością nominalną 10-letnich obligacji skarbowych w Stanach Zjednoczonych i w strefie euro wzrosła w omawianym okresie o 30 pkt

cim omawianym okresie utrzymywania rezer-wy. Faktyczne wykorzystanie tego instrumen-tu w uśrednionym ujęciu netto wynosiło 160,2 mld euro, czyli zwiększyło się w porównaniu z 33,5 mld euro w poprzednim okresie.

Stopy procentowe

Podstawowe stopy procentowe EBC ustabi-lizowały się w trzech poprzednich omawia-nych okresach utrzymywania rezerwy. Stopy procentowe podstawowych operacji refinan-sujących wyniosły 1,50%, stopy depozytu z banku centralnego na koniec dnia 0,75%, a stopy kredytu z banku centralnego na ko-niec dnia 2,25%. Decyzję o ograniczeniu pod-stawowych stóp procentowych o 25 pkt bazo-wych przyjęto 3 listopada 2011 r., ze skutkiem od 9 listopada 2011 r. w jedenastym okresie utrzymywania rezerwy w ciągu roku.

Przy utrzymującej się w omawianym okresie nadpłynności stopa EONIA i pozostałe stopy procentowe rynku pieniężnego dla najkrótszych okresów zapadalności kształtowały się poni-żej podstawowej stopy dla operacji refinansujących. Zazwyczaj obniżała się pod koniec okresu utrzymywania rezerwy, kiedy zbliżał się termin spełnienia wymogów rezerwy obowiązkowej (zob. wykres C). Stopa EONIA wyniosła w średnim ujęciu 0,96%, oscylując uprzednio w prze-dziale 0,85–1,46%. W dniu 30 września 2011 r., który był ostatnim dniem roboczym w pierw-szym półroczu, wzrosła o 1,46%.

wykres c stopy procentowe ebc i stopa eOnia

(dzienne stopy procentowe w procentach)

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

Przedział wyznaczony przez stopy procentowekredytu i depozytu w banku centralnymStałe oprocentowanie podstawowych operacjirefinansującychEONIA

8 sier. 8 wrze. 8 paź.2011

8 list.

Źródło: EBC.

45EBC




i finansowej

bazowych. W Japonii rentowność dziesięcio-letnich obligacji skarbowych pozostała zasad-niczo niezmieniona i 7 grudnia wyniosła 1,1%.

Niepewność inwestorów co do rozwoju sytu-acji na rynku obligacji w strefie euro w krót-kim horyzoncie czasowym mierzona przez zmienność implikowaną z opcji wzrosła w omawianym okresie. Zarówno w stre-fie euro, jak i w Stanach Zjednoczonych im-plikowana zmienność na rynkach obligacji wzrosła znacząco przed spotkaniem szefów państw lub rządów strefy euro 26 październi-ka, co odzwierciedlało niepewność dotyczącą wyniku tego spotkania. Po niespodziewanym oświadczeniu premiera Grecji o głosowaniu nad wnioskiem o wotum zaufania do jego rzą-du, a także możliwości rozpisaniu referendum w Grecji implikowana zmienność na rynku obligacji jeszcze wzrosła, osiągając w strefie euro poziom z połowy sierpnia 2011 r. Po póź-niejszym odwołaniu referendum implikowana zmienność na rynkach obligacji nieco spadła, choć wciąż pozostawała na wysokim pozio-mie, jako że kryzys zadłużenia sektora publicznego w strefie euro rozszerzał się na coraz więk-sze kraje i kraje o wyższych ratingach. W omawianym okresie poziom zmienności implikowa-nej na rynkach obligacji w strefie euro był znacząco wyższy niż w Stanach Zjednoczonych.

Rentowność długoterminowych obligacji skarbowych o ratingu AAA w strefie euro i w Stanach Zjednoczonych kształtowały obawy dotyczące kryzysu zadłużenia sektora publicznego, jak i niepewność odnośnie do perspektyw gospodarki światowej. Na początku omawianego okre-su, oczekiwanie na komunikat Federalnego Komitetu Otwartego Rynku, a następnie informacja o wydłużeniu średniego terminu zapadalności obligacji skarbowych w jego zasobach, doprowa-dziły do presji na spadek rentowności długoterminowych w Stanach Zjednoczonych. Skutkowało to wzrostem rentowności długoterminowych w strefie euro i w Stanach Zjednoczonych, do któ-rych w znacznej mierze przyczyniło się oczekiwanie, że wyniki szczytu szefów państw i rzą-dów 26 października doprowadzą do poprawy nastrojów na rynku. Spodziewano się podjęcia działań na rzecz wyjścia z kryzysu zadłużenia sektora publicznego w strefie euro. Pewne nie-oczekiwanie pozytywne dane gospodarcze ze Stanów Zjednoczonych również złagodziły oba-wy inwestorów przed globalnym spowolnieniem gospodarczym i przyczyniły się do presji na wzrost dochodowości długoterminowych obligacji skarbowych po obu stronach Atlantyku. Po ogłoszeniu decyzji podjętych 26 października ponownie wzrosła dochodowość długotermino-wych obligacji skarbowych w strefie euro i w Stanach Zjednoczonych, a jednocześnie poprawiły się nastroje na rynkach i zmniejszyła awersja do ryzyka. Niemniej część wzrostu dochodowo-ści długoterminowych została odwrócona, gdy niespodziewany komunikat o możliwości refe-rendum w Grecji znacznie pogorszył nastroje rynków. W listopadzie kryzys zadłużenia sektora publicznego w strefie euro odczuły nawet kraje o ratingach AAA, a przetarg niemieckich 10-let-nich obligacji skarbowych nie przyniósł spodziewanej kwoty. Negatywnie przyjęli to uczestnicy rynków, dochodowość wzrosła w segmencie długoterminowych obligacji skarbowych o ratingu

wykres 25 rentowność długoterminowych obligacj i skarbowych

(oprocentowanie roczne; dane dzienne)

1,6

1,8

2,0

2,2

2,4

2,6

2,8

3,0

3,2

3,4

3,6

3,8

0,8

0,9

1,0

1,1

1,2

1,3

1,4

Strefa euro (skala po lewej stronieStany Zjednoczone (skala po lewej stronie)Japonia (skala po prawej stronie)

luty kwie. czer. sier. paź. gru.gru.2010 2011

Źródła: Bloomberg i Thomson Reuters.Uwaga: Rentowność długoterminowych obligacji skarbowych odnosi się do obligacji 10-letnich lub obligacji o najbardziej zbliżonym terminie zapadalności. W przypadku strefy euro uwzględniono jedynie obligacje skarbowe o ratingu AAA.


AAA, a pogłębiła spadek w segmencie długo-terminowych obligacji amerykańskich.

W omawianym okresie w przypadku większo-ści krajów zwiększały się spready rentowno-ści obligacji skarbowych w strefie euro w sto-sunku do niemieckich obligacji skarbowych. Jednocześnie w rezultacie popytu na odznacza-jące się wysokim stopniem płynności obliga-cje skarbowe o wysokich ratingach w dalszym ciągu zmniejszała się rentowność niemiec-kich obligacji skarbowych. Ponadto obniżyły się ratingi dla wielu krajów strefy euro. Rating Hiszpanii i Włoch został obniżony przez wszystkie trzy duże agencje ratingowe, Belgii – przez dwie z nich, a Portugalii przez jedną. Ponadto Moody’s ostrzegł, że prognoza dla ra-tingu Francji może zostać zmieniona na nega-tywną, zaś Fitch Ratings stwierdził, że Francja nie może absorbować więcej szoków bez ry-zyka obniżki swojego ratingu AAA. Wreszcie Standard& Poor’s na podstawie swojej oceny, według której napięcia systemowe wpłynęły na standing kredytowy całej strefy euro, ogło-sił, że na ryzyko obniżenia ratingów narażo-nych jest 15 państw członkowskich strefy euro. Po spotkaniu szefów państw i rządów strefy euro 26 października nastąpiło przejściowe i znaczne zmniejszenie spreadów rentowności obliga-cji skarbowych w strefie euro w stosunku do obligacji niemieckich. Jednakże sytuacja szybko ule-gła odwróceniu, a spready gwałtownie wzrosły po ponownym pojawieniu się niepewności spowo-dowanej nieoczekiwanym ogłoszeniem możliwego referendum w Grecji i sytuacją polityczną we Włoszech. Pod koniec omawianego okresu spready rentowności 10-letnich obligacji w stosunku do rentowności obligacji niemieckich spadły znacząco a nastroje rynków poprawiły się przed spo-tkaniem szefów państw i rządów strefy euro w dniu 9 grudnia.

W trakcie omawianego okresu poprawiono metodę estymacji rentowności realnych oraz stóp in-flacji progowej, by uniknąć zniekształceń z powodu rosnących spreadów między rentownościami francuskich i niemieckich obligacji skarbowych (zob. ramkę zatytułowaną ,,Estymacja rentowno-ści realnych i stóp inflacji progowej po niedawnym nasileniu kryzysu zadłużenia sektora publiczne-go’’). Od końca sierpnia rentowność 5- i 10-letnich obligacji skarbowych indeksowanych do inflacji w strefie euro spadła o ok. 10 pkt bazowych (zob. wykres 26). W dniu 7 grudnia 5-letnia i 10-letnia rentowność realna dla transakcji kasowych wyniosła odpowiednio ok. 0,2% i 0,8%. Jednocześnie implikowana przyszła stopa swapowa inflacji (tzn. oczekiwana stopa inflacji w horyzoncie 5 lat, implikowana z rentowności obligacji 5-letnich indeksowanych stopą inflacji) w strefie euro wzrosła o 9 pkt bazowych i 7 grudnia wyniosła 2,3% (zob. wykres 27). Analogiczne stopy swapów infla-cji progowej wzrosły o 14 pkt bazowych, i tego dnia wyniosły 2,6%. Stopy inflacji progowej były stosunkowo zmienne w ciągu ostatnich kilku miesięcy, odzwierciedlając dużą zmienność nomi-nalnych i realnych rentowności obligacji w kontekście napięć na rynkach i przepływów do bez-pieczniejszych form inwestowania. W takich okolicznościach oczekiwania inflacyjne wyliczone na

wykres 26 rentowność obligacj i zerokuponowych indeksowanych wskaźnikiem inf lacj i w stref ie euro(oprocentowanie roczne; 5-dniowe średnie ruchome danych dziennych; skorygowane sezonowo)

-0,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

-0,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

Rentowność 5-letnich obligacji indeksowanychwskaźnikiem inflacji w 5-letnich transakcjachterminowych forwardRentowność 5-letnich obligacji indeksowanychwskaźnikiem inflacji dla transakcji kasowychRentowność 10-letnich obligacji indeksowanychwskaźnikiem inflacji dla transakcji kasowych

gru. luty kwie. czer. sier. paź. gru.2010 2011

Źródła: Thomson Reuters i obliczenia EBC.Uwaga: Od końca sierpnia 2011 r. realne oprocentowanie ob-liczane jest jako średnia różnych realnych stóp procentowych ważona PKB dla Francji i Niemiec. Wcześniej wartość real-nego oprocentowania obliczano poprzez oszacowanie realnej łącznej krzywej dochodowości dla Francji i Niemiec.

47EBC




i finansowej

postawie rynku swapów inflacyjnych są bardziej godne zaufania niż sygnały płynące z rynków obligacji. Ogólnie rynkowe wskaźniki wskazują na to, że długoterminowe oczekiwania inflacyjne uczestników rynków pozostają na poziomie zgodnym z definicją stabilności cen.

Strukturę dochodowości długoterminowych obligacji o ratingu AAA w strefie euro można roz-łożyć na zmiany oczekiwań dotyczących stóp (i powiązanych premii za ryzyko) dla różnych ho-ryzontów czasowych (zob. wykres 28). W porównaniu z końcem sierpnia struktura terminowa krótkoterminowych przyszłych stóp procentowych uległa przesunięciu w dół dla terminów za-padalności poniżej półtora roku, odzwierciedlając korektę w dół oczekiwanej ścieżki krótkoter-minowych stóp procentowych. Dla terminów zapadalności od półtora roku do ośmiu i pół roku, przyszłe krótkoterminowe stopy procentowe wzrosły. Zdecydował o tym proces dostosowania do premii za ryzyko w kontekście nasilonego kryzysu zadłużenia sektora publicznego w strefie euro.

Spready dla obligacji korporacyjnych o ratingu inwestycyjnym wyemitowanych przez przedsię-biorstwa wzrosły w przypadku najniższej klasy ratingowej, spadły natomiast – lub pozostały na generalnie niezmienionym poziomie – dla wyższych klas ratingowych. Spready dla obligacji kor-poracyjnych w klasie inwestycyjnej wyemitowanych przez instytucje finansowe zwiększyły się znacznie w przypadku obligacji w niższych klasach ratingowych, ale pozostały generalnie nie-zmienione dla wyższych klas ratingowych. W omawianym okresie spready były zmienne, od-zwierciedlając zmiany awersji inwestorów do ryzyka i sytuację związaną z kryzysem zadłużenia sektora publicznego w strefie euro.

wykres 27 Progowe stopy inflacji dla zerokupo-nowych obligacji strefy euro oraz oprocentowa-nie swapów indeksowanych wskaźnikiem inflacji(oprocentowanie roczne; 5-dniowe średnie ruchome danych dziennych; skorygowane sezonowo)

1,8

2,0

2,2

2,4

2,6

2,8

1,8

2,0

2,2

2,4

2,6

2,8

gru.2010 2011

luty kwie. czer. sier. paź. gru.

Oczekiwana pięcioletnia średnia inflacja implikowanaz rentowności obligacji indeksowanych stopą inflacji,w horyzoncie 5 latTerminowa stopa 5-letniego swapa indeksowanegowskaźnikiem inflacji, w horyzoncie 5 lat

Źródła: Thomson Reuters i obliczenia EBC.Uwaga: Od końca sierpnia 2011 r. progowe stopy inflacji są wyliczane jako średnia ważona PKB oddzielnie szacowanych stóp progowej inflacji dla Francji i Niemiec. Do tego czasu sto-py te obliczano przez porównanie zysków na podstawie nomi-nalnej krzywej dochodowości dla obligacji skarbowych krajów strefy euro o ratingu AAA z łączną realną krzywą dochodo-wości wyliczoną z francuskich i niemieckich obligacji skarbo-wych indeksowanych wskaźnikiem inflacji.

wykres 28 implikowane stopy overnight w stref ie euro dla transakcji terminowych forward(oprocentowanie roczne; dane dzienne)

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

7 grudnia 2011 r.31 sierpnia 2011 r.

2011 2013 2015 2017 2019 2021

Źródła: EBC, EuroMTS (dane wyjściowe) oraz Fitch Ratings (klasyfikacje).Uwagi: Implikowana krzywa przyszłej dochodowości określona na podstawie struktury czasowej rynkowych stóp procentowych odzwierciedla oczekiwania rynku dotyczące przyszłego pozio-mu krótkoterminowych stóp procentowych. Metodę zastosowa-ną do obliczenia implikowanych krzywych przyszłej dochodo-wości omówiono na stronie internetowej EBC w części „Euro area yield curve”. Dane wykorzystane do oszacowań dotyczą obligacji skarbowych strefy euro sklasyfikowanych jako AAA.


ramka 5

estyMacja rentOwnOści realnych i stóP inflacji PrOgOwej PO niedawnyM nasileniu kryzysu zadŁużenia sektOra PublicznegO

Zwiększenie rozpiętości między rentownościami niemieckich i francuskich obligacji skarbo-wych, zwłaszcza w listopadzie 2011 r., wraz z odmienną strukturą terminową obligacji in-deksowanych do inflacji w obu tych krajach (niemieckie obligacje w obrocie rynkowym mają stosunkowo krótsze terminy zapadalności niż odpowiadające im obligacje francuskie) dopro-wadziło do znacznych zniekształceń estymowanej połączonej krzywej dochodowości realnej. W rezultacie stopy inflacji progowej (BEIR) wyliczone na podstawie tej krzywej również obar-czone są błędem. W niniejszej ramce pokrótce opisano powody powstania błędów i zapropono-wano alternatywną metodą szacowania, która ogranicza zniekształcenia wynikające ze zwięk-szających się rozpiętości między rentownościami obligacji niemieckich i francuskich.

W celu zilustrowania zniekształceń połączonej krzywej rentowności realnej w obliczu obecnych napięć na rynkach obligacji skarbowych, wykres A ukazuje rentowność niemiec-kich i francuskich obligacji skarbowych indeksowanych do inflacji wraz z estymowany-mi krzywymi dochodowości obligacji dla każdego z krajów z osobna, a także połączoną krzywą dochodowości dla obligacji z obu tych krajów. Niewątpliwie, krótsze terminy za-padalności połączonej krzywej kształtują się głównie pod wpływem obligacji niemieckich, podczas gdy dłuższe terminy zapadalności są zdominowane przez obligacje francuskie. Dlatego też nachylenie połączonej krzywej dochodowości różni się od krzywych docho-dowości estymowanych oddzielnie dla obligacji niemieckich i francuskich. W przypadku terminów zapadalności od 5 do 10 lat połączona krzywa jest znacznie bardziej stroma niż każda z poszczególnych krzywych oddzielnie i w rezultacie zniekształcenia co do przy-szłych stóp są szczególnie poważne.

Wykres B pokazuje, że realne 5-letnie przyszłe stopy procentowe (oczekiwane stopy w hory-zoncie 5 lat implikowane z rentowności obligacji indeksowanych stopą inflacji) wyliczone na podstawie połączonej estymowanej krzywej dochodowości wzrosły znacznie w ostatnich tygo-dniach i okresowo osiągały wartości bliskie 3%. Zgodnie z powyższą tezą, taki poziom przy-szłych rentowności realnych jest sztucznie zawyżony. W celu rozwiązania tego problemu na-leży obliczać rentowności realne jako średnie krzywych rentowności realnych estymowanych oddzielnie dla Niemiec i Francji, ważone za pomocą PKB.

Oprócz zniekształceń stóp realnych, wypaczeniu uległy również wyliczenia progowych stóp inflacji, jako że do wyliczenia krzywej progowych stóp inflacji odejmuje się estymowaną po-łączoną krzywą rentowności realnych od krzywej rentowności nominalnych opartą na ob-ligacjach skarbowych o ratingu AAA1. W istocie przyszłe progowe stopy inflacji oparte na połączonej estymowanej krzywej spadły drastycznie w ciągu ostatnich tygodni poniżej 1%. Tak niski poziom przyszłych progowych stóp inflacji nie zgadza się z informacjami pocho-dzącymi z rynków swapów inflacyjnych, które zostały w znacznie mniejszym stopniu do-tknięte przez ryzyko kredytowe i efekty płynności niż wskaźniki wyliczane na podstawie rynku obligacji.

1 Krzywa rentowności nominalnych w strefie euro wyliczana na podstawie obligacji skarbowych o ratingu AAA jest wyznaczana na podstawie dużej liczby obligacji emitowanych przez różne kraje, z różnymi terminami zapadalności i z tego względu jest znacznie odporniejsza na zniekształcenia wynikające z rosnących rozpiętości niż krzywa rentowności realnych.

49EBC




i finansowej

Aby uniknąć błędów w oszacowaniach krzywych inflacji progowej można wyznaczyć oddziel-ne krzywe progowych stóp inflacji (BEIR) dla danych z Francji i Niemiec. Ważone za pomocą GDP średnie obu estymowanych progowych stóp inflacji mogą posłużyć do wyznaczenia ocze-kiwań inflacyjnych uczestników rynku. Progowe stopy inflacji wyliczone za pomocą tej meto-dy są bliższe sygnałom dochodzącym z rynków swapów inflacyjnych, niż stopy wyprowadzone z połączonej krzywej rentowności realnych. Obecnie wskazują one, że długoterminowe ocze-kiwania inflacyjne są bliskie 2,6% (zob. wykres 27). Jednak w obecnej sytuacji na rynku, przy nasilonych napięciach na wielu rynkach obligacji skarbowych i wynikającej z tego zmienności rentowności nominalnych oraz rentowności obligacji indeksowanych do inflacji, stopy swapów inflacyjnych są bardziej godne zaufania jako wskaźniki oczekiwań inflacyjnych uczestników rynku, niż progowe stopy inflacji wyliczone na podstawie danych z rynków obligacji skarbo-wych. Niemniej dane pochodzące z tych rynków mogą okazać się przydatne do weryfikacji wskaźników wyliczanych na podstawie obserwacji rynków swapów inflacyjnych, jeśli dokona się odpowiednich poprawek, biorących pod uwagę wspomniane napięcia.

wykres b Oczekiwane realne 5- letnie stopy procentowe w horyzoncie 5 lat

(oprocentowanie roczne; 5-letnie średnie ruchome danych dziennych; skorygowane sezonowo)

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

sty. kwie. lip. paź. sty. kwie. lip. paź.

Nowa metoda (średnia krzywych dochodowościestymowanych oddzielnie)Stara metoda(estymacja połączonej krzywej dochodowości)

2010 2011

Źródła: Bloomberg, Thomson Reuters i obliczenia EBC.

wykres a rentowność obligacji indeksowanych stopą inflacji a krzywe realnej dochodowości obligacji o kuponie zerowym(oprocentowanie roczne; skorygowane o efekty sezonowe; oś X: lata)

-1,5

-1,0

-0,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

0 5 10 15 20 25-1,5

-1,0

-0,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

Obligacje niemieckie

Krzywa dochodowości obligacji niemieckichObligacje francuskie

Krzywa dochodowości obligacji francuskichPołączona krzywa dochodowości

Źródła: Bloomberg, Thomson Reuters i obliczenia EBC.Uwaga: Dane odnoszą się do 16 listopada 2011 r.

2.5. rynki akcji

W okresie od końca sierpnia do 7 grudnia ceny akcji ogólnie nieco spadły w strefie euro, wzro-sły natomiast w Stanach Zjednoczonych. Zarówno w strefie euro, jak i w Stanach Zjednoczonych w omawianym okresie utrzymała się wysoka niepewność na rynkach akcji, mierzona przez zmien-ność implikowaną. Zmiany nastrojów na rynku związane z kryzysem zadłużenia sektora publicz-nego w strefie euro nadal wpływały na ceny akcji, zwłaszcza akcji instytucji finansowych. Ponadto uczestnicy rynku uznali większość publikowanych danych makroekonomicznych w strefie euro za rozczarowujące, podczas gdy w drugiej części omawianego okresu publikowane dane dotyczące Stanów Zjednoczonych były lepsze, niż oczekiwano.


Od końca sierpnia do 7 grudnia ceny ak-cji spadły nieco w strefie euro, a w Stanach Zjednoczonych wzrosły. Ogólnie, w okresie od końca sierpnia do 7 grudnia ceny akcji w stre-fie euro mierzone za pomocą szerokiego indek-su Dow Jones EURO STOXX spadły o 0,6%. Ceny akcji w Stanach Zjednoczonych mierzo-ne za pomocą indeksu Standard and Poor’s 500 wzrosły o 3,5% (zob. wykres 29). W tym sa-mym czasie ceny akcji w Japonii, mierzone za pomocą indeksu Nikkei 225, spadły o 2,6%.

Niepewność na rynku akcji w strefie euro i w Stanach Zjednoczonych mierzona przez zmienność implikowaną była wysoka w oma-wianym okresie (zob. wykres 30). Przesądziły o niej napięcia w wielu segmentach rynku związane z kryzysem zadłużenia sektora pu-blicznego w strefie euro i wciąż niepewne per-spektywy wzrostu gospodarczego na świecie. Na rynkach obligacji poziom implikowanej zmienności był znacząco wyższy w strefie euro niż w Stanach Zjednoczonych.

W omawianym okresie zmiany nastrojów ryn-ku związane z kryzysem zadłużenia sektora publicznego w strefie euro nadal wpływały na ceny akcji. Ponadto uczestnicy rynku w dal-szym ciągu uznawali większość publikowa-nych danych makroekonomicznych w strefie euro za rozczarowujące, podczas gdy w drugiej części omawianego okresu publikowane dane dotyczące Stanów Zjednoczonych były zazwy-czaj lepsze, niż oczekiwano. Ceny akcji wzro-sły przed spotkaniem szefów państw i rządów strefy euro 26 października i tuż po nim, gdy nastroje rynków poprawiły się po ogłoszeniu podjętych decyzji. Jednakże wzrosty cen ak-cji uległy odwróceniu, gdy nastroje rynku po-gorszyły się gwałtownie po niespodziewanym ogłoszeniu przez premiera Grecji głosowania nad wnioskiem o wotum zaufania dla greckiego rządu oraz rozpisania referendum oraz rozsze-rzeniu się kryzysu do większych krajów, w tym krajów o wyższych ratingach. Pod koniec oma-wianego okresu ceny akcji wzrosły gwałtow-nie, gdy Bank Kanady, Bank Anglii, Bank Japonii, Europejski Bank Centralny, Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych oraz Szwajcarski Bank Narodowy ogłosiły skoordynowane działania na rzecz zwiększenia zdolności do zasilania

wykres 30 zmienność implikowana rynku akcji

(w procentach rocznie; 5-dniowe średnie ruchome danych dziennych)

10

15

20

25

30

35

40

45

10

15

20

25

30

35

40

45

Strefa euroStany ZjednoczoneJaponia


Źródło: Bloomberg.Uwaga: Szereg zmienności implikowanej odzwierciedla ocze-kiwane odchylenie standardowe procentowych zmian kur-sów akcji w okresie do 3 miesięcy, implikowanych przez ceny opcji na indeksy giełdowe. Indeksy kursów udziałowych pa-pierów wartościowych, do których odnoszą się zmienności im-plikowane, to Dow Jones EURO STOXX 50 dla strefy euro, Standard & Poor’s 500 dla Stanów Zjednoczonych oraz Nikkei 225 dla Japonii.

wykres 29 indeksy kursów akcji

(wskaźnik: 1 grudnia 2010 = 100; dane dzienne)

70

75

80

85

90

95

100

105

110

115

120

70

75

80

85

90

95

100

105

110

115

120



Źródło: Thomson Reuters.Uwaga: Wykorzystano szeroki indeks Dow Jones EURO STOXX dla strefy euro, indeks Standard & Poor’s 500 – dla Stanów Zjednoczonych oraz indeks Nikkei 225 – dla Japonii.

51EBC




i finansowej

globalnego systemu finansowego w płynność zmniejszającą napięcia na rynkach finansowych. Ponadto nastroje rynków uległy poprawie przed spotkaniem szefów państw strefy euro 9 grudnia.

Na poziomie sektorowym sytuacja dotycząca wskaźników cen akcji w strefie euro była złożo-na – najgłębszy spadek cen akcji był zauważal-nyw sektorze finansowym, podrożały natomiast akcje innych sektorów, zwłaszcza przedsiębiorstw sektora ropy naftowej i gazu ziemnego (zob. tabe-la 4). Spadek cen akcji instytucji finansowych od-zwierciedlał przebieg kryzysu zadłużenia sekto-ra publicznego w strefie euro, który miał wpływ na utrzymywane przez banki portfele obligacji skarbowych, wymogi ich dokapitalizowania, ob-niżanie ratingów przez agencje ratingowe oraz zwiększone napięcia na rynkach pozyskiwania funduszy przez banki. Spadek, płytszy niż w stre-fie euro, objął też Stany Zjednoczone.

W przypadku przedsiębiorstw strefy euro ujętych w indeksie Dow Jones EURO STOXX, dane na te-mat zysków przedsiębiorstw wskazywały na spa-dek wzrostu rzeczywistych zysków na akcję z 19% w sierpniu do 0% w listopadzie. Stopa wzrostu zy-sku na akcję z wyprzedzeniem 12-miesięcznym również nieco spadła z 10% w sierpniu do 9% w listopadzie (zob. wykres 31). Długoterminowa oczekiwana stopa wzrostu zysku na akcję również nieco się zmniejszyła – z 10% w sierpniu do 8% w listopadzie (zob. wykres 31).

wykres 31 Oczekiwany wzrost zysku na akcję przedsiębiorstw w stanach zjednoczonych i stref ie euro(w procentach rocznie; dane miesięczne)

-6

0

6

12

18

24

30

36

-6

0

6

12

18

24

30

36

Krótkoterminowa stopa wzrostu w strefie euro1

Długoterminowa stopa wzrostu w strefie euro2

Krótkoterminowa stopa wzrostuw Stanach Zjednoczonych1)

Długoterminowa stopa wzrostuw Stanach Zjednoczonych2)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Źródła: Thomson Reuters i obliczenia EBC.Uwagi: Dla strefy euro zastosowano oczekiwany wzrost zysku oparty na indeksie Dow Jones EURO STOXX, natomiast dla Stanów Zjednoczonych – Standard & Poor’s 500.1) Wskaźniki krótkoterminowe dotyczą oczekiwań analityków co do zysku w perspektywie 12 miesięcy (stopy wzrostu poda-ne są w skali rocznej).2) Wskaźniki długoterminowe dotyczą oczekiwań analityków co do zysku w perspektywie 3–5 lat (stopy wzrostu podane są w skali rocznej).

tabela 4 zmiany cen ujętych we wskaźnikach sektorów gospodarczych dow jones eurO stOXX

(zmiany cen jako procent cen na koniec okresu)

EURO STOXX

Materiały podsta-

wowe

Usługi konsump-

cyjne

Dobra konsump-

cyjne

Ropa i gaz

Finanse Służba zdrowia

Prze-mysł

Techno-logie

Teleko-munikacja

Sektor usług ko-

munalnychUdział sektora w kapitalizacji rynku (dane na koniec okresu) 100,0 10,0 6,9 16,5 8,5 19,9 5,4 14,0 4,7 6,6 7,7Zmiany cen (dane na koniec okresu)III kw. 2010 7,3 9,0 11,1 8,0 5,3 8,2 -0,2 5,6 3,2 12,8 4,9IV kw. 2010 3,8 16,3 0,7 9,0 7,9 -7,0 -1,1 13,3 10,2 -4,7 2,9I kw. 2011 3,6 -0,3 -1,8 -3,2 8,4 8,5 4,8 4,4 5,0 6,0 3,5II kw. 2011 -1,7 3,0 -2,9 7,0 -6,2 -5,0 11,5 -1,3 -8,8 -6,5 -6,8III kw. 2011 -23,1 -28,9 -17,4 -20,0 -19,1 -30,9 -9,2 -27,4 -15,9 -14,4 -18,5Październik 2011 8,4 12,9 6,7 10,9 15,4 6,2 3,8 9,4 12,1 4,6 1,4Listopad 2011 -2,6 0,2 -0,4 -1,4 0,2 -7,2 0,2 -2,5 -4,4 -4,0 -2,031 sierpnia 2011 – 7 grudnia 2011 -0,6 0,0 -0,3 1,2 11,3 -4,8 3,1 -4,0 2,6 -3,4 -0,9

Źródła: Thomson Reuters i obliczenia EBC.


2.6. finansOwanie i POzycja finansOwa PrzedsiębiOrstw

Od lipca do października 2011 r. rzeczywisty koszt finansowania przedsiębiorstw strefy euro po-został w zasadzie bez zmian. Ta ogólna stabilność stanowiła jednak wypadkową przeciwstawnych trendów rozwoju głównych składników. W zakresie przepływów finansowych należy odnotować, że w trzecim kwartale 2011 r. roczna stopa wzrostu kredytów bankowych dla przedsiębiorstw wzrosła nieco i wyniosła 1,6%. Nieduży wzrost akcji kredytowej zdaje się potwierdzać spowol-nienie działalności gospodarczej w strefie euro. Emisje dłużnych papierów wartościowych przez przedsiębiorstwa w trzecim kwartale 2011 r. nieco wzrosły.

warunki finansOwaniaRealny koszt finansowania zewnętrznego dla przedsiębiorstw strefy euro – liczony jako śred-nia ważona kosztów z różnych źródeł finansowania na podstawie wierzytelności, skorygowana o efekty wyceny – pozostał zasadniczo stabilny w okresie od lipca do października 2011 r., kształ-tując się na poziomie 3,9% w październiku 2011 r. (zob. wykres 32).

Stabilność ogólnych kosztów finansowa-nia była wypadkową przeciwstawnych tren-dów rozwoju głównych składników. Realny koszt kapitału akcyjnego przedsiębiorstw spadł w omawianym okresie o 38 pkt bazo-wych i w październiku wyniósł 7,4%, głów-nie za sprawą znacznych podwyżek cen akcji w październiku. Natomiast realny koszt finan-sowania wierzycielskiego z rynku oraz real-ne krótkoterminowe oprocentowanie pożyczek wzrosło o ok. 40 pkt bazowych, by w paździer-niku 2011 r. wynieść odpowiednio 2,6% oraz 1,6%. Realne długoterminowe stopy oprocen-towania pozostały zasadniczo niezmienione w okresie od lipca do października i wynio-sły 1,9%. Ostatnie dane obejmujące okres do pierwszego tygodnia grudnia wskazują na dal-szy wzrost realnego kosztu kapitału akcyjnego w wysokości 20 pkt bazowych z powodu spad-ku cen akcji i obniżonych oczekiwań na wzrost zysków. Realny koszt finansowania wierzy-cielskiego z rynku wzrósł w tym okresie o ok. 20 pkt bazowych. W ujęciu długoterminowym ogólny realny koszt finansowania przedsię-biorstw w strefie euro w październiku kształto-wał się na poziomie historycznej średniej, bio-rąc pod uwagę obserwacje od 2003 r. Realny koszt emisji papierów wartościowych notowa-nych na giełdzie kształtował się powyżej wcze-śniej odnotowanych poziomów, podczas gdy re-alne stopy oprocentowania (zarówno krótkoterminowe, jak i długoterminowe) oraz realny koszt finansowania wierzycielskiego z rynku znalazły się poniżej średnich długoterminowych.

wykres 32 realny koszt f inansowania zewnętrznego przedsiębiorstw strefy euro

(oprocentowanie roczne; dane miesięczne)

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Ogólny koszt finansowaniaRealne oprocentowanie krótkoterminowych kredytówi pożyczek MIFRealne oprocentowanie długoterminowych kredytówi pożyczek MIFRealny koszt zadłużenia finansowanego z rynku Realny koszt notowanych udziałowych papierówwartościowych

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011

Źródła: EBC, Thomson Reuters, Merrill Lynch i prognozy Consensus Economics Forecasts.Uwagi: Realny koszt finansowania zewnętrznego przedsię-biorstw jest obliczany jako średnia ważona kosztów kredytu ban-kowego, dłużnych papierów wartościowych oraz udziałowych papierów wartościowych, z uwzględnieniem ich odpowiednich niespłaconych kwot i deflowanych oczekiwaniami inflacyjny-mi (zob. ramka 4 w „Biuletynie Miesięcznym” EBC z marca 2005 r.). Wprowadzenie ujednoliconych stóp procentowych kre-dytów i pożyczek MIF na początku 2003 r. spowodowało prze-rwę w szeregu danych statystycznych. Z powodu zmian metodo-logicznych wynikających z wprowadzenia w życie rozporządzeń EBC/2008/32 i EBC/2009/7 (zmieniających rozporządzenie EBC/2001/18) dane z czerwca 2010 r. mogą nie być w pełni po-równywalne z danymi dotyczącymi wcześniejszego okresu.

53EBC




i finansowej

W okresie od lipca do października 2011 r. nominalne stopy procentowe sektora MIF dla nowych kredytów dla przedsiębiorstw wzrosły dla krótkich terminów zapadalności, a spadły dla kredytów długoterminowych (zob. tabela 5). W ujęciu szczegółowym krótkoterminowe stopy procentowe wzrosły o 18 pkt bazowych w przypadku kredytów nisko kwotowych (do 1 mln euro) i o 6 pkt ba-zowych w przypadku kredytów wysokokwotowych (powyżej 1 mln euro). Długoterminowe sto-py procentowe kredytów sektora MIF dla kredytów nisko kwotowych (do 1 mln euro) spadły o 22 pkt bazowe, podczas gdy dla dużych kwot (ponad 1 mln euro) wzrosły o 6 pkt bazowych. Wzrost stóp oprocentowania kredytów krótkoterminowych dla przedsiębiorstw w pewnej mierze oddaje wzrost podstawowych stóp procentowych EBC, o którym decyzja zapadła w lipcu, ale także czę-ściowo odzwierciedla bieżące napięcia w finansowaniu banków i pogarszającą się w części strefy euro zdolność kredytową przedsiębiorstw. Dochodowość 7-letnich obligacji skarbowych liczona dla całej strefy euro spadła w omawianym okresie o 3 pkt bazowe, ale odnotowano znaczne różni-ce między poszczególnymi krajami.

Od lata bieżącego roku utrzymały się zmienne spready między dochodowością obligacji przed-siębiorstw a obligacji rządowych. I tak, od lipca do września 2011 r., spready dla obligacji korpo-racyjnych o ratingu AA zwiększyły się o ok. 25 pkt bazowych, podczas gdy spready dla obligacji o wysokiej rentowności wzrosły o ponad 340 pkt bazowych (zob. wykres 33). Odzwierciedlało to rozczarowujące dane gospodarcze i zwiększoną niepewność makroekonomiczną. Nastroje na ryn-ku poprawiły się nieco w październiku, co doprowadziło do zmniejszenia spreadów dla wszyst-kich kategorii ratingowych. Jednakże nasilone napięcia na rynku w listopadzie 2011 r. związane z kryzysem sektora zadłużenia publicznego w strefie euro oraz negatywnymi efektami rozprze-strzeniania się niekorzystnych zjawisk finansowych na większe kraje o wyższych ratingach wy-wierały presję w kierunku zmniejszenia spreadów obligacji przedsiębiorstw o średnich i wyż-szych klasach ratingowych.

tabela 5 stopy procentowe nowych kredytów i pożyczek sektora Mif dla przedsiębiorstw

(oprocentowanie roczne; pkt bazowe)

Zmiany w pkt bazowych do

października 2011 r.1)

III kw.2010

IV kw.2010

I kw.2011

II kw.2011

wrze.2011

paź.2011

lip.2010

lip.2011

wrze.2011

Stopy procentowe kredytów i pożyczek sektora MIFKredyty w rachunku bieżącym dla przedsiębiorstw 3,79 3,86 4,01 4,27 4,41 4,46 77 19 5Kredyty i pożyczki dla przedsiębiorstw do 1 mln EURo zmiennej stopie procentowej i z okresem obowiązywania pierwotnej stawki oprocentowania do 1 roku 3,35 3,50 3,70 3,94 4,18 4,27 97 18 9z okresem obowiązywania pierwotnej stawki oprocentowania powyżej 5 lat 3,79 3,86 4,19 4,39 4,19 4,23 28 -22 4Kredyty i pożyczki dla przedsiębiorstw powyżej 1 mln EURo zmiennej stopie procentowej i z okresem obowiązywania pierwotnej stawki oprocentowania do 1 roku 2,26 2,59 2,63 2,92 2,92 3,06 81 6 14z okresem obowiązywania pierwotnej stawki oprocentowania powyżej 5 lat 3,51 3,50 3,84 3,29 3,68 3,65 45 -6 -3Pozycje pozabilansowe3-miesięczna stopa procentowa rynku pieniężnego 0,89 1,01 1,24 1,55 1,55 1,59 69 -2 4Rentowność 2-letnich obligacji skarbowych 1,89 2,25 2,91 3,61 5,47 6,66 489 234 119Rentowność 7-letnich obligacji skarbowych 2,14 2,71 3,19 2,89 1,96 2,17 -21 -33 21

Źródło: EBC.1) Dane mogą się nie sumować ze względu na zaokrąglenia.


PrzePŁywy finansOweWskaźniki rentowności przedsiębiorstw strefy euro w trzecim kwartale i pierwszych dwóch miesiącach czwartego kwartału 2011 r. wskazu-ją na utrzymujący się dodatni trend w tym sek-torze. Jednocześnie roczna stopa wzrostu zysku na akcję dla spółek giełdowych w strefie euro spadła z 40% na początku roku do ok. 4% w li-stopadzie 2011 r. (zob. wykres 34). Uczestnicy rynku oczekują, że w najbliższych miesiącach korekta w dół łagodnie ustąpi miejsca ponow-nemu ożywieniu.

Realizowane w ramach finansowania ze-wnętrznego ożywienie akcji kredytowej sek-tora MIF dla przedsiębiorstw obserwowane od 2010 r. utraciło dynamikę w trzecim kwartale 2011 r. Stabilizacja akcji kredytowej dla przed-siębiorstw szła w parze z nieznacznym wzro-stem emisji dłużnych papierów wartościowych w tym samym okresie (zob. wykres 35). Nieco bardziej ożywiona działalność emisyjna pro-wadzona przez przedsiębiorstwa była w cało-ści podsycana przez emisje długoterminowych dłużnych papierów wartościowych o stałej sto-

wykres 33 rozpiętość rentowności obligacj i korporacyjnych sektora nief inansowego

(pkt bazowe; średnie miesięczne)

10

110

210

310

410

510

610

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

Obligacje przedsiębiorstw o ratingu AA denominowanew euro (skala po lewej stronie)Obligacje przedsiębiorstw o ratingu A denominowanew euro (skala po lewej stronie)Obligacje przedsiębiorstw o ratingu BBB denominowanew euro (skala po lewej stronie)Obligacje o wysokiej rentowności denominowanew euro (skala po prawej stronie)

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011

Źródła: Thomson Reuters i obliczenia EBC.Uwaga: Rozpiętość rentowności obligacji przedsiębiorstw zo-stała obliczona w stosunku do obligacji skarbowych o ratingu AAA.

wykres 34 zysk na akcję spółek giełdowych w stref ie euro

(roczne zmiany w procentach, dane miesięczne)

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

50

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

50

RzeczywistyOczekiwany

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Źródła: Thomson Reuters i obliczeniaEBC.

wykres 35 struktura f inansowania zewnętrznego przedsiębiorstw według instrumentów(roczne zmiany w procentach)

-5

0

5

10

15

20

25

30

35

-5

0

5

10

15

20

25

30

35

2000 2002 2004 2006 2008 2010

Kredyty i pożyczki MIFDłużne papiery wartościoweAkcje notowane na giełdzie

Źródło: EBC.Uwaga: Akcje notowane na giełdzie są denominowane w euro.

55EBC




i finansowej

pie procentowej, podczas gdy postępowało spo-wolnienie emisji krótkoterminowych dłużnych papierów wartościowych i długoterminowych dłużnych papierów wartościowych o zmiennej stopie. Natomiast roczna stopa wzrostu akcji dopuszczonych do obrotu giełdowego wyemi-towanych przez przedsiębiorstwa nieco spadła w związku ze wzrostem kosztów emisji akcji.

Roczna stopa wzrostu akcji kredytowej banków dla przedsiębiorstw wzrosła jedynie nieznacz-nie do 1,6% w trzecim kwartale 2011 r. (zob. ta-belę 6), odzwierciedlając rosnącą stopę wzrostu kredytów z terminem zapadalności powyżej 5 lat kompensowaną przez spadek rocznej stopy wzro-stu dla kredytów krótkoterminowych (kredyty z terminem zapadalności do jednego roku). Stopa spadku akcji kredytowej dla przedsiębiorstw dla średnich terminów zapadalności (od roku do 5 lat) była zasadniczo niezmieniona w trzecim kwarta-le 2011 r. Do chwili obecnej niskie tempo wzrostu akcji kredytowej dla przedsiębiorstw jest zgodne z umiarkowanym popytem na kredyty w kontek-ście spadku tempa działalności gospodarczej.

wykres 36 wzrost zadłużenia oraz czynniki wpływające na zapotrzebowanie przedsiębiorstw na kredyty i pożyczki(roczne zmiany w procentach; dane w procentach netto)

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

2011201020092008

Inwestycje w majątek trwały (skala po prawej stronie)Zapasy i kapitał obrotowy (skala po prawej stronie)Fuzje i przejęcia oraz restrukturyzacja przedsiębiorstw(skala po prawej stronie)Restrukturyzacja zadłużenia (skala po prawej stronie)Wewnętrzne środki finansowe (skala po prawej stronie)Kredyty i pożyczki dla przedsiębiorstw(skala po lewej stronie)

Źródło: EBC.Uwaga: Dane w procentach netto odnoszą się do różnicy mię-dzy odsetkiem banków zgłaszających, że dany czynnik wpły-nął na wzrost popytu a odsetkiem banków zgłaszających, że przyczynił się do jego spadku.

tabela 6 finansowanie przedsiębiorstw

(zmiany procentowe na koniec kwartału)

Roczne stopy wzrostu2010

III kw. 2010

IV kw. 2011 I kw.

2011 II kw.

2011 III kw.

Kredyty i pożyczki MIF -0,5 -0,1 0,9 1,4 1,6Do 1 roku -6,0 -3,2 0,1 4,2 4,1Od 1 do 5 lat -2,5 -2,8 -2,3 -3,7 -3,7Ponad 5 lat 2,8 2,4 2,4 2,0 2,3Wyemitowane dłużne papiery wartościowe 8,6 7,4 4,7 4,2 5,0Krótkoterminowe -12,5 -6,4 -4,9 2,6 19,3Długoterminowe, w tym1) 11,1 8,8 5,7 4,3 3,6o stałej stopie procentowej 13,9 11,0 7,3 5,3 4,3o zmiennej stopie procentowej -1,5 -0,6 -1,0 -1,9 -3,8Wyemitowane akcje notowane na giełdzie 0,9 0,7 0,5 0,4 0,3Pozycje pozabilansowe2)

Finansowanie ogółem 2,0 2,2 2,2 2,4 -Kredyty i pożyczki dla przedsiębiorstw 1,9 1,9 2,6 3,1 -Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe3) 0,4 1,1 1,0 1,0 -

Źródła: Eurostat i obliczenia EBC.Uwagi: Dane przedstawione w tej tabeli (z wyjątkiem pozycji pozabilansowych) są wykazywane w statystyce pieniężnej i bankowej oraz statystyce emisji papierów wartościowych. Mogą pojawić się niewielkie różnice w porównaniu z danymi wykazanymi w staty-stykach sprawozdań finansowych, głównie z powodu zastosowania różnych metod wyceny.1) Suma dłużnych papierów wartościowych o stałej stopie procentowej i o zmiennej stopie procentowej może nie być zgod-na z wartością ogółem dla długoterminowych dłużnych papierów wartościowych, ponieważ długoterminowe dłużne papiery wartościowe o kuponie zerowym, które uwzględniają efekty wyceny, nie są wykazane.2) Dane pochodzą z europejskich kwartalnych sprawozdań sektorowych. Finansowanie przedsiębiorstw ogółem obejmuje kredyty i pożyczki, wyemitowane dłużne papiery wartościowe, akcje i inne wyemitowane papiery wartościowe z prawem do kapitału, rezer-wy techniczno-ubezpieczeniowe, inne zobowiązania i finansowe instrumenty pochodne.3) Z uwzględnieniem rezerw funduszy emerytalnych.


Według wyników badań sondażowych ak-cji kredytowej banków strefy euro w trzecim kwartale 2011 r. popyt na kredyty i pożyczki obniżył się w ujęciu netto po raz pierwszy od drugiego kwartału 2010 r. Wskazuje to na zna-czące zmniejszenie popytu na kredyty ze stro-ny sektora przedsiębiorstw w lecie, spowodo-wane przez zmniejszenie tempa działalności gospodarczej. Spadek netto popytu na kredy-ty był spowodowany wyraźnym spadkiem za-potrzebowania na finansowanie nakładów na środki trwałe i mniejszym udziałem potrzeb finansowania zapasów i kapitału obrotowego (zob. wykres 36). Ponadto w trzecim kwarta-le 2011 r. banki strefy euro znacznie zaostrzy-ły kryteria udzielania kredytów dla przedsię-biorstw. Odzwierciedlało to czynniki związane

wykres 38 wskaźniki zadłużenia sektora przedsiębiorstw

(procenty)

270

290

310

330

350

370

390

410

430

450

50

55

60

65

70

75

80

85

90

Wskaźnik zadłużenia do nadwyżki operacyjnej brutto(skala po lewej stronie)Wskaźnik zadłużenia do PKB (skala po prawej stronie)

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011

Źródła: Eurostat i obliczenia EBC.Uwagi: Informacje o poziomie zadłużenia opierają się na danych statystycznych z europejskich kwartalnych sprawozdań sektoro-wych i obejmują kredyty oraz pożyczki, wyemitowane dłużne papiery wartościowe, a także rezerwy funduszy emerytalnych.

wykres 39 Obciążenie przedsiębiorstw odsetkami bankowymi netto

(pkt bazowe)

0

50

100

150

200

250

0

100

200

300

400

500

600

700

2003

Obciążenie odsetkami bankowymi netto(skala po lewej stronie)Średnie ważone oprocentowanie kredytów(skala po prawej stronie)Średnie ważone oprocentowanie depozytów(skala po prawej stronie)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Źródło: EBC.Uwaga: Obciążenie odsetkami bankowymi netto, obliczane na podstawie niespłaconych kwot, określa się jako różnicę po-między średnimi ważonymi stopami procentowymi kredytów a średnimi ważonymi stopami procentowymi depozytów sek-tora przedsiębiorstw.

wykres 37 Oszczędności, f inansowanie i inwestycje przedsiębiorstw

(sumy ruchome z czterech kwartałów; procent wartości dodanej brutto)

-60

-40

-20

0

20

40

60

-9,0

-7,0

-5,0

-3,0

-1,0

1,0

3,0

5,0

7,0

9,0

2000 2002 2004 2006 2008 2010

PozostałePozyskane udziałowe papiery wartościowe netto

Pozyskane aktywa/środki finansowe nettoz wyłączeniem udziałowych papierów wartościowych

Akumulacja kapitału brutto

Emisja nie notowanych udziałowych papierówwartościowych

Emisja notowanych udziałowych papierówwartościowych

Finansowanie wierzycielskieOszczędności brutto i transfery kapitałowe netto

Luka finansowa (skala po prawej stronie)

Źródło: Rachunki strefy euro.Uwaga: Zadłużenie obejmuje kredyty, dłużne papiery warto-ściowe i rezerwy funduszy emerytalnych. Pozycja „Pozostałe” obejmuje finansowe instrumenty pochodne, inne zobowiąza-nia/należności po kompensacji oraz korekty. Pożyczki wza-jemne przedsiębiorstw przedstawiono po kompensacji. Luka finansowa to poziom wierzytelności netto/zadłużenia netto, stanowiący zasadniczo różnicę między poziomem oszczędno-ści brutto a akumulacją kapitału brutto.

57EBC




i finansowej

z warunkami finansowania banków i ogólnym pogorszeniem środowiska gospodarczego. Banki oczekują dalszego zaostrzenia kryteriów udzielania kredytów i dalszego spadku popytu na kre-dyty ze strony przedsiębiorstw. Ramka 6 przedstawia wyniki badania sondażowego dostępu do fi-nansowania dla małych i średnich przedsiębiorstw w strefie euro.

Na wykresie 37 zilustrowano składniki oszczędności przedsiębiorstw strefy euro oraz finansowa-nie i inwestycje na podstawie rachunków strefy euro, dla których dostępne dane obejmują okres do drugiego kwartału 2011 r. Luka finansowa (lub wartość kredytowania netto) w przypadku przedsię-biorstw, oznaczająca różnicę między nakładami na sfinansowanie inwestycji bezpośrednich i środ-kami własnymi (oszczędnościami brutto), w drugim kwartale 2011 r. była zasadniczo stabilna, co obliczono na podstawie średniej ruchomej z 4 kwartałów. Luka finansowania utrzymała według standardów historycznych dość niski poziom -1,1%, – pomimo pewnych oznak normalizacji w po-przednich kwartałach – z powodu stosunkowo niskich nakładów na środki trwałe i znacznych środ-ków własnych. Jak widać na wykresie, inwestycje bezpośrednie przedsiębiorstw (nakłady brutto na środki trwałe) finansowano głównie ze środków własnych, w związku z czym chociaż finansowanie zewnętrzne nieco wzrosło, pozostało ono mniej znaczącym źródłem finansowania przedsiębiorstw. Jednocześnie w drugim kwartale 2011 r. wzrosło nabycie netto aktywów finansowych oraz akcji.

POzycja finansOwaW drugim kwartale 2011 r. według rachunków strefy euro zadłużenie przedsiębiorstw ustabilizo-wało się w zasadzie na poziomie 79% i 405%, odpowiednio w stosunku do PKB i nadwyżki ope-racyjnej brutto (zob. wykres 38). Ciężar obsługi odsetkowej zadłużenia gwałtownie spadł od koń-ca 2008 r. do pierwszej połowy 2010 r., aby następnie wzrosnąć w drugiej połowie 2010 r. (zob. wykres 39). Tendencja wzrostowa utrzymała się do trzeciego kwartału 2011 r., choć w bardziej umiarkowanym tempie, co sprawiło, że obciążenie odsetkowe osiągnęło wartości powyżej śred-niej długoterminowej.

Choć proces delewarowania rozpoczęty pod koniec 2009 r. przyczynił się do poprawy finansowej pozycji przedsiębiorstw, spowolnił on w drugim kwartale 2011 r., kiedy wyhamował wzrost go-spodarczy, a w rezultacie wzrosły koszty finansowania wierzycielskiego.

ramka 6

wyniki ,,badania sOndażOwegO dOstęPu MaŁych i średnich PrzedsiębiOrstw w strefie eurO dO śrOdkOw finansOwych”

Ramka przedstawia wyniki 5. edycji ,,Badania sondażowego dostępu małych i średnich przed-siębiorstw w strefie euro do środków finansowych”1. Przeprowadzono je w okresie od 22 sierp-nia do 7 października 2011 r. na próbce 8316 firm, z których 7690 (tj. 92%) zatrudniało mniej niż 250 pracowników (i stąd ujęto je w kategorii małych i średnich przedsiębiorstw – MŚP)2. Ramka informuje o sytuacji finansowej, potrzebach finansowych i dostępie do środków finan-sowych dla tego sektora w strefie euro, w porównaniu z dużymi firmami, na przestrzeni sześciu ostatnich miesięcy (tj. kwiecień–wrzesień 2011 r.)3.

1 Dalsze informacje i szczegółowe tabele statystyczne wraz z dodatkowymi podziałami dostępne w części statystycznej na stronie internetowej EBC w zakładce ,,Monetary and financial statistics/Surveys/Access to finance of SMEs’’.

2 Inaczej niż w poprzedniej edycji, obecna edycja objęła małą próbkę z 6 najmniejszych państw strefy euro. Jeśli je pominąć, ogólny obraz strefy euro zmienia się w znikomym stopniu.

3 Okres referencyjny dla poprzedniej edycji badania: wrzesień 2010 r.–luty 2011 r.


Utrzymała się trudna sytuacja finansowa MŚP

MŚP strefy euro w dalszym ciągu znajdy-wały się w trudnej sytuacji finansowej, choć polepszyła się ona w okresie od września 2010 r. do lutego 2011 r. Utrzymało się za to bardziej sprzyjające środowisko dla dużych firm. Sześć miesięcy przed badaniem odse-tek netto MŚP w strefie euro zgłaszających zwiększenie obrotów utrzymał tendencję zwyżkową, dochodząc do 9%. O tej tenden-cji przesądziło ożywienie dynamiki wzro-stu gospodarczego w pierwszym półroczu 2011 r. (zob. wykres A). Jednocześnie w dal-szym ciągu, w ogólnym ujęciu, MŚP zgła-szały pogorszenie zysków, chociaż odsetek takich firm spadł do15% (z 21%). Dalej zgła-szały one wzrost kosztów pracy i innych (43% i 59% odpowiednio w ujęciu netto), chociaż w mniejszym stopniu niż w poprzedniej edy-cji badania. Ogólny pogląd o wzroście kosz-tów podzielały też duże firmy, najwidoczniej bardziej dotknięte zwiększaniem się kosztów pracy. Jednak w większości przypadków ich ogólna sytuacja finansowa rysowała się lepiej niż w sektorze MŚP. W ogólnym ujęciu dalej

wykres b zapotrzebowanie f irm strefy euro na f inansowanie zewnętrzne

(zmiana w poprzedzających 6 miesiącach; odsetek respondentów netto)

-5

0

5

10

15

20

-5

0

5

10

15

20

1 poł.2 poł.1 poł.2 poł.1 poł.2 poł.1 poł.2 poł.1 poł.2 poł.1 poł.2 poł.1 poł.2 poł.1 poł.

MŚPDuże firmy

Kredyty i pożyczkibankowe dla

przedsiębiorstw

Kredyt bankowyw rachunku bieżącymdla przedsiębiorstw

Kredytkupiecki

2009 2010 2010 20102011 2011 20112009 2009

Źródło: Badanie sondażowe EBC i Komisji Europejskiej nt. dostępu MŚP strefy euro do finansowania.Uwaga: Odsetek netto to różnica między odsetkiem firm zgła-szających wzrost zapotrzebowania na finansowanie a odset-kiem firm, które zgłaszają ich spadek. Dane dot. kredytu ban-kowego w rachunku bieżącym dla przedsiębiorstw (w tym linii kredytowych i kart kredytowych) niedostępne dla 2 pierw-szych edycji badania.

wykres a wskaźniki sytuacji f inansowej f irm strefy euro

(zmiana w poprzedzających 6 miesiącach; odsetek respondentów netto)

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

20091 poł. 2 poł. 1 poł. 1 poł.2 poł. 1 poł. 2 poł. 1 poł. 1 poł.2 poł. 1 poł. 2 poł. 1 poł. 1 poł.2 poł. 1 poł. 2 poł. 1 poł. 1 poł.2 poł. 1 poł. 2 poł. 1 poł. 1 poł.2 poł.

2010 2011 2009 2010 2011 2009 2010 2011 2009 2010 2011 2009 2010 2011

MŚPDuże firmy

Obrót Dług do aktywówInne kosztyKoszty pracy Zysk

Źródło: Badanie sondażowe EBC i Komisji Europejskiej nt. dostępu MŚP strefy euro do finansowania.Uwaga: Odsetek netto to różnica między odsetkiem firm zgłaszających wzrost danego czynnika, a odsetkiem firm, które zgłaszają jego spadek.

59EBC




i finansowej

zgłaszały one wzrost zysków, choć na mniejszą skalę niż w poprzedniej edycji badania (10%, w porównaniu z 25%), oraz wzrost obrotów (45%, w porównaniu z 49%).

Odsetek netto MŚP ze strefy euro zgłaszających nieznaczne pogłębienie spadku wykorzystania dźwigni (zdefiniowanej jako wskaźnik zadłużenia do aktywów) nieco wzrósł – do 6% w porów-naniu z 4% w edycji z drugiego półrocza 2010 r. Wynikało to z trwającej obecnie niezbędnej re-dukcji wysokich poziomów zadłużenia i dźwigni finansowej w MŚP w środowisku podwyższo-nej wrażliwości na ryzyka kredytowe i spłacalny poziom całkowitego zadłużenia. Jednocześnie odsetek netto dużych firm zgłaszających zmniejszenie dźwigni finansowej w okresie sześciu miesięcy przed badaniem spadł do 7%, z 10% w poprzedniej edycji badania.

Zapotrzebowanie na finansowanie zewnętrzne MŚP w strefie euro dalej rosło, w mniejszym jednak stopniu niż w poprzedniej edycji badania

W porównaniu z poprzednią edycją badania MŚP strefy euro w ogólnym ujęciu nie zgłaszały właściwie żadnych zmian w zapotrzebowaniu na kredyty bankowe (5%, w porównaniu z 6%; zob. wykres B). Dalej zwiększały one zapotrzebowanie na kredyty bankowe na rachunku bie-żącym i linie kredytowe w ujęciu netto (10%, w porównaniu z 12%), lecz w mniejszym stopniu niż poprzednio, natomiast w porównaniu z wcześniejszym badaniem w ogólnym ujęciu w nie-wielkim stopniu zmieniło się zapotrzebowanie na kredyt kupiecki. Duże firmy z kolei czę-ściej zgłaszały zwiększenie swoich potrzeb finansowania zewnętrznego. Ich odsetek wzrósł też w porównaniu z poprzednią edycją. W ujęciu szczegółowym zwiększyły one zapotrzebowa-nie na kredyty bankowe do 6% (w porównaniu z 1%), na kredyt kupiecki do 9% (wzrost z 7%), a na kredyty bankowe w rachunku bieżącym do 7% (z -1%).

Od poprzedniej edycji w niewielkim stop-niu zmieniły się też potrzeby MŚP dotyczą-ce finansowania zewnętrznego. Do nieznacz-nego ich wzrostu przyczyniły się inwestycje w środki trwałe, zapasy i kapitał obrotowy. Wzrosły z kolei potrzeby finansowe dużych firm, na co złożyły się w większym stop-niu zapasy i kapitał obrotowy niż inwestycje w środki trwałe.

Od kwietnia do września 2011 r. pogorszyła się dostępność finansowania zewnętrznego

Według wyników badania sukcesywnie po-garszał się dostęp do źródeł finansowania ze-wnętrznego, szczególnie do kredytów banko-wych, a MŚP zgłaszały postępujący spadek ich dostępności netto (14%, w porównaniu z 9% w poprzedniej edycji badania; zob. wy-kres C). Nie dotyczyło to natomiast innych źródeł finansowania zewnętrznego, jak kre-

wykres c dostępność f inansowania zewnętrznego dla f irm strefy euro

(zmiana w poprzedzających 6 miesiącach; odsetek respondentów netto, wnioskujących o finansowanie zewnętrzne)

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

1 poł. 2 poł. 1 poł. 2 poł. 1 poł. 2 poł. 1 poł. 2 poł. 1 poł. 2 poł.2009 2010 2009 2010 20112011

MŚPDuże firmy

Kredyty i pożyczkibankowe dla

przedsiębiorstw

Kredyt kupiecki

Źródło: Badanie sondażowe EBC i Komisji Europejskiej nt. dostępu MŚP strefy euro do finansowania.Uwaga: Odsetek netto to różnica między odsetkiem firm zgła-szających zwiększenie dostępności, a odsetkiem firm, które zgłaszają jej zmniejszenie.


dyt kupiecki. Duże firmy strefy euro notowa-ły z kolei znaczniejsze ograniczenie dostę-pu do kredytów bankowych (z 6% do -10% w ujęciu netto).

Po stronie warunków finansowania kredytów MŚP sygnalizowały wzrost stóp kredytowych i ,,innych kosztów finansowania”, a w ogól-nym ujęciu sygnalizowały, że wzrost stóp procentowych był bardziej odczuwalny niż zaostrzenie warunków pozacenowych (tj. wy-mogów odnośnie do zabezpieczenia, porozu-mień i innych gwarancji).

Ogólnie zagadnienia związane z ,,dostępem do finansowania” jako najbardziej palący pro-blem typowało 16% MŚP strefy euro i 11% dużych firm, w obu przypadkach bez zmian od poprzedniej edycji. 23% MŚP jako zde-cydowanie najważniejszy problem typowało ,,Znalezienie klientów”, a zaledwie ok. 15% podawało ,,Dostępność wykwalifikowanych pracowników i doświadczonych menedżerów” lub ,,Presję konkurencji”. Dla dużych firm głównym problemem było ,,Znalezienie klien-tów”, po którym lokowała się ,,Dostępność wykwalifikowanych pracowników i doświad-czonych menedżerów”.

Zmniejszył się nieco odsetek pozytywnie rozpatrzonych wniosków kredytowych w bankach

Od kwietnia do września 2011 r. o kredyt bankowy wystąpiło 22% MŚP (spadek z 25% w dru-gim półroczu 2010 r. i najniższy odsetek od początku badań), natomiast powstrzymało się od złożenia wniosków 51% z nich (wzrost z 46%). Firmy te uznały bowiem swoje środki własne za wystarczające, żeby pokryć potrzeby finansowe. Odsetek firm rezygnujących z ubiegania się o kredyt z obawy przed odmowną decyzją w zasadzie ustabilizował się na poziomie 6%. Pytane o rzeczywistą skuteczność swoich wniosków kredytowych MŚP nie widziały z grubsza zmian w stopie decyzji odmownych (10%) w porównaniu z poprzednią edycją badań (zob. wy-kres D). Ponadto odsetek MŚP w strefie euro, deklarujących, że nie otrzymały wnioskowanej kwoty w pełnej wysokości obniżył się nieco do 63% (z 66% w poprzedniej edycji badań). W po-równaniu z MŚP duże firmy utrzymały niższą stopę odmów (3%, w porównaniu z 2% w po-przedniej edycji badań) oraz wyższą stopę pozytywnych decyzji (78%, wzrost z 73%), zwień-czonych przyznaniem im kredytu. Według podobnych tendencji kształtowały się alternatywne źródła finansowania, szczególnie kredyt handlowy.

wykres d wyniki postępowania kredytowego w sprawie wniosków złożonych przez f irmy strefy euro(zmiana w poprzedzających 6 miesiącach; odsetek firm wnioskujących o przyznanie kredytu bankowego)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1 poł. 2 poł. 1 poł. 2 poł. 1 poł. 2 poł. 1 poł. 2 poł. 1 poł. 2 poł.

Nie wiemWniosek odrzuconyWniosek rozpatrzony pozytywnie, ale za duży kosztWniosek rozpatrzony pozytywnie, przyznana częśćkwoty finansowaniaWniosek rozpatrzony pozytywnie, przyznana pełna kwota

2009 2010 2011 2009 2010 2011MŚP Duże firmy

Źródło: Badanie sondażowe EBC i Komisji Europejskiej nt. dostępu MŚP strefy euro do finansowania.Uwaga: Odsetek netto to różnica między odsetkiem firm zgła-szających zwiększenie dostępności, a odsetkiem firm, które zgłaszają jej zmniejszenie.

61EBC




i finansowej

2.7. finansOwanie i POzycja finansOwa sektOra gOsPOdarstw dOMOwych

W trzecim kwartale 2011 r. w strefie euro pogorszyły się nieco warunki finansowania gospodarstw domowych. Z jednej strony, w średnim ujęciu, dla gospodarstw domowych w zasadzie ustabilizo-wały się stopy procentowe kredytów i pożyczek, z drugiej natomiast w ujęciu netto znacznie za-ostrzyły się kryteria ich udzielania dla wszystkich kategorii kredytów. Spowolnił wzrost kredytów na zakup nieruchomości mieszkaniowych, i właśnie przez to roczna dynamika kredytów i poży-czek MIF dla gospodarstw domowych pogłębiła spadek do 2,2%. Ocenia się, że w trzecim kwarta-le 2011 r. ustabilizował się w zasadzie ciężar spłaty odsetek od kredytów i wskaźnik zadłużenia do dochodu do dyspozycji brutto gospodarstw domowych.

warunki finansOwaniaPo wzroście w ciągu pierwszego półrocza trzeci kwartał 2011 r. w ogólnym rozrachunku w za-sadzie ustabilizował koszty finansowania gospodarstw domowych w strefie euro, przy z grub-sza zrównoważonych zmianach w poszczególnych kategoriach kredytów. Stopy kredytowe sektora MIF kształtowały się nieco inaczej niż stopy rynkowe: stopy procentowe transakcji rynku pieniężnego w zasadzie ustabilizowały się w obrocie niezabezpieczonym, w trzecim kwartale obniżyły się natomiast w obrocie zabezpieczonym. Jak pokazuje podział kredytów i pożyczek dla gospodarstw według przeznaczenia w trzecim kwartale, ustabilizowały się z grubsza stopy procentowe dla nowej akcji kredytowej MIF na zakup nieruchomości mieszka-niowych. Oprócz kredytów hipotecznych o zmiennej stopie procentowej lub z krótkim okre-sem obowiązywania pierwotnej stawki oprocentowania (tj. do roku), których oprocentowanie znacznie wzrosło, stopy procentowego dla wszystkich rodzajów kredytów na zakup nierucho-mości mieszkaniowych kształtowały się niżej niż w poprzednim kwartale (zob. wykres 40). Dane całościowe dla strefy euro mogą jed-nakże do pewnego stopnia ukrywać znacz-ną różnorodność na poziomie poszczególnych państw. W październiku stopy procentowe kredytów hipotecznych utrzymały w zasa-dzie niezmieniony poziom.

Z kolei w obszarze nowych kredytów kon-sumpcyjnych w trzecim kwartale oprocento-wanie wzrosło w całym spektrum okresów obowiązywania pierwotnej stawki oprocento-wania, utrzymując tendencję zwyżkową czwar-ty już kwartał z rzędu. Wzrost stóp kredytów konsumpcyjnych skoncentrował się w szczegól-ności w segmencie o zmiennej stopie procen-towej lub z krótkim okresem obowiązywania pierwotnej stawki oprocentowania, z kolei nie-znaczna podwyżka zarysowała się w segmen-cie z długim okresem obowiązywania pierwot-nej stawki oprocentowania (tj. ponad 5 lat). Po części odwróciło się to w październiku, kiedy nieznacznie obniżyło się oprocentowanie kre-dytów konsumpcyjnych.

wykres 40 stopy procentowe kredytów i pożyczek Mif dla gospodarstw domowych na zakup nieruchomości mieszkaniowych(oprocentowanie roczne; z wyłączeniem opłat; stopy dla nowych umów)

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

O zmiennym oprocentowaniu lub z okresemobowiązywania pierwotnej stawki oprocentowaniado 1 rokuZ okresem obowiązywania pierwotnej stawkioprocentowania od 1 do 5 latZ okresem obowiązywania pierwotnej stawkioprocentowania od 5 do 10 latZ okresem obowiązywania pierwotnej stawkioprocentowania ponad 10 lat

Źródło: EBC.


Wreszcie, w trzecim kwartale w ujęciu zagrego-wanym zmniejszyły się stopy procentowe pozo-stałych kategorii kredytów dla gospodarstw – główny udział przypadł kredytom i pożyczkom z długimi okresami obowiązywania pierwotnej stawki oprocentowania. Zwłaszcza podwyż-ka stopy kredytów z okresem obowiązywania pierwotnej stawki oprocentowania do jedne-go roku była znaczniejsza niż stopy kredytów z dłuższym okresem obowiązywania pier-wotnej stawki oprocentowania. Jednocześnie, wzrosło oprocentowanie dla średnich okresów obowiązywania pierwotnej stawki oprocento-wania (tj. 1–5 lat), lecz zrównoważyły to spadki oprocentowania dla krótkich okresów.

Według badań sondażowych akcji kredytowej banków za październik 2011 r. pogarszały się perspektywy koniunktury gospodarczej, ban-ki łagodziły wzajemną konkurencję, i rosły koszty finansowania oraz zaostrzały się ogra-niczenia bilansowe, a banki strefy euro rygo-rystycznie zaostrzały standardy kredytowania dla gospodarstw. Pogorszyły się perspekty-wy rynku mieszkaniowego, przez co również zaostrzyły się standardy kredytowania zaku-pów nieruchomości. Obniżyła się też wiary-godność kredytowa konsumentów i w rezulta-cie zaostrzono warunki udzielania kredytów konsumpcyjnych i innych kategorii kredytów i pożyczek. W dalszej perspektywie, na przestrze-ni czwartego kwartału banki strefy euro oczekują dalszego zaostrzenia standardów kredytowania dla wszystkich rodzajów kredytów i pożyczek dla gospodarstw.

PrzePŁywy finansOweDrugi kwartał 2011 r. (jest to ostatni okres, dla którego dostępne są dane dla poszczególnych sek-torów z kwartalnych sprawozdań finansowych w strefie euro) zaznaczył się dość niską dynamiką kredytów i pożyczek dla gospodarstw domowych. Odzwierciedlało to schłodzenie działalności kredytowej zarówno w sektorze MIF, jak i poza nim. W rezultacie między pierwszym a drugim kwartałem roczna dynamika kredytów i pożyczek ogółem dla gospodarstw domowych nieznacz-nie wyhamowała z 2,5% do 2,3%, a w segmencie kredytów i pożyczek sektora MIF dla gospo-darstw domowych ogółem (dynamika nieskorygowana o sprzedaż kredytów i sekurytyzację) obniżyły się z 3,4% do 3,3%. Przy ograniczonej w drugim kwartale sprzedaży kredytów i działal-ności sekurytyzacyjnej – przez co w wielu przypadkach kredyty i pożyczki MIF przemieszczają się między sektorami MIF a sektorami spoza MIF – oznaczało to spadek rocznej dynamiki kre-dytów i pożyczek MIF między pierwszym a drugim kwartałem z -2,3% do -3,1%. Pogłębiał się zatem rozpoczęty na półrocze 2009 r. spadkowy trend kredytów i pożyczek spoza sektora MIF. Według oszacowań w trzecim kwartale 2011 r. ustabilizował się w zasadzie wzrost kredytów ogó-łem udzielonych sektorowi gospodarstw domowych (zob. wykres 41).

wykres 41 kredyty i pożyczki dla gospodarstw domowych ogółem

(roczne zmiany w procentach; udziały w pkt proc.; dane na koniec kwartału)

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Kredyty i pożyczki MIF na cele konsumpcyjneKredyty i pożyczki MIF na zakup nieruchomościmieszkaniowychPozostałe kredyty i pożyczki MIFKredyty i pożyczki MIF ogółemKredyty i pożyczki ogółem

Źródło: EBC.Uwagi: Pozycja „Kredyty i pożyczki” obejmuje kredyty i po-życzki dla gospodarstw domowych zaciągnięte we wszyst-kich sektorach instytucjonalnych, z uwzględnieniem pozosta-łych krajów świata. W III kw. 2011 r. zostały one oszacowane na podstawie transakcji wykazanych w statystyce pieniężnej i bankowej. Informacje na temat różnic w obliczeniach doty-czących stopy wzrostu pomiędzy kredytami i pożyczkami MIF a kredytami i pożyczkami ogółem można znaleźć w od-powiednich uwagach technicznych.

63EBC




i finansowej

W świetle dostępnych już statystyk sektora MIF za trzeci kwartał i październik utrzyma-ła się dość niska dynamika kredytów dla go-spodarstw. W trzecim kwartale postępowało spowolnienie rocznej dynamiki kredytów i po-życzek sektora MIF dla gospodarstw domo-wych do 3,0%, w ślad za ograniczeniem kwar-talnych strumieni kredytów dla gospodarstw. Wynikało to po części z dość wysokich w nie-których krajach poziomów sekurytyzacji kre-dytów i pożyczek dla gospodarstw, zwłaszcza w lipcu. Niemniej, po korekcie o wpływ sprze-daży kredytów i sekurytyzację, roczna dyna-mika kredytów MIF utrzymała kurs schodzą-cy, co wskazuje na nie dość rozwinięte źródła pierwotnego finansowania. Po spadku o 0,5 pkt proc. od końca drugiego kwartału, w paź-dzierniku roczna stopa wzrostu w katego-rii kredytów i pożyczek udzielanych sektoro-wi gospodarstw domowych przez sektor MIF (skorygowana o sprzedaż kredytów i sekury-tyzację) wyniosła 2,5% (zob. dalsze szczegóły w podrozdziale 2.1).

O spadku rocznej dynamiki kredytów i pożyczek sektora MIF dla gospodarstw domowych w trze-cim kwartale przesądziły zmniejszone kwartalne strumienie kredytów na zakup nieruchomości mieszkaniowych. Sytuacja ta prawdopodobnie wynikała z osłabienia wzrostu i pogorszenia per-spektyw rynku mieszkaniowego. Między czerwcem a wrześniem roczna stopa wzrostu kredy-tów i pożyczek MIF na zakup nieruchomości mieszkaniowych (skorygowana o sprzedaż kredytów i sekurytyzację) spadła z 3,9% do 3,4%, i w październiku pogłębiła spadek do 3,3%. Strukturę kredytów MIF dla gospodarstw zdominowały kredyty na zakup nieruchomości mieszkaniowych. W obniżeniu całkowitej dynamiki miał też udział kredyt konsumpcyjny, który w trzecim kwarta-le był zdecydowanie ujemny, z niezmienioną od czerwca roczną stopą wzrostu -1,9%. Wreszcie, w tym samym czasie, roczna dynamika innych kredytów i pożyczek dla gospodarstw domowych, zwłaszcza dla podmiotów jednoosobowo prowadzących indywidualną działalność gospodarczą (ang. sole proprietors) oraz przedsiębiorstw bez osobowości prawnej (ang. unincorporated busi-nesses) z grubsza ustabilizowała się na 2,3%. Roczny wzrost kredytów konsumpcyjnych i innych kredytów i pożyczek dla gospodarstw domowych w zasadzie wyrównał się w październiku.

W ramach analizy przyczyn dość niskiego wzrostu kredytów MIF dla gospodarstw domowych, dokonanej w badaniach sondażowych akcji kredytowej banków z października 2011 r., uwidocz-niło się znaczne wyhamowanie popytu netto na wszelkie kategorie kredytu ze strony gospodarstw domowych. Należy uwzględnić przy tym znaczny spadek zaufania konsumentów, prawdopodob-nie w ślad za niepokojami gospodarstw, że kryzys zadłużenia państw strefy euro może rozprze-strzenić się na sferę gospodarki realnej. Pogorszyły się ponadto perspektywy rynku mieszkanio-wego, a to zaważyło na hipotekach, zaś gospodarstwa ograniczyły wydatki na dobra trwałe, przez co w trzecim kwartale zmniejszył się popyt na kredyt konsumpcyjny. W dalszej perspektywie w czwartym kwartale 2011 r. banki oczekują, że utrzyma się spadek popytu netto zarówno na kre-dyty na zakup nieruchomości mieszkaniowych, jak i kredyty konsumpcyjne.

wykres 42 inwestycje f inansowe gospodarstw domowych

(roczne zmiany w procentach; udziały w pkt proc.)

-1

0

1

2

3

4

5

-1

0

1

2

3

4

5

Gotówka i lokaty bankoweDłużne papiery wartościowe z wyłączeniem finansowychinstrumentów pochodnychAkcje i inne udziałowe papiery wartościoweRezerwy techniczno-ubezpieczenioweInne1

Aktywa finansowe ogółem

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Źródła: EBC i Eurostat.1) Obejmuje pożyczki i kredyty oraz inne należności.


Po stronie aktywów sektora gospodarstw do-mowych, po trzech kwartałach spadku, rocz-na stopa wzrostu inwestycji finansowych ogó-łem wyrównała się w zasadzie na poziomie 2,4% (zob. wykres 42). Złożyły się na to roz-bieżne dynamiki poszczególnych składników M3. Od połowy 2010 r. postępował spadek dy-namiki akcji i innych papierów wartościowych z prawem do kapitału, gdyż przy niepewnym rynku finansowym gospodarstwa niechętnie utrzymywały ryzykowne aktywa. Zmniejszył się także, lecz w omawianym kwartale utrzy-mał zdecydowanie wartości dodatnie, udział re-zerw techniczno-ubezpieczeniowych w rocz-nej dynamice łącznych inwestycji finansowych gospodarstw. Wraz z tym udział gotówki, de-pozytów i dłużnych papierów wartościowych (bez derywatów finansowych) stopniowo rósł, korzystając z preferencji do płynnych i mniej ryzykownych aktywów. Niemniej napięcia na rynkach finansowych z trzeciego kwarta-łu 2011 r. prawdopodobnie w znacznym stop-niu przełożą się na inwestycje finansowe go-spodarstw, dalej wzmacniając ich preferencje do instrumentów rynku pieniężnego i nasilając awersję do dłużnych papierów wartościowych.

POzycja finansOwaW trzecim kwartale 2011 r. wskaźnik zadłużenia gospodarstw do ich dochodu do dyspozycji brut-to ocenia się na 99,7% (zob. wykres 43), praktycznie bez zmian od połowy 2010 r., a oba składniki rosły w zbliżonym tempie. Wedle szacunkowych ocen w trzecim kwartale obciążenie sektora go-spodarstw domowych spłatą odsetek od kredytów ukształtowało się na poziomie 2,1% dochodów do dyspozycji brutto, czyli nieco wyższym niż latem 2010 r., jego wskaźniki pozostały dość niskie w ujęciu historycznym. Między drugim a trzecim kwartałem wskaźnik zadłużenia gospodarstw domowych do PKB nieznacznie spadł z 65,7% do 65,4%.

wykres 43 Płatności gospodarstw domowych z tytułu spłaty zadłużenia i odsetek(procenty)

40

50

60

70

80

90

100

110

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

2001 2003 2005 2007 2009

Obciążenie gospodarstw domowych spłatą odsetekjako procent ich dochodu do dyspozycji brutto(skala po prawej stronie)Stosunek zadłużenia gospodarstw domowych do ichdochodu do dyspozycji brutto (skala po lewej stronie)Stosunek zadłużenia gospodarstw domowych do PKB(skala po lewej stronie)

Źródła: EBC i Eurostat.Uwagi: Na zadłużenie gospodarstw domowych składają się pożyczki i kredyty ogółem zaciągnięte we wszystkich sekto-rach instytucjonalnych, z uwzględnieniem pozostałych krajów świata. Płatności z tytułu odsetek nie obejmują pełnych kosz-tów finansowania ponoszonych przez gospodarstwa domowe, gdyż nie wliczono w nie opłat za korzystanie z usług finanso-wych. Dane za ostatni uwzględniony kwartał są częściowo da-nymi szacunkowymi.

65


Ceny i koszty

EBCBiuletyn Miesięczny

Grudzień 2011

Według wstępnych szacunków Eurostatu roczna inflacja HICP w strefie euro w listopadzie 2011 r. wyniosła 3,0%, tyle samo co w dwóch poprzednich miesiącach. Od końca ubiegłego roku stopa in-flacji jest podwyższona, głównie pod wpływem wyższych cen energii i innych surowców. Jeszcze przez kilka miesięcy inflacja prawdopodobnie utrzyma się powyżej 2%, po czym spadnie poniżej tego poziomu. Taki przebieg inflacji odzwierciedla oczekiwania, zgodnie z którymi – w związku ze słabszym wzrostem gospodarczym trwającym w strefie euro i na świecie – również tendencje w dziedzinie presji kosztowej, płacowej i cenowej w strefie euro powinny być nadal umiarkowane. W uwzględniających te przesłanki projekcjach makroekonomicznych ekspertów Eurosystemu dla strefy euro z grudnia 2011 r. przewiduje się, że w 2011 r. roczna inflacja HICP wyniesie 2,6–2,8%, w 2012 r. 1,5–2,5%, zaś w 2013 r. 0,8–2,2%. Czynniki ryzyka mogące wpłynąć na kształtowanie się cen w średnim okresie nadal zasadniczo się zrównoważą.

3.1. ceny kOnsuMPcyjne

Według wstępnych szacunków Eurostatu roczna inflacja HICP w strefie euro w listopadzie 2011 r. nadal była stabilna – przez trzeci miesiąc z rzędu wyniosła 3,0% (zob. tabela 7). Ogólna inflacja HICP jest podwyższona od końca 2010 r., przede wszystkim pod wpływem dużej rocznej dyna-miki cen energii i żywności, wynikającej z wcześniejszych wzrostów światowych cen surowców. W niektórych krajach strefy euro do wzrostu inflacji ogólnej przyczyniły się także podwyżki po-datków pośrednich i cen administrowanych. W lipcu i sierpniu inflacja HICP utrzymała się na po-ziomie 2,5%, po czym we wrześniu znów podskoczyła i osiągnęła 3,0%. Skok ten wiąże się, po pierwsze, z wygasaniem efektu statystycznego wynikającego z nowego rozporządzenia o trakto-waniu produktów sezonowych w HICP1, a po drugie, z wystąpieniem faktycznej presji wzrosto-wej na późniejszych etapach procesu produkcyjnego. To, czy w nadchodzących miesiącach w tym procesie wystąpi dalsza presja – zwłaszcza na wzrost cen towarów przemysłowych z wyłączeniem energii – będzie zależeć przede wszystkim od warunków popytowych. Presja cenowa na wcze-snych etapach procesu produkcyjnego nadal malała, co powinno z czasem przyczynić się do stop-niowego obniżenia stopy inflacji ogólnej.

1 Więcej informacji przedstawia ramka Methodological changes in the compilation of the HICP and their impact on recent data w „Biuletynie Miesięcznym” EBC z kwietnia 2011 r.

3 ceny i kOszty

tabela 7 zmiany cen

(zmiany roczne w procentach, o ile nie zaznaczono inaczej)

2009 2010 2011 2011 2011 2011 2011 2011czer. lip. sier. wrze. paź. list.

Wskaźnik HICP i jego składoweIndeks ogólny1) 0,3 1,6 2,7 2,5 2,5 3,0 3,0 3,0

Energia -8,1 7,4 10,9 11,8 11,8 12,4 12,4 Żywność nieprzetworzona 0,2 1,3 2,0 1,3 1,1 1,4 1,8 .Żywność przetworzona 1,1 0,9 3,1 3,4 3,6 4,0 4,3 .Nieenergetyczne towary przemysłowe 0,6 0,5 0,9 0,0 0,0 1,2 1,3 .Usługi 2,0 1,4 2,0 2,0 1,9 1,9 1,8 .

Inne wskaźniki cenCeny producentów w przemyśle -5,1 2,9 5,9 6,1 5,8 5,8 5,5 .Ceny ropy naftowej (EUR/b) 44,6 60,7 79,1 81,7 76,7 79,8 78,9 81,4Ceny surowców nieenergetycznych -18,5 44,6 8,7 7,6 2,5 1,5 1,7 -1,9

Źródła: Eurostat, EBC i obliczenia EBC na podstawie danych Thomson Reuters,1) Inflacja HICP w listopadzie 2011 r, na podstawie wstępnych szacunków Eurostatu,


Z powodu napięć występujących na rynkach długu państwowego perspektywy gospodarcze strefy euro są obecnie obciążone szczególnie wysoką niepewnością. W odniesieniu do ocze-kiwań progności opracowali metody ujmowa-nia wzrostu niepewności. Ramka 7 przedstawia zestawienie korekt uwzględnionych w ostat-niej turze prowadzonego przez EBC badania Survey of Professional Forecasters z korektami z czwartego kwartału 2008 r.

W październiku (ostatnim miesiącu, za który dostępne są oficjalne dane szczegółowe) rocz-na dynamika składowej HICP „energia” wy-niosła 12,4% i tym samym już przez jedena-sty miesiąc z rzędu miała wartość dwucyfrową (zob. wykres 44). Podwyższona dynamika rocz-na wiąże się głównie ze skutkami gwałtownych wzrostów cen ropy naftowej (o ponad 25%) pod koniec 2010 r. i na początku 2011 r. Od kwiet-nia 2011 r. inflacja cen energii w strefie euro wzrosła jedynie nieznacznie, o mniej niż 1%. Ponadto od marca ceny ropy naftowej wyrażo-ne w euro pozostały zasadniczo niezmienione – oscylowały na poziomie nieznacznie powyżej 80 EUR/b. Najwyższe tempo wzrostu odnotowano w pozycjach najściślej związanych z ropą nafto-wą: paliwach transportowych (14,1%) i paliwach grzewczych (24,1%). Ceny pozostałych pozy-cji energii, w tym gazu i elektryczności, zwykle podążają za trendem cen ropy z pewnym opóź-nieniem. Dlatego też, pomimo ogólnej stabiliza-cji cen ropy wyrażonych w euro w ciągu ostat-nich sześciu miesięcy, wciąż występuje presja na wzrost tych pozycji. Ceny gazu ziemnego wzro-sły w październiku o 10,1% w ujęciu rocznym. W strefie euro zmiany cen gazu zwykle koncen-

wykres 44 struktura inf lacj i hicP: główne składowe

(roczne zmiany w procentach; dane miesięczne)

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

5

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Inflacja HICP ogółem (skala po lewej stronie)Żywność nieprzetworzona (skala po lewej stronie)Energia (skala po prawej stronie)

-1

0

1

2

3

4

-2

0

2

4

6

8

Inflacja HICP ogółem z wyłączeniem energii i żywności nieprzetworzonej (skala po lewej stronie)Żywność przetworzona (skala po prawej stronie)Towary przemysłowe z wyłączeniem energii (skala po lewej stronie)Usługi (skala po lewej stronie)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Źródło: Eurostat.

ramka 7

kOrekty PrOgnOz w PrOwadzOnyM Przez ebc badaniu surVey Of PrOfessiOnal fOrecasters: POrównanie badań na kOniec 2011 r. z badaniaMi na kOniec 2008 r.

Z powodu napięć występujących na rynkach długu państwowego perspektywy gospodarcze strefy euro są obecnie obciążone wysoką niepewnością. I rzeczywiście: miary niezgodności i niepewności w prowadzonym przez EBC badaniu Survey of Professional Forecasters (SPF) znajdują się obecnie na stosunkowo wysokim poziomie (zob. wykres A). Natomiast indeksy im-

67


Ceny i koszty


Grudzień 2011

plikowanej zmienności rynku akcji (np. VSTOXX® czy VIX®)1 wskazują, że aktualny poziom niepewności jest znacznie niższy niż pod koniec 2008 r., kiedy z powodu nasilenia się napięć na rynkach finansowych była ona wyjątkowo wysoka. W prognozach wzrosty niepewności można ująć albo przez włączenie ich bezpośrednio do scenariuszy bazowych, albo przez uwzględnie-nie ich w ocenie ryzyka związanego z tymi scenariuszami. Taki jest kontekst przedstawione-go w tej ramce porównania korekt prognoz wprowadzonych w ostatniej turze SPF z korektami wprowadzonymi w czwartym kwartale 2008 r. Porównanie to koncentruje się na oczekiwa-niach dotyczących wzrostu realnego PKB oraz inflacji na rok bieżący i przyszły.

Oczekiwania dotyczące wzrostu realnego PKB

Układ korekt krótkookresowych perspektyw wzrostu gospodarczego w obu analizowanych tu-rach jest bardzo podobny. W obu wypadkach roczny wzrost realnego PKB w drugim kwartale wyniósł, według najnowszych dostępnych danych2, około 1,5%. W badaniu na koniec 2008 r. respondenci skorygowali w dół swoje prognozy wzrostu realnego PKB na rok bieżący średnio o 0,4 pkt proc., a na rok następny – o 1,0 pkt proc. Natomiast w badaniu na koniec 2011 r. korek-ty były nieco niższe – odpowiednio o 0,3 i 0,8 pkt proc. (zob. wykres B).

Warto także przyjrzeć się korektom oceny ryzyka w dwóch analizowanych turach badania. W obu wypadkach odsetek respondentów, którzy ocenili, że bilans ryzyka na rok bieżący przechyla się

1 Indeksy EURO STOXX 50® Volatility (VSTOXX®) przedstawiają oczekiwania rynku co do krótko- i długookresowej zmienności indeksu akcji EURO STOXX 50®, obejmującego wybrane spółki giełdowe blue chip ze strefy euro będące liderami swoich sektorów. Indeks CBOE Volatility Index® (VIX®), dostępny w różnych horyzontach, jest podobną miarą, ale opartą na indeksie akcji S&P 500®, obejmującym naj-lepsze spółki giełdowe ze Stanów Zjednoczonych. Obie miary zmienności implikowanej opierają się na cenach opcji na indeksy bazowe.

2 Gdy prowadzono badanie SPF za czwarty kwartał 2008 r., ostatnia dostępna wartość wzrostu realnego PKB w drugim kwartale wynosiła 1,4%; później skorygowano ją w dół do 1,2%. Kiedy prowadzono badanie za czwarty kwartał 2011 r., ostatnia dostępna wartość wzrostu realnego PKB w drugim kwartale wynosiła 1,6%.

wykres b wzrost realnego Pkb strefy euro a prognozy sPf

(roczne zmiany w procentach)

-6-5-4-3-2-1012345

-6-5-4-3-2-1012345

2007 2008 2009 2010 2011 2012

PKBPrognozy SPF

Źródła: Eurostat i EBC.Uwaga: Czerwone linie ciągłe za lata 2008–2009 i 2011–2012 odnoszą się do prognoz przedstawionych odpowiednio w 2008 i 2011 r. w badaniach za czwarty kwartał, natomiast linie przerywane odnoszą się do prognoz przedstawionych w 2008 i 2011 r. w badaniach za trzeci kwartał.

wykres a Poziom niezgodności i niepewności w prognozach wzrostu realnego Pkb na rok następny wg sPf(pkt proc.)

1,00,90,80,70,60,50,40,30,20,10,0

1,00,90,80,70,60,50,40,30,20,10,0

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011

NiezgodnośćNiepewność zagregowanaNiepewność jednostkowa

Źródło: Obliczenia EBC.Uwaga: Niezgodność definiuje się jako odchylenie standardowe prognoz punktowych. Niepewność jednostkową mierzy się jako średnie odchylenie standardowe jednostkowych prognoz gęsto-ści, natomiast niepewność zagregowaną mierzy się jako odchyle-nie standardowe zagregowanego rozkładu prawdopodobieństwa.


w dół, był w badaniu za ostatni kwartał niższy niż w badaniu za kwartał trzeci. Natomiast korekty oceny ryzyka na rok następny poszły w odwrotne strony: w badaniu na koniec 2008 r. bilans zmienił się z ocenianego przez większość respondentów jako ogólnie neutralny na przechylający się w dół (pomimo znacznej korekty w dół scenariusza bazowego), zaś w badaniu na koniec 2011 r. z ocenia-nego przez większość jako przechylający się w dół na ogólnie neutralny (zob. tabela A). Może to być odzwierciedleniem większego szoku niepewności w 2008 r. – nigdy wcześniej nie zanotowano szo-ku o takiej skali – który respondenci początkowo uwzględniali w większym stopniu w ocenie ry-zyka niż w scenariuszu bazowym. Możliwe jest też, że po trzech latach zaburzeń na rynkach finan-sowych i długim nasilaniu się kryzysu zadłużeniowego respondenci w badaniu na koniec 2011 r. mogli oceniać ich wpływ jako bardziej bezpośredni, czyli ujmować go w scenariuszu bazowym. I wreszcie z szokiem niepewności z 2011 r. mogą wiązać się jeszcze inne skutki, których prawdopo-dobieństwo trudno jest obliczyć, gdyż zależeć będą w dużej mierze od tego, jak rozwiąże się kryzys zadłużeniowy w strefie euro.

Różnica między ocenami ryzyka uwidacznia się także w wartościach prawdopodobieństwa przypisanych do ryzyka, które można a prio-ri uznać za skrajne, a mianowicie, że stopa wzrostu realnego PKB w ciągu całego roku będzie ujemna. W badaniu na koniec 2008 r. zagregowane prawdopodobieństwo ujemnej średniorocznej stopy wzrostu na następny rok wyniosło 29% (w poprzedniej turze prawdo-podobieństwo to było bliskie zera), natomiast w badaniu na koniec 2011 r. wyniosło ono tylko 11% (w poprzedniej turze było prawie zerowe).

Oczekiwania inflacyjne

Korekty średniej prognozy inflacji w badaniu na koniec 2011 r. były mniejsze niż w badaniu na koniec 2008 r. W badaniu na koniec 2008 r. korekty w dół wyniosły 0,2 pkt proc. na rok bieżący i 0,4 pkt proc. na rok następny, nato-miast w badaniu na koniec 2011 r. nie było ko-

tabela a Ocena czynników ryzyka związanych z perspektywami wzrostu realnego Pkb

Ocena bilansu czynników ryzyka 1)

Tury badaniaIII kw. 2008 IV kw. 2008 III kw. 2011 IV kw. 2011

Horyzont badania 2008 -26 -14 2011 -13 -92009 1 -19 2012 -6 3

Prawdopodobieństwo ujemnego wzrostu rocznego w roku następnymIII kw. 2008 IV kw. 2008 III kw. 2011 IV kw. 2011

Horyzont badania 2009 1% 29% 2012 2% 11%

1) Liczby oznaczają różnicę między a) liczbą respondentów, którzy przedstawili prognozę punktową poniżej średniej ich rozkładu prawdopodobieństwa (co wskazuje na przewagę czynników dodatnich) i b) liczbą respondentów, którzy przedstawili prognozę punk-tową powyżej tej średniej (co wskazuje na przewagę czynników ujemnych). Liczba dodatnia oznacza przewagę czynników dodatnich.

wykres c inf lacja hicP w stref ie euro a prognozy sPf

(zmiany roczne w procentach; dane miesięczne)

-1

0

1

2

3

4

5

-1

0

1

2

3

4

5

2007 2008 2009 2010 20122011

HICPPrognozy SPF

Źródła: Eurostat i EBC.Uwaga: Czerwone linie ciągłe za lata 2008–2009 i 2011–2012 odnoszą się do prognoz przedstawionych odpowiednio w 2008 i 2011 r. w badaniach za IV kw., natomiast linie przerywa-ne odnoszą się do prognoz przedstawionych w 2008 i 2011 r. w badaniach za III kw.

69


Ceny i koszty


Grudzień 2011

rekt prognoz na rok bieżący, a na rok następny korekty w dół wyniosły tylko o 0,2 pkt proc. (zob. wykres C). Wynikało to głównie stąd, że w badaniu na koniec 2008 r. przewidywaną ścieżkę cen ropy w USD skorygowano w dół mocniej niż w badaniu na koniec 2011 r., a oczeki-wania co do deprecjacji euro nie skompensowały tego w badaniu na koniec 2008 r. tak mocno jak w badaniu na koniec 2011 r. Ponadto w badaniu na koniec 2008 r. oczekiwany wzrost prze-ciętnego wynagrodzenia skorygowano w dół silniej niż w ostatniej turze SPF. I wreszcie w ba-daniu na koniec 2011 r. respondenci wskazywali na zwiększenie presji na wzrost inflacji wyni-kającej z podatków pośrednich, podczas gdy w 2008 r. czynnik ten nie był istotny.

Również korekty oceny ryzyka w dwóch analizowanych turach badania były różne. W badaniu na koniec 2008 r. oceny czynników ryzyka związanych z perspektywami inflacji na rok bieżący za-sadniczo się nie zmieniły (przewaga czynników ujemnych), a na rok następny przesunęły się jesz-cze bardziej w dół. Natomiast w badaniu na koniec 2011 r. oceny na rok bieżący przesunęły się od w większości przewagi czynników ujemnych do w większości przewagi czynników dodatnich, zaś na rok następny pozostały zasadniczo bez zmian – przewaga czynników ujemnych (zob. tabela B).

Wnioski

Jeśli chodzi o wysoki poziom niepewności, widać pewne podobieństwa w otoczeniu gospo-darczym pod koniec 2008 r. i pod koniec 2011 r. Jednak wyniki badań SPF za czwarty kwartał 2008 i 2011 r. dostarczają dowodów ilościowych, że w korektach scenariuszy bazowych i oce-ny ryzyka wystąpiły nie tylko podobieństwa, ale i różnice. Podczas gdy średnia korekta w dół oczekiwań wzrostu realnego PKB w scenariuszach bazowych była w obu badaniach podobna, to korekty związane z inflacją w badaniu na koniec 2011 r. były wyraźnie niższe. Również ko-rekty w ocenie ryzyka były różne: w badaniu na koniec 2008 r. więcej respondentów przesunę-ło w dół oczekiwane wartości zarówno wzrostu realnego PKB, jak i inflacji. Różnice te mogą wiązać się z dwoma czynnikami. Po pierwsze możliwe jest, że progności nauczyli się lepiej uwzględniać szoki niepewności i zaczęli je ujmować bezpośrednio w korektach scenariuszy ba-zowych, a nie oceny ryzyka. Po drugie jest też możliwe, że szok niepewności z 2011 r. trudno jest określić ilościowo w kategoriach ryzyka probabilistycznego, gdyż przyszłe wyniki gospo-darcze będą zależeć w dużej mierze od decyzji politycznych dotyczących rozwiązania kryzysu zadłużeniowego w strefie euro, które mogą doprowadzić do korekty scenariusza bazowego za-równo w dół, jak i w górę.

tabela b Ocena czynników ryzyka związanych z perspektywami inf lacj i

Ocena bilansu czynników ryzyka 1)

Tury badaniaIII kw. 2008 IV kw. 2008 III kw. 2011 IV kw. 2011

Horyzont badania 2008 -10 -7 2011 -23 72009 -2 -14 2012 -8 -9

1) Liczby oznaczają różnicę między a) liczbą respondentów, którzy przedstawili prognozę punktową poniżej średniej ich rozkładu prawdopodobieństwa (co wskazuje na przewagę czynników dodatnich) i b) liczbą respondentów, którzy przedstawili prognozę punk-tową powyżej tej średniej (co wskazuje na przewagę czynników ujemnych). Liczba dodatnia oznacza przewagę czynników dodatnich, liczba ujemna – przewagę czynników ujemnych.


trują się w czterech miesiącach – styczniu, kwietniu, lipcu i październiku; wtedy zachodzi około dwóch trzecich zmian. Z uwagi na to, w jaki sposób ustanawiane są ceny gazu w Europie – ceny importu są w większości indeksowane do cen ropy z pewnym opóźnieniem – w pierwszej połowie 2012 r. ceny konsumpcyjne gazu ziemnego prawdopodobnie jeszcze wzrosną.

Relacja między cenami ropy naftowej i konsumpcyjnymi cenami energii elektrycznej jest bar-dziej rozciągnięta w czasie i mniej jednoznaczna niż w wypadku pozostałych pozycji energii. Wynika to stąd, że elektryczność można uzyskiwać z różnych źródeł, z których jedynie część jest skorelowana z cenami ropy naftowej. Niemniej jednak roczna dynamika cen energii elektrycznej od końca 2010 r. gwałtownie wzrosła: z 2,7% w grudniu 2010 r. do 7,5% w październiku 2011 r. Najnowsze informacje wskazują, że w pierwszej połowie 2012 r., zwłaszcza w styczniu, pozycje te mogą jeszcze wzrosnąć.

Roczna dynamika cen żywności ogółem (z uwzględnieniem alkoholu i wyrobów tytoniowych), podążająca za zmianami międzynarodowych cen surowców żywnościowych, w ciągu 2011 r. rów-nomiernie rosła: z 1,9% w styczniu do 3,3% w październiku, najwyższej wartości od grudnia 2008 r. Ten trend wzrostowy jest wypadkową różnych czynników. Należą do nich: dodatni efekt bazy będący skutkiem zmian cen żywności przed rokiem, przełożenie się na ceny konsumpcyjne podwyżek cen surowców żywnościowych na rynkach światowych od połowy 2010 r., niekorzyst-ne warunki pogodowe odbijające się na niektórych pozycjach żywności nieprzetworzonej (zwłasz-cza cenach mięsa, owoców i warzyw) oraz, w ostatnim okresie, skok cen wyrobów tytoniowych, głównie wskutek podwyżek podatków pośrednich w niektórych krajach. Aktualna presja inflacyj-na, wynikająca z podwyżek światowych cen surowców żywnościowych, nadal była podwyższona. Na przykład roczna stopa inflacji cen żywności przetworzonej (z wyłączeniem wyrobów tytonio-wych) w ostatnim okresie nadal rosła, pod wpływem pozycji silnie powiązanych z surowcami, ta-kich jak nabiał, oleje i tłuszcze, a zwłaszcza kawa i herbata. Te ostatnie, choć stanowią tylko 0,4% koszyka HICP, wzrosły w październiku 2011 r. o 13,4% w ujęciu rocznym. Również zmiany cen producentów potwierdzają ocenę, że w łańcuchu produkcji żywności presja cenowa jest nadal wy-soka. Ceny producentów na żywność w październiku wzrosły o 6,0%, po wzroście o 6,4% w po-przednim miesiącu, czyli wciąż o dużo więcej niż średnia historyczna od 1999 r., wynosząca 1,7%.

Roczna inflacja HICP z wyłączeniem wszystkich pozycji żywności i energii (które stanowią oko-ło 30% koszyka HICP) przez większość 2011 r. była stabilna; po przejściowym spadku do 1,2% w lipcu i sierpniu, w październiku wyniosła 1,6%. Inflację HICP z wyłączeniem całej żywności i energii determinują przede wszystkim czynniki wewnętrzne, w tym płace, marże zysku i podat-ki pośrednie. Jej dwie główne składowe, czyli towary przemysłowe z wyłączeniem energii i usłu-gi, ostatnio kształtowały się bardzo różnie.

Inflacja cen towarów przemysłowych z wyłączeniem energii w 2010 r. wykazywała od drugiego kwartału do końca roku trend wzrostowy. Wynikało to z dodatniego efektu bazy oraz serii wzro-stów w ujęciu miesięcznym. Te ostatnie związane były z częściowym przełożeniem się na ceny konsumpcyjne deprecjacji kursu walutowego i wzrostów cen surowców z wcześniejszych okresów, a także z podwyżkami podatków, natomiast czynnikiem ograniczającym wzrost cen był niski – choć rosnący – popyt i jedynie umiarkowany wzrost wynagrodzeń. W 2011 r. na inflację cen towa-rów przemysłowych z wyłączeniem energii nadal oddziaływały ceny surowców (wyrażone w euro) i umiarkowane podwyżki płac – wraz z dalszą poprawą popytu i zmianami podatków. Dynamika tej składowej była od początku roku dość zmienna, co wynikało z wprowadzenia nowego rozpo-rządzenia w sprawie traktowania produktów sezonowych w HICP. W styczniu 2011 r. inflacja cen towarów przemysłowych z wyłączeniem energii spadła do 0,5%, w lutym do 0,1%, po czym odbi-

71


Ceny i koszty


Grudzień 2011

ła i w okresie od marca do czerwca wynosiła ok. 1%, w lipcu i sierpniu ponownie spadła, do 0,0%, a we wrześniu i październiku skoczyła do ponad 1%. Zmienność ta wynikała głównie z kształtowa-nia się cen towarów półtrwałego użytku (materiały odzieżowe, artykuły włókiennicze, książki itp.), podczas gdy ceny pozostałych dwóch kategorii towarów przemysłowych z wyłączeniem energii, tj. towarów trwałego użytku (samochody, meble, urządzenia elektroniczne itp.) i nietrwałego użytku (zaopatrzenie w wodę, wyroby farmaceutyczne, gazety itp.) były bardziej stabilne.

Roczna dynamika cen towarów trwałego użytku od września 2010 r. do czerwca 2011 r. oscylowa-ła wokół 0,3%, po czym spadła i między lipcem a październikiem była bliska zera. Na kształtowanie się tej kategorii wpływała przede wszystkim roczna dynamika cen samochodów, która w lipcu 2010 r. – po raz pierwszy od wiosny 2009 r. – wzrosła powyżej zera; w czerwcu 2011 r. osiągnęła 1,3%, a po-tem oscylowała wokół 1%. Jednak wpływ wzrostu cen samochodów na inflację cen towarów trwałe-go użytku zniwelowały dalsze spadki cen niektórych wyrobów elektrycznych i elektroniki użytkowej.

Inflacja cen dóbr nietrwałego użytku w 2010 r. pozostawała blisko 1%, a w drugim kwartale 2011 r. wzrosła do 1,5%. Potem między lipcem i październikiem obniżyła się poniżej 1%, co wią-zało się ze spadkiem rocznej dynamiki cen różnych pozycji, wynikającym z jedynie umiarkowa-nego wzrostu popytu.

Dynamikę cen towarów półtrwałego użytku zwykle kształtują odbywające się dwa razy w roku (zimą i latem) wyprzedaże sezonowe. W czwartym kwartale 2010 r. inflacja cen towarów półtrwa-łego użytku wzrosła do 0,9%, w związku ze wzrostem cen niektórych pozycji, np. odzieży i obu-wia oraz części zamiennych do samochodów. W 2011 r. ceny towarów półtrwałego użytku wyka-zywały bardzo dużą zmienność, co wynikało z wprowadzenia nowego rozporządzenia w sprawie traktowania produktów sezonowych w HICP, które w styczniu i lutym oraz w lipcu i sierpniu za-niżyło roczną dynamikę cen odzieży i obuwia. Ściśle mówiąc, inflacja cen towarów półtrwałego użytku w lutym spadła do -1,2%, w maju podskoczyła do 1,5%, po czym w lipcu i sierpniu znów się obniżyła poniżej -1%, a we wrześniu i październiku podniosła do prawie 2%. Ostatni wzrost rocznych stóp inflacji w tej kategorii można przypisać wygasaniu wpływu nowego rozporządze-nia, a także „faktycznej” wyższej presji cenowej, która odbija się na niektórych pozycjach.

Inflacja cen usług w pierwszym półroczu 2011 r. wyraźnie wzrosła: z 1,5% w styczniu do około 2,0% w następnych miesiącach, by w październiku spaść do 1,8%. Taki przebieg rocznych stóp wzrostu – trend wzrostowy, a następnie pewna stabilizacja lub nawet spowolnienie – można zaobserwować we wszystkich głównych kategoriach usług, z wyjątkiem cen usług łącznościowych. Do wzrostu rocznej dynamiki cen usług w pierwszym półroczu najbardziej przyczyniły się usługi związane z rekreacją i usługi dla ludności oraz usługi transportowe. Głównym czynnikiem wzrostu cen usług związanych z rekreacją i usług dla ludności był skok cen wczasów zorganizowanych i zakwaterowania, związany m.in. z innymi niż rok wcześniej terminami Wielkanocy i Zielonych Świątek. Tymczasem roczna dy-namika tej kategorii ustabilizowała się na poziomie około 2,2%. Roczna dynamika cen usług transpor-towych najwyższą wartość – 3,4% – osiągnęła w czerwcu i lipcu, ale w październiku spadła do 2,9%, najprawdopodobniej wskutek braku dalszych większych podwyżek cen ropy wyrażonych w euro. W ostatnich miesiącach nieco spadła także roczna dynamika cen usług mieszkaniowych, których dużą część stanowią czynsze. Latem zbliżyła się ona do 1,9%, ale w październiku spadła do 1,7%. Roczna dynamika cen w kategorii „inne usługi”, obejmującej np. zdrowie i edukację, w październiku także nie-co spadła i wyniosła 2,0%. Po dużych wzrostach z początku 2011 r. stopy inflacji w tej kategorii przez większą część roku oscylowały wokół 2,1%. Jedyną kategorią usług, która wykazała przebieg bardzo odmienny od innych, były ceny usług łącznościowych. Ceny te w ciągu 2011 r. spadły z -0,2% w stycz-niu do -1,9% w październiku, w związku ze zmianami cen sprzętu i usług telekomunikacyjnych.


Na nadchodzący okres przewiduje się, na podstawie bieżących cen ropy (w listopadzie 2011 r. średnio ok. 82 EUR/b) oraz cen kontraktów futures na ropę, że roczna dynamika składowej HICP „energia” od listopada 2011 r. będzie bardzo spadać, choć możliwe są dalsze wzrosty cen kon-sumpcyjnych gazu ziemnego i elektryczności. Spadek dynamiki cen energii prawdopodobnie bę-dzie się wiązać z efektem bazy, gdy z porównania rocznego zaczną wypadać wysokie podwyż-ki sprzed roku. Jednak to, w jakim stopniu efekt ten faktycznie uzewnętrzni się w przebiegu cen energii, będzie zależeć od tego, na ile urzeczywistnią się oczekiwania zawarte obecnie w staw-kach kontraktów futures na ropę naftową (zakładające niewielki spadek cen ropy lub przynajmniej brak dalszych istotnych podwyżek).

Przy obecnym poziomie cen kontraktów futures na surowce żywnościowe oczekuje się, że roczna dynamika cen żywności utrzyma się do połowy 2012 r. na obecnym, wysokim poziomie, po czym zacznie spadać, również w wyniku ujemnego efektu bazy. Jednak perspektywy kształtowania się cen surowców są obciążone bardzo dużą niepewnością. Ponadto skala przełożenia wyższych cen surowców na ceny konsumpcyjne będzie zależeć od siły popytu konsumpcyjnego oraz od zacho-wania się producentów i detalistów, którzy w reakcji na zmiany cen surowców mogą odpowiednio dostosować marże zysku.

Dostępne wskaźniki wyprzedzające inflacji cen towarów przemysłowych z wyłączeniem ener-gii, w tym wskaźniki zmian cen producentów i cen importowych na towary konsumpcyjne (z wyłączeniem żywności i wyrobów tytoniowych) wskazują, że na dalszych etapach łańcu-cha produkcyjnego nadal występuje dodatnia presja cenowa. Ponadto w nadchodzącym okre-sie na inflacji cen towarów przemysłowych z wyłączeniem energii prawdopodobnie odbiją się podwyżki podatków pośrednich. Jednocześnie presja cenowa na wczesnych etapach procesu produkcyjnego nadal malała, głównie w związku z niedawnym wyhamowaniem wzrostu cen surowców i osłabieniem ich wpływu na przemysł energetyczny i dóbr zaopatrzeniowych. Nie wiadomo jednak, w jakim stopniu te zmiany przełożą się na inflację cen towarów przemysło-wych z wyłączeniem energii, gdyż skalę przeniesienia może ograniczać niski udział towarów importowanych bezpośrednio oraz bufor w postaci marż detalicznych. Ogólnie oczekuje się, że w nadchodzących miesiącach inflacja cen towarów przemysłowych z wyłączeniem energii nie-co się obniży.

I wreszcie zakłada się, że w nadchodzących kwartałach inflacja cen usług, z związku z jedynie umiarkowanymi zmianami popytu wewnętrznego i ograniczonej w dużej mierze presji płacowej, będzie zasadniczo stabilna i utrzyma się na obecnym poziomie.

3.2. ceny PrOducentów w PrzeMyśle

Presja w łańcuchu dostaw, która latem 2009 r. osiągnęła najniższy poziom, do niedawna równo-miernie rosła (zob. tabela 7 i wykres 45). W pierwszym półroczu 2011 r. roczna dynamika cen pro-ducentów w przemyśle (z wyłączeniem budownictwa) oscylowała wokół 6%, w marcu osiągnęła 6,8%, potem zwolniła, a w lipcu z powrotem nieco wzrosła – do 6,1%. Od sierpnia znajduje się poniżej 6%, a w październiku wyniosła 5,5%. W tym samym miesiącu inflacja cen producentów przemysłowych z wyłączeniem budownictwa i energii spadła do 3,2% rok do roku.

Szczegółowa analiza głównych składowych ogólnej inflacji cen producentów w przemyśle (PPI) wskazuje, że jej trend spadkowy jest napędzany głównie przez ceny dóbr zaopatrzenio-wych, w związku z umiarkowanym wzrostem cen surowców. Innymi słowy, obecnie złago-

73


Ceny i koszty


Grudzień 2011

dzenie presji w łańcuchu produkcyjnym jest bardziej widoczne na jego wczesnych etapach niż na etapach późniejszych (tj. w cenach producentów na dobra konsumpcyjne z wyłączeniem żywności).

W kategorii dóbr konsumpcyjnych roczna dynamika cen towarów nietrwałego użytku powróci-ła do wartości dodatnich dopiero w maju 2010 r. i do początków 2011 r. dalej rosła. Ponieważ dy-namika ta zależy od kształtowania się cen producentów na żywność, od kwietnia 2011 r. oscylo-wała między 3,3 a 3,5%. Choć ostatnie wzrosty cen producentów na żywność były duże, to nie osiągnęły skali z 2008 r. Ceny producentów na dobra konsumpcyjne z wyłączeniem żywności i wyrobów tytoniowych powróciły do wartości dodatnich jesienią 2010 r. i od tej pory stale ro-sły. W październiku 2011 r. ich roczna dynamika wyniosła 1,5%, tyle samo co w poprzednim miesiącu. Jest to najwyższa wartość od 2001 r., co wskazuje na dalsze występowanie presji na inflację cen konsumpcyjnych.

Jeśli chodzi o informacje z badań ankietowych na temat kształtowania się cen producentów, dane cenowe ze wskaźnika menedżerów logistyki (PMI) sugerują, że w listopadzie większość wskaźników nieco wzrosła, czyli zatrzymał się trwający od kilku miesięcy trend spadkowy (zob. wykres 46). W sektorze usług indeks cen czynników produkcji ponownie wzrósł i osią-gnął 54,9, wobec 55,4 w poprzednim miesiącu, natomiast w sektorze przetwórstwa przemy-słowego indeks ten był zasadniczo stabilny i wyniósł 48,9. Indeks cen sprzedaży nieco wzrósł w obu sektorach: z 50,0 do 50,6 w przetwórstwie przemysłowym i z 48,8 do 50,0 w usługach. Pomimo tych wzrostów oczekuje się, że w nadchodzącym okresie inflacja cen producentów przemysłowych nadal będzie wykazywać trend spadkowy, wskutek ogólnego osłabienia dyna-miki cen surowców. Podwyższony poziom inflacji cen producentów w dalszym ciągu odzwier-ciedla obecność presji w łańcuchu produkcyjnym.

wykres 45 struktura cen producentów w przemyśle

(roczne zmiany w procentach; dane miesięczne)

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Przemysł ogółem z wyłączeniem budownictwa (skala po lewej stronie)Dobra zaopatrzeniowe (skala po lewej stronie) Dobra inwestycyjne (skala po lewej stronie) Dobra konsumpcyjne (skala po lewej stronie) Energia (skala po prawej stronie)

Źródła: Eurostat i obliczenia EBC.

wykres 46 ceny czynników produkcji i ceny sprzedaży – badania ankietowe producentów(wskaźniki rozproszenia; dane miesięczne)

20

30

40

50

60

70

80

90

20

30

40

50

60

70

80

90

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Przetwórstwo przemysłowe – ceny czynników produkcjiPrzetwórstwo przemysłowe – ceny sprzedaży Usługi – ceny czynników produkcjiUsługi – ceny sprzedaży

Źródło: Markit.Uwaga: Wartość indeksu powyżej 50 oznacza wzrost cen, war-tość poniżej 50 – spadek cen.


3.3. wskaŹniki kOsztów Pracy

W związku z powolną poprawą sytuacji na rynku pracy zmiany kosztów pracy przez cały 2010 r. były niewielkie. Jednak od początku 2011 r. wewnętrzna presja kosztowa w strefie euro po stronie kosztów pracy stopniowo rośnie (zob. tabela 8 i wykres 47).

Roczna stopa wzrostu przeciętnego wyna-grodzenia w strefie euro w pierwszej połowie 2011 r. wyraźnie wzrosła: o 2,3% w pierwszym i 2,4% w drugim kwartale; w 2010 r. wynosiła ona średnio 1,6%. Wzrost ten wynikał z przy-spieszenia dynamiki wynagrodzenia godzino-wego, pomimo spadku liczby przepracowanych godzin na jednego pracownika. Dynamika go-dzinowych kosztów pracy w drugim kwarta-le podskoczyła do 3,6%. Przyspieszenie to wy-stąpiło we wszystkich sektorach (zob. wykres 48), ale największe było w przemyśle i budow-nictwie. Na poziomie krajów głównym moto-rem przyspieszenia wydają się być Niemcy, w związku z rosnącymi wypłatami premii oraz dalszym wycofywaniem skróconego czasu pracy. W sumie wśród składowych godzinowych kosz-tów pracy w strefie euro koszty pozapłacowe nadal rosły szybciej niż płace.

Roczna dynamika płac negocjowanych w strefie euro – jedyny wskaźnik kosztów pracy dostęp-ny aktualnie za trzeci kwartał 2011 r. – wzrosła w tym kwartale do 2,1% rok do roku, wobec 1,9% w kwartale poprzednim. Jeśli chodzi o dalsze perspektywy, w najbliższym okresie wyższe – choć nadal umiarkowane – tempo wzrostu wynagrodzeń prawdopodobnie ogólnie się utrzyma. Obecnie nie wiadomo, w jakim stopniu wyższe stopy inflacji HICP notowane w ostatnich miesiącach mogą wywołać wzrost żądań płacowych, po ograniczonych podwyżkach uzgodnionych w poprzednich latach. W niektórych krajach istniejące systemy indeksacji płac, wiążące zmiany wynagrodzeń z przeszłą inflacją, najprawdopodobniej doprowadzą do większych podwyżek. Jednak ogólnie wy-daje się, że w związku z zastojem na rynku pracy presja na większy wzrost płac jest niewielka.

tabela 8 wskaźniki kosztów pracy

(zmiany roczne w procentach, o ile nie zaznaczono inaczej)

2009 2010 2010 2010 2011 2011 2011III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw.

Płace negocjowane 2,6 1,7 1,5 1,6 1,7 1,9 2,1Wskaźnik godzinowych kosztów pracy 2,8 1,6 1,2 1,7 2,7 3,6 -Przeciętne wynagrodzenie 1,4 1,6 1,5 1,6 2,3 2,4 -Pozycje uzupełniające:

Wydajność pracy -2,4 2,3 2,2 1,8 2,1 1,2 -Jednostkowe koszty pracy 3,9 -0,7 -0,7 -0,2 0,2 1,3 -

Źródła: Eurostat, dane krajowe i obliczenia EBC,

wykres 47 wybrane wskaźniki kosztów pracy

(roczne zmiany w procentach; dane kwartalne)

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

Przeciętne wynagrodzeniePłace negocjowaneWskaźnik godzinowych kosztów pracy

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Źródła: Eurostat, dane krajowe i obliczenia EBC.

75


Ceny i koszty


Grudzień 2011

Dynamika wydajności pracy w przeliczeniu na jednego pracownika w 2010 r. wyniosła średnio 2,2%. Stanowi to wyraźną poprawę w stosunku do średniej za 2009 r., kiedy wydajność pracy spa-dła w sumie o 2,3%. Po znacznym spowolnieniu pod koniec 2010 r., wynikającym ze stopniowego wzrostu zatrudnienia, w pierwszym kwartale 2011 r. dynamika wydajności wyniosła 2,1%. Jednak w wyniku spowolnienia wzrostu realnego PKB w drugim kwartale 2011 r., roczna dynamika wydaj-ności pracy znów spadła, do 1,2%, zaś dynamika przeciętnego wynagrodzenia ponownie wzrosła. W rezultacie dynamika jednostkowych kosztów pracy (która w pierwszym kwartale 2011 r. wynio-sła 0,2%, a w 2010 r. była ujemna) w drugim kwartale 2011 r. wzrosła do 1,3% rok do roku.

Jeśli chodzi o dalsze perspektywy, najnowsze badania ankietowe wskazują na dalsze spowol-nienie wydajności w nadchodzących kwarta-łach, które może doprowadzić do wzrostu jed-nostkowych kosztów pracy.

3.4. zyski PrzedsiębiOrstw

Dynamika zysków przedsiębiorstw (mierzona nadwyżką operacyjną brutto) w drugim kwartale 2011 r. wyniosła 2,8% rok do roku, czyli wyraź-nie spadła – w poprzednich kwartałach przekra-czała 4,5% (zob. wykres 49). Tak zdecydowane spowolnienie wzrostu zysków wiąże się z obni-żeniem rocznej dynamiki PKB w drugim kwar-tale oraz bardziej umiarkowanym wzrostem zy-sków jednostkowych, spowodowanym wyraźnym spowolnieniem wzrostu wydajności. Słabnięcie

wykres 48 koszty pracy według sektorów


-1

0

1

2

3

4

5

6

-1

0

1

2

3

4

5

6

Przemysł z wyłączeniem budownictwa (W/P)Budownictwo (W/P)Usługi rynkowe (W/P)Usługi (W/P)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-1

0

1

2

3

4

5

6

-1

0

1

2

3

4

5

6

Przemysł z wyłączeniem budownictwa (KP/G)Budownictwo (KP/G)Usługi rynkowe (KP/G)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Źródła: Eurostat i obliczenia EBC.Uwaga: W/P oznacza przeciętne wynagrodzenie, KP/G – godzinowy koszt pracy.

wykres 49 dynamika zysków w stref ie euro w podziale na produkcję i zysk jednostkowy(zmiany roczne w procentach; dane kwartalne)

-12-10-8-6-4-202468

10

-12-10-8-6-4-20246810

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Produkcja (wzrost PKB)Zysk jednostkowyZyski (nadwyżka operacyjna brutto)



dynamiki zysków staje się jeszcze bardziej wi-doczne, gdy weźmie się pod uwagę zmiany krót-kookresowe. W ujęciu kwartalnym zyski przed-siębiorstw w drugim kwartale 2011 r. wzrosły jedynie o 0,2% , co było zgodne z dynamiką real-nego PKB w tym kwartale, podczas gdy dynami-ka zysków jednostkowych się nie zmieniła.

Rozwój sytuacji w dużych sektorach gospo-darki wskazuje na osłabienie dynamiki zysków przedsiębiorstw w drugim kwartale 2011 r. Wprawdzie w sektorze usług rynkowych ich dynamika rok do roku zmalała jedynie nie-znacznie, do 1,9% wobec średnio 2,1% w po-przednim kwartale, jednak w przemyśle spadła bardzo mocno: do 6,1%, ze średniego poziomu 15,8% w poprzednim kwartale (zob. wykres 50). W ujęciu kwartalnym dynamika zysków w przemyśle nieco spadła, natomiast w usłu-gach pozostała niezmieniona.

Na nadchodzący okres przewiduje się, że wzrost zysków przedsiębiorstw obniży się jeszcze dużo bardziej, zgodnie ze słabymi perspektywami wzrostu aktywności gospodarczej i niską dy-namiką zysków jednostkowych, co wiąże się z niskim popytem oraz słabymi wynikami w za-kresie wydajności.

3.5. PersPektywy ksztaŁtOwania się inflacji

Jeszcze przez kilka miesięcy inflacja prawdopodobnie utrzyma się powyżej 2%, po czym spad-nie poniżej tego poziomu. Taki przebieg inflacji odzwierciedla oczekiwania, zgodnie z którymi – w związku ze słabszym wzrostem gospodarczym trwającym w strefie euro i na świecie – rów-nież tendencje w dziedzinie presji kosztowej, płacowej i cenowej w strefie euro powinny być na-dal umiarkowane.

W projekcjach makroekonomicznych ekspertów Eurosystemu dla strefy euro z grudnia 2011 r. przewiduje się, że w 2011 r. roczna inflacja HICP wyniesie 2,6–2,8%, w 2012 r. 1,5–2,5%, zaś w 2013 r. 0,8–2,2%. W porównaniu z projekcjami makroekonomicznymi ekspertów EBC z wrze-śnia 2011 r. przedziały wartości na lata 2011 i 2012 przesunięto nieco w górę. Wynika to z dodat-niego wpływu wyższych cen ropy wyrażonych w euro oraz wyższego udziału podatków pośred-nich. Oczekuje się, że dodatni wpływ tych czynników z naddatkiem skompensuje niższe projekcje marż zysku i wzrostu płac, związane z obniżeniem projekcji aktywności.

Czynniki ryzyka mogące wpłynąć na kształtowanie się cen w średnim okresie uważa się nadal za zasadniczo zrównoważone. Do czynników oddziałujących w kierunku wzrostu inflacji nale-żą przede wszystkim dalsze podwyżki podatków pośrednich i cen administrowanych, związane z koniecznością konsolidacji fiskalnej w nadchodzących latach. Natomiast główne czynniki od-działujące w kierunku spadku inflacji wiążą się ze słabszym niż zakładano wzrostem gospodar-czym w strefie euro i na świecie.

wykres 50 dynamika zysków w stref ie euro w głównych gałęziach gospodarki


-35

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

-35

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

Gospodarka ogółemPrzemysłUsługi rynkowe

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010


77EBC



Produkcja, popyt i rynek pracy

4 PrOdukcja, POPyt i rynek PracyW trzecim kwartale 2011 r. realny PKB w strefie euro wzrósł o 0,2% kwartał do kwartału, bez zmian w stosunku do poprzedniego kwartału. Rezultaty badań ankietowych wskazują na słabszą aktywność gospodarczą w czwartym kwartale tego roku. Wiele czynników wydaje się hamować podstawową dynamikę wzrostu w strefie euro. Czynniki te obejmują umiarkowane tempo wzrostu popytu globalnego i niekorzystny wpływ na ogólne warunki finansowania, jak również na zaufanie, jaki wywierają trwające napięcia na rynkach zadłużenia publicznego w strefie euro oraz proces korekty bilansów w sektorach finansowym i niefinansowym. Równocześnie oczekuje się stopniowe-go ożywienia aktywności gospodarczej w strefie euro w przyszłym roku, co będzie wspierane pręż-nym popytem globalnym, bardzo niskimi krótkoterminowymi stopami procentowymi oraz wszelkimi działaniami podjętymi w celu wspierania sektora finansowego.

Ocenę tę odzwierciedlają również prognozy makroekonomiczne dla strefy euro przygotowane przez ekspertów Eurosystemu w grudniu 2011 r., przewidujące roczny wzrost realnego PKB w prze-działach 1,5–1,7% w 2011 r., -0,4–1,0% w 2012 r. oraz 0,3–2,3% w 2013 r. W porównaniu z projek-cjami makroekonomicznymi przygotowanymi przez ekspertów EBC we wrześniu 2011 r. przedziały wzrostu realnego PKB z projekcji na 2011 r. zawężają się, a w 2012 r. przewidywana jest istotna korekta w dół. Znaczne ryzyko osłabienia perspektyw gospodarczych dla strefy euro występuje w środowisku dużej niepewności.

4.1. realny Pkb i skŁadniki POPytu

Według drugiej publikacji Eurostatu w trze-cim kwartale 2011 r. realny PKB strefy euro wzrósł o 0,2% w ujęciu kwartalnym, po wzro-ście o 0,2% w drugim kwartale oraz o 0,8% w pierwszym kwartale (zob. wykres 51). Taki wynik, zgodny z oczekiwaniami, odzwierciedla pozytywny wpływ popytu krajowego oraz eks-portu netto. Wprawdzie od drugiego kwartału 2009 r. PKB stopniowo rósł, ale poziom produk-cji w trzecim kwartale 2011 r. był nadal o 1,7% niższy niż jego rekordowy poziom z pierwszego kwartału 2008 r. Dostępne wskaźniki wskazują na bardzo umiarkowany wzrost PKB, może na-wet jego spadek, w ujęciu kwartalnym w czwar-tym kwartale roku. W ramce 8 zatytułowanej „Wahania PKB w strefie euro” porównano krzy-wą wzrostu PKB w strefie euro w okresie kry-zysu finansowego z krzywą wzrostu w okresach poprzednich kryzysów finansowych w gospo-darkach rozwiniętych.

wykres 51 wzrost realnego Pkb i udzia ł poszczególnych czynników

(stopa wzrostu w porównaniu z poprzednim kwartałem i kwartalne udziały w pkt proc.; skorygowane sezonowo)

-0,3

-0,1

0,1

0,3

0,5

0,7

0,9

-0,3

-0,1

0,1

0,3

0,5

0,7

0,9

III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw.2010 2011

Popyt wewnętrzny (z wyłączeniem zapasów)Zmiany stanu zapasówEksport nettoCałkowity wzrost PKB



ramka 8

wahania Pkb w strefie eurO

Od czasu minimalnej aktywności gospodarczej, która miała miejsce w 2009 r., w strefie euro od-notowano istotne zmiany w tempie wzrostu realnego PKB kwartał do kwartału. Po silnym wzro-ście produkcji w pierwszym kwartale 2011 r. nastąpiło gwałtowne spowolnienie tempa rozwoju w drugim kwartale. Podobne zmiany tempa wzrostu w stosunku do poprzedniego kwartału ob-serwowano w 2010 r. U podstaw tej zmienności leżą pewne czynniki charakterystyczne dla po-szczególnych krajów i sektorów. W niniejszej ramce dzięki porównaniu ostatniego kryzysu z po-przednimi kryzysami sektora bankowego w rozwiniętych gospodarkach zawarto ocenę tego, czy obserwowana tendencja we wzroście produkcji jest czymś dotąd niespotykanym.

Wahania PKB w następstwie kryzysów finansowych

Zanim nastąpił ostatni kryzys finansowy, w rozwiniętych gospodarkach (w XX w.) miało miej-sce 5 systemowych kryzysów bankowych: w Hiszpanii pod koniec lat 70., w Norwegii pod ko-niec lat 80., w Finlandii i Szwecji na początku lat 90. oraz w Japonii w latach 90.1 Na wykresach A i B przedstawiono profil wzrostu po kryzysie z różnych punktów widzenia. Wykres A zawiera aktualizowane na bieżąco dane szacunkowe (w horyzoncie 8 kwartałów) dla odchylenia standar-dowego stóp wzrostu PKB w porównaniu z poprzednimi kwartałami, które występowało przed

1 Definicja kryzysu systemowego – zob. Laeven L. i Valencia F. (2008), Systemic Banking Crises: A New Database, „Working Paper Series“, MFW, nr 08/224; Claessens S., Kose M.A. i Terrones M. (2008), What happens during recessions, crunches and busts?, „Working Paper Series“, MFW, nr 08/274, MFW oraz World Economic Outlook MFW z kwietnia 2009 r.

wykres a wahania Pkb w cyklach

(aktualizowane na bieżąco dane szacunkowe dla 8 kwartałów dotyczące odchyleń standardowych wzrostu PKB z kwartału na kwartał1); T = cykliczne minimumh)

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

T-24 T-16 T-8 T T+8 T+16 T+24

Odstęp międzykwartylowy Strefa euro Kryzysy finansowe „Średni“ cykl

Źródła: OECD, Eurostat i obliczenia ekspertów EBC.1) Na oś x oznaczono kwartały przed osiągnięciem minimum i po nim (T).

wykres b długość okresów koniunktury po kryzysach f inansowych

(procenty)

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Kryzysy finansoweInne recesje

Źródła: OECD, Eurostat i obliczenia ekspertów EBC.Uwaga: Na osi x oznaczono długość okresu koniunktury w kwartałach. Każda linia przedstawia część wybranych cykli, które trwały do określonej liczby kwartałów. Cykle koniunk-turalne są mierzone dla wybranych rozwiniętych gospodarek od 1970 r. i określone na podstawie zmiany realnego PKB.

79EBC




i po recesjach, następujących po kryzysach, w stosunku do najniższego punktu recesji2. W celu porównania tego z cyklami niezwiązanymi z kryzysami finansowymi linia przerywana przedsta-wia średni cykliczny przebieg krzywych wytyczony przez uśrednienie danych z różnych krajów i cykli w przykładowych rozwiniętych gospodarkach, począwszy od 1970 r. Na wykresie tym przedstawiono również ostatnie zmiany w strefie euro. Wykres B zawiera długość okresów ko-niunktury następujących po kryzysach finansowych, przedstawiając liczbę kwartałów poprzedza-jących ponowne wejście gospodarki w recesję (definiowaną jako 2 okresy zmniejszenia wzrostu w ujęciu kwartalnym) w próbce cykli. Ogólnie wykresy wskazują, że profil wzrostu pojawiający się po okresach silnego zamieszania na rynkach finansowych nie różni się znacznie od profilu, gdy następowała poprawa w innych obszarach gospodarki: rzadkie są przypadki, że PKB charak-teryzował się znacznie większą zmiennością w następstwie 5 kryzysów systemowych, a okresy koniunktury następujące po kryzysach finansowych z reguły nie były krótsze, niż okresy nastę-pujące po innych recesjach.

Jednocześnie, nawet jeżeli okresy koniunktury nie różnią się długością, w gospodarkach może wystąpić więcej okresów ujemnego wzrostu następujących po kryzysie. Byłoby to zgodne z ten-dencją spadkową średniego tempa wzrostu po kryzysach bankowych3 – takie same wahania wokół niższej wartości średniej stopy wzrostu oznaczałyby większą liczbę zaobserwowanych przypadków ujemnego wzrostu w stosunku do poprzedniego kwartału. W tym przypadku rze-czywiście tak jest: w okresie pięciu lat od kryzysów w badanych krajach wystąpiło nieco więcej spadków PKB z kwartału na kwartał niż w analogicznym okresie przed recesją.

Niedawne wahania w strefie euro

W większości krajów strefy euro recesja trwa-ła aż do 2009 r., pozostawiając stosunkowo niewiele przestrzeni na ocenę pokryzysowych wahań w strefie euro. Ogólnie rzecz biorąc, w krajach strefy euro od tego czasu wahania tempa wzrostu PKB (mierzonego odchyleniem standardowym kwartalnych stóp wzrostu) nie były wyraźnie większe. W okresie recesji wa-hania PKB znacznie się zwiększyły w najwięk-szych krajach strefy euro, co odzwierciedla głę-boką zapaść w produkcji w wielu krajach, by następnie znowu się zmniejszyć. Wahania pro-dukcji w strefie euro od końca recesji (w dru-gim kwartale 2009 r.) były w zasadzie podobne do wahań w okresie 2 lat przed recesją i mniej-sze od średnich wahań występujących od po-czątku unii walutowej (wykres C). Odchylenie

2 Aby zapoznać się z bardziej szczegółowym omówieniem sytuacji gospodarczej po kryzysach finansowych, zob. artykuł zatytułowany The latest euro area recession in a historical context w „Biuletynie Miesięcznym” EBC z listopada 2009 r. Dla każdego kraju cykle koniunkturalne są określane na podstawie zmian realnego PKB przy użyciu algorytmu przedstawionego w Bry G. i Boschan C. (1971), Cyclical Analysis of Time Series: Selected Procedures and Computer Programs, „Technical Paper“, NBER, nr 20 oraz Harding D. i Pagan A. (2002), Dissecting the cycle: a methodological investigation, „Journal of Monetary Economics“, cz. 49, s. 365–381.

3 Zob. Furceri D. i Mourougane A. (2009), The Effect of Financial Crises on Potential Output: New Empirical Evidence from OECD Countries, „Working Paper Series“, OECD, nr 699.

wykres c wahania Pkb w dużych krajach strefy euro

(odchylenia standardowe stóp wzrostu w ujęciu kwartalnym)

0,0

0,2

0,4

0,6

0,0

0,2

0,4

0,6

EA DE FR IT ES NL

1999-2007 Przed recesją 1)

Po recesji 1)

Źródła: Eurostat i obliczenia ekspertów EBC.1) Czas przed recesją oznacza okres od I kw. 2006 r. do IV kw. 2007 r., po recesji – od III kw. 2009 r. do II lub III kw. 2011 r. w zależności od dostępności danych.


sPOżycie PrywatnePo 0,5-procentowym spadku wartości w drugim kwartale 2011 r. spożycie prywatne wzrosło o 0,3% w trzecim kwartale, osiągając poziom nieco niższy niż rekordowy poziom przed rece-sją w pierwszym kwartale 2008 r. Wynik za trzeci kwartał odzwierciedla przypuszczalnie wzrost spożycia w ramach usług, ponieważ sprzedaż detaliczna wykazuje niezmieniony poziom wzro-stu, a liczba zarejestrowanych samochodów zmalała. Najnowsze dane wynikające ze wskaźników krótkoterminowych i badań ankietowych wskazują raczej na umiarkowane wydatki konsumpcyj-ne w strefie euro w kolejnym okresie. Ramka 9 przedstawia wpływ przemysłu samochodowego na produkcję, eksport i konsumpcję w Niemczech, Francji i Włoszech.

Ożywienie spożycia było słabsze niż zmiany ogólnej aktywności. Zmiany w dochodach realnych, stanowiące jeden z głównych wyznaczników trendu w wydatkach konsumpcyjnych, w dużej mie-rze wyjaśniają to zjawisko. Pomimo tego, że ogólny dochód realny był wspierany rosnącym po-ziomem zatrudnienia, był on równocześnie ograniczany przez rosnące ceny żywności i energii. W przyszłości czynniki te powinny jednak wywierać odwrotny wpływ, ponieważ oczekuje się, że inflacja osiągnęła poziom rekordowy (zob. rozdział 3), podczas gdy poprawa sytuacji na rynku pracy uległa zahamowaniu. W drugim kwartale 2011 r. dochody gospodarstw domowych w ujęciu realnym nieznacznie rosły rok do roku, przy czym wzrost utrzymuje się już przez drugi kwartał z rzędu po okresie spadków. Może to częściowo wyjaśniać, dlaczego gospodarstwa przestały kory-gować w dół z swoje oszczędności rezerwowe, co z kolei doprowadziło do niewielkiego wzrostu oszczędności w dochodach.

Stosunkowo wolne ożywienie spożycia prywatnego można również częściowo tłumaczyć istotnym spadkiem majątku finansowego i wartości zasobów mieszkaniowych w latach 2008–2009. Według zintegrowanych rachunków strefy euro publikowanych przez Eurostat i EBC majątek finansowy wzrósł z czasem, a w drugim kwartale 2011 r. zbliżył się do poziomu sprzed kryzysu. Ponadto ceny nieruchomości mieszkaniowych w strefie euro wzrosły w drugim kwartale 2011 r. w ujęciu rocz-nym, przy czym wzrost ten utrzymuje się już przez sześć kwartałów z rzędu.

W zakresie dynamiki krótkoterminowej w czwartym kwartale zarówno dane twarde, jak i mięk-kie wskazują utrzymującą się słabość wydatków konsumpcyjnych. Sprzedaż detaliczna wzrosła w październiku o 0,4% w porównaniu z poprzednim miesiącem, jednak poziom ten utrzymywał się na średnim poziomie obserwowanym w trzecim kwartale. Wskaźnik PMI dla sprzedaży deta-

standardowe wahań PKB było również mniejsze w większości dużych krajów strefy euro od koń-ca recesji niż w przeszłości. Wyjątkiem są Niemcy, produkcja ulegała tu znacznym wahaniom. Jednak jest to odzwierciedleniem głównie wpływu dwóch bardzo mroźnych zim w latach 2010 i 2011 które skutkowały istotnymi zmianami w inwestycjach budowlanych w poszczególnych kwartałach. Od końca recesji w połowie 2009 r. wahania w Niemczech (z wyłączeniem produkcji sektora budowlanego) były poniżej średniej w latach 1999–2007.

Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że wzrost produkcji nie jest z reguły bardziej niestabil-ny po kryzysach finansowych, choć w fazie uzdrowienia częstsze były przypadki występowania ujemnego wzrostu w kolejnych kwartałach. Ogólnie rzecz biorąc, wahania tempa wzrostu PKB nie były znacząco większe w większości krajów strefy euro od końca ostatniej recesji. Jednak, po-dobnie jak w przypadku poprzednich kryzysów finansowych tempo ożywienia zmienia się w za-leżności od krajów i utrzymuje się na stosunkowo niskim poziomie w całej strefie euro.

81EBC




licznej zmalał z 50,2 w październiku do 46,0 w listopadzie, co wskazuje na spadek sprzeda-ży w tym miesiącu. Według badań ankietowych Komisji Europejskiej wskaźnik zaufania w sek-torze detalicznym w tych dwóch miesiącach był średnio niższy niż średni poziom w trze-cim kwartale i nieco niższy niż średnia długo-terminowa. Liczba nowo zarejestrowanych sa-mochodów osobowych spadła w październiku o 0,8% w ujęciu miesięcznym, osiągając po-ziom o 0,2% niższy niż średni poziom w trze-cim kwartale. Dla porównania w trzecim kwar-tale liczba nowo zarejestrowanych samochodów osobowych spadła o 0,7% w ujęciu kwartalnym. Natomiast wskaźnik Komisji Europejskiej do-tyczący oczekiwanych znaczących zakupów wzrósł w okresie od października do listopa-da, chociaż utrzymuje się na niskim poziomie w stosunku do danych historycznych. Wskaźnik zaufania konsumentów, który dość dobrze od-daje zmiany w spożyciu, spadał w listopadzie już przez piąty miesiąc z kolei, chociaż w mniej-szym stopniu niż w poprzednim miesiącu. Oznacza to, że wskaźnik ten wykazuje trend spadkowy, który rozpoczął się w czerwcu 2011 r., a obecnie osiągnął poziom z września 2009 r. (zob. wy-kres 52). Jest to wartość znacznie niższa niż poziom średnich historycznych, lecz spójna z trwającą ograniczoną zmianą wydatków konsumpcyjnych.

inwestycjeStopniowa poprawa poziomu nakładów brutto na środki trwałe w ostatnich dwóch latach została przerwana w połowie 2011 r. wyhamowaniem wzrostu inwestycji w ujęciu kwartalnym do wartości 0,0% i 0,1%, odpowiednio w drugim i w trze-cim kwartale.

Pełna struktura nakładów brutto na środki trwałe za trzeci kwartał 2011 r. nie jest jeszcze dostępna. Wskaźniki krótkoterminowe dla in-westycji niezwiązanych z budownictwem, które stanowią połowę inwestycji ogółem, są niskie. Niewielkie zmiany w ogólnym rozwoju gospo-darczym i zyskach, bardziej restrykcyjne wa-runki finansowe, dalszy spadek wykorzystania zdolności produkcyjnych do poziomu poniżej długoterminowej średniej oraz znaczny spadek wskaźnika zaufania w sektorze przemysłowym wskazują na słabszy trzeci kwartał. Dostępne zagregowane dane narodowe potwierdzają tę sytuację.

ramka 9

sytuacja w PrzeMyśle saMOchOdOwyM w gŁównych krajach strefy eurO w OstatniM czasie

Niniejsza ramka zawiera analizę sytuacji w przemyśle samochodowym w Niemczech, we Włoszech i Francji w ostatnim czasie. Opisano w niej produkcję, rolę eksportu i wpływ zaku-pów samochodów na konsumpcję krajową.

Produkcja

Produkcja pojazdów mechanicznych, przy-czep i naczep (dalej zwanych samochodami) uległa poprawie w przypadku głównych eu-ropejskich producentów samochodów od mi-nimalnego poziomu na początku 2009 r., ale – jak pokazano na wykresie A – poprawa była znacznie większa w Niemczech niż we Francji i Włoszech. W trzecim kwartale 2011 r. pro-

wykres 52 sprzedaż detaliczna oraz wskaźniki zaufania w sektorach handlu detalicznego i gospodarstw domowych(dane miesięczne)

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Sprzedaż detaliczna ogółem1) (skala po lewej stronie)Wskaźnik zaufania konsumentów 2) (skala po prawej stronie)Wskaźnik zaufania w handlu detalicznym2) (skala po prawej stronie)

Źródła: Badania sondażowe firm i konsumentów przeprowa-dzone przez Komisję Europejską oraz Eurostat.1) Roczne zmiany w procentach; 3-miesięczne średnie rucho-me; skorygowane o liczbę dni roboczych. Z wyłączeniem paliw.2) Salda procentowe; skorygowane sezonowo i uśrednione.

wykres a Produkcja pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep (z uwzględnieniem części)(wskaźnik: 2005 = 100; dane miesięczne; skorygowane o liczbę dni roboczych i sezonowo)

NiemcyFrancja Włochy

50 60 70 80 90

100 110 120 130 140

50 60 70 80 90 100110120130140

2005 2006 2007 2008 2009 2010 201140 40



dukcja samochodów w Niemczech była na re-kordowo wysokim poziomie, podczas gdy we Francji i Włoszech wyniosła ona odpowiednio ok. 15% i 30% poniżej poprzednich najwyż-szych poziomów. Wpływ boomu w produkcji samochodów po 2009 r. na całą gospodarkę jest większy ze względu na znaczenie tej ga-łęzi przemysłu w Niemczech. Produkcja samo-chodów w tym kraju stanowi większy udział w całkowitej produkcji przemysłu wytwórcze-go niż we Francji i Włoszech (dostępne dane na ten temat wskazują, że w 2005 r. udziały wy-nosiły 13% w Niemczech, w porównaniu z 8% – we Francji i 5% – we Włoszech).

Eksport

Z analizy poprawy sytuacji w eksporcie sa-mochodów w porównaniu z minimalnym po-ziomem odnotowanym na początku 2009 r. wyłania się podobny obraz jak w przypadku produkcji samochodów. Najwyższe wartości w całkowitym eksporcie samochodów z Niemiec odnotowano w 2011 r., podczas gdy eksport sa-mochodów z Francji i Włoch był odpowiednio o ok. 45% i 40% niższy w porównaniu z poprzed-nimi najwyższymi poziomami (wykres B). Siła niemieckiego eksportu w dużej mierze wynika z eksportu poza UE. Istotnie w 2011 r. niemiec-ki eksport poza UE przekroczył maksymalny poziom odnotowany w 2007 r. o ponad 30%. W tabeli przedstawiono spostrzeżenia na temat powodów stosunkowo dynamicznego ekspor-tu samochodów z Niemiec poza UE. W 2010 r. Niemcy miały największy udział eksportu sa-mochodów poza UE w eksporcie ogółem (pra-wie 50%), a ich głównymi partnerami handlo-wymi były Stany Zjednoczone i Chiny. Każdy z tych krajów miał ok. 10% udziału w ekspor-cie. We Francji i Włoszech udział ten wynosi odpowiednio jedynie 20% i 30%.

Jeżeli chodzi o Chiny, które są ważnym i roz-wijającym się rynkiem eksportu samocho-dów (jak pokazano na wykresie C), Niemcy są głównym beneficjentem rosnącego eksportu sa-mochodów do tego kraju. W latach 2008–2010 wielkość niemieckiego eksportu samochodów (z uwzględnieniem części zapasowych) do Chin wzrosła o ponad 200%. W 2011 r. udział Niemiec w łącznej wartości importu samocho-

wykres b eksport pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep (włączając części zapasowe)(wskaźnik: 2005 = 100; dane miesięczne; 3-miesięczna średnia ruchoma; skorygowane sezonowo)

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

NiemcyFrancjaWłochy


wykres c import pojazdów mechanicznych (z uwzględnieniem części) do ostatecznego montażu w chinach(w tys. sztuk pojazdów; dane kwartalne; nieskorygowane sezonowo)

0

20

40

60

80

100

120

0

20

40

60

80

100

120

2008 2009 2010 2011

NiemcyFrancjaWłochyPozostałe

Źródło: CEIC.

83EBC




dów do Chin wyniósł 60%, w porównaniu z łącznym udziałem Francji i Włoch w wysokości ok. 4%. Do 2010 r., oprócz eksportu gotowych samochodów, niemieccy producenci samocho-dów produkowali coraz więcej samochodów za granicą; jedną z ich głównych lokalizacji ze-wnętrznych dla produkcji samochodów są Chiny. W 2010 r. wyprodukowali tam ponad 1,5 mln samochodów.

Spożycie krajowe

Zakupy samochodów z reguły nie kształtują ogólnego spożycia krajowego w tych trzech kra-jach. Jest to spowodowane stosunkowo niewielkim udziałem zakupów samochodów we wszyst-kich wydatkach konsumpcyjnych (ok. 5% w Niemczech i nieco mniej we Francji i Włoszech). Jednak w pewnych konkretnych latach zakupy samochodów miały wpływ na strukturę kon-sumpcji, począwszy od ożywienia, które rozpoczęło się w 2009 r. Ilustruje to wykres D, na którym przedstawiono liczbę nowo rejestrowanych samochodów osobowych w Niemczech, Francji i we Włoszech. Szczególny wpływ na moment zakupu samochodów miało wprowa-dzenie i wycofanie różnych rządowych programów złomowania starych samochodów. Na przy-kład w Niemczech w 2009 r. liczba nowo rejestrowanych samochodów osobowych wzrosła o ponad 20%. Jednak w 2010 r. liczba nowo rejestrowanych samochodów osobowych spadła o podobny odsetek w następstwie wycofania niemieckiego programu. Podobnie liczba nowo rejestrowanych we Francji wzrosła o 13% w 2009 r., po czym spadła o prawie 4% w roku na-stępnym. W 2011 r. (dane są dostępne do października) krajowa sprzedaż samochodów osobo-wych w Niemczech ma wyraźny udział w ogólnym wzroście konsumpcji, natomiast we Francji i Włoszech zakupy samochodów osobowych zmniejszyły się i tym samym miały ujemny wpływ na wzrost konsumpcji w obu krajach.

Podsumowując, w ostatnich latach zmiany w produkcji samochodów były znacznie poważ-niejsze w Niemczech niż we Włoszech i Francji. Różnica ta odzwierciedla przede wszystkim większy eksport Niemiec poza UE oraz, w mniejszym stopniu, bardziej dynamiczną krajową

struktura geograf iczna eksportu pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep (z uwzględnieniem części zamiennych)(udział procentowy w wartości eksportu ogółem, 2010 r.)

Niemcy Francja Włochy

UE 27 52,2 81,2 72,4Stany Zjednoczone 13,3 0,2 7,3Chiny 8,9 0,5 1,7Szwajcaria 2,9 2,7 4,5Turcja 2,0 2,0 2,0Rosja 2,1 1,9 0,3Japonia 2,7 1,0 2,3Australia 1,8 0,6 1,1Norwegia 1,5 0,8 0,3Kanada 1,9 0,1 0,1Korea Południowa 1,4 0,2 0,2Inne 9,2 8,6 7,8

Źródła: Eurostat.

wykres d liczba nowo rejestrowanych samochodów osobowych

(wskaźnik: 2005 = 100; dane miesięczne; 3-miesięczna średnia ruchoma; skorygowane sezonowoe)

70

80

90

100

110

120

130

140

70

80

90

100

110

120

130

140

NiemcyFrancjaWłochy

60 602005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Źródło: ACEA (Association des Constructeurs Europeens d’Automobiles – Europejskie Stowarzyszenie Producentów Samochodów).


inwestycjeStopniowa poprawa poziomu nakładów brutto na środki trwałe w ostatnich dwóch latach została przerwana w połowie 2011 r. wyhamowaniem wzrostu inwestycji w ujęciu kwartalnym do warto-ści 0,0% i 0,1%, odpowiednio w drugim i w trzecim kwartale.

Pełna struktura nakładów brutto na środki trwałe za trzeci kwartał 2011 r. nie jest jeszcze dostępna. Wskaźniki krótkoterminowe dla inwestycji niezwiązanych z budownictwem, które stanowią poło-wę inwestycji ogółem, są niskie. Niewielkie zmiany w ogólnym rozwoju gospodarczym i zyskach, bardziej restrykcyjne warunki finansowe, dalszy spadek wykorzystania zdolności produkcyjnych do poziomu poniżej długoterminowej średniej oraz znaczny spadek wskaźnika zaufania w sekto-rze przemysłowym wskazują na słabszy trzeci kwartał. Dostępne zagregowane dane narodowe po-twierdzają tę sytuację.

Inwestycje w budownictwie mieszkaniowym i niemieszkaniowym prawdopodobnie spadły w trze-cim kwartale, co sugeruje stały spadek zaufania w sektorze budowlanym. Oprócz korekt przepro-wadzanych w tym sektorze w niektórych krajach ogólnie bardziej restrykcyjne warunki finansowe przypuszczalnie spowodują ograniczenie inwestycji w budownictwie.

Kilka pierwszych wskaźników dostępnych za czwarty kwartał 2011 r. sugeruje dalsze spowolnie-nie nakładów brutto na środki trwałe w sektorach niezwiązanych z budownictwem w strefie euro. Liczba nowych zamówień na dobra inwestycyjne ze strefy euro spadła szczególnie silnie we wrze-śniu. Stopy wykorzystania mocy produkcyjnych ciągle spadają, co może wskazywać na ograniczo-ne potrzeby w tym zakresie w najbliższym czasie. Warunki finansowania pogorszyły się, w różnym stopniu w zależności od kraju, co również obniża nakłady na produkcyjne środki trwałe. Wyniki badań ankietowych dotyczących zaufania w sektorze przemysłowym, np. wskaźnik PMI i kompo-nent tego składnika dotyczący nowych zamówień, wykazują silny spadek do listopada 2011 r., do poziomów nienotowanych od połowy 2009 r.

Prognozy dla inwestycji budowlanych na czwarty kwartał 2011 r. są nieco bardziej pomyślne, niż to miało miejsce w trzecim kwartale. Jednak nadal – z powodu ciągłych korekt – przewiduje się ograniczoną aktywność w regionach, które rozwijały się nadzwyczajnie w okresie przed kryzy-sem, przewiduje się ograniczenie aktywności. W dłuższej perspektywie inwestycje niezwiązane z budownictwem powinny się trochę wzmocnić w 2012 r., odpowiednio do stopniowej poprawy aktywności ekonomicznej. Występuje ryzyko negatywnej korekty prognoz, a niepewność w tej kwestii jest bardzo duża. Według niedawnych badań ankietowych Komisji Europejskiej dotyczą-cych inwestycji w sektorze przemysłowym menedżerowie w strefie euro oczekują spadku wielko-ści inwestycji w 2012 r.

sPOżycie PubliczneWzrost konsumpcji publicznej był ostatnio umiarkowany, co odzwierciedlało działania na rzecz konsolidacji fiskalnej w wielu krajach. Po niewielkim spadku w drugim kwartale 2011 r. wzrost realnej konsumpcji publicznej w ujęciu kwartalnym pozostał w trzecim kwartale na niezmienio-nym poziomie.

sprzedaż samochodów. Bardziej zdecydowany wzrost produkcji w niemieckim przemyśle sa-mochodowym, w porównaniu z francuskim i włoskim, oraz wyższy udział produkcji samocho-dów w całkowitej produkcji przemysłowej korzystnie wpłynęły na wzrost PKB w Niemczech.

85EBC




Wśród poszczególnych elementów ograniczenie wynagrodzeń pracowników sektora publiczne-go, odpowiadających prawie za połowę ogólnego spożycia publicznego, okazało się główną siłą ograniczającą całkowite nominalne spożycie publiczne. Ograniczenie to wynika z umiarkowanych wzrostów wynagrodzeń oraz redukcji zatrudnienia w wielu krajach. Pośrednie wydatki z tytułu spożycia publicznego (stanowiące nieco mniej niż jedną czwartą całości) również spadły w wyni-ku działań konsolidacyjnych rządów. Rzeczowe transfery społeczne, które także stanowią około jednej czwartej spożycia publicznego, wykazywały wzrost bardziej zgodny ze średnimi danymi historycznymi. Jest to związane z tym, że rzeczowe transfery społeczne obejmują m.in. wydatki na ochronę zdrowia, które mają raczej autonomiczną dynamikę.

Można oczekiwać, że w najbliższych kwartałach stymulujący wpływ spożycia publicznego na po-pyt krajowy będzie prawdopodobnie ograniczony z uwagi na dalsze oczekiwane działania w zakre-sie konsolidacji fiskalnej w wielu krajach strefy euro.

zaPasyWyraźne uszczuplenie zapasów, które towarzyszyło głębokiej recesji w latach 2008–2009, a także jedynie częściowe ich odbudowanie w kolejnych latach poprawiającej się sytuacji na rynku dopro-wadziły do bardzo niskiego stanu zapasów. Również nieuchronny spadek aktywności mógł ciągle zmniejszać tempo uzupełniania zapasów zaobserwowane niedawno, przy jednoczesnym negatyw-nym wpływie zapasów na wzrost w drugiej połowie 2011 r. oraz na początku 2012 r.

Po tym jak – w sytuacji silnie obniżonych prognoz popytu oraz bardzo rygorystycznych warunków finansowych – tempo spadku zapasów netto osiągnęło maksymalną wartość 0,7% PKB (w ujęciu wartościowym) w drugim kwartale 2009 r., trend ten zaczął stopniowo wyhamowywać, równole-gle z poprawą oczekiwań w zakresie popytu oraz bardziej korzystnymi warunkami finansowymi, co skutkowało uzupełnieniem zapasów do połowy 2010 r. Począwszy od trzeciego kwartału 2009 r. prowadziło to do pozytywnego lub neutralnego wpływu zmian zapasów na wzrost PKB przez osiem kolejnych kwartałów, co przyniosło istotny efekt skumulowany w wysokości 1,1 pkt proc., czyli nieco mniej niż jedną trzecią wzrostu PKB w tym okresie.

Począwszy od trzeciego kwartału 2010 r. uzupełnianie zapasów zostało wykazane na rachunkach narodowych, co prawdopodobnie odzwierciedlało – silniejsze niż przewidywano – zwiększenie ak-tywności, a nie celowe działania firm w zakresie łagodzenia surowych zasad polityki tworzenia za-pasów. W rzeczywistości dane badawcze oraz inne niepotwierdzone dane sugerują większą skłon-ność firm do utrzymywania niewielkich zapasów. Zarówno w pierwszym, jak i w drugim kwartale 2011 r. zapasy odpowiadały za 0,1 pkt proc. wzrostu PKB w ujęciu kwartalnym1.

Połączenie istotnych wzrostów zapasów netto obserwowanych w połowie 2011 r. (0,6% PKB we-dług wartości w drugim kwartale 2011 r.) z niedawnym widocznym pogorszeniem perspektyw go-spodarczych doprowadziło firmy do nagłych, przeprowadzonych w okresie zaledwie kilku mie-sięcy, zmian w szacunkach poziomu zapasów. Według badań ankietowych Komisji Europejskiej dotyczących działalności gospodarczej, poziomy te są obecnie uznawane za zbliżone do poziomów normalnych. Badania PMI również wskazują na kurczenie się nakładów oraz zapasów detalicz-nych, co prowadzi do mimowolnego zwiększenia zapasów wyrobów gotowych przez producentów.

1 Trudno ocenić, na ile na ostatnie wyniki wpłynęła klęska żywiołowa w Japonii w połowie marca 2011 r.. Zalecana jest ponadto ostrożność przy interpretacji kwartalnych zmian udziału zapasów we wzroście PKB, ponieważ występuje znaczna niepewność statystyczna związana ze sposobem szacowania zapasów na rachunkach krajowych, przy czym one także są korygowane.


Ta nowa tendencja wyjaśnia zahamowanie pozytywnego wpływu zapasów na wzrost, który ob-serwowano w ostatnich dwóch latach, czyli osiągnięcie poziomu -0,2 pkt proc. w trzecim kwar-tale 2011 r. Sugeruje to również potencjalny – dalszy negatywny – wpływ w kolejnych dwóch kwartałach, szczególnie jeśli niedawne zaostrzenie warunków finansowych miałoby się przedłu-żać. Zważywszy jednak na to, że wyjściowy stan zapasów jest dość niski, zakres przedłużającego się obniżania stanu zapasów podobnego do tego, który obserwowaliśmy po ogłoszeniu upadłości Lehman Brothers, wydaje się być obecnie ograniczony, co wskazuje na ogólnie łagodniejszy cykl zapasów na podstawie bieżących prognoz.

handel zagranicznyPo spowolnieniu wymiany handlowej w strefie euro w drugim kwartale 2011 r. zarówno eksport, jak i import powróciły do wcześniejszych wartości w trzecim kwartale 2011 r., wzrastając odpo-wiednio do 1,5% i 1,1% w ujęciu kwartalnym. Wzrost eksportu był silniejszy niż wzrost importu, co doprowadziło do pozytywnego wpływu wymiany handlowej netto na wzrost PKB. Spowolnienie wymiany handlowej wewnątrz strefy euro zostało skompensowane niewielkim wzrostem handlu z krajami spoza strefy euro w tym samym kwartale.

Dane dotyczące wartości handlu towarami i usługami dostępne do września 2011 r. pokazują, że obrót z krajami spoza strefy euro wzrósł umiarkowanie w trzecim kwartale roku. Zgodnie z danymi dotyczącymi bilansu płatniczego dynamika wzrostu eksportu towarów i usług w uję-ciu wartościowym zwiększyła się w ujęciu kwartalnym do 0,8%, a w przypadku importu na-dal kształtowała się na niskim poziomie, i wyniosła 0,4% w trzecim kwartale 2011 r. (w po-równaniu z odpowiednio 0,2% i 0,5% w poprzednim kwartale). Ogólnie eksport towarów z krajów spoza strefy euro w trzecim kwartale był wspierany popytem na import wśród go-

spodarek wschodzących, częściowo dzięki li-kwidacji zakłóceń w łańcuchu dostaw (zob. wykres 53). Ponadto popyt ze strony gospo-darek rozwiniętych również wzrósł, szczegól-nie w przypadku Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych.

Rozbicie na kategorie produktów wskazuje na wyższy wzrost eksportu dóbr konsumpcyjnych z krajów spoza strefy euro w ujęciu wartościo-wym, przy nieznacznie rosnącym eksporcie dóbr kapitałowych i zaopatrzeniowych w trze-cim, podobnie jak w drugim, kwartale 2011 r.

Równocześnie import strefy euro wzrósł umiar-kowanie w trzecim kwartale 2011 r. Zmiany wartości importu spoza strefy euro odzwiercie-dlały głównie słabość popytu krajowego i były zgodne z umiarkowanym wzrostem produkcji przemysłowej w strefie euro w trzecim kwarta-le. Wśród głównych kategorii produktów wzrósł import dóbr kapitałowych i konsumpcyjnych, podczas gdy import dóbr zaopatrzeniowych spadł.

wykres 53 wolumen eksportu strefy euro do wybranych partnerów handlowych spoza strefy euro(wskaźniki: III kw. 2008 = 100; skorygowane sezonowo; 3-miesięczne średnie ruchome)

70

80

90

100

110

120

70

80

90

100

110

120

2007 2008 2009 2010 2011

OgółemStany ZjednoczoneWielka BrytaniaPaństwa członkowskie UE spoza strefy euroAzjaKraje OPEC

Źródła: Eurostat i obliczenia EBC.Uwaga: Najnowsze dane odnoszą się do września 2011 r., z wy-jątkiem pozycji „Ogółem”, „Państwa członkowskie UE spo-za strefy euro” oraz „Wielka Brytania” (sierpień 2011 r.). Zagregowana wartość dla państw członkowskich UE spoza stre-fy euro nie obejmuje Danii, Szwecji ani Wielkiej Brytanii.

87EBC




Gdy weźmiemy pod uwagę obrót usługami, zgodnie z danymi z bilansu płatniczego, wartość eks-portu usług pozostała zasadniczo na niezmienionym poziomie, po spadku odnotowanym w po-przednim kwartale, natomiast wartość importu wzrosła w trzecim kwartale o 2,0% w porównaniu z poprzednim kwartałem. Stabilizacja eksportu usług wynikała z niewielkiego wzrostu popytu na usługi w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, będących największymi partnerami strefy euro w zakresie obrotu usługami.

Z kolei deficyt na rachunku obrotów bieżących strefy euro w okresie 12 miesięcy do września 2011 r. wzrósł w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego i wyniósł 56,5 mld EUR (tj. ok. 0,6% PKB strefy euro). Wzrost ten można wyjaśnić głównie mniejszym dodatnim saldem towarów oraz, w mniejszym stopniu, pogorszeniem się salda dochodów.

Zważywszy na spadek globalnej aktywności, przedłużające się napięcia na rynkach finansowych i zwiększoną niepewność, można oczekiwać, że wzrost eksportu strefy euro zwolni i będzie oscylo-wać około zera w najbliższym okresie. Dostępne wyniki badań zdają się potwierdzać słabość han-dlu strefy euro w ostatnim kwartale roku. Wskaźnik PMI nowych zamówień eksportowych w sek-torze produkcyjnym strefy euro uległ dalszemu osłabieniu i był niższy niż próg wzrostu/spadku w październiku i listopadzie, co wskazuje na słaby eksport poza strefę euro w najbliższym okresie.

4.2. PrOdukcja, POdaż i rynek Pracy

Gdy spojrzymy na rachunki narodowe po stro-nie produkcji, to całkowita wartość dodana na-dal rosła w trzecim kwartale tego roku, konty-nuując trend wzrostowy od zakończenia recesji w drugim kwartale 2009 r. Występowały jed-nak istotne różnice we wzroście w poszczegól-nych sektorach. Najsilniejszy wzrost odnotowa-no w sektorze przemysłowym (z wyłączeniem budownictwa), chociaż poziom wartości do-danej w przemyśle jest nadal o 8% niższy niż w rekordowym momencie przed kryzysem. Wartość dodana w sektorze usług powróciła do poziomu nieco wyższego niż rekordowy poziom przed recesją, jednak jej krzywa wzrostu była bardziej umiarkowana niż w sektorze produk-cji. Wartość dodana w sektorze budownictwa, która spadała po zakończeniu recesji, zasadni-czo ustabilizowała się na początku 2010 r. i po-została w trzecim kwartale tego roku na pozio-mie o 13% niższym niż przed recesją. Wzrost całkowitej wartości dodanej ustabilizował się na poziomie 0,2% w trzecim kwartale 2011 r., a wskaźniki krótkoterminowe wskazują na niż-szy wzrost albo spadek w czwartym kwartale.

Poprawa sytuacji na rynku pracy widoczna do połowy 2011 r. zatrzymała się (zob. rozdział do-

wykres 54 wzrost produkcji przemysłowej i udzia ł poszczególnych czynników

(stopa wzrostu i udział w punktach procentowych; dane miesięczne; skorygowane sezonowo)

-11-10-9-8-7-6-5-4-3-2-101234

-11-10-9-8-7-6-5-4-3-2-101234

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Dobra inwestycyjneDobra konsumpcyjneDobra zaopatrzenioweEnergiaOgółem z wyłączeniem budownictwa

Źródła: Eurostat i obliczenia EBC.Uwaga: Przedstawione dane obliczono jako 3-miesięczne śred-nie ruchome w stosunku do odpowiednich średnich sprzed 3 miesięcy.


tyczący rynku pracy). Stopa bezrobocia zaczęła się powiększać, a badania ankietowe pokazują istotne spowolnienie wzrostu zatrudnienia.

PrOdukcja w POszczególnych sektOrachTempo wzrostu wartości dodanej ogółem, które było stosunkowo duże w pierwszym kwartale tego roku – częściowo dzięki czynnikom spe-cjalnym – utrzymywało się w drugim i trzecim kwartale tego roku, rosnąc umiarkowanie o ok. 0,2% z kwartału na kwartał.

W sektorze przemysłowym z wyłączeniem bu-downictwa wzrost wartości dodanej osłabł w trzecim kwartale 2011 r. Tempo rozwoju spa-dło z 0,6% w drugim kwartale do 0,2% w trze-cim kwartale. Po wzroście o 0,4% w drugim kwartale – w ujęciu kwartalnym – produk-cja przemysłowa (z wyłączeniem budownic-twa) w trzecim kwartale rosła szybciej (0,9%). Przyspieszenie wynikało z większego tem-pa wzrostu produkcji dóbr kapitałowych, za-opatrzeniowych i źródeł energii, podczas gdy w przypadku sektora dóbr konsumpcyjnych produkcja spadła do poziomu ujemnego (zob. wykres 54).

Dane z badania ankietowego Komisji Europejskiej wskazują, że limity produkcji wzrosły nieznacz-nie w ciągu trzech miesięcy do października 2011 r. Wzrost taki był głównie związany z niewystar-czającym popytem, podczas gdy limity dotyczące dostaw spadły z uwagi na brak sprzętu, chociaż nadal pozostawały powyżej ich średniej długoterminowej.

Wskaźniki krótkoterminowe sugerują, że wzrost w sektorze przemysłowym zatrzymał się w czwartym kwartale 2011 r. Stosowany przez Komisję Europejską wskaźnik zaufania w prze-myśle nadal spadał w pierwszych dwóch miesiącach czwartego kwartału, a w listopadzie spadł poniżej średniej długoterminowej (zob. wykres 55). Takie pogorszenie wynikało z niższych sza-cunków wcześniejszej produkcji firm oraz zamówień eksportowych, jak również rosnących nie-pokojów dotyczących prognoz produkcji. Wskaźnik PMI produkcji przetwórstwa przemysłowego dalej spadał w pierwszych dwóch miesiącach czwartego kwartału, pozostając średnio znacznie poniżej teoretycznego progu zerowego wzrostu wynoszącego 50, co wskazuje na kurczenie się produkcji przemysłowej. Liczba nowych zamówień w przemyśle, z których większość powinna zostać wdrożona do produkcji, spadła istotnie w ujęciu miesięcznym na koniec września 2011 r. Spadek liczby nowych zamówień był szeroko obserwowany w poszczególnych sektorach przemy-słu, bez względu na pochodzenie zamówień. Szacunki dotyczące ogólnej księgi zamówień oraz nowych zamówień firm, wykazywane przez Komisję Europejską i Markit, spadały dalej w paź-dzierniku i listopadzie. Pomimo tego że księgi zamówień pozostają powyżej ich średniej dłu-goterminowej, wskaźnik PMI dla nowych zamówień w przemyśle wykazuje istotne miesięczne spadki liczby nowych zamówień.

wykres 55 Produkcja przemysłowa, zaufanie w przemyśle i wskaźnik PMi

(dane miesięczne; skorygowane sezonowo)

-15

-10

-5

0

5

-45

-40

-35

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

Produkcja przemysłowa1) (skala po lewej stronie)Zaufanie w przemyśle2) (skala po prawej stronie)Wskaźnik PMI3) (skala po prawej stronie)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Źródła: Eurostat, badania sondażowe firm i konsumentów przeprowadzone przez Komisję Europejską, Markit i oblicze-nia EBC.Uwaga: Dane z badania sondażowego dotyczą przetwórstwa przemysłowego.1) Zmiany procentowe w okresach 3-miesięcznych.2) Salda procentowe.3) Wskaźnik PMI; odchylenia od wartości indeksowej 50.

89EBC




W trzecim kwartale 2011 r. wartość dodana w sektorze budowlanym spadła w ujęciu kwartalnym o 0,6%, po niewielkim spadku w drugim kwartale i silnym wzroście w pierwszym kwartale tego roku. Wydaje się, że mimo dużej zmienności wartość dodana w sektorze budowlanym stabilizuje się po dłuższym okresie spowolnienia w latach 2008 i 2009. Wskaźniki krótkoterminowe wykazu-ją jednak trwający spadek wartości dodanej w sektorze budowlanym w czwartym kwartale 2011 r., ponieważ wskaźnik PMI dla sektora budowlanego był niższy w pierwszym miesiącu czwartego kwartału w porównaniu z kwartałem trzecim. Liczba nowych zamówień otrzymanych przez firmy budowlane strefy euro nadal spadała w październiku, podczas gdy wskaźnik ankietowy Komisji Europejskiej badający zaufanie przedsiębiorstw w sektorze budowlanym był nieco niższy w pierw-szych dwóch miesiącach czwartego kwartału w porównaniu z trzecim kwartałem.

W ujęciu kwartalnym nastąpił wzrost o 0,2% wartości dodanej w sektorze usług w trzecim kwar-tale 2011 r., podobnie jak w kwartale poprzednim. Wzrost w sektorze usług wynikał w dużej mie-rze z sytuacji w sektorze finansowym i sektorze instytucji ubezpieczeniowych, a także w sektorze administracji publicznej. Pomiędzy kwartałem trzecim 2009 r. a kwartałem trzecim 2011 r., tj. od początku okresu poprawy, kwartalny wzrost usług wyniósł średnio 0,3%, podczas gdy wzrost śred-ni realnego PKB był nieco wyższy – na poziomie 0,4%.

Prognozy wskazują na kurczenie się sektora usług w czwartym kwartale 2011 r. Według wskaźnika PMI dla sektora usług, aktywność gospodarcza była znacznie niższa w pierwszych dwóch miesią-cach czwartego kwartału w porównaniu z trzecim kwartałem. Indeks ten plasował się poniżej teo-retycznego progu wzrostu wynoszącego 50, co wskazuje na zmniejszenie produkcji. Wyniki badań ankietowych Komisji Europejskiej dotyczące zaufania przedsiębiorstw w sektorze usług sugerują również istotne pogorszenie w porównaniu z miesiącami letnimi.

rynek PracyPo spowolnieniu aktywności w strefie euro w drugiej połowie 2011 r. sytuacja na rynku pracy po-gorszyła się. Odzwierciedla to wzrost stopy bezrobocia oraz pogarszające się wyniki badań doty-czących krótkoterminowych perspektyw zatrudnienia.

tabela 9 wzrost zatrudnienia

(zmiany w procentach w porównaniu z poprzednim okresem; skorygowane sezonowo)

Osoby GodzinyZmiany roczne Zmiany kwartalne Zmiany roczne Zmiany kwartalne2009 2010 2010 2011 2011 2009 2010 2010 2011 2011

IV kw. I kw. II kw. IV kw. I kw. II kw.Cała gospodarkaw tym:

-1,9 -0,5 0,1 0,1 0,3 -3,5 0,4 0,0 0,3 -0,2

Rolnictwo i rybołówstwo -2,4 -0,6 0,1 -1,3 -0,7 -2,3 -1,2 -0,2 -0,3 -1,7 Przemysł -5,7 -3,3 -0,3 -0,1 0,1 -9,0 -1,3 -0,5 0,6 -0,4 Z wyłączeniem budownictwa -5,2 -3,1 0,1 0,3 0,1 -9,2 -0,3 0,1 0,6 -0,3 Budownictwo -6,7 -3,7 -1,0 -0,9 0,1 -8,6 -3,4 -1,8 0,5 -0,4 Usługi -0,5 0,5 0,2 0,2 0,4 -1,6 1,0 0,2 0,3 0,0 Handel i transport -1,8 -0,6 0,2 0,1 0,5 -3,0 0,3 0,0 0,0 0,0 Finanse i obsługa firm -2,2 1,1 0,3 1,1 1,0 -3,5 1,7 0,6 1,2 -0,5 Administracja publiczna1) 1,5 1,1 0,2 -0,2 0,1 0,9 1,4 0,1 0,1 0,2

Źródła: Eurostat i obliczenia EBC.1) Z uwzględnieniem oświaty, służby zdrowia i innych usług.


Spora część korekty zatrudnienia w okresie spadkowym nastąpiła przez zmniejszenie liczby prze-pracowanych godzin na jednego zatrudnionego, podczas gdy liczba zatrudnionych wykazywała większą odporność. W konsekwencji obserwowany negatywny wpływ na zatrudnienie był umiar-kowany. Zgodnie z tymi trendami początkowe oznaki poprawy na rynku pracy można było za-obserwować na podstawie wzrostu liczby przepracowanych godzin na zatrudnionego, który to wskaźnik stopniowo wzrastał począwszy od drugiego kwartału 2009 r., a wzrost zatrudnienia ustabilizował się pod względem liczby zatrudnionych i zaczął rosnąć w ostatnim kwartale 2010 r. Niemniej wyniki badań ankietowych wskazu-ją na spowolnienie tempa wzrostu zatrudnienia w trzecim i czwartym kwartale 2011 r., co zga-dza się z obserwowanym wzrostem stopy bez-robocia w ostatnich dwóch miesiącach do paź-dziernika 2011 r.

Całkowita liczba godzin przepracowanych zmniejszyła się w ujęciu kwartalnym w drugim kwartale 2011 r. po wzroście obserwowanym w poprzednim kwartale. Na poziomie sektorów liczba godzin przepracowanych nieznacznie spadała w sektorze budowlanym, po wzroście w poprzednim kwartale, co ogólnie potwierdza rosnącą słabość tego sektora. Podobne spadki wzrostu zostały odnotowane w sektorze prze-mysłu (z wyłączeniem budownictwa) oraz – w mniejszym zakresie – w sektorze usług.

wykres 57 Produktywność pracy na jednego zatrudnionego

(roczne zmiany w procentach)

-7-6-5-4-3-2-10123456

-14-12-10-8-6-4-2024681012

Cała gospodarka (skala po lewej stronie)Przemysł – z wyłączeniem budownictwa (skala po prawej stronie)Usługi (skala po lewej stronie)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010


wykres 56 wzrost zatrudnienia a przewidywania w tym zakresie

(roczne zmiany w procentach; salda procentowe; skorygowane sezonowo)

-7

-6

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

-70

-60

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

Wzrost zatrudnienia w przemyśle (z wyłączeniem budownictwa; skala po lewej stronie)Przewidywane zatrudnienie w przetwórstwie przemysłowym (skala po prawej stronie)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

Przewidywane zatrudnienie w budownictwiePrzewidywane zatrudnienie w handlu detalicznymPrzewidywane zatrudnienie w sektorze usług

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Źródła: Eurostat oraz badania sondażowe firm i konsumentów przeprowadzone przez Komisję Europejską.Uwaga: Salda procentowe są uśrednione.

91EBC




Zatrudnienie w ujęciu kwartalnym wzrosło o 0,3% w drugim kwartale 2011 r., co stanowiło przy-spieszenie w stosunku do pierwszego kwartału. Ogólne zatrudnienie w sektorze usług w ujęciu kwartalnym wzrosło w drugim kwartale o 0,4%. Ponadto zmiany zatrudnienia wykazały nieco lepszy trend w drugim kwartale tego roku dla przemysłu (uwzględniając budownictwo), po spadku w czwartym kwartale 2010 r. i pierwszym kwartale 2011 r. (zob. tabela 9).

Zważywszy na dostępne dane miękkie, badania oczekiwań dotyczących zatrudnienia sugerują – zgodnie ze słabszą koniunkturą – że nastąpi obniżenie wzrostu zatrudnienia w trzecim i czwar-tym kwartale 2011 r. W szczególności wskaźnik PMI dotyczący oczekiwań w zakresie zatrudnie-nia w przemyśle i usługach w strefie euro zaczął spadać od połowy 2011 r. i w listopadzie zbliżył się do 50, co wskazuje zasadniczo na wyrównanie krzywej wzrostu zatrudnienia. Badania Komisji Europejskiej dotyczące sytuacji przedsiębiorstw pokazują taki sam obraz (zob. wykres 56).

Zwolnienie tempa produkcji w strefie euro, połączone z poprawą wielkości zatrudnienia, doprowadzi-ło do istotnego spadku wzrostu produktywności. Od czwartego kwartału 2009 r. wzrost produktyw-

ramka 10

PrOduktywnOść sektOrów w strefie eurO i w stanach zjednOczOnych w OstatniM czasie

Nadejście recesji zapowiedziało gwałtowny spadek dynamiki ogólnej produktywności w strefie euro. Zgodnie z danymi zawartymi na rachunkach narodowych produktywność na pracownika w pierwszym kwartale 2009 r. spadła o 4,1% w ujęciu rocznym. Łagodniej przebiegał spadek produktywności na godzinę, gdyż dzięki elastycznej organizacji czasu pracy i podjętym działaniom antykryzysowym w wielu krajach strefy euro (takim jak skró-

wykres a wzrost produktywności pracy w stref ie euro i udzia ły poszczególnych sektorów

(zmiany procentvaowe w ujęciu rocznym; udziały w punktach procentowych; dane kwartalne)

-4,52005 2006 2007 2008 2009 2010

-3,5

-2,5

-1,5

-0,5

0,5

1,5

2,5

3,5

-4,5

-3,5

-2,5

-1,5

-0,5

0,5

1,5

2,5

3,5

Rolnictwo i leśnictwoPrzemysł (z wyłączeniem budownictwa)BudownictwoHandel i transport

Finanse i usługi dla przedsiębiorstwUsługi nierynkowe Gospodarka ogółem

a) na jednego pracującego b) na jedną przepracowaną godzinę

-4,52005 2006 2007 2008 2009 2010

-3,5

-2,5

-1,5

-0,5

0,5

1,5

2,5

3,5

-4,5

-3,5

-2,5

-1,5

-0,5

0,5

1,5

2,5

3,5



-3,5

-2,5

-1,5

-0,5

0,5

1,5

2,5

3,5

-3,5

-2,5

-1,5

-0,5

0,5

1,5

2,5

3,5

-4,52005 2006 2007 2008 2009 2010

-4,5

Źródła: Eurostat i obliczenia EBC.Uwaga: Najnowsze dane odnoszą się do II kw. 2011 r.


cenie czasu pracy w Niemczech) firmy strefy euro mogły w dobie recesji raczej dostoso-wać czas pracy niż stan zatrudnienia1. Od tego czasu kolejne kwartalne publikacje danych wykazują stałą poprawę wzrostu produktywności, przy dodatnim od czwartego kwartału 2009 r. wzroście w ujęciu rocznym. Jednak, niezależnie od ogólnego ponownego wzrostu, zmiany w poszczególnych sektorach w zakresie produktywności są zróżnicowane. W ramce przedstawiono analizę ostatnich zmian produktywności sektorów w strefie euro, a następ-nie zestawiono je z danymi dotyczącymi tendencji panujących w ostatniej dekadzie w USA.

Zmiany produktywności w strefie euro w ostatnim czasie

W następstwie recesji pierwszymi sektorami w strefie euro, w których nastąpił powrót do dodatnich wartości wzrostu produkcyjności były: sektor finansowy, usług dla przedsię-biorstw (który obejmuje pośrednictwo finansowe i ubezpieczenia, nieruchomości i wyna-jem oraz szerszy zakres usług dla przedsiębiorstw), budownictwo i rolnictwo (zob. wykres A). Wcześniejsze odbicie, zarówno w budownictwie, jak i w sektorach: finansowym oraz usług dla przedsiębiorstw, w głównej mierze nastąpiło wskutek masowych zwolnień pra-cowników. W ostatnim czasie duży wzrost zatrudnienia w sektorach: finansowym i przed-siębiorstw przyczynia się do zmniejszenia wzrostu produktywności w tych sektorach, a od drugiego kwartału 2010 r. – do jej ograniczenia.

Ogólnie rzecz biorąc, najważniejszą siłą napędową łącznego wzrostu produktywności w strefie euro był sektor przemysłowy (z wyłączeniem budownictwa) i, w mniejszym stop-niu, sektor handlu i transportu (obejmujące handel hurtowy i detaliczny oraz podsektory usług transportowych i telekomunikacyjnych). W obu sektorach nastąpiła wyraźna popra-wa na skutek ponownego wzrostu popytu, po jego ostrych spadkach w 2009 r. Znacznie wzrosła produktywność w przemyśle, mierzona jako wydajność na pracującego, a nie jako wydajność na przepracowaną godzinę (tablice porównawcze – części a i b na wykresie A), co w znacznej części odzwierciedla powszechne zastosowanie w czasie trwania kryzysu programów skróconego czasu pracy w tym sektorze, a następnie odchodzenie od tego roz-wiązania w miarę, jak zaczął się poprawiać popyt na produkcję tego sektora. Rozwiązania takie zastosowano też w sektorze transportu, który równie dotkliwie ucierpiał wskutek de-koniunktury w handlu światowym.

Porównanie ze zmianami sektorowymi w Stanach Zjednoczonych

Brak danych dotyczących kwartalnych zmian produktywności w Stanach Zjednoczonych w podziale na takie same sektory. Dane z amerykańskich rachunków gospodarczych (US Economic Accounts) zawierają jednak roczne sektorowe szacunki statystyczne do 2010 r., stąd na wykresie B przedstawiono porównanie wzrostu ogólnej produktywności na prze-pracowaną godzinę oraz udział głównych sektorów gospodarczych na podstawie średnich rocznych dla strefy euro i dla Stanów Zjednoczony, począwszy od 2001 r. (najwcześniej-szego roku, dla którego dostępne są dane o przepracowanych godzinach dla strefy euro). Gdy przyjmiemy perspektywę długoterminową, na wykresie B wyraźnie widać dwie zna-czące i stałe cechy, które odróżniają strefę euro od Stanów Zjednoczonych. Po pierwsze wzrost wydajności pracy na przepracowaną godzinę jest zazwyczaj wyższy w Stanach

1 Zob. też ramka Recent productivity developments in the euro area and the United States w „Biuletynie Miesięcznym” EBC z lipca 2011 r.

93EBC




Zjednoczonych niż w strefie euro. Po drugie wydaje się, że wzrost produktywności rozkła-da się na znacznie więcej sektorów w Stanach Zjednoczonych niż ma to miejsce w strefie euro, gdzie wzrost ten jest w znacznym stopniu generowany przez przemysł.

Analiza aktualnej sytuacji wskazuje, co pokazano na wykresie B, że podczas ostatniej re-cesji wzrost produktywności na przepracowaną godzinę w strefie euro był znacznie mniej-szy niż w Stanach Zjednoczonych, mimo podobnej w obu gospodarkach skali spadku PKB z najwyższego do najniższego poziomu (ang. peak-to-trough decline). Częściowo może się to wiązać z silniejszą ochroną zatrudnienia w prawodawstwie wielu krajów europejskich, co mogło prawdopodobnie sprzyjać opóźnieniom w procesie dostosowywania rynku pra-cy w czasie, gdy znacznie zmalał również popyt. Dodatkowo, może to również świadczyć o częstszym zjawisku tzw. chomikowania pracy w okresie kryzysu w wielu krajach Europy niż w Stanach Zjednoczonych; zwłaszcza w tych państwach, gdzie przed recesją wystąpi-ły znaczne niedobory pracowników w najważniejszych obszarach. Tymczasem w Stanach Zjednoczonych gwałtowne spadki aktywności gospodarczej doprowadziły do natychmiasto-wego i znacznego ograniczenia zatrudnienia. Dzięki temu przez cały okres kryzysu udało się utrzymać dodatni wzrost produktywności.

Na wykresie B pokazano także znaczne różnice czynników wzrostu produktywności na po-ziomie sektorowym między obiema gospodarkami. O ile, przynajmniej do ostatniej recesji, rozwój przemysłu przyczyniał się do wzrostu ogólnej produktywności w podobnym stop-niu w obu gospodarkach (w latach 2001–2007 powiększając średnio o 0,7 pkt proc. wzrost ogólnej produktywności na godzinę w strefie euro i 0,8 pkt proc. w Stanach Zjednoczonych),

wykres b zmiany produktywności na jedną przepracowaną godzinę w stref ie euro i stanach zjednoczonych w podziale na sektory

(zmiany procentvaowe w ujęciu rocznym; udziały w punktach procentowych; dane kwartalne)

-4,52005 2006 2007 2008 2009 2010

-3,5

-2,5

-1,5

-0,5

0,5

1,5

2,5

3,5

-4,5

-3,5

-2,5

-1,5

-0,5

0,5

1,5

2,5

3,5



a) strefa euro b) Stany Zjednoczone

-3,0 -2,5 -2,0 -1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5

-3,0-2,5-2,0-1,5-1,0-0,50,00,51,01,52,02,53,03,5

2001 2003 2005 2007 2009 20111)

agriculture and forestry industry (excluding construction) construction trade and transport

finance and business services non-market services total economy

-3,0 -2,5 -2,0 -1,5 -1,0 -0,5 0,0

0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5

-3,0-2,5-2,0-1,5-1,0-0,50,0

0,51,01,52,02,53,03,5

2001 2003 2005 2007 2009 20111)

Źródła: Eurostat, rachunki gospodarcze Stanów Zjednoczonych i obliczenia EBC.1 Najnowsze dane dla całego roku odnoszą się do 2010 r. Liczby dotyczące 2011 r. są danymi szacunkowymi opartymi na danych do-stępnych za 2 pierwsze kwartały w przypadku strefy euro i za pierwsze 3 kwartały w przypadku Stanów Zjednoczonych. Dla Stanów Zjednoczonych nie są dostępne żadne dane w podziale na sektory.


ności wykazywał pozytywny trend w ujęciu rocznym, przy czym odbicie w niektórych sektorach na-stępowało szybciej niż w innych. W miarę wzrostu zatrudnienia i osłabienia wzrostu, produktywność spadała. Najnowsze dostępne dane wskazują, że w ujęciu rocznym nastąpił spadek produktywności w drugim kwartale 2011 r. (zob. wykres 57). Wraz ze stopniowym, umiarkowanym wzrostem ekono-micznym oczekiwane jest dalsze zmniejszenie produktywności pracy. Ramka 10 przedstawia analizę produktywności sektorów w strefie euro w porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi.

o tyle w tym samym czasie znacznie większy udział we wzroście produktywności w Stanach Zjednoczonych – który był o wiele silniejszy niż w strefie euro – wynikał ze zdecydowane-go wzrostu dynamiki obrotów handlowych, usług transportowych oraz sektora finansowe-go i przedsiębiorstw. W latach 2001–2007 udział handlu i transportu we wzroście ogólnej produktywności w Stanach Zjednoczonych wyniósł rocznie ok. 0,8 pkt proc. wobec zaled-wie 0,3 pkt proc. w strefie euro. Jednocześnie udział sektora finansowego i przedsiębiorstw we wzroście ogólnej produktywności w Stanach Zjednoczonych wyniósł ok. 0,4 pkt proc. rocznie i zero w strefie euro (na podstawie średnich rocznych). Różnice te mogą być czę-ściowo związane z nieco wolniejszym upowszechnianiem się nowych technologii (szcze-gólnie technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych) w strefie euro niż w Stanach Zjednoczonych2. Prawdopodobnie jednak różnice wynikają również z zakrojonej na szerszą skalę w Stanach Zjednoczonych niż w strefie euro liberalizacji usług finansowych w ostat-niej dekadzie , co doprowadziło zarówno do silnego wzrostu wartości dodanej, jak i znaczą-cej konsolidacji (często przez fuzje i przejęcia).

Kiedy Stany Zjednoczone wychodziły z recesji, wspomniane trzy sektory ponownie szybko stały się zasadniczymi – i wspólnymi – siłami napędowymi wzrostu ogólnej produktyw-ności, podwyższając ją o ok. 2,5% w 2010 r. Powrót do poprzedniej struktury udziałów po-szczególnych sektorów dało się wyraźnie zauważyć w strefie euro od początku ożywienia. Do wzrostu produktywności na godzinę w 2010 r. w wysokości 1,5% przyczynił się prze-mysł (z wyłączeniem budownictwa) i, w mniejszym stopniu, handel i transport, czyli zupeł-nie inaczej niż w Stanach Zjednoczonych. Jednak po dość obiecujących początkach pierw-szej fazy ożywienia w strefie euro ponownie zaniknął udział sektora finansowego i usług dla przedsiębiorstw we wzroście ogólnej produktywności (a jego wpływ w 2010 r. i pierwszym półroczu 2011 r. był negatywny).

Podsumowując, podczas gdy sektor przemysłowy ma zbliżony udział w ogólnym wzro-ście produktywności w obu obszarach gospodarczych, inne sektory – zwłaszcza sektor fi-nansowy i usług dla przedsiębiorstw – mają większy udział w tym wzroście w Stanach Zjednoczonych niż w strefie euro. Wraz z pojawieniem się oznak spowolnienia wzrostu gospodarczego można oczekiwać wyhamowania wzrostu produktywności w strefie euro. Dalsze wysiłki na rzecz jej ożywienia w tym obszarze powinny uwzględniać działania ukie-runkowane na zrównoważenie potencjalnych czynników wzrostu produktywności, w szcze-gólności w sektorach usług, które osiągają gorsze wyniki. Takie wysiłki będą wymagały dodatkowych reform strukturalnych w celu dalszego otwierania rynków europejskich i za-chęcenia do przeprowadzania operacji transgranicznych po to, by stworzyć warunki nie-zbędne dla osiągnięcia większego efektu skali, oraz działań ukierunkowanych na wspieranie innowacyjności i promocję technologii zwiększających produktywność.

2 Więcej na ten temat, zob. Gómez-Salvador R., Musso A., Stocker M. i Turunen J. (2006), Labour productivity developments in the euro area, „Occasional Paper Series”, ECB, Frankfurt nad Menem, nr 53, październik.

95EBC




Stopa bezrobocia rosła już drugi miesiąc z ko-lei, osiągając poziom 10,3% w październiku 2011 r., w porównaniu z 10,2% we wrześniu, co nieznacznie przekroczyło niedawny rekord za-notowany w drugim kwartale 2010 r. (zob. wy-kres 58). Sugeruje to, że wraz z pogarszającymi się oczekiwaniami dotyczącymi zatrudnienia poprawa sytuacji na rynku pracy strefy euro wyhamowuje.

4.3. PersPektywy aktywnOści gOsPOdarczej

W trzecim kwartale 2011 r. realny PKB w strefie euro wzrósł o 0,2% w ujęciu kwartalnym, bez zmian w stosunku do poprzedniego kwartału. Wyniki badań ankietowych wskazują na słabszą aktywność gospodarczą w czwartym kwartale tego roku. Wiele czynników wydaje się osłabiać impet gospodarki w strefie euro. Czynniki te obejmują umiarkowanie tempa wzrostu popy-tu globalnego i niekorzystny wpływ na ogólne warunki finansowania, jak również na zaufanie, co wynika z trwających napięć na rynkach, zadłu-żenia publicznego w strefie euro oraz z procesu korekt bilansów w sektorach finansowym i niefi-nansowym. Równocześnie oczekuje się ożywienia aktywności gospodarczej w strefie euro, które będzie jednak następowało powoli w trakcie roku i będzie wspierane prężnym popytem globalnym, bardzo niskimi krótkoterminowymi stopami procentowymi oraz wszelkimi działaniami podjętymi w celu wspierania sektora finansowego.

Ocena ta znajduje także odzwierciedlenie w projekcjach makroekonomicznych dla strefy euro przy-gotowanych przez ekspertów Eurosystemu w grudniu 2011 r., przewidujących roczny wzrost realnego PKB w przedziałach 1,5–1,7% w 2011 r., -0,4–1,0% w 2012 r. oraz 0,3–2,3% w 2013 r. W porównaniu z projekcjami makroekonomicznymi ekspertów EBC z września 2011 r. przedział prognoz na 2011 r. dla wzrostu realnego PKB zawęża się, a na 2012 r. planowana jest istotna korekta w dół. Korekty te odzwierciedlają głównie wpływ mniejszego zaufania oraz pogarszających się warunków finansowych na popyt krajowy, co wynika ze zwiększonej niepewności w zakresie kryzysu zadłużenia publiczne-go oraz korekt w dół popytu zagranicznego (zob. również rozdział 6).

Istotne ryzyko pogorszenia się perspektyw gospodarczych dla strefy euro występuje w środowisku wysokiej niepewności. Ryzyko spadku jest wyraźnie związane z dalszym narastaniem napięć na rynkach finansowych strefy euro oraz ich potencjalnym rozszerzeniem się na realną gospodarkę strefy euro. Ryzyko spadku dotyczy także gospodarki globalnej, która może być słabsza niż zakła-dano, a także protekcjonistycznych presji i możliwości niekontrolowanych korekt stanów nierów-nowagi na świecie.

wykres 58 bezrobocie

(dane miesięczne; skorygowane sezonowo)

-300

-200

-100

0

100

200

300

400

500

600

6,5

7,0

7,5

8,0

8,5

9,0

9,5

10,0

10,5

11,0

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Miesięczne zmiany w tysiącach (skala po lewej stronie)Odsetek siły roboczej (skala po prawej stronie)



5 sytuacja fiskalnaWedług prognozy Komisji Europejskiej z jesieni 2011 r. łączny deficyt finansów sektora instytu-cji rządowych i samorządowych strefy euro w 2011 r. znacznie zmalał: z 6,2% PKB w 2010 r. do 4,1% PKB w 2011 r. W latach 2012 i 2013 spodziewany jest dalszy spadek deficytu, chociaż tempo tego spadku będzie mniejsze. Wskaźnik zadłużenia do PKB w strefie euro będzie jednak w dalszym ciągu rosnąć. Przezwyciężenie kryzysu zadłużenia i sprowadzenie wskaźników zadłużenia strefy euro na ścieżkę zrównoważonego spadku jest uzależnione od wdrożenia właściwych i wiarygod-nych działań zgodnych ze wzmocnionym paktem stabilności i wzrostu. Ważnym krokiem w kie-runku zapewnienia dyscypliny fiskalnej są porozumienia zawarte na spotkaniu Rady Europejskiej w dniach 8–9 grudnia 2011 r.

sytuacja fiskalna w 2011 r.Według prognozy gospodarczej Komisji Europejskiej z jesieni 2011 r. łączny deficyt sektora in-stytucji rządowych i samorządowych strefy euro zmalał z 6,2% PKB w 2010 r. do 4,1% w roku 2011. Ta wyraźna poprawa dotycząca równowagi budżetowej strefy euro w 2011 r. nieco przekra-cza poziomy przewidywane w prognozie gospodarczej Komisji z wiosny 2011 r. Lepsze od ocze-kiwanych wyniki budżetowe w 2011 r. są w głównej mierze efektem pakietów konsolidacyjnych, w niektórych krajach bardzo rozległych, jakie zostały przygotowane w odpowiedzi na zwiększo-ną presję na rynkach finansowych (zob. tabela 10). Większość korekt fiskalnych wynika ze spad-ku poziomu wydatków publicznych, który obrazuje proces wycofywania tymczasowych bodźców fiskalnych wprowadzonych w latach 2009 i 2010, a także zmniejszenie poziomu spożycia publicz-nego i inwestycji. Będzie to powodowało spadek wskaźnika wydatków w strefie euro o 1,5 pkt proc., do 49,4% PKB w 2011 r. Jednocześnie wskaźnik relacji dochodów do PKB w strefie euro w ujęciu ogólnym wzrośnie o ok. 0,6 pkt proc., osiągając poziom 45,3% w 2011 r., głównie w skutek uznaniowych działań podatkowych i mimo silniejszego wzrostu gospodarczego (zob. wykres 59).

Mimo lepszych wyników budżetowych dla strefy euro w ujęciu ogólnym, poziom zmian struk-turalnych jest zróżnicowany w poszczególnych krajach. W kilku krajach zmiany te wydają się być niewystarczające, aby zdążyć skorygować nadmierny deficyt i zlikwidować rozbieżności w stosunku do uzgodnionych zobowiązań konsolidacyjnych. Wszystkie państwa strefy euro z wyjątkiem Estonii, Luksemburga i Finlandii objęte są procedurą nadmiernego deficytu (EDP). W związku z powyższym 4 października 2011 r. Rada ECOFIN wezwała państwa, w których no-

tabela 10 zmiany sytuacji f iskalnej w stref ie euro

(jako procent PKB)

2008 2009 2010 2011 2012 2013a. Dochody ogółem 45,0 44,8 44,7 45,3 45,8 45,9b. Wydatki ogółem 47,1 51,2 50,9 49,4 49,2 48,8 w tym:c. Wydatki odsetkowe 3,0 2,9 2,8 3,0 3,1 3,3d. Wydatki pierwotne (b-c) 44,1 48,3 48,1 46,4 46,1 45,6Saldo budżetowe (a-b) -2,1 -6,4 -6,2 -4,1 -3,4 -3,0Pierwotne saldo budżetowe (a-d) 0,9 -3,5 -3,4 -1,2 -0,3 0,3Cyklicznie skorygowane saldo budżetowe -2,8 -4,6 -5,0 -3,2 -2,4 -2,1Zadłużenie brutto 70,1 79,8 85,6 88,0 90,4 90,9Pozycja pozabilansowa: Realny PKB (zmiana w procentach) 0,4 -4,2 1,9 1,5 0,5 1,3Źródła: Prognozy gospodarcze Komisji Europejskiej z jesieni 2011 r. i obliczenia EBC.Uwagi: Dane odnoszą się do instytucji rządowych i samorządowych. Liczby mogą się nie sumować ze względu na zaokrąglenia.

97


Sytuacja fiskalna


Grudzień 2011

tuje się znaczne luki w korekcie, do jak najszybszego podjęcia wysiłków konsolidacyjnych i do określenia środków niezbędnych do zlikwidowania tych luk, nie później niż w budżetach na 2012 r.

Komisja Europejska szacuje, że kwota zadłużenia brutto sektora instytucji rządowych i samorzą-dowych strefy euro wzrosła z 85,6% PKB w 2010 r. do 88% w roku 2011, co oznacza wzrost więk-szy od przewidywanego w wiosennej prognozie Komisji. Zaledwie w 5 spośród 17 państw strefy euro wskaźnik zadłużenia utrzymuje się poniżej progu 60% PKB. Na wzrost wskaźnika zadłuże-nia w 2011 r., co prawda nie tak wyraźny jak w roku ubiegłym, wpływały głównie deficyty pier-wotne. W mniejszym stopniu na wyższy wskaźnik zadłużenia wpłynęły korekty deficytu w relacji do długu publicznego związane z działaniami podjętymi w ramach wspierania systemu finanso-wego, a także „efekt kuli śnieżnej”, czyli dodatnia różnica między nominalną stopą procentową i nominalnym wzrostem PKB.

PersPektywy POlityki fiskalnej w latach 2012 i 2013Według prognozy Komisji Europejskiej z jesieni 2011 r. należy oczekiwać, że łączny deficyt sek-tora instytucji rządowych i samorządowych strefy euro w 2012 r. zanotuje umiarkowany spa-dek do 3,4% PKB, a w 2013 r., przy zwyczajowym założeniu braku zmian polityki, do 3% PKB. Przewidywane polepszenie sytuacji budżetowej wynika głównie z obniżenia deficytu struktural-nego, odzwierciedlającego wdrożenie pakietów konsolidacyjnych w wielu krajach. Ocenia się, że w wyniku oczekiwanego spowolnienia gospodarczego, przy wzroście realnego PKB w 2012 r. niż-szym od wzrostu potencjalnego, warunki cykliczne nie przyczynią się do polepszenia wyników budżetowych (zob. wykres 60). Słabsze perspektywy gospodarcze tłumaczą korekty w górę pro-

wykres 59 kwartalne statystyki i prognozy dla sektora f inansów publicznych w stref ie euro

(średnie ruchome z 4 kwartałów jako procent PKB)

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

Dochody ogółem (dane kwartalne)Wydatki ogółem (dane kwartalne)Dochody ogółem (prognozy roczne KE)Wydatki ogółem (prognozy roczne KE)

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

a) Procentowa stopa wzrostu sum ruchomych z 4 kwartałów w porównaniu z takimi samymi okresami poprzedniego roku

b) Suma ruchoma z 4 kwartałów jako procent PKB

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

Dochody ogółem (dane kwartalne)Wydatki ogółem (dane kwartalne)Dochody ogółem (prognozy roczne KE)Wydatki ogółem (prognozy roczne KE)

2007 2008 2009 2010 2011 2012 201342

44

46

48

50

52

42

44

46

48

50

52

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Źródła: Obliczenia EBC oparte na danych Eurostatu i danych krajowych oraz prognozach gospodarczych Komisji Europejskiej z je-sieni 2011 r.Uwagi: Na wykresach przedstawiono ewolucyjne zmiany dochodu ogółem i wydatków ogółem w postaci sum ruchomych z 4 kwar-tałów dla okresu od I kw. 2007 r. do II kw. 2011 r. oraz prognoz rocznych dla lat 2011 i 2012 opartych na prognozach gospodarczych Komisji Europejskiej z jesieni 2011 r. Dane odnoszą się do instytucji rządowych i samorządowych.


gnoz dotyczących wskaźnika zadłużenia sektora instytucji rządowych i samorządowych, który w 2012 r. osiągnie 90,4% PKB, a w 2013 r. prawie 100% PKB.

W ostatnich miesiącach – w obliczu kryzysu zadłużenia i trudnych warunków rynkowych – kilka państw podjęło dodatkowe kroki konsolidacyjne (niektóre z tych kroków nie są jeszcze odzwier-ciedlone w prognozach Komisji), aby skorygować nadmierne deficyty i sprowadzić wskaźniki za-dłużenia do PKB na ścieżkę zrównoważonego spadku. Poniższy krótki przegląd obecnej sytuacji budżetowej ograniczono do największych państw strefy euro i do państw strefy euro objętych pro-gramem pomocy finansowej UE/MFW.

Według ostatnich prognoz rządowych w Niemczech deficyt budżetowy sektora instytucji rządo-wych i samorządowych powinien spaść w 2011 r. do około 1% PKB, tj. o około 1,5 pkt proc. poni-żej poziomu przewidzianego w aktualizacji programu stabilizacyjnego z kwietnia 2011 r. Lepsza sytuacja budżetowa jest w głównej mierze efektem sprzyjającej sytuacji po stronie dochodów. Deficyt powinien utrzymać się na poziomie około 1% PKB w 2012 r. i spaść do 0,5% PKB w 2013 r. Zgodnie z konstytucyjnym „hamulcem zadłużenia” budżet sektora instytucji rządowych i samo-rządowych zostanie zrównoważony do 2014 r. Prognozuje się, że wskaźnik długu publicznego stopniowo spadnie z około 83,2% PKB w 2010 r. do około 75,5% w roku 2015.

We Francji premier ogłosił 7 listopada nowy pakiet konsolidacyjny, którego celem jest osiąg-nięcie w latach 2012 i 2013 docelowych poziomów deficytu założonych w programie stabili-zacyjnym (poziomy te wynoszą 4,6% i 3,0% PKB odpowiednio w roku 2012 i 2013). Wpływ tego pakietu na budżet szacowany jest na 7,0 mld euro (około 0,34% PKB) w 2012 r. i 4,7 mld euro (około 0,22% PKB) w 2013 r. Nowy pakiet konsolidacyjny oparty jest głównie na przycho-dach, ale zawiera także istotne rozwiązania po stronie wydatków. Uwzględniają one obniże-

wykres 60 determinanty zmian budżetowych w stref ie euro

(w pkt proc. PKB, zmiany w procentach)

a) Wzrost realnego PKB a roczna zmiana w bilansie budże-towym

b) Roczne zmiany cyklicznie korygowanego salda oraz koniunkturalnych składników salda rzeczywistego

-05

-04

-03

-02

-01

00

01

02

03

04

-05

-04

-03

-02

-01

00

01

02

03

04

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Zmiana w bilansie budżetowymStopa wzrostu realnego PKBStopa wzrostu potencjalnego PKB

-3

-3

-2

-2

-1

-1

0

1

1

2

2

-3

-3

-2

-2

-1

-1

0

1

1

2

2

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Zmiana koniunkturalnego składnika salda rzeczywistegoZmiana cyklicznie korygowanego salda rzeczywistego

Źródła: Prognozy gospodarcze Komisji Europejskiej z jesieni 2011 r. i obliczenia EBC.Uwaga: Dane odnoszą się do instytucji rządowych i samorządowych.

99


Sytuacja fiskalna


Grudzień 2011

nie rocznego tempa wzrostu wydatków na opiekę zdrowotną z 2,8% do 2,5%, a także skrócenie okresu przejściowego dla podwyższenia ustawowego wieku emerytalnego z 60 do 62 lat; gra-nica ta zostanie w pełni osiągnięta w 2017 r., a nie w 2018 r. Najważniejsze działania po stro-nie przychodów obejmują zamrożenie w latach 2012 i 2013 stawek podatku dochodowego, ma-jątkowego, podatku od darowizn i spadków, wprowadzenie nowej, pośredniej stawki podatku VAT wynoszącej 7%1, i nałożenie tymczasowej dodatkowej 5-procentowej stawki podatku do-chodowego od osób prawnych płatnej przez firmy, których obrót przekracza 250 milionów euro. Oczekuje się, że nowe działania po stronie przychodów zostaną przyjęte przez parlament jako część czwartej uzupełniającej ustawy budżetowej na 2011 r.

We Włoszech nowy rząd przyjął 4 grudnia dekret z mocą ustawy zawierający nowy pakiet działań fiskalnych i strukturalnych. Pakiet ten natychmiast wszedł w życie, ale w ciągu 60 dni musi zostać zatwierdzony przez parlament. Pakiet wynosić będzie około 30 mld euro, z czego 20 mld euro zo-stanie przeznaczone na obniżenie deficytu, a pozostałe 10 mld euro będzie wykorzystane na dzia-łania stymulujące wzrost. Główne składniki pakietu to znaczące działania w zakresie obniżenia wydatków na emerytury, przywrócenie podatku od nieruchomości zamieszkałych przez właści-cieli oraz podwyższenie stawek podatku VAT. Parlament debatuje obecnie nad wprowadzeniem konstytucyjnej zasady równowagi budżetowej.

W Hiszpanii ostatnie dane obrazujące wykonanie tegorocznego budżetu i rachunki narodowe z trzeciego kwartału wskazują na coraz większe ograniczenie wydatków publicznych. Niemniej jednak wskutek niskich wpływów państwa z tytułu podatków w ostatnich miesiącach wzrosło ry-zyko opóźnień dotyczące zakładanego na ten rok obniżenia deficytu sektora publicznego do 6% PKB. Prace nad budżetem państwa na 2012 r. zostały odłożone ze względu na wybory powszech-ne, które odbyły się 20 listopada. Nowy rząd będzie musiał jak najszybciej przedłożyć przekonu-jący budżet na 2012 r. zgodnie z celami budżetowymi (4,4% PKB w 2012 r.). Budżet powinien po-wstać z uwzględnieniem ostrożnej prognozy wzrostu gospodarczego i wpływów państwa z tytułu podatków. Jest to konieczne także po to, aby zagwarantować, że budżety samorządów lokalnych na 2012 r. będą oparte na realistycznych oczekiwaniach dotyczących przychodów.

W Grecji średnioterminowa strategia fiskalna przyjęta w czerwcu i sierpniu 2011 r. okazała się być niewystarczająca do osiągnięcia celów określonych w programie pomocy finansowej UE/MFW. Jest to efekt gorszej niż oczekiwano sytuacji makroekonomicznej, wciąż niskiej ściągalności po-datków oraz spóźnionego i niepełnego wprowadzenia wielu działań. W reakcji na tę sytuację wła-dze greckie zatwierdziły w październiku pakiet nowych działań konsolidacyjnych stanowiących około 3,2% PKB do 2015 r. Prawdopodobnie konieczne będzie jednak wprowadzenie dodatko-wych działań, aby zapewnić obniżenie deficytu do poziomu poniżej 3% PKB do 2014 r. Szefowie państw i rządów strefy euro uzgodnili 27 października zaktualizowane parametry drugiego pro-gramu pomocowego dla Grecji, obejmującego okres do 2014 r. Nowy program ma być wspierany dodatkowym oficjalnym finansowaniem na poziomie do 130 mld euro, a także, wyjątkowo, do-browolną wymianą obligacji rządowych znajdujących się w posiadaniu inwestorów prywatnych z dyskontem 50% wobec wartości nominalnej greckiego długu. Przy założeniu, że program będzie rygorystycznie wdrażany, powinno to zapewnić spadek wskaźnika zadłużenia sektora instytucji rządowych i samorządowych do około 120% PKB do 2020 r.

1 Pośrednia 7-procentowa stawka VAT została wprowadzona na niektóre towary i usługi objęte wcześniej obniżoną stawką 5,5-procentową (np. książki, usługi telefoniczne, restauracje i prace budowlane). Obniżona stawka 5,5-procentowa została utrzymana w przypadku niektórych towarów pierwszej potrzeby (np. produkty żywnościowe i usługi komunalne). Szacuje się, że zmiana ta będzie generować przychody rzędu 1,8 mld euro rocznie.


W Portugalii 30 listopada parlament przyjął ustawę budżetową na 2012 r. Zakłada ona deficyt w wysokości 4,5% PKB, zgodnie z programem pomocy finansowej UE/MFW. Wysiłki konso-lidacyjne, szacowane na 5,4% PKB, są oparte głównie na wydatkach. Poza rozszerzeniem cięć w płacach w sektorze publicznym wprowadzonych w 2011 r. na średnim poziomie 5%, główne działania wpływające na budżet na 2012 r. obejmują dodatkowe zawieszenie 13. i 14. pensji, cię-cia emerytur odpowiadające zawieszeniu 13. i 14. emerytury, działania konsolidacyjne w sektorze opieki zdrowotnej, cięcia w inwestycjach rządowych, a także wyższe przychody z tytułu podatku VAT, ponieważ wiele towarów zostało przeniesionych z grupy objętej stawką obniżoną i pośrednią do grupy objętej standardową 23% stawką podatku.

W Irlandii, według czwartej oceny programu pomocy finansowej UE/MFW, deficyt sektora in-stytucji rządowych i samorządowych jest na właściwej drodze by osiągnąć w 2011 r. zakłada-ne 10,6% PKB. W dalszej perspektywie rząd irlandzki podtrzymuje zobowiązanie do podjęcia wszelkich działań niezbędnych do osiągnięcia poziomów deficytu określonych w programie po-mocowym i obniżenia deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych do poziomu po-niżej 3% PKB do 2015 r., zgodnie z EDP. Na początku listopada władze Irlandii ogłosiły śred-nioterminowy plan konsolidacji fiskalnej na lata 2012–2015, w którym przedstawiono liczbę i strukturę działań koniecznych do wypełnienia zobowiązań wynikających z EDP. Szczegółowe działania leżące u podstaw korekt, przedstawione na początku grudnia razem z budżetem na 2012 r., są w nieco większym stopniu oparte na wydatkach, w tym na cięciach w spożyciu pub-licznym, podczas gdy po stronie przychodów nowe działania skupiają się głównie na podatku po-średnim i opodatkowaniu kapitału.

kwestie dOtyczące POlityki fiskalnejWraz z pogłębiającym się kryzysem zadłużenia w ostatnich miesiącach nastroje rynkowe uległy dalszemu pogorszeniu. Coraz większy niepokój na rynkach budzi szczególnie sytuacja związana z zadłużeniem Grecji. Pogłębiają się także obawy o potrzeby finansowania zadłużenia Hiszpanii i Włoch. Wiele innych państw strefy euro znajduje się pod coraz większym wpływem tych ne-gatywnych nastrojów rynkowych. W związku z powyższym kwestią najważniejszą jest przy-wrócenie zaufania do stabilności finansów publicznych. Należy skorygować nadmierne deficyty, a w przypadku niespełnienia wymogów EDP należy jak najszybciej wdrożyć dodatkowe działania proceduralne. Konsolidacja fiskalna powinna dotyczyć głównie wydatków, jednocześnie promując reformy wydatków stymulujące rozwój i efektywność podatkową.

Aby poprawić nadzór budżetowy w strefie euro, niezbędne jest sprawniejsze zarządzanie budże-tem, zarówno na poziomie strefy euro jako całości, jak i na poziomie krajowym. Przyjęte nie-dawno pakiety legislacyjne mające wzmocnić zarządzanie gospodarcze w UE, a w szczególności w strefie euro, to krok w dobrym kierunku, choć niewystarczający do osiągnięcia „skoku kwan-towego”. Zmienione zasady ogólne wciąż pozostawiają duże uprawnienia uznaniowe w odniesie-niu do stworzenia i wprowadzenia nadzoru budżetowego (zob. także ramka 11 dotycząca reformy zarządzania). Nowy, wzmocniony mechanizm egzekwowania, który wszedł w życie w połowie grudnia, musi mieć pełne zastosowanie we wszystkich państwach strefy euro, w odniesieniu do których Rada ECOFIN podejmie decyzję o wzmocnieniu procedur mających spowodować korek-tę nadmiernego deficytu.

101


Sytuacja fiskalna


Grudzień 2011

ramka 11

silniejsze Ogólne zasady zarządzania gOsPOdarczegO w ue

Po intensywnych negocjacjach w sprawie reformy unijnych zasad zarządzania gospodarczego, we wrześniu 2011 r. doszło do porozumienia pomiędzy Radą UE, Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską, które formalnie przyjęto w listopadzie. Reformy wejdą w życie w poło-wie grudnia. Niniejsza ramka zawiera podsumowanie i krótką ocenę głównych elementów no-wych zasad zarządzania.

Pakiet reform zarządzania ma na celu wzmocnienie zarządzania budżetem i zarządzania go-spodarczego w UE, w szczególności w strefie euro1.

Główne nowe elementy ogólnych zasad zarządzania budżetem mające wzmocnić dyscyplinę fiskalną obejmują: a) wartość referencyjną dla wydatków w prewencyjnej części paktu stabil-ności i wzrostu (PSW) w sferze ogólnej oceny postępów danego kraju w osiąganiu średnio-okresowego celu, przy zastosowaniu salda strukturalnego jako punktu odniesienia, b) liczbową wartość referencyjną dla oceny zgodności z kryterium długu publicznego w części naprawczej PSW, c) nowe sankcje finansowe i rozwiązania niefinansowe dla krajów strefy euro nieprze-strzegających zasad zarządzania, które są stosowane na wcześniejszym etapie w procesie nad-zoru, a ich intensywność stopniowo wzrasta, d) wyższy stopień automatyzmu w procedurach nadzoru fiskalnego przez zastosowanie głosowania odwróconą kwalifikowaną większością gło-sów (tj. w szczególności zalecenia Komisji dotyczące nałożenia sankcji finansowych uznaje się za przyjęte, chyba że Rada zadecyduje kwalifikowaną większością głosów o ich odrzuceniu), e) minimalne wymagania dla krajowych zasad budżetowych państw członkowskich, oraz (f) mi-nimalne wymagania dotyczące niezależności krajowych organów statystycznych i możliwość sankcji finansowych w przypadku fałszowania statystyk budżetowych.

Celem nowych zasad ogólnych nadzoru makroekonomicznego jest rozpoznawanie i korygo-wanie zaburzeń równowagi makroekonomicznej na wczesnym etapie. Nowe zasady ogólne, które stosowane są do wszystkich państw członkowskich UE, obejmują część prewencyj-ną i naprawczą z następującymi elementami proceduralnymi: a) mechanizmem wczesne-go ostrzegania, obejmującym tabelę wskaźników z ograniczonym zestawem wskaźników makroekonomicznych oraz roczną jakościową ocenę ekonomiczną i finansową dostarczoną przez Komisję Europejską; b) szeroko zakrojonymi dogłębnymi ocenami zmian gospodar-czych w państwach członkowskich, dla których Komisja stwierdziła znaczące zakłócenia równowagi makroekonomicznej lub ryzyko ich wystąpienia, c) zaleceniami skierowany-mi do państw członkowskich w zakresie realizacji konkretnej polityki gospodarczej w celu korygowania tych zakłóceń równowagi lub zapobiegania im; d) wobec państw członkow-skich, w których stwierdzono poważne zaburzenia równowagi makroekonomicznej, poten-cjalnie zagrażające prawidłowemu funkcjonowaniu UGW może być wszczęta procedura dotycząca nadmiernego zakłócenia równowagi (PNZR), która obejmuje szczegółowe i bar-dziej kategoryczne zalecenia działań oraz obowiązek dla danego kraju przedstawienia pla-nu działań naprawczych, określającego działania danego państwa w zakresie polityki będą-ce odpowiedzią na zalecenia i terminy ustalone przez Radę; e) sankcje finansowe mogą być

1 Pakiet reform w zakresie zarządzania składa się z sześciu aktów prawnych. Więcej informacji można również znaleźć w artykule zatytułowanym The reform of economic governance in the euro area – essential elements w „Biuletynie Miesięczny” EBC z marca 2011 r.


nakładane na kraje strefy euro w formie wymogu wniesienia oprocentowanych depozytów, jeżeli Rada stwierdzi, iż dany kraj dwukrotnie nie wdrożył zalecenia Rady. W przypadku dalszego braku wypełnienia zalecenia Rady w odniesieniu do tej samej PNZR, depozyt ten zostanie przekształcony w grzywnę roczną. Ponadto, co do zasady, kraj, który dwukrotnie nie opracował planu działań naprawczych, będącego odpowiedzią na zalecenie Rady, bę-dzie podlegać karze grzywny.

Inne nowe elementy zawarte w tekstach prawnych to: a) postanowienia dotyczące „dialogu go-spodarczego”, zgodnie z którymi Parlament Europejski może zaprosić Przewodniczącego Rady, Komisji i, w stosownych przypadkach, Przewodniczących Rady Europejskiej lub Eurogrupy do dyskusji na temat wielostronnego nadzoru, oraz b) regularny przegląd stosowania aktów praw-nych i ich zmian, jeśli jest to wskazane.

Mimo że powyższe reformy w zakresie zarządzania są ważnym krokiem naprzód, przyjęty pakiet legislacyjny nie stanowi istotnego przełomu, o jaki apelowała Rada Prezesów EBC2. W szczególności nowe zasady ogólne nadal pozostawiają duże pole manewru dla Komisji i Rady do stosowania uznaniowości w sprawowaniu nadzoru fiskalnego i gospodarczego oraz do egzekwowania przestrzegania przepisów, co może poważnie osłabić skuteczność reform. Główne wady znowelizowanych zasad ogólnych zarządzania przedstawiono poniżej.

a) Wyjątki i wiele istotnych czynników, które należy wziąć pod uwagę

Przewidywane wzmocnienie nadzoru fiskalnego jest znacznie ograniczone pod kilkoma wzglę-dami. W szczególności skuteczność liczbowej wartości referencyjnej dla wzrostu wydatków netto jest ograniczona przez to, że wiele kategorii wydatków jest wyłączonych z łącznej kwo-ty wydatków. Ponadto kryteria deficytu i długu zostały obciążone wydłużoną listą istotnych czynników, które muszą być brane pod uwagę. W konsekwencji nieprzestrzeganie kryteriów deficytu i długu niekoniecznie będzie prowadzić do uruchomienia procedury nadmiernego de-ficytu (PND). Jeżeli chodzi o nadzór gospodarczy, nowa procedura dotycząca nadmiernego za-kłócenia równowagi może być skuteczna tylko wtedy, gdy będzie dostatecznie skoncentrowana na korygowaniu szkodliwych zaburzeń równowagi makroekonomicznej stanowiących zagroże-nie dla sprawnego funkcjonowania unii walutowej, takich jak nadmierna utrata konkurencyj-ności, utrzymujący się i nadmierny deficyt na rachunku bieżącym, niezrównoważony wzrost cen aktywów, w tym cen nieruchomości oraz wysoki poziom zadłużenia zewnętrznego i we-wnętrznego. Jednak symetryczne podejście do koncepcji tablicy wskaźników w odniesieniu do wykrywania nadmiernych spadków/wzrostów konkurencyjności oraz nadmiernych deficytów/nadwyżek na rachunku bieżącym i zapobiegania im pociąga za sobą ryzyko, że działania zwią-zane z nadzorem ulegną osłabieniu i potencjalnie spowodują odwrócenie uwagi od najpoważ-niejszych wyzwań dla unii walutowej.

b) Niewystarczający automatyzm procedur egzekwowania

Wprowadzenie wcześniejszych, stopniowych i bardziej zróżnicowanych sankcji jest mile wi-dziane, jednak niezbędny jest wyższy stopień automatyzmu w procesie podejmowania decy-zji przez zastosowanie głosowania odwróconą kwalifikowaną większością głosów w możliwie największym stopniu. W części prewencyjnej paktu stabilności i wzrostu nieco bardziej rygo-

2 Zob. również opinię prawną EBC z dnia 16 lutego 2011 r. dotyczącą reformy w zakresie zarządzania gospodarczego w Unii Europejskiej w części „Zasady prawne” w serwisie internetowym EBC (http://www.ecb.europa.eu).

103


Sytuacja fiskalna


Grudzień 2011

rystyczna zasada decydowania w formie głosowania przez Radę zwykłą większością głosów będzie stosowana jedynie po dodatkowym etapie zwykłego głosowania kwalifikowaną więk-szością głosów. Ponadto wciąż istnieje znaczne pole manewru, ponieważ sankcje finansowe – zarówno w ramach procedury nadmiernego deficytu, jak i procedury dotyczącej nadmier-nego zakłócenia równowagi – mogą ulec znacznemu zmniejszeniu lub zniesieniu z powodu wyjątkowych okoliczności gospodarczych lub na uzasadniony wniosek danego państwa człon-kowskiego złożony w Komisji. Dodatkowo, sankcje związane z naruszeniem kryterium długu publicznego podlegają trzyletniemu okresowi przejściowemu od momentu korekty bieżącego nadmiernego deficytu.

c) Zagrożenia dla wdrożenia

Skuteczność zmienionych zasad fiskalnych będzie uzależniona od ich pełnego wdrożenia przez Komisję i Radę. W porównaniu z poprzednim PSW Komisja ma odgrywać większą rolę w procedurach, także w odniesieniu do bardziej rygorystycznych mechanizmów egzekwowania w przypadku nieprzestrzegania paktu, ponieważ uznaniowość Rady w zakresie odrzucania zaleceń Komisji została ograniczona. Wiarygodne wdrożenie środków nadzoru fiskalnego i gospodarczego wymaga przyjęcia przez Komisję restrykcyjnego podejścia i wywierania przez Radę maksymalnej presji oraz nakładania sankcji na kraje strefy euro nieprzestrzegające stosownych przepisów.

d) Większa złożoność

Nowe zasady ogólne zarządzania fiskalnego są niezwykle skomplikowane w porównaniu z po-przednim PSW. Państwa członkowskie będą musiały spełnić więcej wymogów informacyj-nych. Po stronie Komisji niezbędne będzie przeprowadzenie dodatkowych analiz i zapewnienie ogromnych zasobów technicznych, a uzyskanie i zweryfikowanie niezbędnych danych na czas może być trudne. Większa złożoność zmniejszy przejrzystość, a co za tym idzie możliwość roz-liczania nowych zasad ogólnych zarządzania fiskalnego, coprzyniesie wyzwania przynajmniej pod względem komunikacyjnym.

e) Niewystarczające wzmocnienie krajowych zasad budżetowych

Wprowadzenie minimalnych standardów dla krajowych zasad budżetowych będzie przyjmowa-ne z zadowoleniem. Przyjęte normy nie są jednak wystarczające i wzmocnienie krajowych za-sad budżetowych będzie w dużej mierze uzależnione od politycznej woli krajów. Jednocześnie niektóre państwa członkowskie zobowiązały się niedawno w Pakcie Euro Plus do przeniesienia przepisów podatkowych zawartych w PSW do ustawodawstwa krajowego. Niektóre kraje już podjęły inicjatywy w tym zakresie, a inne kraje powinny pójść za ich przykładem.

Jak pokazał kryzys związany z długiem publicznym, skuteczny nadzór fiskalny i gospodarczy oraz jego egzekwowanie są fundamentalne, jeśli chcemy zapewnić sprawne funkcjonowanie UGW. Reforma zasad zarządzania UE jest krokiem w dobrym kierunku, jednak wiele jest jesz-cze do zrobienia i takie działania są już podejmowane.


W celu dalszego wzmocnienia zasad zarządzania gospodarczego, 27 października 2011 r. szefo-wie państw i rządów krajów strefy euro zobowiązali się do przeprowadzenia kolejnych reform. Konkretne propozycje przewidują, w szczególności, że państwa strefy euro a) wprowadzą do pra-wa krajowego, najlepiej na poziomie konstytucji lub jej odpowiednika, zasadę zrównoważonego (pod względem struktury) budżetu, b) za podstawę dla budżetów krajowych przyjmą niezależ-ne prognozy wzrostu i wprowadzą instytucję rad fiskalnych, c) będą konsultowały się z Komisją Europejską przed podjęciem znaczących reform polityki fiskalnej lub gospodarczej, które mogą skutkować efektem „rozlewania się” (ang. spillover). Ponadto Rada ECOFIN powinna zapewnić ściślejszy monitoring i dodatkowe działania badające przestrzeganie zasad w krajach posiada-jących nadmierne deficyty. Kolejnym ważnym krokiem w kierunku zapewnienia dyscypliny fi-skalnej są porozumienia zawarte na spotkaniu Rady Europejskiej w dniach 8–9 grudnia 2011 r. Uzgodniono wówczas kroki mające przybliżyć państwa do unii gospodarczej i działania na rzecz podpisania nowej umowy fiskalnej (ang. new fiscal compact). Z fiskalnego punktu widzenia klu-czowym elementem nowej umowy fiskalnej jest zasada zrównoważonego budżetu sformułowana w kategoriach strukturalnych („hamulec budżetowy”) w międzyrządowym traktacie zawartym na poziomie europejskim, która zostanie zapisana w prawie krajowym i połączona z mechanizmem automatycznej korekty w przypadku wystąpienia odchyleń od tej zasady. Innymi ważnymi ele-mentami są zatwierdzenie quasi-automatycznych sankcji w przypadku przekroczenia przez defi-cyt budżetowy wartości referencyjnej 3% PKB oraz decyzja o wprowadzeniu do prawa pierwotne-go liczbowej wartości referencyjnej dla redukcji zadłużenia w krajach, w których deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych przekracza 60% PKB.

Przezwyciężenie kryzysu obligacji rządowych w strefie euro w istotny sposób zależy od tego, czy podjęte zostaną odpowiednie i wiarygodne działania z zakresu polityki, w tym działania zmierza-jące do promowania dostosowania gospodarczego i zrównoważonego wzrostu (zob. także ramka 12 o dewaluacji za pomocą środków polityki fiskalnej). Wymagać to będzie odpowiednich krajo-wych zasad fiskalnych, silnych bodźców zapewniających zdrową politykę fiskalną i skutecznego nadzoru oraz wdrożenia na poziomie UE i strefy euro.

ramka 12

dewaluacja za POMOcą śrOdków POlityki fiskalnej – narzędzie uMOżliwiające dOstOsOwanie gOsPOdarcze

Oprócz trudności fiskalnych niektóre kraje strefy euro stoją również w obliczu problemów związanych z konkurencyjnością, prowadzących do utrzymywania się deficytu na rachunku bieżącym. Ponieważ w przypadku krajów będących uczestnikami obszaru walutowego dewa-luacja nominalna nie jest możliwa, konieczne jest przywrócenie konkurencyjności na poziomie kraju. Wymaga to przeprowadzenia reform strukturalnych ukierunkowanych na wzrost wy-dajności oraz dostosowania cen względnych, a w szczególności ograniczenia wzrostu realnego wynagrodzenia za pracę. Niniejsza ramka przedstawia, z analitycznego punktu widzenia, dzia-łanie polityki polegające na „dewaluacji za pomocą środków polityki fiskalnej” zaproponowa-ną w literaturze jako kolejne narzędzie, które może mieć zastosowanie w procesie dostosowań gospodarczych.

Dewaluacja fiskalna to wykorzystanie systemu podatkowego w sposób imitujący nominal-ną dewaluację kursu wymiany, w szczególności przez podwyższenie podatków od importu i zmniejszenie podatków od eksportu, co zmienia tym samym cenę względną towarów krajo-

105


Sytuacja fiskalna


Grudzień 2011

wych i zagranicznych. W praktyce można to osiągnąć pośrednio przez obniżenie podatków, które zwiększają koszty produkcji, takich jak podatek od wynagrodzeń lub podatek dochodo-wy od osób prawnych, a w związku z tym mają wpływ na koszt eksportu, finansowany wzro-stem podatku VAT (przy czym należy pamiętać, że stawka dla eksportu jest zerowa) lub po-datkiem od nieruchomości. Jednak ze względu na różny czas uzyskania oraz szybkość reakcji behawioralnych, mogą wystąpić krótkoterminowe straty przychodów nawet w przypadku re-formy podatkowej neutralnej dla budżetu i mogą one stanowić przeszkodę dla krajów posiada-jących krótkoterminowe ograniczenia budżetowe. Ponadto analogia do zmiany nominalnego kursu wymiany nie jest doskonała, ponieważ dewaluacji za pomocą środków polityki fiskalnej nie towarzyszy wzrost wewnętrznej podaży pieniądza.

Analiza teoretyczna wspiera koncepcję, że dewaluacja za pomocą środków polityki fiskalnej może pomóc w odzyskaniu konkurencyjności. Przejście od podatku opartego na miejscu po-chodzenia do podatku opartego na miejscu przeznaczenia, np. od podatku od wynagrodzenia lub podatku dochodowego od osób prawnych do podatku VAT lub podatku od sprzedaży, pro-wadzi do natychmiastowej amortyzacji podatkowej. Zazwyczaj wpływ ten nie ma charakteru długoterminowego1, ponieważ realny efektywny kurs wymiany ostatecznie ulegnie dostoso-waniu, albo przez aprecjację (w przypadku krajów podlegających elastycznym kursom wymia-ny), albo inflację (w przypadku krajów stosujących stały kurs walutowy, w tym krajów w ob-szarze jednej waluty). W przypadku niektórych krajów strefy euro punktem wyjścia jest jednak nierównowaga charakteryzująca się przeszacowanym realnym efektywnym kursem wymiany. W takiej sytuacji dewaluacja za pomocą środków polityki fiskalnej mogłaby jedynie przyspie-szyć konieczny proces dostosowawczy i nie można oczekiwać, że zastąpiłaby niezbędne refor-my strukturalne.

Ponadto symulacje wykorzystujące dynamiczne modele równowagi sugerują, że dewalua-cja za pomocą środków polityki fiskalnej musiałaby mieć ogromny zasięg, aby wygenerować znaczący wpływ na konkurencyjność i handel. Potwierdzają to symulacje przeprowadzone przez ekspertów EBC przy zastosowaniu modelu Euro Area and Global Economy (EAGLE) (model strefy euro i gospodarki światowej), jak również inne badania przeprowadzone w ostatnim czasie2. Dowody empiryczne również skłaniają do stwierdzenia, że umiarkowane zmiany w podatkach krajowych nie mają prawie żadnego wpływu na handel3. Jednocześnie nie podjęto jeszcze żadnych badań, które zajęłyby się konkretnym przypadkiem krajów w obszarze jednej waluty, startujących z pozycji niekonkurencyjnej.

Niemniej jednak reformy, które przesuwają podatki z czynników produkcji do konsump-cji, mogą być korzystne z szerszej perspektywy ekonomicznej. Odejście od podatku od do-chodów z pracy lub zysków w kierunku konsumpcji lub podatków od nieruchomości może, oprócz osiągnięcia (potencjalnie niewielkiego) efektu z tytułu wyższego eksportu netto, pobu-

1 Zob. Grossman G. (1980), Border Tax Adjustments: Do They Distort Trade?, „Journal of International Economics”, t. 10(1), s. 117–128. Zob. także Feldstein M. i Krugman P. (1990), International Trade Effects of Value-Added Taxation w: Razin, A. i Slemrod, J. (red.), Taxation in the Global Economy, University of Chicago Press, którzy twierdzą między innymi, że poda-tek VAT może mieć wpływ na handel, jeżeli zastępuje podatek zniekształcający decyzje uczestników życia gospodarczego (ang. distortionary tax) lub jeżeli stawki podatkowe stosowane w odniesieniu do sektora handlu różnią się w praktyce od podatków stosowanych w pozostałej części gospodarki.

2 Zob. Franco F. (2010), Improving competitiveness through devaluation, the case of Portugal, mimeo, New University of Lisbon; Lipińska A. i von Thadden L. (2009), Monetary and fiscal policy aspects of indirect tax changes in a monetary union, „Working Paper Series”, nr 1097, ECB, Frankfurt nad Menem, październik.

3 Zob. Desai M.A. i Hines J.R. (2002), Value-Added Taxes and International Trade: The Evidence, mimeo, University of Michigan oraz Keen M. i Syed M. (2006), Domestic Taxes and International Trade: Some Evidence, „Working Paper Series”, IMF, WP/06/47.


dzić wzrost w wymiarze strukturalnym. Taka reforma zmniejszyłaby uprzedzenia podatkowe dotyczące oszczędności i promowałaby podaż pracy. Ponadto bardziej atrakcyjna struktura po-datkowa mogłaby zachęcić do inwestowania, w tym przez wspieranie bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Istnieją mocne dowody empiryczne, że przejście do opodatkowania konsumpcji lub nieruchomości ma pozytywny wpływ na wzrost gospodarczy4.

W celu zapewnienia poprawy konkurencyjności osiągniętej w wyniku dewaluacji za pomocą środków polityki fiskalnej, ważne jest, aby nie dopuścić do wzrostu oczekiwań inflacyjnych. Z jednej strony w przypadku obniżki podatku dochodowego od osób prawnych lub podatku od wynagrodzeń płaconego przez pracodawcę dochodzi do natychmiastowej obniżki kosztów pro-dukcji, co również pozwoli na obniżenie cen bez podatku VAT, więc inflacja bez uwzględnienia podatku VAT może być niższa, jednak wpływ ten jest niepewny, a ponadto marże mogą rów-nież wzrosnąć. Z drugiej strony równoległy wzrost podatku VAT będzie mieć bezpośredni jed-norazowy wpływ na inflację, co stwarza ryzyko, że ewentualny efekt drugiej rundy na płace i ceny zniweluje potencjalny korzystny wpływ na konkurencyjność. W krajach posiadających automatyczne zasady dotyczące powiązania zmian płac z inflacją wzmocnienie konkurencyj-ności byłoby z pewnością krótkotrwałe.

Ogólnie dewaluacja za pomocą środków polityki fiskalnej, w ramach której podatek od wyna-grodzeń lub podatek dochodowy od osób prawnych zostanie zastąpiony w pewnym stopniu po-datkiem VAT lub podatkiem od nieruchomości, może mieć pozytywny – nawet jeśli niewiel-ki – wkład do wymaganego dostosowania gospodarczego w krajach strefy euro zmagających się z problemami w zakresie konkurencyjności. Jednocześnie dewaluacja za pomocą środków polityki fiskalnej nie może zastępować niezbędnych reform strukturalnych, a jedynie stano-wi ich uzupełnienie. Oprócz powyższych kwestii, bardziej efektywna struktura podatkowa, która sprzyja oszczędnościom i inwestycjom, może przyczynić się do wyższego wzrostu realnego w bardziej ogólny sposób.

4 Zob. na przykład, Johansson Å. i in. (2008), Taxation and Economic Growth, Economics Department Working Papers, OECD, nr 620, którzy twierdzą, że podatek VAT i podatki od nieruchomości są najmniej niekorzystnymi podatkami dla wzrostu, podczas gdy podatek od wynagrodzeń i podatek dochodowy od osób prawnych są najbardziej szkodliwe. W konkretnym przypadku ma-łego kraju strefy euro, Alemeida V. i in. (2011), Fiscal consolidation in a small euro area economy, „Working Paper Series”, Banco de Portugal, maj, stosują nowy ogólny model równowagi Keynesa w celu przeanalizowania różnych opcji dla konsolidacji fiskalnej. Dochodzą oni do wniosku, że wzrost podatku VAT jest lepszy dla wzrostu i zatrudnienia niż wzrost podatku od wynagrodzeń, choć cięcia wydatków są lepsze od każdej z tych dwóch opcji.

107


Projekcje makroekonomiczne

ekspertów Eurosystemu

dla sterfy euro


Grudzień 2011

6 PrOjekcje MakrOekOnOMiczne eksPertów eurOsysteMu dla strefy eurO

Na podstawie informacji dostępnych na dzień 25 listopada 2011 r. eksperci Eurosystemu opra-cowali projekcje rozwoju sytuacji makroekonomicznej w strefie euro1. W drugiej połowie 2011 r. nastąpiło osłabienie aktywności gospodarczej w strefie euro. Było to wynikiem obniżenia się popytu światowego i znacznego spadku wskaźników zaufania przedsiębiorców i konsumentów w ostatnich miesiącach, w warunkach podwyższonej niepewności wynikającej ze wzmożonych napięć na rynkach finansowych, ze znacznymi spadkami cen akcji i pogarszaniem się warunków finansowania w coraz większej liczbie krajów strefy euro. Przy założeniu, że kryzys finansowy bardziej się już nie pogłębi, wzrost realnego PKB powinien według przewidywań w ciągu 2012 r. odbić, a w 2013 r. jeszcze nieco się poprawić. Oczekuje się jednak, że ożywienie osłabiać będzie trwająca w wielu sektorach restrukturyzacja bilansów i niekorzystne warunki finansowania, któ-re w horyzoncie projekcji utrzymają się w wielu częściach strefy euro. Jednocześnie ożywieniu powinno sprzyjać umacnianie się popytu światowego oraz spadek inflacji cen energii i żywno-ści – który pozytywnie wpłynie na dochody realne – a także korzystne oddziaływanie na popyt wewnętrzny bardzo niskich stóp krótkoterminowych i działań na rzecz przywrócenia prawid-łowego funkcjonowania systemu finansowego. W projekcjach przewiduje się, że średnioroczny wzrost realnego PKB wyniesie w 2011 r. 1,5–1,7%, w 2012 r. -0,4–1,0%, zaś w 2013 r. 0,3–2,3%. Inflacja HICP strefy euro w najbliższym okresie ma pozostać podwyższona, a następnie wyraźnie się obniżyć. Zgodnie z projekcjami ogólna inflacja HICP wyniesie w 2011 r. średnio 2,6–2,8%, w 2012 r. 1,5–2,5%, zaś w 2013 r. 0,8–2,2%. Taki przebieg inflacji wynika przede wszystkim z ujemnego efektu bazy związanego z cenami energii i żywności w 2012 r., a także z założenia, że ceny surowców nie zmienią się bądź spadną. Inflacja HICP z wyłączeniem żywności i energii w horyzoncie projekcji powinna wzrosnąć jedynie nieznacznie w związku z relatywnie niskim po-pytem wewnętrznym i umiarkowanymi kosztami pracy.

1 Projekcje ekspertów Eurosystemu są co pół roku opracowywane wspólnie przez specjalistów z EBC i z krajowych banków centralnych strefy euro. Stanowią one wkład do formułowanej przez Radę Prezesów oceny sytuacji gospodarczej oraz zagrożeń dla stabilności cen. Więcej informacji o zastosowanych procedurach i metodach można znaleźć we wskazówkach metodycznych EBC A guide to Eurosystem staff macroeconomic projection exercises, z czerwca 2001, dostępnych w serwisie internetowym EBC. Aby oddać niepewność, jaką obciążone są projekcje, wszystkie zmienne przedstawiono w postaci przedziałów. Przedziały te określono na podstawie różnic pomiędzy rzeczywistymi wynikami a projekcjami z poprzednich lat. Rozpiętość przedziałów stanowi dwukrotność średniej wartości bezwzględnej tych różnic. Metodę wyznaczania przedziałów, w tym korekt z tytułu zdarzeń nadzwyczajnych, przedstawiono w publikacji EBC New procedure for constructing Eurosystem and ECB staff projection ranges, z grudnia 2009, również dostępnej w serwisie internetowym EBC.

ramka 13

zaŁOżenia techniczne dOtyczące stóP PrOcentOwych, kursów walutOwych, cen surOwców i POlityki fiskalnej

Podstawą założeń technicznych dotyczących stóp procentowych i cen surowców są oczeki-wania rynku; datą graniczną jest 17 listopada 2011 r.1 Założenie co do krótkoterminowych stóp procentowych ma charakter czysto techniczny. Stopy te mierzy się 3-miesięczną stopą EURIBOR, a oczekiwania rynku wyprowadza ze stawek kontraktów futures. Z metodologii tej wynika średni poziom krótkoterminowych stóp procentowych równy w 2011 r. 1,4%, w 2012 r. 1,2%, zaś w 2013 r. 1,4%. Oczekiwania rynku co do nominalnej rentowności 10-letnich obli-gacji skarbowych wyemitowanych w strefie euro wskazują, że w 2011 r. wyniesie ona średnio 4,4%, w 2012 r. 5,3%, zaś w 2013 r. 5,6%. W związku z kształtowaniem się rynkowych stawek

1 Założenia dotyczące cen ropy naftowej i żywności opierają się na cenach kontraktów futures do końca okresu objętego projekcja-mi. W odniesieniu do innych surowców zakłada się, że do czwartego kwartału 2012 r. ich ceny będą podążać za cenami kontrak-tów futures, a następnie będą się kształtować zgodnie z rozwojem aktywności gospodarczej na świecie.


OtOczenie MiędzynarOdOweW ciągu 2011 r. tempo wzrostu na świecie malało. W drugiej połowie br. pozytywny bodziec, który wynikał z ustępowania zakłóceń w łańcuchach dostaw spowodowanych klęskami żywio-łowymi w Japonii, został osłabiony przez ponowne pojawienie się napięć na światowych rynkach finansowych, przede wszystkim w wyniku nasilenia się kryzysu zadłużeniowego w strefie euro i wzrostu obaw o stabilność finansów publicznych w innych dużych gospodarkach rozwiniętych. Sytuacja ta podkopała zaufanie konsumentów i przedsiębiorców na całym świecie. Na przyszłość przewiduje się stopniowe ożywienie, jednak występowanie niesprzyjających czynników, takich jak konieczność dalszej naprawy bilansów oraz słabość rynku nieruchomości mieszkaniowych i rynku pracy w niektórych dużych gospodarkach rozwiniętych, oznacza, że okres powolnego wzrostu się wydłuży, zwłaszcza w gospodarkach rozwiniętych, co z kolei odbije się na tempie ożywienia na świecie. W gospodarkach wschodzących tempo wzrostu jest nadal dość wysokie, ale oczekuje się jego wyhamowania w związku z wcześniejszym zacieśnieniem polityki mającym ograniczyć nierównowagę finansową i presję cenową oraz z oczekiwanym spadkiem popytu ze-wnętrznego i rozprzestrzenianiem się zawirowań ze światowych rynków finansowych. Przewiduje się, że dynamika realnego PKB na świecie z wyłączeniem strefy euro, która w 2010 r. wyniosła 5,7%, w 2011 r. spadnie do 4,1%, w 2012 r. do 3,9%, po czym w 2013 r. wzrośnie do 4,5%. W od-niesieniu do dynamiki popytu zewnętrznego strefy euro przewiduje się spadek z 11,8% w 2010 r. do 6,4% w 2011 r. i do 4,8% w 2012 r., a następnie w 2013 r. wzrost do 6,9%.

PrOjekcje wzrOstu realnegO PkbDynamika realnego PKB strefy euro w trzecim kwartale 2011 r. była niewielka i wyniosła 0,2% w ujęciu kwartalnym, tzn. tyle samo co w drugim kwartale. Podczas gdy w drugim kwartale 2011 r. ujemny wpływ na aktywność gospodarczą miał szereg czynników przejściowych – za-równo wewnętrznych, jak i światowych, to w kilku ostatnich miesiącach słabość tendencji wzro-stu w strefie euro w coraz większym stopniu wynikała z kryzysu zadłużeniowego w strefie euro

kontraktów forward i stopniowym przekładaniem się zmian stawek rynkowych na stopy poży-czek i kredytów oczekuje się, że krótko- i długoterminowe stopy pożyczek i kredytów banko-wych w całym horyzoncie projekcji nadal będą stopniowo rosnąć. W strefie euro jako całości ogólny wpływ podaży kredytów na aktywność gospodarczą powinien być ujemny. W kwestii cen surowców, na podstawie kształtowania się cen na rynkach kontraktów futures w okresie dwóch tygodni przed datą graniczną przyjęto założenie, że cena ropy Brent za baryłkę wynie-sie w 2011 r. średnio 111,5 USD, w 2012 r. 109,4 USD, zaś w 2013 r. 104,0 USD. Założono także, że ceny surowców nieenergetycznych w dolarach amerykańskich w 2011 r. wzrosną o 17,8%, w 2012 r. spadną o 7,3%, zaś w 2013 r. wzrosną o 4,3%.

Zakłada się, że dwustronne kursy walutowe w horyzoncie projekcji utrzymają się na poziomie równym średniej wartości z dwóch tygodni przed datą graniczną. Oznacza to, że kurs EUR/USD wyniesie w 2011 r. 1,40, zaś w 2012 i 2013 r. – 1,36. Średni efektywny kurs euro według założeń w 2011 r. nie zmieni się, a w 2012 r. spadnie o 0,9%.

Założenia dotyczące polityki fiskalnej opierają się na planach budżetowych poszczególnych krajów strefy euro według stanu na dzień 25 listopada 2011 r. Uwzględniają one wszystkie działania w zakresie polityki, które zostały już zatwierdzone przez parlamenty krajowe lub też zostały szczegółowo sprecyzowane przez rządy, a ich przyjęcie w procesie legislacyjnym jest prawdopodobne.

109




dla sterfy euro


Grudzień 2011

i związanego z nim zacieśnienia polityki fiskalnej w niektórych krajach tej strefy. Jeśli chodzi o czynniki wewnętrzne, niekorzystny wpływ podwyższonej niepewności związanej ze wzmo-żonymi napięciami na rynkach finansowych w strefie euro spowodował znaczne obniżenie się wskaźników zaufania przedsiębiorców i konsumentów, gwałtowne przeceny akcji w całej stre-fie euro i pogorszenie się warunków finansowania dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw w wielu krajach. Ponieważ w 2011 r. osłabił się również popyt zewnętrzny, w najbliższym okresie czynniki zewnętrzne prawdopodobnie nie zrównoważą niekorzystnego wpływu wymienionych powyżej czynników wewnętrznych. Na przyszłość, przy założeniu, że kryzys finansowy bardziej się już nie pogłębi, wzrost realnego PKB powinien według przewidywań zacząć rosnąć w cią-gu 2012 r., a następnie w 2013 r. jeszcze nieco przyspieszyć. Oczekuje się jednak, że w hory-zoncie projekcji ożywienie osłabiać będzie trwająca w wielu sektorach restrukturyzacja bilan-sów oraz niekorzystne warunki finansowania, które utrzymają się w wielu częściach strefy euro. Jednocześnie ożywieniu powinno sprzyjać umacnianie się popytu światowego i spadek inflacji cen energii i żywności – który pozytywnie wpłynie na dochody realne – a także korzystne od-działywanie na popyt wewnętrzny bardzo niskich stóp krótkoterminowych i działań na rzecz przywrócenia prawidłowego funkcjonowania systemu finansowego. Podsumowując, oczekuje się, że tempo ożywienia będzie powolne. Dynamika realnego PKB w strefie euro w ujęciu rocznym w 2011 r. wyniesie 1,5–1,7%, w 2012 r. -0,4–1,0%, zaś w 2013 r. 0,3–2,3%.

W ujęciu bardziej szczegółowym oczekuje się, że wzrost spożycia prywatnego w strefie euro do połowy 2012 r. będzie stosunkowo niewielki – głównie wskutek słabej dynamiki realnych docho-dów do dyspozycji – a następnie nieco wzrośnie. Dynamikę nominalnych dochodów do dyspozy-cji będzie według przewidywań osłabiać niewielki wzrost zatrudnienia, w połączeniu z umiarko-wanym wzrostem płac i dochodów z transferów socjalnych, który będzie ograniczony z powodu zacieśnienia polityki fiskalnej w niektórych krajach strefy euro. Choć dynamika realnych docho-dów do dyspozycji osłabła wskutek wzrostów cen surowców we wcześniejszym okresie, oczeku-je się, że presja ze strony cen surowców się zmniejszy i tym samym stopniowo będzie oddziały-wać w kierunku wzrostu tej dynamiki. Stopa oszczędności w strefie euro według przewidywań zasadniczo się nie zmieni i przez resztę okresu objętego projekcjami pozostanie na obecnym poziomie. Wynika to stąd, że presja na wzrost stopy oszczędności wynikająca z podwyższonej niepewności i osłabionego zaufania zostanie prawdopodobnie zasadniczo zrównoważona przez konieczność redukcji oszczędności w celu wyrównania poziomu spożycia w warunkach słabej dynamiki realnych dochodów do dyspozycji. Przewiduje się także, że wskutek jedynie stopnio-wego wzrostu zatrudnienia stopa bezrobocia w strefie euro w 2012 r. nieco wzrośnie, a potem jej spadek będzie powolny.

Dynamika prywatnych inwestycji niemieszkaniowych w strefie euro według przewidywań po-winna być niska wskutek utrzymywania się niekorzystnych warunków finansowania w niektó-rych krajach strefy euro, przy podwyższonej niepewności. W najbliższym okresie prawdopo-dobnie dynamika ta się nie zmieni, a następnie przez resztę okresu objętego projekcjami jej ożywienie będzie jedynie stopniowe; korzystnie wpływać na nie będzie umocnienie się dyna-miki eksportu, umiarkowany wzrost popytu wewnętrznego i stosunkowo stabilne zyski. Wzrost inwestycji mieszkaniowych według oczekiwań będzie jeszcze wolniejszy, z powodu trwających w niektórych krajach dostosowań na rynku nieruchomości mieszkaniowych, przejawiających się również w stosunkowo niewielkich zmianach cen mieszkań. Zakłada się, że inwestycje pub-liczne w 2011 i 2012 r. znacznie spadną, po czym w 2013 r. ich poziom się ustabilizuje, w związ-ku z pakietami działań na rzecz konsolidacji fiskalnej, które zostały ogłoszone w niektórych krajach strefy euro.


Wzrost eksportu, zgodnie z kształtowaniem się popytu zewnętrznego, powinien w najbliższym okresie zwolnić, a potem w ciągu 2012 r. stopniowo nabrać tempa. Podobnie ma się kształtować dynamika importu. Ogólnie oczekuje się, że w związku z nieco silniejszym wzrostem eksportu od początku 2012 r. udział salda wymiany handlowej w kwartalnym wzroście PKB w horyzoncie projekcji będzie dodatni.

Uważa się, że obecny kryzys osłabił wzrost potencjalny, przy czym dokładna skala jego wpływu nadal jest wysoce niepewna. Prawdopodobnie wzrost potencjalnego PKB jeszcze się zmniejszy wskutek wciąż słabej aktywności gospodarczej. Niemniej jednak, w związku ze słabymi perspek-tywami wzrostu, ujemna luka PKB w 2012 r. zgodnie z projekcjami powiększy się, a w 2013 r. nie-co zmniejszy.

PrOjekcje ksztaŁtOwania się cen i kOsztówPrzewiduje się, że w związku z podwyżkami cen surowców z wcześniejszego okresu, a tak-że w pewnym stopniu podwyżkami podatków pośrednich, ogólna inflacja HICP w strefie euro w pierwszym kwartale 2012 r. pozostanie powyżej 2%, po czym znacznie się obniży. Taki prze-bieg inflacji wynika głównie z gwałtownie malejącego udziału cen energii, wynikającego z ustę-powania wpływu wcześniejszych wzrostów cen ropy i założenia stopniowego spadku tych cen w horyzoncie projekcji. Inflacja cen żywności według oczekiwań od połowy 2012 r. będzie się ob-niżać, gdy istniejąca presja cenowa przejdzie już przez cały łańcuch produkcyjny. Inflacja HICP z wyłączeniem żywności i energii powinna według przewidywań wzrosnąć jedynie nieznacz-nie w związku z relatywnie niskim popytem wewnętrznym i umiarkowanymi kosztami pracy. Zgodnie z projekcjami ogólna inflacja HICP wyniesie w 2011 r. średnio 2,6–2,8%, w 2012 r. 1,5–2,5%, zaś w 2013 r. 0,8–2,2%.

W ujęciu bardziej szczegółowym przewiduje się, że zewnętrzna presja cenowa w horyzoncie projekcji wyraźnie spadnie, głównie w związku ze stabilizacją bądź spadkiem cen surowców. Oczekuje się, że z powodu m.in. wolniejszego tempa wzrostu światowego handlu i niższej infla-cji na świecie roczna stopa wzrostu deflatora importu, która na początku 2011 r. osiągnęła naj-wyższy poziom, w 2012 r. gwałtownie spadnie, a w 2013 r. jeszcze trochę się obniży. W kwe-stii wewnętrznej presji cenowej, roczna stopa wzrostu przeciętnego wynagrodzenia powinna w pierwszej połowie 2012 r. zwolnić, głównie pod wpływem jednorazowych wypłat w pierw-szej połowie 2011 r. Oczekuje się, że w drugiej połowie 2012 r. stopa ta wzrośnie, a następnie

tabela 11 Projekcje makroekonomiczne dla strefy euro

(średnioroczne zmiany w procentach)1, 2

2010 2011 2012 2013

HICP 1,6 2,6–2,8 1,5–2,5 0,8–2,2

Realny PKB 1,8 1,5–1,7 -0,4–1,0 0,3–2,3

Spożycie prywatne 0,8 0,3–0,5 -0,4–0,6 0,0–1,8

Spożycie publiczne 0,5 -0,3–0,5 -0,5–0,7 -0,3–1,3

Nakłady brutto na środki trwałe -0,6 1,6–2,4 -1,6–1,8 -0,5–4,3

Eksport (towary i usługi) 10,8 5,4–7,2 0,3–6,1 2,1–8,9

Import (towary i usługi) 9,2 4,0–5,4 -0,5–5,1 1,7–8,1

1) Projekcje realnego PKB i jego składowych zostały obliczone na podstawie danych skorygowanych o liczbę dni roboczych. Projekcje eksportu i importu uwzględniają wymianę handlową pomiędzy krajami strefy euro.2) Dane dotyczą strefy euro łącznie z Estonią, z wyjątkiem HICP za 2010 r. Średnioroczną zmianę procentową HICP za 2011 r. obli-czono tak, jakby Estonia należała do strefy euro już w 2010 r.

111




dla sterfy euro


Grudzień 2011

się ustabilizuje. Taki przebieg wzrostu przeciętnego wynagrodzenia uwzględnia wpływ prze-ciwstawnych czynników. Z jednej strony, źródłem presji wzrostowej może być wzrost inflacji cen konsumpcyjnych z wcześniejszego okresu. Z drugiej strony, przewiduje się, że presję spad-kową na poziom wynagrodzeń może wywierać ogólne spowolnienie aktywności gospodarczej i utrzymywanie się niekorzystnych warunków na rynkach pracy. Oczekuje się, że w związku ze stosunkowo wysoką inflacją cen konsumpcyjnych w tym roku przeciętne wynagrodzenie realne w 2011 i 2012 r. spadnie, a w późniejszym okresie nieco odbije. Stopa wzrostu jednostkowych kosztów pracy powinna nieco wzrosnąć w 2012 r., a następnie się obniżyć. Uwzględniono przy tym cykliczne obniżenie się wzrostu wydajności w 2012 r. – spowodowane znacznym osłabie-niem wzrostu aktywności w połączeniu z jedynie częściowym dostosowaniem się poziomu za-trudnienia – oraz wzrost wydajności w 2013 r. Oczekuje się, że w związku z niewielkim popy-tem zagregowanym i rosnącymi jednostkowymi kosztami pracy wzrost marż zysku przez cały 2011 i 2012 r. pozostanie niski. W 2013 r. pod wpływem wzrostu aktywności marże zysku po-winny odbić. Znaczny udział w inflacji HICP w 2011 i 2012 r. będą według oczekiwań miały podwyżki cen administrowanych i podatków pośrednich, w związku z trwającą konsolidacją fiskalną w niektórych krajach strefy euro. Przewiduje się, że w 2013 r. wpływ tych czynników będzie mniejszy, choć przewidywania te wynikają po części z braku szczegółowych informacji na temat działań fiskalnych na ten rok.

POrównanie z PrOjekcjaMi z września 2011 r.W porównaniu z projekcjami makroekonomicznymi ekspertów EBC opublikowanymi w „Biuletynie Miesięcznym” z września 2011 r. przedział dynamiki realnego PKB na 2011 r. został zwężony, a przedział na 2012 r. przesunięty znacznie w dół. Zmiany te wynikają głównie z wpływu, jaki na popyt wewnętrzny wywiera spadek zaufania i pogarszanie się warunków fi-nansowania, wynikające z podwyższonej niepewności w związku z kryzysem zadłużeniowym, a także z obniżenia projekcji popytu zewnętrznego. Obniżenie średniookresowych perspektyw wzrostu realnego PKB wynika także z większego zacieśnienia polityki fiskalnej i zaostrzenia warunków finansowania w niektórych krajach strefy euro. W odniesieniu do inflacji HICP prze-działy wartości na 2011 i 2012 r. przesunięto nieco w górę. Wynika to z dodatniego wpływu wyższych cen ropy wyrażonych w euro oraz wyższego udziału podatków pośrednich. Oczekuje się, że dodatni wpływ tych czynników z naddatkiem skompensuje ujemny wpływ obniżenia projekcji marż zysku i dynamiki wynagrodzeń, związanego z niższymi projekcjami aktywno-ści gospodarczej.

tabela 12 Porównanie z projekcjami z września 2011 r.

(średnioroczne zmiany w procentach)

2010 2011

Realny PKB – wrzesień 2011 1,4–1,8 0,4–2,2

Realny PKB – grudzień 2011 1,5–1,7 -0,4–1,0

HICP – wrzesień 2011 2,5–2,7 1,2–2,2

HICP – grudzień 2011 2,6–2,8 1,5–2,5


ramka 14

PrOgnOzy innych instytucji

Wiele instytucji – zarówno organizacji międzynarodowych, jak i podmiotów prywatnych – opracowuje prognozy dla strefy euro. Jednakże prognozy te nie są w pełni porównywalne ani miedzy sobą, ani z projekcjami makroekonomicznymi ekspertów Eurosystemu, ponieważ są finalizowane w różnych terminach. Ponadto stosuje się w nich różne (częściowo niesprecyzo-wane) metody określania założeń dotyczących zmiennych fiskalnych, finansowych i zewnętrz-nych, w tym cen ropy naftowej i innych surowców. W poszczególnych prognozach stosuje się także różne metody korygowania danych o liczbę dni roboczych (zob. tabela poniżej).

Aktualnie dostępne prognozy innych instytucji przewidują wzrost realnego PKB strefy euro w 2011 r. między 1,5% a 1,6%, w 2012 r. między 0,2% a 1,1%, zaś w 2013 r. między 1,3% a 1,6%. Wszystkie prognozy mieszczą się w przedziałach podanych w projekcjach ekspertów Eurosystemu lub są do nich bardzo zbliżone.

W kwestii inflacji prognozy innych instytucji przewidują, że średnioroczna inflacja HICP w 2011 r. wyniesie między 2,5% a 2,7%, w 2012 r. między 1,5% a 1,8%, zaś w 2013 r. między 1,2% a 1,8%. Wszystkie prognozy mieszczą się w przedziałach podanych w projekcjach eksper-tów Eurosystemu lub są do nich bardzo zbliżone. Projekcje na 2012 r. zawierają się w dolnej po-łowie przedziałów z projekcji ekspertów Eurosystemu.

zestawienie prognoz wzrostu realnego Pkb i inf lacj i hicP dla strefy euro

(średnioroczne zmiany w procentach)

Data publikacjiWzrost PKB Inflacja HICP

2011 2012 2013 2011 2012 2013

MFW wrzesień 2011 1,6 1,1 1,5 2,5 1,5 1,7

Survey of Professional Forecasters listopad 2011 1,6 0,8 1,6 2,6 1,8 1,8

Consensus Economics Forecasts listopad 2011 1,6 0,4 1,5 2,7 1,8 1,8

OECD listopad 2011 1,6 0,2 1,4 2,6 1,6 1,2

Komisja Europejska listopad 2011 1,5 0,5 1,3 2,6 1,7 1,6

Projekcje ekspertów Eurosystemu grudzień 2011 1,5–1,7 -0,4–1,0 0,3–2,3 2,6–2,8 1,5–2,5 0,8–2,2

Źródła: European Commission Economic Forecasts, jesień 2011; IMF World Economic Outlook, wrzesień 2011; OECD Economic Outlook, listopad 2011; Consensus Economics Forecasts; Survey of Professional Forecasters (EBC). Uwaga: Projekcje makroekonomiczne ekspertów Eurosystemu oraz prognozy OECD podają roczne stopy wzrostu skorygowane o liczbę dni roboczych w roku, natomiast Komisja Europejska i MFW nie korygują rocznych stóp wzrostu o ten czynnik. W pozosta-łych prognozach nie podano, czy zawarte w nich dane uwzględniają liczbę dni roboczych w roku.

EBC Biuletyn Miesięczny

Grudzień 2011 1S

statystyka strefy eurO


Grudzień 2011 3S

sPis treści1

Przegląd strefy eurO Zestawienie wskaźników ekonomicznych strefy euro s5

1 statystyka POlityki Pieniężnej 1.1 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Eurosystemu s6 1.2 Podstawowe stopy procentowe EBC s7 1.3 Operacje polityki pieniężnej Eurosystemu przydzielone w ramach procedury przetargowej s8 1.4 Statystyka rezerwy obowiązkowej i płynności s9

2 Pieniądz, bankOwOść i fundusze inwestycyjne 2.1 Bilans zagregowany monetarnych instytucji finansowych (MIF) strefy euro s10 2.2 Bilans skonsolidowany MIF strefy euro s11 2.3 Statystyka monetarna s12 2.4 Kredyty i pożyczki MIF – struktura s14 2.5 Depozyty w MIF – struktura s17 2.6 Papiery wartościowe w posiadaniu MIF – struktura s20 2.7 Struktura walutowa wybranych pozycji bilansowych MIF s21 2.8 Zagregowany bilans funduszy inwestycyjnych strefy euro s22 2.9 Papiery wartościowe w posiadaniu funduszy inwestycyjnych, w podziale wg ich emitentów s23 2.10 Zagregowany bilans podmiotów sekurytyzacyjnych strefy euro s24 2.11 Zagregowany bilans instytucji ubezpieczeniowych i funduszy emerytalnych strefy euro s25

3 rachunki strefy eurO 3.1 Zintegrowane rachunki gospodarcze i finansowe wg sektora instytucjonalnego s26 3.2 Rachunki niefinansowe strefy euro s30 3.3 Gospodarstwa domowe s32 3.4 Przedsiębiorstwa s33 3.5 Towarzystwa ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne s34

4 rynki finansOwe 4.1 Papiery wartościowe inne niż akcje w podziale według terminu pierwotnego, siedziby emitenta

i waluty emisji s35 4.2 Papiery wartościowe inne niż akcje wyemitowane przez rezydentów strefy euro w podziale według sektora emitenta i rodzaju instrumentu s36 4.3 Roczne stopy wzrostu papierów wartościowych innych niż akcje wyemitowane

przez rezydentów strefy euro s38 4.4 Akcje dopuszczone do obrotu wyemitowane przez rezydentów strefy euro s40 4.5 Oprocentowanie denominowanych w euro depozytów MIF od rezydentów strefy euro

i kredytów MIF dla rezydentów strefy euro s42 4.6 Stopy procentowe rynku pieniężnego s44 4.7 Krzywe dochodowości w strefie euro s45 4.8 Wskaźniki giełdowe s46

1 W celu uzyskania dalszych informacji prosimy o kontakt pod adresem: [email protected]. Dla dłuższych okresów i w celu uzyskania bardziej szczegółowych danych zob. ECB Statistical Data Warehouse (Hurtownia Danych Statystycznych EBC) w części „Statistics” (Statystyka) na stronie internetowej EBC (http:\\sdw.ecb.europa.eu).

4EBC Biuletyn MiesięcznyGrudzień 2011S

5 ceny, PrOdukcja, POPyt i rynki Pracy 5.1 HICP, inne ceny i koszty s47 5.2 Produkcja i popyt s50 5.3 Rynki pracy s54

6 finanse sektOra instytucji rządOwych 6.1 Dochody, wydatki i deficyt/nadwyżka s56 6.2 Zadłużenie s57 6.3 Zmiana stanu długu publicznego s58 6.4 Kwartalne dochody, wydatki i deficyt/nadwyżka s59 6.5 Zadłużenie kwartalne i zmiana zadłużenia s60

7 transakcje i POzycje zagraniczne 7.1 Zbiorczy bilans płatniczy s61 7.2 Rachunek obrotów bieżących i rachunek kapitałowy s62 7.3 Rachunek finansowy s64 7.4 Bilans płatniczy w ujęciu monetarnym s70 7.5 Obroty towarowe s71

8 kursy walutOwe 8.1 Efektywne kursy walutowe s73 8.2 Kursy walutowe s74

9 kierunki rOzwOju POza strefą eurO 9.1 Zmiany gospodarcze i finansowe w pozostałych państwach członkowskich s75 9.2 Zmiany gospodarcze i finansowe w Stanach Zjednoczonych i Japonii s76

sPis wykresów s77

uwagi techniczne s79

uwagi Ogólne s85

Oznaczenia stosowane w tabelach„-“ brak danych/nie dotyczy„.“ dane nie są jeszcze dostępne„miliard“ 109

„...“ zero lub wartość znikoma

(p) dane wstępnes.s. skorygowane sezonowon.s. nieskorygowane sezonowo


Grudzień 2011 5S

Przegląd strefy eurOZes tawien ie wskaźn ików ekonomicznych st re fy euro (zmiany procentowe w ujęciu rocznym, o ile nie zaznaczono inaczej)

Źródła: EBC, Komisja Europejska (Eurostat oraz Dyrekcja Generalna ds. Gospodarczych i Finansowych) i Thomson Reuters. Uwaga: Dalsza część tej sekcji zawiera bardziej szczegółowe dane.1) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne.2) Procentowe zmiany w przypadku danych miesięcznych (w stosunku rocznym) dotyczą końca miesiąca, podczas gdy zmiany w przypadku danych kwartalnych i rocznych są

obliczone jako średnia dla danego okresu. Celem uzyskania danych szczegółowych zob. Uwagi techniczne. 3) M3 i jego składniki nie obejmują jednostek uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego i dłużnych papierów wartościowych z terminem pierwotnym do 2 lat w posiadaniu

nierezydentów strefy euro. 4) Na podstawie krzywych dochodowości sklasyfikowanych jako AAA obligacji instytucji rządowych szczebla centralnego strefy euro. Więcej informacji na ten temat można

znaleźć w części 4.7.5) O ile nie zaznaczono inaczej, dane odnoszą się do strefy euro-17.6) Definicja grupy krajów-partnerów handlowych oraz inne informacje zob. Uwagi ogólne.

3. Bilans płatniczy, aktywa rezerwowe i kursy walutowe(w miliardach EUR, o ile nie zaznaczono inaczej)

Bilans płatniczy (transakcje netto) Aktywa rezerwowe (pozycje na

koniec okresu)

Międzynaro dowa pozycja

inwestycyjna netto

(jako % PKB)

Zadłużenie zagraniczne

brutto (jako % PKB)

Efektywne kursy walutowe euro: EER-206)

(wskaźnik, I kw. 1999 = 100)

Kurs walutowy USD/EUR

Rachunki bieżący

i kapitałowy

Inwestycje bezpośrednie i portfelowe

łącznieTowary Nominalne Realne (CPI)

1 2 3 4 5 6 7 8 92009 -18,6 36,0 158,6 462,4 -15,7 116,4 111,7 110,6 1,39482010 -36,7 12,9 98,1 591,2 -13,4 120,3 104,6 103,0 1,32572010 4kw. 4,7 5,5 99,0 591,2 -13,4 120,3 104,4 102,4 1,35832011 1kw. -27,8 -13,0 118,7 576,6 -13,4 117,5 103,7 101,5 1,3680 2kw. -20,1 -2,7 127,1 580,9 -14,5 119,6 106,4 104,2 1,4391 3kw. -9,1 1,0 24,7 646,7 . . 104,6 102,1 1,41272011 czer. 0,6 0,5 101,5 580,9 . . 106,1 104,0 1,4388 lip. -1,6 3,3 -20,5 621,6 . . 105,2 102,6 1,4264 sier. -5,0 -4,5 31,7 656,4 . . 104,9 102,3 1,4343 wrze. -2,5 2,2 13,5 646,7 . . 103,8 101,4 1,3770 paź. . . . 651,7 . . 104,0 101,7 1,3706 list. . . . . . . 103,5 101,3 1,3556

M12) M22) M32), 3) M32), 3)

3-miesięczna średnia ruchoma

(scentrowana)

Kredyty i pożyczki MIF 2)

dla rezydentów strefy euro

z wyłączeniem instytucji

rządowych i MIF

Dłużne papiery wartościowe

w euro emitowane przez przedsiębiorstwa

i niemonetarne instytucje

finansowe2)

3-miesięczna stopa

procentowa, (EURIBOR,

% rocznie średnie za okres)

Kurs transakcji dla 10-letnich

obligacji skarbowych

(% rocznie, na koniec okresu)4)

1 2 3 4 5 6 7 82009 9,5 4,8 3,3 - 1,6 23,7 1,22 3,762010 8,5 1,8 0,5 - 0,6 3,8 0,81 3,362010 4kw. 4,9 2,2 1,5 - 1,7 2,0 1,02 3,362011 1 kw. 3,2 2,4 1,9 - 2,4 2,2 1,10 3,66 2 kw. 1,7 2,4 2,1 - 2,6 1,4 1,42 3,41 3 kw. 1,4 2,3 2,4 - 2,5 0,7 1,56 2,482011 czer. 1,3 2,3 2,0 2,1 2,5 1,6 1,49 3,41 lip. 1,0 2,2 2,0 2,3 2,4 1,1 1,60 3,06 sier. 1,7 2,4 2,8 2,6 2,5 0,3 1,55 2,76 wrze. 2,0 2,5 3,0 2,8 2,5 0,0 1,54 2,48 paź. 1,7 2,0 2,6 . 2,7 . 1,58 2,79 list. . . . . . . 1,48 3,07

1. Zmiany na rynku pieniężnym i stopy procentowe1)

HICP1) Ceny producentów w przemyśle

Koszty pracy na godzinę

Realny PKB(skor. sez.)

Produkcja przemysłowa

z wyłączeniem budownictwa

Wykorzystanie mocy wytwórczych w prze -

twórstwie przemysłowym (w %)

Zatrudnienie Bezrobocie (% siły roboczej

skor. sez.)

1 2 3 4 5 6 7 82009 0,3 -5,1 2,7 -4,2 -14,8 70,9 -1,9 9,62010 1,6 2,9 1,6 1,9 7,4 76,9 -0,5 10,12011 1kw. 2,5 6,5 2,7 2,4 6,6 80,9 0,3 10,0 2kw. 2,8 6,3 3,6 1,7 4,2 81,2 0,5 10,0 3 kw. 2,7 5,9 . 1,4 4,1 80,3 . 10,22011 czer. 2,7 5,9 - - 2,8 - - 10,0 lip. 2,5 6,1 - - 4,4 80,8 - 10,1 sier. 2,5 5,8 - - 6,0 - - 10,1 wrze. 3,0 5,8 - - 2,4 - - 10,2 paź. 3,0 5,5 - - . 79,7 - 10,3 list. 3,0 . - - . - - .

2. Ceny, produkcja, popyt i rynki pracy5)

EBC Biuletyn MiesięcznyGrudzień 20116S

11 listopada 2011 18 listopada 2011 25 listopada 2011 2 grudnia 2011

Złoto i należności w złocieNależności od nierezydentów strefy euro denominowane w walutach obcychNależności od rezydentów strefy euro denominowane w walutach obcych Należności od nierezydentów strefy euro denominowane w euro Kredyty w euro dla instytucji kredytowych ze strefy euro Podstawowe operacje refinansujące Dłuższe operacje refinansujące Operacje dostrajające z przyrzeczeniem odkupu Strukturalne operacje z przyrzeczeniem odkupu Kredyt z banku centralnego na koniec dnia Aktywa związane ze zmianą wartości depozytu zabezpieczającegoDenominowane w euro pozostałe zobowiązania instytucji kredytowych strefy euroDenominowane w euro papiery wartościowe rezydentów strefy euro Papiery wartościowe utrzymywane dla celów polityki pieniężnej Pozostałe papiery wartościoweDenominowany w euro dług instytucji rządowych i samorządowychPozostałe aktywa

Aktywa ogółem

statystyka POlityki Pieniężnej11.1 Skonso l idowane sprawozdanie f inansowe Eurosys temu (w milionach EUR)

2. Pasywa

1. Aktywa

Źródło: EBC.

11 listopada 2011 18 listopada 2011 25 listopada 2011 2 grudnia 2011

Banknoty w obieguDenominowane w euro zobowiązania wobec instytucji kredytowych strefy euro Rachunki bieżące (obejmujące system rezerwy obowiązkowej) Depozyt w banku centralnym na koniec dnia Lokaty terminowe Operacje dostrajające z przyrzeczeniem odkupu Depozyty związane ze zmianą wartości depozytu zabezpieczającegoDenominowane w euro pozostałe zobowiązania wobec instytucji kredytowych ze strefy euroWyemitowane certyfikaty dłużneDenominowane w euro zobowiązania wobec pozostałych rezydentów strefy euroDenominowane w euro zobowiązania wobec nierezydentów strefy euroDenominowane w walutach obcych zobowiązania wobec rezydentów strefy euroDenominowane w walutach obcych zobowiązania wobec nierezydentów strefy euroZobowiązania wobec MFW z tytułu specjalnych praw ciągnienia (SDR)Pozostałe pasywaRóżnice z aktualizacji wycenyKapitał i rezerwy

Pasywa ogółem

419.823 419.823 419.822 419.822 229.210 229.403 229.889 231.908 32.539 33.126 33.837 32.250 28.288 28.762 29.042 28.341 589.242 625.489 641.425 656.026 194.765 230.264 247.175 265.456 392.481 392.481 392.481 383.053 0 0 0 0 0 0 0 0 1.980 2.675 1.702 7.002 16 68 67 515

89.087 90.656 93.197 92.447 581.238 590.575 600.927 605.732 246.065 254.365 263.337 267.620 335.173 336.210 337.590 338.111 33.966 33.966 33.966 33.932 340.154 341.551 337.442 335.230

2.343.547 2.393.350 2.419.548 2.435.688

866.452 865.139 865.069 873.981 623.205 661.914 663.647 707.956 294.928 236.508 211.905 180.703 144.701 236.781 256.259 332.705 183.000 187.000 194.500 194.199 0 0 0 0 575 1.625 983 349

2.574 7.150 1.859 1.600 0 0 0 0 57.944 65.302 97.009 63.099 51.883 51.524 51.426 51.201 3.982 3.652 1.840 4.391 9.906 9.564 11.788 8.872 54.486 54.486 54.486 54.486 208.360 209.861 207.668 205.346 383.276 383.276 383.276 383.276 81.481 81.481 81.481 81.481

2.343.547 2.393.350 2.419.548 2.435.688


Grudzień 2011


Statystyka polityki

pieniężnej

7S

1.2 Podstawowe stopy procentowe EBC (oprocentowanie w ujęciu rocznym; zmiany w punktach procentowych)

Z mocą obowiązującą od1) Depozyt w banku centralnym na koniec dnia

Podstawowe operacje refinansujące Kredyt z banku centralnego na koniec dniaPrzetargi o stałej

stopie procentowejPrzetargi o zmiennej

stopie procentowejStała stopa

procentowaMinimalna

oferowana stopaPoziom Zmiana Poziom Poziom Zmiana Poziom Zmiana

1 2 3 4 5 6 7

Źródło: EBC.1) W okresie od 1 stycznia 1999 r. do 9 marca 2004 r. data odnosi się do depozytów w banku centralnym i kredytów z banku centralnego na koniec dnia. Dla podstawowych

operacji refinansujących zmiany stóp obowiązują od pierwszej operacji dokonanej po wskazanej dacie. Zmiana z 18 września 2001 r. obowiązywała tego samego dnia. O ile nie zostanie to inaczej oznaczone, począwszy od 10 marca 2004 r. data odnosi się zarówno do depozytów w banku centralnym, jak i kredytów z banku centralnego oraz podstawowych operacji refinansujących (zmiany obowiązują od pierwszej podstawowej operacji refinansującej zawartej po decyzji Rady Prezesów).

2) 22 grudnia 1998 r. EBC ogłosił, że na zasadzie wyjątku od 4 do 21 stycznia 1999 r. pomiędzy stopą procentową kredytu z banku centralnego i depozytu w banku centralnym na koniec dnia będzie stosowany wąski korytarz 50 punktów bazowych, mający ułatwić uczestnikom rynku przejście do nowego schematu monetarnego.

3) 8 czerwca 2000 r. EBC ogłosił, że poczynając od operacji, które zostaną rozliczone 28 czerwca 2000 r., podstawowe operacje refinansujące Eurosystemu będą dokonywane w trybie przetargów o zmiennej stopie procentowej. Minimalna oferowana stopa oznacza minimalną stopę procentową, przy której kontrahenci mogą składać swoje oferty.

4) Począwszy od 9 października 2008 r. EBC zmniejszył przedział oprocentowania swoich operacji kredytowo-depozytowych z 200 punktów bazowych do 100 punktów bazowych względem stopy procentowej podstawowych operacji refinansujących. 21 stycznia 2009 r. przywrócony został przedział oprocentowania operacji kredytowo-depozytowych do 200 punktów bazowych.

5) 8 października 2008 r. EBC ogłosił, że począwszy od operacji rozliczanej w dniu 15 października 2008 r., cotygodniowe podstawowe operacje refinansujące będą prowadzone w formie przetargu kwotowego (dosł. o stałej stopie procentowej – ang. fixed rate tender) z pełnym przydziałem po stopie podstawowej operacji refinansującej. Decyzją tą uchylono poprzednią decyzję (podjętą tego samego dnia) o obniżeniu o 50 punktów bazowych minimalnej oferowanej stopy dla podstawowych operacji refinansujących przeprowadzanych w formie przetargu o zmiennej stopie procentowej.

1999 1 sty. 2,00 - 3,00 - - 4,50 - 4 2) 2,75 0,75 3,00 - ... 3,25 -1,25 22 2,00 -0,75 3,00 - ... 4,50 1,25 9 kwie. 1,50 -0,50 2,50 - -0,50 3,50 -1,00 5 list. 2,00 0,50 3,00 - 0,50 4,00 0,502000 4 luty 2,25 0,25 3,25 - 0,25 4,25 0,25 17 marz. 2,50 0,25 3,50 - 0,25 4,50 0,25 28 kwie. 2,75 0,25 3,75 - 0,25 4,75 0,25 9 czer. 3,25 0,50 4,25 - 0,50 5,25 0,50 28 3) 3,25 ... - 4,25 ... 5,25 ... 1 wrze. 3,50 0,25 - 4,50 0,25 5,50 0,25 6 paź. 3,75 0,25 - 4,75 0,25 5,75 0,252001 11 maj 3,50 -0,25 - 4,50 -0,25 5,50 -0,25 31 sier. 3,25 -0,25 - 4,25 -0,25 5,25 -0,25 18 wrze. 2,75 -0,50 - 3,75 -0,50 4,75 -0,50 9 list. 2,25 -0,50 - 3,25 -0,50 4,25 -0,502002 6 gru. 1,75 -0,50 - 2,75 -0,50 3,75 -0,502003 7 marz. 1,50 -0,25 - 2,50 -0,25 3,50 -0,25 6 czer. 1,00 -0,50 - 2,00 -0,50 3,00 -0,502005 6 gru. 1,25 0,25 - 2,25 0,25 3,25 0,252006 8 marz. 1,50 0,25 - 2,50 0,25 3,50 0,25 15 czer. 1,75 0,25 - 2,75 0,25 3,75 0,25 9 sier. 2,00 0,25 - 3,00 0,25 4,00 0,25 11 paź. 2,25 0,25 - 3,25 0,25 4,25 0,25 13 gru. 2,50 0,25 - 3,50 0,25 4,50 0,252007 14 marz. 2,75 0,25 - 3,75 0,25 4,75 0,25 13 czer. 3,00 0,25 - 4,00 0,25 5,00 0,252008 9 lip. 3,25 0,25 - 4,25 0,25 5,25 0,25 8 paź. 2,75 -0,50 - - - 4,75 -0,50 9 4) 3,25 0,50 - - - 4,25 -0,50 15 5) 3,25 ... 3,75 - -0,50 4,25 ... 12 list. 2,75 -0,50 3,25 - -0,50 3,75 -0,50 10 gru. 2,00 -0,75 2,50 - -0,75 3,00 -0,752009 21 sty. 1,00 -1,00 2,00 - -0,50 3,00 ... 11 marz. 0,50 -0,50 1,50 - -0,50 2,50 -0,50 8 kwie. 0,25 -0,25 1,25 - -0,25 2,25 -0,25 13 maj 0,25 ... 1,00 - -0,25 1,75 -0,502011 13 kwie. 0,50 0,25 1,25 - 0,25 2,00 0,25 13 lip. 0,75 0,25 1,50 - 0,25 2,25 0,25 9 list. 0,50 -0,25 1,25 - -0,25 2,00 -0,25 14 gru. 0,25 -0,25 1,00 - -0,25 1,75 -0,25


Źródło: EBC.1) Podane kwoty mogą się nieco różnić od kwot z części 1.1, z uwagi na dokonany już przydział środków w ramach operacji, które nie zostały jeszcze rozliczone.2) Od kwietnia 2002 r. przeprowadzane są operacje z jednotygodniowym terminem zapadalności (tj. operacje przeprowadzane w ramach standardowej procedury przetargowej równolegle

z podstawową operacją refinansującą), które są klasyfikowane jako podstawowe operacje refinansujące. Wykaz operacji z jednotygodniowym terminem zapadalności przed tym miesiącem zawiera tabela 2 w części 1.3.

3) 8 czerwca 2000 r. EBC ogłosił, że poczynając od operacji, które zostaną rozliczone 28 czerwca 2000 r., podstawowe operacje refinansujące Eurosystemu będą przeprowadzone w ramach procedury przetargu procentowego. Minimalna oferowana stopa odnosi się do minimalnej stopy procentowej, przy której kontrahenci mogą składać swoje oferty. 8 października 2008 r. EBC ogłosił, że począwszy od operacji, która ma być rozliczona 15 października, cotygodniowe operacje refinansujące będą przeprowadzane w formie przetargu kwotowego z pełną kwotą przydziału przy stopie procentowej oferowanej dla podstawowych operacji refinansujących. 4 marca 2010 r. EBC zdecydował o powrocie do procedury przetargu procentowego w przypadku regularnych, 3-miesięcznych dłuższych operacji refinansujących, począwszy od operacji, w której przydział środków ma nastąpić 28 kwietnia 2010 r., a rozliczenie 29 kwietnia 2010 r.

4) W przypadku operacji zasilających w płynność (absorbujących płynność) stopa krańcowa odnosi się do najniższej (najwyższej) stopy procentowej, przy której oferty zostały przyjęte.5) W tych operacjach refinansujących stopa, według której rozliczane były wszystkie przetargi, była indeksowana do średniej minimalnej oferowanej stopy podstawowych operacji

refinansujących w okresie trwania tego instrumentu. Stopy procentowe podawane dla tych indeksowanych dłuższych operacji refinansujących zaokrąglono do dwóch miejsc po przecinku. Dokładną metodę obliczeń przedstawiono w Uwagach technicznych.

1.3 Operac je po l i tyk i p ien iężne j Eurosys temu przydz ie lone w ramach procedur y przetargowej1) , 2) (w milionach EUR; stopy procentowe w ujęciu rocznym)

1. Podstawowe i dłuższe operacje refinansujące3)

Podstawowe operacje refinansujące

Dłuższe operacje refinansujące

2011 24 sier. 133.674 133 133.674 1,50 - - - 7 31 121.669 135 121.669 1,50 - - - 7 7 wrze. 115.408 126 115.408 1,50 - - - 7 14 163.768 142 163.768 1,50 - - - 7 21 201.149 153 201.149 1,50 - - - 7 28 208.349 159 208.349 1,50 - - - 7 5 paź. 198.881 166 198.881 1,50 - - - 7 12 204.939 166 204.939 1,50 - - - 7 19 201.182 164 201.182 1,50 - - - 7 26 197.438 152 197.438 1,50 - - - 6 1 list. 182.773 143 182.773 1,50 - - - 8 9 194.765 150 194.765 1,25 - - - 7 16 230.265 161 230.265 1,25 - - - 7 23 247.175 178 247.175 1,25 - - - 7 30 265.456 192 265.456 1,25 - - - 7 7 gru. 252.100 197 252.100 1,25 - - - 7

2011 13 lip. 67.748 57 67.748 1,50 - - - 28 28 84.977 165 84.977 1,50 - - - 91 10 sier. 75.751 39 75.751 1,50 - - - 35 11 5) 49.752 114 49.752 . - - - 203 1 wrze. 49.356 128 49.356 1,50 - - - 91 14 54.222 37 54.222 1,50 - - - 28 29 5) 140.628 214 140.628 . - - - 84 12 paź. 59.062 39 59.062 1,50 - - - 28 27 5) 56.934 181 56.934 . - - - 371 27 5) 44.564 91 44.564 . - - - 91 9 list. 55.547 47 55.547 1,25 - - - 35 1 gru. 5) 38.620 108 38.620 . - - - 91

Data rozliczenia Kwota ofert Liczba uczestników

Kwota przydzielonych

środków

Przetargi o stałej stopie procentowej

Przetargi o zmiennej stopie procentowej Ważna przez (...) dni

Stała stopa procentowa

Minimalna oferowana stopa

Stopa krańcowa4)

Średnia ważona stopa z przydzielonych środków

1 2 3 4 5 6 7 8

2. Inne operacje przydzielone w ramach procedury przetargowejData rozliczenia Typ operacji Kwota

ofertLiczba uczest-ników

Kwota przydzie-

lonych środków

Przetargi o stałej stopie procentowej

Przetargi o zmiennej stopie procentowej

Ważna przez (...)

dniStała stopa

procentowaMinimalna oferowana

stopa

Maksymalna oferowana

stopa

Stopa krańcowa 4)

Średnia ważona stopa z przy-

dzielonych środków

1 2 3 4 5 6 7 8 9 102011 14 wrze. Przyjęte depozyty terminowe 187.685 104 143.000 - - 1,50 1,06 1,01 7 21 Przyjęte depozyty terminowe 203.366 109 152.500 - - 1,50 1,05 0,99 7 28 Przyjęte depozyty terminowe 202.875 103 156.500 - - 1,50 1,15 1,05 7 5 paź. Przyjęte depozyty terminowe 240.553 100 160.500 - - 1,50 1,02 0,96 7 11 Przyjęte depozyty terminowe 273.916 153 273.816 - - 1,50 1,30 1,27 1 12 Przyjęte depozyty terminowe 241.578 108 163.000 - - 1,50 0,98 0,95 7 19 Przyjęte depozyty terminowe 263.579 108 165.000 - - 1,50 0,91 0,89 7 26 Przyjęte depozyty terminowe 231.364 87 169.500 - - 1,50 0,87 0,85 6 1 list. Przyjęte depozyty terminowe 197.917 71 173.500 - - 1,50 0,87 0,83 8 8 Przyjęte depozyty terminowe 284.108 165 284.043 - - 1,50 1,30 1,27 1 9 Przyjęte depozyty terminowe 214.817 99 183.000 - - 1,25 0,69 0,64 7 16 Przyjęte depozyty terminowe 260.476 100 187.000 - - 1,25 0,65 0,61 7 23 Przyjęte depozyty terminowe 233.094 88 194.500 - - 1,25 0,63 0,60 7 30 Przyjęte depozyty terminowe 194.199 85 194.199 - - 1,25 1,25 0,62 7 7 gru. Przyjęte depozyty terminowe 246.344 113 207.000 - - 1,25 1,00 0,65 7


Grudzień 2011


Statystyka polityki

pieniężnej

9S

Źródło: EBC.1) Koniec okresu.2) Obejmuje płynność dostarczoną w ramach programu Eurosystemu zakupu obligacji zabezpieczonych.3) Obejmuje płynność absorbowaną w wyniku operacji swapów walutowych Eurosystemu. Więcej informacji zob. http://www.ebc.europa.eu/mopo/liq/html/index.en.html.

3. PłynnośćKoniec okresu

utrzymywania:Czynniki zasilające w płynność Czynniki absorbujące płynność Rachunki

bieżące instytucji

kredyto wych

Baza mone-tarnaPozycja płynności Eurosystemu

Aktywa netto Eurosystemu

w złocie i walutach

obcych

Podstawowe operacje

refinansujące

Dłuższe operacje

refinansujące

Kredyt z banku

centralnego na koniec

dnia

Pozostałe operacje

zasilające w płyn ność2)

Depozyt w banku

centralnym na koniec

dnia

Pozostałe operacje

absorbujące płynność3)

Banknoty w obiegu

Depozyty instytucji

rządowych szczebla

centralnego w Eurosystemie

Pozostałe czynniki

(netto)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 122009 407,6 55,8 593,4 0,7 24,6 65,7 9,9 775,2 150,1 -130,2 211,4 1.052,32010 511,1 179,5 336,3 1,9 130,4 44,7 70,8 815,9 94,4 -79,1 212,5 1.073,12011 14 czer. 526,8 114,7 317,9 0,0 135,5 18,4 76,2 836,6 62,6 -107,9 209,0 1.064,0 12 lip. 533,6 146,0 311,6 0,2 134,2 29,5 76,9 846,2 73,4 -111,2 210,9 1.086,6 9 sier. 541,3 171,7 321,5 0,1 133,9 56,7 79,2 854,2 71,4 -104,5 211,5 1.122,4 13 wrze. 540,3 135,1 389,8 0,3 178,0 121,8 109,8 853,2 52,3 -103,0 209,5 1.184,5 11 paź. 571,0 193,0 373,6 1,5 217,4 168,7 162,9 854,9 50,0 -88,5 208,7 1.232,2 8 list. 612,1 196,1 387,1 2,8 231,9 204,6 178,0 861,4 57,9 -80,8 208,9 1.274,8

2. Utrzymywanie rezerwyKoniec okresu

utrzymywania:Rezerwa

obowiązkowaRachunki bieżące

instytucji kredytowychNadwyżka

rezerwyNiedobór

rezerwyOprocentowanie rezerw

obowiązkowych

1 2 3 4 52009 210,2 211,4 1,2 0,0 1,002010 211,8 212,5 0,7 0,5 1,002011 12 lip. 207,7 210,9 3,1 0,0 1,25 9 sier. 208,8 211,5 2,7 0,0 1,50 13 wrze. 207,0 209,5 2,5 0,0 1,50 11 paź. 206,1 208,7 2,6 0,0 1,50 8 list. 206,2 208,9 2,8 0,0 1,50 13 gru. 207,7 . . . .

1.4 Statys tyka rezerwy obowiązkowej i płynnośc i (w miliardach EUR, średnie dzienne pozycje w ciągu okresu, o ile nie zaznaczono inaczej; stopy procentowe jako oprocentowanie w skali roku)

1. Podstawa rezerw instytucji kredytowych, które podlegają obowiązkowi utrzymywania rezerwyPodstawa

rezerw na1):Ogółem Zobowiązania, do których stosuje się stopę

rezerwy obowiązkowej wynoszącą 2%Zobowiązania, do których stosuje się stopę

rezerwy obowiązkowej wynoszącą 0%Depozyty bieżące i depozyty

z pierwotnym terminem zapadalności lub okresem

wypowiedzenia do 2 lat

Dłużne papiery wartościowe wyemitowane z terminem

pierwotnym do 2 lat

Depozyty z pierwot-nym terminem zapa-dalności lub okresem

wypowiedzenia powyżej 2 lat

Operacje z przyrzeczeniem

odkupu

Dłużne papiery war tościowe wyemi-

towane z terminem pierwotnym

powyżej 2 lat

1 2 3 4 5 62008 18.169,6 10.056,8 848,7 2.376,9 1.243,5 3.643,72009 18.318,2 9.808,5 760,4 2.475,7 1.170,1 4.103,52010 18.948,1 9.962,6 644,3 2.683,3 1.335,4 4.322,52011 maj 19.175,7 9.787,9 677,0 2.764,2 1.538,4 4.408,3 czer. 19.039,4 9.730,8 643,5 2.777,9 1.491,7 4.395,4 lip. 19.046,3 9.695,1 635,0 2.777,7 1.502,7 4.435,8 sier. 19.095,3 9.688,3 645,8 2.782,6 1.557,4 4.421,3 wrze. 19.247,9 9.761,9 650,5 2.808,3 1.576,5 4.450,7


Pieniądz, bankOwOść i fundusze inwestycyjne 2

2.1 Bi lans zagregowany monetarnych ins ty tuc j i f inansowych (MIF) s t re fy euro1) (w miliardach EUR, stany na koniec okresu)

Źródło: EBC.1) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne.2) Kwoty wyemitowane przez rezydentów strefy euro. Kwoty wyemitowane przez nierezydentów strefy euro są włączone do aktywów zagranicznych.3) W grudniu 2010 r. zmieniono zasady sprawozdawczości w odniesieniu do instrumentów pochodnych w jednym z państw członkowskich, co doprowadziło do wzrostu tej

pozycji.4) Kwoty w posiadaniu rezydentów strefy euro.5) Kwoty wyemitowane z terminem pierwotnym do 2 lat i będące w posiadaniu nierezydentów strefy euro są włączone do pasywów zagranicznych.

2. Pasywa

Eurosystem

MIF z wyłączeniem Eurosystemu

2009 2.829,9 829,3 1.196,1 103,6 22,1 1.070,5 - 0,1 319,8 140,2 344,42010 3.212,4 863,7 1.394,8 68,0 8,7 1.318,1 - 0,0 428,5 153,8 371,72011 2kw. 3.132,7 871,6 1.320,1 72,5 11,2 1.236,3 - 0,0 412,2 157,5 371,4 3kw. 3.928,6 882,1 1.984,0 50,1 6,6 1.927,3 - 0,0 475,8 189,4 397,32011 lip. 3.245,0 880,4 1.364,1 86,0 8,2 1.269,9 - 0,0 445,0 174,0 381,4 sier. 3.551,1 874,5 1.616,6 69,5 8,7 1.538,4 - 0,0 493,7 176,4 389,9 wrze. 3.928,6 882,1 1.984,0 50,1 6,6 1.927,3 - 0,0 475,8 189,4 397,3 paź.(p) 4.013,1 889,2 2.068,0 66,4 10,6 1.991,0 - 0,0 477,1 177,5 401,3

2009 31.144,2 - 16.469,0 146,0 10.041,4 6.281,6 732,6 4.908,5 1.921,2 4.098,5 3.014,42010 32.199,5 - 16.497,6 196,2 10.526,4 5.774,9 612,3 4.845,2 2.045,1 4.220,4 3.978,92011 2kw. 31.742,6 - 16.614,3 266,4 10.655,6 5.692,3 609,7 4.903,1 2.155,7 3.973,4 3.486,5 3kw. 33.661,5 - 17.079,4 211,4 10.783,7 6.084,4 607,5 4.952,8 2.203,2 4.033,3 4.785,32011 lip. 32.154,8 - 16.706,6 230,9 10.647,5 5.828,2 599,6 4.893,5 2.192,5 3.971,9 3.790,7 sier. 32.816,3 - 16.818,8 187,1 10.711,5 5.920,2 622,7 4.908,7 2.198,4 3.988,7 4.279,0 wrze. 33.661,5 - 17.079,4 211,4 10.783,7 6.084,4 607,5 4.952,8 2.203,2 4.033,3 4.785,3 paź.(p) 33.537,5 - 17.073,9 194,8 10.763,4 6.115,6 594,0 4.921,5 2.203,5 3.953,2 4.791,5

1. Aktywa

Eurosystem

MIF z wyłączeniem Eurosystemu

2009 2.829,9 1.489,8 19,5 0,7 1.469,7 451,7 368,3 7,5 75,9 - 16,5 556,8 8,5 306,72010 3.212,4 1.551,0 18,6 0,9 1.531,5 574,4 463,8 9,6 101,1 - 18,1 684,1 8,5 376,32011 2kw. 3.132,7 1.434,0 17,8 1,0 1.415,2 594,9 468,9 9,9 116,2 - 19,4 688,4 8,6 387,3 3kw. 3.928,6 2.043,3 18,0 1,0 2.024,4 659,9 544,3 10,9 104,7 - 17,9 767,4 8,7 431,32011 lip. 3.245,0 1.518,6 17,8 1,0 1.499,9 578,0 464,8 10,2 103,0 - 19,0 727,8 8,7 392,9 sier. 3.551,1 1.713,6 17,8 1,0 1.694,8 628,8 514,8 10,4 103,5 - 18,2 776,9 8,7 404,9 wrze. 3.928,6 2.043,3 18,0 1,0 2.024,4 659,9 544,3 10,9 104,7 - 17,9 767,4 8,7 431,3 paź.(p) 4.013,1 2.122,5 18,0 1,0 2.103,6 667,3 551,9 10,8 104,6 - 18,6 757,7 8,7 438,3

2009 31.144,2 17.701,6 1.001,7 10.783,9 5.916,1 5.060,0 1.482,1 1.498,0 2.079,9 85,1 1.236,1 4.252,4 220,7 2.588,32010 32.199,5 17.763,1 1.221,8 11.026,1 5.515,2 4.938,6 1.524,2 1.528,6 1.885,8 59,9 1.233,1 4.323,4 223,5 3.658,02011 2kw. 31.742,6 17.880,6 1.152,7 11.223,9 5.504,0 4.691,1 1.457,7 1.472,2 1.761,2 61,6 1.251,5 4.295,2 228,9 3.333,7 3kw. 33.661,5 18.443,8 1.145,8 11.296,6 6.001,4 4.662,1 1.416,1 1.458,2 1.787,8 58,4 1.230,0 4.435,1 230,3 4.601,82011 lip. 32.154,8 17.999,0 1.157,2 11.237,7 5.604,1 4.661,6 1.437,6 1.476,9 1.747,0 61,0 1.249,9 4.301,4 229,6 3.652,3 sier. 32.816,3 18.152,3 1.145,0 11.237,9 5.769,5 4.674,6 1.429,9 1.469,2 1.775,5 62,2 1.234,4 4.338,5 229,7 4.124,5 wrze. 33.661,5 18.443,8 1.145,8 11.296,6 6.001,4 4.662,1 1.416,1 1.458,2 1.787,8 58,4 1.230,0 4.435,1 230,3 4.601,8 paź.(p) 33.537,5 18.444,0 1.145,4 11.267,5 6.031,1 4.713,7 1.393,2 1.516,2 1.804,3 55,7 1.226,4 4.278,1 230,8 4.588,8

Ogółem Kredyty i pożyczki dla rezydentów strefy euro

Dłużne papiery wartościowe wyemito wane przez rezydentów strefy euro

Jednostki uczest-nictwa w fun-

duszach rynku

pie nięż-nego2)

Papiery wartoś ciowe

z prawem do kapitału

i udziały wy-emitowane

przez rezydentów strefy euro

Aktywa zagra-niczne

Aktywa trwałe

Pozostałe aktywa3)

Ogółem Instytucje rządowe i samo-

rządowe

Pozostali rezydenci

strefy euro

MIF Ogółem Instytucje rządowe i samo-

rządowe

Pozostali rezydenci

strefy euro

MIF

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Ogółem Pieniądz gotówkowy

w obiegu

Depozyty rezydentów strefy euro Udziały/jednostki

uczestnictwa w funduszach

rynku pieniężnego4)

Wyemitowane dłużne

papiery wartoś ciowe5)

Kapitał i rezerwy

Pasywa zagraniczne

Pozostałe pasywa3)

Ogółem Instytucje rządowe szczebla

centralnego

Pozostałe instytucje rzą-dowe i samo-

rządowe/ pozostali

rezydenci strefy euro

MIF

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11


Grudzień 2011

statystykastrefy eurO

Pieniądz, bankowość i fundusze

inwestycyjne

11S

2.2 Bi lans skonso l idowany MIF st re fy euro1) (w miliardach EUR, stany na koniec okresu, transakcje w ciągu okresu)

1. AktywaOgółem Kredyty i pożyczki

dla rezydentów strefy euroDłużne papiery wartościowe wyemito-

wane przez rezydentów strefy euroPapiery

wartościowe z prawem do ka-pitału i udziały

wyemitowane przez

rezydentów strefy euro

Aktywa zagraniczne

Aktywa trwałe

Pozostałe aktywa2)

Ogółem Instytucje rządowe

i samorzą-dowe

Pozostali rezydenci

strefy euro


i samorzą-dowe

Pozostali rezydenci

strefy euro

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11Stany

Transakcje

2009 23.848,2 11.805,7 1.021,1 10.784,6 3.355,9 1.850,4 1.505,5 812,6 4.809,2 229,1 2.835,62010 25.812,0 12.267,4 1.240,4 11.027,0 3.526,2 1.988,0 1.538,2 799,9 5.007,5 232,0 3.979,12011 2kw. 25.483,1 12.395,4 1.170,5 11.224,9 3.408,6 1.926,6 1.482,1 788,8 4.983,6 237,5 3.669,1 3kw. 27.067,0 12.461,4 1.163,8 11.297,5 3.429,5 1.960,4 1.469,1 752,4 5.202,4 239,0 4.982,32011 lip. 25.845,6 12.413,6 1.175,0 11.238,6 3.389,5 1.902,5 1.487,1 781,9 5.029,2 238,3 3.993,0 sier. 26.423,5 12.401,5 1.162,7 11.238,8 3.424,4 1.944,7 1.479,7 765,3 5.115,5 238,4 4.478,4 wrze. 27.067,0 12.461,4 1.163,8 11.297,5 3.429,5 1.960,4 1.469,1 752,4 5.202,4 239,0 4.982,3 paź.(p) 26.906,3 12.431,9 1.163,3 11.268,5 3.472,1 1.945,1 1.527,0 751,7 5.035,8 239,5 4.975,4

2009 -635,0 15,8 29,4 -13,5 364,5 269,5 95,0 12,3 -465,1 7,8 -571,22010 600,1 412,9 206,4 206,5 142,6 144,7 -2,1 5,7 -109,2 2,4 145,52011 2kw. 175,3 67,0 -37,2 104,2 29,0 50,5 -21,6 -3,1 36,0 1,9 44,5 3kw. 1.394,2 46,6 -6,9 53,5 30,3 37,2 -6,9 -23,2 34,2 1,6 1.304,72011 lip. 266,9 6,8 4,1 2,7 -9,9 -15,7 5,8 -2,4 -37,5 0,8 309,1 sier. 559,8 -12,2 -14,0 1,7 27,9 31,7 -3,8 -8,8 69,8 0,1 482,9 wrze. 567,4 52,0 3,0 49,0 12,3 21,2 -8,9 -12,0 1,8 0,6 512,6 paź.(p) -78,5 1,2 -0,4 1,6 36,5 -2,9 39,4 -3,6 -105,9 0,5 -7,0

Źródło: EBC.1) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne.2) W grudniu 2010 r. zmieniono zasady sprawozdawczości w odniesieniu do instrumentów pochodnych w jednym z państw członkowskich, co doprowadziło do wzrostu tej

pozycji.3) Kwoty w posiadaniu rezydentów strefy euro.4) Kwoty wyemitowane z terminem pierwotnym do 2 lat i będące w posiadaniu nierezydentów strefy euro są włączone do pasywów zagranicznych.

2. PasywaOgółem Pieniądz

w obieguDepozyty instytucji

rządowych szczebla

centralnego

Depozyty instytucji

rządowych i samorządo-

wych/ pozostałych rezydentów strefy euro

Udziały/jednostki

uczestnictwa w funduszach

rynku pieniężnego3)

Wyemitowane dłużne

papiery wartościowe4)

Kapitał i rezerwy

Pasywa zagraniczne

Pozostałe pasywa2)

Saldo operacji

wzajemnych MIF

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Stany

Transakcje

2009 23.848,2 769,9 249,6 10.063,5 647,5 2.752,9 1.801,0 4.238,8 3.358,8 -33,72010 25.812,0 808,6 264,2 10.535,1 552,4 2.858,3 2.022,3 4.374,2 4.350,6 46,32011 2kw. 25.483,1 819,7 339,0 10.666,8 548,1 3.025,7 2.085,7 4.130,8 3.857,8 9,4 3kw. 27.067,0 831,2 261,5 10.790,2 549,1 3.060,3 2.183,6 4.222,7 5.182,6 -14,02011 lip. 25.845,6 828,2 317,0 10.655,7 538,7 3.043,5 2.150,4 4.145,9 4.172,2 -5,9 sier. 26.423,5 823,4 256,6 10.720,2 560,4 3.029,7 2.204,8 4.165,1 4.668,9 -5,6 wrze. 27.067,0 831,2 261,5 10.790,2 549,1 3.060,3 2.183,6 4.222,7 5.182,6 -14,0 paź.(p) 26.906,3 837,5 261,2 10.774,0 538,3 3.012,5 2.187,3 4.130,6 5.192,8 -28,0

2009 -635,0 45,8 -4,2 286,0 -12,5 -56,4 131,2 -590,3 -490,5 55,82010 600,1 38,6 11,8 331,5 -98,2 42,5 96,4 -27,3 152,2 52,72011 2kw. 175,3 21,3 42,6 121,9 -19,7 33,5 29,1 -20,5 -2,4 -30,6 3kw. 1.394,2 11,5 -77,5 104,8 3,9 -3,0 46,2 -12,1 1.343,4 -23,02011 lip. 266,9 8,5 -22,0 -15,5 -7,0 0,7 36,3 -20,5 305,1 -18,8 sier. 559,8 -4,7 -60,4 62,3 21,9 -5,8 10,4 43,9 491,6 0,7 wrze. 567,4 7,7 4,9 58,0 -11,1 2,1 -0,5 -35,6 546,7 -4,9 paź.(p) -78,5 6,3 -0,2 -6,6 -10,7 -28,7 4,0 -37,9 12,6 -17,2


2.3 Statys tyka monetarna1) (miliardy EUR i roczne stopy wzrostu, skorygowane sezonowo, stany i stopy wzrostu na koniec okresu, transakcje w ciągu okresu)

1. Agregaty monetarne2) i czynniki ich kreacji

Stany

M33-miesięczna

średnia ruchoma M3

(wyśrodko-wana)

Długo-terminowe

zobowią-zania

finansowe

Należności od

instytucji rządowych i samorzą-

dowych

Należności od pozostałych rezydentów strefy euro

Aktywa zgraniczne

netto3)

M2 M3-M2 Kredyty i pożyczki

Kredyty i pożyczki skorygowane

o sprzedaż i sekurytyzację 4)

M1 M2-M1

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

2009 4.495,7 3.701,6 8.197,3 1.134,1 9.331,4 - 6.762,9 2.909,6 13.105,9 10.792,9 - 552,22010 4.694,8 3.700,0 8.394,8 1.125,2 9.520,0 - 7.313,3 3.270,4 13.365,0 11.033,5 - 615,12011 2kw. 4.715,7 3.783,6 8.499,3 1.166,5 9.665,9 - 7.544,0 3.061,4 13.463,7 11.193,6 - 853,5 3kw. 4.780,3 3.824,5 8.604,8 1.242,4 9.847,2 - 7.708,8 3.121,0 13.516,8 11.279,8 - 973,62011 lip. 4.730,0 3.793,2 8.523,2 1.167,5 9.690,7 - 7.619,1 3.064,2 13.491,0 11.213,8 - 891,8 sier. 4.779,5 3.803,4 8.582,9 1.223,2 9.806,1 - 7.685,4 3.112,6 13.518,9 11.259,5 - 949,9 wrze. 4.780,3 3.824,5 8.604,8 1.242,4 9.847,2 - 7.708,8 3.121,0 13.516,8 11.279,8 - 973,6 paź.(p) 4.770,1 3.810,4 8.580,4 1.199,9 9.780,4 - 7.711,0 3.105,9 13.576,2 11.284,7 - 893,7

2009 488,7 -368,0 120,7 -160,4 -39,6 - 410,8 306,9 90,1 -14,6 31,2 124,82010 194,0 -12,2 181,9 -24,0 157,9 - 248,9 355,2 206,9 204,8 261,7 -81,82011 2kw. 9,1 32,9 42,0 13,9 55,9 - 73,3 -25,8 23,7 60,8 68,0 46,7 3kw. 57,1 35,5 92,6 82,8 175,4 - 65,9 62,6 53,4 67,0 77,8 39,62011 lip. 11,9 8,0 19,9 5,3 25,2 - 27,4 10,7 21,6 9,2 20,3 -9,2 sier. 50,9 10,4 61,3 55,5 116,8 - 26,9 36,2 41,1 47,3 49,5 17,1 wrze. -5,7 17,0 11,4 22,1 33,4 - 11,6 15,7 -9,3 10,5 8,1 31,7 paź.(p) -7,2 -9,9 -17,1 -41,8 -58,9 - 23,1 -2,6 68,6 35,6 64,5 -73,4

2009 12,2 -9,0 1,5 -11,9 -0,4 -0,2 6,5 11,8 0,7 -0,1 0,3 124,82010 4,3 -0,3 2,2 -2,1 1,7 1,8 3,6 12,1 1,6 1,9 2,4 -81,82011 2kw. 1,3 3,7 2,3 -1,0 2,0 2,1 4,4 4,7 2,1 2,5 2,7 137,8 3kw. 2,0 3,1 2,5 6,8 3,0 2,8 4,2 5,6 1,5 2,5 2,7 208,52011 lip. 1,0 3,7 2,2 1,1 2,0 2,3 4,4 4,9 1,8 2,4 2,6 150,6 sier. 1,7 3,2 2,4 5,4 2,8 2,6 4,4 5,4 1,7 2,5 2,7 180,4 wrze. 2,0 3,1 2,5 6,8 3,0 2,8 4,2 5,6 1,5 2,5 2,7 208,5 paź.(p) 1,7 2,2 2,0 7,8 2,6 . 4,2 -0,5 2,1 2,7 3,0 224,1

Źródło: EBC.1) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne. Miesięczne i pozostałe krótkoterminowe stopy wzrostu wybranych

pozycji dostępne są na stronie: http://www.ecb.europa.eu/stats/money/aggregates/aggr/html/index.en.html.2) Zobowiązania pieniężne MIF i instytucji rządowych szczebla centralnego (poczta, skarb państwa itd.) wobec rezydentów strefy euro spoza sektora MIF z wyłączeniem instytucji

rządowych szczebla centralnego (definicje M1, M2, M3 zob. Słowniczek).3) Wartości w sekcji „stopy wzrostu” są sumami transakcji przeprowadzonych w ciągu 12 miesięcy, kończących się we wskazanym okresie.4) Korekta o cofnięte uznania kredytów i pożyczek w bilansie MIF z powodu ich sprzedaży lub sekurytyzacji.

W1 Agregaty monetarne1) (roczne stopy wzrostu; skorygowane sezonowo)

W2 Czynnik i kreac j i p ien iądza1) (roczne stopy wzrostu; skorygowane sezonowo)

-5

0

5

10

15

20

2000 2002 2004 2006 2008 2010-5

0

5

10

15

20

M1M3

-10

-5

0

5

10

15

20

2000 2002 2004 2006 2008 2010-10

-5

0

5

10

15

20

Długoterminowe zobowiązania finansoweNależności od instytucji rządowych i samorządowychNależności od pozostałych rezydentów strefy euro

Stopa wzrostu

Transakcje


Grudzień 2011



inwestycyjne

13S

2.3 Statys tyka monetarna1) (miliardy EUR i roczne stopy wzrostu, skorygowane sezonowo, stany i stopy wzrostu na koniec okresu, transakcje w ciągu okresu)

2. Składniki agregatów monetarnych oraz długoterminowe zobowiązania finansowePieniądz

gotówkowy w obiegu

Depozyty bieżące

Depozyty z pierwotnym

terminem zapadalności

do 2 lat

Depozyty z terminem

wypowie-dzenia do

3 miesięcy

Operacje z przyrze-

czeniem odkupu

Jednostki uczestnictwa

w fundu-szach rynku pieniężnego

Dłużne papiery

wartościowe z terminem

pierwotnym do 2 lat

Dłużne papiery

wartościowe z terminem

pierwotnym powyżej

2 lat

Depozyty z terminem

wypowiedze-nia powyżej

3 miesięcy

Depozyty z pierwotnym

terminem zapadalności

powyżej 2 lat

Kapitał i rezerwy

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11Stany

Stopy wzrostu

Transakcje

2009 757,5 3.738,1 1.896,8 1.804,8 334,3 668,1 131,8 2.635,4 132,5 2.207,9 1.787,22010 793,6 3.901,2 1.785,1 1.914,9 433,8 570,2 121,2 2.753,6 118,4 2.436,0 2.005,42011 2kw. 815,4 3.900,3 1.845,4 1.938,2 441,2 550,6 174,8 2.845,2 119,7 2.493,8 2.085,2 3 kw. 832,3 3.948,0 1.865,5 1.959,0 508,8 552,6 181,1 2.878,6 119,4 2.529,5 2.181,32011 lip. 816,3 3.913,7 1.848,7 1.944,5 455,6 534,9 177,0 2.855,2 120,0 2.496,2 2.147,7 sier. 825,4 3.954,0 1.849,6 1.953,9 499,8 549,7 173,8 2.849,0 119,9 2.509,8 2.206,7 wrze. 832,3 3.948,0 1.865,5 1.959,0 508,8 552,6 181,1 2.878,6 119,4 2.529,5 2.181,3 paź. (p) 843,3 3.926,8 1.847,0 1.963,4 487,0 543,4 169,5 2.840,6 118,6 2.567,1 2.184,7

2009 44,3 444,4 -605,2 237,2 -12,6 -13,1 -134,7 78,6 9,0 194,0 129,22010 36,0 158,0 -125,1 113,0 95,3 -101,2 -18,1 61,9 -14,1 108,2 92,92011 2kw. 12,7 -3,6 18,9 14,0 31,4 -17,5 -0,1 30,9 0,0 16,7 25,7 3 kw. 16,9 40,2 14,8 20,7 74,6 4,9 3,3 -1,1 -0,4 23,0 44,42011 lip. 0,9 11,0 1,8 6,3 19,1 -13,3 -0,6 -4,3 0,3 -2,7 34,1 sier. 9,1 41,7 1,1 9,4 44,3 15,0 -3,8 2,4 -0,1 9,6 15,0 wrze. 6,9 -12,6 12,0 5,0 11,2 3,2 7,7 0,8 -0,5 16,0 -4,7 paź. (p) 11,0 -18,1 -14,9 4,9 -21,4 -9,2 -11,2 -19,3 -0,7 39,6 3,6

2009 6,2 13,5 -24,2 15,1 -3,5 -1,9 -50,4 3,0 7,3 9,7 7,92010 4,8 4,2 -6,6 6,3 28,3 -15,1 -13,4 2,3 -10,7 4,7 5,02011 2kw. 4,1 0,7 3,1 4,3 13,9 -12,4 8,3 4,6 -6,3 4,5 4,7 3 kw. 5,3 1,4 3,2 3,0 31,0 -9,5 10,5 3,6 -2,4 3,1 6,72011 lip. 4,3 0,3 3,5 3,9 19,9 -12,2 6,9 4,4 -4,6 3,1 6,6 sier. 4,5 1,2 2,9 3,5 31,2 -10,5 5,1 4,4 -3,9 2,8 6,8 wrze. 5,3 1,4 3,2 3,0 31,0 -9,5 10,5 3,6 -2,4 3,1 6,7 paź. (p) 6,5 0,8 1,8 2,7 34,9 -8,9 8,3 2,5 -1,1 4,5 6,6

W3 Składnik i agregatów monetarnych1) (roczne stopy wzrostu; skorygowane sezonowo)

W4 Składniki długoterminowych zobowiązań finansowych1) (roczne stopy wzrostu; skorygowane sezonowo)

Źródło: EBC.1) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne.

-40

-20

0

20

40

60

2000 2002 2004 2006 2008 2010-40

-20

0

20

40

60

Pieniądz gotówkowy w obieguDepozyty bieżąceDepozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy

-5

0

5

10

15

20

2000 2002 2004 2006 2008 2010-5

0

5

10

15

20

Dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym powyżej 2 latDepozyty z pierwotnym terminem zapadalności powyżej 2 latKapitał i rezerwy


2.4 Kredyty i pożyczk i MIF – struktura1), 2) (miliardy EUR i roczne stopy wzrostu skorygowane sezonowo, stany i stopy wzrostu na koniec okresu, transakcje w ciągu okresu)

1. Kredyty i pożyczki dla instytucji pośrednictwa finansowego, przedsiębiorstw i gospodarstw domowychInstytucje

ubezpiecze-niowe

i fundusze emerytalne

Pozostałe instytucje pośrednic-twa finanso-wego

Przedsiębiorstwa Gospodarstwa domowe3)

Ogółem Ogółem OgółemDo 1 roku Powyżej

1 roku do 5 lat

Powyżej 5 lat

OgółemKredyty

i pożyczki na cele kon-

sumpcyjne

Kredyty na cele miesz-

kaniowe

Pozostałe kredyty

i pożyczki

Kredyty i pożyczki

skorygo-wane

o sprzedaż i sekuryty-

zację4)

Kredyty i pożyczki

skorygo-wane

o sprzedaż i sekuryty-

zację4)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12Stany

2009 89,0 1.060,7 4.690,9 - 1.187,8 937,6 2.565,5 4.952,2 - 631,3 3.546,6 774,32010 95,0 1.112,0 4.667,2 - 1.127,3 899,0 2.640,9 5.159,3 - 639,3 3.701,3 818,72011 2kw. 88,8 1.116,5 4.729,2 - 1.175,8 867,3 2.686,1 5.259,1 - 629,4 3.796,5 833,2 3kw. 97,0 1.152,2 4.761,1 - 1.178,2 870,3 2.712,6 5.269,4 - 627,6 3.806,3 835,62011 lip. 91,0 1.139,0 4.729,7 - 1.168,3 865,9 2.695,5 5.254,1 - 626,2 3.793,7 834,3 sier. 99,1 1.161,5 4.735,2 - 1.168,5 867,8 2.699,0 5.263,7 - 629,8 3.798,2 835,7 wrze. 97,0 1.152,2 4.761,1 - 1.178,2 870,3 2.712,6 5.269,4 - 627,6 3.806,3 835,6 paź.(p) 94,1 1.198,9 4.761,0 - 1.180,7 868,2 2.712,1 5.230,8 - 626,9 3.768,8 835,0

2009 -13,6 40,9 -107,0 -108,0 -181,2 -18,9 93,2 65,1 99,5 -1,0 51,4 14,72010 7,0 52,9 -2,2 45,6 -37,0 -26,2 61,0 147,1 155,8 -7,6 133,7 21,02011 2kw. 1,0 2,2 27,0 29,6 30,9 -17,2 13,3 30,6 34,4 -7,1 29,2 8,5 3kw. 8,1 28,6 24,2 25,0 -0,8 1,3 23,7 6,2 16,7 -3,2 7,9 1,52011 lip. 2,1 19,4 -4,1 -3,4 -9,2 -2,0 7,1 -8,4 2,3 -3,4 -5,5 0,6 sier. 8,1 21,8 9,7 9,9 1,6 1,2 6,9 7,7 9,7 1,0 5,7 1,0 wrze. -2,1 -12,6 18,5 18,5 6,8 2,1 9,6 6,8 4,7 -0,8 7,7 -0,1 paź.(p) -2,9 48,7 7,3 9,0 4,8 0,0 2,5 -17,6 9,9 -0,5 -17,6 0,4

2009 -13,2 4,2 -2,2 - -13,1 -2,0 3,7 1,3 - -0,2 1,5 1,92010 8,0 4,8 0,0 1,0 -3,1 -2,8 2,4 2,9 3,1 -1,2 3,8 2,72011 2kw. 5,7 3,4 1,4 2,3 4,3 -3,7 2,0 3,3 3,0 -1,8 4,4 2,5 3kw. 9,7 4,5 1,6 2,2 4,0 -3,7 2,4 2,9 2,6 -1,9 3,9 2,32011 lip. 3,8 3,5 1,5 2,2 4,1 -3,5 2,1 3,0 2,8 -2,0 4,0 2,6 sier. 9,8 4,5 1,5 2,1 4,0 -3,5 2,0 2,9 2,7 -2,0 3,9 2,3 wrze. 9,7 4,5 1,6 2,2 4,0 -3,7 2,4 2,9 2,6 -1,9 3,9 2,3 paź.(p) 6,1 8,7 1,9 2,3 4,6 -3,2 2,4 2,2 2,5 -1,9 3,0 2,2

W5 Kredyty i pożyczki dla pozostałych instytucji pośrednictwa finansowego i przedsiębiorstw2) (roczne stopy wzrostu; nieskorygowane sezonowo)

Źródło: EBC.1) Sektor MIF z wyłączeniem Eurosystemu; klasyfikacja sektorowa oparta na ESA 95.2) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne.3) W kategorii uwzględniono instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych.4) Korekta wynikająca z wyłączenia kredytów i pożyczek z bilansu MIF z powodu ich sprzedaży i sekurytyzacji.

-5

0

5

10

15

20

25

30

35

2000 2002 2004 2006 2008 2010-5

0

5

10

15

20

25

30

35

Pozostałe instytucje pośrednictwa finansowegoPrzedsiębiorstwa

-5

0

5

10

15

2000 2002 2004 2006 2008 2010-5

0

5

10

15

Kredyty i pożyczki na cele konsumpcyjneKredyty na cele mieszkaniowePozostałe kredyty i pożyczki

W6 Kredyty i pożyczk i d la gospodars tw domowych2) (roczne stopy wzrostu; nieskorygowane sezonowo)

Transakcje

Stopy wzrostu


Grudzień 2011



inwestycyjne

15S

2010 86,2 66,6 5,2 14,4 1.104,7 142,9 587,7 206,4 310,6 4.667,2 1.120,6 898,6 2.648,02011 2kw. 91,1 71,2 5,6 14,2 1.129,3 153,1 601,4 203,6 324,3 4.737,3 1.185,1 868,6 2.683,7 3kw. 98,3 78,8 5,2 14,2 1.167,9 178,1 631,2 207,4 329,3 4.755,0 1.176,6 870,6 2.707,72011 sier. 99,7 80,1 5,3 14,2 1.152,7 174,9 618,6 206,5 327,6 4.721,5 1.156,4 866,9 2.698,2 wrze. 98,3 78,8 5,2 14,2 1.167,9 178,1 631,2 207,4 329,3 4.755,0 1.176,6 870,6 2.707,7 paź.(p) 95,6 76,6 5,2 13,8 1.186,9 212,0 648,2 206,4 332,4 4.751,2 1.174,3 868,5 2.708,4

2010 6,8 10,1 -1,8 -1,5 54,4 - 17,8 7,1 29,5 -2,5 -37,2 -26,2 60,92011 2kw. 4,2 4,6 -0,1 -0,3 16,1 15,6 14,9 -5,0 6,2 36,0 39,2 -16,0 12,8 3kw. 7,1 7,5 -0,4 0,0 31,4 25,1 26,7 1,5 3,3 10,0 -11,5 0,3 21,22011 sier. 6,1 6,5 -0,4 0,0 10,7 15,7 9,3 0,6 0,7 -14,9 -16,4 -1,4 2,9 wrze. -1,5 -1,3 -0,1 0,0 11,8 3,3 10,8 0,4 0,7 26,2 17,4 3,3 5,5 paź.(p) -2,7 -2,2 0,0 -0,4 21,1 33,9 18,6 -0,4 2,9 3,6 0,0 -0,1 3,7

2010 8,4 17,5 -25,4 -9,1 5,0 - 2,9 3,2 10,4 -0,1 -3,2 -2,8 2,42011 2kw. 5,7 11,1 3,3 -15,9 3,5 21,2 2,6 -3,2 10,1 1,4 4,2 -3,7 2,0 3kw. 9,9 15,2 -6,6 -8,1 4,5 20,1 6,4 -4,5 7,1 1,6 4,1 -3,7 2,32011 sier. 9,9 16,1 9,8 -16,5 4,5 20,4 6,2 -2,5 6,1 1,5 4,1 -3,5 2,1 wrze. 9,9 15,2 -6,6 -8,1 4,5 20,1 6,4 -4,5 7,1 1,6 4,1 -3,7 2,3 paź.(p) 6,1 11,7 -6,5 -14,2 8,5 58,4 14,2 -4,4 7,0 1,9 4,6 -3,2 2,4

2.4 Kredyty i pożyczk i MIF – struktura1), 2) (miliardy EUR i roczne stopy wzrostu, nieskorygowane sezonowo, stany i stopy wzrostu na koniec okresu, transakcje w ciągu okresu)

2. Kredyty i pożyczki dla instytucji pośrednictwa finansowego i przedsiębiorstw

Stany

Stopy wzrostu

Transakcje

Instytucje ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne

Pozostałe instytucje pośrednictwa finansowego Przedsiębiorstwa

Ogółem Do 1 roku Powyżej 1 roku

do 5 lat

Powyżej 5 lat


do 5 lat

Powyżej 5 lat


do 5 lat

Powyżej 5 lat

5

Umowy re-verse repo z centralnymi partnerami rozliczenio-wymi

61 2 3 4 7 8 9 10 11 12 13

Źródło: EBC.1) Sektor MIF z wyłączeniem Eurosystemu; klasyfikacja sektorowa oparta na ESA 95.2) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne.3) W tym również instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych.

3. Kredyty i pożyczki dla gospodarstw domowych3)

Stany

Ogółem Kredyty i pożyczki na cele konsumpcyjne Kredyty i pożyczki na cele mieszkaniowe Pozostałe kredyty i pożyczkiOgółem Do 1 roku Powyżej

1 roku do 5 lat

Powyżej 5 lat


do 5 lat

Powyżej 5 lat


do 5 lat

Powyżej 5 lat

Przedsię-biorcy

indywi--dualni

111 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 14

2010 5.168,0 641,7 147,0 186,5 308,2 3.706,9 14,7 54,9 3.637,2 819,4 402,4 146,7 85,7 587,02011 2kw. 5.266,2 633,0 141,9 185,3 305,7 3.794,7 14,6 55,2 3.724,9 838,6 404,2 152,1 87,0 599,4 3kw. 5.275,3 629,7 138,6 186,3 304,8 3.810,3 14,5 56,7 3.739,1 835,4 409,7 147,5 87,9 600,02011 sier. 5.264,0 630,7 141,0 185,5 304,3 3.799,4 14,7 56,1 3.728,6 833,9 405,8 145,5 88,1 600,4 wrze. 5.275,3 629,7 138,6 186,3 304,8 3.810,3 14,5 56,7 3.739,1 835,4 409,7 147,5 87,9 600,0 paź.(p) 5.233,8 629,3 138,8 185,2 305,3 3.771,7 14,4 56,5 3.700,7 832,8 407,4 145,9 87,5 599,4

2010 147,5 -7,6 -4,8 -8,8 5,9 134,2 -0,6 -3,7 138,6 20,9 - -6,9 -4,5 32,32011 2kw. 47,7 -0,3 2,5 -2,0 -0,8 33,0 0,5 1,1 31,4 15,0 1,7 5,1 0,2 9,8 3kw. 4,9 -4,7 -2,4 -0,8 -1,4 13,7 -0,1 1,3 12,6 -4,1 -1,3 -5,9 -0,8 2,62011 sier. -0,1 -1,5 0,8 -0,9 -1,4 1,7 0,0 0,4 1,3 -0,4 0,0 0,0 -0,6 0,3 wrze. 12,4 0,4 -1,6 1,0 0,9 10,5 -0,2 0,3 10,4 1,5 -0,2 1,4 -0,2 0,2 paź.(p) -20,5 -0,1 0,1 -0,6 0,4 -18,7 -0,1 0,2 -18,8 -1,6 -2,2 -1,4 -0,2 0,0

2010 3,0 -1,2 -3,5 -4,5 2,0 3,8 -4,2 -6,2 4,0 2,7 - -4,6 -5,1 5,92011 2kw. 3,3 -1,8 -2,6 -5,0 0,6 4,4 0,0 2,6 4,4 2,5 0,4 0,6 -3,3 3,9 3kw. 2,9 -1,9 -2,1 -3,6 -0,8 3,9 -2,5 0,6 4,0 2,3 0,0 -0,1 -3,7 3,82011 sier. 2,9 -2,0 -1,9 -5,3 -0,1 3,9 -1,6 2,7 3,9 2,3 -0,5 0,2 -3,8 3,7 wrze. 2,9 -1,9 -2,1 -3,6 -0,8 3,9 -2,5 0,6 4,0 2,3 0,0 -0,1 -3,7 3,8 paź.(p) 2,2 -1,9 -2,0 -3,8 -0,6 3,0 -2,4 0,4 3,0 2,1 -0,2 0,8 -3,2 3,3

Stopy wzrostu

Transakcje


2.4 Kredyty i pożyczk i MIF – struktura1), 2) (miliardy EUR i roczne stopy wzrostu, nieskorygowane sezonowo, stany i stopy wzrostu na koniec okresu, transakcje w ciągu okresu)

4. Kredyty i pożyczki dla instytucji sektora rządowego oraz nierezydentów strefy euroInstytucje rządowe i samorządowe Nierezydenci strefy euro


centralnego

Pozostałe instytucje rządowe i samorządowe Ogółem Banki3) Instytucje niebankoweInstytucje

stanoweInstytucje

samorządoweFundusze

ubezpieczeń społecznych


i samorządowe

Pozostałe

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Stany

2009 1.001,7 229,3 209,8 528,8 33,8 2.821,7 1.914,9 906,8 46,2 860,72010 1.221,8 397,5 225,2 553,0 46,1 2.963,0 2.010,9 952,1 49,5 902,62010 4kw. 1.221,8 397,5 225,2 553,0 46,1 2.963,0 2.010,9 952,1 49,5 902,62011 1 kw. 1.188,8 359,4 229,6 557,8 41,9 2.934,4 1.957,5 976,9 54,5 922,4 2 kw. 1.152,7 346,4 223,4 555,9 27,0 3.006,5 2.012,0 994,5 60,1 934,4 3 kw. (p) 1.145,8 343,5 224,0 553,7 24,7 3.157,5 2.134,8 1.022,7 62,7 960,0

2009 30,5 -2,7 0,1 21,6 11,5 -384,7 -345,6 -38,9 -1,4 -37,52010 207,2 156,3 14,9 24,1 11,9 5,4 10,1 -5,0 0,5 -5,52010 4kw. 138,7 126,7 1,6 8,8 1,5 -17,0 -1,9 -15,1 -2,0 -13,12011 1 kw. -28,2 -34,3 4,4 4,9 -3,2 55,7 -1,5 57,0 7,0 50,1 2 kw. -36,5 -13,0 -6,5 -2,1 -14,9 44,6 21,6 23,0 6,1 16,9 3 kw. (p) -7,1 -3,4 0,6 -3,7 -2,6 68,2 62,1 5,9 1,4 4,5

2009 3,1 -1,2 0,1 4,2 51,9 -11,7 -15,1 -4,1 -3,0 -4,22010 20,6 67,1 7,1 4,6 35,1 0,5 0,6 -0,4 0,4 -0,52010 4kw. 20,6 67,1 7,1 4,6 35,1 0,5 0,6 -0,4 0,4 -0,52011 1 kw. 14,3 44,7 9,6 3,4 0,6 0,5 -0,7 2,2 16,0 1,5 2 kw. 7,1 34,4 -1,1 1,4 -38,6 2,6 0,2 7,0 30,9 5,8 3 kw. (p) 6,2 29,1 0,0 1,5 -43,8 5,2 4,0 7,4 24,7 6,4

W8 Kredyty i pożyczk i d la n ierezydentów stre fy euro2) (roczne stopy wzrostu nieskorygowane sezonowo)

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

2000 2002 2004 2006 2008 2010-30

-20

-10

0

10

20

30

40

Banki spoza strefy euroInstytucje niebankowe spoza strefy euro

W7 Kredyty i pożyczk i d la ins ty tuc j i rządowych2)

(roczne stopy wzrostu nieskorygowane sezonowo)

Źródło: EBC.1) Sektor MIF z wyłączeniem Eurosystemu; klasyfikacja sektorowa oparta na ESA 95.2) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne.3) Terminem „banki” określa się w niniejszej tabeli instytucje podobne do MIF spoza strefy euro.

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

2000 2002 2004 2006 2008 2010-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

Instytucje rządowe szczebla centralnegoPozostałe instytucje rządowe i samorządowe

Transakcje

Stopy wzrostu


Grudzień 2011



inwestycyjne

17S

Źródło: ECB.1) Sektor MIF z wyłączeniem Eurosystemu; klasyfikacja sektorowa oparta na ESA 95.2) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne.3) Dotyczy depozytów z kolumn 2, 3, 5 i 7.4) Dotyczy depozytów z kolumn 9, 10, 12 i 14.

2.5 Depozyty w MIF – struktura1), 2)

(miliardy EUR i roczne stopy wzrostu, stany i stopy wzrostu na koniec okresu, transakcje w ciągu okresu)

1. Depozyty instytucji pośrednictwa finansowego

Instytucje ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne Pozostałe instytucje pośrednictwa finansowegoOgółem Bieżące Terminowe Z terminem

wypowiedzeniaUmowy z udzie-

lonym przyrze-czeniem odkupu

Ogółem Bieżące Terminowe Z terminem wypowiedzenia

Umowy z udzielo-nym przyrzeczeniem

odkupuDo 2 lat Powyżej 2 lat

Do 3 mie--sięcy

Powyżej 3 mie--sięcy

Do 2 lat Powyżej 2 lat

Do 3 mie-

sięcy

Powyżej 3 mie-

sięcyZ central-

nymi partnerami

rozliczenio-wymi

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15Stany

Stopy wzrostu

Transakcje

2009 738,5 84,1 86,9 543,7 2,2 1,4 20,2 1.871,2 311,7 335,1 957,5 15,9 0,0 250,9 -2010 716,9 84,5 79,4 528,3 2,6 0,3 21,9 2.168,3 358,3 305,9 1.132,6 10,7 0,5 360,3 255,02011 2kw. 703,4 84,6 72,1 524,0 3,2 0,2 19,3 2.216,9 369,7 297,2 1.152,4 12,5 0,3 384,8 290,8 3kw. 721,6 88,4 88,6 520,2 3,6 0,2 20,6 2.309,3 382,4 305,2 1.167,4 11,4 0,5 442,4 338,72011 lip. 707,6 82,8 75,4 523,4 3,7 0,2 22,1 2.193,2 359,9 301,5 1.148,3 11,6 0,3 371,7 282,3 sier. 718,0 87,0 82,6 523,3 3,7 0,2 21,1 2.256,8 370,3 305,4 1.151,9 11,7 0,5 417,0 315,0 wrze. 721,6 88,4 88,6 520,2 3,6 0,2 20,6 2.309,3 382,4 305,2 1.167,4 11,4 0,5 442,4 338,7 paź.(p) 724,1 93,2 87,9 520,3 3,8 0,2 18,7 2.294,5 382,3 292,8 1.186,0 10,9 0,4 422,0 324,6

2009 -26,8 -1,0 -30,4 6,3 1,1 -0,1 -2,7 55,4 5,5 -93,6 85,8 3,7 0,0 54,0 -2010 -26,5 -3,4 -8,2 -16,6 0,2 0,0 1,6 156,7 45,1 -37,8 52,8 -8,0 0,4 104,2 -2011 2kw. -2,6 1,7 -3,2 -2,7 0,3 0,0 1,3 39,4 -1,8 -6,8 3,0 0,7 -0,3 44,6 50,1 3kw. 17,5 3,3 16,4 -3,9 0,4 0,0 1,3 86,1 10,2 4,7 7,3 -1,1 0,2 64,7 48,62011 lip. 4,0 -1,9 3,3 -0,6 0,5 0,0 2,8 -25,5 -10,8 3,6 -9,1 -0,9 0,0 -8,3 -8,6 sier. 10,3 4,3 7,1 0,0 0,0 0,0 -1,0 65,6 11,1 4,3 4,4 0,2 0,2 45,4 32,8 wrze. 3,1 0,9 6,0 -3,3 0,0 0,0 -0,5 46,0 10,0 -3,2 12,0 -0,4 0,0 27,6 24,3 paź.(p) 4,7 4,9 -0,6 0,1 0,1 0,0 0,2 -9,4 1,1 -10,4 20,6 -0,5 0,0 -20,2 -14,0

2009 -3,5 -1,1 -26,4 1,2 96,8 - -11,8 3,1 1,5 -22,0 10,0 30,0 - 27,4 -2010 -3,6 -3,6 -9,4 -3,0 9,7 - 7,8 8,1 14,4 -11,2 4,9 -48,5 - 41,1 -2011 2kw. -3,7 -5,7 -10,6 -2,2 26,4 - -6,6 5,4 1,2 1,3 4,7 5,4 - 15,8 33,0 3kw. -0,5 4,2 3,6 -2,3 28,7 - 8,1 6,7 1,5 -1,5 2,6 2,8 - 33,8 47,42011 lip. -3,0 -7,4 -10,0 -2,2 41,0 - 25,5 3,9 0,1 -0,8 1,7 -0,8 - 19,9 34,7 sier. -1,3 2,3 -5,9 -1,9 38,3 - 17,4 6,0 1,7 -1,5 1,6 5,0 - 33,9 43,5 wrze. -0,5 4,2 3,6 -2,3 28,7 - 8,1 6,7 1,5 -1,5 2,6 2,8 - 33,8 47,4 paź.(p) 0,9 10,2 7,0 -1,7 37,2 - 2,1 7,6 3,5 -9,8 5,2 -3,0 - 39,3 58,5

W9 Depozyty ogółem wg sektorów2) (roczne stopy wzrostu)

-10

0

10

20

30

40

2000 2002 2004 2006 2008 2010-10

0

10

20

30

40

Instytucje ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne (ogółem)Inne instytucje pośrednictwa finansowego (ogółem)

W10 Depozyty ogółem i depozyty ujęte w M3 wg sektorów2) (roczne stopy wzrostu)

-20

-10

0

10

20

30

40

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-20

-10

0

10

20

30

40

Instytucje ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne (ogółem)Inne instytucje pośrednictwa finansowego (ogółem)Instytucje ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne (ujęte w M3)3)

Inne instytucje pośrednictwa finansowego (ujęte w M3)4)


2009 1.601,2 999,2 434,5 80,7 68,7 1,7 16,3 5.601,7 2.156,9 996,5 607,1 1.680,2 123,7 37,32010 1.670,7 1.034,1 457,8 87,2 75,8 1,5 14,2 5.739,1 2.243,9 901,6 665,0 1.788,5 110,3 29,82011 2kw. 1.657,4 1.011,4 455,9 94,8 77,3 2,0 15,8 5.822,9 2.257,9 904,8 701,2 1.816,1 109,4 33,5 3kw. 1.663,9 997,5 473,1 96,7 76,5 1,7 18,5 5.835,4 2.240,1 922,2 709,7 1.820,6 109,0 33,92011 lip. 1.654,6 1.002,1 459,9 95,5 76,5 2,0 18,7 5.845,1 2.261,6 913,9 705,1 1.819,8 109,5 35,3 sier. 1.654,0 994,1 466,2 95,1 77,4 1,7 19,5 5.830,5 2.236,0 918,9 707,0 1.824,2 109,4 35,1 wrze. 1.663,9 997,5 473,1 96,7 76,5 1,7 18,5 5.835,4 2.240,1 922,2 709,7 1.820,6 109,0 33,9 paź.(p) 1.664,5 998,5 472,4 97,6 74,5 2,0 19,6 5.834,3 2.234,9 926,0 712,2 1.820,1 108,8 32,3

2009 91,1 112,3 -70,1 15,1 40,8 0,4 -7,4 187,7 320,5 -371,5 85,9 190,5 8,6 -46,32010 78,1 40,3 23,2 9,0 7,8 -0,2 -2,1 133,0 81,7 -98,8 58,7 113,6 -14,6 -7,52011 2kw. 11,7 12,4 -5,5 4,0 -0,9 0,0 1,5 55,9 35,2 -2,1 18,8 2,7 -0,9 2,1 3kw. 3,2 -17,1 17,2 1,8 -0,9 -0,4 2,6 4,6 -18,9 15,5 3,7 4,4 -0,4 0,42011 lip. -4,3 -10,4 3,5 0,6 -0,8 -0,1 2,8 21,5 3,3 8,7 3,9 3,7 0,1 1,8 sier. 0,4 -7,3 6,6 -0,4 0,9 -0,3 0,9 -19,6 -25,5 4,6 -2,9 4,4 -0,1 -0,2 wrze. 7,1 0,6 7,1 1,5 -0,9 -0,1 -1,0 2,8 3,3 2,2 2,7 -3,8 -0,4 -1,2 paź.(p) 3,2 2,5 0,2 1,0 -1,9 0,3 1,1 0,1 -5,1 4,4 2,4 0,1 -0,1 -1,6

2009 6,0 12,7 -13,9 23,1 146,6 28,3 -31,2 3,5 17,5 -27,1 16,5 12,8 7,5 -55,42010 4,9 4,1 5,3 11,2 11,4 -10,0 -12,8 2,4 3,8 -9,9 9,7 6,8 -11,8 -20,22011 2kw. 5,1 1,6 11,6 16,7 2,3 -1,4 6,1 2,8 1,3 -0,1 8,4 4,6 -6,4 10,2 3kw. 3,2 0,3 8,3 12,0 -2,5 -19,8 31,4 2,9 1,5 2,4 7,5 3,4 -1,7 8,02011 lip. 4,7 1,7 9,7 14,8 -0,2 -5,0 34,8 2,9 1,0 1,4 8,4 4,2 -4,6 12,1 sier. 3,8 0,9 8,4 13,8 -1,7 -16,0 37,5 2,8 1,1 1,9 7,4 3,8 -3,2 10,2 wrze. 3,2 0,3 8,3 12,0 -2,5 -19,8 31,4 2,9 1,5 2,4 7,5 3,4 -1,7 8,0 paź.(p) 2,6 0,7 4,8 13,1 -4,4 -3,3 44,8 2,5 0,6 2,7 7,4 3,2 -0,6 4,8



2. Depozyty przedsiębiorstw i gospodarstw domowychPrzedsiębiorstwa Gospodarstwa domowe3)


Umowy z udzie-



Umowy z udzie-



Do 3 miesięcy

Powyżej 3 miesięcy


Do 3 miesięcy


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14Stany

Stopy wzrostu

Transakcje

Źródło: ECB.1) Sektor MIF z wyłączeniem Eurosystemu; klasyfikacja sektorowa oparta na ESA 95.2) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne.3) Włączając instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych.4) Dotyczy depozytów z kolumn 2, 3, 5 i 7.5) Dotyczy depozytów z kolumn 9, 10, 12 i 14.

W11 Depozyty ogółem wg sektorów2) (roczne stopy wzrostu)

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

2000 2002 2004 2006 2008 2010-2

0

2

4

6

8

10

12

14

Przedsiębiorstwa (ogółem)Gospodarstwa domowe (ogółem)

W12 Depozyty ogółem i depozyty ujęte w M3 wg sektorów2) (roczne stopy wzrostu)

-5

0

5

10

15

20

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-5

0

5

10

15

20

Przedsiębiorstwa (ogółem)Gospodarstwa domowe (ogółem)Przedsiębiorstwa (ujęte w M3)4)

Gospodarstwa domowe (ujęte w M3)5)


Grudzień 2011



inwestycyjne

19S



3. Depozyty instytucji rządowych i samorządowych oraz nierezydentów strefy euroInstytucje rządowe i samorządowe Nierezydenci strefy euro

Ogółem Instytucje szczebla

centralnego

Pozostałe instytucje rządowe i samorządowe Ogółem Banki3) Instytucje niebankoweInstytucje

stanoweInstytucje

samorządoweFundusze

ubezpieczeń społecznych


i samorządowe

Pozostałe

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Stany

2009 374,9 146,0 43,4 114,3 71,2 3.369,4 2.532,8 836,7 56,7 780,02010 427,6 196,2 47,7 109,6 74,1 3.488,8 2.492,0 996,9 45,9 950,92010 4kw. 427,6 196,2 47,7 109,6 74,1 3.488,8 2.492,0 996,9 45,9 950,92011 1 kw. 475,6 235,8 52,3 108,7 78,8 3.314,1 2.346,8 967,4 41,4 926,0 2 kw. 521,5 266,4 55,0 112,6 87,5 3.280,6 2.295,8 984,8 47,7 937,1 3 kw. (p) 464,8 211,4 54,3 111,4 87,8 3.346,4 2.298,8 1.047,6 50,0 997,6

2009 -62,8 -36,2 -8,7 -2,5 -15,0 -330,6 -275,3 -55,3 -4,5 -50,82010 50,0 47,4 4,3 -4,9 2,9 0,2 -82,4 82,6 7,5 75,12010 4kw. 5,4 19,3 -11,0 -2,3 -0,5 -102,5 -107,6 5,1 -2,7 7,82011 1 kw. 50,4 43,4 4,7 -2,4 4,7 -77,6 -73,5 -4,1 -3,6 -0,5 2 kw. 45,7 30,9 2,7 3,9 8,2 -19,6 -42,0 22,4 6,4 16,0 3 kw. (p) -56,9 -55,1 -1,0 -1,2 0,2 0,6 -47,0 47,5 1,4 46,2

2009 -14,1 -18,9 -16,7 -2,1 -17,4 -8,7 -9,8 -6,2 -7,0 -6,12010 13,3 32,2 9,9 -4,3 4,1 0,3 -3,2 9,6 12,7 9,32010 4kw. 13,3 32,2 9,9 -4,3 4,1 0,3 -3,2 9,6 12,7 9,32011 1 kw. 19,2 41,4 4,0 -1,3 9,2 -4,7 -7,8 3,4 -10,5 4,2 2 kw. 26,8 61,3 1,2 -2,5 14,0 -5,1 -8,5 3,6 5,0 3,6 3 kw. (p) 10,5 21,6 -7,8 -1,8 17,0 -5,5 -10,5 7,4 3,4 7,6

Źródło: EBC.1) Sektor MIF z wyłączeniem Eurosystemu; klasyfikacja sektorowa oparta na ESA 95.2) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne.3) Terminem „banki” określa się w niniejszej tabeli instytucje podobne do MIF spoza strefy euro.

Transakcje

Stopy wzrostu

W13 Depozyty ins ty tuc j i rządowych oraz n ierezydentów stre fy euro2) (roczne stopy wzrostu)

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

Instytucje rządowe i samorządoweBanki spoza strefy euroInstytucje niebankowe spoza strefy euro


2.6 Papier y war tośc iowe w pos iadaniu MIF – struktura1), 2) (miliardy EUR i roczne stopy wzrostu, stany i stopy wzrostu na koniec okresu, transakcje w ciągu okresu)

Dłużne papiery wartościowe Papiery wartościowe z prawem do kapitału i udziały

Ogółem MIF Instytucje rządowe i samorządowe

Pozostali rezydenci strefy euro

Nierezy-denci

strefy euro

Ogółem MIF Instytucje spoza

sektora MIF

Nierezydenci strefy euro

Euro Pozostałe waluty



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12Stany

2009 6.207,8 1.970,8 109,1 1.466,1 16,0 1.458,6 39,4 1.147,8 1.516,3 435,0 801,0 280,22010 5.993,1 1.778,4 107,4 1.507,8 16,4 1.500,8 27,8 1.054,5 1.535,9 445,3 787,8 302,82011 2kw. 5.663,5 1.670,5 90,7 1.437,0 20,7 1.448,1 24,1 972,4 1.563,8 476,0 775,5 312,3 3kw. 5.635,1 1.706,9 80,9 1.393,8 22,3 1.433,2 25,0 973,0 1.530,5 489,3 740,6 300,52011 lip. 5.629,4 1.657,4 89,6 1.417,1 20,6 1.452,0 24,9 967,9 1.562,3 480,9 769,0 312,3 sier. 5.611,4 1.690,2 85,2 1.406,2 23,8 1.442,1 27,1 936,8 1.535,3 481,2 753,2 300,9 wrze. 5.635,1 1.706,9 80,9 1.393,8 22,3 1.433,2 25,0 973,0 1.530,5 489,3 740,6 300,5 paź.(p) 5.652,6 1.711,3 93,0 1.371,4 21,8 1.491,2 24,9 938,9 1.522,5 487,1 739,3 296,1

2009 354,7 83,5 16,6 231,0 -3,2 103,0 -12,0 -64,2 42,9 29,1 11,6 2,32010 -268,5 -167,1 -7,2 42,8 -2,1 10,2 -14,6 -130,5 54,4 28,2 5,2 20,92011 2kw. -29,3 -32,9 6,2 45,5 1,0 -18,1 -3,7 -27,3 45,2 36,8 -3,2 11,7 3kw. -49,0 36,1 -11,7 -43,4 0,3 -7,3 -0,5 -22,5 -14,1 17,2 -23,2 -8,12011 lip. -35,0 -13,6 -0,5 -14,0 -0,7 5,6 0,0 -11,8 4,3 6,4 -2,4 0,3 sier. -13,0 32,7 -3,4 -18,8 3,5 -6,8 2,8 -23,1 -16,0 1,9 -8,8 -9,2 wrze. -1,0 17,0 -7,8 -10,7 -2,5 -6,0 -3,3 12,3 -2,4 8,8 -12,0 0,8 paź.(p) 19,1 2,6 14,3 -15,8 0,2 38,8 0,6 -21,6 -10,1 -2,2 -3,6 -4,3

2009 6,0 4,4 17,6 18,7 -16,0 7,6 -23,2 -5,3 2,9 7,0 1,5 0,82010 -4,3 -8,5 -5,7 2,9 -11,5 0,7 -35,0 -11,0 3,6 6,5 0,6 7,52011 2kw. -4,6 -9,2 7,4 1,2 22,9 -1,9 1,9 -9,5 5,1 9,9 3,2 3,0 3kw. -5,1 -4,9 -6,6 -1,0 24,8 -4,4 -16,8 -11,9 3,6 13,4 -1,0 1,02011 lip. -5,2 -8,9 12,9 0,4 24,3 -3,6 0,5 -10,9 6,0 11,9 3,2 4,3 sier. -5,6 -7,1 -0,9 -0,2 48,5 -4,1 13,5 -14,2 4,0 11,4 0,6 1,7 wrze. -5,1 -4,9 -6,6 -1,0 24,8 -4,4 -16,8 -11,9 3,6 13,4 -1,0 1,0 paź.(p) -4,6 -2,2 6,0 -8,3 49,3 -0,3 -6,2 -10,6 2,5 12,6 -2,1 -0,6

Źródło: EBC.1) Sektor MIF z wyłączeniem Eurosystemu; klasyfikacja sektorowa oparta na ESA 95.2) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne.

Transakcje

Stopy wzrostu

W14 Papier y war tośc iowe w pos iadaniu MIF2) (roczne stopy wzrostu)

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

Dłużne papiery wartościowePapiery wartościowe z prawem do kapitału i udziały


Grudzień 2011



inwestycyjne

21S

2009 5.916,1 - - - - - - 11.785,6 96,2 3,8 1,9 0,2 1,0 0,42010 5.515,2 - - - - - - 12.247,8 96,0 4,0 2,1 0,2 1,1 0,42011 2kw. 5.504,0 - - - - - - 12.376,6 96,2 3,8 1,8 0,2 1,1 0,4 3kw. 6.001,4 - - - - - - 12.442,4 96,1 3,9 1,9 0,3 1,1 0,4

2009 1.914,9 45,8 54,2 29,4 2,7 2,9 12,6 906,8 40,0 60,0 42,1 1,2 3,7 8,02010 2.010,9 44,9 55,1 30,7 2,9 3,2 11,6 952,1 39,9 60,1 42,8 1,4 3,7 6,72011 2kw. 2.012,0 45,4 54,6 31,8 2,7 3,2 10,0 994,5 41,4 58,6 39,8 1,4 3,6 6,8 3kw. 2.134,8 44,1 55,9 34,7 2,8 3,3 9,1 1.022,7 40,0 60,0 41,3 2,2 3,3 7,0

2009 2.079,9 94,8 5,2 3,1 0,2 0,3 1,4 2.980,2 98,1 1,9 1,2 0,2 0,1 0,32010 1.885,8 94,3 5,7 3,3 0,1 0,3 1,7 3.052,8 98,6 1,4 0,8 0,1 0,1 0,42011 2kw. 1.761,2 94,8 5,2 2,9 0,2 0,3 1,4 2.929,9 98,5 1,5 0,8 0,1 0,1 0,4 3kw. 1.787,8 95,5 4,5 2,5 0,1 0,3 1,3 2.874,3 98,4 1,6 0,9 0,2 0,1 0,4

2009 552,1 55,3 44,7 27,1 0,4 0,5 14,6 595,6 35,3 64,7 37,9 4,3 0,9 15,32010 545,9 49,9 50,1 27,6 0,3 0,5 16,8 508,6 33,6 66,4 40,3 3,9 0,9 13,52011 2kw. 492,2 53,0 47,0 24,9 0,3 0,6 15,7 480,2 33,9 66,1 38,6 5,3 0,8 12,4 3kw. 490,4 53,3 46,7 21,7 0,3 0,4 18,7 482,8 32,6 67,4 39,2 6,0 0,8 12,5

2009 6.281,6 92,9 7,1 4,4 0,3 1,2 0,7 10.187,4 97,0 3,0 1,9 0,2 0,1 0,42010 5.774,9 92,9 7,1 4,1 0,3 1,3 0,8 10.722,6 97,1 2,9 1,9 0,2 0,1 0,42011 2kw. 5.692,3 92,5 7,5 4,3 0,2 1,5 0,8 10.922,0 97,1 2,9 1,9 0,1 0,1 0,4 3kw. 6.084,4 92,2 7,8 4,6 0,3 1,4 0,8 10.995,1 97,0 3,0 2,0 0,2 0,1 0,4

2009 2.532,8 49,2 50,8 34,2 1,8 2,2 9,6 836,7 53,5 46,5 31,4 1,1 1,7 7,52010 2.492,0 52,1 47,9 31,8 2,2 1,8 8,6 996,9 58,8 41,2 29,3 1,2 1,4 5,12011 2kw. 2.295,8 53,5 46,5 29,8 2,2 1,9 8,0 984,8 58,7 41,3 29,3 1,3 1,4 4,5 3kw. 2.298,8 57,1 42,9 26,9 2,1 1,8 7,8 1.047,6 59,0 41,0 28,6 1,5 1,7 4,6

2009 5.168,3 83,3 16,7 8,8 1,6 1,9 2,52010 5.082,6 81,6 18,4 9,7 1,8 2,1 2,52011 2kw. 5.155,8 81,9 18,1 9,6 1,6 2,2 2,4 3kw. 5.180,3 81,8 18,2 9,7 1,7 2,1 2,5

2. 2. Dłużne papiery wartościowe wyemitowane przez MIF strefy euro

Wszystkie waluty (stany)

Euro 4) Waluty inne niż euro Ogółem

USD JPY CHF GBP

1 2 3 4 5 6 7

2.7 struktura walutowa wybranych pozyc j i b i lansowych Mif1), 2)

(procent całości, stany w miliardach EUR; koniec okresu)

1. 1. Kredyty i pożyczki, portfele papierów wartościowych innych niż akcje oraz depozyty

MIF3) Niemonetarne instytucje finansowe Wszystkie

waluty (stany)

Euro 4) Waluty inne niż euro Wszystkie waluty (stany)

Euro 4) Waluty inne niż euroOgółem Ogółem

USD JPY CHF GBP USD JPY CHF GBP

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Kredytyipożyczkidla rezydentów strefy euro

dla nierezydentów strefy euro

wyemitowane przez nierezydentów strefy euro

u nierezydentów strefy euro

Portfele papierów wartościowych innych niż akcjewyemitowane przez rezydentów strefy euro

Depozytyu rezydentów strefy euro

Źródło: EBC.1) Sektor MIF z wyłączeniem Eurosystemu, klasyfikacja sektorów na podstawie ESA 95.2) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. W celu uzyskania dalszych informacji zob. Uwagi ogólne.3) W przypadku nierezydentów strefy euro termin MIF odnosi się do instytucji podobnych do MIF strefy euro.4) W tym pozycje wyrażone w walutach krajowych przeliczone na euro.


Stany

2.8 zagregowany bi lans funduszy inwestycy jnych stre fy euro1)

(mld EUR, stany na koniec okresu, transakcje w ciągu okresu)

1. Aktywa

2. Pasywa

3. Wyemitowane udziały w funduszach inwestycyjnych w podziale wg polityki inwestycyjnej i rodzaju funduszu

Ogółem Należności z tytułu depozytów i kredytów

Papiery wartościowe inne

niż akcje

Udziały oraz inne papiery wartościowe

z prawem do kapitału

(z wyłączeniem udziałów w fundusz-ach inwestycyjnych/

funduszach rynku pieniężnego)

Udziały w fundu-szach inwestycyj-nych/funduszach

rynku pieniężnego

Aktywa niefinansowe

Pozostałe aktywa (w tym finansowe

instrumenty pochodne)

1 2 3 4 5 6 7

Ogółem Kredyty i przyjęte depozyty

Wyemitowane udziały w funduszach inwestycyjnych Pozostałe pasywa (w tym finansowe

instrumenty pochodne)

Ogółem W posiadaniu rezydentów strefy euro W posiadaniu nierezydentów

strefy e uro

1 2 3 4Fundusze inwestycyjne

5 6 7

Ogółem Fundusze wg polityki inwestycyjnej Fundusze wg rodzaju Pozycje poza-bilansowe:

fundusze rynku

pieniężnego

Fundusze obligacji

Fundusze udziałowe

Fundusze mieszane

Fundusze nieruchomości

Fundusze hedgingowe

Pozostałe fundusze

Fundusze otwarte

Fundusze zamknięte

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Stany

Stany

Źródło: EBC.1) Inne niż fundusze rynku pieniężnego (które wykazano w kolumnie 10 „Pozycje pozabilansowe” w tabeli 3 niniejszej części). Więcej informacji szczegółowych, zob. Uwagi

ogólne.

2011 marz. 6.339,0 387,5 2.354,9 1.973,7 882,9 221,4 518,5 kwie. 6.379,9 391,3 2.353,3 1.991,8 890,8 223,6 529,0 maj 6.430,3 392,2 2.399,8 1.992,2 897,8 224,2 524,0 czer. 6.352,1 390,6 2.386,8 1.958,6 886,8 224,3 505,0 lip. 6.438,0 394,8 2.420,5 1.943,9 891,5 225,8 561,6 sier. 6.192,2 411,8 2.382,8 1.736,5 840,2 227,2 593,7 wrze.(p) 6.071,6 414,2 2.383,2 1.632,4 829,9 228,8 583,0

2011 1kw. 110,1 19,2 25,2 14,9 8,4 2,4 40,0 2kw. 68,2 5,6 38,2 25,9 12,3 5,2 -18,9 3kw.(p) 3,5 22,3 -21,7 -42,0 -16,7 2,8 58,8

2011 marz. 6.339,0 127,1 5.770,5 4.476,2 668,3 1.294,2 441,5 kwie. 6.379,9 125,8 5.814,8 4.508,2 676,9 1.306,6 439,3 maj 6.430,3 125,8 5.861,6 4.532,9 682,9 1.328,8 442,9 czer. 6.352,1 120,0 5.790,7 4.467,2 672,6 1.323,5 441,4 lip. 6.438,0 121,2 5.829,5 4.468,9 672,8 1.360,6 487,3 sier. 6.192,2 127,5 5.546,0 4.268,6 621,7 1.277,4 518,7 wrze.(p) 6.071,6 124,0 5.416,9 4.162,8 602,2 1.254,1 530,7

2011 1kw. 110,1 12,0 55,4 27,1 4,1 28,3 42,8 2kw. 68,2 -3,9 79,5 26,2 9,6 53,3 -7,3 3kw.(p) 3,5 6,4 -41,9 -52,8 -32,9 10,8 39,0

2011 luty 5.824,5 1.814,2 1.742,8 1.419,2 266,6 112,4 469,4 5.739,8 84,7 1.097,9 marz. 5.770,5 1.799,7 1.708,3 1.410,5 267,3 112,7 471,9 5.686,0 84,4 1.077,4 kwie. 5.814,8 1.797,4 1.724,8 1.429,1 270,0 113,3 480,2 5.728,9 85,9 1.070,8 maj 5.861,6 1.825,3 1.729,6 1.438,2 271,6 114,5 482,5 5.775,7 86,0 1.090,1 czer. 5.790,7 1.812,6 1.689,6 1.424,5 272,8 112,5 478,8 5.703,6 87,2 1.049,8 lip. 5.829,5 1.840,1 1.674,2 1.434,2 287,3 116,2 477,3 5.740,5 89,0 1.032,5 sier. 5.546,0 1.807,5 1.495,2 1.381,7 286,6 114,1 460,8 5.457,3 88,8 1.060,3 wrze.(p) 5.416,9 1.786,3 1.413,9 1.386,8 286,8 119,2 424,0 5.327,4 89,6 1.066,9

2011 marz. 8,6 4,3 -6,4 2,5 0,6 0,8 6,8 8,6 0,1 -8,7 kwie. 42,9 9,4 13,4 13,3 2,4 1,0 3,4 41,1 1,8 6,0 maj 27,8 9,8 9,7 5,9 -0,2 -1,0 3,6 28,1 -0,3 7,9 czer. 8,8 2,1 2,1 1,5 2,8 -0,3 0,5 6,8 2,0 -34,7 lip. 39,7 15,5 5,5 2,5 13,3 2,0 0,8 38,2 1,5 -22,5 sier. -48,8 -13,9 -22,7 -10,6 0,8 -0,2 -2,0 -48,8 0,0 33,1 wrze.(p) -32,6 -16,2 -11,0 -5,0 1,1 0,6 -2,0 -32,9 0,3 -13,1

Transakcje

Transakcje

Transakcje


Grudzień 2011



inwestycyjne

23S

2.9 Papiery wartośc iowe w pos iadaniu funduszy inwestycy jnych1) w podzia le wg ich emitentów (mld EUR, stany na koniec okresu, transakcje w ciągu okresu)

1. 1. Papiery wartościowe inne niż akcjeOgółem Strefa euro Pozostałe kraje świata

Ogółem MIF Instytucje rządowe

i samorządowe

Pozostałe instytucje

pośrednictwa finansowego

Instytucje ubezpie-

czeniowe i fundusze

emerytalne

Przedsię-biorstwa

Państwa członkowskie

UE spoza strefy euro

Stany Zjednoczone

Japonia

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

2. Udziały oraz inne papiery wartościowe z prawem do kapitału (inne niż udziały w funduszach inwestycyjnych oraz funduszach rynku pieniężnego)Ogółem Strefa euro Pozostałe kraje świata

Ogółem MIF Instytucje rządowe i

samorządowe



Instytucje ubezpie-

czeniowe i fundusze

emerytalne

Przedsię-biorstwa



Stany Zjednoczone

Japonia

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

3. Udziały w funduszach inwestycyjnych/funduszach rynku pieniężnegoOgółem Strefa euro Pozostałe kraje świata

Ogółem MIF2) Instytucje rządowe i

samorządowe


pośrednictwa finansowego2)

Instytucje ubezpie-

czeniowe i fundusze

emerytalne

Przedsię-biorstwa



Stany Zjednoczone

Japonia

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Źródło: EBC.1) Inne niż fundusze rynku pieniężnego. Szczegółowe informacje, zob. Uwagi ogólne.2) Udziały w funduszach inwestycyjnych (inne niż udziały w funduszach rynku pieniężnego) są emitowane przez pozostałe instytucje pośrednictwa finansowego. Udziały

w funduszach rynku pieniężnego są emitowane przez MIF.

Stany

Stany

Stany

2010 4kw. 2.369,5 1.432,6 375,5 692,0 193,9 6,2 165,0 936,8 247,0 365,8 16,12011 1kw. 2.354,9 1.430,3 383,4 675,7 200,2 5,6 165,5 924,5 246,5 354,5 14,1 2kw. 2.386,8 1.429,8 386,3 671,3 196,3 5,8 170,1 957,0 252,3 358,6 17,8 3kw.(p) 2.383,2 1.413,6 380,7 682,1 184,1 4,7 162,0 969,5 252,3 369,9 18,7

2011 1kw. 25,2 10,7 9,3 -8,3 7,9 -0,1 1,8 14,5 1,9 2,3 -1,0 2kw. 38,2 -0,4 1,7 -3,5 -1,6 0,4 2,7 37,0 8,2 7,8 3,6 3kw.(p) -21,7 -7,1 -5,9 6,2 -7,7 -0,3 0,6 -14,7 5,9 -14,2 5,3

2010 4kw. 1.987,7 751,1 77,8 - 39,5 25,2 608,7 1.236,5 171,4 355,8 83,82011 1kw. 1.973,7 782,8 89,2 - 41,7 26,2 625,7 1.191,0 167,2 365,2 71,1 2kw. 1.958,6 773,6 84,5 - 41,2 26,1 621,9 1.185,0 166,4 362,8 77,0 3kw.(p) 1.632,4 615,4 53,3 - 35,7 20,4 506,0 1.017,0 141,8 323,6 72,5

2011 1kw. 14,9 11,6 5,5 - 2,3 -0,9 4,7 3,3 -0,5 16,0 -3,9 2kw. 25,9 -0,9 -0,6 - 1,3 0,3 -2,0 26,8 2,9 8,5 6,9 3kw.(p) -42,0 -8,9 -4,9 - -0,7 0,2 -3,5 -33,0 -5,1 -11,8 -3,2

2010 4kw. 875,6 740,5 76,0 - 664,4 - - 135,1 23,8 38,6 0,62011 1kw. 882,9 746,3 78,0 - 668,3 - - 136,6 22,6 41,7 0,5 2kw. 886,8 752,0 79,4 - 672,6 - - 134,8 22,1 42,8 0,5 3kw.(p) 829,9 697,5 95,3 - 602,2 - - 132,4 20,1 42,6 0,5

2011 1kw. 8,4 6,1 2,1 - 4,1 - - 2,3 -0,9 3,3 -0,1 2kw. 12,3 10,8 1,2 - 9,6 - - 1,5 0,3 1,3 0,0 3kw.(p) -16,7 -16,2 16,7 - -32,9 - - -0,6 -0,5 -0,3 0,0

Transakcje

Transakcje

Transakcje


2.10 zagregowany bi lans podmiotów sekurytyzacy jnych stre fy euro (mld euro, stany na koniec okresu, transakcje w ciągu okresu)

1. AktywaOgółem Należności

z tytułu depozytów i kredytów

Kredyty sekurytyzowane Papiery warto-ściowe

inne niż akcje

Pozo- stałe

aktywa seku-

rytyzo-wane

Akcje oraz inne

papiery warto-ściowe

z prawem do

kapitału

Pozostałe aktywa

Ogółem Kredyt zainicjowane w strefie euro Zainicjo-wane poza strefą euro

MIF Pozostałe instytucje

pośrednictwa finansowego,

instytucje ubezpiecze-

niowe i fundusze emerytalne

Przed- siębiorstwa

Instytucje rządowe i samo-

rządowe

Pozostające w bilansie MIF1)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13Stany

Źródło: EBC.1) Wykorzystanie podmiotów sekurytyzacyjnych do sekurytyzacji kredytów i pożyczek, które pozostają w bilansie MIF, np. które nie zostały wyłączone. To, czy kredyty i pożyczki

są wyłączone z bilansu MIF, zależy od odpowiednich zasad księgowania. W celu uzyskania dalszych informacji, zob. Uwagi ogólne.

2. PasywaOgółem Kredyty i przyjęte

depozyty Wyemitowane dłużne papiery wartościowe Kapitał

i rezerwy Pozostałe

zobowiązania Ogółem Do 2 l at Powyżej 2 lat 1 2 3 4 5 6 7

Stany

3. Portfele sekurytyzowanych kredytów i pożyczek zainicjowanych przez MIF strefy euro oraz papiery wartościowe inne niż akcjeSekurytyzowane kredyty i pożyczki zainicjowane przez MIF strefy euro Papiery wartościowe inne niż akcje

Ogółem Sektor strefy euro zaciągający kredyty Sektor spoza strefy euro zacią-

gający kredyty

Ogółem Rezydenci strefy euro Nierezydenci strefy euro Gospo-

darstwa domowe

Przed- siębiorstwa



Instytucje ubezpieczeniowe i fundusze eme-

rytalne

Instytucje rządowe i

samorządowe

Ogółem MIF Niemonetarne instytucje finansowe

Podmioty seku-rytyzacyjne

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13Stany

2010 2kw. 2.285,9 363,2 1.437,5 1.131,2 570,6 140,6 25,0 6,4 134,2 278,8 101,3 41,1 64,0 3kw. 2.284,9 350,2 1.467,1 1.173,3 582,4 133,7 24,8 6,4 128,8 260,4 100,3 41,4 65,6 4kw. 2.350,1 373,6 1.521,9 1.237,6 606,4 124,9 22,9 6,0 130,4 251,8 92,5 41,9 68,52011 1kw. 2.256,1 353,1 1.482,1 1.193,7 595,3 131,3 23,3 5,9 127,8 242,0 89,0 36,8 53,1 2kw. 2.215,8 339,7 1.461,1 1.177,1 585,5 134,1 21,8 5,2 123,0 232,5 88,6 35,7 58,2 3kw. 2.200,2 321,4 1.470,1 1.195,7 590,5 132,3 21,8 5,2 115,1 231,5 86,5 34,4 56,4

2010 3kw. -4,5 -12,1 23,4 32,9 - -2,3 -0,6 -0,1 -6,5 -16,3 -0,5 0,4 0,7 4kw. 44,8 24,5 24,2 30,1 - -4,7 -2,1 -0,4 1,3 -5,5 -0,9 -0,6 3,02011 1kw. -92,3 -23,1 -36,5 -44,2 - 8,8 0,6 0,0 -1,8 -10,0 -2,4 -4,9 -15,3 2kw. -44,6 -11,7 -26,0 -22,3 - 2,5 -0,9 -0,3 -4,9 -7,9 0,0 0,0 1,0 3kw. -23,4 -18,3 4,6 14,6 - -2,0 -0,2 0,0 -7,8 -2,3 -2,2 -1,1 -4,2

2010 2kw. 2.285,9 107,6 1.961,1 91,1 1.870,0 45,0 172,2 3kw. 2.284,9 119,9 1.946,8 86,5 1.860,3 43,2 175,1 4kw. 2.350,1 134,4 1.970,0 93,5 1.876,5 42,6 203,22011 1kw. 2.256,1 133,1 1.887,6 83,9 1.803,6 37,7 197,7 2kw. 2.215,8 134,0 1.844,0 82,6 1.761,4 34,8 203,1 3kw. 2.200,2 131,1 1.824,8 80,0 1.744,8 34,4 209,9

2010 3kw. -4,5 11,6 -10,9 -4,2 -6,7 -0,1 -5,1 4kw. 44,8 15,9 24,0 5,7 18,3 -2,1 7,02011 1kw. -92,3 -1,0 -79,2 -9,9 -69,3 -4,5 -7,7 2kw. -44,6 0,9 -48,6 -5,7 -42,8 -1,2 4,3 3kw. -23,4 -2,2 -22,6 -4,1 -18,6 -1,7 3,1

2010 2kw. 1.131,2 812,6 215,9 19,4 14,7 7,4 61,1 278,8 149,2 50,5 98,7 45,5 129,6 3kw. 1.173,3 828,7 221,2 18,2 15,0 7,0 83,2 260,4 140,8 47,4 93,4 38,3 119,6 4kw. 1.237,6 852,7 251,4 17,2 15,3 7,1 94,1 251,8 131,9 45,7 86,3 36,5 119,92011 1kw. 1.193,7 804,1 250,7 17,0 15,4 7,2 99,3 242,0 125,7 42,4 83,3 36,8 116,3 2kw. 1.177,1 788,8 250,9 18,8 15,4 9,8 93,4 232,5 124,5 41,1 83,4 35,4 108,2 3kw. 1.195,7 795,2 257,5 18,1 15,2 9,6 100,1 231,5 121,6 41,7 79,9 33,8 109,1

2010 3kw. 32,9 9,7 1,3 -0,8 0,3 -0,4 22,8 -16,3 -9,8 -2,5 -7,4 -6,7 -6,5 4kw. 30,1 16,3 14,1 -1,6 -0,2 0,1 1,4 -5,5 -5,3 -1,1 -4,2 -2,2 -0,22011 1kw. -44,2 -52,2 3,2 -0,4 0,0 0,0 5,2 -10,0 -5,9 -3,1 -2,8 0,1 -4,1 2kw. -22,3 -21,1 0,3 0,6 -0,2 2,6 -4,4 -7,9 0,6 -0,4 0,9 -0,7 -8,5 3kw. 14,6 6,3 2,5 -0,7 0,0 -0,2 6,7 -2,3 -3,3 -0,2 -3,1 -1,2 1,0

Transakcje

Transakcje

Transakcje


Grudzień 2011



inwestycyjne

25S

2.11 zagregowany bi lans instytuc j i ubezpieczeniowych i funduszy emeryta lnych stre fy euro (mld EUR, stany na koniec okresu)

Źródło: EBC.

1. Aktywa

Ogółem Gotówka i depozyty

Kredyty i pożyczki

Papiery wartościowe

inne niż akcje

Udziały i inne papiery

wartościowe z prawem do

kapitału

Udziały w funduszach

inwestycyj-nych

Udziały w fun-duszach rynku

pieniężnego

Przedpłaty składek ubez-

pieczeniowych i rezerw

na nieure-gulowane

roszczenia

Pozostałe należności/

zobowiązania oraz

finansowe instrumenty

pochodne

Aktywa niefinansowe

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

2008 3kw. 6.266,6 762,9 458,8 2.281,6 932,8 1.187,7 87,5 251,1 149,3 154,8 4kw. 6.158,6 800,7 478,6 2.292,9 819,2 1.088,2 93,9 245,7 184,8 154,52009 1kw. 6.188,2 797,2 493,7 2.361,0 785,7 1.071,9 101,6 244,1 176,2 156,7 2kw. 6.330,2 782,8 487,7 2.384,4 819,0 1.200,4 89,7 248,6 162,1 155,4 3kw. 6.517,6 784,2 483,4 2.424,9 792,6 1.377,5 86,1 252,0 163,2 153,9 4kw. 6.642,6 786,9 477,9 2.462,8 804,4 1.456,8 86,5 256,2 158,1 152,92010 1kw. 6.864,5 784,5 486,3 2.575,8 815,4 1.534,2 83,5 266,9 169,4 148,5 2kw. 6.891,0 785,5 488,9 2.613,5 792,8 1.518,5 79,9 271,6 190,2 150,2 3kw. 7.060,0 783,2 498,0 2.698,8 807,5 1.559,8 75,4 272,2 215,1 150,0 4kw. 6.977,5 774,1 500,9 2.642,2 823,1 1.579,3 65,4 269,0 171,9 151,52011 1kw. 7.048,4 775,1 499,7 2.676,4 826,8 1.602,1 63,5 277,8 172,8 154,2 2 kw. 7.085,5 778,2 505,1 2.688,3 834,2 1.607,6 66,7 275,4 175,8 154,3

2. Portfele papierów wartościowych innych niż akcjeOgółem Wyemitowane przez rezydentów strefy euro Wyemitowane

przez nierezy-dentów strefy euro Ogółem MIF Instytucje rządowe

i samorządowe Pozostałe instytucje


Instytucje ubez-pieczeniowe i fun-

dusze emerytalne

Przedsiębiorstwa

1 2 3 4 5 6 7 8

2008 3kw. 2.281,6 1.851,3 517,9 975,2 215,2 9,1 134,0 430,3 4kw. 2.292,9 1.874,6 505,9 1.013,9 207,0 11,4 136,4 418,32009 1kw. 2.361,0 1.939,4 531,1 1.040,5 218,3 13,5 136,1 421,6 2kw. 2.384,4 1.987,6 541,7 1.060,7 231,2 15,0 139,0 396,8 3kw. 2.424,9 2.021,6 552,6 1.086,6 229,4 15,1 137,8 403,2 4kw. 2.462,8 2.053,6 543,7 1.114,3 239,4 16,7 139,5 409,22010 1kw. 2.575,8 2.157,9 578,5 1.184,6 231,8 16,2 146,9 417,9 2kw. 2.613,5 2.190,3 581,7 1.196,7 244,4 16,6 150,9 423,1 3kw. 2.698,8 2.271,6 593,4 1.242,2 264,1 19,5 152,4 427,2 4kw. 2.642,2 2.218,7 594,3 1.215,0 236,2 17,7 155,5 423,52011 1kw. 2.676,4 2.260,3 617,2 1.208,7 262,0 19,0 153,5 416,1 2kw. 2.688,3 2.263,6 636,9 1.227,6 223,5 16,0 159,6 424,7

3. Pasywa i wartość netto

Pasywa

Ogółem Otrzymane kredyty

i pożyczki


inne niż akcje

Udziały oraz inne papiery wartościowe z prawem do

kapitału

Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe Pozostałe należności/

zobowiązania oraz finansowe

instrumenty pochodne

Wartośćnetto

Ogółem Udziały netto gospodarstw

domowych w rezerwach

ubezpieczeń na życie

Udziały netto gospodarstw

domowych w rezerwach

funduszy eme-rytalnych

Przedpłaty składek ubez-

pieczeniowych i rezerw na

nieuregulowane roszczenia

1 2 3 4 5 6 7 8 9

2008 3kw. 6.177,2 331,4 29,7 475,0 5.190,2 2.938,1 1.410,5 841,6 151,0 89,4 4kw. 6.123,7 348,8 31,7 422,1 5.178,6 2.909,2 1.445,8 823,6 142,6 34,92009 1kw. 6.129,8 347,8 31,8 378,6 5.228,6 2.927,5 1.460,2 841,0 142,9 58,4 2kw. 6.215,9 321,6 33,1 395,1 5.325,5 3.005,5 1.477,4 842,6 140,6 114,3 3kw. 6.363,7 303,8 36,1 440,0 5.438,6 3.094,8 1.501,7 842,2 145,1 153,9 4kw. 6.441,3 284,6 39,5 436,2 5.527,8 3.168,6 1.519,8 839,3 153,3 201,32010 1kw. 6.620,1 293,6 39,5 454,0 5.675,5 3.255,5 1.560,2 859,8 157,5 244,4 2kw. 6.655,6 298,9 40,9 425,1 5.730,6 3.280,6 1.589,1 860,9 160,0 235,4 3kw. 6.765,4 315,0 39,8 431,6 5.823,8 3.337,6 1.629,5 856,6 155,2 294,6 4kw. 6.802,9 283,9 42,3 439,0 5.887,7 3.380,3 1.651,3 856,0 150,1 174,62011 1kw. 6.907,4 304,2 40,1 455,6 5.957,3 3.412,8 1.664,5 880,0 150,2 140,9 2kw. 6.934,8 304,4 42,7 449,3 5.987,6 3.438,6 1.670,7 878,3 150,8 150,7


rachunki strefy eurO3

Źródła: EBC oraz Eurostat.1) Informacje szczegółowe nt. obliczania bilansujących się pozycji zob. Uwagi techniczne.

3.1 Z integrowane rachunki gospodarcze i f inansowe wg sektora ins ty tuc jona lnego (w miliardach EUR)

Rozchody

2011 II kw.

Strefa euro

Gospodar-stwa

domowe

Przedsię-biorstwa

Przedsię-biorstwa

finansowe

Instytucje rządowe

i samorzą-dowe

Pozostałe kraje

świata

Rachunek zewnętrznyEksport towarów i usług Saldo obrotów handlowych1)

Rachunek tworzenia dochodówWartość dodana brutto (ceny podstawowe)Podatki od produktów minus dotacje do produktów Produkt krajowy brutto (ceny rynkowe)Koszty związane z zatrudnieniemPozostałe podatki od produkcji pomniejszone o subsydia produkcyjneZużycie kapitału trwałego (amortyzacja)Nadwyżka operacyjna netto i dochód mieszany1)

Rachunek podziału pierwotnego dochodówNadwyżka operacyjna netto i dochód mieszanyKoszty związane z zatrudnieniem Podatki od produktów minus dotacje do produktówDochody z tytułu własności Odsetki Inne dochody z tytułu własnościDochód narodowy netto1)

Rachunek podziału wtórnego dochodówDochód narodowy nettoPodatki bieżące od dochodów, majątku itd.Składki na ubezpieczenia społeczneŚwiadczenia z ubezpieczeń społecznych inne niż transfery socjalne w naturzeInne transfery bieżące Składki ubezpieczeniowe netto Wypłacone odszkodowania PozostałeDochód do dyspozycji netto1)

Rachunek wykorzystania dochodówDochód do dyspozycji nettoSpożycie indywidualne ogólnospołeczneKorekta z tytułu zmiany udziałów netto gospodarstw domowych w rezerwach funduszy emerytalnychOszczędności netto/Zewnętrzny rachunek obrotów bieżących1)

Rachunek kapitałowyOszczędności netto/Zewnętrzny rachunek obrotów bieżącychAkumulacja Nakłady brutto na środki trwałe Przyrost rzeczowych środków obrotowych oraz przyrost aktywów o wyjątkowej wartościZużycie kapitału trwałegoNabycie pomniejszone o rozdysponowanie niefinansowych nieprodukowanych aktywówTransfery kapitałowe Podatki od kapitału Pozostałe transfery kapitałoweWierzytelności netto (+)/Zadłużenie netto (-) (rachunek kapitałowy)1)

Rozbieżności statystyczne

569 -10 1.168 119 741 57 250 31 4 19 3 4 363 95 208 11 49 550 283 231 36 0 6 982 39 489 382 73 123 396 36 71 215 73 53 587 2 417 167 0 70 1.977 1.711 -11 51 226 276 215 47 13 0 5 429 429 1 454 1 18 34 402 1 188 70 25 47 46 9 44 33 10 1 1 1 45 45 1 99 37 15 1 45 7 1.957 1.535 -69 53 439 1.867 1.360 507 1.673 1.360 313 194 194 14 0 0 14 0 0 91 189 -70 39 -68 18 472 143 261 12 56 472 143 261 12 56 0 1 -1 0 0 0 -2 1 0 0 0 32 9 1 2 20 4 6 6 1 0 0 26 3 0 2 20 4 -17 143 -109 36 -87 17 0 -21 21 0 0 0


Grudzień 2011


Rachunki strefy euro

27S

3.1 Z integrowane rachunki gospodarcze i f inansowe wg sektora ins ty tuc jona lnego (cd . ) (w miliardach EUR)

Źródła: EBC i Eurostat.2) Produkt krajowy brutto równa się wartości dodanej brutto ze wszystkich sektorów plus podatki netto od produktów (tj. podatki minus dotacje do produktów).

Przychody

2011 II kw.

Strefa euro

Gospodar-stwa

domowe

Przedsię-biorstwa

Przedsię-biorstwa

finansowe

Instytucje rządowe

i samorzą-dowe

Pozostałe kraje

świata

Rachunek zewnętrznyImport towarów i usługSaldo obrotów handlowychRachunek tworzenia dochodówWartość dodana brutto (ceny podstawowe)Podatki od produktów minus dotacje do produktówProdukt krajowy brutto (ceny rynkowe)2)

Koszty związane z zatrudnieniemPozostałe podatki od produkcji pomniejszone o subsydia produkcyjneZużycie kapitału trwałego (amortyzacja)Nadwyżka operacyjna netto i dochód mieszanyRachunek podziału pierwotnego dochodówNadwyżka operacyjna netto i dochód mieszanyKoszty związane z zatrudnieniemPodatki od produktów minus dotacje do produktówDochody z tytułu własności Odsetki Inne dochody z tytułu własnościDochód narodowy nettoRachunek podziału wtórnego dochodówDochód narodowy nettoPodatki bieżące od dochodów, majątku itd.Składki na ubezpieczenia społeczneŚwiadczenia z ubezpieczeń społecznych inne niż transfery socjalne w naturzeInne transfery bieżące Składki ubezpieczeniowe netto Wypłacone odszkodowania PozostałeDochód do dyspozycji nettoRachunek wykorzystania dochodówDochód do dyspozycji nettoSpożycie indywidualne ogólnospołeczneKorekta z tytułu zmiany udziałów netto gospodarstw domowych w rezerwach funduszy emerytalnychOszczędności netto/Zewnętrzny rachunek obrotów bieżącychRachunek kapitałowyOszczędności netto/Zewnętrzny rachunek obrotów bieżącychAkumulacja Nakłady brutto na środki trwałe Przyrost rzeczowych środków obrotowych oraz przyrost aktywów o wyjątkowej wartościZużycie kapitału trwałegoNabycie pomniejszone o rozdysponowanie niefinansowych nieprodukowanych aktywówTransfery kapitałowe Podatki od kapitału Pozostałe transfery kapitałoweWierzytelności netto (+)/Zadłużenie netto (-) (rachunek kapitałowy)Rozbieżności statystyczne

559 2.113 502 1.200 108 303 236 2.349 550 283 231 36 0 1.170 1.170 3 267 267 0 971 296 247 396 32 134 385 60 45 272 8 63 586 236 202 124 24 71 1.977 1.711 -11 51 226 280 280 1 429 1 18 49 361 1 452 452 3 166 87 13 46 19 30 45 45 1 44 34 8 1 0 2 77 53 5 0 19 28 1.957 1.535 -69 53 439 14 14 0 91 189 -70 39 -68 18 363 95 208 11 49 33 9 16 1 7 3 6 6 0 27 9 16 1 1 3



Źródło: EBC.

Otwarcie bilansu, aktywa finansoweAktywa finansowe ogółem Złoto monetarne i SDR-y Gotówka i depozyty Krótkoterminowe dłużne papiery wartościowe Długoterminowe dłużne papiery wartościowe Pożyczki w tym długoterminowe Akcje i inne udziały kapitałowe Akcje notowane na giełdzie Akcje nienotowane na giełdzie i inne udziały kapitałowe Udziały w funduszach powierniczych Techniczne rezerwy instytucji ubezpieczeniowych Inne należności oraz finansowe instrumenty pochodneWartość finansowa nettoRachunek finansowy, transakcje ogółem na aktywach finansowychTransakcje ogółem na aktywach finansowych Złoto monetarne i SDR-y Gotówka i depozyty Krótkoterminowe dłużne papiery wartościowe Długoterminowe dłużne papiery wartościowe Pożyczki w tym długoterminowe Akcje i inne udziały kapitałowe Akcje notowane na giełdzie Akcje nienotowane na giełdzie i inne udziały kapitałowe Udziały w funduszach powierniczych Techniczne rezerwy instytucji ubezpieczeniowych Inne należności oraz finansowe instrumenty pochodneZmiany wartości finansowej nettoRachunek pozostałych zmian, aktywa finansowePozostałe zmiany ogółem w aktywach finansowych Złoto monetarne i SDR-y Gotówka i depozyty Krótkoterminowe dłużne papiery wartościowe Długoterminowe dłużne papiery wartościowe Pożyczki w tym długoterminowe Akcje i inne udziały kapitałowe Akcje notowane na giełdzie Akcje nienotowane na giełdzie i inne udziały kapitałowe Udziały w funduszach powierniczych Techniczne rezerwy instytucji ubezpieczeniowych Inne należności oraz finansowe instrumenty pochodnePozostałe zmiany wartości finansowej nettoZamknięcie bilansu, aktywa finansoweAktywa finansowe ogółem Złoto monetarne i SDR-y Gotówka i depozyty Krótkoterminowe dłużne papiery wartościowe Długoterminowe dłużne papiery wartościowe Pożyczki w tym długoterminowe Akcje i inne udziały kapitałowe Akcje notowane na giełdzie Akcje nienotowane na giełdzie i inne udziały kapitałowe Udziały w funduszach powierniczych Techniczne rezerwy instytucji ubezpieczeniowych Inne należności oraz finansowe instrumenty pochodneWartość finansowa netto

Aktywa

2011 II kw.

Strefa euro

Gospodar-stwa

domowe

Przedsię-biorstwa



Instytucje ubezpieczenio-we i fundusze

emerytalne

Instytucje rządowe

i samorzą-dowe

Pozostałe kraje

świata

18.863 16.850 31.958 15.222 6.795 3.709 16.575 403 6.636 1.887 8.974 2.318 810 715 3.600 59 80 515 326 43 34 680 1.358 235 6.023 2.397 2.652 448 3.624 79 3.069 13.342 3.556 469 521 1.853 59 1.762 10.255 2.539 348 461 . 4.487 7.876 1.863 6.324 2.427 1.326 6.080 831 1.418 343 2.153 563 267 . 2.289 6.048 1.215 3.208 292 890 . 1.366 410 305 964 1.572 169 . 5.783 180 3 0 242 4 230 461 3.524 837 300 151 661 508

152 133 281 138 2 120 217 0 0 72 3 95 52 1 76 -11 -5 -5 -27 -2 0 -2 14 22 -2 21 -1 8 -2 182 1 55 90 56 3 19 18 0 31 60 38 4 -3 . -1 105 41 46 -5 -1 14 0 23 29 9 -2 1 . 8 66 12 5 1 -2 . -9 15 1 31 -4 0 . 39 -1 0 0 -6 0 -1 25 -21 61 -14 1 30 2

-70 -61 -28 -26 26 -18 7 10 0 -6 46 0 -1 0 -16 -3 -1 -18 -8 0 0 11 0 1 -61 -2 7 -5 59 0 1 -1 -17 0 0 4 0 -1 1 -6 0 0 . -75 -75 -5 8 20 -13 -45 -15 -22 -5 -15 -4 -6 . -57 -28 6 27 -3 -6 . -3 -26 -6 -4 27 0 . -2 0 0 0 -3 0 5 10 20 1 -6 3 0 -11

18.944 16.923 32.212 15.333 6.823 3.811 16.799 412 6.708 1.885 9.115 2.370 811 792 3.573 51 74 470 316 43 32 704 1.379 233 5.982 2.394 2.667 441 3.866 80 3.124 13.431 3.595 471 540 1.874 59 1.791 10.316 2.570 352 458 . 4.411 7.905 1.899 6.378 2.443 1.312 6.049 817 1.420 367 2.146 557 262 . 2.240 6.086 1.233 3.240 291 882 . 1.354 400 299 992 1.595 168 . 5.820 179 3 0 233 4 234 495 3.523 899 280 155 691 499


Grudzień 2011



29S


Otwarcie bilansu, aktywa finansoweAktywa finansowe ogółem Złoto monetarne i SDR-y Gotówka i depozyty Krótkoterminowe dłużne papiery wartościowe Długoterminowe dłużne papiery wartościowe Pożyczki w tym długoterminowe Akcje i inne udziały kapitałowe Akcje notowane na giełdzie Akcje nienotowane na giełdzie i inne udziały kapitałowe Udziały w funduszach powierniczych Techniczne rezerwy instytucji ubezpieczeniowych Inne należności oraz finansowe instrumenty pochodneWartość finansowa netto1)

Rachunek finansowy, transakcje ogółem na aktywach finansowychTransakcje ogółem na aktywach finansowych Złoto monetarne i SDR-y Gotówka i depozyty Krótkoterminowe dłużne papiery wartościowe Długoterminowe dłużne papiery wartościowe Pożyczki w tym długoterminowe Akcje i inne udziały kapitałowe Akcje notowane na giełdzie Akcje nienotowane na giełdzie i inne udziały kapitałowe Udziały w funduszach powierniczych Techniczne rezerwy instytucji ubezpieczeniowych Inne należności oraz finansowe instrumenty pochodneZmiany wartości finansowej netto1)

Rachunek pozostałych zmian, aktywa finansowePozostałe zmiany ogółem w aktywach finansowych Złoto monetarne i SDR-y Gotówka i depozyty Krótkoterminowe dłużne papiery wartościowe Długoterminowe dłużne papiery wartościowe Pożyczki w tym długoterminowe Akcje i inne udziały kapitałowe Akcje notowane na giełdzie Akcje nienotowane na giełdzie i inne udziały kapitałowe Udziały w funduszach powierniczych Techniczne rezerwy instytucji ubezpieczeniowych Inne należności oraz finansowe instrumenty pochodnePozostałe zmiany wartości finansowej netto1)

Zamknięcie bilansu, aktywa finansoweAktywa finansowe ogółem Złoto monetarne i SDR-y Gotówka i depozyty Krótkoterminowe dłużne papiery wartościowe Długoterminowe dłużne papiery wartościowe Pożyczki w tym długoterminowe Akcje i inne udziały kapitałowe Akcje notowane na giełdzie Akcje nienotowane na giełdzie i inne udziały kapitałowe Udziały w funduszach powierniczych Techniczne rezerwy instytucji ubezpieczeniowych Inne należności oraz finansowe instrumenty pochodneWartość finansowa netto1)

Pasywa

2011 II kw.

Strefa euro

Gospodar-stwa

domowe

Przedsię-biorstwa



Instytucje ubezpieczenio-we i fundusze

emerytalne

Instytucje rządowe

i samorzą-dowe

Pozostałe kraje

świata

6.689 26.635 31.064 14.601 6.877 9.027 14.676 31 22.055 24 0 255 2.575 81 653 71 0 677 255 784 4.481 2.739 30 5.876 2.826 6.094 8.472 3.310 270 1.706 3.035 5.740 6.010 1.836 119 1.378 . 7 13.369 2.635 8.356 436 6 5.574 3.923 490 253 130 0 . 7 9.446 1.068 2.528 305 6 . 1.077 5.576 . 35 336 68 1 6.002 1 553 3.562 1.171 100 139 507 410 -1.496 12.174 -9.785 895 620 -82 -5.318

30 221 253 116 16 207 200 0 242 -3 0 3 47 1 -30 7 0 -5 -3 9 43 -3 2 152 25 45 95 48 3 -4 54 38 54 29 1 26 . 0 62 3 68 -2 0 68 10 18 6 0 0 . 0 52 5 7 -2 0 . -21 54 . 0 0 0 0 30 0 -15 53 -6 -1 -18 61 9 -17 122 -88 29 22 -14 -87 17

-1 -59 12 0 7 -49 -91 0 13 0 0 0 12 0 0 0 0 -1 -18 5 15 12 0 -32 -4 1 2 -4 0 0 -13 4 3 -1 0 0 . 0 -76 -15 -31 -13 0 -50 -19 -19 -9 -8 0 . 0 -57 11 19 -5 0 . -7 -42 . 0 0 0 0 0 0 -1 10 -1 23 20 -16 -18 -88 -70 -2 -40 -26 19 31 97

6.719 26.798 31.328 14.717 6.900 9.186 14.786 30 22.309 21 0 258 2.634 83 623 79 0 671 234 799 4.539 2.748 33 5.996 2.847 6.141 8.569 3.354 273 1.702 3.077 5.782 6.067 1.864 120 1.404 . 7 13.356 2.623 8.392 421 6 5.592 3.914 489 250 122 0 . 7 9.442 1.084 2.554 298 6 . 1.050 5.588 . 35 336 69 1 6.032 1 536 3.625 1.164 123 141 552 401 -1.601 12.226 -9.874 884 616 -77 -5.375

Źródło: EBC.


3.2 Rachunki n ie f inansowe st re fy euro (w miliardach EUR; skumulowane przepływy za cztery kwartały)

Źródła: EBC oraz Eurostat.1) Informacje szczegółowe nt. obliczania bilansujących się pozycji zob. Uwagi techniczne.

Rachunek tworzenia dochodówWartość dodana brutto (ceny podstawowe)Podatki od produktów minus dotacje do produktówProdukt krajowy brutto (ceny rynkowe)Koszty związane z zatrudnieniemPozostałe podatki od produkcji pomniejszone o subsydia produkcyjneZużycie kapitału trwałego (amortyzacja)Nadwyżka operacyjna netto i dochód mieszany1)

Rachunek podziału pierwotnego dochodów Nadwyżka operacyjna netto i dochód mieszanyKoszty związane z zatrudnieniemPodatki od produktów minus dotacje do produktówDochody z tytułu własności Dywidendy Inne dochody z tytułu własnościDochód narodowy netto1)

Rachunek podziału wtórnego dochodów Dochód narodowy nettoPodatki bieżące od dochodów, majątku itd.Składki na ubezpieczenia społeczneŚwiadczenia z ubezpieczeń społecznych inne niż transfery socjalne w naturzeInne transfery bieżące Składki ubezpieczeniowe netto Wypłacone odszkodowania PozostałeDochód do dyspozycji netto1)

Rachunek wykorzystania dochodów Dochód do dyspozycji nettoSpożycie indywidualne ogólnospołeczneKorekta z tytułu zmiany udziałów netto gospodarstw domowych w rezerwach funduszy emerytalnychOszczędności netto1)

Rachunek kapitałowy Oszczędności nettoAkumulacja Nakłady brutto na środki trwałe Przyrost rzeczowych środków obrotowych oraz przyrost aktywów

o wyjątkowej wartościZużycie kapitału trwałegoNabycie pomniejszone o rozdysponowanie niefinansowych nieprodukowanych aktywówTransfery kapitałowe Podatki od kapitału Pozostałe transfery kapitałoweWierzytelności netto (+)/Zadłużenie netto (-) (rachunek kapitałowy1)

Przychody2007 2008 2009

III kw. 2009 - II kw. 2010

IV kw. 2009 - III kw. 2010

I kw. 2010 - IV kw. 2010

II kw. 2010 - I kw. 2011

III kw. 2010 - II kw. 2011

4.280 4.462 4.442 4.458 4.472 4.492 4.523 4.557 99 94 85 84 88 83 84 89 1.294 1.360 1.385 1.398 1.407 1.417 1.427 1.437 2.393 2.358 2.111 2.159 2.179 2.207 2.234 2.249

3.678 3.925 2.957 2.762 2.763 2.808 2.847 2.917 2.129 2.378 1.603 1.424 1.404 1.415 1.440 1.483 1.549 1.547 1.354 1.338 1.359 1.393 1.407 1.434 7.771 7.806 7.525 7.614 7.672 7.725 7.794 7.860

1.136 1.145 1.028 1.036 1.042 1.053 1.070 1.077 1.597 1.670 1.675 1.682 1.688 1.699 1.708 1.718 1.585 1.656 1.772 1.803 1.811 1.819 1.823 1.828 741 774 779 780 781 774 774 776 183 188 182 181 180 180 178 178 184 189 183 182 181 181 179 179 374 397 414 417 420 414 416 419 7.678 7.704 7.416 7.500 7.554 7.610 7.679 7.747

6.892 7.145 7.145 7.219 7.264 7.308 7.355 7.401 6.192 6.407 6.374 6.446 6.490 6.534 6.580 6.625 700 738 771 774 774 773 775 776

61 69 61 57 56 55 54 55 786 559 270 280 291 303 324 346

2.055 2.059 1.707 1.730 1.759 1.785 1.836 1.858 1.978 1.998 1.752 1.738 1.749 1.762 1.788 1.802

76 62 -44 -9 10 23 48 56

-1 1 1 2 2 1 1 1 153 152 185 186 220 227 215 207 24 24 34 30 30 25 26 25 129 128 151 156 190 202 190 182 40 -132 -43 -41 -50 -55 -74 -65


Grudzień 2011



31S

3.2 Rachunki n ie f inansowe st re fy euro (cd . ) (w miliardach EUR; skumulowane przepływy za cztery kwartały)

Źródła: EBC oraz Eurostat.2) Produkt krajowy brutto równa się wartości dodanej brutto ze wszystkich sektorów plus podatki od produktów (tj. podatki minus dotacje do produktów).

Rachunek tworzenia dochodówWartość dodana brutto (ceny podstawowe)Podatki od produktów minus dotacje do produktówProdukt krajowy brutto (ceny rynkowe)2)

Koszty związane z zatrudnieniemPozostałe podatki od produkcji pomniejszone o subsydia produkcyjneZużycie kapitału trwałego (amortyzacja)Nadwyżka operacyjna netto i dochód mieszany

Rachunek podziału pierwotnego dochodów Nadwyżka operacyjna netto i dochód mieszanyKoszty związane z zatrudnieniemPodatki od produktów minus dotacje do produktówDochody z tytułu własności Odsetki Inne dochody z tytułu własnościDochód narodowy netto

Rachunek podziału wtórnego dochodów Dochód narodowy nettoPodatki bieżące od dochodów, majątku itd.Składki na ubezpieczenia społeczneŚwiadczenia z ubezpieczeń społecznych inne niż transfery socjalne w naturzeInne transfery bieżące Składki ubezpieczeniowe netto Wypłacone odszkodowania PozostałeDochód do dyspozycji netto

Rachunek wykorzystania dochodów Dochód do dyspozycji nettoSpożycie indywidualne ogólnospołeczneKorekta z tytułu zmiany udziałów netto gospodarstw domowych w rezerwach funduszy emerytalnychOszczędności netto

Rachunek kapitałowy Oszczędności nettoAkumulacja Nakłady brutto na środki trwałe Przyrost rzeczowych środków obrotowych oraz przyrost aktywów

o wyjątkowej wartościZużycie kapitału trwałegoNabycie pomniejszone o rozdysponowanie niefinansowych nieprodukowanych aktywówTransfery kapitałowe Podatki od kapitału Pozostałe transfery kapitałoweWierzytelności netto (+)/Zadłużenie netto (-) (rachunek kapitałowy

Rozchody2007 2008 2009

III kw. 2009 - II kw. 2010

IV kw. 2009 - III kw. 2010

I kw. 2010 - IV kw. 2010

II kw. 2010 - I kw. 2011

III kw. 2010 - II kw. 2011

8.066 8.274 8.024 8.099 8.147 8.199 8.268 8.331 961 947 895 915 933 941 957 959 9.027 9.221 8.919 9.014 9.080 9.140 9.225 9.290

2.393 2.358 2.111 2.159 2.179 2.207 2.234 2.249 4.287 4.469 4.449 4.466 4.480 4.500 4.532 4.565 1.068 1.048 997 1.015 1.035 1.038 1.055 1.060 3.701 3.858 2.924 2.736 2.740 2.788 2.821 2.902 2.098 2.326 1.554 1.380 1.360 1.372 1.401 1.447 1.603 1.532 1.370 1.356 1.380 1.415 1.420 1.455

7.771 7.806 7.525 7.614 7.672 7.725 7.794 7.860 1.144 1.153 1.034 1.040 1.047 1.058 1.075 1.084 1.596 1.668 1.673 1.681 1.688 1.698 1.708 1.717 1.577 1.648 1.766 1.798 1.805 1.812 1.816 1.821 648 673 672 668 665 662 661 664 184 189 183 182 181 181 179 179 181 185 179 178 177 176 175 175 282 299 309 308 307 305 306 310

7.678 7.704 7.416 7.500 7.554 7.610 7.679 7.747

61 69 61 57 56 55 54 55

786 559 270 280 291 303 324 346

1.294 1.360 1.385 1.398 1.407 1.417 1.427 1.437

168 161 195 197 232 239 228 218 24 24 34 30 30 25 26 25 144 137 161 167 202 214 202 193


3.3 Gospodars twa domowe (w miliardach EUR, skumulowane przepływy za cztery kwartały, stany na koniec okresu)

Dochód, oszczędności i zmiany wartości nettoKoszty związane z zatrudnieniem (+)Nadwyżka operacyjna netto i dochód mieszany (+)Odsetki otrzymane (+)Odsetki do zapłaty (-)Inne dochody otrzymywane z tytułu własności (+)Inne wypłacane dochody z tytułu własności (-)Podatki bieżące od dochodów i majątku (-)Składki na ubezpieczenia społeczne netto (-)Świadczenia z ubezpieczeń społecznych netto (+)Otrzymywane transfery bieżące netto (+)= Dochód do dyspozycji brutto Spożycie (-) Zmiany wartości netto funduszy emerytalnych (+) = Oszczędności brutto Zużycie kapitału trwałego (-) Otrzymywane transfery kapitałowe netto (+) Inne zmiany wartości netto (+) = Zmiany wartości nettoInwestycje, finansowanie i zmiany wartości netto Nabycie innych aktywów niefinansowych netto (+)Zużycie kapitału trwałego (-)Główne pozycje inwestycji finansowych (+) Krótkoterminowe aktywa Gotówka i depozyty Udziały/Jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego Dłużne papiery wartościowe1)

Długoterminowe aktywa Depozyty Dłużne papiery wartościowe Akcje i inne udziały kapitałowe Akcje notowane i nienotowane na giełdzie oraz inne udziały kapitałowe Udziały/Jednostki uczestnictwa w funduszach powierniczych Rezerwy ubezpieczeń na życie i funduszy emerytalnych Główne pozycje finansowania (-) Kredyty i pożyczki w tym z MIF strefy euroInne zmiany aktywów finansowych (+) Aktywa niefinansowe Aktywa finansowe Akcje i inne udziały kapitałowe Rezerwy ubezpieczeń na życie i funduszy emerytalnychPozostałe przepływy netto (+) = Zmiany wartości netto Bilans finansowyAktywa niefinansowe (+)Aktywa finansowe (+) Krótkoterminowe aktywa Gotówka i depozyty Udziały/Jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego Dłużne papiery wartościowe1)

Długoterminowe aktywa Depozyty Dłużne papiery wartościowe Akcje i inne udziały kapitałowe Akcje notowane i nienotowane na giełdzie oraz inne udziały kapitałowe Udziały/Jednostki uczestnictwa w funduszach powierniczych Rezerwy ubezpieczeń na życie i funduszy emerytalnych Pozostałe aktywa netto (+)Pasywa (-) Kredyty i pożyczki w tym z MIF strefy euro= Majątek finansowy netto

2007 2008 2009III kw. 2009 -

II kw. 2010IV kw. 2009 -

III kw. 2010I kw. 2010 - IV kw. 2010

II kw. 2010 - I kw. 2011

III kw. 2010 - II kw. 2011

4.287 4.469 4.449 4.466 4.480 4.500 4.532 4.565 1.485 1.526 1.456 1.453 1.456 1.463 1.476 1.490 318 351 236 210 207 210 215 223 221 250 148 129 127 128 131 136 777 779 713 695 700 707 720 725 10 10 10 10 10 10 10 10 836 874 843 843 846 849 859 862 1.592 1.665 1.670 1.677 1.683 1.694 1.703 1.713 1.572 1.643 1.760 1.792 1.800 1.807 1.811 1.815 62 69 72 70 71 70 69 69 5.842 6.037 6.015 6.027 6.048 6.077 6.119 6.166 5.085 5.244 5.157 5.212 5.251 5.293 5.334 5.376 61 69 61 57 56 55 54 55 818 862 919 872 853 838 839 845 356 371 373 375 377 379 380 380 12 0 11 7 7 12 12 12 1.239 -1.978 -457 811 1.019 1.035 720 490 1.713 -1.486 101 1.314 1.501 1.506 1.191 967 638 625 535 532 538 544 550 552 356 371 373 375 377 379 380 380 420 458 -14 -75 -23 57 118 118 351 438 121 63 89 120 141 138 37 -6 -43 -73 -84 -51 -37 -32 32 25 -92 -65 -29 -13 14 12 140 21 521 592 488 411 331 314 -31 -27 85 104 80 56 40 51 83 24 33 35 -4 2 44 53 -121 -107 178 205 164 122 44 18 30 68 131 139 103 99 57 32 -151 -176 47 66 61 23 -13 -14 209 131 225 248 248 231 203 192 384 257 111 135 135 147 148 139 283 83 65 136 135 148 170 164 1.176 -566 -770 511 873 916 727 297 114 -1.444 300 299 140 132 -3 170 96 -1.183 106 97 -2 82 36 159 8 -240 174 183 142 87 28 43 -34 47 13 -35 -2 -28 -5 36 1.713 -1.486 101 1.314 1.501 1.506 1.191 967 -34 47 13 -35 -2 -28 -5 36 1.713 -1.486 101 1.314 1.501 1.506 1.191 967 27.755 27.443 26.835 27.371 27.759 27.916 27.799 27.840 5.263 5.805 5.781 5.784 5.771 5.844 5.883 5.913 4.851 5.322 5.475 5.508 5.500 5.600 5.599 5.650 280 316 240 216 204 191 209 196 132 167 66 59 67 54 75 66 12.140 10.675 11.529 11.667 11.927 12.058 12.107 12.125 965 915 971 1.011 1.015 1.028 1.037 1.058 1.272 1.296 1.379 1.354 1.349 1.331 1.342 1.364 5.116 3.785 4.101 4.050 4.195 4.304 4.279 4.215 3.741 2.864 2.996 2.924 3.036 3.113 3.121 3.057 1.375 920 1.105 1.126 1.159 1.191 1.158 1.158 4.787 4.678 5.077 5.253 5.368 5.395 5.450 5.488 315 315 299 279 306 294 279 329 5.569 5.820 5.925 6.002 6.030 6.087 6.094 6.141 4.831 4.914 4.968 5.140 5.159 5.213 5.256 5.301 39.905 38.418 38.519 39.099 39.732 40.025 39.973 40.065

Źródła: EBC oraz Eurostat.1) Papiery wartościowe wyemitowane przez MIF z pierwotnym terminem zapadalności poniżej 2 lat i papiery wartościowe wyemitowane przez inne sektory – z pierwotnym

terminem zapadalności poniżej 1 roku.


Grudzień 2011



33S

3.4 Przeds ięb iors twa (w miliardach EUR, skumulowane przepływy za cztery kwartały, stany na koniec okresu)

Dochód i oszczędności Wartość dodana brutto (ceny podstawowe) (+)Koszty związane z zatrudnieniem (-)Pozostałe podatki od produktów minus dotacje do produktów (-)= Nadwyżka operacyjna brutto (+) Zużycie kapitału trwałego (amortyzacja) (-) = Nadwyżka operacyjna netto (+) Otrzymywany dochód z tytułu własności (+) Odsetki otrzymane Inne otrzymywane dochody z tytułu własności Odsetki i należności z tytułu czynszu do zapłaty (-) = Dochód przedsiębiorcy netto (+) Dochód podzielony (-) Podatki od dochodu i majątku do zapłaty (-) Otrzymywane składki na ubezpieczenia społeczne (+) Świadczenia z ubezpieczeń społecznych do wypłaty (-) Inne transfery bieżące netto do zapłaty (-) = Oszczędności nettoInwestycje, finansowanie i oszczędności Nabycie aktywów niefinansowych netto (+) Nakłady brutto na środki trwałe (+) Zużycie kapitału trwałego (amortyzacja) (-) Nabycie innych aktywów niefinansowych netto (+)Główne pozycje inwestycji finansowych (+) Krótkoterminowe aktywa Gotówka i depozyty Udziały/Jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego Dłużne papiery wartościowe1)

Aktywa długoterminowe Depozyty Dłużne papiery wartościowe Akcje i inne udziały kapitałowe Inne, głównie kredyty inwestorówPozostałe aktywa netto (+)Główne pozycje inwestycji finansowych (-) Zadłużenie w tym kredyty i pożyczki z MIF strefy euro w tym dłużne papiery wartościowe Akcje i inne udziały kapitałowe Akcje notowane na giełdzie Akcje nienotowane na giełdzie i inne udziały kapitałoweOtrzymywane transfery kapitałowe netto (-)= Oszczędności nettoBilans finansowy Aktywa finansowe Krótkoterminowe aktywa Gotówka i depozyty Udziały/Jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego Dłużne papiery wartościowe1)

Aktywa długoterminowe Depozyty Dłużne papiery wartościowe Akcje i inne udziały kapitałowe Inne, głównie kredyty inwestorówPozostałe aktywa netto Pasywa Zadłużenie w tym kredyty i pożyczki z MIF strefy euro w tym dłużne papiery wartościowe Akcje i inne udziały kapitałowe Akcje notowane na giełdzie Akcje nienotowane na giełdzie i inne udziały kapitałowe

2007 2008 2009III kw. 2009 -

II kw. 2010IV kw. 2009 -

III kw. 2010I kw. 2010 - IV kw. 2010

II kw. 2010 - I kw. 2011

III kw. 2010 - II kw. 2011

4.638 4.745 4.485 4.539 4.577 4.619 4.671 4.717 2.712 2.833 2.773 2.776 2.786 2.805 2.832 2.861 48 45 39 35 39 33 34 38 1.877 1.868 1.673 1.727 1.752 1.781 1.805 1.818 724 765 783 792 797 803 810 817 1.153 1.102 890 936 955 978 996 1.000 636 638 539 518 517 531 532 553 222 242 173 158 154 156 158 165 414 396 366 360 362 375 374 387 365 422 300 268 264 266 272 281 1.423 1.318 1.130 1.186 1.208 1.242 1.256 1.272 990 1.021 927 905 913 934 952 958 246 233 150 156 159 165 171 173 63 67 69 68 68 68 69 69 62 65 67 68 68 69 69 69 43 48 47 48 48 47 47 47 145 18 8 77 89 96 86 95 421 376 87 124 148 169 207 215 1.068 1.085 917 924 935 950 970 982 724 765 783 792 797 803 810 817 77 57 -47 -9 9 23 47 51 168 70 96 24 22 16 18 38 153 15 88 58 51 68 62 66 -20 33 40 -23 -29 -41 -27 -19 35 22 -32 -11 -1 -11 -17 -9 762 710 211 254 403 471 441 501 -13 40 4 -10 -7 2 11 6 48 -35 11 -9 -12 -9 0 13 425 357 76 72 157 211 199 269 302 348 119 202 265 267 231 212 181 -89 72 99 54 -35 -6 -23 917 667 84 104 232 225 262 305 536 394 -114 -92 -35 -8 30 77 33 48 90 89 73 68 44 44 402 306 289 238 226 226 238 259 58 6 67 47 37 30 30 28 344 300 223 191 189 196 208 231 68 73 81 79 78 74 72 71 145 18 8 77 89 96 86 95 1.788 1.876 1.960 1.903 1.926 1.972 1.950 1.939 1.507 1.538 1.632 1.608 1.625 1.693 1.667 1.673 163 192 214 184 182 174 179 169 119 147 114 111 118 105 104 97 10.739 9.300 10.255 10.371 10.735 11.026 11.197 11.282 206 246 227 231 240 220 220 211 228 183 191 195 200 196 211 210 7.968 6.221 7.054 6.987 7.283 7.545 7.697 7.737 2.337 2.650 2.784 2.957 3.011 3.065 3.069 3.124 263 238 219 200 215 66 173 107 8.649 9.337 9.461 9.600 9.642 9.648 9.674 9.787 4.466 4.866 4.711 4.731 4.709 4.699 4.730 4.760 648 704 827 887 901 889 866 882 14.250 11.063 12.381 12.026 12.622 13.091 13.369 13.356 5.005 2.935 3.516 3.316 3.542 3.814 3.923 3.914 9.245 8.129 8.865 8.711 9.080 9.277 9.446 9.442

Źródła: EBC oraz Eurostat.1) Papiery wartościowe wyemitowane przez MIF z pierwotnym terminem zapadalności poniżej 2 lat i papiery wartościowe wyemitowane przez inne sektory – z pierwotnym



3.5 Towarzys twa ubezp ieczen iowe i fundusze emer yta lne (w miliardach EUR, skumulowane sumy za cztery kwartały, stany na koniec okresu)

Rachunek finansowy, transakcje finansowe Główne pozycje inwestycji finansowych (+) Krótkoterminowe aktywa Gotówka i depozyty Udziały/Jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego Dłużne papiery wartościowe1)

Aktywa długoterminowe Depozyty Dłużne papiery wartościowe Pożyczki Akcje notowane na giełdzie Akcje nienotowane na giełdzie i inne udziały kapitałowe Udziały/Jednostki uczestnictwa w funduszach powierniczychPozostałe aktywa netto (+)Główne pozycje inwestycji finansowych (-) Dłużne papiery wartościowe Pożyczki Akcje i inne udziały kapitałowe Rezerwy techniczne instytucji ubezpieczeniowych Udziały kapitałowe netto gospodarstw domowych w rezerwach

ubezpieczeń na życie i rezerwach funduszy emerytalnych Przedpłaty składek ubezpieczeniowych i rezerwy na

niewypłacone odszkodowania i świadczenia= Zmiany wartości finansowej netto spowodowane transakcjami

Rachunek pozostałych zmian Inne zmiany aktywów finansowych (+) Akcje i inne udziały kapitałowe Pozostałe aktywa netto Inne zmiany pasywów (-)Akcje i inne udziały kapitałowe Rezerwy techniczne instytucji ubezpieczeniowych Udziały kapitałowe netto gospodarstw domowych w rezerwach

ubezpieczeń na życie i rezerwach funduszy emerytalnych Przedpłaty składek ubezpieczeniowych i rezerwy na

niewypłacone odszkodowania i świadczenia= Pozostałe zmiany finansowej wartości netto

Bilans finansowyAktywa finansowe (+) Krótkoterminowe aktywa Gotówka i depozyty Udziały/Jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego Dłużne papiery wartościowe1)

Aktywa długoterminowe Depozyty Dłużne papiery wartościowe Pożyczki Akcje notowane na giełdzie Akcje nienotowane na giełdzie i inne udziały kapitałowe Udziały/Jednostki uczestnictwa w funduszach powierniczychPozostałe aktywa netto (+)Pasywa (-) Dłużne papiery wartościowe Pożyczki Akcje i inne udziały kapitałowe Rezerwy techniczne instytucji ubezpieczeniowych Udziały kapitałowe netto gospodarstw domowych w rezerwach

ubezpieczeń na życie i rezerwach funduszy emerytalnych Przedpłaty składek ubezpieczeniowych i rezerwy na niewypłacone

odszkodowania i świadczenia = Wartość finansowa netto

2007 2008 2009III kw. 2009 -

II kw. 2010IV kw. 2009 -

III kw. 2010I kw. 2010 - IV kw. 2010

II kw. 2010 - I kw. 2011

III kw. 2010 - II kw. 2011

22 78 -51 -22 -3 -12 -30 -38 7 57 -33 2 6 -9 -9 -14 4 14 0 1 -2 -6 -24 -25 11 7 -17 -25 -7 3 3 1 280 92 318 281 250 219 213 204 47 -9 21 -8 -11 -8 7 10 108 59 111 150 167 151 129 122 -15 25 7 6 12 28 25 26 20 2 -65 -68 14 17 15 9 22 15 -8 1 2 10 12 14 98 1 253 199 66 22 25 22 -38 39 2 43 60 53 20 5 3 4 5 5 2 0 0 2 -2 24 -16 -10 7 6 11 8 3 6 1 5 5 5 4 1 245 125 231 282 278 259 208 184

212 121 227 273 270 248 201 184 34 4 4 9 8 11 7 0 14 50 48 20 15 -10 -21 -24

-48 -502 188 160 122 120 41 105 11 34 52 78 57 -36 -44 -68 -22 -172 8 20 -19 -8 -9 12 30 -260 186 189 146 96 39 51 18 -248 182 187 147 99 41 56 12 -11 4 2 -1 -2 -2 -5 -45 -36 45 30 51 -5 -33 -26

318 398 342 367 362 335 323 325 163 224 195 206 203 190 186 186 91 103 94 103 101 89 79 81 63 71 52 58 57 55 58 58 5.473 5.077 5.658 5.841 5.979 5.983 6.079 6.110 594 599 617 610 610 610 624 624 2.203 2.261 2.444 2.571 2.642 2.580 2.638 2.652 411 433 439 446 453 466 469 471 750 491 523 518 539 553 563 557 347 321 301 290 284 295 292 291 1.167 971 1.335 1.406 1.451 1.479 1.493 1.514 176 238 223 266 292 253 254 247 19 23 30 32 30 33 30 33 244 273 256 264 277 265 270 273 578 412 422 409 413 419 436 421 5.295 5.160 5.577 5.797 5.911 5.932 6.002 6.032

4.472 4.345 4.754 4.956 5.074 5.101 5.158 5.196

822 814 823 841 837 831 844 836 -170 -156 -63 -27 2 -78 -82 -77

Źródło: EBC.1) Papiery wartościowe wyemitowane przez MIF z pierwotnym terminem zapadalności poniżej 2 lat i papiery wartościowe wyemitowane przez inne sektory – z pierwotnym



Grudzień 2011 35S

4.1 Papier y war tośc iowe inne niż akc je w podz ia le wg terminu pierwotnego, s iedz iby emitenta i waluty emis j i (w miliardach EUR, jeśli nie zaznaczono inaczej; transakcje w ciągu danego miesiąca i stany na koniec okresu, wartości nominalne)

Ogółem

Długoterminowe

2010 wrze. 16.270,3 985,1 18,9 14.030,2 908,6 18,2 15.741,3 1.013,6 4,8 3,1 56,6 3,4 paź. 16.277,8 888,0 10,2 14.067,8 843,2 40,2 15.779,6 950,3 52,7 3,2 39,5 3,2 list. 16.457,4 993,0 180,9 14.266,5 954,0 199,8 16.063,3 1.067,0 239,0 4,3 160,4 5,5 gru. 16.293,1 876,6 -162,9 14.119,4 843,9 -145,6 15.871,8 916,4 -184,6 3,5 -64,7 4,42011 sty. 16.370,6 1.005,0 76,7 14.194,0 954,5 73,8 15.945,3 1.070,7 92,1 3,7 78,3 4,9 luty 16.470,9 866,7 101,2 14.286,0 813,9 93,0 16.037,6 920,1 98,1 4,1 47,9 4,0 marz. 16.471,7 978,7 1,1 14.279,4 911,7 -6,3 16.015,4 1.019,8 2,3 3,4 11,9 3,4 kwie. 16.492,4 889,0 21,3 14.326,9 850,2 48,0 16.041,7 934,8 51,3 3,2 25,4 3,3 maj 16.594,4 922,5 100,4 14.418,2 865,9 89,7 16.187,8 963,7 115,7 3,6 39,3 1,7 czer. 16.626,1 848,2 31,6 14.441,3 796,4 23,0 16.202,1 893,3 20,0 3,8 45,8 3,1 lip. 16.751,8 852,0 -27,6 14.434,8 824,2 -7,2 16.224,0 906,1 -1,3 3,7 24,4 2,4 sier. 16.783,9 805,7 32,4 14.469,0 771,8 34,4 16.237,1 857,6 24,3 3,3 53,0 2,5 wrze. 16.827,3 985,5 29,2 14.486,3 910,0 4,5 16.299,9 1.010,3 12,2 3,3 64,7 3,2

2010 wrze. 14.718,4 268,6 4,1 12.591,2 228,4 14,4 14.102,4 258,8 4,4 4,1 50,3 3,5 paź. 14.755,7 222,2 37,5 12.640,5 195,5 49,4 14.158,1 233,3 65,7 4,0 66,5 3,7 list. 14.900,0 338,5 145,3 12.799,7 322,0 160,2 14.390,0 360,5 191,3 4,8 115,8 5,5 gru. 14.857,2 186,8 -40,2 12.774,8 179,6 -22,3 14.333,5 193,8 -50,3 4,7 10,3 5,52011 sty. 14.922,4 308,9 66,7 12.825,5 277,9 52,2 14.381,1 320,0 67,8 4,8 97,5 6,1 luty 15.028,6 284,2 106,4 12.921,3 253,1 96,2 14.469,1 285,1 92,4 5,0 43,0 5,5 marz. 15.041,3 305,3 13,2 12.940,6 269,2 19,8 14.463,9 303,4 16,7 4,3 22,2 5,1 kwie. 15.095,0 302,7 54,0 13.005,7 278,4 65,4 14.510,8 308,9 68,4 4,3 49,0 4,8 maj 15.172,0 278,2 75,9 13.074,3 245,8 67,5 14.616,1 268,8 79,9 4,4 14,5 3,3 czer. 15.224,1 255,4 51,5 13.124,5 224,2 49,6 14.666,2 253,1 53,5 4,6 43,7 3,8 lip. 15.356,6 203,3 -17,1 13.117,1 191,9 -9,8 14.681,7 213,5 -7,3 4,5 31,4 2,8 sier. 15.353,0 120,6 -3,4 13.119,2 112,0 2,1 14.667,1 122,0 -4,2 4,1 33,8 2,7 wrze. 15.352,8 213,7 -12,9 13.117,0 175,5 -14,8 14.711,4 199,7 -1,6 4,1 45,3 3,0

Ogółem w euro1) Wyemitowane przez rezydentów strefy euroW euro We wszystkich walutach

Wartość w obiegu

Emisje brutto

Emisje netto

Wartość w obiegu

Emisje brutto

Emisje netto

Wartość w obiegu

Emisje brutto

Emisje netto

Roczna stopa wzrostu

Skorygowane sezonowo2)

Emisje netto

6-miesięczna stopa wzrostu

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

W15 War tości w obiegu i emis je brutto papierów war tościowych innych niż akcje dokonywane przez rezydentów strefy euro ogółem (miliardy EUR)

Źródła: EBC i BIS (w zakresie emisji przez nierezydentów strefy euro).1) Papiery wartościowe inne niż akcje denominowane w euro wyemitowane przez rezydentów i nierezydentów strefy euro ogółem.2) Informacje szczegółowe nt. obliczania stóp wzrostu zob. Uwagi techniczne; 6-miesięczne stopy wzrostu przedstawione zostały w skali roku.

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 20110

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

Emisje brutto ogółem (skala po prawej)Wartość w obiegu ogółem (skala po lewej)Wartość w obiegu w euro (skala po lewej)

4rynki finansOwe


2009 15.286 5.371 3.226 802 5.418 469 1.126 734 68 80 215 292010 15.872 5.246 3.290 850 5.932 554 1.007 625 80 69 205 292010 4kw. 15.872 5.246 3.290 850 5.932 554 978 566 110 63 206 322011 1 kw. 16.015 5.348 3.256 824 6.024 564 1.004 592 89 59 220 43 2 kw. 16.202 5.364 3.243 833 6.166 597 931 551 85 60 192 43 3 kw. 16.300 5.423 3.255 856 6.160 607 925 579 73 60 180 332011 czer. 16.202 5.364 3.243 833 6.166 597 893 541 70 59 182 42 lip. 16.224 5.372 3.256 847 6.161 588 906 533 83 62 194 34 sier. 16.237 5.393 3.235 847 6.165 597 858 572 57 52 145 32 wrze. 16.300 5.423 3.255 856 6.160 607 1.010 631 78 65 202 34

2009 1.638 733 89 71 714 31 876 635 25 63 133 202010 1.538 572 122 67 724 53 758 534 34 57 115 192010 4kw. 1.538 572 122 67 724 53 715 484 38 52 117 242011 1 kw. 1.552 618 112 71 700 51 701 462 41 49 118 30 2 kw. 1.536 582 118 72 702 62 654 440 31 51 102 31 3 kw. 1.588 613 113 83 712 68 746 512 41 53 114 252011 czer. 1.536 582 118 72 702 62 640 426 31 52 102 29 lip. 1.542 578 118 79 711 55 693 466 31 52 119 25 sier. 1.570 604 116 82 707 61 736 516 41 51 104 24 wrze. 1.588 613 113 83 712 68 811 554 53 57 120 28

2009 13.648 4.638 3.137 731 4.704 438 251 99 44 17 82 92010 14.333 4.674 3.168 784 5.207 500 248 91 46 12 90 102010 4kw. 14.333 4.674 3.168 784 5.207 500 263 83 72 11 89 82011 1 kw. 14.464 4.730 3.143 753 5.324 513 303 130 48 10 102 13 2 kw. 14.666 4.781 3.125 761 5.465 535 277 111 54 9 90 12 3 kw. 14.711 4.810 3.142 773 5.448 539 178 67 31 7 66 82011 czer. 14.666 4.781 3.125 761 5.465 535 253 115 38 7 80 12 lip. 14.682 4.794 3.138 768 5.450 533 213 67 52 10 75 9 sier. 14.667 4.789 3.119 765 5.458 536 122 56 17 1 41 8 wrze. 14.711 4.810 3.142 773 5.448 539 200 77 25 9 82 6

2009 8.799 2.563 1.026 597 4.261 351 172 60 18 16 72 62010 9.470 2.634 1.091 670 4.697 378 156 50 13 10 77 62010 4kw. 9.470 2.634 1.091 670 4.697 378 143 43 19 11 65 62011 1 kw. 9.628 2.700 1.098 655 4.787 388 195 78 12 8 87 9 2 kw. 9.855 2.743 1.130 665 4.912 404 174 62 20 8 74 9 3 kw. 9.894 2.773 1.152 678 4.887 404 112 35 8 6 58 52011 czer. 9.855 2.743 1.130 665 4.912 404 157 61 13 5 72 7 lip. 9.854 2.745 1.145 673 4.891 401 124 30 11 10 68 5 sier. 9.851 2.748 1.139 671 4.889 403 67 27 4 0 31 5 wrze. 9.894 2.773 1.152 678 4.887 404 144 47 10 8 75 3

2009 4.409 1.786 2.044 123 371 85 62 28 25 1 6 22010 4.393 1.760 1.972 108 431 121 78 34 29 1 10 42010 4kw. 4.393 1.760 1.972 108 431 121 102 33 44 1 22 22011 1 kw. 4.342 1.741 1.927 94 458 123 87 42 29 1 11 4 2 kw. 4.310 1.765 1.848 91 477 129 82 42 22 1 13 4 3 kw. 4.311 1.766 1.830 90 491 133 51 26 16 0 5 32011 czer. 4.310 1.765 1.848 91 477 129 79 48 18 2 6 5 lip. 4.316 1.774 1.839 90 482 131 70 30 30 1 6 3 sier. 4.300 1.765 1.824 89 490 132 41 22 8 0 8 3 wrze. 4.311 1.766 1.830 90 491 133 41 24 11 0 3 3

4.2 Papiery wartościowe inne niż akcje wyemitowane przez rezydentów strefy euro w podziale wg sektora emitenta i rodzaju instrumentu (miliardy EUR, jeżeli nie zaznaczono inaczej; transakcje w ciągu danego miesiąca i stany na koniec miesiąca; wartości nominalne)

Źródło: EBC.1) Dane miesięczne dotyczące emisji brutto odnoszą się do transakcji przeprowadzonych w tym miesiącu. Dla celów porównawczych dane kwartalne i miesięczne oznaczają

odpowiednie średnie miesięczne.2) Pozostałą różnicę pomiędzy długoterminowymi dłużnymi papierami wartościowymi ogółem a długoterminowymi dłużnymi papierami wartościowymi o stałym i zmiennym

oprocentowaniu stanowią obligacje zerokuponowe oraz efekty aktualizacji wyceny.

1. Wartości w obiegu i emisje bruttoWartości w obiegu Emisje brutto1)

Ogółem MIF (włączając

Eurosystem)

Instytucje spoza sektora MIF

Instytucje rządowe i samorządowe


Eurosystem)



Instytucje finansowe

spoza sektora MIF

Przedsię-biorstwa

Instytucje rządowe szczebla

centralnego

Inne jednostki

sektora instytucji

rządowych


spoza sektora MIF

Przedsię-biorstwa


centralnego

Inne jednostki

sektora instytucji

rządowych1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Ogółem

Krótkoterminowe

Ogółem długoterminowe2)

w tym: długoterminowe o stałym oprocentowaniu

w tym: długoterminowe o zmiennym oprocentowaniu


Grudzień 2011


Rynki finansowe

37S

2009 86,3 10,2 18,4 8,7 44,9 4,2 86,1 10,1 18,3 8,4 45,2 4,22010 45,0 -1,2 4,3 5,0 31,6 5,3 44,9 -1,4 4,4 5,0 31,8 5,12010 4kw. 35,7 -19,9 23,7 1,3 22,9 7,7 45,1 -4,5 -3,2 4,2 44,0 4,62011 1 kw. 64,2 43,0 -19,9 4,4 32,5 4,3 46,0 24,0 -3,5 2,9 16,7 5,9 2 kw. 62,4 4,9 -3,9 2,9 47,5 11,0 36,9 0,5 -9,1 -0,1 34,2 11,4 3 kw. 11,7 11,7 -3,3 4,9 -3,8 2,1 47,3 19,3 12,0 6,7 5,6 3,72011 czer. 20,0 -27,5 -5,4 -7,5 47,9 12,4 45,8 -3,3 -2,2 -5,3 41,5 15,1 lip. -1,3 -3,2 10,3 8,5 -7,1 -9,8 24,4 -4,8 8,0 5,4 26,8 -10,9 sier. 24,3 27,2 -19,3 2,0 4,8 9,6 53,0 33,3 -13,0 9,0 10,1 13,5 wrze. 12,2 11,2 -0,9 4,3 -8,9 6,5 64,7 29,5 41,1 5,6 -20,2 8,7

2009 86,9 14,9 21,5 12,7 33,0 4,8 87,1 15,1 21,4 12,8 33,0 4,82010 53,6 1,8 1,6 5,3 41,3 3,6 54,0 1,9 1,8 5,4 41,4 3,62010 4kw. 68,9 -5,3 14,6 2,9 53,1 3,6 64,2 8,2 -10,4 4,4 58,8 3,32011 1 kw. 58,9 27,4 -16,1 2,3 40,5 4,9 54,2 17,1 -1,1 2,5 31,2 4,6 2 kw. 67,3 16,6 -5,8 2,4 46,7 7,3 35,7 5,5 -10,1 -0,6 35,1 5,8 3 kw. -4,4 2,0 -1,5 1,3 -6,9 0,8 36,8 9,9 12,3 2,7 9,1 2,92011 czer. 53,5 8,7 -2,9 -2,5 44,0 6,2 43,7 7,8 -2,8 -3,7 38,1 4,3 lip. -7,3 0,8 9,8 1,4 -16,4 -2,9 31,4 0,1 5,9 1,5 23,4 0,5 sier. -4,2 0,8 -17,4 -0,7 9,0 4,0 33,8 10,2 -8,4 5,3 20,9 5,8 wrze. -1,6 4,4 3,0 3,2 -13,4 1,1 45,3 19,2 39,4 1,2 -16,9 2,4

4.2 Papiery wartościowe inne niż akcje wyemitowane przez rezydentów strefy euro w podziale wg sektora emitenta i rodzaju instrumentu (miliardy EUR, jeżeli nie zaznaczono inaczej; transakcje w ciągu danego miesiąca i stany na koniec miesiąca; wartości nominalne)

2. Emisje netto

Ogółem

Nieskorygowane sezonowo1) Skorygowane sezonowo1)


Eurosystem)




Eurosystem)




spoza sektora MIF

Przedsię-biorstwa


centralnego

Inne jednostki

sektora instytucji

rządowych


spoza sektora MIF

Przedsię-biorstwa


centralnego

Inne jednostki

sektora instytucji

rządowych1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Długoterminowe

W16 Emis je net to papierów war tośc iowych innych niż akc je skor ygowane sezonowo i n ieskor ygowane sezonowo (miliardy EUR, wartość w obiegu na koniec miesiąca, wartości nominalne)

Źródło: EBC.1) Dane miesięczne dotyczące emisji netto odnoszą się do transakcji przeprowadzonych w tym miesiącu. Dla celów porównawczych dane kwartalne i miesięczne oznaczają

odpowiednie średnie miesięczne.

-200

-150

-100

-50

0

50

100

150

200

250

300

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-200

-150

-100

-50

0

50

100

150

200

250

300

Emisje nettoEmisje netto skorygowane sezonowo


2010 wrze. 3,1 -0,4 0,7 8,6 6,5 12,1 3,4 -0,6 3,9 4,3 5,6 16,9 paź. 3,2 0,0 0,3 8,5 6,4 11,8 3,2 -1,9 3,2 4,2 6,8 17,0 list. 4,3 0,1 2,5 8,4 8,1 12,8 5,5 0,5 4,7 4,7 9,7 19,2 gru. 3,5 -0,3 1,6 7,4 7,0 13,2 4,4 0,6 2,8 6,6 8,0 13,32011 sty. 3,7 0,0 1,7 7,1 7,1 13,4 4,9 2,3 3,5 6,7 7,3 10,9 luty 4,1 1,6 2,2 5,4 6,7 11,9 4,0 2,5 1,1 5,8 6,4 9,4 marz. 3,4 0,8 1,3 4,7 5,9 14,5 3,4 2,2 -1,2 5,1 6,3 12,1 kwie. 3,2 0,4 1,1 3,4 6,0 14,6 3,3 2,9 -0,9 2,6 5,3 12,3 maj 3,6 1,7 0,0 4,2 6,1 17,4 1,7 3,0 -4,6 3,8 2,7 15,8 czer. 3,8 1,8 0,1 4,2 6,5 16,1 3,1 2,8 -2,3 2,0 5,2 19,9 lip. 3,7 1,8 0,4 4,9 6,2 13,3 2,4 1,2 -2,5 3,1 5,1 15,9 sier. 3,3 1,9 -1,1 5,3 5,6 15,3 2,5 1,2 -3,2 4,7 4,9 21,9 wrze. 3,3 2,3 -0,3 5,0 5,1 14,3 3,2 2,2 0,5 4,8 4,0 16,8

2010 wrze. 4,1 -0,1 0,3 11,1 8,9 12,0 3,5 -1,5 2,9 5,8 7,9 8,7 paź. 4,0 -0,1 0,1 10,5 9,0 11,4 3,7 -1,6 2,2 6,0 9,0 10,2 list. 4,8 -0,5 2,1 9,6 10,4 11,2 5,5 0,4 3,9 7,3 10,4 13,4 gru. 4,7 0,5 0,6 8,8 10,5 9,4 5,5 1,9 1,3 7,3 11,2 7,22011 sty. 4,8 0,4 0,7 8,0 11,0 8,6 6,1 3,7 1,7 7,4 10,9 7,9 luty 5,0 1,7 1,2 6,4 10,1 8,8 5,5 4,1 -0,1 6,1 10,0 8,9 marz. 4,3 0,8 0,3 5,7 9,4 9,3 5,1 3,3 -2,2 5,6 11,0 9,8 kwie. 4,3 0,9 0,2 5,1 9,5 9,7 4,8 3,4 -1,7 4,0 10,0 9,1 maj 4,4 2,0 -0,8 5,1 9,1 12,8 3,3 3,6 -5,4 3,0 7,9 12,0 czer. 4,6 2,4 -0,5 4,3 9,4 10,1 3,8 2,9 -2,1 1,5 7,8 12,9 lip. 4,5 2,5 -0,5 4,7 8,7 10,5 2,8 1,4 -2,5 2,1 6,6 13,2 sier. 4,1 2,6 -1,6 4,5 8,4 11,0 2,7 1,1 -3,3 3,0 6,8 13,2 wrze. 4,1 2,6 -0,8 3,6 7,9 10,2 3,0 2,0 0,4 1,6 5,0 10,5

Źródło: EBC.1) Informacje szczegółowe nt. obliczania stóp wzrostu zob. Uwagi techniczne; 6-miesięczne stopy wzrostu przedstawione zostały w skali roku.

4.3 Roczne stopy wzrostu papierów wartościowych innych niż akc je wyemitowane przez rezydentów strefy euro1) (zmiana w procentach)

Długoterminowe

Ogółem

Roczne stopy wzrostu (nieskorygowane sezonowo) 6-miesięczne stopy wzrostu skorygowane sezonowoOgółem MIF

(włączając Eurosystem)




Eurosystem)




spoza sektora MIF

Przedsię-biorstwa


centralnego

Inne jednostki

sektora instytucji

rządowych


spoza sektora MIF

Przedsię-biorstwa


centralnego

Inne jednostki

sektora instytucji

rządowych

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

W17 Roczne stopy wzrostu długoterminowych dłużnych papierów wartościowych w podziale wg sektora emitenta we wszystkich walutach łącznie (roczne zmiany procentowe)

-5

0

5

10

15

20

25

30

35

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-5

0

5

10

15

20

25

30

35

Instytucje rządoweMIF (włączając Eurosystem)Instytucje spoza sektora MIF


Grudzień 2011


Rynki finansowe

39S

2009 9,5 7,2 17,2 25,3 8,1 5,4 12,1 1,6 36,7 -1,9 -0,3 22,22010 8,8 5,8 6,4 19,7 9,9 8,9 -0,6 -3,9 0,7 -1,5 6,4 27,52010 4kw. 7,0 2,8 3,2 12,5 9,8 7,4 -0,2 -3,3 -0,9 -1,0 12,2 25,72011 1 kw. 6,9 3,4 3,2 9,2 9,7 5,9 0,5 -1,8 -1,9 -1,2 19,0 19,9 2 kw. 6,5 4,6 3,8 6,4 8,2 8,5 -0,4 -2,1 -4,5 -1,5 23,6 18,4 3 kw. 6,7 6,2 4,3 5,2 7,4 9,9 -1,5 -1,4 -7,7 -2,4 25,7 13,02011 kwie. 6,1 3,8 2,8 6,2 8,1 7,1 0,1 -2,6 -3,2 -1,7 25,2 19,0 maj 6,8 5,0 4,7 6,6 8,0 10,5 -0,8 -1,4 -5,9 -1,4 22,2 20,9 czer. 7,0 5,9 4,4 5,3 8,3 9,5 -0,7 -1,2 -6,2 -1,9 25,7 12,3 lip. 6,8 6,1 4,4 5,5 7,7 10,0 -1,3 -1,3 -7,2 -1,9 24,4 12,7 sier. 6,6 6,3 3,9 5,2 7,2 10,4 -1,9 -1,5 -8,5 -2,3 25,6 13,4 wrze. 6,2 6,3 4,7 4,3 6,4 9,3 -1,7 -1,4 -8,6 -3,8 28,3 13,4

2009 10,1 9,1 20,5 23,6 8,2 4,4 14,6 3,8 39,2 -2,4 -0,4 21,42010 9,1 5,6 7,5 20,1 10,0 8,4 -0,3 -3,3 0,4 -1,9 5,9 26,12010 4kw. 7,2 1,6 4,3 12,8 10,0 6,8 0,1 -2,4 -1,3 -1,5 12,3 26,52011 1 kw. 7,0 2,2 3,5 9,5 9,9 4,8 1,0 -0,1 -2,7 -1,7 19,1 21,0 2 kw. 6,7 3,8 4,1 6,4 8,5 7,9 0,3 -0,6 -4,6 -2,6 23,5 18,1 3 kw. 6,7 5,4 4,5 5,9 7,6 9,7 -1,2 -0,2 -8,4 -3,5 25,6 11,12011 kwie. 6,2 3,0 3,0 6,0 8,4 6,3 0,9 -1,2 -3,3 -3,0 25,3 18,9 maj 6,9 4,2 5,3 6,6 8,3 10,3 0,0 0,1 -5,8 -2,5 22,2 21,0 czer. 7,1 5,0 4,8 6,0 8,5 9,1 0,0 0,1 -5,9 -2,4 25,5 10,6 lip. 6,9 5,3 4,7 6,3 7,9 9,5 -1,2 -0,2 -8,2 -3,3 24,3 10,7 sier. 6,6 5,6 4,1 6,0 7,4 10,1 -1,6 -0,5 -9,1 -3,7 25,6 11,5 wrze. 6,2 5,7 4,5 4,8 6,6 9,5 -1,6 -0,2 -9,9 -4,6 28,3 11,4

Źródło: EBC.1) Procentowe zmiany w przypadku danych miesięcznych (w stosunku rocznym) dotyczą końca miesiąca, podczas gdy zmiany danych kwartalnych i rocznych obliczane są jako

średnia dla danego okresu. Szczegółowy opis zob. Uwagi techniczne.

W18 Roczne stopy wzrostu krótkoterminowych dłużnych papierów wartościowych w podziale wg sektora emitenta we wszystkich walutach łącznie (zmiana w procentach)

4.3 Roczne stopy wzros tu papierów war tośc iowych innych niż akc je wyemitowane przez rezydentów stre fy euro1) (cd . ) (zmiana w procentach)

Łącznie we wszystkich walutach

W euro

Długoterminowa stopa wzrostu o stałym oprocentowaniu Długoterminowa stopa wzrostu o zmiennym oprocentowaniuOgółem MIF

(włączając Eurosystem)




Eurosystem)




spoza sektora MIF

Przedsię-biorstwa


centralnego

Inne jednostki

sektora instytucji

rządowych


spoza sektora MIF

Przedsię-biorstwa


centralnego

Inne jednostki

sektora instytucji

rządowych

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-60

-40

-20

0

20

40

60

80

Instytucje rządoweMIF (włączając Eurosystem)Instytucje spoza sektora MIF


W19 Roczne stopy wzros tu akc j i dopuszczonych do obrotu wyemitowanych przez rezydentów stre fy euro (zmiany procentowe w skali roku)

Źródło: EBC.1) Informacje szczegółowe nt. obliczania wskaźnika i stóp wzrostu zob. Uwagi techniczne.

4.4 Akc je dopuszczone do obrotu wyemitowane przez rezydentów stre fy euro1) (miliardy EUR, jeśli nie zaznaczono inaczej; wartości rynkowe)

1. Wartość w obiegu i roczne stopy wzrostu(wartość w obiegu na koniec okresu)

Ogółem MIF Instytucje finansowe spoza sektora MIF

Przedsiębiorstwa

Ogółem Wskaźnik: grudzień

2008 = 100

Roczne stopy zwrotu (%)

Ogółem Roczne stopy zwrotu (%)



1 2 3 4 5 6 7 8 92009 wrze. 4.210,4 102,1 2,8 588,4 8,4 353,6 4,1 3.268,3 1,8 paź. 4.065,1 102,3 2,7 563,3 9,0 328,3 1,3 3.173,5 1,9 list. 4.079,4 102,6 2,7 563,8 8,8 319,9 2,2 3.195,7 1,9 gru. 4.410,6 103,0 3,0 566,0 9,2 350,9 5,4 3.493,7 1,82010 sty. 4.242,8 103,1 2,9 516,7 8,3 340,7 5,4 3.385,4 1,9 luty 4.161,5 103,2 3,0 499,3 8,3 339,2 5,4 3.323,0 2,0 marz. 4.474,4 103,4 2,8 543,6 7,5 365,2 5,4 3.565,5 1,8 kwie. 4.409,1 103,4 2,7 508,4 7,1 345,7 5,4 3.555,0 1,7 maj 4.093,4 103,5 2,4 445,9 6,3 322,7 5,3 3.324,9 1,5 czer. 4.054,6 103,7 1,9 446,4 5,7 315,5 4,4 3.292,7 1,0 lip. 4.256,1 103,7 1,7 519,8 5,1 338,0 4,5 3.398,3 0,9 sier. 4.121,2 103,7 1,7 479,3 5,1 314,4 4,1 3.327,5 0,9 wrze. 4.345,2 103,8 1,6 487,0 5,1 326,6 4,0 3.531,6 0,9 paź. 4.531,0 104,2 1,8 514,4 7,3 333,5 4,0 3.683,1 0,8 list. 4.409,2 104,3 1,7 437,8 6,8 312,5 3,7 3.658,9 0,8 gru. 4.593,4 104,3 1,3 458,4 6,5 331,2 0,7 3.803,8 0,72011 sty. 4.757,3 104,4 1,3 514,3 6,2 363,3 1,4 3.879,7 0,6 luty 4.845,8 104,6 1,4 535,0 6,8 378,9 2,3 3.931,9 0,6 marz. 4.767,3 104,7 1,2 491,7 6,2 363,2 2,5 3.912,5 0,5 kwie. 4.891,8 104,8 1,4 497,5 6,8 371,5 2,5 4.022,8 0,6 maj 4.777,5 104,8 1,3 475,9 7,4 356,2 2,5 3.945,4 0,4 czer. 4.722,7 105,3 1,6 491,6 10,2 350,5 3,0 3.880,6 0,4 lip. 4.504,3 105,6 1,8 458,8 12,1 325,5 3,3 3.720,0 0,4 sier. 3.975,3 105,7 1,9 383,0 13,4 281,6 3,3 3.310,7 0,4 wrze. 3.749,2 105,7 1,9 350,7 13,1 264,3 4,2 3.134,2 0,3

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

MIFInstytucje finansowe spoza sektora MIFPrzedsiębiorstwa


Grudzień 2011


Rynki finansowe

41S

W20 Emis je brut to akc j i dopuszczonych do obrotu w podz ia le wg sektora emitenta (miliardy EUR; transakcje w ciągu miesiąca; wartości rynkowe)

Źródło: EBC.

4.4 Akc je dopuszczone do obrotu wyemitowane przez rezydentów stre fy euro (cd . ) (w miliardach EUR, wartości rynkowe)

2. Transakcje w ciągu miesiącaOgółem MIF Instytucje finansowe

spoza sektora MIFPrzedsiębiorstwa

Emisje brutto

Wykup Emisje netto

Emisje brutto

Wykup Emisje netto

Emisje brutto

Wykup Emisje netto

Emisje brutto

Wykup Emisje netto

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 122009 wrze. 5,0 0,3 4,7 0,6 0,0 0,6 0,2 0,0 0,2 4,2 0,2 3,9 paź. 7,8 0,3 7,5 4,5 0,0 4,5 0,2 0,0 0,2 3,1 0,2 2,8 list. 11,6 0,2 11,4 9,0 0,0 9,0 1,0 0,0 1,0 1,6 0,2 1,4 gru. 16,2 0,2 16,1 1,9 0,0 1,9 10,4 0,1 10,3 4,0 0,1 3,92010 sty. 6,4 0,0 6,4 4,1 0,0 4,1 0,1 0,0 0,1 2,3 0,0 2,3 luty 2,2 0,3 1,9 0,0 0,0 0,0 0,2 0,0 0,2 2,0 0,3 1,7 marz. 9,6 0,6 9,0 2,6 0,0 2,6 0,1 0,0 0,1 6,9 0,6 6,3 kwie. 1,8 0,4 1,5 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 1,8 0,3 1,5 maj 3,2 0,8 2,4 1,9 0,0 1,9 0,1 0,0 0,1 1,3 0,8 0,4 czer. 8,4 0,4 8,0 2,2 0,0 2,2 0,4 0,0 0,4 5,8 0,4 5,4 lip. 3,6 0,8 2,7 0,7 0,0 0,7 0,5 0,0 0,5 2,4 0,8 1,6 sier. 1,4 1,2 0,2 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 1,4 1,2 0,2 wrze. 1,6 0,2 1,4 0,2 0,0 0,2 0,0 0,0 0,0 1,4 0,2 1,2 paź. 16,3 0,2 16,0 14,0 0,0 14,0 0,2 0,1 0,1 2,0 0,2 1,9 list. 8,3 1,5 6,8 5,9 0,0 5,9 0,2 0,1 0,2 2,1 1,4 0,7 gru. 3,7 3,5 0,2 0,2 0,0 0,2 0,9 0,3 0,5 2,7 3,2 -0,52011 sty. 6,1 1,3 4,8 1,7 0,0 1,7 2,6 0,0 2,6 1,8 1,3 0,5 luty 7,1 0,2 6,9 2,9 0,0 2,9 3,2 0,0 3,2 1,1 0,2 0,8 marz. 4,4 1,0 3,5 0,1 0,0 0,1 1,0 0,2 0,8 3,3 0,7 2,6 kwie. 27,3 18,5 8,8 2,7 0,0 2,7 0,1 0,0 0,1 24,5 18,5 6,0 maj 8,6 8,8 -0,2 6,8 2,1 4,6 0,2 0,0 0,2 1,6 6,6 -5,0 czer. 23,7 1,3 22,5 14,7 0,0 14,7 2,3 0,3 2,0 6,7 1,0 5,7 lip. 12,4 0,7 11,7 9,3 0,0 9,3 1,6 0,0 1,6 1,5 0,7 0,8 sier. 7,1 1,1 6,0 5,5 0,0 5,5 0,3 0,2 0,1 1,3 0,9 0,4 wrze. 2,9 2,9 0,0 0,0 0,9 -0,9 2,3 0,0 2,3 0,5 2,0 -1,4

0

5

10

15

20

25

30

35

40

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 20110

5

10

15

20

25

30

35

40

MIFInstytucje finansowe spoza sektora MIFPrzedsiębiorstwa


2010 list. 8,02 16,59 5,38 6,08 7,64 7,17 2,80 3,53 3,76 3,70 3,65 3,28 4,40 3,97 gru. 8,02 16,59 5,16 5,95 7,24 6,89 2,78 3,52 3,80 3,71 3,68 3,36 4,32 3,962011 sty. 8,06 16,73 5,09 6,13 7,83 7,20 2,94 3,69 3,91 3,84 3,83 3,21 4,24 4,08 luty 8,09 16,81 5,38 6,13 7,83 7,31 2,96 3,83 4,06 3,92 3,90 3,36 4,63 4,30 marz. 8,04 16,88 5,44 6,22 7,82 7,32 3,01 3,82 4,15 4,01 3,93 3,43 4,69 4,43 kwie. 8,12 16,92 5,17 6,23 7,80 7,25 3,12 3,95 4,24 4,15 4,03 3,54 4,68 4,53 maj 8,19 16,91 5,35 6,37 7,99 7,49 3,23 4,01 4,30 4,18 4,09 3,75 4,81 4,60 czer. 8,24 16,95 5,37 6,47 7,87 7,42 3,26 4,04 4,29 4,18 4,09 3,82 4,78 4,62 lip. 8,28 16,94 5,13 6,53 7,98 7,43 3,33 4,02 4,26 4,19 4,10 3,83 4,82 4,60 sier. 8,31 17,10 5,34 6,54 7,97 7,57 3,47 3,96 4,20 4,15 4,16 3,95 4,96 4,39 wrze. 8,41 17,18 5,77 6,57 7,94 7,64 3,41 3,86 4,02 4,02 4,02 3,97 4,86 4,20 paź. 8,41 17,16 5,60 6,53 7,94 7,53 3,44 3,79 3,86 3,94 3,95 3,98 4,76 4,16

2010 list. 0,44 2,33 2,65 2,67 1,54 1,83 0,50 1,16 2,45 2,41 0,90 gru. 0,43 2,27 2,77 2,59 1,55 1,84 0,50 1,19 2,56 2,60 1,072011 sty. 0,43 2,38 2,61 2,77 1,53 1,85 0,54 1,29 2,42 2,52 1,02 luty 0,44 2,36 2,74 2,80 1,60 1,86 0,52 1,32 2,37 2,69 1,04 marz. 0,45 2,34 2,78 2,90 1,61 1,88 0,54 1,37 2,53 2,81 1,14 kwie. 0,46 2,47 2,85 3,08 1,65 1,90 0,61 1,58 2,62 2,95 1,30 maj 0,49 2,52 2,96 3,07 1,67 1,91 0,63 1,65 2,78 3,08 1,30 czer. 0,49 2,58 3,25 3,15 1,70 1,92 0,67 1,78 2,82 2,94 1,47 lip. 0,52 2,74 3,16 3,10 1,70 1,93 0,66 1,77 2,66 3,03 1,41 sier. 0,54 2,73 3,16 2,99 1,77 1,93 0,68 1,64 2,69 2,99 1,42 wrze. 0,55 2,73 3,15 2,92 1,79 1,94 0,69 1,71 2,72 2,79 1,47 paź. 0,55 2,88 3,17 3,14 1,80 1,96 0,69 1,68 2,74 3,23 1,60

4.5 Oprocentowanie denominowanych w euro depozytów MIF od rezydentów strefy euro i kredytów MIF dla rezydentów strefy euro1) (oprocentowanie w skali roku, stany na koniec okresu; nowe umowy jako średnie za dany okres, jeżeli nie zaznaczono inaczej)

1. Oprocentowanie depozytów (nowe umowy)Depozyty gospodarstw domowych Depozyty przedsiębiorstw Umowy

z udzielo-nym przy-

rzeczeniem odkupu

Bieżące Terminowe Z terminem wypowiedzenia2)

Bieżące Terminowe

Do 1 roku Powyżej 1 roku do 2 lat

Powyżej 2 lat

Do 3 miesięcy



Powyżej 2 lat

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

2. Oprocentowanie kredytów dla gospodarstw domowych (nowe umowy)Kredyty

odnawialne i kredyty

w ra-chunku

bieżącym

Zadłużenie z tytułu

kart kre-dytowych

z kredytem oprocento-

wanym3)

Kredyty i pożyczki na cele konsumpcyjne Kredyty na cele mieszkaniowe Kredyty dla przedsiębiorców indywidualnych i partnerówZe względu na okres trwania

pierwotnej stawki oprocentowaniaRzeczywista roczna stopa

oprocento-wania4)

Ze względu na okres trwania pierwotnej stawki oprocentowania

Rzeczywista roczna stopa

oprocento-wania4)

Pozostałe kredyty i pożyczki wg pierwotnej stawki oprocentowania

Stopa zmienna

do 1 roku

Powyżej 1 roku

do 5 lat

Powyżej 5 lat

Stopa zmienna

do 1 roku

Powyżej 1 roku

do 5 lat

Powyżej 5 lat do

10 lat

Powyżej 10 lat

Stopa zmienna

do 1 roku

Powyżej 1 roku

do 5 lat

Powyżej 5 lat

1 2 3 4 4 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Źródło: EBC. 1) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Szczegółowe informacje zob. Uwagi ogólne. 2) Dla tej kategorii instrumentów gospodarstwa domowe oraz przedsiębiorstwa są połączone i przydzielone do sektora gospodarstw domowych, ponieważ kwoty należne od

przedsiębiorstw są nieistotne w porównaniu z kwotami należnymi od sektora gospodarstw domowych we wszystkich uczestniczących państwach członkowskich razem.3) Ta kategoria instrumentu obejmuje zadłużenie z tytułu kart kredytowych z kredytem nieoprocentownym, tj. oprocentowanie kredytu w okresie rozliczeniowym wynosi 0%.4) Rzeczywista roczna stopa oprocentowania jest równa całkowitym kosztom kredytu, które obejmują zarówno składnik oprocentowania, jak i składnik zawierający inne

(powiązane) opłaty, takie jak: koszty badań, koszty administracyjne, opracowania dokumentacji oraz gwarancje.

3. Oprocentowanie kredytów dla przedsiębiorstw (nowe umowy)Kredyty

odnawialne i kredyty

w ra-chunku

bieżącym

Pozostałe kredyty i pożyczki do 0,25 mln EUR wg pierwotnej stawki oprocentowania

Pozostałe kredyty i pożyczki powyżej 0,25 mln EUR wg pierwotnej stawki oprocentowania

Stopa zmienna

do 3 miesięcy

Od 3 miesięcy

do 1 roku

Od 1 roku do 3 lat

Od 3 do 5 lat

Od 5 do 10 lat

Powyżej 10 lat

Stopa zmienna

do 3 miesięcy

Od 3 miesięcy

do 1 roku

Od 1 roku do 3 lat

Od 3 do 5 lat

Od 5 do 10 lat

Powyżej 10 lat

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

2010 list. 3,96 3,82 4,32 4,43 4,67 4,09 3,72 2,36 2,71 2,80 3,44 3,62 3,44 gru. 3,99 3,81 3,99 4,42 4,64 4,09 3,73 2,52 2,83 2,69 3,02 3,54 3,482011 sty. 4,11 3,82 4,07 4,35 4,63 4,03 3,88 2,37 2,90 2,64 3,55 3,67 3,85 luty 4,12 3,98 4,21 4,48 4,89 4,39 3,94 2,55 3,06 2,96 3,86 3,88 3,75 marz. 4,12 4,02 4,39 4,63 5,00 4,49 4,02 2,53 3,26 3,00 3,61 3,84 3,84 kwie. 4,25 4,07 4,47 4,73 5,05 4,57 4,15 2,72 3,31 3,38 3,78 4,36 4,15 maj 4,30 4,18 4,65 4,79 5,14 4,67 4,19 2,65 3,37 3,17 3,63 3,65 4,11 czer. 4,41 4,23 4,68 4,74 5,16 4,67 4,44 2,78 3,49 3,50 3,61 2,77 4,00 lip. 4,43 4,38 4,79 4,79 5,10 4,68 4,44 2,88 3,45 3,46 3,98 4,09 3,24 sier. 4,49 4,44 4,94 4,85 5,03 4,58 4,35 2,80 3,56 3,70 3,99 3,87 4,06 wrze. 4,55 4,59 4,94 4,79 4,94 4,46 4,31 2,84 3,44 3,74 3,63 3,63 3,74 paź. 4,61 4,73 5,04 4,83 4,99 4,56 4,27 2,98 3,56 3,85 3,89 3,60 3,71


Grudzień 2011


Rynki finansowe

43S

2010 list. 3,77 3,86 3,84 7,74 6,47 5,20 3,50 3,39 3,41 gru. 3,73 3,83 3,81 7,72 6,41 5,18 3,49 3,41 3,422011 sty. 3,71 3,80 3,80 7,83 6,40 5,17 3,58 3,44 3,42 luty 3,68 3,81 3,82 7,86 6,43 5,20 3,63 3,47 3,47 marz. 3,72 3,80 3,84 7,90 6,40 5,19 3,67 3,49 3,48 kwie. 3,81 3,78 3,84 7,92 6,43 5,23 3,76 3,59 3,54 maj 3,81 3,78 3,85 7,94 6,38 5,23 3,83 3,64 3,56 czer. 3,87 3,78 3,86 7,93 6,45 5,28 3,92 3,73 3,63 lip. 4,02 3,79 3,90 8,01 6,42 5,29 3,99 3,80 3,69 sier. 4,06 3,78 3,89 8,05 6,42 5,30 4,05 3,84 3,72 wrze. 4,12 3,80 3,92 8,12 6,48 5,31 4,10 3,85 3,74 paź. 4,12 3,78 3,91 8,15 6,43 5,33 4,17 3,87 3,74

5. Oprocentowanie kredytów (stany na koniec okresu)Kredyty i pożyczki dla gospodarstw domowych Kredyty i pożyczki dla przedsiębiorstw

Kredyty na cele mieszkaniowe z terminem pierwotnym

Kredyty i pożyczki na cele konsumpcyjne oraz pozostałe kredyty i pożyczki

Z terminem pierwotnym


Powyżej 5 lat Do 1 roku Powyżej 1 roku do 5 lat

Powyżej 5 lat Do 1 roku Powyżej 1 roku do 5 lat

Powyżej 5 lat

1 2 3 4 5 6 7 8 9

4.5 Oprocentowanie denominowanych w euro depozytów MIF od rezydentów strfey euro i kredytów MIF dla rezydentów strefy euro1), * (cd . ) (oprocentowanie w skali roku, stanu na koniec okresu; nowe umowy jako średnie za dany okres, jeżeli nie zaznaczono inaczej)

4. Oprocentowanie depozytów (stany na koniec okresu)Depozyty gospodarstw domowych Depozyty przedsiębiorstw Umowy

z udzielonym przyrze czeniem

odkupuBieżące2) Terminowe Z terminem wypowiedzenia2), 3) Bieżące2) TerminoweDo 2 lat Powyżej 2 lat Do 3 miesięcy Powyżej

3 miesięcyDo 2 lat Powyżej 2 lat

1 2 3 4 5 6 7 8 9

2010 list. 0,44 2,25 2,72 1,54 1,83 0,50 1,70 3,11 1,33 gru. 0,43 2,28 2,71 1,55 1,84 0,50 1,76 3,09 1,502011 sty. 0,43 2,31 2,72 1,53 1,85 0,54 1,78 3,07 1,55 luty 0,44 2,34 2,73 1,60 1,86 0,52 1,79 3,09 1,59 marz. 0,45 2,38 2,71 1,61 1,88 0,54 1,84 3,13 1,65 kwie. 0,46 2,40 2,73 1,65 1,90 0,61 1,93 3,12 1,72 maj 0,49 2,45 2,73 1,67 1,91 0,63 1,99 3,12 1,76 czer. 0,49 2,48 2,75 1,70 1,92 0,67 2,07 3,11 1,93 lip. 0,52 2,53 2,77 1,70 1,93 0,66 2,13 3,13 1,94 sier. 0,54 2,58 2,77 1,77 1,93 0,68 2,11 3,14 1,97 wrze. 0,55 2,61 2,79 1,79 1,94 0,69 2,14 3,15 2,07 paź. 0,55 2,65 2,78 1,80 1,96 0,69 2,16 3,14 2,17

* Źródło danych w tabeli oraz związane z nimi przypisy, zob. strona S42.

W22 Nowe kredyty i pożyczki o zmiennej stopie procentowej i z okresem trwania pierwotnej stawki oprocentowania do 1 roku (oprocentowanie w skali roku z wyłączeniem opłat, średnie okresowe)

W21 Nowe depozyty terminowe (oprocentowanie w skali roku; średnie okresowe)

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00

3,50

4,00

4,50

5,00

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 20110,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00

3,50

4,00

4,50

5,00

Gospodarstw domowych do 1 rokuPrzedsiębiorstw do 1 rokuGospodarstw domowych powyżej 2 latPrzedsiębiorstw powyżej 2 lat

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

9,00

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 20111,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

9,00

Dla gospodarstw domowych na cele konsumpcyjneDla gospodarstw domowych na cele mieszkanioweDla przedsiębiorstw do 1 miliona EURDla przedsiębiorstw powyżej 1 miliona EUR


4.6 Stopy procentowe r ynku pien iężnego (stopy procentowe w skali roku, średnie za dany okres)

Strefa euro1), 2) USA JaponiaDepozyty bieżące

(EONIA)Depozyty

1-miesięczne (EURIBOR)

Depozyty 3-miesięczne (EURIBOR)

Depozyty 6-miesięczne (EURIBOR)

Depozyty 12-miesięczne

(EURIBOR)


(LIBOR)


(LIBOR)1 2 3 4 5 6 7

2008 3,87 4,28 4,64 4,73 4,83 2,93 0,932009 0,71 0,89 1,22 1,43 1,61 0,69 0,472010 0,44 0,57 0,81 1,08 1,35 0,34 0,232010 3kw. 0,45 0,61 0,87 1,13 1,40 0,39 0,24 4kw. 0,59 0,81 1,02 1,25 1,52 0,29 0,192011 1kw. 0,67 0,86 1,10 1,37 1,74 0,31 0,19 2kw. 1,04 1,22 1,42 1,70 2,13 0,26 0,20 3kw. 0,97 1,38 1,56 1,77 2,11 0,30 0,192010 list. 0,59 0,83 1,04 1,27 1,54 0,29 0,19 gru. 0,50 0,81 1,02 1,25 1,53 0,30 0,182011 sty. 0,66 0,79 1,02 1,25 1,55 0,30 0,19 luty 0,71 0,89 1,09 1,35 1,71 0,31 0,19 marz. 0,66 0,90 1,18 1,48 1,92 0,31 0,20 kwie. 0,97 1,13 1,32 1,62 2,09 0,28 0,20 maj 1,03 1,24 1,43 1,71 2,15 0,26 0,20 czer. 1,12 1,28 1,49 1,75 2,14 0,25 0,20 lip. 1,01 1,42 1,60 1,82 2,18 0,25 0,20 sier. 0,91 1,37 1,55 1,75 2,10 0,29 0,19 wrze. 1,01 1,35 1,54 1,74 2,07 0,35 0,19 paź. 0,96 1,36 1,58 1,78 2,11 0,41 0,19 list. 0,79 1,23 1,48 1,71 2,04 0,48 0,20

W23 Stopy procentowe r ynku pien iężnego st re fy euro1), 2) (średnie miesięczne oprocentowanie w skali roku)

Źródło: EBC.1) Przed styczniem 1999 r. syntetyczne stopy procentowe dla strefy euro były obliczane na podstawie stóp krajowych ważonych PKB. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi

ogólne.2) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne.

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

9,00

1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 20100,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

9,00

Stopa 1-miesięcznaStopa 3-miesięcznaStopa 12-miesięczna

W24 3-mies ięczne stopy procentowe r ynku pien iężnego (średnie miesięczne oprocentowanie w skali roku)

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

9,00

1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 20100,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

9,00

Strefa euro1), 2)

JaponiaStany Zjednoczone


Grudzień 2011


Rynki finansowe

45S

2008 1,75 1,85 2,14 2,95 3,32 3,69 1,94 1,55 2,09 2,76 4,04 4,602009 0,38 0,81 1,38 2,64 3,20 3,76 3,38 2,38 1,41 2,44 4,27 5,202010 0,49 0,60 0,93 2,15 2,78 3,36 2,87 2,43 0,85 1,70 3,99 4,692010 3kw. 0,57 0,68 0,90 1,71 2,18 2,67 2,10 1,77 0,86 1,41 3,01 3,91 4kw. 0,49 0,60 0,93 2,15 2,78 3,36 2,87 2,43 0,85 1,70 3,99 4,692011 1kw. 0,87 1,30 1,79 2,83 3,26 3,66 2,79 1,87 1,84 2,69 4,12 4,63 2kw. 1,24 1,39 1,65 2,50 2,94 3,41 2,17 1,75 1,63 2,22 3,76 4,60 3kw. 0,27 0,47 0,75 1,55 1,99 2,48 2,21 1,74 0,74 1,31 2,77 3,792010 list. 0,63 0,72 0,99 2,02 2,58 3,11 2,48 2,12 0,92 1,62 3,62 4,35 gru. 0,49 0,60 0,93 2,15 2,78 3,36 2,87 2,43 0,85 1,70 3,99 4,692011 sty. 0,65 1,03 1,48 2,55 3,03 3,49 2,84 2,01 1,51 2,34 3,96 4,62 luty 0,69 1,08 1,53 2,55 3,02 3,49 2,80 1,96 1,56 2,37 3,91 4,67 marz. 0,87 1,30 1,79 2,83 3,26 3,66 2,79 1,87 1,84 2,69 4,12 4,63 kwie. 1,02 1,41 1,86 2,80 3,19 3,55 2,53 1,70 1,90 2,67 3,96 4,46 maj 1,03 1,32 1,67 2,52 2,93 3,37 2,34 1,69 1,69 2,34 3,69 4,51 czer. 1,24 1,39 1,65 2,50 2,94 3,41 2,17 1,75 1,63 2,22 3,76 4,60 lip. 1,01 1,11 1,32 2,09 2,55 3,06 2,05 1,74 1,28 1,79 3,34 4,39 sier. 0,61 0,67 0,86 1,69 2,21 2,76 2,15 1,90 0,80 1,33 3,09 4,22 wrze. 0,27 0,47 0,75 1,55 1,99 2,48 2,21 1,74 0,74 1,31 2,77 3,79 paź. 0,38 0,54 0,81 1,71 2,22 2,79 2,41 1,98 0,78 1,39 3,12 4,29 list. 0,20 0,38 0,74 1,92 2,51 3,07 2,87 2,33 0,69 1,53 3,64 4,41

4.7 Krzywe dochodowośc i w stre f ie euro1) (obligacje instytucji rządowych szczebla centralnego strefy euro sklasyfikowane jako AAA; koniec okresu; stopy procentowe w skali roku; rozpiętości w punktach procentowych)

Stopy dla transakcji kasowych Stopy natychmiastowe dla transakcji terminowych

3-miesięczne 1-roczne 2-letnie 5-letnie 7-letnie 10-letnie Rozpiętości pomiędzy stopami

10-letnimi a 3-miesięcznymi

Rozpiętości pomiędzy stopami

10-letnimi a 2-letnimi

1-roczne 2-letnie 5-letnie 10-letnie

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Źródło: EBC, oparte na danych dostarczonych przez EuroMTS i ocenach kredytowych dostarczonych przez Fitch Ratings.1) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne. 2) Dane obejmują obligacje instytucji rządowych szczebla centralnego strefy euro o ratingu AAA.

W25 Krzywe dochodowośc i t ransakc j i kasowych w stre f ie euro2) (oprocentowanie w skali roku; koniec okresu)

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

0 5 lat 10 lat 15 lat 20 lat 25 lat 30 lat

Listopad 2011 r.Październik 2011 r.Wrzesień 2011 r.

W26 Stopy transakc j i kasowych w stre f ie euro i rozp ię tośc i2) (dane dzienne; stopy procentowe w skali roku; rozpiętości w punktach bazowych)

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

1102010290020,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

Stopa 1-roczna (skala po lewej stronie)Stopa 10-letnia (skala po lewej stronie)Rozpiętość pomiędzy stopą 10-letnią a 3-miesięczną (skala po prawej stronie)Rozpiętość pomiędzy stopą 10-letnią a 2-letnią (skala po prawej stronie)


4.8 Wskaźn ik i g iełdowe (poziomy wskaźnika w punktach; średnie okresowe)

Wskaźniki Dow Jones Euro STOXX1) USA JaponiaWskaźnik

porównawczyWskaźnik dla podstawowych sektorów gospodarki

Szeroki indeks

50 Materiały podstawo-

we

Usługi konsu-

menckie

Dobra konsu-

menckie

Ropa i gaz Finansowy Przemy-słowy

Techno- logia

Przedsię-biorstwa użytecz-

ności publicznej

Telekomu- nikacja

Opieka zdrowotna

Standard & Poor’s

500

Nikkei 225

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

2008 313,7 3.319,5 480,4 169,3 290,7 380,9 265,0 350,9 282,5 502,0 431,5 411,5 1.220,7 12.151,62009 234,2 2.521,0 353,2 140,5 244,5 293,5 172,1 269,7 200,7 353,7 380,4 363,5 946,2 9.321,62010 265,5 2.779,3 463,1 166,2 323,4 307,2 182,8 337,6 224,1 344,9 389,6 408,4 1.140,0 10.006,52010 3kw. 259,5 2.715,9 445,8 165,2 323,0 294,5 181,6 327,0 210,7 325,9 387,6 391,4 1.096,2 9.356,0 4kw. 273,4 2.817,8 513,8 176,1 361,3 309,9 175,7 361,9 227,0 333,0 399,2 405,0 1.204,6 9.842,42011 1kw. 285,5 2.932,9 532,7 175,5 366,3 341,1 185,0 388,0 249,6 347,7 396,7 415,0 1.302,5 10.285,3 2kw. 281,2 2.862,7 552,0 169,6 370,7 328,8 175,2 391,5 239,7 333,7 385,0 448,4 1.318,3 9.609,4 3kw. 236,0 2.381,6 463,7 146,0 341,5 282,0 133,8 323,0 199,8 270,2 333,0 435,0 1.225,3 9.246,32010 list. 272,2 2.809,6 509,9 176,3 359,9 307,4 174,4 358,5 222,9 335,0 403,0 405,0 1.198,9 9.797,2 gru. 276,5 2.825,6 540,1 176,8 376,5 316,7 170,0 379,7 234,1 332,6 385,3 404,6 1.241,5 10.254,52011 sty. 282,8 2.900,7 531,1 178,1 375,3 335,1 178,0 385,8 246,1 346,2 390,7 411,8 1.282,6 10.449,5 luty 292,3 3.015,7 540,5 179,0 369,7 348,0 193,5 393,1 257,6 359,0 402,9 418,7 1.321,1 10.622,3 marz. 281,9 2.890,4 527,4 170,1 355,0 340,5 184,1 385,7 245,9 339,1 396,8 414,6 1.304,5 9.852,4 kwie. 287,5 2.947,2 557,3 172,5 366,6 343,8 182,4 397,9 250,0 346,9 402,8 435,4 1.331,5 9.644,6 maj 284,0 2.885,8 557,0 171,7 374,9 330,4 176,3 395,5 246,5 337,8 386,4 457,8 1.338,3 9.650,8 czer. 272,9 2.766,6 542,5 164,9 370,0 314,3 168,0 382,0 224,1 318,3 368,2 450,3 1.287,3 9.541,5 lip. 270,5 2.743,5 550,7 160,8 384,4 317,4 160,6 375,7 221,0 307,8 360,0 467,4 1.325,2 9.996,7 sier. 226,9 2.297,2 443,7 141,1 329,7 268,6 129,0 307,3 189,7 258,4 329,3 420,7 1.185,3 9.072,9 wrze. 212,6 2.124,3 401,4 137,0 312,8 262,4 113,3 289,2 190,1 246,7 311,1 419,0 1.173,9 8.695,4 paź. 226,1 2.312,3 424,8 142,4 325,6 290,2 123,1 302,3 203,0 269,9 334,1 426,1 1.207,2 8.733,6 list. 219,2 2.239,6 423,6 141,5 325,9 293,5 112,8 292,2 205,7 250,6 316,6 423,3 1.226,4 8.506,1

W27 Szerok i indeks Dow Jones EURO STOXX, Standard & Poor ’s 500 i Nikke i 225 (styczeń 1994 = 100; średnie miesięczne)

Źródło: EBC.1) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne.

0

50

100

150

200

250

300

350

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 20110

50

100

150

200

250

300

350

Szeroki indeks Dow Jones EURO STOXX1)

Standard & Poor’s 500Nikkei 225

w


Grudzień 2011 47S

ceny, PrOdukcja, POPyt i rynki Pracy5.1 HICP, inne ceny i koszty (o ile nie zaznaczono inaczej, roczne zmiany procentowe)

Źródła: Eurostat i wyliczenia EBC.1) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne. 2) Dane oszacowane przez EBC na podstawie danych Eurostatu mogą stanowić jedynie przybliżoną miarę stopnia regulacji cen, ponieważ zmiany cen regulowanych nie mogą być

całkowicie oddzielone od innych czyników. Zob. uwaga na stronie internetowej Eurostatu (http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/hicp/introduction), wyjaśniająca metodologię zastosowaną przy opracowaniu tego wskaźnika.

3) Dane szacunkowe oparte na wstępnych publikacjach krajowych, które z reguły obejmują 95% strefy euro, jak również na wstępnych informacjach dotyczących cen energii.

1. Zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnych (Harmonised Index of Consumer Prices – HICP)1)

Ogółem Ogółem (zmiana w stosunku do poprzedniego okresu w procentach)

Pozycje pozabilansowe:Ceny regulowane2)

Wskaźnik:2005 = 100

OgółemOgółem

z wyłączeniem żywności nieprze-tworzonej i energii

Towary Usługi Ogółem Żywność przetworzona

Żywność nieprzetwo-

rzona

Towary przemysłowe

z wyłączeniem energii

Energia (n.s.)

Usługi Indeks HICP ogółem bez cen

regulowanych

Ceny regulowane

% wartości ogółem

w 2011 r. 100,0 100,0 82,3 58,6 41,4 100,0 11,9 7,4 28,9 10,4 41,4 88,7 11,3 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Towary UsługiŻywność

(łącznie z napojami alkoholowymi i tytoniem)

Artykuły nieżywnościowe z wyłączeniem energii

Mieszkaniowe Transportowe Komunika-cyjne

Rekreacyjne i osobiste

Pozostałe

Ogółem Żywność przetworzona

Żywność nieprzetwo-

rzona

Ogółem Towary przemysłowe

z wyłączeniem energii

Energia Czynsze


w 2011 r. 19,3 11,9 7,4 39,3 28,9 10,4 10,1 6,0 6,5 3,2 14,6 7,0 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

2007 104,4 2,1 2,0 1,9 2,5 - - - - - - 2,1 2,22008 107,8 3,3 2,4 3,8 2,6 - - - - - - 3,4 2,72009 108,1 0,3 1,3 -0,9 2,0 - - - - - - 0,1 1,82010 109,8 1,6 1,0 1,8 1,4 - - - - - - 1,6 1,52010 3kw. 109,9 1,7 1,0 2,0 1,4 0,3 0,5 0,6 0,1 0,0 0,5 1,7 2,0 4kw. 110,8 2,0 1,1 2,5 1,3 0,5 0,5 0,5 0,3 2,0 0,4 2,0 2,32011 1kw. 111,3 2,5 1,3 3,1 1,6 1,0 0,8 0,4 0,0 6,3 0,5 2,4 3,4 2kw. 113,1 2,8 1,8 3,3 1,9 0,9 1,2 0,3 0,6 2,8 0,6 2,7 3,6 3kw. 112,8 2,7 1,7 3,2 2,0 0,3 1,1 0,0 -0,4 0,4 0,5 2,6 3,52011 czer. 113,1 2,7 1,8 3,2 2,0 0,1 0,2 -0,1 0,0 -0,5 0,3 2,6 3,6 lip. 112,4 2,5 1,5 2,9 2,0 -0,1 0,4 -0,1 -0,9 0,8 0,2 2,4 3,5 sier. 112,6 2,5 1,5 3,0 1,9 0,1 0,3 0,1 0,1 -0,2 0,2 2,4 3,4 wrze. 113,5 3,0 2,0 3,7 1,9 0,5 0,4 0,2 1,2 0,9 0,1 2,9 3,5 paź. 113,9 3,0 2,0 3,9 1,8 0,2 0,5 0,5 0,2 0,6 0,1 3,0 3,6 list.3) . 3,0 . . . . . . . . . . .

2007 2,8 2,8 3,0 1,4 1,0 2,6 2,7 2,0 2,6 -1,9 2,9 3,22008 5,1 6,1 3,5 3,1 0,8 10,3 2,3 1,9 3,9 -2,2 3,2 2,52009 0,7 1,1 0,2 -1,7 0,6 -8,1 2,0 1,8 2,9 -1,0 2,1 2,12010 1,1 0,9 1,3 2,2 0,5 7,4 1,8 1,5 2,3 -0,8 1,0 1,52010 3kw. 1,5 0,9 2,3 2,2 0,5 7,3 1,8 1,6 2,5 -0,8 1,0 1,5 4kw. 1,9 1,3 2,7 2,9 0,8 9,2 1,6 1,3 1,9 -0,8 1,2 1,52011 1kw. 2,2 2,1 2,3 3,6 0,5 12,7 1,8 1,3 2,0 -0,4 1,5 1,9 2kw. 2,6 3,0 1,9 3,7 1,0 11,5 1,9 1,4 3,2 -1,0 2,0 2,1 3kw. 2,8 3,7 1,3 3,4 0,4 12,0 1,8 1,5 3,2 -1,8 2,2 2,12011 maj 2,8 3,2 2,4 3,6 1,0 11,1 1,9 1,4 3,1 -1,0 1,7 2,1 czer. 2,7 3,1 2,0 3,5 0,9 10,9 1,9 1,5 3,4 -1,2 2,2 2,0 lip. 2,6 3,4 1,3 3,1 0,0 11,8 1,9 1,5 3,4 -1,6 2,2 2,0 sier. 2,7 3,6 1,1 3,1 0,0 11,8 1,8 1,5 3,3 -1,8 2,2 2,1 wrze. 3,0 4,0 1,4 4,1 1,2 12,4 1,8 1,4 3,1 -1,9 2,3 2,2 paź. 3,3 4,3 1,8 4,2 1,3 12,4 1,7 1,4 2,9 -1,9 2,2 2,0

5


5.1 HICP, inne ceny i koszty (cd . ) (o ile nie zaznaczono inaczej, roczne zmiany procentowe)

2. Ceny producentów, ceny budownictwa i nieruchomości mieszkaniowychCeny producentów z wyłączniem budownictwa Budow-

nictwo1)Ceny nieru-

chomości mieszka-

niowych2)Ogółem(wskaźnik:2005 = 100)

Ogółem Przemysł z wyłączeniem budownictwa i energii EnergiaPrzetwór-stwo prze-

mysłowe

Ogółem Dobra zaopatrze-

niowe

Dobra inwestycyjne

Dobra konsumpcyjneOgółem Dobra

trwałego użytku

Dobra nietrwałe


w 2005 r. 100,0 100,0 82,8 75,6 30,0 22,0 23,7 2,7 21,0 24,41 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

2007 107,9 2,7 3,0 3,2 4,6 2,2 2,2 2,4 2,2 1,2 4,2 4,72008 114,4 6,1 4,8 3,4 3,9 2,1 3,9 2,8 4,1 14,2 3,8 1,42009 108,6 -5,1 -5,4 -2,9 -5,3 0,4 -2,1 1,2 -2,5 -11,8 0,1 -2,92010 111,7 2,9 3,4 1,6 3,5 0,3 0,4 0,9 0,3 6,4 1,9 1,82010 3kw. 112,3 4,0 3,7 2,3 4,8 0,7 0,6 1,1 0,5 8,7 2,5 2,7 4kw. 113,5 4,8 4,6 3,1 5,9 0,8 1,5 1,4 1,5 9,6 2,8 2,82011 1kw. 116,7 6,5 6,3 4,4 7,9 1,3 2,5 1,8 2,6 12,5 4,2 2,3 2kw. 118,5 6,3 5,8 4,3 6,8 1,3 3,4 1,9 3,7 11,9 3,0 1,1 3kw. 118,9 5,9 5,5 3,8 5,6 1,5 3,3 2,2 3,5 11,8 3,2 .2011 maj 118,4 6,2 5,6 4,2 6,6 1,2 3,5 1,9 3,8 11,8 - - czer. 118,4 5,9 5,4 4,1 6,3 1,3 3,4 1,8 3,7 10,7 - - lip. 118,9 6,1 5,8 4,0 6,1 1,5 3,3 1,9 3,5 11,9 - - sier. 118,7 5,8 5,5 3,9 5,7 1,5 3,3 2,1 3,5 11,4 - - wrze. 119,0 5,8 5,3 3,5 5,0 1,5 3,3 2,5 3,4 12,2 - - paź. 119,2 5,5 5,0 3,2 4,2 1,5 3,4 2,5 3,5 12,4 - -

Ceny ropy3)

(EUR za baryłkę)

Ceny surowców nieenergetycznych Deflatory PKBWażone importem4) Ważone zużyciem5) Ogółem

(s.s.; wskaźnik

2005 = 100)

Ogółem Popyt wewnętrzny Eksport6) Import 6)

Ogółem Żywno-ściowe

Nieżyw-nościowe

Ogółem Żywnoś-ciowe

Nieżyw-nościowe

Ogółem Spożycie prywatne

Spożycie publiczne

Nakłady brutto na

środki trwałe

% wartości ogółem 100,0 35,0 65,0 100,0 45,0 55,0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

3. Ceny surowców i deflatory produktu krajowego brutto

Źródła: Eurostat, obliczenia EBC oparte na danych Eurostatu (kolumna 7, tabela 2 w części 5.1 oraz kolumny 8–15, tabela 3 w części 5.1), obliczenia EBC oparte na danych Thomson Reuters (kolumna 1, tabela 3 w części 5.1) oraz wyliczenia EBC (kolumna 12, tabela 2 w części 5.1 oraz kolumny 2–7, tabela 3 w części 5.1).

1) Ceny zużycia pośredniego w przypadku budynków mieszkalnych.2) Dane badawcze oparte na nieujednoliconych źródłach krajowych (w celu uzyskania dalszych szczegółowych informacji, zob. http://www.europa.eu/stats/intro/html/

experiment.en.html).3) Ropa Brent (dla 1-miesięcznej dostawy terminowej).4) Odnosi się do cen denominowanych w euro, ważonych zgodnie ze strukturą importu strefy euro w latach 2004–2006.5) Odnosi się do cen denominowanych w euro, ważonych zgodnie z krajowym popytem w strefie euro (produkcja krajowa plus import minus eksport) w okresie 2004–2006. Dane

badawcze (w celu uzyskania szczegółowych informacji, zob. http://www.ecb.europa.eu/stats/intro/html/experiment.en.html).6) Deflatory wartości eksportu i importu odnoszą się do towarów i usług oraz obejmują handel transgraniczny wewnątrz strefy euro.

2007 52,8 7,8 14,3 5,5 5,3 9,3 2,9 104,2 2,3 2,2 2,2 1,8 2,5 1,6 1,22008 65,9 2,0 18,4 -4,4 -1,7 9,7 -8,6 106,2 1,9 2,6 2,7 2,8 2,3 2,4 3,92009 44,6 -18,5 -8,9 -23,0 -18,0 -11,4 -22,8 107,1 0,9 -0,1 -0,4 2,1 -0,6 -3,3 -5,92010 60,7 44,6 21,4 57,9 42,1 27,1 54,5 107,9 0,7 1,5 1,7 0,9 1,2 3,0 5,32010 3kw. 59,6 51,5 29,7 63,1 49,4 41,0 55,8 108,2 1,0 1,8 1,8 0,5 1,8 4,3 6,6 4kw. 64,4 48,6 36,6 54,7 48,7 48,4 48,9 108,2 0,9 1,8 2,1 0,7 1,7 4,3 6,72011 1kw. 77,3 42,9 46,1 41,4 41,0 47,2 36,6 108,7 1,2 2,3 2,5 0,8 2,0 5,4 8,3 2kw. 81,3 11,6 28,8 4,6 13,3 26,2 5,1 109,1 1,2 2,0 2,6 0,8 1,6 3,7 5,7 3kw. 79,3 3,8 16,7 -1,6 4,9 11,7 0,3 109,7 1,4 2,1 2,6 0,9 1,5 3,3 5,12011 czer. 79,1 8,7 21,2 3,3 10,3 18,7 4,6 - - - - - - - - lip. 81,7 7,6 18,7 2,9 9,5 15,1 5,6 - - - - - - - - sier. 76,7 2,5 17,2 -3,6 4,1 12,7 -1,8 - - - - - - - - wrze. 79,8 1,5 14,3 -3,9 1,5 7,5 -2,6 - - - - - - - - paź. 78,9 1,7 10,9 -2,4 2,5 10,6 -3,2 - - - - - - - - list. 81,4 -1,9 4,8 -4,9 -0,7 6,0 -5,5 - - - - - - - -


Grudzień 2011


Ceny, produkcja,

popyt i rynki pracy

49S

5.1 HICP, inne ceny i koszty (cd . ) (o ile nie zaznaczono inaczej, roczne zmiany procentowe)

4. Jednostkowe koszty pracy, wynagrodzenie na pracownika i produktywność pracy(skorygowane o efekty sezonowe)

Wynagrodzenie na pracownika

Jednostkowe koszty pracy1)

Ogółem (wskaźnik 2005 = 100)

Ogółem Wg typu prowadzonej działalności gospodarczejRolnictwo, łowiectwo,

leśnictwo i rybołówstwo

Górnictwo, przetwórstwo przemysłowe

i energia

Budownictwo Handel, naprawy, hotele

i restauracje, transport

i komunikacja

Usługi finansowe, nieruchomości i najem, usługi

biznesowe

Administracja publiczna, edukacja,

opieka zdrowotna i pozostałe usługi

1 2 3 4 5 6 7 8

2009 110,0 3,9 -3,0 8,8 2,0 5,7 0,6 2,72010 109,2 -0,7 0,3 -5,7 2,0 -1,4 1,6 0,82010 3kw. 108,8 -0,7 1,7 -4,4 2,0 -1,7 2,1 0,1 4 kw. 109,4 -0,2 0,8 -3,3 1,0 -0,3 1,8 0,72011 1 kw. 109,7 0,2 1,9 -1,6 -0,7 0,4 2,9 0,7 2 kw. 110,5 1,3 1,4 0,6 -0,5 1,4 3,3 1,0

2009 109,8 1,4 2,1 -0,3 2,5 1,8 1,2 2,52010 111,6 1,6 1,0 3,4 1,6 1,6 1,5 0,72010 3kw. 111,6 1,5 1,1 3,4 1,8 1,8 1,6 0,0 4 kw. 112,4 1,6 1,5 3,8 1,4 1,8 1,4 0,32011 1 kw. 113,4 2,3 3,7 4,1 3,7 2,3 2,0 1,1 2 kw. 114,1 2,4 3,4 4,7 2,5 1,9 2,0 1,5

2009 99,8 -2,4 5,3 -8,3 0,5 -3,6 0,6 -0,22010 102,2 2,3 0,7 9,7 -0,4 3,1 -0,1 -0,12010 3kw. 102,5 2,2 -0,6 8,2 -0,2 3,6 -0,4 -0,1 4 kw. 102,7 1,8 0,7 7,3 0,5 2,1 -0,4 -0,52011 1 kw. 103,4 2,1 1,8 5,8 4,5 1,9 -0,9 0,3 2 kw. 103,3 1,2 2,0 4,1 3,0 0,6 -1,3 0,5

2009 112,1 3,3 2,6 4,4 5,2 3,2 2,7 3,02010 113,0 0,8 0,5 0,5 1,7 0,8 0,8 0,52010 3kw. 112,9 0,6 0,4 0,2 1,9 0,9 0,7 -0,1 4 kw. 113,9 1,3 3,0 1,3 2,5 1,9 1,1 0,32011 1 kw. 114,6 1,9 1,5 1,8 3,3 2,8 1,5 1,0 2 kw. 115,9 2,8 6,2 3,6 3,1 3,5 2,8 1,3

2009 102,1 -0,8 5,2 -4,3 2,7 -2,5 2,0 0,32010 103,6 1,5 1,4 6,6 -0,7 2,2 -0,7 -0,42010 3kw. 103,9 1,3 0,0 4,7 -0,5 2,5 -1,2 -0,3 4 kw. 104,2 1,5 1,8 4,9 1,1 2,0 -0,5 -0,62011 1 kw. 104,6 1,6 0,3 3,5 3,5 2,0 -1,2 0,2 2 kw. 105,0 1,5 3,1 3,1 3,2 1,7 -0,2 0,2

Źródła: Eurostat, obliczenia EBC na podstawie danych z Eurostatu (tabela 4 w częśći 5.1) oraz obliczenia EBC (kolumna 8, tabela 5 w części 5.1).1) Wynagrodzenia (w cenach bieżących) na pracownika podzielone przez wartość dodaną (wielkość) na osobę zatrudnioną.2) PKB ogółem i wartość dodana wg aktywności gospodarczej (wielkość) na nakłady pracy (liczba zatrudnionych i przepracowane godziny).3) Wskaźniki kosztów pracy na godzinę dla całej gospodarki z wyłączeniem rolnictwa, administracji publicznej, edukacji, opieki zdrowotnej i usług nigdzie indziej nie-

sklasyfikowanych. Z powodu różnic w dostępności danych, suma danych szacunkowych dotycząca elementów składowych może być różna od wartości ogółem.4) Dane badawcze (w celu uzyskania dalszych informacji zob. http://www.ecb.europa.eu/stats/intro/html/experiment.en.html).

5. Wskaźniki kosztów pracy3)

Ogółem (wskaźnik s.s.

2008 = 100)

Ogółem Wg elementów składowych Wg wybranej kategorii działalności gospodarczej Ewidencja pozabilansowa:

wskaźnik płac negocjowanych4)Płace

i wynagrodzeniaSkładki na

ubezpieczenia odprowadzane

przez pracodawców


i energia

Budownictwo Usługi


w 2008 r. 100,0 100,0 75,2 24,8 32,4 9,0 58,61 2 3 4 5 6 7 8

2009 102,7 2,8 2,5 2,9 3,0 3,5 2,5 2,62010 104,3 1,6 1,4 1,9 0,9 1,9 1,9 1,72010 4kw. 105,2 1,7 1,6 2,0 1,3 1,5 2,0 1,62011 1 kw. 106,4 2,7 2,3 3,4 2,4 2,2 2,8 1,7 2 kw. 107,7 3,6 3,5 4,3 4,5 3,0 3,2 1,9 3 kw. . . . . . . . 2,1

Produktywność pracy na 1 zatrudnionego2)

Wynagrodzenie za przepracowaną godzinę

Produktywność pracy na godzinę2)


5.2 Produkc ja i popyt (dane kwartalne skorygowane sezonowo, dane roczne nieskorygowane)

Źródła: Eurostat i obliczenia EBC.1) Eksport i import obejmuje towary i usługi oraz handel międzynarodowy wewnątrz strefy euro. Dane te nie są w pełni zbieżne z: częścią 3.1, z tabelą 1 w części 7.1, tabelą 3

w części 7.2 lub tabelą 1 bądź 3 w części 7.5.2) Włączając nabycie pomniejszone o zbycie papierów wartościowych.

1. PKB i składniki kosztowePKB

Ogółem Popyt krajowy Saldo rozliczeń zagranicznych1)

Ogółem Spożycie prywatne

Spożycie publiczne

Nakłady brutto na środki trwałe

Zmiany stanu zapasów2)

Ogółem Eksport1) Import1)

1 2 3 4 5 6 7 8 9Ceny bieżące (mld EUR)

Procent PKB

Wartości wyliczane metodą nawiązania łańcuchowego (ceny dla poprzedniego roku, skorygowane sezonowo)Zmiany kwartał do kwartału w procentach

Udział w zmianach procentowych PKB w ujęciu kwartał do kwartału, w punktach procentowych

Roczne zmiany w procentach

Udział w rocznych zmianach procentowych PKB, w punktach procentowych

2007 9.030,2 8.897,5 5.050,0 1.805,3 1.965,3 76,8 132,7 3.749,3 3.616,62008 9.244,3 9.158,9 5.207,0 1.898,9 1.989,7 63,3 85,4 3.881,8 3.796,42009 8.930,9 8.813,0 5.128,2 1.986,5 1.740,3 -42,0 117,9 3.273,2 3.155,32010 9.161,7 9.046,0 5.262,6 2.013,6 1.749,6 20,3 115,7 3.747,9 3.632,22010 3kw. 2.303,6 2.270,9 1.319,3 505,1 440,5 6,0 32,7 959,6 927,0 4kw. 2.310,0 2.283,3 1.333,3 503,3 440,2 6,4 26,8 976,9 950,22011 1kw. 2.338,4 2.317,6 1.343,8 507,7 451,1 15,0 20,8 1.010,3 989,6 2kw. 2.351,1 2.323,0 1.349,1 507,5 453,3 13,1 28,0 1.024,5 996,5 3kw. 2.367,3 2.330,5 1.357,6 509,3 454,2 9,4 36,8 1.046,5 1.009,7

2010 100,0 98,7 57,4 22,0 19,1 0,2 1,3 - -

2010 3kw. 0,4 0,3 0,3 0,1 0,1 - - 2,2 1,8 4kw. 0,3 0,2 0,4 0,0 -0,4 - - 1,2 1,02011 1kw. 0,8 0,6 0,1 0,0 1,9 - - 1,6 1,1 2kw. 0,2 -0,2 -0,5 -0,1 0,0 - - 1,1 0,3 3kw. 0,2 0,0 0,3 0,0 0,1 - - 1,5 1,1

2007 3,0 2,8 1,7 2,2 4,7 - - 6,6 6,22008 0,4 0,3 0,4 2,3 -1,1 - - 1,0 0,92009 -4,2 -3,7 -1,2 2,5 -12,1 - - -12,8 -11,72010 1,9 1,1 0,9 0,4 -0,7 - - 11,1 9,32010 3kw. 2,1 1,4 1,0 0,3 0,7 - - 11,9 10,4 4kw. 2,0 1,5 1,1 -0,2 1,2 - - 11,5 10,72011 1kw. 2,4 1,7 1,0 0,3 3,7 - - 9,7 8,1 2kw. 1,7 0,9 0,3 0,1 1,6 - - 6,2 4,4 3kw. 1,4 0,5 0,3 -0,1 1,6 - - 5,5 3,6

2010 3kw. 0,4 0,3 0,2 0,0 0,0 0,1 0,2 - - 4kw. 0,3 0,2 0,2 0,0 -0,1 0,1 0,1 - -2011 1kw. 0,8 0,5 0,1 0,0 0,4 0,1 0,2 - - 2kw. 0,2 -0,2 -0,3 0,0 0,0 0,1 0,3 - - 3kw. 0,2 0,0 0,2 0,0 0,0 -0,2 0,2 - -

2007 3,0 2,8 1,0 0,4 1,0 0,3 0,2 - -2008 0,4 0,3 0,2 0,5 -0,2 -0,1 0,1 - -2009 -4,2 -3,7 -0,7 0,5 -2,6 -0,9 -0,6 - -2010 1,9 1,1 0,5 0,1 -0,1 0,6 0,8 - -2010 3kw. 2,1 1,4 0,6 0,1 0,1 0,6 0,7 - - 4kw. 2,0 1,5 0,6 0,0 0,2 0,7 0,5 - -2011 1kw. 2,4 1,7 0,6 0,1 0,7 0,4 0,7 - - 2kw. 1,6 0,8 0,2 0,0 0,3 0,3 0,8 - - 3kw. 1,4 0,5 0,2 0,0 0,3 0,0 0,8 - -


Grudzień 2011


Ceny, produkcja,

popyt i rynki pracy

51S

5.2 Produkc ja i popyt (cd . ) (dane kwartalne skorygowane sezonowo, dane roczne nieskorygowane)


2. Wartość dodana wg typu prowadzonej działalności gospodarczej

Ceny bieżące (mld EUR)

Wartość dodana brutto (ceny podstawowe) Podatki pomniejszone

o dotacje do produktów

Ogółem Rolnictwo, łowiectwo,



i energia

Budownictwo Handel, naprawy, hotele i restauracje,

transport i komunikacja

Usługi finansowe, nieruchomości i najem, usługi

biznesowe


opieka zdrowotna i usługi

1 2 3 4 5 6 7 8

Procent wartości dodanej

Wartości wyliczane metodą nawiązania łańcuchowego (ceny dla poprzedniego roku)Zmiany kwartał do kwartału w procentach

Roczne zmiany w procentach

Udział w zmianach procentowych wartości dodanej w ujęciu kwartał do kwartału, w punktach procentowych

Udział w rocznych zmianach procentowych wartości dodanej, w punktach procentowych

2007 8.071,4 147,7 1.654,0 511,7 1.666,4 2.304,4 1.790,9 958,82008 8.299,0 143,1 1.653,9 527,3 1.725,6 2.381,1 1.871,8 945,32009 8.038,1 129,2 1.445,5 505,9 1.648,4 2.374,3 1.945,6 892,82010 8.222,9 138,6 1.530,6 486,8 1.690,5 2.409,7 1.980,5 938,82010 3kw. 2.065,4 35,1 383,1 122,2 425,6 605,2 495,0 238,2 4 kw. 2.073,0 35,8 390,0 120,6 427,0 606,7 495,1 237,02011 1 kw. 2.098,1 36,7 397,2 125,2 431,6 611,8 498,3 240,3 2 kw. 2.109,2 36,6 400,2 125,6 434,4 614,2 501,6 241,9 3 kw. 2.122,4 . . . . . . 245,0

2010 100,0 1,7 18,6 5,9 20,6 29,3 24,1 -

2010 3 kw. 0,4 -0,9 0,8 -1,1 0,7 0,6 0,1 0,5 4 kw. 0,3 0,6 1,3 -1,3 0,0 0,3 0,1 -0,22011 1 kw. 0,7 0,6 1,8 2,5 0,6 0,2 0,2 1,2 2 kw. 0,2 -0,2 0,4 0,1 0,2 0,2 0,2 -0,4 3 kw. 0,2 . . . . . . 0,1

2007 3,2 1,6 3,5 2,6 3,9 4,2 1,8 0,92008 0,6 1,3 -2,4 -1,6 1,4 1,6 2,0 -1,32009 -4,3 2,8 -13,1 -6,2 -5,3 -1,6 1,3 -4,02010 2,0 0,1 6,3 -4,1 2,4 1,0 0,9 1,02010 3kw. 2,1 -0,8 5,8 -3,1 3,1 1,2 0,8 2,1 4 kw. 2,1 0,0 6,3 -3,0 2,3 1,4 0,4 1,22011 1 kw. 2,2 -0,3 5,8 1,1 2,3 1,5 0,6 3,9 2 kw. 1,7 0,1 4,3 0,2 1,5 1,3 0,6 1,2 3 kw. 1,4 . . . . . . 0,7

2010 3 kw. 0,4 0,0 0,1 -0,1 0,1 0,2 0,0 - 4 kw. 0,3 0,0 0,2 -0,1 0,0 0,1 0,0 -2011 1 kw. 0,7 0,0 0,3 0,1 0,1 0,1 0,1 - 2 kw. 0,2 0,0 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 - 3 kw. 0,2 . . . . . . -

2007 3,2 0,0 0,7 0,2 0,8 1,2 0,4 -2008 0,6 0,0 -0,5 -0,1 0,3 0,5 0,4 -2009 -4,3 0,0 -2,6 -0,4 -1,1 -0,5 0,3 -2010 2,0 0,0 1,1 -0,3 0,5 0,3 0,2 -2010 3kw. 2,1 0,0 1,1 -0,2 0,6 0,4 0,2 - 4 kw. 2,1 0,0 1,1 -0,2 0,5 0,4 0,1 -2011 1 kw. 2,2 0,0 1,1 0,1 0,5 0,4 0,1 - 2 kw. 1,7 0,0 0,8 0,0 0,3 0,4 0,1 - 3 kw. 1,4 . . . . . . -


5.2 Produkc ja i popyt (cd . ) (roczne zmiany procentowe, jeżeli nie zaznaczono inaczej)

Źródła: Eurostat, z wyjątkiem danych w kolumnach 12 i 13 tabeli 4 w części 5.2 (które obejmują obliczenia EBC oparte na danych Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Samochodów).1) Obejmuje branże przetwórstwa przemysłowego działające głównie na podstawie zleceń stanowiących 61,2% przetwórstwa przemysłowego ogółem w 2005 r.2) Dane roczne i kwartalne to średnie dane miesięczne w danym okresie.

4. Nowe zlecenia oraz obroty w przemyśle, sprzedaż detaliczna i rejestracja nowych samochodów osobowychNowe zlecenia w przemyśle

Obroty w przemyśle

Sprzedaż detaliczna (z uwzględnieniem paliwa do pojazdów samochodowych)

Rejestracja nowych

samochodów osobowychPrzetwórstwo

przemysłowe1)

(ceny bieżące)

Przetwórstwo przemysłowe (ceny bieżące)

Ceny bieżące

Ceny stałe

Ogółem (wskaźnik

s.s. 2005 = 100)

Ogółem Ogółem (wskaźnik

s.s. 2005 = 100)

Ogółem Ogółem Ogółem (wskaźnik s.s.

2005 = 100)

Ogółem Żywność, napoje,

tytoń

Artykuły nieżywnościowe Paliwo Ogółem (s.s.)

w tysią-cach2)

Ogółem

Tekstylia, odzież, obuwie

Sprzęt gos-podarstwa

domowego% wartości

ogółem w 2005 r.

100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 38,4 51,0 9,0 12,8 10,6

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Zmiany miesiąc do miesiąca w procentach (s.s.)

3. Produkcja przemysłowaOgółem Przemysł z wyłączeniem budownictwa Budownictwo

(wskaźnik s.s. 2005 = 100)

Ogółem Przemysł z wyłączeniem budownictwa i energii EnergiaPrzetwórstwo przemysłowe

Ogółem Dobra zaopatrze-

-niowe

Dobra inwesty-

-cyjne

Dobra konsumpcyjneOgółem Dobra

trwałego użytku

Dobra nietrwałe

% wartości ogółem w 2005 r.

100,0 77,8 77,8 69,2 68,7 28,1 22,3 18,3 2,6 15,7 9,1 22,2

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Zmiany miesiąc do miesiąca w procentach (s.s.)

2008 -2,4 106,6 -1,6 -1,7 -1,8 -3,4 0,0 -1,9 -5,2 -1,3 0,2 -5,22009 -13,6 90,8 -14,8 -15,9 -16,0 -19,0 -20,9 -4,9 -17,3 -2,9 -5,3 -7,82010 4,1 97,5 7,4 7,8 7,8 10,1 9,1 3,4 2,6 3,5 3,8 -8,12010 4kw. 4,5 99,9 8,0 8,4 8,5 7,9 13,9 3,0 2,0 3,1 4,9 -9,22011 1 kw. 4,6 101,0 6,6 8,2 8,2 9,0 13,2 1,4 2,8 1,2 -2,3 -2,6 2 kw. 2,2 101,3 4,2 5,4 5,5 4,3 9,4 2,3 0,9 2,4 -5,4 -5,4 3 kw. 3,5 102,3 4,1 4,9 5,0 3,8 9,9 1,1 2,0 1,0 -2,8 0,92011 kwie. 3,7 101,4 5,4 6,8 7,0 5,5 10,7 3,9 4,6 3,7 -5,2 -3,1 maj 3,3 101,6 4,3 5,9 6,2 4,5 10,7 2,6 1,1 2,7 -7,2 -0,9 czer. -0,3 101,0 2,8 3,6 3,4 3,1 7,0 0,4 -2,8 1,0 -3,7 -11,4 lip. 4,0 102,0 4,4 5,2 5,3 4,2 11,8 -0,1 4,5 -0,7 -4,0 2,0 sier. 5,3 103,3 6,0 7,1 7,2 5,3 13,0 3,1 3,2 3,2 -2,1 1,6 wrze. 1,7 101,5 2,4 3,0 3,0 2,1 5,9 0,7 -1,0 0,9 -2,2 -0,7

2011 kwie. 0,4 - 0,3 0,3 0,2 0,1 0,7 0,8 0,8 0,4 -3,7 0,8 maj 0,3 - 0,2 0,1 0,1 0,0 1,2 -0,2 -0,6 -0,1 0,3 0,5 czer. -1,3 - -0,6 -1,1 -0,7 -0,7 -1,4 -0,6 -2,5 -0,7 1,1 -1,2 lip. 1,8 - 1,0 0,8 1,0 0,7 3,0 -0,2 3,7 -0,7 0,3 1,7 sier. 1,1 - 1,4 1,6 1,3 1,7 2,4 0,9 0,0 1,7 1,0 -0,2 wrze. -1,9 - -1,8 -2,5 -1,4 -2,2 -3,8 -0,7 -3,5 -1,1 -0,8 -1,8

2008 112,9 -5,7 116,9 1,4 2,4 103,1 -0,7 -1,8 -0,1 -1,9 -1,6 -1,0 891 -7,82009 87,3 -22,7 95,6 -18,3 -4,3 100,6 -2,5 -1,7 -2,2 -1,8 -3,9 -5,7 925 3,32010 102,8 17,6 105,2 10,2 2,1 101,4 0,8 0,5 1,7 2,6 0,7 -2,9 843 -8,52010 4kw. 108,4 18,5 110,0 12,4 2,0 101,4 0,6 0,2 1,5 1,6 -0,1 -2,0 850 -11,02011 1kw. 112,2 18,5 114,6 13,7 2,1 101,3 0,1 -1,1 1,2 -0,3 1,7 -1,3 861 -3,1 2kw. 114,3 11,6 114,6 9,8 1,7 101,0 -0,5 -0,6 -0,1 1,7 -1,2 -3,6 827 -1,8 3kw. 111,4 5,4 115,0 8,7 1,7 101,0 -0,6 -0,9 0,0 -2,3 -0,1 -4,3 821 2,92011 maj 115,9 13,4 115,4 10,6 0,5 100,4 -1,8 -2,8 -1,0 -0,4 -2,7 -3,6 825 -1,1 czer. 114,7 10,3 113,1 6,5 1,3 101,0 -0,8 -0,3 -0,6 1,1 -2,6 -3,9 829 -3,8 lip. 112,8 8,8 115,2 9,8 1,7 101,2 -0,4 -2,4 1,7 2,3 1,6 -5,4 817 2,2 sier. 114,3 6,0 116,4 10,2 2,0 101,2 -0,1 0,1 0,3 -1,1 -1,4 -3,0 821 6,1 wrze. 107,2 1,6 113,2 6,4 1,3 100,6 -1,4 -0,4 -2,0 -8,5 -0,6 -4,4 827 1,3 paź. . . . . 2,0 101,0 -0,4 -0,4 -0,6 . . . 820 -0,7

2011 czer. - -1,1 - -2,0 0,6 - 0,6 0,7 0,5 1,2 0,3 -0,1 - 0,5 lip. - -1,7 - 1,9 0,4 - 0,2 -0,7 0,5 1,6 1,3 -0,4 - -1,4 sier. - 1,4 - 1,0 0,1 - 0,1 0,4 -0,2 -1,5 -0,7 1,1 - 0,5 wrze. - -6,2 - -2,8 -0,5 - -0,6 0,0 -0,8 -4,2 -0,1 -0,9 - 0,7 paź. - . - . 0,8 - 0,4 0,2 0,5 . . . - -0,8


Grudzień 2011


Ceny, produkcja,

popyt i rynki pracy

53S

Źródło: Komisja Europejska (Dyrekcja Generalna ds. Gospodarczych i Finansowych).1) Różnica pomiędzy odsetkiem respondentów udzielających odpowiedzi pozytywnych i negatywnych.2) Wskaźnik nastrojów rynkowych składa się ze wskaźników zaufania konsumenckiego w sektorze usługowym, w przemyśle, w budownictwie i w handlu detalicznym; wskaźnik

zaufania w przemyśle ma wagę 40%, wskaźnik zaufania w sektorze usługowym – 30%, wskaźnik zaufania konsumenckiego – 20%, a każdy z dwóch pozostałych wskaźników – 5%. Wartości wskaźników nastrojów społecznych o wartości powyżej (poniżej) 100 wskazują na nastroje powyżej średniej (poniżej średniej), obliczone dla lat 1990–2010.

3) Dane są gromadzone w styczniu, kwietniu, lipcu i październiku każdego roku. Przedstawione wielkości kwartalne są średnimi z dwóch kolejnych badań. Dane roczne są wyliczane na podstawie średnich kwartalnych.

4) Wskaźniki zaufania obliczane są jako proste średnie przedstawionych składników; przy szacowaniu wielkości zapasów (kolumny 4 i 17) oraz bezrobocia (kolumna 10) przy obliczaniu wskaźników zaufania stosuje się odwrócone znaki.

5.2 Produkc ja i popyt (cd . ) (o ile nie zaznaczono inaczej salda procentowe1) skorygowane sezonowo)

5. Badania gospodarcze i konsumenckieWskaźnik nastrojów

rynkowych2)

(średnia długo-terminowa

= 100)

Przetwórstwo przemysłowe Wskaźnik zaufania konsumentówWskaźnik zaufania w przemyśle Wykorzystanie

zdolności pro-dukcyjnej3)

(w procentach)

Ogółem4) Sytuacja finansowa

w kolejnych 12 miesiącach

Sytuacja gospodarcza w kolejnych

12 miesiącach

Bezrobocie w kolejnych

12 miesiącach

Oszczędności w kolejnych

12 miesiącachOgółem4) Księgi za mówień

Zapasy gotowych zamówień

Przewidywa-nia dotyczące

produkcji

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Wskaźnik zaufania w budownictwie Wskaźnik zaufania w handlu detalicznym Wskaźnik zaufania w sektorze usługowym

Ogółem4) Księgi zamówień

Przewidywania dotyczące

zatrudnienia

Ogółem4) Obecna sytuacja

gospodarcza

Wielkość zapasów

Przewidywana sytuacja

gospodarcza

Ogółem4) Koniunktura Popyt w ostatnich miesiącach

Popyt w kolejnych miesiącach

12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

2007 109,4 5,8 7,2 4,4 14,6 84,8 -4,9 -2,3 -4,3 5,0 -8,02008 93,7 -8,4 -13,3 10,8 -1,0 82,1 -18,1 -9,9 -25,3 23,5 -13,62009 80,7 -28,7 -56,8 14,6 -14,8 70,9 -24,8 -7,0 -26,3 55,5 -10,32010 100,9 -4,5 -24,6 0,6 11,6 76,9 -14,0 -5,2 -12,2 31,0 -7,62010 3kw. 102,3 -2,5 -18,4 0,3 11,3 77,6 -12,1 -5,5 -11,3 23,4 -8,2 4kw. 105,7 2,7 -9,5 -0,8 16,8 79,1 -10,4 -5,4 -8,7 20,9 -6,62011 1kw. 107,4 6,5 -1,6 -2,0 19,0 80,9 -10,6 -6,0 -9,6 19,7 -7,0 2kw. 105,7 4,3 -1,3 -0,9 13,4 81,2 -10,4 -6,6 -12,4 14,7 -7,9 3kw. 98,8 -2,6 -8,5 4,5 5,3 80,3 -15,6 -7,3 -21,6 23,8 -9,62011 czer. 105,4 3,5 -1,4 0,1 12,0 - -9,7 -5,8 -11,1 13,7 -8,2 lip. 103,0 0,9 -4,7 2,5 9,8 80,8 -11,2 -6,0 -14,2 16,1 -8,3 sier. 98,4 -2,7 -9,0 5,0 5,9 - -16,5 -7,2 -23,4 25,5 -10,0 wrze. 95,0 -5,9 -11,9 6,1 0,3 - -19,1 -8,8 -27,2 29,8 -10,6 paź. 94,8 -6,5 -13,0 6,6 0,2 79,7 -19,9 -8,9 -28,6 32,5 -9,4 list. 93,7 -7,3 -14,0 7,1 -0,7 - -20,4 -9,1 -28,9 33,7 -9,7

2007 0,1 -7,6 7,8 1,1 5,1 13,2 11,4 16,1 13,3 14,6 20,42008 -13,4 -20,7 -6,1 -10,0 -10,6 16,0 -3,5 0,6 -3,7 0,7 4,72009 -32,7 -42,2 -23,2 -15,5 -21,0 9,9 -15,7 -15,5 -20,4 -17,9 -8,32010 -28,4 -39,6 -17,2 -4,0 -6,1 7,4 1,5 5,0 2,5 4,2 8,32010 3kw. -28,1 -39,8 -16,4 -2,8 -4,7 7,0 3,4 6,9 4,8 8,3 7,6 4kw. -26,2 -36,0 -16,3 0,8 1,3 7,4 8,5 9,0 6,8 8,4 11,92011 1kw. -25,2 -36,1 -14,3 -0,7 0,1 8,2 6,0 10,6 8,3 10,5 13,2 2kw. -24,2 -32,2 -16,1 -2,3 -0,9 9,9 4,0 9,9 7,6 10,3 11,8 3kw. -24,8 -32,8 -16,6 -7,4 -6,8 12,9 -2,3 3,9 0,7 4,2 6,62011 czer. -23,5 -30,4 -16,5 -2,6 0,5 10,0 1,9 10,1 8,5 10,8 11,1 lip. -24,3 -31,3 -17,2 -3,6 -2,4 10,5 2,2 7,9 5,3 7,9 10,5 sier. -23,4 -32,1 -14,6 -8,7 -7,3 13,7 -5,1 3,7 0,1 4,0 6,9 wrze. -26,6 -35,1 -18,0 -9,8 -10,6 14,6 -4,1 0,0 -3,3 0,8 2,5 paź. -25,1 -32,8 -17,3 -9,7 -11,6 13,9 -3,8 0,1 -3,4 -0,4 4,2 list. -24,8 -30,5 -19,0 -11,0 -13,6 14,2 -5,3 -1,7 -6,6 -1,6 3,2


5.3 Rynki pracy1) (skorygowane sezonowo, o ile nie zaznaczono inaczej)

1. Zatrudnienie – liczba zatrudnionychCała gospodarka Według statusu

zatrudnieniaWedług typu prowadzonej działalności gospodarczej

Ogółem (mln)

Ogółem Pracownicy Pracujący na własny rachunek

Rolnictwo. łowiectwo,



i energia



Usługi finansowe,

nieruchomości i najem, usługi

biznesowe



% wartości ogółem w 2010 r. 100,0 100,0 85,5 14,5 3,7 16,0 6,9 25,4 16,6 31,4

1 2 3 4 5 6 7 8 9 102008 149,721 0,8 1,0 -0,3 -1,7 -0,1 -2,0 1,1 2,2 1,22009 146,947 -1,9 -1,8 -2,3 -2,4 -5,2 -6,7 -1,8 -2,2 1,52010 146,273 -0,5 -0,4 -0,7 -0,6 -3,1 -3,7 -0,6 1,1 1,12010 3kw. 146,257 -0,1 0,0 -0,7 -0,1 -2,2 -2,9 -0,4 1,7 0,9 4kw. 146,427 0,2 0,3 -0,4 -0,7 -1,0 -3,5 0,2 1,8 0,92011 1kw. 146,548 0,3 0,4 -0,4 -2,0 0,1 -3,3 0,4 2,5 0,2 2kw. 146,996 0,5 0,6 -0,4 -1,8 0,2 -2,7 0,9 2,6 0,1

2010 3kw. -0,026 0,0 0,0 -0,3 0,1 -0,2 -1,0 0,1 0,2 0,1 4kw. 0,170 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 -1,0 0,2 0,3 0,22011 1kw. 0,121 0,1 0,1 0,2 -1,3 0,3 -0,9 0,1 1,1 -0,2 2kw. 0,448 0,3 0,4 -0,3 -0,7 0,1 0,1 0,5 1,0 0,1

2. Zatrudnienie – liczba przepracowanych godzinCała gospodarka Według statusu


Ogółem (mln)





i energia



Usługi finansowe,


biznesowe



% wartości ogółem w 2010 r. 100,0 100,0 80,5 19,5 4,8 16,0 7,7 27,0 16,1 28,6

1 2 3 4 5 6 7 8 9 102008 239.003,1 0,7 1,1 -0,9 -2,0 -0,6 -1,8 0,9 2,4 1,82009 230.626,4 -3,5 -3,6 -3,1 -2,3 -9,2 -8,6 -3,0 -3,5 0,92010 231.449,8 0,4 0,4 0,2 -1,2 -0,3 -3,4 0,3 1,7 1,42010 3kw. 57.927,6 0,8 0,9 0,4 -0,8 1,1 -2,6 0,6 2,5 1,2 4kw. 57.922,6 0,5 0,6 0,2 -1,7 1,3 -4,1 0,4 1,9 1,12011 1kw. 58.120,3 0,8 0,8 0,6 -0,5 2,2 -2,3 0,3 2,7 0,4 2kw. 58.009,1 0,1 0,2 -0,3 -2,9 1,1 -2,9 -0,2 1,5 0,5

2010 3kw. -1,7 0,0 0,1 -0,3 -0,8 0,7 -1,2 -0,1 0,2 0,0 4kw. -4,9 0,0 -0,1 0,4 -0,2 0,1 -1,8 0,0 0,6 0,12011 1kw. 197,7 0,3 0,4 0,2 -0,3 0,6 0,5 0,0 1,2 0,1 2kw. -111,2 -0,2 -0,1 -0,6 -1,7 -0,3 -0,4 0,0 -0,5 0,2

3. Liczba przepracowanych godzin na 1 zatrudnionegoCała gospodarka Według statusu


Ogółem (tys.)





i energia



Usługi finansowe,


biznesowe



1 2 3 4 5 6 7 8 9 102008 1,596 0,0 0,2 -0,6 -0,3 -0,5 0,3 -0,3 0,2 0,62009 1,569 -1,7 -1,9 -0,7 0,1 -4,2 -2,1 -1,2 -1,3 -0,52010 1,582 0,8 0,8 0,9 -0,6 2,9 0,4 0,9 0,7 0,32010 3kw. 0,396 0,9 0,9 1,1 -0,6 3,3 0,3 1,0 0,8 0,2 4kw. 0,396 0,3 0,3 0,6 -1,0 2,3 -0,6 0,1 0,1 0,22011 1kw. 0,397 0,5 0,4 1,0 1,5 2,2 1,0 -0,1 0,3 0,2 2kw. 0,395 -0,3 -0,4 0,0 -1,1 0,9 -0,2 -1,1 -1,1 0,3

Źródło: obliczenia EBC oparte na danych Eurostatu.1) Dane na temat zatrudnienia oparte są na ESA 95.

Zmiany procentowe w ujęciu kwartał do kwartału

Zmiany procentowe w ujęciu kwartał do kwartału


Grudzień 2011


Ceny, produkcja,

popyt i rynki pracy

55S

Źródło: Eurostat.1) Dane na temat bezrobocia dotyczą osób i są zgodne z zaleceniami MOP.2) Przemysł, budownictwo i usługi (z wyjątkiem gospodarstw domowych jako pracodawców i pozaterytorialnych organizacji oraz ciał/organów); nieskorygowane sezonowo.3) Dorośli – 25 lat i więcej; młodzież – poniżej 25 lat; wskaźniki są wyrażone jako odsetek siły roboczej odpowiedniej grupy wiekowej.4) Wskaźniki są wyrażone jako odsetek siły roboczej odnośnej płci.

4. Bezrobocie i wolne miejsca pracy1)

Bezrobocie Wskaźnik wykorzysta-nia wolnych

miejsc pracy2)

Ogółem Według wieku3) Według płci4)

W milionach % siły roboczej Dorośli Młodzież Mężczyźni Kobiety

W milionach % siły roboczej




% wszystkich posad

% wartości ogółem w 2010 r.

100,0 79,5 20,5 53,9 46,1

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 112007 11,784 7,6 9,186 6,7 2,598 15,5 5,810 6,7 5,975 8,7 2,22008 11,972 7,6 9,294 6,6 2,679 16,0 6,049 7,0 5,923 8,5 1,92009 15,051 9,6 11,767 8,4 3,283 20,3 8,144 9,4 6,907 9,8 1,42010 15,930 10,1 12,659 8,9 3,271 20,9 8,593 10,0 7,336 10,3 1,52010 3kw. 15,893 10,1 12,663 8,9 3,230 20,8 8,550 9,9 7,343 10,3 1,4 4kw. 15,841 10,1 12,650 8,9 3,190 20,6 8,461 9,8 7,380 10,4 1,62011 1kw. 15,689 10,0 12,505 8,8 3,184 20,7 8,349 9,7 7,341 10,3 1,8 2kw. 15,744 10,0 12,558 8,8 3,186 20,6 8,374 9,7 7,369 10,3 1,7 3kw. 16,048 10,2 12,788 9,0 3,259 21,0 8,501 9,8 7,546 10,5 1,62011 maj 15,768 10,0 12,574 8,8 3,194 20,7 8,403 9,7 7,365 10,3 - czer. 15,803 10,0 12,607 8,9 3,197 20,7 8,386 9,7 7,417 10,4 - lip. 15,978 10,1 12,745 8,9 3,232 20,9 8,481 9,8 7,496 10,5 - sier. 15,997 10,1 12,759 9,0 3,239 20,9 8,465 9,8 7,532 10,5 - wrze. 16,168 10,2 12,861 9,0 3,306 21,2 8,556 9,9 7,611 10,6 - paź. 16,294 10,3 12,956 9,1 3,338 21,4 8,682 10,0 7,612 10,6 -

5.3 Rynki pracy (cd . ) (jeżeli nie zaznaczono inaczej; skorygowane sezonowo)

W29 Bezroboc ie i wskaźn ik wolnych mie j sc pracy2)

W28 Zatrudnien ie – l i czba zatrudnionych i l i czbaprzepracowanych godz in (roczne zmiany procentowe)

-5,0

-4,0

-3,0

-2,0

-1,0

0,0

1,0

2,0

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010-5,0

-4,0

-3,0

-2,0

-1,0

0,0

1,0

2,0

Liczba zatrudnionychLiczba przepracowanych godzin

7,0

7,5

8,0

8,5

9,0

9,5

10,0

10,5

2006 2007 2008 2009 2010 20110,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

Stopa bezrobocia (skala po lewej stronie)Wskaźnik wykorzystania wolnych miejsc pracy (skala po prawej stronie)


finanse sektOra instytucji rządOwych

Źródła: EBC dla zagregowanych danych dotyczących strefy euro; Komisja Europejska dla danych dotyczących deficytu/nadwyżki w poszczególnych państwach.1) Dane odnoszą się do strefy euro-17. Zakres pojęć „dochody”, „wydatki” oraz „deficyt/nadwyżka” oparty na ESA 95. Uwzględniono i skonsolidowano transakcje z zaangażowaniem

budżetu UE. Nie skonsolidowano transakcji pomiędzy rządami państw członkowskich.2) Obciążenie fiskalne obejmuje podatki i składki na ubezpieczenia społeczne.3) Obejmuje wydatki ogółem minus wydatki odsetkowe.4) Odpowiada wydatkom na spożycie finalne (P.3) instytucji rządowych i samorządowych w ESA 95.5) Obejmuje dochody ze sprzedaży licencji UMTS i rozliczeń umów swap i przyszłej stopy procentowej.

6.1 Dochody, wydatk i i de f i cy t/nadwyżka1) (jako procent PKB)

1. Strefa euro – dochodyOgółem Dochody bieżące Dochody Uwaga:

obcią żenie fiskalne2)Podatki bezpośrednie Podatki pośrednie Składki na ubezpieczenia społeczne Sprzedaż

Gospodar-stwa

domowe

Przedsię-biorstwa

Otrzymane przez

instytucje UE

Praco-dawcy

Praco-wnicy

Podatki kapita-

łowe

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

2002 44,9 44,6 11,9 9,0 2,8 13,2 0,4 15,6 8,1 4,6 2,2 0,3 0,3 40,92003 44,9 44,2 11,5 8,8 2,7 13,2 0,4 15,7 8,2 4,6 2,2 0,6 0,5 40,92004 44,5 44,0 11,5 8,5 2,9 13,2 0,3 15,5 8,1 4,5 2,2 0,5 0,4 40,62005 44,8 44,3 11,7 8,6 3,0 13,3 0,3 15,4 8,1 4,5 2,3 0,5 0,3 40,72006 45,3 44,9 12,3 8,8 3,4 13,4 0,3 15,3 8,0 4,5 2,3 0,4 0,3 41,32007 45,3 45,0 12,7 8,9 3,6 13,3 0,3 15,1 8,0 4,4 2,3 0,3 0,3 41,32008 45,1 44,8 12,5 9,1 3,2 12,9 0,3 15,3 8,1 4,5 2,3 0,3 0,3 40,92009 44,8 44,5 11,6 9,2 2,3 12,8 0,3 15,8 8,3 4,5 2,5 0,4 0,4 40,52010 44,7 44,4 11,6 8,9 2,5 12,9 0,3 15,6 8,2 4,5 2,5 0,3 0,3 40,4

3. Strefa euro – deficyt/nadwyżka, deficyt pierwotny/nadwyżka pierwotna oraz spożycie publiczneDeficyt (-)/Nadwyżka (+) Deficyt

pierwotny (-)/

Nadwyżka pierwotna

(+)

Spożycie publiczne4)


centralnego

Instytucje stanowe

Instytucje samo-

rządowe

Fundusze ubezpie-

czeń społecz-

nych

Ogółem Spożycie zbiorowe

Spożycie indywidu-

alneWyna-grodzenia pracowni-

ków

Spożycie pośrednie

Transfery w naturze przez

producentów rynkowych

Zużycie kapitału

trwałego

Sprze-daż

(minus)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 142002 -2,7 -2,3 -0,5 -0,3 0,3 0,8 20,2 10,5 4,9 5,1 1,9 2,2 8,1 12,12003 -3,1 -2,5 -0,5 -0,2 0,1 0,2 20,5 10,6 4,9 5,2 1,9 2,2 8,1 12,32004 -2,9 -2,5 -0,4 -0,3 0,2 0,2 20,4 10,5 5,0 5,1 1,9 2,2 8,1 12,32005 -2,5 -2,2 -0,3 -0,2 0,2 0,5 20,4 10,5 5,0 5,1 1,9 2,3 8,0 12,42006 -1,4 -1,5 -0,1 -0,2 0,4 1,5 20,3 10,3 5,0 5,2 1,9 2,3 7,9 12,42007 -0,7 -1,2 0,0 -0,1 0,6 2,3 20,0 10,1 5,0 5,1 1,9 2,3 7,7 12,32008 -2,1 -2,3 -0,2 -0,2 0,5 0,9 20,5 10,3 5,2 5,3 2,0 2,3 8,0 12,62009 -6,4 -5,2 -0,5 -0,3 -0,4 -3,5 22,2 11,0 5,7 5,8 2,1 2,5 8,6 13,62010 -6,2 -5,1 -0,7 -0,3 -0,1 -3,4 22,0 10,8 5,6 5,8 2,1 2,5 8,4 13,6

4. Kraje strefy euro – deficyt (-)/nadwyżka (+)5)

Belgia Niemcy Estonia Irlandia Grecja Hiszpania Francja Włochy Cypr Luksemburg Malta Holandia Austria Portugalia Słowenia Słowacja Finlandia1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

2007 -0,3 0,2 2,4 0,1 -6,5 1,9 -2,7 -1,6 3,5 3,7 -2,4 0,2 -0,9 -3,1 0,0 -1,8 5,32008 -1,3 -0,1 -2,9 -7,3 -9,8 -4,5 -3,3 -2,7 0,9 3,0 -4,6 0,5 -0,9 -3,6 -1,9 -2,1 4,32009 -5,8 -3,2 -2,0 -14,2 -15,8 -11,2 -7,5 -5,4 -6,1 -0,9 -3,7 -5,6 -4,1 -10,1 -6,1 -8,0 -2,52010 -4,1 -4,3 0,2 -31,3 -10,6 -9,3 -7,1 -4,6 -5,3 -1,1 -3,6 -5,1 -4,4 -9,8 -5,8 -7,7 -2,5

2. Strefa euro – wydatki

2002 47,6 43,8 10,5 4,9 3,5 24,9 22,0 1,9 0,5 3,9 2,4 1,4 0,1 44,12003 48,0 44,1 10,6 4,9 3,3 25,2 22,3 1,8 0,5 4,0 2,5 1,4 0,1 44,72004 47,4 43,5 10,5 5,0 3,1 24,9 22,1 1,7 0,5 3,9 2,5 1,5 0,1 44,32005 47,3 43,4 10,5 5,0 3,0 24,9 22,1 1,7 0,5 3,9 2,5 1,4 0,0 44,32006 46,7 42,8 10,3 5,0 2,9 24,6 21,8 1,6 0,5 3,9 2,5 1,4 0,0 43,82007 46,0 42,2 10,1 5,0 3,0 24,2 21,4 1,6 0,4 3,8 2,6 1,2 0,0 43,12008 47,2 43,3 10,3 5,2 3,0 24,8 21,9 1,6 0,4 3,9 2,6 1,3 0,0 44,22009 51,2 46,9 11,0 5,7 2,9 27,4 24,2 1,8 0,4 4,3 2,8 1,4 0,0 48,42010 50,9 46,6 10,8 5,6 2,8 27,3 24,2 1,8 0,4 4,4 2,5 1,9 0,0 48,1

Ogółem Wydatki bieżące Nakłady inwestycyjne Uwaga: wydatki

pierwotne3)Ogółem Wynagrodze-nia pracowni-

ków

Spożycie pośrednie

Odsetki Transfery Inwes-tycje

Transferybieżące Świadcze-

nia socjalne

Dotacje kapitało-we

Płacone przez

instytucje UE

Płacone przez instytucje UE

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

6


Grudzień 2011


Finanse sektora instytucji

rządowych

57S

Belgia Niemcy Estonia Irlandia Grecja Hiszpania Francja Włochy Cypr Luksemburg Malta Holandia Austria Portugalia Słowenia Słowacja Finlandia1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

6.2 Zadłużen ie1) (jako odsetek PKB)

1. Strefa euro – w podziale na instrumenty oraz sektor wierzycielaOgółem Instrumenty finansowe Wierzyciele

Gotówka i depozyty

Kredyty i pożyczki

Krótko-terminowe

papiery wartościowe

Długo-terminowe


Wierzyciele krajowi2) Pozostali wierzyciele3)

Ogółem MIF Pozostałe instytucje finansowe

Pozostałe sektory

1 2 3 4 5 6 7 8 9 102001 68,2 2,8 12,4 4,0 48,9 42,7 20,8 11,2 10,7 25,42002 68,0 2,7 11,8 4,6 48,9 41,0 19,6 10,8 10,5 27,02003 69,1 2,1 12,4 5,1 49,6 40,3 19,8 11,3 9,2 28,92004 69,5 2,2 12,1 5,0 50,3 38,8 18,9 11,1 8,8 30,72005 70,4 2,4 12,2 4,7 51,2 37,1 18,1 11,2 7,7 33,32006 68,6 2,5 11,9 4,1 50,2 35,0 18,3 9,3 7,4 33,62007 66,3 2,2 11,2 4,2 48,7 32,7 17,1 8,5 7,1 33,62008 70,1 2,3 11,5 6,7 49,6 33,1 17,8 7,8 7,6 36,92009 79,8 2,5 12,6 8,6 56,2 37,3 20,6 8,9 7,8 42,52010 85,3 2,4 15,3 7,7 60,0 40,5 23,4 9,6 7,5 44,8

Źródła: EBC dla zagregowanych danych dotyczących strefy euro; Komisja Europejska dla danych dotyczących zadłużenia poszczególnych krajów.1) Dane odnoszą się do strefy euro-17. Jest to zadłużenie brutto instytucji rządowych i samorządowych w wartości nominalnej. Dane różnych sektorów rządu zostały

skonsolidowane. Stany zadłużenia rządów spoza strefy euro nie są skonsolidowane. Pożyczki międzyrządowe udzielane w związku z kryzysem są skonsolidowane. Dane są częściowo danymi szacunkowymi.

2) Wierzyciele w państwie, którego rząd wyemitował dług.3) Obejmuje rezydentów państw strefy euro innych niż państwo, którego rząd wyemitował dług.4) Z wyłączeniem długu posiadanego przez sektor instytucji rządowych i samorządowych w państwie, którego rząd wyemitował ten dług.

3. Kraje strefy euro

2007 84,1 65,2 3,7 24,8 107,4 36,2 64,2 103,1 58,8 6,7 62,1 45,3 60,2 68,3 23,1 29,6 35,22008 89,3 66,7 4,5 44,2 113,0 40,1 68,2 105,8 48,9 13,7 62,2 58,5 63,8 71,6 21,9 27,8 33,92009 95,9 74,4 7,2 65,2 129,3 53,8 79,0 115,5 58,5 14,8 67,8 60,8 69,5 83,0 35,3 35,5 43,32010 96,2 83,2 6,7 92,5 144,9 61,0 82,3 118,4 61,5 19,1 69,0 62,9 71,8 93,3 38,8 41,0 48,3

2. Strefa euro – w podziale na emitentów, pierwotny termin i walutę

2001 68,2 56,6 6,0 4,7 0,8 7,0 61,1 5,3 13,7 26,6 27,9 66,8 1,32002 68,0 56,3 6,2 4,7 0,8 7,6 60,4 5,2 15,5 25,3 27,2 66,8 1,12003 69,1 56,6 6,5 5,0 1,0 7,8 61,3 5,0 14,9 26,0 28,2 68,3 0,92004 69,5 56,5 6,6 5,1 1,3 7,8 61,7 4,6 14,8 26,2 28,5 68,4 1,12005 70,4 57,1 6,7 5,2 1,4 7,8 62,6 4,6 14,9 25,7 29,8 69,2 1,22006 68,6 55,4 6,5 5,4 1,4 7,4 61,2 4,3 14,4 24,2 30,0 67,8 0,82007 66,3 53,5 6,2 5,3 1,4 7,4 58,9 4,3 15,0 23,4 27,8 65,9 0,42008 70,1 56,9 6,6 5,3 1,3 10,2 59,9 4,9 18,7 23,1 28,3 69,4 0,72009 79,8 64,7 7,6 5,8 1,7 12,3 67,5 5,0 21,1 26,7 32,0 79,1 0,72010 85,3 69,3 8,3 5,9 1,9 13,1 72,2 5,2 24,0 28,1 33,3 84,5 0,8

Ogółem Wyemitowany przez4) Pierwotny termin Pozostały okres spłaty WalutyInstytucje

rządowe szczebla central-

nego

Instytucje stanowe

Instytucje samo-

rządowe

Fundusze ubez-

pieczeń społecz-

nych

Do 1 roku Powyżej 1 roku


Powyżej 5 lat

Euro lub waluty

uczestniczące

Pozostałe waluty

Zmienna stopa procentowa

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13


Źródło: EBC.1) Dane odnoszą się do strefy euro-17 i są częściowo danymi szacunkowymi. Roczna zmiana nominalnego skonsolidowanego zadłużenia brutto jest wyrażona jako odsetek PKB,

np. [zadłużenie (t) – zadłużenie (t-1) ÷ GDP(t)]. Pożyczki międzyrządowe udzielane w związku z kryzysem są skonsolidowane.2) Potrzeby pożyczkowe są z definicji równe transakcjom dotyczącym zadłużenia.3) Oprócz skutków zmian kursowych należą tu również skutki wynikające z pomiaru w wartości nominalnej (np. premie i dyskonta od wartości wyemitowanych papierów

wartościowych).4) Należą tu, przede wszystkim, skutki przegrupowania jednostek i pewnych typów zaciągania długu.5) Są to wierzyciele rezydujący w państwie, którego rząd wyemitował dług.6) Obejmuje rezydentów z państw strefy euro innych niż państwo, którego rząd wyemitował dług.7) Włączając wpływy ze sprzedaży licencji UMTS.8) To jest różnica pomiędzy rocznymi zmianami w nominalnym skonsolidowanym zadłużeniu brutto a deficytem jako odsetkiem PKB.9) Należą tu głównie transakcje na innych aktywach i pasywach (kredyty handlowe, inne należności/zobowiązania oraz finansowe instrumenty pochodne).10) Z wyłączeniem finansowych instrumentów pochodnych.

6.3 Zmiana stanu długu publ i cznego1) (jako odsetek PKB)

2. Strefa euro – dostosowanie deficytu do długu

2002 2,1 -2,7 -0,6 0,1 0,1 0,0 0,0 -0,1 -0,4 0,1 -0,5 -0,1 -0,1 -0,12003 3,1 -3,1 0,0 0,1 0,1 0,0 0,0 0,1 -0,2 0,1 -0,2 -0,1 0,0 0,12004 3,2 -2,9 0,2 0,2 0,2 0,0 0,1 0,0 -0,5 0,2 -0,1 0,0 0,0 0,12005 3,3 -2,5 0,7 0,6 0,3 0,0 0,1 0,1 -0,3 0,2 0,2 0,0 0,0 -0,12006 1,7 -1,4 0,3 0,2 0,3 -0,1 0,2 -0,2 -0,4 0,1 0,1 0,0 0,1 -0,12007 1,2 -0,7 0,5 0,6 0,2 0,0 0,2 0,1 -0,3 0,2 0,0 0,0 0,0 -0,12008 5,3 -2,1 3,2 3,0 0,8 0,7 0,7 0,9 -0,1 0,7 0,1 0,0 0,0 0,02009 7,2 -6,4 0,8 1,0 0,3 0,0 0,3 0,5 -0,3 0,5 -0,2 0,0 0,0 0,12010 7,6 -6,2 1,3 1,7 0,0 0,5 1,1 0,1 0,0 0,2 -0,1 0,0 0,0 -0,3

Zmiana stanu

zadłużenia

Deficyt (-)/ Nadwyżka

(+)7)

Dostosowanie deficytu do długu8)

Ogółem Transakcje w głównych aktywach finansowych w posiadaniu instytucji rządowych i samorządowych

Skutki wyceny

Pozostałe zmiany

w wielkości

Pozos tałe9)

Skutki zmian

kursowychOgółem Rachunki

bieżące i depozyty


Kredyty i pożyczki10)

Papiery z prawem

do kapitału i udziały

wartościowePrywatyzacje Zasilenia

kapitało-we

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

1. Strefa euro – w podziale na źródło, instrument finansowy i sektor wierzyciela

2002 2,1 2,7 -0,5 -0,1 0,0 -0,2 0,7 1,6 -0,3 -0,5 0,0 2,42003 3,1 3,3 -0,2 0,0 -0,6 0,9 0,6 2,1 0,5 0,8 0,8 2,62004 3,2 3,3 -0,1 0,0 0,2 0,1 0,1 2,7 0,1 -0,2 0,3 3,02005 3,3 3,1 0,2 0,0 0,3 0,5 -0,1 2,6 -0,4 -0,1 0,5 3,62006 1,7 1,4 0,1 0,1 0,2 0,3 -0,3 1,5 -0,3 1,1 -1,4 2,02007 1,2 1,2 0,0 0,0 -0,1 0,0 0,3 1,0 -0,5 -0,3 -0,3 1,62008 5,3 5,2 0,1 0,0 0,1 0,5 2,6 2,0 1,1 1,0 -0,6 4,22009 7,2 7,5 -0,2 0,0 0,1 0,7 1,6 4,8 3,0 2,3 0,8 4,32010 7,6 7,7 -0,1 0,0 0,0 3,0 -0,7 5,2 4,2 3,3 1,0 3,3

Ogółem Źródło zmiany Instrumenty finansowe WierzycielePotrzeby

pożyczkowe2)Skutki

wyceny3)Inne zmiany w wielkości4)

Rachunki bieżące

i depozyty

Kredyty i pożyczki

Krótko-terminowe


Długo - ter minowe


Wierzyciele krajowi5)

Pozostali wierzyciele6)

MIF Pozostałe instytucje finansowe

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12


Grudzień 2011


Finanse sektora instytucji

rządowych

59S

Źródło: obliczenia EBC oparte na danych Eurostatu i danych krajowych.1) Dane odnoszą się do strefy euro-17. Zakres pojęć „dochody”, „wydatki” oraz „deficyt/nadwyżka” oparty na ESA 95. Nie uwzględniono przepływów finansowych pomiędzy

budżetem UE a jednostkami spoza sektora rządowego. Poza tym, z wyjątkiem różnych terminów przekazywania danych, dane kwartalne są spójne z danymi rocznymi. Dane nie są skorygowane sezonowo.

2) Obciążenie fiskalne obejmuje podatki i składki na ubezpieczenia społeczne.

2. Strefa euro – kwartalne wydatki oraz deficyt/nadwyżkaOgółem Wydatki bieżące Nakłady inwestycyjne Deficyt (-)/

Nadwyżka (+)Deficyt

pierwotny (-)/ Nadwyżka

pierwotna(+)Ogółem Wynagrodzenia

pracownikówSpożycie pośrednie

Odsetki Transfer bieżący

Inwestycje Nakłady kapitałoweŚwiadczenia

socjalneDotacje

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 132005 2kw. 46,5 43,0 10,3 5,0 3,2 24,6 21,3 1,1 3,5 2,4 1,1 -1,8 1,4 3kw. 45,7 42,2 9,9 4,8 3,0 24,5 21,2 1,2 3,5 2,6 1,0 -2,4 0,6 4kw. 49,6 45,1 11,3 5,8 2,8 25,2 21,7 1,3 4,6 2,8 1,7 -0,9 1,82006 1kw. 45,8 42,5 10,1 4,6 3,0 24,9 21,4 1,1 3,3 2,1 1,3 -3,3 -0,3 2kw. 45,8 42,5 10,3 4,9 3,1 24,1 21,1 1,1 3,4 2,4 1,0 -0,2 2,9 3kw. 45,3 41,7 9,8 4,7 2,9 24,3 20,9 1,2 3,5 2,6 1,0 -1,7 1,2 4kw. 49,5 44,4 10,8 5,8 2,7 25,1 21,4 1,3 5,1 2,9 2,2 -0,4 2,32007 1kw. 44,8 41,4 9,9 4,5 2,9 24,1 20,7 1,1 3,4 2,2 1,2 -2,6 0,3 2kw. 45,1 41,7 10,0 4,9 3,2 23,6 20,6 1,0 3,3 2,5 0,9 0,8 4,0 3kw. 44,6 41,1 9,6 4,8 3,0 23,8 20,6 1,1 3,6 2,6 0,9 -1,0 1,9 4kw. 49,3 44,5 10,8 5,8 2,8 25,1 21,3 1,4 4,7 3,0 1,7 0,0 2,82008 1kw. 45,4 41,9 9,9 4,7 3,0 24,4 20,7 1,2 3,5 2,2 1,2 -3,0 0,0 2kw. 45,9 42,4 10,2 5,0 3,3 23,9 20,8 1,1 3,5 2,5 1,0 -0,7 2,6 3kw. 45,7 42,1 9,8 4,9 3,1 24,4 21,2 1,1 3,6 2,6 1,0 -2,4 0,7 4kw. 51,4 46,5 11,2 6,2 2,8 26,3 22,3 1,4 4,8 3,2 1,7 -2,6 0,32009 1kw. 49,6 45,8 10,7 5,4 2,9 26,9 22,9 1,3 3,7 2,5 1,2 -7,1 -4,2 2kw. 50,7 46,6 11,1 5,6 3,0 26,9 23,3 1,3 4,1 2,8 1,3 -5,6 -2,5 3kw. 49,9 45,9 10,5 5,3 2,9 27,1 23,5 1,3 4,1 2,8 1,2 -7,2 -4,3 4kw. 54,3 49,2 11,8 6,5 2,6 28,3 24,0 1,5 5,1 3,1 1,9 -5,7 -3,12010 1kw. 50,5 46,7 10,7 5,3 2,8 27,9 23,6 1,4 3,8 2,2 1,5 -8,4 -5,6 2kw. 49,6 46,1 10,9 5,6 2,9 26,7 23,2 1,3 3,5 2,5 1,2 -4,5 -1,5 3kw. 50,3 45,1 10,2 5,3 2,8 26,9 23,2 1,3 5,2 2,5 2,6 -7,5 -4,7 4kw. 53,2 48,3 11,4 6,4 2,7 27,7 23,7 1,5 5,0 2,8 2,1 -4,8 -2,12011 1kw. 48,5 45,5 10,4 5,2 2,9 27,1 23,1 1,2 3,0 2,1 0,9 -6,0 -3,2 2 kw. 48,5 45,3 10,6 5,4 3,1 26,2 22,8 1,2 3,2 2,4 0,9 -3,7 -0,6

6.4 Kwar ta lne dochody, wydatk i i de f i cy t/nadwyżka1) (jako odsetek PKB)

1. Strefa euro – przychody kwartalneOgółem Dochody bieżące Dochody kapitałowe Uwaga:

obciążenie fiskalne2)

Podatki bezpośrednie

Podatki pośrednie

Składki na ubezpieczenia

społeczne

Sprzedaż Dochody z własności

Podatki kapitałowe

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

2005 2kw. 44,7 44,0 11,8 12,9 15,2 2,3 1,1 0,6 0,3 40,2 3kw. 43,4 42,6 11,2 12,5 15,1 2,2 0,7 0,7 0,3 39,2 4kw. 48,7 47,9 13,7 14,0 16,1 2,4 0,8 0,8 0,3 44,12006 1kw. 42,5 42,1 10,4 12,8 15,1 2,2 0,8 0,4 0,3 38,6 2kw. 45,7 45,2 12,5 13,1 15,1 2,3 1,4 0,5 0,3 41,0 3kw. 43,6 43,0 11,8 12,4 15,1 2,2 0,8 0,5 0,3 39,5 4kw. 49,0 48,4 14,4 14,1 15,8 2,4 0,9 0,6 0,3 44,62007 1kw. 42,2 41,8 10,4 12,8 14,7 2,2 0,9 0,4 0,3 38,2 2kw. 45,8 45,4 13,0 13,0 15,0 2,3 1,4 0,4 0,3 41,2 3kw. 43,6 43,2 12,3 12,3 14,8 2,2 0,8 0,5 0,3 39,72008 1kw. 42,4 42,1 10,8 12,3 14,8 2,3 1,1 0,3 0,2 38,2 2kw. 45,2 44,9 12,9 12,3 15,0 2,3 1,5 0,4 0,3 40,5 3kw. 43,3 43,0 12,2 12,0 15,0 2,2 0,8 0,4 0,3 39,5 4kw. 48,8 48,3 13,9 13,4 16,4 2,5 1,1 0,5 0,3 44,02009 1kw. 42,5 42,3 10,4 12,0 15,5 2,5 1,1 0,1 0,2 38,1 2kw. 45,2 44,6 11,8 12,4 15,7 2,5 1,4 0,6 0,5 40,4 3kw. 42,7 42,3 11,0 11,9 15,5 2,4 0,7 0,4 0,3 38,7 4kw. 48,6 47,7 13,0 13,7 16,4 2,6 0,9 0,8 0,5 43,62010 1kw. 42,1 41,9 10,1 12,0 15,5 2,5 0,9 0,2 0,3 37,9 2kw. 45,2 44,7 11,9 12,7 15,4 2,6 1,3 0,5 0,3 40,3 3kw. 42,9 42,5 10,9 12,4 15,2 2,4 0,7 0,3 0,3 38,9 4kw. 48,4 47,7 13,2 13,5 16,4 2,7 1,0 0,7 0,3 43,32011 1kw. 42,5 42,3 10,5 12,3 15,3 2,5 0,9 0,3 0,3 38,3 2 kw. 44,9 44,6 11,9 12,5 15,3 2,6 1,4 0,3 0,3 40,0


6.5 Zadłużen ie kwar ta lne i zmiana zadłużen ia1) (jako odsetek PKB)

1. Strefa euro – dług publiczny obliczany zgodnie z metodologią służącą do oceny wypełniania kryterium z Maastricht, w podziale na instrumenty finansowe2)

2008 3kw. 67,7 2,1 11,4 5,5 48,7 4kw. 70,1 2,3 11,5 6,7 49,62009 1kw. 73,8 2,3 11,8 7,9 51,8 2kw. 77,0 2,4 12,2 8,4 54,0 3kw. 78,9 2,4 12,4 9,2 54,9 4kw. 79,8 2,5 12,6 8,6 56,22010 1kw. 81,5 2,4 12,8 8,4 57,9 2kw. 82,8 2,4 13,4 8,1 59,0 3kw. 82,9 2,4 13,3 8,2 59,1 4kw. 85,3 2,4 15,3 7,7 60,02011 1kw. 86,1 2,4 15,1 7,6 60,9 2 kw. 86,9 2,4 14,9 7,6 62,0

Ogółem Instrumenty finansoweRachunki bieżące i depozyty Kredyty i pożyczki Krótkoterminowe papiery wartościowe Długoterminowe papiery wartościowe

1 2 3 4 5

2. Strefa euro – dostosowanie deficytu do długu publicznego

2008 3kw. 2,0 -2,4 -0,4 -0,6 -1,4 0,0 0,3 0,6 0,4 -0,2 1,6 4kw. 9,2 -2,6 6,7 5,5 0,6 2,5 0,4 2,1 0,2 1,0 9,02009 1kw. 12,8 -7,1 5,7 6,7 5,2 -0,1 0,9 0,7 -0,5 -0,5 13,3 2kw. 9,1 -5,6 3,5 3,2 2,3 -0,6 0,2 1,2 -0,4 0,8 9,5 3kw. 5,0 -7,2 -2,3 -2,9 -3,2 0,6 -0,1 -0,3 0,2 0,4 4,7 4kw. 2,4 -5,7 -3,3 -2,8 -2,9 -0,1 0,1 0,1 -0,2 -0,3 2,62010 1kw. 8,1 -8,4 -0,2 0,7 0,8 0,0 -0,4 0,3 -0,3 -0,6 8,5 2kw. 7,6 -4,5 3,2 3,3 2,0 1,1 -0,2 0,4 -0,1 0,0 7,7 3kw. 3,0 -7,5 -4,5 -3,0 -2,3 -0,6 -0,1 0,1 0,0 -1,5 3,0 4kw. 11,3 -4,8 6,5 5,9 -0,3 1,7 4,7 -0,2 0,0 0,7 11,32011 1kw. 6,0 -6,0 0,0 0,7 1,8 -0,4 -0,4 -0,3 -0,2 -0,5 6,3 2 kw. 5,9 -3,7 2,3 3,3 3,1 0,6 -0,4 -0,1 0,3 -1,3 5,7

Zmiana poziomu

długu publicznego

Deficyt (-)Nadwyżka

(+)

Dostosowanie deficytu do długu publicznego Uwaga:Potrzeby

pożyczkoweOgółem Transakcje w głównych aktywach finansowych w posiadaniu instytucji rządowych Skutki aktualizacji wyceny i innych

zmian w wolumenie

InneOgółem Gotówka

i depozytyKredyty

i pożyczkiPapiery

wartościowePapiery wartościowe z prawem

do kapitału i inne udziały

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Źródło: obliczenia EBC oparte na danych z Eurostatu i danych krajowych.1) Dane odnoszą się do strefy euro-17. Pożyczki międzyrządowe udzielane w związku z kryzysem są skonsolidowane.2) Dane dotyczące papierów wartościowych w kwartale t są wyrażone jako odsetek sumy PKB w kwartale t i w poprzednich trzech kwartałach.

W31 Dług publ i czny obl i czony zgodnie z metodo log ią służącądo oceny wypełn ien ia kr yter ium z Maastr i cht (roczne zmiany wskaźnika długu do PKB oraz czynników, z których one wynikają)

W30 Def i cy t , potrzeby pożyczkowe i zmiana poz iomu długupubl i cznego (czterokwartalna suma ruchoma jako odsetek PKB)

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

10,0

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20100,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

10,0

DeficytZmiana poziomu długu publicznegoPotrzeby gotówkowe

-4,0

-2,0

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010-4,0

-2,0

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

Dopasowanie deficytu do zadłużeniaPierwotny deficyt/nadwyżkaRóżnica między stopą wzrostu PKB a stopą procentowąZmiana wskaźnika długu publicznego do PKB


Grudzień 2011 61S

Rachunek bieżący Rachunek kapita-

łowy

Kredyty i pożyczki netto dla/ od reszty

świata (kolumny

1+6)

Rachunek finansowy Błędy i opusz-

czeniaOgółem Towary Usługi Dochody Transfery bieżące

Ogółem Inwestycje bezpo-średnie

Inwestycje portfelowe

Finansowe instrumenty

pochodne

Pozostałe inwestycje

Aktywa rezerwowe

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

transakcje i POzycje zagraniczne7.1 Zb iorczy b i lans płatn iczy1) (miliardy EUR; transakcje netto)

Źródło: EBC.1) Konwencję znaków wyjaśniono w Uwagach ogólnych.

W32 Bilans płatniczy strefy euro – saldo rachunku bieżącego (skorygowane sezonowo, skumulowane transakcje 12-miesięczne jako % PKB)

2008 -143,5 -21,8 42,1 -66,8 -97,0 10,0 -133,5 121,3 -231,1 261,4 -84,5 178,9 -3,4 12,22009 -25,9 36,0 35,1 -5,8 -91,2 7,3 -18,6 14,0 -102,8 261,4 21,1 -170,2 4,6 4,62010 -42,2 12,9 45,9 2,3 -103,3 5,5 -36,7 44,1 -49,9 148,0 17,4 -61,2 -10,3 -7,42010 3kw. -7,1 5,5 16,1 2,5 -31,2 0,8 -6,3 6,8 -52,2 11,0 6,3 46,8 -5,1 -0,5 4kw. 3,4 5,5 10,5 4,3 -16,8 1,3 4,7 9,5 79,5 19,5 8,9 -96,8 -1,6 -14,22011 1kw. -30,2 -13,0 7,0 10,2 -34,5 2,4 -27,8 15,7 -9,9 128,5 -2,2 -89,1 -11,6 12,1 2kw. -20,8 -2,7 17,5 -14,4 -21,2 0,7 -20,1 20,6 -28,5 155,6 3,4 -114,3 4,3 -0,4 3kw. -11,7 1,0 15,4 -0,1 -28,1 2,6 -9,1 12,2 -6,8 31,5 -3,4 -13,0 3,9 -3,02010 wrze. -4,9 3,8 5,5 -2,7 -11,4 -0,6 -5,5 6,3 -8,6 35,4 0,4 -20,5 -0,3 -0,8 paź. 3,9 5,7 3,2 3,9 -8,9 -1,3 2,6 2,0 -8,7 5,2 -0,3 5,9 -0,2 -4,6 list. -3,4 -0,8 3,4 0,3 -6,2 0,5 -2,9 13,4 45,4 18,4 3,1 -53,5 0,0 -10,5 gru. 3,0 0,6 3,9 0,1 -1,7 2,0 4,9 -5,8 42,7 -4,2 6,1 -49,2 -1,3 0,92011 sty. -19,9 -14,7 2,6 1,1 -8,9 0,4 -19,6 13,5 11,7 -28,9 -1,0 37,7 -6,0 6,0 luty -9,3 -0,8 2,6 4,2 -15,2 2,1 -7,1 2,2 -27,9 93,6 0,8 -65,3 1,0 5,0 marz. -1,0 2,5 1,8 5,0 -10,3 -0,1 -1,1 0,0 6,3 63,9 -2,1 -61,5 -6,6 1,1 kwie. -4,9 -3,7 4,0 1,4 -6,6 -0,1 -5,0 -1,8 -30,4 18,7 2,9 1,0 5,9 6,8 maj -16,1 0,6 5,4 -15,6 -6,4 0,4 -15,7 13,1 -5,9 43,2 -1,5 -19,6 -3,1 2,5 czer. 0,2 0,5 8,1 -0,2 -8,2 0,3 0,6 9,2 7,8 93,7 1,9 -95,7 1,5 -9,8 lip. -2,0 3,3 5,5 -0,7 -10,2 0,5 -1,6 2,5 0,6 -21,1 -4,6 28,5 -0,9 -0,9 sier. -7,2 -4,5 4,0 1,1 -7,8 2,2 -5,0 6,8 -0,3 31,9 -0,7 -27,4 3,2 -1,8 wrze. -2,5 2,2 5,9 -0,6 -10,0 0,0 -2,5 2,8 -7,2 20,7 1,9 -14,1 1,6 -0,3

2011 wrze. -59,3 -9,2 50,4 0,0 -100,6 7,0 -52,4 58,0 34,3 335,1 6,7 -313,3 -4,8 -5,6

2011 wrze. -0,6 -0,1 0,5 0,0 -1,1 0,1 -0,6 0,6 0,4 3,6 0,1 -3,3 -0,1 -0,1

-2,0

-1,5

-1,0

-0,5

0,0

0,5

1,0

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-2,0

-1,5

-1,0

-0,5

0,0

0,5

1,0

Saldo na rachunku obrotów bieżących

7

Skumulowane transakcje 12-miesięczne

Skumulowane transakcje 12-miesięczne jako % PKB

W33 Bilans płatniczy strefy euro – inwestycje bezpośrednie i portfelowe (skumulowane transakcje 12-miesięczne jako % PKB)

-4,0

-3,0

-2,0

-1,0

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-4,0

-3,0

-2,0

-1,0

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

Inwestycje bezpośrednie nettoInwestycje portfelowe brutto


Transfery bieżące Rachunek kapitałowy

Ogółem Towary Usługi Przychód Transfery bieżącePrzychody Rozchody Netto Przychody Rozchody Przychody Rozchody Przychody Rozchody Przychody Rozchody Przychody Rozchody

Przekazy zarobków

Przekazy zarobków

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

1. Rachunek obrotów bieżących i rachunek kapitałowy

7.2 Rachunek obrotów bieżących i rachunek kapi tałowy (miliardy EUR; transakcje)

Źródło: EBC.

W34 Bi lans płatn iczy s t re fy euro – towar y (skorygowane sezonowo; skumulowane transakcje 12-miesięczne jako % PKB)

W35 Bi lans płatn iczy s t re fy euro – usług i (skorygowane sezonowo; skumulowane transakcje 12-miesięczne jako % PKB)

2008 2.717,2 2.860,8 -143,5 1.588,5 1.610,4 513,3 471,2 523,6 590,4 91,8 6,9 188,8 21,6 24,7 14,72009 2.292,4 2.318,3 -25,9 1.302,5 1.266,5 473,9 438,8 421,5 427,3 94,5 6,4 185,7 22,5 20,6 13,42010 2.617,1 2.659,3 -42,2 1.560,0 1.547,1 518,8 472,9 450,7 448,4 87,6 6,3 190,9 22,3 21,2 15,72010 3kw. 666,8 674,0 -7,1 402,3 396,8 139,3 123,2 109,7 107,2 15,6 1,7 46,8 5,8 4,6 3,7 4kw. 705,7 702,2 3,4 421,7 416,2 135,7 125,2 117,3 113,0 31,0 1,6 47,8 6,0 7,1 5,92011 1kw. 684,5 714,7 -30,2 423,3 436,4 123,0 116,0 113,5 103,3 24,7 1,5 59,1 5,4 5,0 2,6 2kw. 718,0 738,8 -20,8 438,0 440,6 133,3 115,8 127,1 141,5 19,6 1,6 40,8 5,6 3,8 3,1 3kw. 709,6 721,4 -11,7 441,7 440,7 140,7 125,3 110,5 110,6 16,7 . 44,7 . 5,5 2,92011 lip. 236,6 238,7 -2,0 148,1 144,8 47,1 41,6 36,1 36,8 5,3 . 15,6 . 1,4 1,0 sier. 228,1 235,3 -7,2 139,9 144,4 46,4 42,5 35,9 34,7 5,9 . 13,7 . 3,1 1,0 wrze. 244,9 247,4 -2,5 153,7 151,6 47,2 41,3 38,6 39,1 5,4 . 15,4 . 0,9 1,0

2011 1kw. 707,4 717,6 -10,2 434,4 435,7 133,6 120,7 116,7 112,6 22,7 . 48,6 . . . 2kw. 712,1 725,2 -13,1 436,2 440,8 132,7 118,4 120,5 118,0 22,6 . 48,0 . . . 3kw. 714,1 726,3 -12,3 440,7 440,8 133,0 120,7 116,5 117,8 23,9 . 47,0 . . .2011 lip. 235,7 242,5 -6,8 145,9 147,1 43,7 40,1 38,4 39,3 7,6 . 16,0 . . . sier. 238,8 244,7 -5,9 147,9 148,9 44,1 40,3 38,7 39,9 8,1 . 15,6 . . . wrze. 239,6 239,1 0,5 146,8 144,9 45,2 40,3 39,5 38,6 8,1 . 15,4 . . .

2011 wrze. 2.809,8 2.866,4 -56,5 1.718,0 1.727,7 531,7 481,0 467,9 466,4 92,2 . 191,4 . . .

2011 wrze. 30,0 30,6 -0,6 18,3 18,4 5,7 5,1 5,0 5,0 1,0 . 2,0 . . .

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

16,0

18,0

20,0

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 20116,0

8,0

10,0

12,0

14,0

16,0

18,0

20,0

Eksport (uznanie)Import (obciążenie)

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

5,5

6,0

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 20112,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

5,5

6,0

Eksport (uznanie)Import (obciążenie)

Skorygowane sezonowo


Skumulowane transakcje 12-miesięczne jako % PKB


Transakcje i pozycje

zagraniczne


Grudzień 2011 63S

3. Struktura geograficzna(skumulowane transakcje)

Ogółem Państwa członkowskie UE spoza strefy euro Brazylia Kanada Chiny Indie Japonia Rosja Szwaj-caria

USA Inne

Ogółem Dania Szwecja Wielka Brytania

Inne kraje UE

Instytucje UE

kw. III 2010 do kw. II 2011 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

7.2 Rachunek obrotów bieżących i rachunek kapi tałowy (cd . ) (miliardy EUR)

Źródło: EBC.

2. Rachunek dochodów (transakcje)

Wynagrodzenia pracowników

Dochody z inwestycji

Przychody Roz chody Ogółem Inwestycje bezpośrednie

Inwestycje portfelowe

Pozostałe inwestycje

Przychody Roz chody Udziałowe Dłużne Udziałowe Dłużne Przychody Roz chody

Przychody Rozchody Przychody Roz chodyPrzychody Roz chodyPrzychody Roz chodyReinwes-

towane zyski

Reinwes-towane

zyski

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 162008 21,1 13,1 502,5 577,3 140,5 -7,8 117,4 20,5 31,3 26,7 39,3 111,2 119,1 128,7 172,3 193,32009 21,7 13,8 399,9 413,5 148,8 16,1 100,4 14,9 24,7 23,5 24,5 77,3 101,0 122,1 100,8 90,22010 23,3 14,2 427,3 434,2 195,6 20,1 139,6 38,4 24,0 19,9 29,1 86,3 99,3 122,7 79,3 65,62010 2kw. 5,7 3,4 110,2 126,4 50,5 -8,5 35,7 3,6 6,0 4,9 9,3 38,5 24,8 31,0 19,6 16,2 3kw. 5,6 4,1 104,1 103,1 46,5 14,6 35,0 12,5 5,7 4,6 7,4 16,8 25,4 31,1 19,1 15,6 4kw. 6,4 4,1 111,0 108,9 51,2 -2,0 36,0 6,4 6,7 6,2 6,4 18,5 25,5 30,0 21,2 18,22011 1kw. 5,7 2,7 107,8 100,6 47,7 11,1 33,8 21,5 6,5 4,3 7,4 14,2 25,4 30,8 20,9 17,5 2kw. 5,8 3,2 121,3 138,4 56,5 8,8 38,1 10,6 6,4 4,8 12,3 46,3 25,2 31,3 20,9 17,8

2.775,0 916,7 51,1 87,3 424,1 295,6 58,7 53,1 38,3 131,5 39,9 60,3 103,8 208,5 352,9 869,9 1.685,3 539,3 32,6 57,8 219,4 229,4 0,2 28,3 19,5 106,3 29,9 36,9 76,3 110,8 193,0 544,8 531,3 166,9 10,9 14,7 103,9 30,7 6,6 8,4 8,2 17,1 7,4 13,1 17,3 53,6 77,6 161,6 467,6 150,1 6,5 13,1 90,6 31,7 8,3 15,9 9,8 7,5 2,4 9,3 9,6 35,8 75,8 151,4 444,1 143,4 6,4 12,9 89,0 31,1 4,0 15,9 9,7 7,5 2,4 9,3 9,5 24,7 74,0 147,7 90,8 60,4 1,2 1,6 10,2 3,7 43,7 0,4 0,8 0,5 0,3 0,9 0,6 8,3 6,5 12,1 20,5 17,2 0,0 0,0 1,2 0,4 15,6 0,1 0,0 0,0 0,0 0,2 0,1 0,4 0,4 1,9

2.829,7 861,0 43,9 84,2 366,3 262,6 104,0 - 31,9 - - 93,5 - 180,6 364,8 - 1.690,0 465,8 29,0 50,6 173,8 212,4 0,0 29,5 14,2 215,1 26,8 52,7 121,6 91,0 140,3 533,1 480,2 136,9 7,7 12,8 81,9 34,2 0,2 5,1 6,5 13,1 5,7 9,8 10,7 42,4 98,7 151,4 465,0 141,5 6,6 19,2 98,9 11,4 5,4 - 9,3 - - 30,5 - 39,5 118,8 - 450,9 133,4 6,5 19,1 97,4 5,0 5,4 - 9,2 - - 30,3 - 39,1 117,7 - 194,5 116,7 0,6 1,5 11,7 4,5 98,4 1,5 1,9 3,8 0,7 0,5 0,7 7,8 7,0 53,8 15,3 1,6 0,0 0,1 0,9 0,3 0,2 0,2 0,3 0,3 0,2 0,1 0,1 0,6 1,3 10,6

-54,7 55,7 7,2 3,0 57,8 33,0 -45,3 - 6,4 - - -33,2 - 27,9 -12,0 - -4,7 73,5 3,6 7,2 45,5 17,0 0,2 -1,1 5,3 -108,7 3,1 -15,7 -45,3 19,8 52,8 11,7 51,1 30,0 3,2 1,9 22,1 -3,5 6,3 3,3 1,7 4,0 1,7 3,3 6,7 11,2 -21,2 10,2 2,6 8,6 -0,1 -6,2 -8,3 20,2 2,9 - 0,5 - - -21,2 - -3,6 -43,1 - -6,8 10,0 -0,1 -6,2 -8,4 26,0 -1,3 - 0,5 - - -21,1 - -14,4 -43,7 - -103,7 -56,4 0,6 0,1 -1,5 -0,8 -54,7 -1,2 -1,1 -3,2 -0,5 0,3 -0,1 0,5 -0,5 -41,7 5,2 15,6 0,0 -0,1 0,2 0,0 15,4 -0,1 -0,2 -0,2 -0,2 0,1 0,0 -0,2 -0,9 -8,7

Rachunek obrotów bieżącychTowaryUsługiDochody z czego: dochody z inwestycjiTransfery bieżąceRachunek kapitałowy



Przychody

Rozchody

Netto


7.3 Rachunek f inansowy (miliardy EUR i roczne stopy wzrostu; stany i stopy wzrostu na koniec okresu; transakcje i inne zmiany w ciągu okresu)

1. Zbiorczy rachunek finansowyOgółem1) Ogółem

jako % PKBInwestycje

bezpośrednieInwestycje portfelowe

Finansowe instru menty

pochodne netto

Inne inwestycje

Oficjalne aktywa

rezerwoweAktywa Pasywa Netto Aktywa Pasywa Netto Aktywa Pasywa Aktywa Pasywa Aktywa rezerwowe

Pasywa

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Źródło: EBC.1) Finansowe instrumenty pochodne netto zawarto w aktywach.

2007 13.992,8 15.266,8 -1.274,0 155,0 169,1 -14,1 3.726,7 3.221,9 4.631,1 6.538,1 -28,9 5.316,7 5.506,8 347,22008 13.377,1 14.961,4 -1.584,3 144,7 161,8 -17,1 3.878,4 3.247,8 3.834,9 5.976,8 -0,5 5.290,0 5.736,7 374,22009 13.764,1 15.170,3 -1.406,2 154,1 169,9 -15,7 4.287,2 3.403,0 4.341,3 6.781,9 0,2 4.675,9 4.985,4 459,62010 4kw. 15.234,8 16.461,7 -1.226,9 166,3 179,7 -13,4 4.798,2 3.714,8 4.907,5 7.442,9 -61,6 5.002,9 5.304,0 587,82011 1kw. 15.135,4 16.377,3 -1.241,9 163,7 177,1 -13,4 4.801,9 3.739,5 4.811,3 7.469,7 -31,6 4.977,1 5.168,1 576,6 2kw. 15.241,6 16.591,9 -1.350,3 163,6 178,1 -14,5 4.861,2 3.765,7 4.768,0 7.681,2 -49,1 5.080,6 5.144,9 581,0

2007 1.608,0 1.858,8 -250,9 17,8 20,6 -2,8 572,8 486,8 258,7 591,3 -8,1 763,3 780,7 21,42008 -615,7 -305,5 -310,3 -6,7 -3,3 -3,4 151,7 25,9 -796,2 -561,3 28,4 -26,7 229,9 27,02009 387,1 208,9 178,1 4,3 2,3 2,0 408,8 155,2 506,4 805,1 0,7 -614,1 -751,4 85,42010 1.470,7 1.291,5 179,3 16,1 14,1 2,0 511,0 311,8 566,2 661,0 -61,7 327,1 318,7 128,22011 1kw. -99,5 -84,5 -15,0 -4,3 -3,7 -0,7 3,8 24,6 -96,2 26,8 29,9 -25,8 -135,9 -11,2 2kw. 106,2 214,6 -108,4 4,5 9,1 -4,6 59,3 26,2 -43,4 211,5 -17,5 103,4 -23,2 4,4

2007 1.940,3 1.943,2 -3,0 21,5 21,5 0,0 512,9 422,5 439,5 566,3 66,9 915,8 954,4 5,12008 429,9 551,3 -121,3 4,7 6,0 -1,3 336,6 105,5 5,0 266,4 84,5 0,5 179,4 3,42009 -128,9 -114,9 -14,0 -1,4 -1,3 -0,2 334,7 231,9 94,0 355,3 -21,1 -531,9 -702,1 -4,62010 490,0 534,1 -44,1 5,3 5,8 -0,5 174,9 125,0 145,6 293,6 -17,4 176,7 115,5 10,32011 1kw. 217,2 233,0 -15,7 9,5 10,2 -0,7 89,3 79,5 27,1 155,6 2,2 86,9 -2,2 11,6 2kw. 203,9 224,4 -20,6 8,7 9,5 -0,9 59,5 31,0 33,5 189,1 -3,4 118,7 4,4 -4,3 3kw. 58,3 70,5 -12,2 2,5 3,0 -0,5 24,6 17,8 -83,2 -51,7 3,4 117,4 104,4 -3,92011 maj 143,8 156,9 -13,1 . . . 7,0 1,1 35,0 78,1 1,5 97,3 77,7 3,1 czer. -99,3 -90,1 -9,2 . . . -0,2 7,6 -19,3 74,4 -1,9 -76,4 -172,1 -1,5 lip. -6,6 -4,1 -2,5 . . . 12,2 12,9 -5,6 -26,7 4,6 -18,7 9,7 0,9 sier. 40,0 46,8 -6,8 . . . -6,0 -6,3 -65,9 -34,0 0,7 114,4 87,0 -3,2 wrze. 25,0 27,8 -2,8 . . . 18,4 11,2 -11,6 9,0 -1,9 21,7 7,6 -1,6

2007 -332,3 -84,4 -247,9 -3,7 -0,9 -2,7 59,9 64,3 -180,8 25,1 -75,1 -152,6 -173,8 16,32008 -1.045,7 -856,7 -188,9 -11,3 -9,3 -2,0 -184,9 -79,5 -801,2 -827,7 -56,0 -27,2 50,5 23,72009 515,9 323,8 192,2 5,8 3,6 2,2 74,1 -76,7 412,4 449,7 21,7 -82,2 -49,3 89,92010 980,7 757,4 223,3 10,7 8,3 2,4 336,1 186,8 420,6 367,4 -44,3 150,4 203,1 117,9

2007 -522,0 -339,7 -182,3 -5,8 -3,8 -2,0 -104,2 -17,1 -217,4 -146,8 . -186,6 -175,8 -13,72008 -49,8 27,9 -77,7 -0,5 0,3 -0,8 -25,0 -34,0 6,6 41,9 . -40,7 20,1 9,32009 -49,6 -55,2 5,5 -0,6 -0,6 0,1 -4,6 5,7 -30,5 -32,9 . -11,9 -28,0 -2,72010 535,0 323,6 211,3 5,8 3,5 2,3 160,3 57,4 179,4 101,6 . 182,2 164,6 13,0

2007 78,7 113,4 -34,6 0,9 1,3 -0,4 45,2 5,8 77,3 107,6 -75,1 . . 31,32008 -1.002,7 -975,7 -27,1 -10,8 -10,6 -0,3 -159,2 -60,7 -809,5 -915,0 -56,0 . . 22,02009 635,3 483,4 151,9 7,1 5,4 1,7 142,5 28,4 425,3 455,0 21,7 . . 45,82010 295,0 153,7 141,3 3,2 1,7 1,5 50,1 2,2 187,3 151,5 -44,3 . . 102,0

2007 110,9 142,0 -31,0 1,2 1,6 -0,3 118,8 75,6 -40,7 64,3 . 34,1 2,0 -1,32008 6,8 91,0 -84,1 0,1 1,0 -0,9 -0,7 15,2 1,8 45,4 . 13,4 30,4 -7,72009 -69,7 -104,4 34,7 -0,8 -1,2 0,4 -63,9 -110,8 17,6 27,7 . -70,3 -21,3 46,82010 150,8 280,1 -129,3 1,6 3,1 -1,4 125,7 127,2 53,9 114,4 . -31,8 38,5 2,9

2007 15,6 14,3 - . . . 15,8 15,1 10,0 9,4 . 20,2 20,2 1,62008 3,0 3,6 - . . . 9,2 3,3 -0,2 4,2 . 0,0 3,3 1,02009 -1,0 -0,8 - . . . 8,6 7,3 2,4 5,9 . -10,1 -12,2 -1,22010 3,5 3,4 - . . . 3,9 3,5 3,2 4,2 . 3,7 2,3 2,02011 1kw. 3,4 3,4 - . . . 4,5 5,3 2,6 5,3 . 3,4 -0,4 2,9 2kw. 3,8 3,8 - . . . 3,8 4,6 3,1 6,4 . 4,9 -0,3 2,4 3kw. 3,5 3,6 . . . . 3,2 5,2 0,5 4,9 . 7,1 0,7 0,8

Stany (międzynarodowa pozycja inwestycyjna)

Zmiany stanów

Transakcje

Inne zmiany

Inne zmiany wynikające ze zmian kursów walutowych

Inne zmiany wynikające ze zmian cen

Inne zmiany wynikające z pozostałych dostosowań

Stopy wzrostu stanów



zagraniczne


Grudzień 2011 65S

7.3 Rachunek f inansowy (cd . ) (miliardy EUR i roczne stopy wzrostu; stany i stopy wzrostu na koniec okresu; transakcje i inne zmiany w ciągu okresu)

Źródło: EBC.

2. Inwestycje bezpośredniePrzez jednostki rezydentów za granicą Przez jednostki nierezydentów w strefie euro

Ogółem Kapitał własny i reinwestowane zyski

Pozostałe kapitały (głównie pożyczki między spółkami)

Ogółem Kapitał własny i reinwestowane zyski

Pozostałe kapitały (głównie pożyczki między spółkami)


sektora MIF


sektora MIF


sektora MIF


sektora MIF

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

2009 4.287,2 3.305,5 236,2 3.069,3 981,7 14,8 966,9 3.403,0 2.501,9 74,2 2.427,7 901,1 18,1 883,02010 4.798,2 3.667,1 277,9 3.389,2 1.131,1 17,8 1.113,3 3.714,8 2.820,2 83,2 2.737,0 894,6 12,7 881,92011 1kw. 4.801,9 3.680,2 273,8 3.406,4 1.121,7 17,1 1.104,6 3.739,5 2.853,3 84,4 2.768,9 886,2 11,1 875,1 2kw. 4.861,2 3.732,0 281,1 3.450,9 1.129,2 14,5 1.114,7 3.765,7 2.875,9 85,1 2.790,8 889,8 9,5 880,3

2008 336,6 193,8 9,3 184,5 142,8 -0,3 143,1 105,5 64,3 -8,2 72,5 41,1 1,6 39,62009 334,7 257,5 20,1 237,3 77,2 2,6 74,6 231,9 236,7 7,5 229,2 -4,8 -0,6 -4,22010 174,9 51,1 12,6 38,5 123,8 1,2 122,6 125,0 176,7 7,2 169,5 -51,7 -7,5 -44,22011 1kw. 89,3 77,8 3,8 74,0 11,6 0,1 11,5 79,5 69,6 0,8 68,8 9,9 -1,5 11,4 2kw. 59,5 55,4 8,9 46,4 4,1 -2,6 6,7 31,0 26,8 1,6 25,2 4,2 -1,5 5,7 3kw. 24,6 11,3 1,6 9,7 13,3 -1,7 15,0 17,8 31,7 1,5 30,2 -13,9 0,2 -14,22011 maj 7,0 0,1 0,4 -0,3 6,9 0,4 6,5 1,1 3,2 0,7 2,5 -2,1 0,0 -2,0 czer. -0,2 8,2 3,7 4,5 -8,3 -3,7 -4,6 7,6 6,8 0,5 6,3 0,8 -1,0 1,8 lip. 12,2 10,3 0,0 10,3 1,9 -1,6 3,5 12,9 16,4 0,8 15,6 -3,6 -0,2 -3,4 sier. -6,0 -7,1 1,3 -8,3 1,1 0,1 0,9 -6,3 7,8 0,2 7,6 -14,1 0,1 -14,1 wrze. 18,4 8,0 0,2 7,8 10,3 -0,2 10,6 11,2 7,5 0,5 7,0 3,7 0,3 3,4

2009 8,6 8,6 9,2 8,5 8,8 20,5 8,6 7,3 10,4 11,6 10,4 -0,5 -3,2 -0,52010 3,9 1,5 5,3 1,2 12,5 7,8 12,6 3,5 6,8 9,4 6,8 -5,7 -41,3 -5,02011 1kw. 4,5 2,9 2,1 3,0 9,9 6,4 10,0 5,3 6,3 8,7 6,2 2,0 -48,1 3,1 2kw. 3,8 3,5 5,4 3,3 4,8 -12,7 5,1 4,6 5,1 8,0 5,0 3,1 -47,9 4,1 3kw. 3,2 2,6 5,4 2,3 5,4 -24,0 5,9 5,2 4,9 6,9 4,9 6,1 -46,4 7,2


Stopy wzrostu

Transakcje

W36 Międzynarodowa pozyc ja inwestycy jna st re fy euro (stany na koniec roku, jako % PKB)

-18,0

-16,0

-14,0

-12,0

-10,0

-8,0

-6,0

-4,0

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-18,0

-16,0

-14,0

-12,0

-10,0

-8,0

-6,0

-4,0

Międzynarodowa pozycja inwestycyjna netto

W37 Inwestyc je bezpośrednie i por t fe lowe st re fy euro (stany na koniec roku, jako % PKB)

-40,0

-30,0

-20,0

-10,0

0,0

10,0

20,0

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-40,0

-30,0

-20,0

-10,0

0,0

10,0

20,0

Inwestycje bezpośrednie nettoInwestycje portfelowe brutto



2009 4.341,3 1.514,5 80,8 3,4 1.433,6 36,6 2.426,6 924,6 17,1 1.502,0 36,6 400,2 330,2 44,9 69,9 2,02010 4.907,5 1.914,2 93,8 3,6 1.820,5 47,6 2.588,8 810,7 15,6 1.778,1 75,7 404,5 314,9 41,7 89,6 0,22011 1kw. 4.811,3 1.858,4 89,8 3,1 1.768,6 44,8 2.537,2 772,0 17,1 1.765,2 95,9 415,8 323,9 40,0 91,8 0,9 2 kw. 4.768,0 1.835,0 94,8 3,5 1.740,2 41,6 2.561,6 762,2 17,7 1.799,4 93,4 371,3 278,1 45,7 93,2 0,4

2008 5,0 -93,7 -34,3 0,7 -59,4 -0,1 72,1 37,7 3,2 34,4 2,7 26,5 49,6 13,1 -23,0 0,42009 94,0 53,4 -1,3 0,0 54,8 2,5 45,7 -93,2 -3,8 138,9 17,5 -5,2 1,0 -12,9 -6,2 0,92010 145,6 76,5 5,6 -0,2 70,9 1,7 109,3 -124,5 -0,8 233,8 52,8 -40,3 -55,5 -11,7 15,3 -1,92011 1kw. 27,1 -1,0 0,0 -0,4 -1,0 -1,8 5,3 -12,7 1,7 18,0 0,4 22,8 16,8 1,5 6,1 0,7 2 kw. 33,5 17,0 3,2 0,1 13,9 -2,3 29,4 -4,4 0,4 33,9 -0,8 -13,0 -12,4 4,8 -0,6 -0,5 3 kw. -83,2 -48,7 -10,0 -0,1 -38,7 . -50,3 -37,7 -1,4 -12,6 . 15,8 18,4 4,9 -2,6 .2011 maj 35,0 4,6 3,4 0,0 1,2 . 20,0 7,3 -0,2 12,7 . 10,3 3,9 4,5 6,4 . czer. -19,3 1,4 -4,3 0,0 5,7 . 4,4 -9,5 0,4 13,8 . -25,0 -9,6 3,0 -15,5 . lip. -5,6 1,6 1,3 0,0 0,3 . -4,8 -9,2 0,2 4,5 . -2,5 -6,7 -3,9 4,2 . sier. -65,9 -38,9 -10,3 0,0 -28,5 . -24,9 -17,4 -1,4 -7,5 . -2,2 -2,8 8,3 0,7 . wrze. -11,6 -11,5 -1,0 0,0 -10,4 . -20,6 -11,1 -0,2 -9,5 . 20,4 27,9 0,6 -7,5 .

2009 2,4 3,9 -2,4 -0,6 4,3 8,5 1,9 -9,5 -19,0 10,7 93,4 -2,0 -0,8 -22,3 -7,9 67,22010 3,2 4,8 7,0 -5,2 4,7 4,8 4,4 -13,5 -4,9 14,9 127,8 -9,5 -16,0 -25,4 21,1 -91,92011 1kw. 2,6 2,6 1,7 -16,4 2,6 -3,2 2,9 -14,0 2,5 12,4 131,9 0,8 -6,5 -10,2 34,8 65,6 2 kw. 3,1 3,4 4,8 -9,8 3,3 -14,1 3,7 -12,4 9,7 12,3 126,5 -0,8 -4,4 9,2 13,7 93,4 3 kw. 0,5 0,5 -4,0 -10,5 0,8 . -0,6 -17,0 1,5 8,0 . 7,9 4,2 3,7 24,5 .

3. Aktywa inwestycji portfelowychOgółem Udziałowe Instrumenty dłużne

Długoterminowe papiery dłużne Instrumenty rynku pieniężnegoOgółem MIF Instytucje spoza

sektora MIFOgółem MIF Instytucje spoza

sektora MIFOgółem MIF Instytucje spoza

sektora MIFEuro-

systemInstytucje

rządowe i samo-

rządowe

Euro-system


rządowe

Euro-system


rządowe1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16


Stopy wzrostu

Transakcje

2009 6.781,9 2.781,9 686,2 2.095,7 3.493,1 1.093,2 2.399,9 1.481,2 506,9 66,2 440,7 409,32010 7.442,9 3.150,7 658,0 2.492,7 3.823,0 1.165,4 2.657,5 1.680,3 469,2 77,2 392,0 352,62011 1kw. 7.469,7 3.206,3 651,6 2.554,8 3.760,6 1.113,4 2.647,2 1.698,3 502,8 109,0 393,7 360,0 2kw. 7.681,2 3.127,4 636,2 2.491,3 4.010,3 1.169,6 2.840,7 1.827,9 543,4 140,1 403,3 354,9

2008 266,4 -108,6 78,1 -186,7 175,5 -15,6 191,0 159,4 199,5 -25,0 224,6 191,02009 355,3 121,6 10,7 110,9 143,2 -15,6 158,8 103,7 90,5 -18,3 108,9 144,32010 293,6 128,9 -14,2 143,1 174,2 57,3 116,9 189,2 -9,5 28,9 -38,4 -34,82011 1kw. 155,6 88,2 6,9 81,4 22,1 28,8 -6,8 31,7 45,4 35,4 10,0 20,8 2kw. 189,1 -12,3 -5,3 -7,0 174,8 46,0 128,9 98,3 26,5 21,9 4,6 -1,3 3kw. -51,7 -16,9 5,4 -22,3 -39,1 12,6 -51,7 . 4,3 2,8 1,4 .2011 maj 78,1 -14,3 -3,3 -11,0 63,4 14,6 48,8 . 29,1 13,0 16,0 . czer. 74,4 1,8 -5,8 7,6 67,8 24,8 43,0 . 4,9 0,9 3,9 . lip. -26,7 8,6 -15,8 24,4 -30,7 2,3 -33,0 . -4,6 -4,0 -0,6 . sier. -34,0 -19,7 19,4 -39,1 -5,6 5,9 -11,5 . -8,6 -1,0 -7,6 . wrze. 9,0 -5,7 1,9 -7,6 -2,8 4,4 -7,1 . 17,5 7,8 9,7 .

2009 5,9 5,2 1,6 6,6 4,2 -1,3 7,2 7,4 23,0 -28,7 33,0 53,52010 4,2 4,5 -2,1 6,7 4,9 5,0 4,8 12,6 -1,9 42,9 -8,9 -8,72011 1kw. 5,3 7,1 1,1 8,9 3,4 5,9 2,3 8,6 9,0 68,9 -1,5 0,9 2kw. 6,4 6,1 1,5 7,5 5,5 10,1 3,5 7,5 16,7 151,2 -1,8 2,9 3kw. 4,9 3,5 0,0 4,5 5,4 10,2 3,4 . 10,5 77,3 -2,0 .

4. Aktywa inwestycji portfelowychOgółem Udziałowe Instrumenty dłużne

Długoterminowe papiery dłużne Instrumenty rynku pieniężnegoOgółem MIF Instytucje

spoza sektora MIF

Ogółem MIF Instytucje spoza sektora MIF

Ogółem MIF Instytucje spoza sektora MIF

Instytucje rządowe i sa-

morządowe

Instytucje rządowe i sa-

morządowe1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12


Stopy wzrostu

Transakcje

Źródło: EBC.



zagraniczne


Grudzień 2011 67S


Źródło: EBC.

5. Inne inwestycje – aktywaOgółem Eurosystem MIF

(z wyłączeniem Eurosystemu)Instytucje rządowe Pozostałe sektory

Ogółem Kredyty i pożyczki/

Rachunki i depozyty

Pozostałe aktywa


Rachunki i depozyty

Pozostałe aktywa

Kredyty handlowe

Kredyty i pożyczki/ Rachunki i depozyty

Kredyty handlowe

Kredyty i pożyczki/ Rachunki i depozyty

Rachunki bieżące

i depozyty

Rachunki bieżące

i depozyty1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

2009 4.675,9 30,2 29,8 0,4 2.834,7 2.804,2 30,5 122,1 8,4 74,9 15,9 1.688,9 201,4 1.344,7 402,62010 5.002,9 32,6 32,0 0,7 2.972,3 2.939,9 32,4 166,3 7,6 117,6 21,0 1.831,8 214,4 1.468,5 428,62011 1kw. 4.977,1 35,3 35,1 0,2 2.963,5 2.923,3 40,2 153,1 7,5 104,7 16,8 1.825,3 223,8 1.449,8 434,7 2kw. 5.080,6 40,4 40,2 0,2 3.043,7 2.994,0 49,7 147,4 7,5 99,5 19,2 1.849,1 224,4 1.480,1 443,6

2008 0,5 -9,5 -9,5 0,0 -42,6 -59,2 16,6 -5,7 -1,1 -5,9 -4,7 58,3 -1,1 48,0 -22,02009 -531,9 0,1 0,0 0,1 -420,5 -399,9 -20,5 10,7 -0,4 9,3 1,2 -122,2 7,5 -128,0 -34,62010 176,7 -2,9 -2,9 0,0 8,5 -0,4 8,9 40,0 -0,3 39,4 4,9 131,2 7,0 100,9 46,32011 1kw. 86,9 3,6 3,6 0,0 63,3 55,2 8,1 -7,8 -0,1 -8,2 -4,2 27,8 11,2 -0,7 2,6 2kw. 118,7 4,6 4,6 0,0 61,3 54,7 6,6 1,0 0,0 0,6 2,4 51,8 0,6 49,5 22,6 3kw. 117,4 -2,9 . . 88,5 . . -6,5 . . -1,6 38,4 . . 15,12011 maj 97,3 -1,5 . . 65,5 . . -1,9 . . -0,2 35,2 . . 10,5 czer. -76,4 0,6 . . -87,4 . . 1,4 . . 2,7 9,1 . . 4,9 lip. -18,7 -0,1 . . -19,5 . . -5,4 . . -1,7 6,2 . . 4,3 sier. 114,4 0,5 . . 103,8 . . -3,6 . . -3,0 13,8 . . 0,0 wrze. 21,7 -3,3 . . 4,2 . . 2,5 . . 3,1 18,4 . . 10,9

2009 -10,1 -0,4 -1,4 23,4 -12,8 -12,4 -36,9 9,8 -3,5 15,3 7,9 -6,7 3,8 -8,6 -8,12010 3,7 -13,1 -13,0 -9,9 0,4 0,1 27,8 31,9 -3,1 50,8 30,6 7,6 3,4 7,3 11,12011 1kw. 3,4 26,3 27,3 -10,9 0,5 0,1 44,7 32,3 -3,3 53,5 36,0 5,9 10,7 4,8 10,0 2kw. 4,9 65,6 67,1 -1,3 2,8 2,4 37,8 18,2 -3,2 27,6 3,6 6,6 6,7 6,3 14,9 3kw. 7,1 45,1 . . 6,2 . . 16,3 . . 8,5 7,3 . . 14,2

6. Inne inwestycje – pasywaOgółem Eurosystem MIF

(z wyłączeniem Eurosystemu)Instytucje rządowe Pozostałe sektory


Rachunki i depozyty

Pozostałe pasywa


Rachunki i depozyty

Pozostałe pasywa

Ogółem Kredyty handlowe

Kredyty Pozostałe pasywa

Ogółem Kredyty handlowe

Kredyty Pozostałe pasywa

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

2009 4.985,4 251,7 251,3 0,4 3.399,7 3.360,7 39,0 85,2 0,0 80,8 4,4 1.248,8 177,8 929,3 141,72010 5.304,0 268,8 265,7 3,1 3.508,6 3.462,6 46,0 153,9 0,0 147,2 6,6 1.372,8 200,8 1.016,2 155,82011 1kw. 5.168,1 272,3 271,8 0,5 3.365,9 3.310,5 55,4 174,1 0,0 168,6 5,4 1.355,8 207,5 984,5 163,8 2kw. 5.144,9 277,7 274,9 2,8 3.326,5 3.270,6 55,9 186,2 0,0 180,9 5,3 1.354,5 207,2 990,5 156,8

2008 179,4 280,9 280,9 0,0 -174,7 -186,0 11,3 9,5 0,0 10,9 -1,3 63,6 9,4 44,4 9,82009 -702,1 -233,2 -233,4 0,2 -352,7 -341,5 -11,2 17,8 0,0 17,8 0,0 -134,0 0,8 -126,1 -8,72010 115,5 8,9 6,3 2,6 -10,8 -16,8 6,0 64,6 0,0 63,8 0,8 52,8 15,5 13,5 23,82011 1kw. -2,2 9,6 12,1 -2,6 -62,9 -73,7 10,8 27,1 0,0 28,3 -1,2 24,0 6,3 -0,4 18,0 2kw. 4,4 7,2 4,9 2,4 -17,9 -19,2 1,3 12,2 0,0 12,3 -0,1 2,8 -0,2 0,1 2,9 3kw. 104,4 29,9 . . 7,3 . . 23,5 . . . 43,7 . . .2011 maj 77,7 5,4 . . 54,7 . . 11,1 . . . 6,6 . . . czer. -172,1 1,3 . . -168,4 . . 3,2 . . . -8,2 . . . lip. 9,7 14,2 . . -24,3 . . 6,9 . . . 13,0 . . . sier. 87,0 7,1 . . 53,0 . . -2,5 . . . 29,4 . . . wrze. 7,6 8,6 . . -21,4 . . 19,0 . . . 1,3 . . .

2009 -12,2 -48,1 -48,2 . -9,3 -9,2 -19,8 25,7 . 27,4 -0,9 -9,4 0,3 -11,5 -5,82010 2,3 3,4 2,4 . -0,2 -0,4 15,8 74,2 . 78,3 11,7 4,0 8,6 1,2 15,82011 1kw. -0,4 9,4 9,6 . -4,9 -5,3 26,8 99,8 . 106,7 -2,7 3,5 14,2 -0,2 14,6 2kw. -0,3 12,6 11,8 . -5,2 -5,6 23,3 93,6 . 101,8 -18,8 4,0 8,6 0,8 19,5 3kw. 0,7 25,9 . . -4,8 . . 102,6 . . . 2,5 . . .

Stany (międzynarodowa pozycja finansowa)

Transakcje

Stopy wzrostu


Transakcje

Stopy wzrostu


2007 347,2 201,0 353,688 4,6 3,6 138,0 7,2 22,0 108,5 0,4 87,8 20,3 0,3 0,0 44,3 -38,5 5,32008 374,2 217,0 349,207 4,7 7,3 145,1 7,6 8,1 129,5 0,6 111,3 17,6 0,0 0,0 262,8 -245,7 5,52009 462,4 266,1 347,180 50,8 10,5 134,9 11,7 8,1 115,2 0,5 92,0 22,7 -0,1 0,0 32,1 -24,2 51,22010 4kw. 591,2 366,2 346,962 54,2 15,8 155,0 7,7 16,1 131,3 0,5 111,2 19,5 0,0 0,0 26,3 -24,4 54,52011 1kw. 576,6 351,5 346,988 51,1 21,6 152,4 5,6 18,2 128,2 0,5 108,6 19,0 0,4 0,0 21,3 -24,5 52,6 2kw. 580,8 361,4 346,989 50,4 22,4 146,5 5,1 13,0 128,2 0,5 108,3 19,3 0,2 0,0 20,4 -18,1 52,22011 wrze. 646,7 416,3 346,990 52,9 26,0 151,4 5,5 11,2 135,2 - - - -0,4 0,0 31,4 -24,5 54,5 paź. 651,7 426,6 346,844 51,8 25,6 147,7 5,1 8,7 133,8 - - - 0,0 0,0 30,4 -22,7 53,4

2008 3,4 -2,7 - -0,1 3,8 2,4 5,0 -15,7 11,8 0,1 15,8 -4,1 1,3 0,0 - - -2009 -4,6 -2,0 - 0,5 3,4 -6,4 3,1 -1,2 -9,5 0,0 -14,1 4,6 1,2 0,0 - - -2010 10,3 0,0 - -0,1 4,9 5,4 -5,4 6,7 4,1 0,0 10,6 -6,5 0,0 0,0 - - -2011 1kw. 11,6 0,0 - -1,2 6,7 6,1 -1,8 3,1 4,8 0,0 4,0 0,7 0,0 0,0 - - - 2kw. -4,3 0,0 - -0,2 0,9 -5,1 -0,5 -5,4 0,9 0,0 0,4 0,5 -0,1 0,0 - - - 3kw. -3,9 - - - - - - - - - - - - - - - -

2007 1,6 -1,7 - 7,3 -18,3 6,3 15,0 6,4 5,7 1,1 18,6 -27,6 - - - - -2008 1,0 -1,3 - -2,5 105,5 1,7 67,8 -68,9 10,8 28,0 17,9 -20,6 - - - - -2009 -1,2 -0,9 - -2,6 45,5 -4,4 41,1 -21,3 -7,3 1,0 -12,8 25,3 - - - - -2010 2,0 0,0 - -0,1 46,4 3,6 -43,3 76,2 3,4 -5,2 10,3 -25,5 - - - - -2011 1kw. 2,9 0,0 - -1,9 77,7 5,3 -44,7 68,6 4,0 -4,3 12,0 -27,9 - - - - - 2kw. 2,4 0,0 - -2,4 49,8 4,6 -36,6 5,3 7,4 1,9 12,4 -15,3 - - - - - 3kw. 0,8 - - - - - - - - - - - - - - - -


7. Aktywa rezerwowe1)

Oficjalne aktywa rezerwowe Pozycje pozabilansowe

Ogółem Złoto monetarne SDR-y Pozycja rezerwo-

wa w MFW

Waluta obca Pozos-. tałe na-

leżności

Pozos- tałe

aktywa waluto-

we

Przewi-dywane krótko-

terminowe obciążenia aktywów

i pasywów waluto-

wych

Przy-działy

SDR-ówW mld

EURW

uncjach fine troy

(miliony)

Ogółem Rachunki bieżące i depozyty

Papiery wartościowe Finansowe instru-mentyW

bankach central-

nych i BIS

W bankach

Ogółem Udziały Długo-termi nowe

papiery dłużne

Instru-menty rynku

pienięż-nego

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Źródło: EBC.1) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro, zgodnie z podejściem przyjętym dla aktywów rezerwowych Eurosystemu. Więcej informacji zob. Uwagi ogólne.


Transakcje

Stopy wzrostu

8. Zadłużenie zagraniczne bruttoOgółem Wg instrumentów Wg sektorów (z wyjątkiem inwestycji bezpośrednich)

Kredyty i pożyczki,

rachunki bieżące i depozyty

Instrumenty rynku

pieniężnego

Długoterminowe papiery dłużne

Kredyty handlowe

Inne zobowiązania

dłużne

Inwestycje bezpośrednie

pożyczki między spółkami

Inwestycje rządowwe

i samorządowe

Eurosytem MIF (z wyłączeniem

Eurosystemu)

Pozostałe sektory

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

2007 9.991,0 5.144,6 240,5 2.996,3 172,6 189,6 1.247,3 1.235,4 202,1 5.228,6 2.077,62008 10.914,5 5.340,8 398,1 3.377,9 184,1 211,8 1.401,7 1.747,0 482,7 5.006,5 2.276,52009 10.391,3 4.622,0 506,9 3.493,1 177,8 185,6 1.405,9 1.975,7 251,7 4.559,1 2.198,92010 4kw. 11.016,4 4.891,7 469,2 3.823,0 200,8 211,5 1.420,2 2.186,8 268,8 4.751,3 2.389,42011 1kw. 10.855,2 4.735,4 502,8 3.760,6 207,6 225,1 1.423,7 2.232,3 272,3 4.588,4 2.338,5 2kw. 11.126,4 4.716,9 543,4 4.010,3 207,3 220,8 1.427,7 2.369,0 277,7 4.636,2 2.415,7

2007 110,6 56,9 2,7 33,2 1,9 2,1 13,8 13,7 2,2 57,9 23,02008 118,2 57,8 4,3 36,6 2,0 2,3 15,2 18,9 5,2 54,2 24,62009 116,4 51,8 5,7 39,1 2,0 2,1 15,7 22,1 2,8 51,1 24,62010 4kw. 120,3 53,4 5,1 41,8 2,2 2,3 15,5 23,9 2,9 51,9 26,12011 1kw. 117,5 51,3 5,4 40,7 2,2 2,4 15,4 24,2 2,9 49,7 25,3 2kw. 119,6 50,7 5,8 43,1 2,2 2,4 15,3 25,5 3,0 49,8 26,0


Stany jako procent PKB



zagraniczne


Grudzień 2011 69S


9. Rozkład geograficznyOgółem Państwa członkowskie UE spoza strefy euro Kanada Chiny Japonia Szwaj-

cariaUSA Zagra-

niczne centra

finansowe

Organi-zacje

między-narodowe

PozostałeOgółem Dania Szwecja Wielka

BrytaniaPozostałe kraje UE

Instytucje UE

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Źródło: EBC.

1.083,3 116,9 3,8 -6,6 -170,8 291,8 -1,3 50,4 57,1 -3,9 178,9 -23,2 42,7 -0,3 664,8 4.798,2 1.490,8 36,2 141,7 994,2 318,7 0,0 154,7 61,5 87,2 479,5 899,7 586,7 0,0 1.037,9 3.667,1 1.114,0 32,2 88,8 733,5 259,4 0,0 121,4 49,5 65,8 374,0 637,1 501,8 0,0 803,6 1.131,1 376,8 4,0 52,9 260,7 59,2 0,0 33,3 12,0 21,4 105,6 262,7 85,0 0,0 234,3 3.714,8 1.374,0 32,5 148,4 1.165,0 26,9 1,3 104,3 4,4 91,1 300,6 922,9 544,1 0,4 373,1 2.820,2 1.121,1 22,5 133,9 958,4 4,9 1,3 91,7 3,4 73,5 201,8 702,5 387,3 0,1 238,8 894,6 252,9 10,0 14,4 206,6 21,9 0,0 12,6 1,0 17,6 98,8 220,4 156,7 0,2 134,3 4.907,5 1.550,5 84,0 189,3 1.054,9 103,5 118,9 110,8 59,5 203,6 134,6 1.557,4 460,8 30,8 799,6 1.914,2 379,4 13,7 46,0 300,5 18,1 1,1 44,6 57,2 106,3 117,5 574,9 243,0 1,4 390,1 2.993,3 1.171,1 70,3 143,3 754,4 85,3 117,8 66,3 2,2 97,3 17,1 982,5 217,8 29,4 409,6 2.588,8 1.031,4 63,0 121,3 646,1 83,8 117,2 61,8 1,4 44,3 11,7 836,1 208,6 29,0 364,5 404,5 139,7 7,3 21,9 108,3 1,6 0,6 4,5 0,8 53,0 5,5 146,4 9,2 0,4 45,1 -301,1 -241,1 54,8 1,5 -202,0 85,9 -181,2 -7,3 -8,0 19,9 -34,4 -94,6 -5,0 -25,2 94,7 5.002,9 2.295,1 112,6 96,9 1.869,7 198,5 17,4 28,5 38,7 103,7 275,2 713,1 588,7 48,8 911,2 166,3 55,0 0,8 6,5 34,6 2,1 11,0 1,9 3,2 2,6 1,2 13,7 3,6 31,8 53,2 3.004,9 1.576,0 90,7 52,9 1.268,2 160,9 3,3 15,6 12,1 72,6 136,3 375,8 367,6 16,5 432,4 1.831,8 664,0 21,1 37,5 566,9 35,5 3,1 11,0 23,4 28,5 137,7 323,6 217,4 0,6 425,5 5.304,0 2.536,1 57,9 95,4 2.071,7 112,6 198,6 35,8 46,7 83,8 309,6 807,8 593,6 74,0 816,5 153,9 92,1 0,2 0,5 57,1 0,2 34,1 0,1 0,1 0,1 0,8 27,3 1,7 27,6 4,1 3.777,4 1.855,6 45,5 63,8 1.555,6 84,5 106,1 27,6 22,1 50,4 233,4 491,5 475,5 43,4 577,9 1.372,8 588,4 12,2 31,1 458,9 27,9 58,3 8,2 24,6 33,2 75,4 289,0 116,5 3,0 234,5

11,1 22,6 0,6 -8,6 15,7 14,9 0,0 -29,0 6,7 1,6 -24,9 -15,3 8,0 -0,1 41,5 179,9 47,7 1,6 2,1 25,2 18,7 0,0 1,8 6,6 1,4 -3,2 21,3 26,8 0,0 77,4 127,3 38,3 1,7 3,5 14,6 18,5 0,0 1,9 3,7 2,1 -4,8 20,1 7,0 0,0 59,0 52,6 9,4 0,0 -1,4 10,6 0,2 0,0 0,0 2,9 -0,6 1,6 1,3 19,7 0,0 18,4 168,9 25,1 1,0 10,7 9,5 3,8 0,0 30,9 -0,1 -0,1 21,7 36,6 18,8 0,1 36,0 142,2 34,2 -0,2 8,1 26,1 0,2 0,0 31,7 0,4 0,4 1,3 29,1 17,5 0,0 27,6 26,6 -9,2 1,2 2,6 -16,5 3,6 0,0 -0,8 -0,5 -0,6 20,4 7,5 1,3 0,1 8,4 148,8 31,3 -2,8 16,8 -0,7 6,0 11,9 -2,5 12,1 3,3 1,3 48,9 -24,8 0,6 78,6 58,4 12,7 0,7 4,7 6,5 0,8 0,1 5,4 11,3 1,2 -3,3 20,2 -7,2 -0,4 18,5 90,3 18,5 -3,5 12,1 -7,2 5,3 11,9 -8,0 0,8 2,1 4,7 28,7 -17,6 1,0 60,1 94,1 42,1 -1,9 12,4 14,7 4,9 12,0 -9,0 0,7 0,8 3,3 20,2 -19,8 1,2 54,5 -3,7 -23,5 -1,6 -0,3 -21,9 0,4 -0,1 1,0 0,0 1,2 1,4 8,6 2,2 -0,2 5,6 253,4 148,4 1,3 8,7 168,8 2,4 -32,7 -1,0 1,8 4,2 44,0 -4,7 126,0 -43,7 -21,6 242,2 119,0 1,6 20,4 89,8 6,3 0,9 -0,2 9,3 15,0 13,9 20,6 49,4 -11,1 26,4 24,1 9,7 0,8 0,9 6,8 1,4 -0,3 1,0 0,0 2,3 0,7 7,4 0,4 0,8 1,9 98,6 30,9 -1,8 13,7 15,0 4,0 -0,1 -1,8 7,9 11,4 0,1 9,4 38,7 -11,9 14,1 119,5 78,5 2,6 5,8 68,0 0,9 1,3 0,6 1,4 1,3 13,1 3,8 10,3 0,1 10,5 -11,2 -29,3 0,3 11,8 -79,0 3,9 33,7 0,8 7,4 10,8 -30,1 25,3 -76,6 32,6 48,0 90,1 51,9 0,0 0,0 32,6 0,0 19,3 0,0 0,0 -0,2 -0,9 16,2 1,2 22,7 -0,7 -157,0 -110,9 0,4 5,2 -125,5 1,8 7,3 -2,0 4,6 12,0 -35,7 20,8 -79,4 9,9 23,6 55,7 29,7 0,0 6,5 13,9 2,1 7,1 2,7 2,9 -1,0 6,5 -11,8 1,6 0,0 25,1

2010 Stany (międzynarodowa pozycja finansowa)

III kw. 2010 do II kw. 2011 Transakcje

Inwestycje bezpośrednie Za granicą Kapitał własny/reinwestowane zyski Pozostałe kapitały W strefie euro Kapitał własny/reinwestowane zyski Pozostałe kapitałyAktywa inwestycji portfelowych Udziałowe Dłużne Długoterminowe papiery dłużne Instrumenty rynku pieniężnegoPozostałe inwestycje Aktywa Instytucje rządowe i samorządowe MIF Pozostałe sektory Pasywa Instytucje rządowe i samorządowe MIFPozostałe sektory

Inwestycje bezpośrednie Za granicą Kapitał własny/reinwestowane zyski Pozostałe kapitały W strefie euro Kapitał własny/reinwestowane zyski Pozostałe kapitałyAktywa inwestycji portfelowych Udziałowe Dłużne Długoterminowe papiery dłużne Instrumenty rynku pieniężnegoPozostałe inwestycje Aktywa Instytucje rządowe i samorządowe MIF Pozostałe sektory Pasywa Instytucje rządowe i samorządowe MIF Pozostałe sektory


Źródło: EBC.1) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi Ogólne.

7.4 Bi lans płatn iczy w ujęc iu monetarnym1) (miliardy EUR; transakcje)

Pozycje bilansu płatniczego odzwierciedlające transakcje netto zawierane przez MIFOgółem Saldo

rachunku bieżącego i kapitało-

wego

Transakcje spoza sektora MIF Finasowe instrumenty

pochodne

Błędy i opuszczeniaInwestycje bezpośrednie Inwestycje portfelowe Pozostałe inwestycje

Jednostki rezydentów

za granicą

Jednostki nie-

rezydentów w strefie

euro

Aktywa Pasywa Aktywa PasywaUdziałowe

papiery wartoś ciowe

Instrumenty dłużne

Udziałowe papiery

wartościowe

Instrumenty dłużne

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12


2008 -116,9 -125,2 -327,9 112,0 59,2 -11,0 -186,9 416,4 -53,1 73,5 -84,4 10,62009 105,7 -19,1 -311,9 224,8 -54,8 -132,8 111,0 268,8 111,5 -115,9 21,1 3,02010 -216,3 -37,3 -161,3 125,2 -70,7 -249,1 143,2 77,8 -170,3 117,2 17,4 -8,42010 3kw. -59,5 -6,4 -49,0 -3,8 -3,8 -44,6 41,0 -43,9 -23,2 68,6 6,3 -0,6 4 kw. -57,3 4,2 20,2 63,1 -37,6 -113,2 54,6 -7,4 -46,9 11,1 8,9 -14,42011 1 kw. 69,3 -27,8 -85,5 80,2 1,0 -24,0 81,4 3,2 -20,0 51,1 -2,2 12,1 2 kw. 2,1 -20,1 -53,2 30,8 -13,9 -33,2 -7,0 133,4 -52,8 15,0 3,4 -0,4 3 kw. -7,6 -9,1 -24,8 16,0 38,7 15,2 -22,3 -50,2 -31,9 67,2 -3,4 -3,02010 wrze. -26,0 -5,5 -12,3 3,7 -4,1 -15,6 15,1 6,6 -27,7 14,2 0,3 -0,8 paź. -84,2 2,5 5,2 -16,2 -17,2 -87,7 44,7 7,3 -26,8 9,2 -0,2 -4,9 list. -7,0 -3,0 7,8 39,5 -9,4 -23,4 -15,1 30,4 -23,3 -2,9 3,1 -10,6 gru. 33,8 4,7 7,1 39,9 -11,0 -2,0 25,1 -45,1 3,1 4,8 6,1 1,02011 sty. -23,6 -19,6 -29,4 37,4 0,2 -12,3 10,3 -37,0 -21,4 43,2 -1,0 6,0 luty 3,2 -7,1 -25,6 0,5 -1,1 -12,2 43,8 10,6 0,8 -12,3 0,8 5,0 marz. 89,7 -1,1 -30,4 42,2 1,9 0,5 27,2 29,6 0,6 20,2 -2,1 1,1 kwie. -31,3 -5,0 -47,1 22,3 -6,9 -15,7 -3,6 21,7 -9,0 2,4 2,9 6,8 maj -2,4 -15,7 -6,2 0,5 -1,2 -19,1 -11,0 64,8 -33,3 17,7 -1,5 2,5 czer. 35,8 0,6 0,1 8,1 -5,7 1,6 7,6 46,9 -10,5 -5,0 1,9 -9,8 lip. -7,9 -1,6 -13,8 12,2 -0,3 -8,6 24,4 -33,7 -0,9 19,9 -4,6 -0,9 sier. -12,7 -5,0 7,4 -6,6 28,5 6,8 -39,1 -19,1 -10,2 27,0 -0,7 -1,8 wrze. 13,0 -2,5 -18,4 10,4 10,4 17,0 -7,6 2,5 -20,8 20,4 1,9 -0,3

2011 wrze. 6,5 -52,8 -143,2 190,2 -11,8 -155,2 106,7 79,0 -151,6 144,5 6,7 -5,8

W38 Najważn ie j sze pozyc je b i lansu płatn iczego odzwierc ied la jące zmiany w transakc jach zagran icznych net to MIF1) (miliardy EUR; 12-miesięczne skumulowane transakcje)

-600

-400

-200

0

200

400

600

11020102900280027002-600

-400

-200

0

200

400

600

Suma odzwierciedlająca transakcje zagraniczne netto sektora MIFSaldo rachunku bieżącego i kapitałowegoUdziałowe inwestycje bezpośrednie i portfelowe instytucji spoza sektora MIF za granicąZobowiązania instytucji spoza sektora MIF z tytułu inwestycji portfelowych w postaci instrumentów dłużnych



zagraniczne


Grudzień 2011 71S

7.5 Obroty towarowe

Źródła: Eurostat.1) Grupy produktów wg klasyfikacji szerokich kategorii ekonomicznych (BEC – Broad Economic Categories). W odróżnieniu od grup produktów przedstawionych w tabeli 2,

grupy produktów zaopatrzeniowych i konsumpcyjnych obejmują produkty rolne i energię.2) Grupy produktów wg klasyfikacji głównych grup przemysłowych (MIGS – Main Industrial Groupings). W odróżnieniu od grup produktów przedstawionych w tabeli 1,

towary zaopatrzeniowe i konsumpcyjne nie obejmują energii, nie uwzględniono również produktów rolnych. Struktura przetwórstwa przemysłowego różni się od danych przedstawionych w kolumnach 7 i 12 tabeli 1. Zaprezentowane dane to indeksy cen, które podążają za konkretną zmianą cen produktów w koszyku i nie są prostym stosunkiem pomiędzy wartością a danymi dotyczącymi wolumenu przedstawionymi w tabeli 1, na które wpływają zmiany w strukturze i jakości dóbr będących przedmiotem handlu. Indeksy te różnią się od deflatorów PKB dla importu i eksportu (przedstawionych w tabeli 3 w części 5.1) głównie ze względu na to, że deflatory te obejmują wszystkie towary i usługi i uwzględniają handel transgraniczny wewnątrz strefy euro.

3) Ceny eksportowe producentów w przemyśle oznaczają bezpośrednie transakcje pomiędzy krajowymi producentami zagranicznymi klientami. Dane te w przeciwieństwie do danych dotyczących wartości i wolumenów przedstawionych w tabeli 1 nie obejmują eksportu hurtowników ani reeksportu.

1. Wartości, wolumen i ceny transakcyjne według grup towarów1)

(skorygowane sezonowo; o ile nie zaznaczono inaczej)Ogółem (n.s.) Eksport (f.o.b.) Import (c.i.f.)

Towary ogółem Pozycje pozabilansowe:

Towary przemysłowe

Towary ogółem Pozycje pozabilansowe:Eksport Import Zaopatrze-

nioweInwesty-

cyjneKonsump-

cyjneZaopatrze-

nioweInwesty-

cyjneKonsump-

cyjneTowary

przemysłoweRopa

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13Wartości (miliardy EUR; zmiany procentowe w ujęciu rocznym dla kolumn 1 i 2)

Wskaźniki wolumenu (n.s.; 2000 = 100, roczne zmiany procentowe dla kolumn 1 i 2)

2009 -18,0 -21,8 1.279,7 628,0 264,3 355,3 1.063,2 1.266,8 734,4 193,9 316,8 841,0 182,12010 20,0 22,5 1.531,8 764,8 311,3 419,8 1.268,5 1.546,0 945,7 229,9 348,1 1.017,0 247,32010 4kw. 22,2 25,6 404,0 201,6 84,2 109,5 332,8 407,1 253,6 59,2 89,5 265,6 66,42011 1kw. 21,7 24,2 427,2 214,5 86,1 116,1 350,3 435,3 275,9 59,6 91,7 277,2 74,2 2kw. 13,0 12,8 429,2 215,7 86,7 116,3 350,5 435,6 279,7 58,3 89,8 274,8 77,1 3kw. 9,4 8,9 436,4 217,7 87,1 119,5 357,8 438,6 278,5 58,5 92,6 274,8 .2011 kwie. 14,6 17,8 144,4 72,3 28,3 39,4 116,0 146,9 94,5 20,2 29,7 91,7 26,9 maj 22,4 17,8 146,2 73,2 30,3 40,1 121,2 147,4 94,4 19,5 30,5 93,8 25,3 czer. 3,4 3,7 138,7 70,2 28,1 36,8 113,2 141,4 90,8 18,6 29,6 89,3 24,8 lip. 5,2 7,4 142,1 71,4 28,1 38,2 115,9 145,2 93,0 19,3 29,9 90,8 27,3 sier. 13,8 11,7 147,9 73,6 29,8 40,5 123,0 149,1 94,6 20,0 31,1 95,2 26,3 wrze. 9,7 7,9 146,4 72,6 29,3 40,9 119,0 144,3 90,9 19,2 31,7 88,9 .

2009 -16,5 -13,7 119,5 114,8 119,0 128,0 116,0 109,7 101,0 115,7 136,3 111,0 101,72010 14,8 10,7 136,6 132,3 138,4 143,5 133,9 120,7 112,9 131,2 143,1 127,7 100,72010 3kw. 16,0 12,7 139,8 134,8 143,7 145,5 137,4 122,2 114,0 134,1 143,9 130,6 101,4 4kw. 15,1 10,3 142,5 137,3 149,4 148,0 139,3 123,6 116,3 134,5 145,0 131,7 102,72011 1kw. 13,5 7,9 146,1 141,2 149,8 152,5 143,2 125,0 117,9 132,6 144,8 133,6 96,8 2kw. 8,2 2,8 146,8 140,6 152,0 154,2 143,9 123,8 116,3 132,9 143,4 134,0 92,42011 marz. 8,9 1,5 147,4 142,9 154,0 154,7 145,5 124,0 116,9 129,2 146,5 135,2 95,6 kwie. 8,1 5,0 147,8 141,0 149,7 156,1 142,8 124,5 116,9 138,7 142,6 134,2 95,1 maj 17,3 8,1 150,2 143,4 159,3 159,6 149,2 126,8 119,0 134,8 147,2 138,4 90,7 czer. 0,2 -4,3 142,3 137,4 146,8 147,0 139,5 120,0 113,1 125,3 140,4 129,6 91,2 lip. 1,6 1,1 144,8 139,1 146,7 150,1 141,6 124,2 117,1 133,3 140,9 132,5 100,6 sier. 9,1 3,9 150,4 142,8 155,3 158,8 150,2 126,0 117,7 136,7 144,1 137,6 96,4

2. Ceny2)

(o ile nie określono inaczej, roczne zmiany w procentach)

Ceny eksportowe producentów w przemyśle (f.o.b)3) Ceny importowe towarów przemysłowych (c.i.f) Ogółem

(wskaźnik 2005 =

100)

Towary ogółem Poz. w pamięci: Towary przemy-

słowe

Ogółem (wskaźnik

2005 = 100)

Towary ogółem Poz. w pamięci:

Towary przemy-

słowe

Zaopatrze-niowe

Inwesty-cyjne

Konsump-cyjne

Energia Zaopatrze-niowe

Inwesty-cyjne

Konsump-cyjne

Energia


100,0 100,0 33,1 44,5 17,9 4,5 99,2 100,0 100,0 28,4 27,9 22,1 21,6 81,1

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 142009 101,5 -2,7 -4,0 0,5 0,5 -23,7 -2,6 100,1 -8,7 -4,8 1,8 1,0 -28,3 -2,62010 105,4 3,9 4,8 1,1 2,2 26,3 3,8 109,8 9,8 9,7 1,4 2,9 27,5 5,82011 1kw. 109,1 5,9 8,5 2,0 2,9 25,8 5,8 118,3 12,2 11,3 0,7 6,0 31,8 7,0 2kw. 110,2 4,1 6,0 0,8 1,8 22,0 4,0 118,8 7,5 3,9 -3,0 3,2 27,8 2,0 3kw. 110,5 4,0 5,0 0,9 1,8 25,5 3,9 118,8 7,1 2,5 -3,5 2,7 28,4 1,52011 maj 110,2 4,0 5,9 0,8 1,6 22,1 3,9 118,5 7,1 2,4 -3,0 3,0 28,3 1,2 czer. 110,1 3,4 5,1 0,6 1,2 18,8 3,3 117,8 5,9 2,6 -4,2 2,0 24,8 0,7 lip. 110,5 4,0 5,3 0,8 1,7 25,9 4,0 119,0 7,5 3,6 -4,0 2,7 29,5 1,5 sier. 110,3 3,8 4,8 0,8 1,8 23,4 3,7 118,1 6,2 2,0 -3,4 2,4 25,5 1,3 wrze. 110,6 4,0 4,8 1,1 1,9 27,2 4,0 119,2 7,4 2,0 -3,0 3,2 30,2 1,6 paź. 110,4 4,1 4,4 1,7 2,5 24,4 4,0 121,6 10,0 3,2 -0,5 4,7 29,9 3,7


2009 1.279,7 27,3 41,5 175,3 174,6 50,1 78,8 34,8 152,4 284,4 68,9 28,6 92,0 54,3 29,42010 1.531,8 30,1 52,5 194,1 208,3 63,4 92,7 47,4 180,6 355,9 94,8 34,6 104,9 73,4 17,72010 2kw. 378,9 7,3 13,2 47,9 51,0 15,4 22,8 11,5 45,2 88,7 23,6 8,7 25,7 18,6 4,8 3kw. 397,0 7,6 13,4 50,0 53,9 17,2 23,9 12,2 47,7 92,0 23,9 8,9 26,8 19,0 3,9 4kw. 404,0 8,1 14,0 50,1 55,9 17,2 24,7 13,2 46,2 93,5 25,6 9,0 27,5 19,2 3,92011 1kw. 427,2 8,0 15,0 53,2 59,0 18,7 25,8 15,3 50,0 99,4 28,9 9,3 28,1 20,2 0,4 2kw. 429,2 8,2 15,4 52,1 60,3 20,1 26,5 14,3 48,1 98,4 27,3 9,5 27,0 21,0 3,5 3kw. 436,4 . . . . 20,9 28,6 13,6 48,2 101,3 28,5 10,1 27,7 21,2 .2011 kwie. 144,4 2,7 5,0 17,0 19,7 6,5 9,0 4,9 16,2 32,4 8,9 3,2 9,2 7,0 3,4 maj 146,2 2,8 5,3 18,0 20,5 7,1 9,3 4,8 16,3 33,9 9,5 3,2 9,1 7,4 -0,5 czer. 138,7 2,7 5,0 17,1 20,0 6,5 8,2 4,5 15,5 32,1 8,9 3,1 8,7 6,6 0,5 lip. 142,1 2,7 5,2 17,2 19,9 6,6 8,5 4,5 15,5 33,0 9,2 3,2 9,0 6,9 1,8 sier. 147,9 2,8 5,3 18,3 20,9 7,1 10,0 4,5 17,0 34,4 9,8 3,5 9,2 7,3 -0,5 wrze. 146,4 . . . . 7,2 10,0 4,5 15,7 33,9 9,5 3,4 9,5 7,0 .

2010 100,0 2,0 3,4 12,7 13,6 4,1 6,0 3,1 11,8 23,2 6,2 2,3 6,9 4,8 1,2

2009 1.266,8 27,1 38,2 127,1 161,9 84,3 65,4 26,5 116,2 380,2 157,7 43,9 94,8 59,5 -25,32010 1.546,0 27,2 47,3 146,9 194,9 112,7 73,5 30,9 129,8 494,6 208,6 51,4 119,2 75,3 -49,82010 2kw. 385,2 6,7 11,9 36,3 48,2 28,5 19,5 7,6 32,0 125,0 53,0 13,1 29,9 18,2 -14,8 3kw. 401,2 6,9 12,5 37,6 50,0 28,2 18,8 7,8 34,3 130,5 55,7 13,2 29,7 19,5 -10,5 4kw. 407,1 7,0 12,6 38,4 52,2 30,2 18,3 8,3 34,2 128,4 54,1 13,1 32,6 20,9 -14,42011 1kw. 435,3 7,3 13,2 41,7 55,5 34,7 19,4 9,0 35,4 135,7 54,8 13,7 35,7 21,4 -17,3 2kw. 435,6 7,5 13,3 41,4 56,2 34,6 20,0 8,9 34,0 138,4 55,9 12,7 30,9 21,9 -15,0 3kw. 438,6 . . . . 31,8 22,2 8,5 34,1 137,0 54,2 13,3 30,9 23,4 .2011 kwie. 146,9 2,4 4,3 13,9 18,5 12,1 6,6 3,0 11,6 46,7 18,7 4,4 10,3 7,3 -5,0 maj 147,4 2,7 4,7 13,9 19,0 12,6 6,8 3,0 11,4 46,4 18,8 4,2 9,8 7,5 -5,9 czer. 141,4 2,4 4,3 13,6 18,6 9,8 6,7 2,9 11,0 45,4 18,5 4,1 10,8 7,1 -4,1 lip. 145,2 2,4 4,5 14,1 18,7 11,8 6,7 2,9 11,0 46,4 18,1 4,5 9,7 7,7 -5,3 sier. 149,1 2,4 4,7 14,1 19,1 9,7 8,0 2,9 11,5 46,7 18,9 4,5 10,9 8,1 -1,7 wrze. 144,3 . . . . 10,4 7,5 2,8 11,6 43,8 17,2 4,3 10,4 7,6 .

2010 100,0 1,8 3,1 9,5 12,6 7,3 4,8 2,0 8,4 32,0 13,5 3,3 7,7 4,9 -3,2

2009 13,0 0,2 3,3 48,2 12,7 -34,2 13,3 8,3 36,2 -95,8 -88,8 -15,2 -2,8 -5,2 54,72010 -14,2 2,9 5,2 47,2 13,4 -49,3 19,2 16,5 50,8 -138,7 -113,8 -16,8 -14,4 -1,8 67,52010 2kw. -6,4 0,6 1,3 11,5 2,8 -13,1 3,3 3,9 13,2 -36,3 -29,5 -4,4 -4,2 0,4 19,6 3kw. -4,2 0,7 0,9 12,5 4,0 -11,0 5,1 4,4 13,4 -38,5 -31,7 -4,4 -2,8 -0,5 14,3 4kw. -3,1 1,2 1,5 11,7 3,6 -13,0 6,4 4,9 12,1 -34,9 -28,6 -4,1 -5,1 -1,8 18,32011 1kw. -8,1 0,8 1,8 11,5 3,5 -16,0 6,4 6,4 14,5 -36,2 -25,9 -4,4 -7,6 -1,3 17,7 2kw. -6,3 0,7 2,1 10,7 4,1 -14,4 6,5 5,4 14,0 -40,0 -28,6 -3,2 -3,9 -0,9 18,5 3kw. -2,2 . . . . -10,9 6,3 5,0 14,1 -35,7 -25,7 -3,1 -3,2 -2,2 .2011 kwie. -2,5 0,4 0,7 3,1 1,2 -5,7 2,4 1,9 4,6 -14,2 -9,8 -1,2 -1,1 -0,3 8,4 maj -1,2 0,1 0,6 4,1 1,5 -5,5 2,6 1,9 4,9 -12,4 -9,2 -1,0 -0,7 -0,1 5,4 czer. -2,7 0,3 0,7 3,5 1,4 -3,3 1,5 1,6 4,5 -13,4 -9,6 -1,0 -2,0 -0,5 4,7 lip. -3,1 0,3 0,7 3,1 1,2 -5,1 1,8 1,7 4,5 -13,4 -9,0 -1,2 -0,7 -0,7 7,1 sier. -1,2 0,3 0,6 4,2 1,8 -2,7 2,0 1,6 5,5 -12,3 -9,1 -1,1 -1,6 -0,8 1,2 wrze. 2,1 . . . . -3,2 2,5 1,7 4,1 -9,9 -7,6 -0,9 -0,8 -0,6 .

7.5 Obroty towarowe (cd . ) (miliardy EUR, jeżeli nie zaznaczono inaczej; skorygowane sezonowo)

Źródła: Eurostat.

3. Struktura geograficznaOgółem Państwa członkowskie UE

spoza strefy euroRosja Szwajca-

riaTurcja USA Azja Afryka Ameryka

ŁacińskaPozostałe państwa

Dania Szwecja Wielka Brytania

Pozostałe państwa

UE

Chiny Japonia

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15Eksport (f.o.b.)

Procentowy udział w eksporcie ogółem

Procentowy udział w imporcie ogółem

Saldo

Import (c.i.f.)


Grudzień 2011 73S

82008 110,4 109,9 107,7 105,1 115,4 104,1 117,9 107,12009 111,7 110,6 104,9 106,1 120,4 106,0 120,6 108,02010 104,6 103,0 98,8 98,4 109,6 98,0 112,3 99,32010 3kw. 102,3 100,8 96,9 96,5 106,9 95,4 109,8 97,2 4 kw. 104,4 102,4 98,7 97,7 108,7 97,7 112,1 98,72011 1 kw. 103,7 101,5 98,0 96,9 107,0 96,4 111,6 97,9 2 kw. 106,4 104,2 100,2 99,5 109,4 99,2 114,5 100,5 3 kw. 104,6 102,1 98,4 . . . 113,3 99,12010 list. 104,7 102,7 99,0 - - - 112,5 99,0 gru. 102,6 100,6 96,9 - - - 110,1 96,82011 sty. 102,4 100,3 96,9 - - - 110,1 96,7 luty 103,4 101,1 97,8 - - - 111,4 97,6 marz. 105,2 103,1 99,4 - - - 113,2 99,4 kwie. 107,0 104,9 101,0 - - - 115,0 101,1 maj 106,0 103,8 99,7 - - - 114,1 100,1 czer. 106,1 104,0 99,9 - - - 114,4 100,3 lip. 105,2 102,6 99,0 - - - 113,4 99,1 sier. 104,9 102,3 98,8 - - - 113,8 99,4 wrze. 103,8 101,4 97,6 - - - 112,8 98,7 paź. 104,0 101,7 98,1 - - - 113,3 99,1 list. 103,5 101,3 97,7 - - - 112,8 98,6

2011 list. -0,5 -0,4 -0,4 - - - -0,5 -0,6

2011 list. -1,1 -1,4 -1,3 - - - 0,3 -0,4

kursy walutOwe8.1 Efektywne kursy walutowe1) (średnie okresowe; wskaźnik 1 kw. 1999 = 100)

EER-20 (wąska grupa) EER-40 (szeroka grupa)Nominalny Realny

CPIRealny

PPIRealny

deflator PKBRealny ULVM

Realny ULCT

Nominalny Realny CPI

1 2 3 4 5 6 7 8

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca (w %)

Zmiana w stosunku do poprzedniego roku (w %)

Źródła: EBC.1) Definicja grupy krajów-partnerów handlowych oraz inne informacje zob. Uwagi ogólne.

W39 Efektywne kursy walutowe (średnie miesięczne; wskaźnik 1 kw. 1999 = 100)

W40 Dwustronne kursy walutowe (średnie miesięczne; wskaźnik 1 kw. 1999 = 100)

70

80

90

100

110

120

130

140

150

2000 2002 2004 2006 2008 201070

80

90

100

110

120

130

140

150

USD/EURJPY/EURGBP/EUR

70

80

90

100

110

120

130

140

150

2000 2002 2004 2006 2008 201070

80

90

100

110

120

130

140

150

Nominalny EER-20Realny CPI deflowany EER-20


8.2 Kursy walutowe (średnie okresowe; jednostki waluty krajowej za euro)

Źródło: EBC.1) Najnowsze dane dotyczące ISK (korona islandzka) pochodzą z 3 grudnia 2008 r.2) Od 1 stycznia 2009 r. EBC oblicza i publikuje referencyjne kursy walutowe w stosunku do euro dla tej waluty. Poprzednie dane są orientacyjne.

BGN CZK DKK LVL LTL HUF PLN RON SEK GBP HRK TRL

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12



AUD BRL CAD CNY HKD ISK1) INR2) IDR ISL JPY MYR

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23



MXN NZD NOK PHP RUR SGD ZAR KRW CHF THB USD

23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33



2008 1,9558 24,946 7,4560 0,7027 3,4528 251,51 3,5121 3,6826 9,6152 0,79628 7,2239 1,90642009 1,9558 26,435 7,4462 0,7057 3,4528 280,33 4,3276 4,2399 10,6191 0,89094 7,3400 2,16312010 1,9558 25,284 7,4473 0,7087 3,4528 275,48 3,9947 4,2122 9,5373 0,85784 7,2891 1,99652011 1kw. 1,9558 24,375 7,4550 0,7049 3,4528 272,43 3,9460 4,2212 8,8642 0,85386 7,4018 2,1591 2 kw. 1,9558 24,324 7,4573 0,7092 3,4528 266,42 3,9596 4,1378 9,0153 0,88274 7,3932 2,2579 3 kw. 1,9558 24,387 7,4506 0,7093 3,4528 275,10 4,1527 4,2587 9,1451 0,87760 7,4629 2,45352011 maj 1,9558 24,381 7,4566 0,7093 3,4528 266,96 3,9404 4,1142 8,9571 0,87788 7,4052 2,2603 czer. 1,9558 24,286 7,4579 0,7091 3,4528 266,87 3,9702 4,1937 9,1125 0,88745 7,4065 2,3077 lip. 1,9558 24,335 7,4560 0,7092 3,4528 267,68 3,9951 4,2413 9,1340 0,88476 7,4316 2,3654 sier. 1,9558 24,273 7,4498 0,7093 3,4528 272,37 4,1195 4,2505 9,1655 0,87668 7,4620 2,5147 wrze. 1,9558 24,556 7,4462 0,7093 3,4528 285,05 4,3379 4,2838 9,1343 0,87172 7,4936 2,4736 paź. 1,9558 24,841 7,4442 0,7061 3,4528 296,79 4,3516 4,3244 9,1138 0,87036 7,4849 2,5089 list. 1,9558 25,464 7,4412 0,7015 3,4528 309,15 4,4324 4,3560 9,1387 0,85740 7,4923 2,4565

2011 list. 0,0 2,5 0,0 -0,6 0,0 4,2 1,9 0,7 0,3 -1,5 0,1 -2,1

2011 list. 0,0 3,4 -0,2 -1,1 0,0 12,2 12,2 1,4 -1,9 0,3 1,5 24,6

2008 1,7416 2,6737 1,5594 10,2236 11,4541 143,83 63,6143 14.165,16 5,2561 152,45 4,88932009 1,7727 2,7674 1,5850 9,5277 10,8114 - 67,3611 14.443,74 5,4668 130,34 4,90792010 1,4423 2,3314 1,3651 8,9712 10,2994 - 60,5878 12.041,70 4,9457 116,24 4,26682011 1kw. 1,3614 2,2799 1,3484 9,0028 10,6535 - 61,9255 12.171,85 4,9247 112,57 4,1668 2kw. 1,3550 2,2960 1,3932 9,3509 11,1932 - 64,3809 12.364,41 4,9490 117,41 4,3451 3kw. 1,3459 2,3063 1,3841 9,0653 11,0105 - 64,7000 12.181,09 5,0174 109,77 4,26662011 maj 1,3437 2,3131 1,3885 9,3198 11,1551 - 64,4735 12.290,33 4,9740 116,47 4,3272 czer. 1,3567 2,2850 1,4063 9,3161 11,2021 - 64,5200 12.327,02 4,9169 115,75 4,3585 lip. 1,3249 2,2329 1,3638 9,2121 11,1104 - 63,3537 12.171,27 4,8801 113,26 4,2716 sier. 1,3651 2,2888 1,4071 9,1857 11,1846 - 65,0717 12.249,95 5,0841 110,43 4,2822 wrze. 1,3458 2,3946 1,3794 8,7994 10,7333 - 65,5964 12.118,49 5,0788 105,75 4,2456 paź. 1,3525 2,4336 1,3981 8,7308 10,6616 - 67,5519 12.150,54 5,0253 105,06 4,2963 list. 1,3414 2,4210 1,3897 8,6154 10,5495 - 68,8330 12.214,99 5,0521 105,02 4,2756

2011 list. -0,8 -0,5 -0,6 -1,3 -1,1 - 1,9 0,5 0,5 0,0 -0,5

2011 list. -2,9 3,5 0,5 -5,2 -0,4 - 12,0 -0,1 1,5 -6,8 0,4

2008 16,2911 2,0770 8,2237 65,172 36,4207 2,0762 12,0590 1.606,09 1,5874 48,475 1,47082009 18,7989 2,2121 8,7278 66,338 44,1376 2,0241 11,6737 1.772,90 1,5100 47,804 1,39482010 16,7373 1,8377 8,0043 59,739 40,2629 1,8055 9,6984 1.531,82 1,3803 42,014 1,32572011 1kw. 16,5007 1,8107 7,8236 59,876 39,9976 1,7467 9,5875 1.530,79 1,2871 41,771 1,3680 2kw. 16,8752 1,7992 7,8259 62,256 40,2750 1,7842 9,7852 1.559,23 1,2514 43,592 1,4391 3kw. 17,3908 1,6976 7,7652 60,371 41,1734 1,7309 10,0898 1.532,60 1,1649 42,574 1,41272011 maj 16,7177 1,8024 7,8384 61,953 40,0573 1,7763 9,8461 1.555,99 1,2537 43,398 1,4349 czer. 16,9931 1,7666 7,8302 62,468 40,2670 1,7763 9,7807 1.555,32 1,2092 43,923 1,4388 lip. 16,6491 1,6877 7,7829 60,961 39,8343 1,7359 9,7000 1.510,29 1,1766 42,949 1,4264 sier. 17,5456 1,7108 7,7882 60,836 41,2954 1,7340 10,1532 1.542,01 1,1203 42,875 1,4343 wrze. 17,9370 1,6932 7,7243 59,322 42,3239 1,7229 10,3956 1.544,04 1,2005 41,902 1,3770 paź. 18,4315 1,7361 7,7474 59,412 42,8569 1,7493 10,9188 1.578,17 1,2295 42,297 1,3706 list. 18,5646 1,7584 7,7868 58,743 41,8082 1,7476 11,0547 1.537,42 1,2307 41,969 1,3556

2011 list. 0,7 1,3 0,5 -1,1 -2,4 -0,1 1,2 -2,6 0,1 -0,8 -1,1

2011 list. 10,3 -0,7 -4,4 -1,2 -1,2 -1,5 16,0 -0,4 -8,4 2,8 -0,8


Grudzień 2011 75S

92009 2,5 0,6 1,1 3,3 4,2 4,0 4,0 5,6 1,9 2,22010 3,0 1,2 2,2 -1,2 1,2 4,7 2,7 6,1 1,9 3,32011 2kw. 3,4 1,8 2,9 4,6 4,7 3,9 4,0 8,3 1,7 4,4 3 kw. 3,1 2,0 2,6 4,4 4,6 3,4 3,7 4,2 1,6 4,72011 sier. 3,1 2,1 2,4 4,6 4,4 3,5 4,0 4,3 1,6 4,5 wrze. 2,9 2,1 2,4 4,5 4,7 3,7 3,5 3,5 1,5 5,2 paź. 3,0 2,6 2,7 4,3 4,2 3,8 3,8 3,6 1,1 5,0

2008 1,7 -2,2 3,2 -4,2 -3,3 -3,7 -3,7 -5,7 2,2 -5,02009 -4,3 -5,8 -2,7 -9,7 -9,5 -4,6 -7,3 -9,0 -0,7 -11,52010 -3,1 -4,8 -2,6 -8,3 -7,0 -4,2 -7,8 -6,9 0,2 -10,3

2008 13,7 28,7 34,5 19,8 15,5 72,9 47,1 13,4 38,8 54,82009 14,6 34,4 41,8 36,7 29,4 79,7 50,9 23,6 42,7 69,62010 16,3 37,6 43,7 44,7 38,0 81,3 54,9 31,0 39,7 79,9

2011 maj 5,39 3,89 3,13 6,36 5,05 7,11 6,06 7,26 3,01 3,49 czer. 5,39 3,77 2,96 5,87 5,05 7,22 5,88 7,09 2,89 3,09 lip. 5,36 3,79 3,02 5,67 5,05 7,35 5,81 7,30 2,75 2,88 sier. 5,32 3,40 2,49 5,60 5,05 7,49 5,70 7,38 2,17 2,37 wrze. 5,30 3,00 2,07 5,60 5,09 7,64 5,74 7,43 1,83 2,41 paź. 5,27 3,14 2,23 5,62 5,06 7,88 5,71 7,48 1,90 2,52

2011 maj 3,77 1,22 1,46 0,78 1,65 6,88 4,40 5,26 2,46 0,82 czer. 3,74 1,20 1,51 0,74 1,69 6,27 4,61 5,25 2,46 0,83 lip. 3,75 1,19 1,66 0,82 1,81 6,74 4,70 5,11 2,56 0,83 sier. 3,74 1,19 1,60 0,83 1,86 7,12 4,72 5,60 2,58 0,86 wrze. 3,67 1,17 1,44 0,87 1,85 6,19 4,75 5,77 2,53 0,92 paź. 3,68 1,17 1,40 0,99 1,88 6,18 4,80 5,96 2,52 0,97

2009 -5,5 -4,1 -5,8 -17,7 -14,8 -6,8 1,6 -7,1 -5,2 -4,42010 0,2 2,3 1,3 -0,3 1,4 1,3 3,9 -1,3 5,6 1,82011 1kw. 3,3 2,8 2,1 3,0 5,4 1,9 4,5 1,3 5,8 1,6 2 kw. 2,0 2,2 1,8 5,1 6,5 1,7 4,6 1,9 4,8 0,6 3 kw. 1,6 . -0,3 5,3 7,3 1,5 4,2 4,4 4,6 0,5

2009 -7,6 -1,0 3,3 11,1 7,8 1,0 -2,2 -3,6 6,9 -1,52010 -0,5 -2,3 5,6 4,9 4,2 2,9 -2,8 -3,8 6,5 -2,32011 1kw. 2,0 2,5 5,5 1,2 2,1 3,7 -1,7 -2,6 8,0 -1,1 2 kw. 1,5 -5,2 7,3 1,3 -2,2 4,1 -2,2 -6,3 6,7 -0,2 3 kw. 12,8 . 7,7 . 3,0 . -4,9 -2,7 9,2 .

2008 105,1 50,6 176,3 130,0 70,9 122,2 56,8 56,0 205,7 445,02009 108,3 53,2 188,5 156,5 87,0 142,3 59,4 69,0 210,8 416,92010 4kw. 102,8 57,4 190,7 165,4 87,4 141,4 66,0 77,2 190,4 418,82011 1 kw. 98,5 56,9 185,6 158,1 85,6 135,1 68,3 74,6 188,5 421,4 2 kw. 96,0 56,9 181,6 154,7 86,0 134,7 68,5 78,1 189,3 422,4

2009 12,7 3,5 5,7 -7,9 -1,4 2,0 2,2 -1,3 4,6 5,72010 0,8 0,6 -1,0 -10,2 -7,3 -1,2 4,7 0,8 -1,7 1,72011 1kw. 1,7 0,1 -0,5 2,5 -3,0 0,7 2,6 -1,3 -2,4 -0,9 2 kw. 5,3 0,2 -1,1 2,3 -0,7 . 0,6 9,4 -0,7 0,3 3 kw. . . 1,2 . . . . 9,3 -1,0 1,9

2009 6,8 6,7 6,0 17,1 13,7 10,0 8,2 6,9 8,3 7,62010 10,2 7,3 7,4 18,6 17,8 11,1 9,6 7,3 8,4 7,82011 2kw. 11,3 6,9 7,5 16,2 15,5 10,9 9,6 7,4 7,5 7,9 3 kw. 11,7 6,7 7,5 . 15,0 10,3 9,7 7,5 7,3 .2011 sier. 11,7 6,7 7,5 . 15,0 10,3 9,7 7,5 7,4 8,3 wrze. 11,9 6,6 7,6 . 15,0 9,9 9,8 7,7 7,3 . paź. 12,1 6,7 7,7 . . 9,8 9,9 7,3 7,5 .

kierunki rOzwOju POza strefą eurO9.1 Zmiany gospodarcze i f inansowe w pozostałych państwach członkowsk ich (roczne zmiany procentowe, jeżeli nie zaznaczono inaczej)

Zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnych (HICP)

1. Zmiany gospodarcze i finansowe w pozostałych państwach członkowskich UE

Źródła: EBC, Komisja Europejska (Dyrekcja ds. Gospodarczych i Finansowych), dane krajowe oraz wyliczenia Thomson Reuters i EBC.

Bułgaria Czechy Dania Łotwa Litwa Węgry Polska Rumunia Szwecja Wielka Brytania

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Deficyt(-)/nadwyżka(+) sektora instytucji rządowych jako % PKB

Dług publiczny brutto jako % PKB

Rentowność długoterminowych obligacji skarbowych w % rocznie, średnie okresowe

3-miesięczne stopy procentowe w % rocznie, średnie okresowe

Realny PKB

Saldo na rachunkach bieżącym i kapitałowym jako % PKB

Zadłużenie zagraniczne brutto jako % PKB

Jednostkowe koszty pracy

Standardowa stopa bezrobocia jako % siły roboczej


2007 2,9 2,5 1,9 3,1 4,6 6,3 5,30 4,81 1,3705 -2,9 48,52008 3,8 2,8 -0,3 -4,7 5,8 7,1 2,93 2,70 1,4708 -6,6 57,02009 -0,4 -0,6 -3,5 -13,5 9,3 7,9 0,69 4,17 1,3948 -11,6 69,42010 1,6 -2,0 3,0 5,9 9,6 2,3 0,34 3,57 1,3257 -10,7 78,22010 3kw. 1,2 -1,5 3,5 7,2 9,6 2,5 0,39 2,69 1,2910 -10,3 76,2 4 kw. 1,3 -0,9 3,1 6,6 9,6 3,2 0,29 3,57 1,3583 -10,5 78,22011 1kw. 2,1 1,3 2,2 6,6 8,9 4,5 0,31 3,76 1,3680 -9,9 79,1 2 kw. 3,4 1,0 1,6 4,4 9,1 5,4 0,26 3,46 1,4391 -10,2 79,0 3 kw. 3,8 0,4 1,5 4,1 9,1 9,4 0,30 2,18 1,4127 . .2011 lip. 3,6 - - 4,0 9,1 8,0 0,25 3,08 1,4264 - - sier. 3,8 - - 4,1 9,1 10,2 0,29 2,51 1,4343 - - wrze. 3,9 - - 4,2 9,1 10,1 0,35 2,18 1,3770 - - paź. 3,5 - - 4,5 9,0 9,9 0,41 2,37 1,3706 - - list. . - - . 8,6 . 0,48 2,30 1,3556 - -

2007 0,1 -2,3 2,3 2,8 3,8 1,6 0,79 1,70 161,25 -2,4 156,22008 1,4 1,2 -1,2 -3,4 4,0 2,1 0,93 1,21 152,45 -2,2 162,02009 -1,3 2,8 -6,3 -21,9 5,1 2,7 0,47 1,42 130,34 -8,7 180,42010 -0,7 -2,6 4,1 16,6 5,1 2,8 0,23 1,18 116,24 . .2010 3kw. -1,0 -3,2 4,9 14,0 5,0 2,7 0,24 1,03 110,68 . . 4 kw. -0,3 -1,3 2,5 6,0 5,0 2,5 0,19 1,18 112,10 . .2011 1 kw. -0,5 1,2 -0,6 -2,6 4,7 2,5 0,19 1,33 112,57 . . 2 kw. -0,4 1,2 -1,0 -6,9 4,6 2,8 0,20 1,18 117,41 . . 3 kw. 0,1 . -0,2 -2,1 4,4 2,8 0,19 1,04 109,77 . .2011 lip. 0,2 - - -3,0 4,7 3,0 0,20 1,09 113,26 - - sier. 0,2 - - 0,4 4,3 2,7 0,19 1,05 110,43 - - wrze. 0,0 - - -3,3 4,1 2,7 0,19 1,04 105,75 - - paź. -0,2 - - 0,3 . 2,7 0,19 1,04 105,06 - - list. . - - . . . 0,20 1,10 105,02 - -

9.2 Zmiany gospodarcze i f inansowe w Stanach Z jednoczonych i Japoni i (roczne zmiany procentowe; jeżeli nie zaznaczono inaczej)

CPI ULCM1) Realny PKB Wskaźnik produkcji

przemysłowej (przetwórstwo przemysłowe)

Stopa bezrobocia jako % siły

roboczej2) (s.s.)

Szeroki pieniądz3)

3-miesięczna stopa

depozytów między-

bankowych4)

Rentowność 10-letnich

obligacji bankowych

o kuponie zerowym4) na koniec okresu

Kurs walutowy5)

waluty krajowej

do euro

Deficyt (-)/ nadwyżka

(+) fiskalna jako %

PKB

Dług publiczny

brutto jako % PKB6)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11Stany Zjednoczone

Japonia

Źródła: dane krajowe (kolumny 1, 2 (Stany Zjednoczone), 3, 4, 5 (Stany Zjednoczone), 6, 9 i 10); OECD (kolumna 2 (Japonia)); Eurostat (kolumna 5 (Japonia), wykres danych strefy euro); Thomson Reuters (kolumny 7 i 8); obliczenia EBC (kolumna 11).1) Skorygowane sezonowo. Dla Stanów Zjednoczonych dane odnoszą się do sektora prywatnych przedsiębiorstw nierolniczych.2) W danych dotyczących Japonii, obejmujących okres od marca do sierpnia 2011 r., nie uwzględniono 3 prefektur najbardziej dotkniętych trzęsieniem ziemi w tym kraju. Zostały

one przywrócone we wrześniu 2011 r.3) Średnie wartości dla okresu; M2 dla Stanów Zjednoczonych, M2+certyfikaty depozytowe dla Japonii.4) Oprocentowania roczne. Więcej informacji na temat 3-miesięcznej stopy depozytów międzybankowych można znaleźć w części 4.6.5) Więcej informacji zamieszczono w części 8.2.6) Skonsolidowane zadłużenie sektora instytucji rządowych i samorządowych (koniec okresu).7) Dane odnoszą się do zmieniającego się składu strefy euro. Więcej informacji na ten temat zob. Uwagi ogólne.

W41 Rea lne PKB (roczne zmiany procentowe; dane kwartalne)

W42 Wskaźn ik CPI (roczne zmiany procentowe; dane miesięczne)

-15

-10

-5

0

5

10

2000 2002 2004 2006 2008 2010-15

-10

-5

0

5

10


-4

-2

0

2

4

6

2000 2002 2004 2006 2008 2010-4

-2

0

2

4

6

Strefa euro7)

Stany ZjednoczoneJaponia


Grudzień 2011 77S

sPis wykresówW1 Agregaty monetarne s12W2 Czynniki kreacji pieniądza s12W3 Składniki agregatów monetarnych s13W4 Składniki długoterminowych zobowiązań finansowych s13W5 Kredyty i pożyczki dla pozostałych instytucji pośrednictwa finansowego i przedsiębiorstw s14W6 Kredyty i pożyczki dla gospodarstw domowych s14W7 Kredyty i pożyczki dla instytucji rządowych s16W8 Kredyty i pożyczki dla nierezydentów strefy euro s16W9 Depozyty ogółem wg sektorów (instytucje ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne) s17W10 Depozyty ogółem i depozyty ujęte w M3 wg sektorów (instytucje ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne) s17W11 Depozyty ogółem wg sektorów (przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe) s18W12 Depozyty ogółem i depozyty ujęte w M3 wg sektorów (przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe) s18W13 Depozyty instytucji rządowych oraz nierezydentów strefy euro s19W14 Papiery wartościowe w posiadaniu MIF s20W15 Wartości w obiegu i emisje brutto papierów wartościowych innych niż akcje dokonywane przez rezydentów

strefy euro ogółem s35W16 Emisje netto papierów wartościowych inych niż akcje skorygowane sezonowo i nieskorygowane sezonowo s37W17 Roczne stopy wzrostu długoterminowych dłużnych papierów wartościowych w podziale wg sektora

emitenta we wszystkich walutach łącznie s38W18 Roczne stopy wzrostu krótkoterminowych dłużnych papierów wartościowych w podziale wg sektora

emitenta we wszystkich walutach łącznie s39W19 Roczne stopy wzrostu akcji dopuszczonych do obrotu wyemitowanych przez rezydentów strefy euro s40W20 Emisje brutto akcji dopuszczonych do obrotu w podziale wg sektora emitenta s41W21 Nowe depozyty terminowe s43W22 Nowe kredyty i pożyczki o zmiennej stopie procentowej i z okresem trwania pierwotnej stawki

oprocentowania do 1 roku s43W23 Stopy procentowe rynku pieniężnego strefy euro s44W24 3-miesięczne stopy procentowe rynku pieniężnego s44W25 Krzywe dochodowości transakcji kasowych w strefie euro s45W26 Stopy transakcji kasowych w strefie euro i rozpiętości s45W27 Szeroki indeks Dow Jones EURO STOXX, Standard & Poor’s 500 i Nikkei 225 s46W28 Zatrudnienie – liczba zatrudnionych i liczba przepracowanych godzin s55W29 Bezrobocie i wskaźnik wolnych miejsc pracy s55W30 Deficyt, potrzeby pożyczkowe i zmiana poziomu długu publicznego s60W31 Dług publiczny obliczony zgodnie z metodologią służącą do oceny wypełnienia kryterium z Maastricht s60W32 Bilans płatniczy strefy euro – saldo rachunku bieżącego s61W33 Bilans płatniczy strefy euro – inwestycje bezpośrednie i portfelowe s61W34 Bilans płatniczy strefy euro – towary s62W35 Bilans płatniczy strefy euro – usługi s62W36 Międzynarodowa pozycja inwestycyjna strefy euro s65W37 Inwestycje bezpośrednie i portfelowe strefy euro s65W38 Najważniejsze pozycje bilansu płatniczego odzwierciedlające zmiany w zagranicznych transakcjach netto MIF s70W39 Efektywne kursy walutowe s73W40 Dwustronne kursy walutowe s73W41 Realne PKB s76W42 Wskaźnik CPI s76


Grudzień 2011 79S

uwaGi technicznetabela pRzeGlĄDowa stRefy euRo

obliczanie stopy wzRostu Dla Rozwoju monetaRneGo

Średniastopawzrostudlakwartałukończącegosięwmiesiącutjestobliczanajako:

a)

0 5 0 5

0 5 0 51

31

2

12 12 151

2

, ,

, ,

I I I

I I I

t t i ti

t t i ti

+ +

+ +−

⎛

⎝

⎜ − −=

− − − −=

∑

∑⎜⎜⎜⎜

⎞

⎠

⎟⎟⎟⎟

×100 ,

gdzieItjestwskaźnikiemskorygowanychstanówwmiesiącut(patrzrównieżponiżej).Podobnie,dla roku kończącego się w miesiącu t, średniastopawzrostujestobliczanajako:

b)

0 5 0 5

0 5 0 51

121

11

12 12 241

11

, ,

, ,

I I I

I I I

t t i ti

t t i ti

+ +

+ +−

− −=

− − − −=

∑

∑

⎛⎛

⎝

⎜⎜⎜⎜

⎞

⎠

⎟⎟⎟⎟

×100 .

częŚć 1.3

obliczanie stÓp pRocentowych inDeksowa-nych DŁuższych opeRacji RefinansujĄcych

Stopa procentowa indeksowanej dłuższej ope-racji refinansującej (LTRO) równa się średniej minimalnej oferowanej stopie podstawowych operacji refinansujących (MRO) w okresie obo-wiązywania LTRO. Zgodnie z tą definicją LTRO to stan utrzymujący się przez D dni, obo-wiązujące średnie minimalne oferowane stopy wynoszą R1 (MRO) (dzielone przez D dni), R2(MRO)

(dzielone przez D dni) itd., gdzie D1 + D2 + ... + Di = D, zastosowana zanualizowana stopa (RLTRO) liczona jest w następujący sposób:

c)

częŚci oD 2.1 Do 2.6

obliczanie tRansakcji

Miesięcznetransakcjeobliczasięnapodstawiemiesięcznychróżnicwstanachskorygowanycho reklasyfikacje, inne aktualizacje z wyceny,zmianykursoweiwszelkieinnezmianyniewy-nikająceztransakcji.

Jeśli Lt oznacza stan na koniec miesiąca t,CM

t – korektę o reklasyfikację t, EMt – korektę

kursuwalutowego,aVMt–korektęoinneaktu-

alizacjezwyceny,totransakcjeFMtwmiesiącu

tsądefiniowanejako:

d) FMt=(Lt–Lt–1)–CM

t –EMt –VM

t .

Podobnie,kwartalnetransakcjeFQtdlakwartału

kończącego się w miesiącu t są definiowanejako:

e) FQt=(Lt–Lt–1)–CQ

t –EQt –VQ

t ,

gdzie Lt-3 oznacza stan na koniec miesiąca t-3(koniec poprzedniego kwartału), a na przykładCQ

t oznaczakorektęo reklasyfikacjęwkwartalekończącymsięwmiesiącut.

Dla tych kwartalnych szeregów statystycz-nych, dla których miesięczne obserwacje sąobecnie dostępne (patrz poniżej) transakcjekwartalne mogą być również wyprowadzonejako suma trzech transakcji miesięcznychwdanymkwartale.

obliczanie stÓp wzRostu Dla szeReGÓw miesięcznych

Stopy wzrostu można obliczyć na podstawietransakcjilubnapodstawiewskaźnikaskorygo-wanych stanów. Jeśli FM

t i Lt są zdefiniowanejak powyżej, wskaźnik It skorygowanych sta-nówwmiesiącutdefiniujesięjako:

f) I I FLt tt

t

= × +⎛

⎝⎜

⎞

⎠⎟−

−1

1

1 .

c) RLTRO =D1 R1,MRO + D2 R2,MRO + +Di Ri,MRO

D

. . .


Za podstawę tego wskaźnika (dla nieskorygo-wanego sezonowo szeregu statystycznego)przyjętoobecniegrudzień2008=100.SzeregiczasowedlawskaźnikaskorygowanychstanówdostępnesąnastronieinternetowejEBC(www.ecb.int)podnagłówkiemMonetary and financial statisticswdziale„Statistics”.

Rocznastopawzrostuatdlamiesiącat–tzn.zmiana w ciągu 12 miesięcy kończących sięmiesiącemt–możebyćobliczonaprzyzasto-sowaniu jednego z dwóch poniższych wzo-rów:

g) a FLt

tM

t ii

= +⎛

⎝⎜

⎞

⎠⎟ −

⎡

⎣⎢

⎤

⎦⎥×−

− −=∏ 1 1 1001

10

11

,

h) a I

Itt

t= −⎡⎣⎢

⎤⎦⎥×

−121 100 .

O ile nie zaznaczono inaczej, roczne stopywzrostu odnoszą się do końca wskazanegookresu. Na przykład, roczną zmianę procen-towądla2002r.wyliczasięprzyzastosowaniuwzorug),dzielącwskaźnikdlagrudnia2002r.przezwskaźnikdlagrudnia2001r.

Stopy wzrostu dla okresów w trakcie rokumożnaotrzymaćpoprzezprzekształceniewzo-ru g). Na przykład stopę wzrostu miesiąc domiesiącaaM

tmożnaobliczyćjako:

i) a IIt

M t

t= −⎛

⎝⎜

⎞

⎠⎟×

−11 100 .

Wreszcie, trzymiesięczną scentrowaną średniąruchomądlarocznejstopywzrostuM3możnaobliczyć za pomocą następującego działania:(at+1+at+at-1)/3,gdzieat jestdefiniowanajakwpunkcief)lubg)powyżej.

obliczanie stÓp wzRostu Dla szeReGÓw kwaRtalnych

Jeśli FQt i Lt-3 są zdefiniowane jak powyżej, to

wskaźnik It skorygowanych stanów dla kwar-

tałukończącegosięwmiesiącutmożebyćob-liczonywedługwzoru:

j) I I FLt ttQ

t

= × +⎛

⎝⎜

⎞

⎠⎟−

−3

3

1 .

Roczna stopa wzrostu w czterech kwartałachkończącychsięwmiesiącut,(tzn.at)możebyćobliczonaprzyużyciuwzorug).

koRekty sezonowe statystyki monetaRnej stRefy euRo1

Stosowanametodaopierasięnadekompozycjimultiplikowanej wykorzystującej model X--12-ARIMA2. Do korekt sezonowych możnazaliczyćkorektęodzieńtygodnia.Dlaniektó-rych szeregów statystycznych korekty sezo-nowesąprzeprowadzanepośredniozapomocąliniowejkombinacjiskładników.MatomiejscewprzypadkuM3,któryjestwyliczanypoprzezzagregowanieskorygowanychsezonowoszere-gówdlaM1,M2minusM1iM3minusM2.

Procedury korekty sezonowej stosuje się naj-pierw do wskaźnika skorygowanych stanów3.Otrzymane szacunkowe wielkości czynnikówsezonowych sąnastępnie stosowanedopozio-mówidozmianwynikającychzreklasyfikacjii aktualizacji z wyceny, dając z kolei wynikwpostaciskorygowanychsezonowotransakcji.Czynniki sezonowe (i dnia operacyjnego) sąweryfikowanecorokulubwraziepotrzeby.

1 Szczegółoweinformacje–zob.Seasonal adjustment of monetary aggregates and HICP for the euro areaEBC(sierpień2000)orazzakładkaMonetary and financial statisticswdziale„Statistics”stronyinternetowejEBC(www.ecb.europa.eu).

2 Szczegółoweinformacje–zob.D.Findley,B.Monsell,W.Bell,M.OttoiB.C.Chen(1998),New Capabilities and Methods of the X12ARIMA Seasonal Adjustment Program, Journal ofBusinessandEconomicStatistics,16,2,s.127–152lubX12ARIMA Reference Manual,TimeSeriesStaff,BureauofCensus,WashingtonD.C.

Docelówwewnętrznychstosujesiętakżemetodęopartąnamo-delu TRAMO-SEATS. Szczegółowe informacje na tematTRAMO-SEATS – zob.V. Gomez iA. Maravall (1996), Programs TRAMO and SEATS: Instructions for the User, BankHiszpanii,WorkingPapernr9628,Madryt.

3 Stąd dla skorygowanych sezonowo szeregów statystycznych,poziomwskaźnikadlaokresubazowego(tj.grudnia2008r.)naogół nie równa się 100, odzwierciedlając sezonowość tegomiesiąca.

statystyka stRefy euRo

Uwagi techniczne


Grudzień 2011 81S

częŚci oD 3.1 Do 3.5

bilansowanie zużycia i zasobÓw

Dane zawarte w części 3.1 są dostosowane dopodstawowej tożsamości księgowej (ang. accounting identity).W przypadku transakcji niefi-nansowych,dlakażdejkategoriitransakcjicałko-witewykorzystaniejestrównezasobomcałkowi-tym. Ta tożsamość księgowa jest równieżodzwierciedlona w rachunku finansowym, dlakażdejkategorii instrumentu finansowego,ogółtransakcjipostronieaktywówrównasięogółowitransakcjipostroniepasywów.Wprzypadkuin-nychzmiannarachunkuaktywóworazbilansiefinansowym(ang.financial balance sheets),ak-tywa finansowe ogółem równają się pasywomogółemdlakażdejkategoriiinstrumentufinanso-wego,zawyjątkiemzłotamonetarnegoorazspe-cjalnychprawciągnienia,którezsamejdefinicjiniestanowiązobowiązaniażadnegosektora.

obliczanie bilansujĄcych się pozycji

Pozycje bilansujące się na końcu każdego ra-chunku w części 3.1 oraz 3.2 wyliczane sąwnastępującysposób:

W przypadku towarów i usług bilans handlowyrównasię:wartośćimportustrefyeurominuswar-tośćjejeksportudopozostałychkrajówświata.

Nadwyżka operacyjna netto oraz dochód mie-szanysądefiniowanejedyniedlasektorówre-zydentów oraz obliczane jako wartość dodanabrutto(dlastrefyeurojest toproduktkrajowybrutto(PKB)obliczonypocenachrynkowych)minuswynagrodzeniapracowników(rozchody),minusinnepodatkipomniejszoneodotacjenaceleprodukcyjne(rozchody)minuszużycieka-pitałutrwałego(zużycie)(ang.consumption of fixed capital (uses)).

Dochód narodowy netto jest definiowany je-dyniedlasektorówrezydentówiobliczanyjakonadwyżkaoperacyjnapluswynagrodzeniapra-cowników (przychody) plus podatki pomniej-szone o dotacje na cele produkcyjne (przy-

chody) plus dochód netto z tytułu własności-(przychodyminusrozchody).

Dochóddodyspozycjinettojesttakżedefinio-wanyjedyniedlasektorówrezydentówirównasiędochodowinarodowemunettoplusbieżącepodatkinettooddochoduimajątku(przychodyminus rozchody) plus składki netto na ubez-pieczenie społeczne (przychody minus roz-chody) plus świadczenia społeczne inne niżrzeczowetransferyspołeczne(ang.social transfers in kind)plusróżnetransferybieżącenetto(przychodyminusrozchody).

Oszczędności netto są definiowane dla sekto-rów rezydentów i obliczane jako dochód dodyspozycji netto plus korekta netto z tytułuzmianudziałówgospodarstwdomowychwre-zerwach funduszy emerytalnych (przychodyminus rozchody) minus wydatki na spożycieostateczne (rozchody). Dla pozostałej częściświata rachunekobrotówbieżących (ang.current external account)zostałopracowanyjakosaldo obrotów handlowych plus cały dochódnetto(przychodyminusrozchody).

Pożyczkiikredytyudzielonenetto/Zaciągniętepożyczki i kredyty netto obliczane są z ra-chunku kapitałowego jako oszczędności nettoplustransferykapitałowenetto(ang.net capital transfers) (przychody minus rozchody) minusakumulacja(ang.gross capital formation)(roz-chody)minusprzyrost aktywówowyjątkowejwartościnabyciapomniejszoneo rozdyspono-wanienieprodukowanychaktywówniefinanso-wych (rozchody) plus zużycie kapitału trwa-łego(przychody).Mogąonerównieżbyćobli-czonenarachunkuf inansowymjakotransakcjeogółemnaaktywachf inansowychminustrans-akcjeogółemnapasywach(znanerównieżjakozmiana f inansowej wartości netto (majątku)wynikająca z transakcji). Dla sektora gospo-darstwdomowychorazsektoraprzedsiębiorstwwystępuje rozbieżność statystyczna pomiędzybilansującymisiępozycjamiwyliczanymizra-chunkukapitałowegoif inansowego.

Zmianywwartości(majątku)nettosąwyliczanejako zmiany wartości (majątku) netto wynika-


jące z oszczędności i transferów kapitałowychplus innychzmianwwartości (majątku)netto.Aktualniewykluczająoneinnezmianywakty-wachniefinansowychzpowodubrakudanych.

Wartość(majątek)finansowanettoobliczanajestjako aktywa finansowe ogółem minus pasywaogółem,podczasgdyzmianywartości(majątku)finansowejnettosąrównesumiezmianwwarto-ści (majątku) finansowej netto wynikającejzprzeprowadzonychtransakcji(udzielaniepoży-czekikredytów/kredytyipożyczkinettozacią-gnięte z rachunku finansowego) oraz z innychzmianwartości(majątku)finansowejnetto.

Wreszcie,zmianywartości (majątku) f inanso-wejnettowynikająceztransakcjiobliczanesąjako transakcje ogółem na aktywach f inanso-wych minus transakcje ogółem na pasywach,a inne zmiany wartości (majątku) f inansowejnetto są wyliczane jako wszystkie pozostałezmianywaktywachfinansowychminuswszyst-kiepozostałezmianywpasywach.

częŚci 4.3 oRaz 4.4

obliczanie stÓp wzRostu D¸użnych papieRÓw waRtoŚciowych i akcji notowanych na GieŁDzie

Stopywzrostuzinwestycjisąobliczanenapod-stawie transakcji f inansowych i dlatego nieobejmująreklasyfikacji,aktualizacjizwyceny,zmiankursowychorazinnychzmianniewyni-kających z transakcji. Można je obliczyć napodstawietransakcjilubwskaźnikaskorygowa-nejwartościwobiegu.JeśliNt

Moznaczatrans-

akcje (emisjenetto)wmiesiącu t, aLt –war-tośćwobiegunakoniecmiesiąca t, towskaź-nikItskorygowanejwartościwobieguwmie-siącutokreślasięjako:

k) I I NLt t

t

t

= × +⎛

⎝⎜

⎞

⎠⎟−

−1

1

1 .

Podstawę stanowi wskaźnik równy 100 dlagrudnia2001r.Rocznastopazwrotuatdlamie-

siącat,odpowiadającazmianiewciągu12mie-sięcy kończących się w miesiącu t, może byćobliczonaprzyzastosowaniu jednegozdwóchponiższychwzorów:

l) a NLt

t iM

t ii

= +⎛

⎝⎜

⎞

⎠⎟ −

⎡

⎣⎢

⎤

⎦⎥×−

− −−∏ 1 1 100

10

11

,

m)a I

Itt

t= −⎛

⎝⎜

⎞

⎠⎟×

−121 100 .

Metoda stosowana do obliczania stóp wzrostudłużnychpapierówwartościowychinnychniżak-cje jest taka sama jak metoda wykorzystywanaw przypadku agregatów pieniężnych, z tą róż-nicą,żezamiast„F”stosujesię„N”.Celemjestpokazanie,żemetodazastosowanadoobliczenia„emisjinetto”dlacelówstatystycznychdotyczą-cychemisjipapierówwartościowychróżnisięodtej,zapomocąktórejobliczasięwartość„tran-sakcji”wprzypadkuagregatówmonetarnych.

Średnia stopa wzrostu w kwartale kończącymsięwmiesiącutjestobliczanajako:

n)

0 5 0 5

0 5 0 51

31

2

12 12 151

2

, ,

, ,

I I I

I I I

t t i ti

t t i ti

+ +

+ +−

⎛

⎝

⎜ − −=

− − − −=

∑

∑⎜⎜⎜⎜

⎞

⎠

⎟⎟⎟⎟

×100 ,

gdzie It to wskaźnik skorygowanej wartości[akcji] w obiegu w miesiącu t. Podobnie dlaroku kończącego się w miesiącu t, średniastopa wzrostu wyliczana jest w następującysposób:

o)

0 5 0 5

0 5 0 51

121

11

12 12 241

11

, ,

, ,

I I I

I I I

t t i ti

t t i ti

+ +

+ +−

− −=

− − − −=

∑

∑

⎛⎛

⎝

⎜⎜⎜⎜

⎞

⎠

⎟⎟⎟⎟

×100 .

Wzórwyliczeństosowanydlaczęsci4.3,wy-korzystywanyjestrównieżwczęści4.4.ipo-dobniejaktamjestopartynawzorzestosowa-nymprzyobliczaniuagregatówmonetarnych.Część 4.4 opiera się na wartościach rynko-wych,awyliczeniaopartonatransakcjachf i-


Uwagi techniczne


Grudzień 2011 83S

nansowych,którenieuwzględniająreklasyf i-kacji,aktualizacjizwyceny,aniinnychzmiannie wynikających z transakcji. Nie uwzględ-niono zmian kursowych, ponieważ wszystkienotowane akcje objęte analizą są denomino-waneweuro.

sezonowa koRekta Danych statystycznych DotyczĄcych emisji papieRÓw waRtoŚciowych4

Zastosowanepodejścieopierasięnadekompo-zycji multiplikowanej wykorzystującej modelX-12-ARIMA. Korekta sezonowa odnoszącasiędopapierówwartościowychogółemprowa-dzonajestwsposóbpośrednizapomocąlinio-wejkombinacji sektoróworaz rozkładuskład-nikówterminupierwotnego.

Doobliczeniawskaźnikaskorygowanejwarto-ściakcjiwobieguzastosowanoproceduryko-rektysezonowej.Otrzymanedaneszacunkoweczynników sezonowych są następnie zastoso-wanewodniesieniudostanów,zktórychzko-leiwywodząsięemisjenettoskorygowanese-zonowo. Czynniki sezonowe są uaktualnianerazdorokulubwzależnościodpotrzeb.

Podobniejakwewzorachk)il),stopęwzrostuatwmiesiącu t, odpowiadającązmianie,którana-stąpiła w okresie 6 miesięcy kończącym sięwmiesiącut,możnaobliczyćprzypomocyjed-negozdwóchponiższychwzorów.

p) a NLt

t iM

t ii

= +⎛

⎝⎜

⎞

⎠⎟ −

⎡

⎣⎢

⎤

⎦⎥×−

− −=∏ 1 1 100

10

5

,

q) a I

Itt

t= −⎛

⎝⎜

⎞

⎠⎟×

−61 100 .

tabela 1 w częŚci 5.1

koRekta sezonowa wskaźnika hicp4

Stosowanametodaopierasięnadekompozycjimultiplikowanej wykorzystującej model X-

-12-ARIMA (zob. przypis 2 na stronie S80).KorektasezonowaogólnegozharmonizowanegowskaźnikacenkonsumpcyjnychHICPdlastrefyeuro jestdokonywanapośredniopoprzezagre-gowanie sezonowo skorygowanych szeregówstatystycznych dla strefy euro dotyczącychżywnościprzetworzonej,żywnościnieprzetwo-rzonej,dóbrprzemysłowychzawyjątkiemener-gii,orazusług.Energiadodawanajestbezkory-gowania, ponieważ nie ma w tym przypadkustatystycznych dowodów sezonowości.Wskaź-niki sezonowe są weryfikowane w okresachrocznychlubwraziepotrzeby.

tabela 2 w częŚci 7.1

sezonowa koRekta Rachunku bieżĄceGo bilansu p¸atniczeGo

Stosowanametodaopierasięnadekompozy-cji multiplikowanej wykorzystującej modelX-12-ARIMA lub TRAMO-SEATS w zależ-ności od pozycji (zob. przypis 2 na stronieS80).Surowedaneotowarach,usługach,do-chodach i transferach bieżących są wstępniekorygowane, by uwzględnić istotny wpływliczbydniroboczych.

Wprzypadkutowarówiusługkorektaoliczbędni roboczych jest skorygowana pod kątemświąt państwowych. Sezonowa korekta oma-wianychpozycjidokonywana jestprzyużyciuwstępnie skorygowanych szeregów statystycz-nych.Korekta sezonowasalda rachunkuobro-tów bieżących dokonywana jest przez agrego-wanieskorygowanychsezonowoszeregówsta-tystycznych dla towarów, usług, dochoduitransferówbieżącychwstrefieeuro.Czynnikisezonowe(idniaoperacyjnego)sąkorygowane2razydorokulubwraziepotrzeby.

4 Szczegółowe informacje zamieszczono w publikacji Seasonal adjustment of monetary aggregates and HICP for the euro area,EBC(sierpień2000)orazwzakładce„Monetaryandf inancialstatistics“ w dziale „Statistics” na stronie internetowej EBC(www.ecb.europa.eu).


częŚć 7.3

obliczanie stÓp wzRostu Dla szeReGÓw kwaRtalnych i Rocznych

Rocznastopawzrostudlakwartałutobliczanajest na podstawie transakcji kwartalnych (Ft)ipozycji(Lt)wnastępującysposób:

r)

100113 1

×⎟⎟⎠

⎞⎜⎜⎝

⎛−⎟⎟

⎠

⎞⎜⎜⎝

⎛+= ∏

−= −

t

ti i

it L

Fa

.

Stopa wzrostu dla szeregów rocznych jestrównastopiewzrostuwostatnimkwartaleroku.


Grudzień 2011 85S

uwaGi oGÓlneCzęść „Biuletynu Miesięcznego” Statystyka strefy eurozawieradanestatystycznedlastrefyeurojakocałości.Bardziejszczegółoweiobej-mujące dłuższe okresy szeregi czasowe wrazz objaśnieniami są dostępne w dziale „Stati-stics” na stronie internetowej EBC (www.ecb.europa.eu).Pozwala tonaprzyjaznydlaużyt-kownika dostęp do danych za pośrednictwemHurtowni Danych Statystycznych EBC (http:sdw.ecb.europa.eu), który obejmuje wyszuki-wanie i pozyskiwanie danych. Dalszymi usłu-gamidostępnymiwzakładce„Dataservices”sąsubskrypcjeróżnychzbiorówdanychorazbez-pośredniepozyskiwanieskompresowanychpli-kówtypuCommaSeparatedValue(CSV).Wię-cej informacjimożnauzyskaćpiszącnaadrese-mailowy:[email protected].

Zregułydatąostatecznąprzekazywaniadanychstatystycznych do „Biuletynu Miesięcznego”EBCjestdzieńpoprzedzającypierwszeposie-dzenieRadyPrezesówEBCwdanymmiesiącu.Dlaniniejszegowydaniabiuletynudatą tąbył7grudnia2011r.

Oileniezaznaczonoinaczej,wszystkieszeregidanych zawierające obserwacje dotyczące2011 r. odnoszą się do strefy euro-17 (strefaeuro obejmująca również Estonię) dla wszyst-kich szeregów czasowych. W przypadku stópprocentowych, statystyki monetarnej oraz in-deksuHICPiaktywówrezerwowych(atakże–dla zachowania konsekwencji – składnikii czynniki kreacji M3 oraz składniki indeksuHICP) szeregi statystyczne dotyczące strefyeuro uwzględniają zmieniający się skład tejstrefy. W ostatnich latach skład strefy eurozmieniałsięwielokrotnie.Gdyw1999r.zostałowprowadzoneeuro,strefataobejmowałanastę-pujące 11 krajów (euro-11): Belgię, Niemcy,Hiszpanię, Francję,Włochy, Luksemburg, Ho-landię,Austrię, Portugalię i Finlandię. Grecjaprzystąpiładostrefyw2001r.,tworząceuro-12,Słoweniaprzystąpiław2007r.–powstałoeuro-12,CypriMaltaw2008r.–euro-15,Słowacjaw2009r.–euro-16.OstatnioprzystąpiłaEsto-niaw2011r.Tymsamymliczbakrajówstrefyeurowynosi17.

szeReGi Dla stRefy euRo o staŁym skŁaDzie

Zagregowane szeregi statystyczne dla stałychskładów strefy euro dotyczą określonego sta-łegoskładustrefyeurodlacałegoszeregucza-sowegobezwzględunato,jakibyłskładstrefyw okresie, do którego odnoszą się dane staty-styczne. Na przykład zagregowane szeregi sąobliczanedlastrefyeuro-17(tj.poprzezagrego-wanie danych ze wszystkich 17 krajów, któreaktualnie znajdują się w stref ie euro) dlawszystkichlat,pomimoiżtenskładstrefyeuroistniejedopierood1stycznia2011r.Oileniepodano inaczej, „Biuletyn Miesięczny” EBCpodaje szeregi statystyczne dla aktualnegoskładustrefyeuro.

szeReGi Dla stRefy euRo o zmieniajĄcym się skŁaDzie

Zagregowane szeregi statystyczne odnoszącesię do zmieniającego się składu uwzględniająskład tej strefy, jakibyłwokresie,doktóregoodnosząsiędanestatystyczne.Naprzykład,sze-regi statystyczne strefy euro odnoszące się dozmieniającego się składu agregują dane zestrefy euro-11 dla okresu do końca 2000 r.,euro-12 – dla okresu od początku 2001 r. dokońca 2006 r. itd. Przy takim podejściu każdyindywidualnyszeregobejmujewszystkiemoż-liweskładystrefyeuro.

W przypadku wskaźnika HICP, jak równieżagregatówpieniężnychiichczynnikówkreacji,roczna dynamika obliczana jest na podstawieindeksów opracowanych metodą nawiązaniałańcuchowego,przy czymszeregiprzystępują-cychkrajówłączonesązszeregiemstrefyeurow indeksie grudniowym. W ten sposób, jeślijakiśkrajprzystępujedostrefyeurowstyczniudanego roku, roczna dynamika dotyczy po-przedniego składu strefy euro do końca po-przedniego roku (z uwzględnieniem grudniapoprzedniego roku), a poszerzonego składustrefy euro – w okresie późniejszym. Procen-towa zmiana obliczana jest na podstawie in-deksuopracowanegometodąnawiązaniałańcu-chowego,zuwzględnieniemzmieniającegosię


składu strefy euro.Bezwzględne zmianyagre-gatów pieniężnych i ich czynników kreacji(transakcji)dotycząskładustrefyeurowokre-sie,doktóregoodnosząsiędanestatystyczne.

Ponieważskładeuropejskiej jednostkiwaluto-wejECUniepokrywasięzdawnymiwalutamipaństw,któreprzyjęływspólnąwalutę,zmianyw kursach walut państw członkowskich UE,które nie wprowadziły euro, mają wpływ nakwoty sprzed 1999 r., pierwotnie wyrażonew walutach państw uczestniczących i przeli-czonenaECUzwalutpaństwuczestniczącychpo obowiązującym wówczas kursie ECU.Abyuniknąćtegowpływunastatystykęmonetarną,dane sprzed 1999 r.1 wyrażone są w jednost-kachprzeliczonychzwalutkrajowychponie-odwołalnymkursieeuroustalonymna31grud-nia1998r.Jeśliniezaznaczonoinaczej,staty-stykacen ikosztówsprzed1999 r.oparta jestnadanychwyrażonychwwalutachkrajowych.Tam,gdziezachodzipotrzeba,zostałyzastoso-wanemetodyagregacjilubkonsolidacji(wtymkonsolidacjimiędzypaństwowej).

Najnowszedanemajączęstocharakterwstępnyimogąuleczmianom.Rozbieżnościpomiędzywielkością całkowitą a jej składnikami mogąwynikaćzzaokrągleń.

Grupa„InnepaństwaczłonkowskieUE”obej-muje Bułgarię, Czechy, Danię, Łotwę, Litwę,Węgry, Polskę, Rumunię, Szwecję i WielkąBrytanię.

Terminologiaużytawtabelachwprzeważającejczęścizgodnajestzestandardamimiędzynaro-dowymi,takimijakzawartewEuropejskim systemie rachunków narodowych i regionalnych(ESA1995)orazBalance of Payments Manual MFW.Transakcjeodnosząsiędodobrowolnychwymian (mierzonych bezpośrednio i pośred-nio),podczasgdyprzepływyobejmująrównież

1 Danedotyczącestatystykimonetarnejprzedstawionewczęści2.1 i 2.8 dla okresu poprzedzającego 1 stycznia 1999 r. sądostępnenastronieinternetowejEBC(http://www.ecb.europa.eu/stats/services/downloads/html/index.en.html) oraz SDW(http://sdw.ecb.europa.eu/browse.do?node=201881).

zmianystanówwynikającezezmiancenikur-sówwalutowych,odpisóworazinnychzmian.

Wtabelachsformu∏owanie„do(x)lat”oznacza„doxlatwłącznie”.

pRzeGlĄD stRefy euRo

W tabeli przeglądowej podsumowano zmianynajważniejszychwskaźnikówdlastrefyeuro.

statystyka polityki pieniężnej

Część1.4przedstawiastatystykęrezerwyobo-wiązkowej oraz czynników wpływających napłynność.Okresyutrzymywaniarezerwyobo-wiązkowejrozpoczynająsiękażdegomiesiącawdniurozliczeniapodstawowejoperacji ref i-nansującej(MRO)następującympoposiedze-niu Rady Prezesów, na którym zaplanowanejest dokonywanie comiesięcznej oceny nasta-wieniapolitykipieniężnej,akończąsięwdniupoprzedzającymodpowiadającymudzieńroz-liczeniawmiesiącunastępnym.Dane roczne/kwartalne oznaczają średnie dla ostatniegookresuutrzymywania rezerwywdanymroku/kwartale.

Tabela 1 w części 1.4 przedstawia składnikipodstawynaliczaniarezerwydlainstytucjikre-dytowych,którepowinnyspełnićwymógutrzy-mywaniarezerwyobowiązkowej.Zobowiązaniawobecinnychinstytucjikredytowychobjętychsystemem rezerwyobowiązkowejESBC,EBCoraz uczestniczących w systemie krajowychbankówcentralnychzostaływyłączonezpod-stawynaliczaniarezerwy.Jeżelidanainstytucjakredytowaniejestwstaniedowieśćkwotyswo-ichzobowiązańztytułuemisjidłużnychpapie-rówwartościowychzterminempierwotnymdodwóchlat,któreznajdująsięwposiadaniuin-stytucjiwymienionychpowyżej,wówczasmożeonaodjąćpewienprocentod swojejpodstawynaliczaniarezerwyobowiązkowej.Dolistopada1999 r. procent stosowany do obliczania pod-stawynaliczaniarezerwywynosił10%,apotejdacie30%.


Grudzień 2011


Uwagi ogólne

87S

Tabela2wczęści1.4zawierauśrednionedanedotyczące zakończonych okresów utrzymywa-nia rezerwy.Wysokość rezerwyobowiązkowejkażdej instytucjikredytowejobliczasięstosu-jąc do kwalif ikowanych zobowiązań stopy re-zerwy właściwe dla danej kategorii pasywów,wykorzystującdotegocelustanybilansowenakoniec każego miesiąca kalendarzowego. Na-stępniekażdainstytucjakredytowapomniejszawysokość rezerwy o zryczałtowaną kwotęw wysokości 100 000 euro. Otrzymane w tensposóbkwotyrezerwyobowiązkowejsąnastęp-nie agregowane na poziomie strefy euro (ko-lumna1).Środkipieniężnenarachunkachob-rotówbieżących(kolumna2)sązagregowanymiśrednimi dziennymi stanami środków pienięż-nych instytucji kredytowych na rachunkachbieżących,łącznieztymikwotami,którestano-wiąspełnieniewymoguutrzymywaniarezerwyobowiązkowej.Nadwyżkę rezerw(kolumna3)stanowiśredniaarytmetycznazdziennychsta-nówśrodkównarachunkachbieżącychwokre-sieutrzymywaniarezerwyobowiązkowejponadkwotęfaktyczniewymaganejrezerwyobowiąz-kowej.Kwotaniedoborów(kolumna4)stanowiróżnicępomiędzykwotąfaktycznieprzechowy-waną na rachunkach w okresie utrzymywaniarezerwyakwotąwymaganejrezerwyobowiąz-kowejiobliczanajestnapodstawiedanychtychinstytucji,któreniespełniływymoguutrzymy-waniarezerwyobowiązkowej.Stopaoprocento-wania rezerwy obowiązkowej (kolumna 5)równajestśredniejarytmetycznejstópprocen-towych EBC w danym okresie utrzymywaniarezerwy obowiązkowej (ważonych liczbą dnikalendarzowych) stosowanych dla podstawo-wych operacji ref inansujących Eurosystemu(zob.część1.3).

Tabela 3 w części 1.4 przedstawia pozycjępłynnościową systemu bankowego, która jestdefiniowana jako stany środków (w euro) narachunkach bieżących instytucji kredytowychstrefy euro w Eurosystemie.Wszystkie kwotypochodzą ze skonsolidowanego sprawozdaniaf inansowego Eurosystemu. Pozostałe operacjeabsorbujące płynność (kolumna 7) nie obej-mująemisjicertyfikatówdłużnych,zainicjowa-nych przez krajowe banki centralne w drugim

etapieUGW.Pozostałeczynnikinetto(kolumna10) stanowią unettowione pozostałe pozycjeskonsolidowanego sprawozdania f inansowegoEurosystemu.Kolumna11–„Rachunkibieżąceinstytucjikredytowych”jestróżnicąpomiędzysumączynnikówzasilającychwpłynność(ko-lumny1do5)isumączynnikówabsorbującychpłynność (kolumny 6 do 10). Baza monetarna(kolumna 12) jest sumą depozytów w bankucentralnymnakoniecdnia(kolumna6),bank-notówwobiegu(kolumna8)orazstanówśrod-ków na rachunkach bieżących instytucji kre-dytowych(kolumna11).

pieniĄDz, bankowoŚć i funDusze inwestycyjne

W części 2 przedstawiono dane statystycznebilansów MIF oraz pozostałych korporacji f i-nansowych. Pozostałe korporacje f inansoweobejmująfunduszeinwestycyjne(inneniżfun-duszerynkupieniężnego,któresączęściąsek-toraMIF),podmiotysekurytyzacyjne,instytu-cjeubezpieczenioweifunduszeemerytalne.

Część2.1przedstawiazagregowanybilanssek-tora monetarnych instytucji f inansowych(MIF), tj. sumę ujednoliconych bilansówwszystkich monetarnych instytucji f inanso-wych będących rezydentami strefy euro. MIFobejmująbankicentralne,instytucjekredytowewrozumieniuprawawspólnotowego,funduszerynkupieniężnegoorazinneinstytucje,którychdziałalnośćpoleganaprzyjmowaniudepozytówlub bliskich substytutów depozytów od pod-miotówspozasektoraMIF,oraz,nawłasnyra-chunek (przynajmniej w ujęciu ekonomicz-nym), udzielaniu kredytów lub inwestowaniuwpapierywartościowe.PełnalistaMIFpubli-kowanajestnastronieinternetowejEBC.

Część 2.2 przedstawia bilans skonsolidowanysektora MIF będący wynikiem wzajemnegokompensowaniazagregowanychpozycjibilan-sowych MIF strefy euro. Ze względu na nie-wielkiezróżnicowaniesposobówksięgowania,sumawzajemnychpozycjiMIFniezawszewy-nosizero–saldoprzedstawionejestwkolum-


nie 10 po stronie pasywów części 2.2. Część2.3 przedstawia agregaty monetarne strefyeuroiczynnikiichkreacjiobliczanenapodsta-wiebilansuskonsolidowanegoMIF iobejmu-jącepozycjeniemonetarnychinstytucjif inan-sowychstrefyeuro,utrzymywanewMIF,któresąrezydentamistrefyeuro.Uwzględniająonerównieżniektóremonetarneaktywa/pasywain-stytucji rządowych szczebla centralnego. Sta-tystyka agregatów monetarnych i czynnikówichkreacjiskorygowanajestoefektysezonoweiliczbędniroboczychwdanymroku.Pozycja„Pasywa zagraniczne” w częściach 2.1 i 2.2.przedstawia stany posiadania nierezydentówstrefy euro w postaci a) udziałów/jednostekuczestnictwawfunduszachrynkupieniężnegostrefy euro oraz b) dłużnych papierów warto-ściowych z terminem pierwotnym do dwóchlat, wyemitowanych przez MIF strefy euro.Jednakżewczęści2.3tepapierywartościowesą wyłączone z agregatów monetarnychi uwzględnione w pozycji „Aktywa zagra-nicznenetto”.

Część2.4przedstawiapodziałwedługsektora,rodzaju oraz pierwotnego terminu spłaty kre-dytówipożyczekudzielonychprzezMIFspozaEurosystemu(tj.systemubankowego),będącerezydentamistrefyeuro.Część2.5przedstawiapodział depozytów w systemie bankowymstrefy euro według sektora i rodzaju instru-mentu. Część 2.6 przedstawia papiery warto-ściowe utrzymywane w systemie bankowymstrefyeuro,wpodzialewedługtypuemitenta.W części 2.7 przedstawiono dane kwartalnedotyczące podziału pozycji bilansowych wgwalutydlawybranychMIF.

W częściach od 2.2 do 2.6 zawarto równieżstopy wzrostu wynikające z tych transakcjiiprzedstawionewformierocznychzmianpro-centowych.Odstycznia1999r.informacjesta-tystyczne są gromadzone i opracowywane napodstawieróżnychrozporządzeńEBCdotyczą-cychbilansusektoraMIF.Odlipca2010r.obo-wiązującymwtymzakresiejestrozporządzenieEBC/2008/32)2. Szczegółowe definicje sekto-

2 Dz.U.NrL15z20.01.2009r.,s.14.

rów zawarte są w trzecim wydaniu Monetary Financial Institutions and Markets Statistics Sector manual – Guidance for the Statistical Classification of Customers (EBC, marzec2007).

W części 2.8 przedstawiono stany i transakcjezbilansówfunduszyinwestycyjnychstrefyeuro(innych niż fundusze rynku pieniężnego,w przypadku których są one wykazywanew statystyce bilansu MIF). Fundusz inwesty-cyjny jest zbiorowym przedsięwzięciem inwe-stycyjnym,które inwestujekapitałpochodzącyod obywateli w aktywa finansowe i niefinan-sowe. Pełna lista funduszy inwestycyjnychstrefyeurojestopublikowananastronieinter-netowejEBC.Bilansjestzagregowany,aktywaobejmująwięc udziały/jednostkiuczestnictwabędącewposiadaniu funduszy inwestycyjnychwyemitowane przez inne fundusze inwesty-cyjne.Udziały/jednostkiuczestnictwawyemito-wane przez fundusze inwestycyjne przedsta-wiono takżewpodzialewedługpolityki inwe-stycyjnej (tj. fundusze obligacji, funduszeakcyjne, fundusze mieszane, fundusze nieru-chomości, fundusze zabezpieczające i inne)oraz rodzaju (fundusze otwarte i fundusze za-mknięte).Część2.9zawieradalszeszczegółoweinformacjenatematgłównychrodzajuaktywówutrzymywanych przez fundusze inwestycyjnestrefy euro.W tej części przedstawiono struk-turę geograficzną emitentów papierów warto-ściowychbędącychwposiadaniu funduszy in-westycyjnych,jakrównieżpodziałemitentów–zawsze gdy są rezydentami strefy euro – wgsektoragospodarki.

Odgrudnia2008r.ujednoliconeinformacjesta-tystycznesązbierane iopracowywanenapod-stawierozporządzeniaEBC/2007/83)wsprawiedanych statystycznych dotyczących aktywówipasywówfunduszyinwestycyjnych.Więcejin-formacji na temat statystyki tych funduszy in-westycyjnychmożnaznaleźćwManual on investment fund statistics(EBC,maj2009).

3 Dz.U.NrL211z11.08.2007r.,s.8.


Grudzień 2011


Uwagi ogólne

89S

W części 2.10 przedstawiono zagregowany bi-lanspodmiotówsekurytyzacyjnych(ang. financial vehicle corporations(FVC)),któresąrezy-dentami strefy euro. Są to podmioty założonewceluprzeprowadzaniatransakcjisekurytyza-cyjnych. Ogólnie sekurytyzacja wiąże sięz przeniesieniem składnika aktywów lub puliaktywów–papierówwartościowychinnychniżakcje/dłużnychpapierówwartościowychlubin-nych sekurytyzowanych aktywów – do FVC,przyczymaktywatesąwykazywanewbilansieFVC jako kredyty sekurytyzowane, papierywartościoweinneniżakcjelubinnesekurytyzo-wane aktywa. Ryzyko dotyczące pozycji akty-wów lub puli aktywów może być przeniesionenapodmiotsekurytyzacvyjnyprzypomocyswa-pów ryzyka kredytowego, gwarancji lub tegotypu mechanizmów. FVC dysponuje zabezpie-czeniemprzed tego typuzagrożeniem,którymzregułyjestdepozytwMIFlubśrodkizainwe-stowanewpapierywartościoweinneniżakcje.Podmioty sekurytyzacyjne z reguły zabezpie-czają aktywami kredyty i pożyczki udzieloneprzezsektorMIF.Musząonewykazywaćtakiekredytywswoichbilansachsporządzanychdlacelów statystycznych bez względu na to, czystosownezasadyksięgowaniapozwalająMIFnanieuznawanie kredytów. Dane na temat kredy-tówipożyczek,któresąsekurytyzowaneprzezFVC,alenadalpozostająwbilansieodpowied-niejMIF (awięc sąwykazywanew statystyceMIF) są podawane oddzielnie. Te kwartalnedanesągromadzonenapodstawierozporządze-niaEBC/2008/304)odgrudnia2009r.

W części 2.11 przedstawiono zagregowane bi-lanse instytucji ubezpieczeniowych i funduszyemerytalnych,któresąrezydentamistrefyeuro.Instytucje ubezpieczeniowe obejmują zarównosektorubezpieczeń,jakireasekuracji,podczasgdyfunduszeemerytalne–podmiotydysponu-jąceautonomiąwzakresiepodejmowaniadecy-zjiorazprowadzącepełnąksięgowość(tzn.nie-zależnefunduszeemerytalne;ang.autonomous pension funds). W części tej zawarto równieżstrukturęgeograficznąipodziałsektorowyemi-tentówpapierówwartościowychinnychniżak-

4 Dz.U.NrL15z20.01.2009r.,s.1.

cje,będącychwposiadaniuinstytucjiubezpie-czeniowychifunduszyemerytalnych.

Rachunki stRefy euRo

Część3.1przedstawiadanedotyczącezintegro-wanych kwartalnych rachunków strefy euro,które dostarczają wyczerpujących informacjinatemataktywnościgospodarczejgospodarstwdomowych (w tym również instytucji nieko-mercyjnychdziałającychnarzeczgospodarstwdomowych), przedsiębiorstw, instytucji f inan-sowych, instytucji rządowych i samorządo-wych, jak również na temat wzajemnych od-działywań pomiędzy tymi sektorami oraz po-między strefą euro a pozostałymi krajami naświecie.Danenieskorygowaneoefektysezo-nowedotyczącecenbieżącychpodawanesądlaostatniego kwartału, z którego dostępne sądane, przestrzegając uproszczonej sekwencjirachunkówzgodniezogólnymizasadamimeto-dyki europejskiego systemu rachunkówz1995r.Krótkomówiąc,sekwencjarachunków(transakcji) obejmuje: 1) rachunek tworzeniadochodów,którypokazuje,wjakisposóbdzia-łalnośćprodukcyjnaznajdujeodzwierciedleniewróżnychkategoriachdochodów;2)rachunekpodziałupierwotnegodochodów,naktórymre-jestrowane są przychody i wydatki odnoszącesiędoróżnychformdochoduztytułuwłasności(dlagospodarkijakocałościdochódnarodowyjest pozycją bilansującą rachunek podziałupierwotnegodochodów);3)rachunekpodziałuwtórnego dochodów, który pokazuje, w jakisposóbzmieniasiędochódnarodowywsekto-rach instytucjonalnych pod wpływem transfe-rówbieżących;4)rachunekwykorzystaniado-chodów,którypokazuje,wjakisposóbdochóddodyspozycji jestwydanynakonsumpcję lubzaoszczędzony;5) rachunekkapitałowy,którypokazuje, w jaki sposób oszczędności i trans-ferykapitałowenettosąwydawanenanabycieaktywówniefinansowych(pozycjąbilansującąrachunku kapitałowego są udzielone kredytynetto/zaciągniętekredytynetto)oraz6)rachu-nek f inansowy,naktórym rejestrowane sąna-byciaaktywówfinansowychlubzaciąganiezo-bowiązańnetto.Jakożekażdejtransakcjiniefi-


nansowej odpowiada transakcja f inansowa,pozycja bilansująca rachunku f inansowegowzałożeniurównasięrównieżwartościudzie-lonych kredytów i pożyczek netto/zaciągnię-tychkredytównettowyliczonejzrachunkuka-pitałowego.

Ponadto przedstawiono (f inansowe) bilanseotwarcia i zamknięcia, co obrazuje zasoby f i-nansowe każdego indywidualnego sektorawokreślonymmomencieczasu.Nakoniecpo-kazano również inne zmiany aktywów i pasy-wów finansowych (tzn. wynikające ze zmiancenaktywów).Spośródsektorówujętychwra-chunkufinansowymorazbilansiesektorprzed-siębiorstwfinansowychprzedstawionyjestbar-dziejszczegółowo,wrozbiciunaMIForazinneinstytucje pośrednictwa finansowego (w tympomocnicze instytucje pośrednictwa finanso-wego), instytucje ubezpieczeniowe oraz fundu-szeemerytalne.

Wczęści3.2przedstawionoskumulowaneprze-pływyzaczterykwartały(transakcje)narachun-kachniefinansowychstrefyeuro(tj.rachunkach1–5przedstawionychpowyżej),zachowującrów-nieżuproszczonąsekwencjęrachunków.

W części 3.3 zaprezentowano skumulowaneprzepływyzaczterykwartały(transakcjeorazinnezmiany)narachunkachdochodów,wydat-kóworaz akumulacji gospodarstwdomowych,a także stany na rachunkach bilansu f inanso-wego, przy czym zastosowano tutaj bardziejanalitycznysposóbprezentacji.Transakcjeorazpozycje bilansujące charakterystyczne dlaokreślonegosektorazostałyzestawionewspo-sób,którylepiejodzwierciedlaf inansoweiin-westycyjne decyzje gospodarstw domowych,zzachowaniemtożsamościrachunkuprzedsta-wionychwczęści3.1i3.2.

W części 3.4 pokazano skumulowane prze-pływy (transakcje) za cztery kwartały na ra-chunkachdochodóworazakumulacjiprzedsię-biorstw, a także stany na rachunkach bilansuf inansowego, przedstawiając dane w sposóbbardziejanalityczny.

W części 3.5 omówiono skumulowane prze-pływyzaczterykwartały(transakcjeorazinnezmiany)orazstanynarachunkachbilansówfi-nansowychinstytucjiubezpieczeniowychifun-duszyemerytalnych.

Rynki finansowe

Szeregiczasowedanychstatystycznychoryn-kach f inansowych strefy euro dotyczą tychpaństwczłonkowskichUE,którewprowadziłyeurowczasie,któregodotyczyniniejszastaty-styka (tj. zmieniający się skład) zawyjątkiemdanych statystycznychdotyczących emisji pa-pierówwartościowych(części4.1do4.4).Ana-lizaodnosisiędostrefyeuro-16dlacałegosze-regu czasowego objętego obserwacją (tj. stałyskład).

Statystykipapierówwartościowychinnychniżakcjeorazakcjidopuszczonychdoobrotu(czę-ści 4.1do4.4)opracowujeEBCnapodstawiedanych ESBC i BIS. Część 4.5 przedstawiastopy procentowe MIF dla denominowanychw euro depozytów oraz kredytów i pożyczekdlarezydentówstrefyeuro.Statystykistóppro-centowych rynków pieniężnych, rentownościdługoterminowych obligacji skarbowych orazindeksówgiełdowych(części4.6do4.8)opra-cowuje EBC na podstawie danych serwisówagencyjnych.

Statystyki dotyczące emisji papierów warto-ściowych obejmują: a) papiery wartoścoweinne niż akcje, za wyjątkiem finansowych in-strumentów pochodnych oraz b) akcje noto-wanenagiełdzie.Pierwszeznichzaprezento-wano w częściach 4.1, 4.2 oraz 4.3, podczasgdydrugie–wczęści4.4.Dłużnepapierywar-tościowepodzielononakrótkoterminoweidłu-goterminowe.Jakokrótkoterminoweokreślanesąpapierywartościowezterminempierwotnymdo1 rokuwłącznie (wwyjątkowychprzypad-kachdodwóchlat).Dodługoterminowychza-klasyfikowanopapierywartościowe:a)zdłuż-szymterminempierwotnym,b)zopcjonalnymterminem zapadalności, z których najpóźniej-szywynosipowyżejjednegorokulubc)znie-


Grudzień 2011


Uwagi ogólne

91S

określonym terminem pierwotnym. Długoter-minowedłużnepapierywartościowewyemito-waneprzez rezydentówstrefy eurodzielą siędalejnaemisjeostałej izmiennej stopiepro-centowej.Emisjeostałejstopietotakie,wktó-rychoprocentowaniekuponunieulegazmianiew okresie ważności wyemitowanych papierówwartościowych.Emisjeozmiennejstopieobej-mują wszystkie emisje, w których oprocento-waniekuponujestokresowoponownieustalanew stosunku do niezależnej stopy procentowejlub indeksu. Papiery wartościowe denomino-wane w euro wykazane w częściach 4.1, 4.2oraz4.3obejmują równieżpapierydenomino-wanewwalutachkrajowych,aledlacelówsta-tystycznychwwyżejwymienionychczęściachwykazywaneweuro.

Część4.1przedstawiadanedotyczącepapierówwartościowychinnychniżakcjewpodzialewe-dług terminu pierwotnego, siedziby emitentaorazwaluty.Wczęści tejprzedstawionostanyogółemorazwartośćbruttoinettoemisjipapie-rówwartościowychinnychniżakcjewpodzialena:a)emisjedenominowanewewszystkichwa-lutach,b)emisjerezydentówstrefyeuroiemi-sjeogółemorazc)emisjeogółemiemisjepa-pierówzdługim terminemzapadalności.War-tości emisji netto różnią się od zmian stanów,cowynikazezmiansposobuwyceny,reklasy-fikacjiorazinnychkorekt.Wczęścitejprzed-stawiono również dane statystyczne skorygo-wane sezonowo, w tym 6-miesięczne stopywzrostu dłużnych papierów wartościowychogółem oraz długoterminowych dłużnych pa-pierów wartościowych, przedstawione w sto-sunkurocznymiskorygowanesezonowo.Daneskorygowanesezonowoobliczononapodstawiesezonowo skorygowanego wskaźnika poten-cjalnychakcjiznajdującychsięwobiegu(ang.notional stocks), z którego wyeliminowanowszelkie czynniki o charakterze sezonowym.Szczegółoweinformacjenatentematzamiesz-czonowUwagach technicznych.

Część 4.2 zawiera, zgodny z ESA 95, podziałwedług sektorów, stanów, emisji brutto oraznettowpodzialenaemitentówbędącychrezy-

dentamistrefyeuro.EBCwchodziwskładEu-rosystemu.

Stanyogółemodnoszącesiędodłużnychpapie-rówwartościowychogółemorazdługotermino-wych dłużnych papierów wartościowych,przedstawionewkolumnie1 tabeli1wczęści4.2 odpowiadają danym dotyczącym stanówdłużnychpapierówwartościowychogółemorazdługoterminowych dłużnych papierów warto-ściowych wyemitowanych przez rezydentówstrefy euro przedstawionych w kolumnie 7w części 4.1. Stany papierów wartościowychogółem i długoterminowych papierów warto-ściowychwyemitowanychprzezMIFprzedsta-wione w kolumnie 2 tabeli 1 w części 4.2 sąw zasadzie porównywalne z danymi dotyczą-cymiwyemitowanychdłużnychpapierówwar-tościowych, jak to pokazano po stronie pasy-wów zagregowanegobilansu MIF w kolumnie8,tabeli2wczęści2.1.Ogólnawartośćemisjinetto dłużnych papierów wartościowych ogó-łem, przedstawiona w kolumnie 1 tabeli 2w części 4.2, odpowiada danym dotyczącymogólnejwartościemisjinettodokonanychprzezrezydentówstrefyeuro,przedstawionychwko-lumnie 9 w części 4.1. Pozostała różnica po-międzydługoterminowymidłużnymipapieramiwartościowymiadługoterminowymidłużnymipapierami wartościowymi o stałej i zmiennejstopieprocentowejprzedstawionymiwtabeli1części4.2wynikazobligacjizerokuponowychiefektówaktualizacjiwyceny.

W części 4.3 przedstawiono stopy wzrostudłużnych papierów wartościowych wyemito-wanych przez rezydentów strefy euro (w po-dziale na termin pierwotny, rodzaj instru-mentu,sektoremitentaiwalutęemisji),skory-gowanesezonowoinieskorygowanesezonowo.Są one oparte na transakcjach f inansowych,które mają miejsce w momencie, gdy jed-nostka instytucjonalnazaciąga lubspłacazo-bowiązanie. Dlatego też stopy wzrostu nieuwzględniająreklasyf ikacji,zmianyzaktuali-zacjiwyceny,zmianykursówwalutowychaniwszelkich innych zmian nie wynikającychz transakcji. Dla celów niniejszej prezentacjisezonowoskorygowanestopywzrostupodane


zostaływstosunkurocznym.Szczegółowein-formacje na ten temat zamieszczono w Uwagach technicznych.

Kolumny 1, 4, 6 i 8 w tabeli 1 w części 4.4przedstawiająstanyakcjidopuszczonychdoob-rotu, wyemitowanych przez rezydentów strefyeurowpodzialewedługsektoraemitenta.Danemiesięczne na temat akcji dopuszczonych doobrotu,wyemitowanychprzezprzedsiębiorstwaodpowiadają kwartalnym szeregom statystycz-nymprzedstawionymwczęści3.4(bilansfinan-sowyiakcjenotowanenagiełdzie).

Kolumny 3, 5, 7 i 9 w tabeli 1 w części 4.4przedstawiają roczne stopy wzrostu akcji do-puszczonych do obrotu, wyemitowanych przezrezydentówstrefyeuro(wpodzialewedługsek-tora emitenta), w oparciu o transakcje f inan-sowe,wktórychemitentemitujelubwykupujeakcje za gotówkę, z wyłączeniem inwestycjiwakcjewłasne.Przyobliczaniurocznychstópwzrostunieuwzględnionoreklasyfikacji,zmianzaktualizacjizwycenyiinnychzmianniewy-nikającychztransakcji.

Część 4.5 przedstawia dane statystyczne doty-czące wszystkich stóp procentowych stosowa-nych przez MIF sterfy euro w odniesieniu dodenominowanychweurodepozytóworazkredy-tówipożyczekgospodarstwdomowychiprzed-siębiorstw będących rezydentami strefy euro.Stopyprocentowemonetarnychinstytucjifinan-sowychstrefyeuroobliczanesąjakośredniawa-żona(odnośnąwielkościąobrotu)stópprocento-wychwpaństwachstrefyeurodlakażdejkatego-rii.

DanestatystycznedotyczącestópprocentowychMIFprzedstawionesąwpodzialewedługrodzajudziałalnościgospodarczej,sektora,kategoriiin-strumentulubterminupierwotnego,okresuwy-powiedzeniaorazpoczątkowegookresu trwaniapierwotnejstawkioprocentowania.TastatystykastópprocentowychMIFzastąpiładziesięćprzej-ściowych szeregów statystycznych dotyczącychdetalicznych stóp procentowych strefy euro,które są publikowane w „Biuletynie Miesięcz-nym”EBCodstycznia1999r.

Część4.6przedstawiastopyprocentowerynkupieniężnegowstrefieeuro,StanachZjednoczo-nych i Japonii. W odniesieniu do strefy europrzedstawionoszerokiespektrumstópprocen-towych rynku pieniężnego, w przedziale odoprocentowaniadepozytówbieżącychdoopro-centowaniadepozytów12-miesięcznych.Przedstyczniem 1999 r. syntetyczne stopy procen-towewstrefieeurobyływyliczanenapodsta-wie stóp krajowych ważonych PKB. Z wyjąt-kiemstóp jednodniowychdostycznia1999 r.,przedstawiane wartości stóp miesięcznych,kwartalnychirocznychsąśrednimidladanegookresu.Wkategorii„Depozytybieżące”przed-stawionostopyoferowanenakoniecokresudladepozytówmiędzybankowychobowiązującedogrudnia1998r.włącznieorazdlaokresupóź-niejszego–średnieokresoweuśrednionejstopyprocentowej dla transakcji jednodniowych narynkumiędzybankowymstrefyeuro(EONIA).Od stycznia 1999 r., stopy procentowe dla 1-,3-,6-i12-miesięcznychdepozytówsąstopamiprocentowymipożyczekoferowanychwstrefiew euro na rynku międzybankowym (EURI-BOR).Dokońcagrudnia1998r.byłytostopyprocentowe oferowane na londyńskim rynkumiędzybankowym (LIBOR). W danych doty-czącychStanówZjednoczonychiJaponii,stopaprocentowa depozytów 3-miesięcznych odpo-wiadastopieLIBOR.

Wczęści4.7przedstawionooprocentowanienakoniec okresu szacowane na podstawie tzw.krzywych natychmiastowych stóp procento-wych opartych na obligacjach skarbowych(AAA) denominowanych w euro, wyemitowa-nychprzezinstytucjerządoweszczeblacentral-negopaństwstrefyeuro.KrzywedochodowościsąszacowaneprzyużyciumodeluSvenssona5.Przedstawiono również rozpiętości pomiędzyoprocentowaniem obligacji 10-letnich, 5-mie-sięcznych i 2-letnich. Na stronie internetowejhttp:/www.ecb.europa.eu/stats/money/yc/html/index.en.html dostępne są dodatkowe krzywedochodowości (publikowane codziennie, jak

5 L.E.Svensson(1994),Estimating and Interpreting Forward Interest Rates: Sweden 1992–1994,Centre forEconomicPolicyResearch,DiscussionPapernr1051.


Grudzień 2011


Uwagi ogólne

93S

równieżwykresyitabele),atakżeodpowiada-jące im uwagi metodologiczne. Dane dziennemożnapobierać.

Część4.8przedstawiawskaźnikigiełdowedlastrefyeuro,StanówZjednoczonychiJaponii.

ceny, pRoDukcja, popyt i Rynki pRacy

Większośćdanychzawartychwtejczęściopra-cowanajestprzezKomisjęEuropejską(głównieEurostat) oraz krajowe organy statystyczne.Danedlastrefyeurosąuzyskiwanepoprzezza-gregowanie danych dotyczących poszczegól-nychpaństw.Oiletomożliwe,danesąujedno-licone i porównywalne. Dane statystycznedotycząca kosztu pracy na godzinę, PKBiskładnikówkosztowych,wartościdodanejwe-dług rodzaju działalności gospodarczej, pro-dukcji przemysłowej, sprzedaży detalicznejorazliczbyrejestrowanychsamochodówosobo-wych oraz zatrudnienia pod kątem przepraco-wanychgodzinsąkorygowaneoliczbędniro-boczych.

Zharmonizowany indeks cen towarów i usług(HICP)dlastrefyeuro(tabelal,część5.1)jestdostępny od 1995 r. Jest on oparty na krajo-wychwskaźnikachHICP,któreustalanesąwewszystkich państwach strefy euro według tejsamejmetodologii.Podziałna towary i usługiwywodzisięzklasyfikacjispożyciaindywidu-alnego wg celu (Coicop/HICP). WskaźnikHICPobejmujewydatkipieniężnenaspożycieostateczne ponoszone przez gospodarstwa do-mowe znajdujące się na terytorium gospodar-czymstrefyeuro.Tabelazawieraskorygowanesezonowo dane dotyczące HICP oraz opraco-waneprzezEBCszacunkicenkontrolowanychoparte na danych badawczych dotyczącychHICP.

Cenyproducentówwprzemyśle(tabela2,część5.1), produkcja przemysłowa, nowe zleceniawprzemyśle,obrotywprzemyśleisprzedażde-taliczna(część5.2)objętesąrozporządzeniemRady(WE)nr1165/98z19maja1998r.nate-

mat statystyki krótkoterminowej6. Od stycznia2009r.przyopracowywaniudanychstatystycz-nychstosujesięuaktualnionąstatystycznąkla-syfikacjędziałalnościgospodarczejwUniiEu-ropejskiej (NACERevision2) zawartąwRoz-porządzeniu (WE) nr 1893/2006 ParlamentuEuropejskiegoiRadyzdnia20grudnia2006r.wsprawiestatystycznejklasyfikacjidziałalno-ści gospodarczej NACE Revision 2 i zmienia-jące rozporządzenie Rady (EWG) nr 3037/90oraz niektóre rozporządzenia WE w sprawieokreślonych dziedzin statystycznych7. Podziałwedług zużycia końcowego towarów w przy-padkucenproducentówwprzemyśleorazpro-dukcji przemysłowej odpowiada ujednolico-nemu podziałowi przemysłu z wyłączeniembudownictwa (klasyfikacja NACE Revision 2,częściodBdoE)nagłównekategorieprzemy-słowe(MIG)zgodniezdefinicjązawartąwroz-porządzeniu Komisji (WE) nr 656/2007 z 14czerwca20078r.Cenyproducentówwprzemy-śleodzwierciedlającenyproducentówbezkosz-tówtransportu.ObejmująonepodatkipośredniezwyjątkiemVATorazinnychpodatkówpodle-gających odliczeniu. Produkcja przemysłowaodzwierciedla wartość dodaną odpowiednichsektorówprzemysłu.

Dwaindeksycensurowcównieenergetycznychprzedstawionew tabeli3wczęści5.1 zostałyopracowane przy uwzględnieniu tych samychtowarów,aleprzyużyciudwóchróżnychsposo-bów ważenia; jeden oparty na imporcie strefyeuro odpowiednich/odpowiadających towarów(kolumny2–4),adrugi(kolumny5–7)napod-stawie szacunkowego popytu strefy euro, lub,„zużycia”,biorącpoduwagęinformacjenate-matimportu,eksportuorazprodukcjikrajowejkażdego z towarów (dla uproszczenia bezuwzględnianiazapasówprzyjmujesię,żeutrzy-mująsięonenawzględniestabilnympoziomieprzezcałybadanyokres).Indekscensurowcówważonypodwzględemimportujestodpowiednido analizowanych zmian zewnętrznych, pod-czas gdy indeks ważony zużyciem jest odpo-

6 Dz.U.NrL162,z5.6.1998,s.1.7 Dz.U.NrL393,z30.12.2006,s.1.8 Dz.U.NrL155,z15.6.2007,s.3.


wiedni do realizacji określonego celu, jakimjestanalizamiędzynarodowejpresjicensurow-ców na inflację strefy euro. Indeksy ważonezużyciemsądanymibadawczymi.Wceluuzy-skaniabardziejszczegółowejinformacjinate-mat opracowania indeksów EBC dotyczącychcensurowcówzob.ramka1w„BiuletynieMie-sięcznym”EBCzgrudnia2008r.

Indeksy kosztów pracy (tabela 5, część 5.1)mierzązmianywkosztachpracyza1przepra-cowanągodzinęwprzemyśle(wtymwbudow-nictwie)orazusługach rynkowych.Metodolo-gia pomiaru została ustanowiona w rozporzą-dzeniuParlamentuEuropejskiegoiRady(WE)nr 450/2003 z 27 lutego 2003 r. dotyczącymwskaźnika kosztów pracy9 i przy wdrażaniurozporządzenia Komisji (WE) nr 1216/200310z7lipca2003r.Dostępnyjestpodziałkosztówpracy w stref ie euro w rozbiciu na składnikikosztowe pracy (pensje i wynagrodzenia,składki pracodawców na ubezpieczenia spo-łeczne plus zapłacone podatki związane z za-trudnieniempracownikówpomniejszoneodo-tacjeotrzymaneprzezpracodawcę)oraznaro-dzaje działalności gospodarczej. EBC obliczawskaźnik negocjowanych wynagrodzeń (ko-lumna„Ewidencjapozabilansowa”wtabeli5,część5.1)napodstawienieujednoliconychda-nychkrajowych.

Składnikijednostkowychkosztówpracy(tabela4,część5.1),PKBijegoskładniki(tabele1,2i3,część5.2),deflatoryPKB(tabela3,część5.1) oraz statystyka zatrudnienia (tabele 1, 2i 3, część 5.3) obliczane są na podstawie wy-nikówkwartalnychrachunkównarodowychwgESA95.

Pozycja „Nowe zlecenia w przemyśle” (tabela4, część 5.2) przedstawia zlecenia otrzymanew trakcie okresu referencyjnego i obejmujebranżeprzemysłudziałającegłównienapodsta-wie zlecenia – w szczególności przemysł tek-stylny,papierniczy,chemiczny,metalowy,dóbrinwestycyjnych oraz produkujący dobra kon-

9 Dz.U.NrL69,z13.3.2003,s.1.10 Dz.U.NrL169,z8.7.2003,s.37.

sumpcyjnetrwałegoużytku.Danesąobliczanenapodstawiecenbieżących.

Wskaźnikiobrotówwprzemyśleihandludeta-licznym(tabela4,część5.2)przedstawiająob-rotyfakturowanewokresiereferencyjnym,włą-czającwtowszystkieopłatyipodatkizwyjąt-kiemVAT.Obrotyhandludetalicznegoobejmującałyhandeldetaliczny(zwyjątkiemsprzedażypojazdówmechanicznych imotocykli)zwyłą-czeniempaliwsamochodowych.Rejestracjano-wych samochodów osobowych obejmuje reje-strację samochodów zarówno prywatnych, jakiużytkowych.

Danejakościowepochodzącezbadańprzedsię-biorstw i konsumentów (tabela 5, część 5.2)oparte są nabadaniach ankietowych przedsię-biorstwikonsumentówprowadzonychnazlece-nieKomisjiEuropejskiej.

Danena temat stópbezrobocia (tabela2, część5.3)sązgodnezwytycznymiMiędzynarodowejOrganizacji Pracy. Dotyczą one osób aktywnieposzukującychzatrudnieniajakoodsetkasiłyro-boczejiwykorzystująujednoliconekryteriaide-finicje.Szacunkowedanenatematsiłyroboczejstanowiącepodstawęwyliczeństopybezrobociaróżniąsięodsumyliczbdotyczącychzatrudnie-niaibezrobociaprzedstawionychwczęści5.3.

finanse publiczne

Wczęści6.1do6.5przedstawionopozycjęf i-skalną instytucji rządowych i samorządowychw strefie euro. Są to głównie skonsolidowanedaneopartenametodologiiESA95.Zagrego-wane roczne dane strefy euro zawarte w czę-ściach6.1–6.3sąopracowywaneprzezEBCnapodstawie ujednoliconych danych, regularnieaktualizowanych, dostarczanych przez KBC.Dlatego dane dotyczące deficytu i zadłużeniapaństwstrefyeuromogąsię różnićoddanychwykorzystywanych przez Komisję Europejskąwramachprocedurynadmiernegodeficytu.Za-gregowane dane kwartalne przedstawionewczęści6.4i6.5sąopracowywaneprzezEBCnapodstawiedanychkrajowychiEurostatu.


Grudzień 2011


Uwagi ogólne

95S

Część 6.1 przedstawia roczne dane dotycząceprzychodów iwydatkówsektora instytucji rzą-dowychisamorządowychwoparciuodefinicjesformułowanewrozporządzeniuKomisji (WE)nr1500/200011z10lipca2000r.wprowadzają-cymzmianydoESA95.Wczęści6.2omówionodaneszczegółowedotycząceskonsolidowanegozadłużeniabrutto instytucji rządowych i samo-rządowychwwartościachnominalnych,zgodniezzapisamiTraktatudotyczącymiprocedurynad-miernego deficytu. Części 6.1 i 6.2 zawierajązbiorczedanedlaposzczególnychkrajówstrefyeuro ze względu na ich znaczenie w ramachpaktustabilnościiwzrostu.Deficyty/Nadwyżkiprzedstawionedlaposzczególnychpaństwstrefyeuroodpowiadająprocedurzenadmiernegodefi-cytuB.9, jak tozostałozdefiniowanewrozpo-rządzeniu Rady (WE) nr 479/2009 w sprawieodniesień do ESA 95. Część 6.3 przedstawiazmianyzadłużeniasektorainstytucjirządowychisamorządowych.Różnicepomiędzyzmianąza-dłużeniapublicznegoazmianądeficytupublicz-nego – dostosowanie deficytu do zadłużenia –wynikajągłównieztransakcjipaństwanaakty-wach finansowych oraz ze skutków wahańkursówwalutowych.Wczęści6.4przedstawionezostały dane kwartalne dotyczące dochodówiwydatkówsektorainstytucjirządowychisamo-rządowychwoparciuodefinicjesformułowanew Rozporządzeniu (WE) nr 1221/2002 Parla-mentuEuropejskiegoiRadyzdnia10czerwca2002r.wsprawiekwartalnychniefinansowychsprawozdań administracji publicznej12. Część6.5zawieradanekwartalnedotycząceskonsoli-dowanegozadłużeniapublicznegobrutto,dosto-sowania deficytu do zadłużeniau publicznegooraz potrzeb pożyczkowych instytucji rządo-wych.Liczbyteotrzymanowykorzystującdanedostarczone przez państwa członkowskie napodstawierozporządzeń(WE)nr501/2004oraz1222/2004,atakżedanedostarczoneprzezkra-jowebankicentralne.

11 Dz.U.NrL172,12.7.2000,s.3.12 Dz.U.Nr179,9.7.2002,s.1.

tRansakcje i pozycje zaGRaniczne

Pojęcia i definicje użyte w statystyce bilansupłatniczegoorazmiędzynarodowejpozycji in-westycyjnej (części 7.1 do 7.4) są właściwiezgodne z Balance of Payments Manual MFW(wydanie piąte, październik 1993), wytycznąEBC z 16 lipca 2004 r. dotyczącą statystycz-nych wymogów sprawozdawczych EBC (EC-B/2004/15)13 i wytycznymi z 31 maja 2007 r.(EBC/2007/3)14. Dodatkowe uwagi na tematmetodologiiiźródełwykorzystywanychwsta-tystycebilansupłatniczegoimiędzynarodowejpozycjiinwestycyjnejstrefyeurozamieszczonow publikacji EBC zatytułowanej European Union Balance of Payments/International Investment Position Statistical Methods(maj2007)orazwnastępującychraportachgrupzadanio-wych: Portfolio investment collection systems(grudzień 2002), Portfolio investment income(sierpień2003)orazForeign direct investment(czerwiec 2004), które dostępne są w formieelektronicznej na stronie internetowej EBC.Raport zepołu zadaniowego EBC/Komisji Eu-ropejskiej (Eurostat) ds. Jakości badającegostatystykibilansupłatniczegoistatystykimię-dzynarodowejpozycjiinwestycyjnej(grudzień2004)jesttakżedostępnynastronieinterneto-wejKomitetuds.StatystykiWalutowej,Finan-sowej oraz Bilansu Płatniczego (www.cmfb.org). Raport roczny na temat bilansu płatni-czego/międzynarodowej pozycji inwestycyjnejstrefyeuro,opartynazaleceniachzesołuzada-niowego oraz podstawowych zasad zawartychw ECB Statistics Qulity Framework opubliko-wanejwkwietniu2008r.,jestdostępnynastro-nieinternetowejEBC.

Wtabelachczęści7.1i7.4przestrzegasiękon-wencji znaków określonej w Balance of Payments Manual MFW, tj. salda dodatnie na ra-chunkubieżącymikapitałowymoznaczonesąznakiem „plus”, podczas gdy w rachunku f i-nansowym znak „plus” oznacza wzrost pasy-wów lub spadek aktywów. W tabelach części7.2zarównotransakcjeuznaniowe,jakiobcią-

13 Dz.U.Nr354,30.11.2004,s.34.14 Dz.U.Nr159,20.06.2007,s.48.


żeniowe są przedstawiane ze znakiem „plus”.Ponadto począwszy od „Biuletynu Miesięcz-nego” EBC z lutego 2008 r. zmieniono struk-turę tabel w części 7.3 w celu przedstawieniadanych dotyczących bilansu płatniczego, za-granicznejpozycjiinwestycyjnejiodpowiada-jących stóp wzrostu razem w jednym miejscuwnowychtabelach;transakcjepostronieakty-wów i pasywów, które odpowiadają wzrostompozycjiprzedstawianesązeznakiem„plus”.

Dane bilansu płatniczego strefy euro są opra-cowywane przez EBC. Najnowsze dane mie-sięcznenależytraktowaćjakowstępne.Danesąkorygowanewmomencieichpublikacjidlana-stępnego miesiąca lub ogłaszania szczegóło-wychkwartalnychdanychbilansupłatniczego.Wcześniejsze dane są korygowane okresowolub w efekcie zmian metody opracowania da-nychźródłowych.

Tabela1wczęści7.2zawieratakżedanedoty-czące rachunku obrotów bieżących skorygo-wanesezonowo.Wuzasadnionychprzypadkachkorekta obejmuje również skutki wynikającezkalendarza (liczbadni roboczych, lata prze-stępne lub Święta Wielkiejnocy). W tabeli 3części 7.2 oraz tabeli 9 części 7.3 przedsta-wiono strukturę bilansu płatniczego i zagra-nicznej pozycji inwestycyjnej strefy euro wo-beckrajówbędących jejgłównymipartneramizarównowpodzialenaindywidualnekraje,jakijakogrupę,rozróżniającpomiędzypaństwamiczłonkowskimi UE spoza strefy euro a pań-stwami lub obszarami znajdującymi się pozaUniąEuropejską.Podziałtenrównieżprzedsta-wiatransakcjezawieranezipozycjewzględeminstytucji UE (które, za wyjątkiem EBC, dlacelówstatystycznychsą traktowane jakoznaj-dującesiępozastrefąeuro,bezwzględunaichf izyczneusytuowanie)oraz–zróżnychpowo-dów–rajówpodatkowych.Podziałtennieobej-mujestronypasywówinwestycjiportfelowych,f inansowychinstrumentówpochodnychanire-zerwmiędzynarodowych.Ponadtonieuwzględ-nionodanychdotyczącychdochoduzinwesty-cjiBrazylii,Chin,IndiiiRosji.Podziałgeogra-ficznyopisanowartykuleEuro Area Balance of Payments and International Investment Posi

tion visávis Main Counterparts w„BiuletynieMiesięcznym”EBCzlutego2005r.

Danedotyczącerachunkuf inansowegobilansupłatniczego i międzynarodowej pozycji inwe-stycyjnej strefy euro przedstawione w części7.3opartonatransakcjachipozycjachzniere-zydentami strefy euro, przy czym strefa eurotraktowana jest jako jedenpodmiotgospodar-czy(zob.również:ramka9w„BiuletynieMie-sięcznym” EBC z grudnia 2002 r., ramka 5w„BiuletynieMiesięcznym”EBCzestycznia2007r.orazramka6w„BiuletynieMiesięcz-nym” EBC ze stycznia 2008 r.). Międzynaro-dowa pozycja inwestycyjna wyceniania jestwedług bieżących cen rynkowych, za wyjąt-kiem inwestycji bezpośrednich, w przypadkuktórychstosujesięwartośćksięgowądlaakcjinienotowanychnagiełdzie,oraz innychinwe-stycji(tj.kredytówidepozytów).Międzynaro-dowa pozycja inwestycyjna jest obliczanakwartalniewtakisamsposóbjakrocznamię-dzynarodowapozycja inwestycyjna.Ponieważniewszystkiedanesądostępnecokwartał(lubdostępnesązopóźnieniem),kwartalnapozycjainwestycyjna jest częściowo szacowana napodstawie transakcji f inansowych, cen akty-wóworazzmiankursówwalutowych.

Tabela 1 części 7.3 zawiera podsumowaniemiędzynarodowej pozycji inwestycyjnejitransakcjif inansowychwbilansiepłatniczymstrefyeuro.Szczegółowyobrazzmianwmię-dzynarodowejpozycjiinwestycyjnejuzyskanopoprzezzastosowaniewprzypadkuzmianmię-dzynarodowej pozycji inwestycyjnej innegomodelu statystycznego niż w odniesieniu dotransakcji oraz informacji o rozbiciu geogra-f icznym, strukturze walutowej aktywów i pa-sywów, jak również indeksach cenowych róż-nychaktywówf inansowych.Kolumny5i6tejtabeliodnosząsiędoinwestycjibezpośrednichdokonywanychprzez jednostki rezydentówzagranicąorazinwestycjibezpośrednich–niere-zydentówwstref ieeuro.

Podział na „Kredyty i pożyczki” oraz „Ra-chunki bieżące i depozyty” w tabeli 5 części7.3 został przedstawiony według sektora nie-


Grudzień 2011


Uwagi ogólne

97S

rezydentabędącegostronątransakcji, tzn.ak-tywawtransakcjachzbankaminierezydentamisąsklasyfikowanejakodepozyty,podczasgdyaktywa w transakcjach z pozostałymi sekto-raminierezydentówwykazanesąjakokredytyi pożyczki. Podział ten zgodny jest z rozróż-nieniemprzyjętymwinnychstatystykach,np.bilansie skonsolidowanym MIF, a także wy-tycznymi zawartymi w podręczniku bilansupłatniczegoMFW.

W tabeli 7 części 7.3 przedstawiono stany re-zerw międzynarodowych Eurosystemu i zwią-zanychznimiaktywówipasywów.Zewzględuna różnice w zakresie i sposobie wyceny niemożna w pełni porównać tych danych liczbo-wychzcotygodniowymisprawozdaniamiEuro-systemu. Dane zawarte w tabeli 7 są zgodnezzaleceniamidotyczącymiwzorcapublikowa-niadanychnatematrezerwmiędzynarodowychipłynnościwalutowej.Zdefinicjiaktywaujętew rezerwach międzynarodowych Eurosystemuuwzględniajązmieniającysięskładstrefyeuro.Przed przystąpieniem tych krajów do strefyeuroaktywaichkrajowychbankówcentralnychsą ujęte w portfelu inwestycyjnym (w przy-padku papierów wartościowych) lub innej in-westycji (w przypadku innych aktywów).ZmianypoziomurezerwzłotautrzymywanychwEurosystemie(kolumna3)wynikająztrans-akcji w złocie przeprowadzanych zgodniez Umową banków centralnych o złocie z 26września1999r.,którazostałauaktualniona27września 2009 r. Więcej informacji na tematstatystycznego opracowania danych dotyczą-cych rezerw międzynarodowych Eurosystemumożna znaleźć w publikacji Statistical Treatment of the Eurosystem’s International Reserves(październik 2000), którą można pobrać zestrony internetowej EBC. Na stronie tej znaj-duje się także więcej dokładniejszych danychzgodnych z szablonem przedstawiania danychdotyczącychrezerwmiędzynarodowychipłyn-nościwalutowej.

Statystyka zadłużenia zagranicznego bruttostrefyeuroprzedstawionawtabeli8części7.3odzwierciedla raczej stan aktualny zobowiązań(aniezobowiązaniawarunkowe)wobecpodmio-

tówniebędącychrezydentamistrefyeuro,którewymagająspłatyprzezdłużnikakapitałulubod-setek jednorazowo lub w kilku ratach w przy-szłości.Wtabeli8pokazanostrukturęzadłuże-nia zagranicznego brutto w podziale wedługinstrumentówisektorainstytucjonalnego.

W części 7.4 przedstawiono bilans płatniczystrefy euro w ujęciu monetarnym, pokazująctransakcje zawierane przez instytucje spozasektoraMIF,któreodzwierciedlajązagranicznetransakcje netto przeprowadzane przez MIF.Transakcje zawierane przez instytucje spozasektoraMIFobejmują transakcjebilansupłat-niczego,dlaktórychniesądostępnedanewpo-dziale według sektora. Dotyczy to rachunkubieżącegoikapitałowego(kolumna2)orazf i-nansowych instrumentów pochodnych (ko-lumna11).Wdziale„Statistics”nastroniein-ternetowej EBC dostępne są aktualne uwagimetodologiczne dotyczące prezentacji bilansupłatniczego strefy eurowujęciumonetarnym.Zob. również ramka 1 „Biuletynu Miesięcz-nego”EBCzczerwca2003r.

Część7.5przedstawiadanedotycząceobrotówtowarowych strefy euro z zagranicą. ŹródłemdanychjestEurostat.Danedotyczącewartościiwielkościobrotówsąkorygowaneoefektyse-zonoweiliczbędniroboczych.Podziałwedługgrupproduktówprzedstawionywkolumnach4do6oraz9do11tabeli1części7.5jestzgodnyz klasyfikacją handlu zagranicznego wedługgłównych kategorii ekonomicznych zawartąw Broad Economic Categories (BEC) i odpo-wiadapodstawowejklasyfikacjitowarówwSys-temierachunkównarodowych.Definicjakate-gorii„Towaryprzemysłowe”(kolumny7 i12)oraz„Ropa”(kolumna13)jestzgodnazdefini-cjąMiędzynarodowejStandardowejKlasyfika-cji Handlu (SITC Rev. 4). Struktura geogra-ficzna (tabela3, część7.5)przedstawiagłów-nych partnerów handlowych zarównowpodzialenaposzczególnekraje, jak igrupyregionalne(ChinybezHongkongu).Zpowoduróżnic w def inicjach, klasyf ikacji, zakresieiczasiezaksięgowania,danedotyczącehandluzagranicznego,awszczególnościimportu,niesąwpełni porównywalne zpozycją „Towary”


statystycebilansupłatniczegoczęści7.1i7.2).Częśćróżnicwynikazuwzględnieniakosztówubezpieczenia i usług przewozowych w ewi-dencjonowaniu towarówimportowanychwda-nychdotyczącychhandluzagranicznego.

Cenyimportowetowarówprzemysłowychorazceny eksportowe producentów w przemyśle(lubcenyprodukcjiprzemysłowejprzeznaczo-nejnarynkizagraniczne)przedstawionewta-beli2,części7.5zostaływprowadzonerozpo-rządzeniem (WE) nr 1158/2005 ParlamentuEuropejskiego iRadyz6 lipca2005 r. zmie-niającym rozporządzenie Rady (WE) nr1165/98. Rozporządzenie z 2005 r. stanowipodstawę prawną statystyk krótkotermino-wych. Wskaźnik cen importowych towarówprzemysłowych obejmuje produkty przemy-słoweimportowanespozastrefyeurosklasyf i-kowanewsekcjiBdoEwstatystycznejklasy-f ikacjiproduktówwedługdziałalnościgospo-darczej (CPA–Classification of Products by Activity) w Europejskiej Wspólnocie Gospo-darczej oraz ceny wszystkich instytucjonal-nych sektorów importerów, zawyjątkiemgo-spodarstw domowych, instytucji rządowychorazorganizacjinienastawionychnazysk.Od-zwierciedlają one koszt, wartość ubezpiecze-nia oraz frachtu/ceny przewozowe (c.i.f.)z wyłączeniem ceł i podatków importowychi odnoszą się do rzeczywistych transakcjiw euro ewidencjonowanych w momencie,kiedynastępujeprzeniesienietytułuwłasnoścido towarów. Ceny eksportowe producentóww przemyśle obejmują wszystkie produktyprzemysłowe eksportowane bezpośrednioprzezproducentazestrefyeuronarynekpozastrefąeuro,zaklasyf ikowanedosekcjiBdoEeuropejskiej klasyf ikacji działalności gospo-darczej (NACE Revision 2) z wyłączeniemeksportu hurtowników i reeksportu. Wskaź-niki odzwierciedlają cenę f.o.b. wyrażonąweuroiobliczonąnagranicachcelnychstrefyeuro z uwzględnieniem wszelkich podatkówpośrednich za wyjątkiem VAT oraz innychopłat podlegających potrąceniu. Ceny impor-towe towarów przemysłowych oraz ceny eks-portoweproducentówwprzemyśledostępnesą

wg głównych grup przemysłowych (Main Industrial Groupings–MIG),którezostałyzde-f iniowanewrozporządzeniuKomisji(WE)nr656/2007z14lipca2007r.Wceluuzyskaniainformacji bardziej szczegółowych, zob.ramka11wgrudniowymwydaniu„BiuletynuMiesięcznego”z2008r.

kuRsy walutowe

Wczęści 8.1przedstawiono,wyliczoneprzezEBCnapodstawieśrednichważonychkursówwalutowycheurowobecwalutpartnerówhan-dlowychstrefyeuro,wskaźnikinominalneire-alne efektywnych kursów walutowych euro.Dodatnia zmiana oznacza aprecjację euro.Wagi oparte są na pochodzących z lat 1995–1997,1998–2000,2001–2003oraz2004–2006danychnatemathandlutowaramiprzetworzo-nymizpartneramihandlowymiiuwzględniająefekty rynku trzeciego. Wskaźniki EER uzy-skanoprzezzastosowanienawiązańłańcucho-wychindeksów(ang.chainlinking the indicators)wyliczonanakonieckażdegoz3-letnichokresównapodstawiewagdlakażdegoznich.Okresem bazowym dla otrzymanego wskaź-nikaEERjestpierwszykwartał1999r.Grupapartnerów handlowych EER-20 obejmuje 10państw członkowskich UE spoza strefy euroorazAustralię,Kanadę,Chiny,Hongkong,Ja-ponię,Norwegię,Singapur,KoreęPołudniową,Szwajcarię iStanyZjednoczone.GrupaEER-40 obejmuje grupę EER-20 oraz następującepaństwa:Algierię,Argentynę,Brazylię,Chile,Chorwację, Islandię, Indie, Indonezję, Izrael,Malezję,Meksyk,Maroko,NowąZelandię,Fi-lipiny,Rosję,AfrykęPołudniową,Tajwan,Taj-landię, Turcję i Wenezuelę. Realne indeksyEERsąobliczaneprzyużyciuwskaźnikówcentowarówkonsumpcyjnych,wskaźnikacenpro-ducentów, deflatorów produktu krajowegobrutto,jednostkowychkosztówpracyzarównowprzetwórstwieprzemysłowym,jakiwcałejgospodarce.

Bardziej szczegółowe informacjena tematwyli-czaniawskaźnikówEERzob.odpowiednieuwagi


Grudzień 2011


Uwagi ogólne

99S

techniczneorazThe effective exchange rates of the euro,LucaBuldorini,SteliosMykrydakis,Chri-stian Thimann, „ECB Occasional Paper”, nr 2,luty2002,któremożnapobraćzestronyinterne-towejEBC.

Kursyprzedstawionewczęści8.2sąśrednimimiesięcznymi publikowanych codziennie kur-sówreferencyjnychdladanychwalut.

kieRunki Rozwoju poza stRefĄ euRo

StatystykinatematinnychpaństwczłonkowskichUE (część 9.1) są sporządzane według tych sa-mychzasadcostatystykidlastrefyeuro.Wskutektegodanedotyczącerachunkuobrotówbieżących,rachunku kapitałowego oraz zadłużenia zagra-nicznegobruttoobejmująspółkicelowe.

IEBC


zaŁączn ik i

dziaŁania eurOsysteMu w zakresie POlityki Pieniężnej w ujęciu chrOnOlOgicznyM1

15 stycznia 2009 r.

Rada Prezesów EBC postanawia obniżyć stałą stopę procentową podstawowych operacji refi-nansujących o 50 punktów bazowych do 2,00%, począwszy od operacji, które będą rozliczone 21 stycznia 2009 r. Ponadto Rada postanawia, że stopy procentowe zarówno kredytu z banku cen-tralnego na koniec dnia jak i depozytu w banku centralnym na koniec dnia wynosić będą odpo-wiednio 3% i 1%, począwszy od 21 stycznia 2009 r., zgodnie z decyzją z 18 grudnia 2008 r.

5 lutegO 2009 r.

Rada Prezesów EBC postanawia, że stopy pro-centowe podstawowych operacji refinansują-cych oraz stopy procentowe kredytu z banku centralnego na koniec dnia i depozytu w banku centralnym na koniec dnia pozostaną na nie-zmienionym poziomie i wynosić będą odpo-wiednio 2,00%, 3,00% i 1,00%.

5 Marca 2009 r.

Rada Prezesów EBC postanawia obniżyć stałe oprocentowanie podstawowych operacji refi-nansujących o 50 punktów bazowych do 1,50%, począwszy od operacji, które będą rozliczone 11 marca 2009 r. Oprócz tego Rada postanawia, że począwszy od 11 marca 2009 r. stopy procen-towe kredytu z banku centralnego na koniec dnia i depozytu w banku centralnym na koniec dnia wynosić będą odpowiednio 2,50% i 0,5%.

Ponadto Rada Prezesów EBC postanawia utrzy-mać procedurę przetargów o stałej stopie procen-towej z pełną kwotą przydziału w odniesieniu do wszystkich podstawowych operacji refinansują-cych, specjalnych operacji refinansujących oraz dodatkowych i regularnych dłuższych operacji re-finansujących tak długo, jak będzie istniała taka potrzeba, dłużej jednak niż do końca 2009 r. Oprócz tego Rada Prezesów postanawia utrzymać obecny schemat częstotliwości i terminów zapa-dalności dodatkowych dłuższych operacji refinan-sujących oraz specjalnych operacji refinansują-

cych jak długo będzie istniała taka potrzeba, dłu-żej jednak niż do końca 2009 r.

2 kwietnia 2009 r.

Rada Prezesów postanawia obniżyć stopę pro-centową podstawowych operacji refinansujących o 25 punktów bazowych do 1,25%, począwszy od operacji, które będą rozliczone 8 kwietnia 2009 r. Ponadto Rada postanawia, że stopy pro-centowe zarówno kredytu z banku centralnego na koniec dnia, jak i depozytu w banku centralnym na koniec dnia wynosić będą odpowiednio 2,25% i 0,25%, począwszy od 8 kwietnia 2009 r.

7 Maja 2009 r.

Rada Prezesów postanawia obniżyć stałą stopę procentową podstawowych operacji refinansują-cych o 25 punktów bazowych do 1,00%, począw-szy od operacji, które będą rozliczone 13 maja 2009 r. Ponadto Rada postanawia obniżyć o 50 punktów stopę procentową kredytu z banku cen-tralnego na koniec dnia do 1,75%, z mocą obowią-zującą od 13 maja 2009 r., oraz pozostawić sto-pę procentową depozytu w banku centralnym na koniec dnia na niezmienionym poziomie 0,25%. Ponadto Rada Prezesów postanawia utrzymać po-dejście zwiększonego wsparcia akcji kredytowej. W szczególności Rada postanawia, że Eurosystem będzie prowadzić działania zasilające w płynność dłuższe operacje refinansujące z dwunastomie-sięcznym terminem zapadalności w trybie prze-targu kwotowego z pełnym przydziałem. Rada Prezesów podjęła także decyzję, że Eurosystem będzie skupować zabezpieczone obligacje deno-minowane w euro i wyemitowane w strefie euro.

4 czerwca 2009 r.

Rada Prezesów EBC postanawia, że stopy pro-centowe podstawowych operacji refinansują-

1 Chronologiczne ujęcie działań Eurosystemu w zakresie polityki pieniężnej podjętych w latach 1999–2008 można znaleźć w „Raportach Rocznych” za odpowiednie lata.

IIEBC Biuletyn MiesięcznyGrudzień 2011

cych oraz stopy procentowe kredytu z banku centralnego na koniec dnia i depozytu w banku centralnym na koniec dnia pozostaną na nie-zmienionym poziomie i wynosić będą odpo-wiednio 1%, 1,75% i 0,25%. Ponadto Rada określa szczególowe warunki skupu obligacji zabezpieczonych denominowanych w euro i wyemitowanych w strefie euro, zgodnie z de-cyzją z 7 maja 2009 r.

2 liPca, 6 sierPnia, 3 września, 8 PaŹdziernika i 5 listOPada 2009 r.


3 grudnia 2009 r.

Rada Prezesów EBC postanawia, że stopy pro-centowe podstawowych operacji refinansują-cych oraz stopy procentowe kredytu z banku centralnego na koniec dnia i depozytu w banku centralnym na koniec dnia pozostaną na nie-zmienionym poziomie i wynosić będą odpo-wiednio 1,00%, 1,75% i 0,25%. Podejmuje również szczegółowe decyzje dotyczące proce-dur przetargowych i zasady postępowania w przypadku jego dłuższych operacji refinan-sujących w okresie do 13 kwietnia 2010 r.

14 stycznia i 4 lutegO 2010 r.


4 Marca 2010 r.

Rada Prezesów EBC postanawia, że stopy pro-centowe podstawowych operacji refinansujących oraz stopy procentowe kredytu z banku central-nego na koniec dnia i depozytu w banku central-nym na koniec dnia pozostaną na niezmienionym poziomie i wynosić będą odpowiednio 1,00%, 1,75% i 0,25%. Rada podejmuje również szcze-gółowe decyzje dotyczące procedury przetargo-wej oraz zasad postępowania w przypadku ope-racji refinansujących, obowiązujących do 12 grudnia 2010 r., w tym powrotu do procedury przetargu procentowego w regularnych 3-mie-sięcznych dłuższych operacjach refinansujących (LTRO), począwszy od operacji, która ma być przydzielona 28 kwietnia 2010 r.

8 kwietnia i 6 Maja 2010 r.


10 Maja 2010 r.

Rada Prezesów postanawia, że podejmie działania mające na celu przeciwdziałanie poważnym na-pięciom na rynkach finansowych. Przede wszyst-kim postanawia przeprowadzić interwencje na rynku prywatnych i publicznych dłużnych papie-rów wartościowych strefy euro (Securities Mar-kets Programme) oraz przyjąć procedurę przetar-gu kwotowego z pełnym przydziałem w regular-nych 3-miesięcznych dłuższych operacja refinan-sujących (LTRO) w maju i czerwcu 2010 r.

10 czerwca 2010 r.

Rada Prezesów EBC postanawia, że stopy pro-centowe podstawowych operacji refinansują-

IIIEBC


chrOnOlOgia

cych oraz stopy procentowe kredytu z banku centralnego na koniec dnia i depozytu w banku centralnym na koniec dnia pozostaną na nie-zmienionym poziomie i wynosić będą odpo-wiednio 1,00%, 1,75% i 0,25%. Ponadto Rada podejmuje decyzję o przyjęciu procedury prze-targu kwotowego z pełnym przydziałem w regu-larnych 3-miesięcznych operacjach refinansują-cych, które mają zostać przydzielone w trzecim kwartale 2010 r.

8 liPca i 5 sierPnia 2010 r.


2 września 2010 r.

Rada Prezesów EBC postanawia, że stopy pro-centowe podstawowych operacji refinansują-cych oraz stopy procentowe kredytu z banku centralnego na koniec dnia i depozytu w banku centralnym na koniec dnia pozostaną na nie-zmienionym poziomie i wynosić będą odpo-wiednio 1,00%, 1,75% i 0,25%. Rada podejmu-je również szczegółowe decyzje dotyczące pro-cedury przetargowej oraz zasad postępowania w przypadku operacji refinansujących, które mają obowiązywać w okresie do 11 stycznia 2011 r., szczególności w celu przeprowadzenia 3-miesięcznych dłuższych operacji refinansują-cych w formie procedury przetargu kwotowego z pełnym przydziałem.

7 PaŹdziernika i 4 listOPada 2010 r.

Rada Prezesów EBC postanawia, że stopy pro-centowe podstawowych operacji refinansują-cych oraz stopy procentowe kredytu z banku centralnego na koniec dnia i depozytu w banku centralnym na koniec dnia pozostaną na nie-

zmienionym poziomie i wynosić będą odpo-wiednio 1,00%, 1,75% i 0,25%.

2 grudnia 2010 r.

Rada Prezesów EBC postanawia, że stopy pro-centowe podstawowych operacji refinansują-cych oraz stopy procentowe kredytu z banku centralnego na koniec dnia i depozytu w banku centralnym na koniec dnia pozostaną na nie-zmienionym poziomie i wynosić będą odpo-wiednio 1,00%, 1,75% i 0,25%. Rada podejmu-je również szczegółowe decyzje dotyczące pro-cedury przetargowej oraz zasad postępowania w przypadku operacji refinansujących, które mają obowiązywać w okresie do 12 kwietnia 2011 r., w szczególności w celu kontynuowania procedury przetargu kwotowego z pełnym przydziałem.

13 stycznia i 3 lutegO 2011 r.


3 Marca 2011 r.

Rada Prezesów EBC postanawia, że stopy pro-centowe podstawowych operacji refinansują-cych oraz stopy procentowe kredytu z banku centralnego na koniec dnia i depozytu w ban-ku centralnym na koniec dnia pozostaną na nie-zmienionym poziomie i wynosić będą odpo-wiednio 1,00%, 1,75% i 0,25%. Rada podejmuje również szczegółowe decyzje dotyczące proce-dury przetargowej i zasad postępowania w przy-padku operacji refinansujących, które mają obo-wiązywać w okresie do 12 lipca 2011 r., w szcze-gólności w celu kontynuowania procedury prze-targu kwotowego z pełnym przydziałem.

IVEBC Biuletyn MiesięcznyGrudzień 2011

7 kwietnia 2011 r.

Rada Prezesów EBC postanawia podnieść sto-py procentowe podstawowych operacji refinan-sujących o 25 punktów bazowych do 1,25%, po-cząwszy od operacji, które będą rozliczone 13 kwietnia 2011 r.

Ponadto Rada postanawia podnieść stopy pro-centowe kredytu z banku centralnego na ko-niec dnia i depozytu w banku centralnym na ko-niec dnia o 25 punktów, odpowiednio do 2,00% i 0,50%, począwszy od 13 kwietnia 2011 r.

5 Maja 2011 r.

Rada Prezesów EBC postanawia, że stopy pro-centowe podstawowych operacji refinansują-cych oraz stopy procentowe kredytu z banku centralnego na koniec dnia i depozytu w ban-ku centralnym na koniec dnia pozostaną na nie-zmienionym poziomie i wynosić będą odpo-wiednio 1,25%, 2,00% i 0,50%.

9 czerwca 2011 r.


Rada Prezesów EBC podejmuje również szcze-gółowe decyzje dotyczące procedur przetargo-wych i zasad postępowania w przypadku opera-cji refinansujących w okresie do 11 październi-ka 2011 r., w szczególności postanawia kontynu-ować procedurę przetargu kwotowego z pełnym przydziałem.

7 liPca 2011 r.

Rada Prezesów EBC postanawia podnieść sto-py procentowe podstawowych operacji refinan-sujących o 25 punktów bazowych do 1,50%, po-cząwszy od operacji, które zostaną rozliczone 13 lipca 2011 r. Ponadto postanawia podnieść stopy procentowe kredytu z banku centralnego na ko-niec dnia i depozytu w banku centralnym na ko-niec dnia o 25 punktów bazowych, odpowiednio do 2,25% i 0,75%, począwszy od 13 lipca 2011 r.

4 sierPnia 2011 r.

Rada Prezesów EBC postanawia, że stopy pro-centowe podstawowych operacji refinansują-cych oraz stopy procentowe kredytu z banku centralnego na koniec dnia i depozytu w ban-ku centralnym na koniec dnia pozostaną na nie-zmienionym poziomie i wynosić będą odpo-wiednio 1,50%, 2,25% i 0,75%. Rada postana-wia również podjąć kilka działań w odpowiedzi na ponowne pojawienie się napięć na niektó-rych rynkach finansowych. W szczególności postanawia, że Eurosystem przeprowadzi do-datkową dłuższą operację refinansującą zasila-jącą w płynność z około 6-miesięcznym okre-sem zapadalności w trybie procedury przetar-gu kwotowego z pełnym przydziałem. Rada po-dejmuje również szczegółowe decyzje odnośnie do procedury przetargowej i zasad postępowa-nia w przypadku operacji refinansujących, któ-re mają obowiązywać w okresie do 17 stycznia 2012 r., w szczególności w celu kontynuowania procedury przetargu kwotowego z pełnym przy-działem.

8 września 2011 r.


VEBC


chrOnOlOgia

6 PaŹdziernika 2011 r.

Rada Prezesów EBC postanawia, że stopy pro-centowe podstawowych operacji refinansują-cych oraz stopy procentowe kredytu z banku centralnego na koniec dnia i depozytu w ban-ku centralnym na koniec dnia pozostaną na nie-zmienionym poziomie i wynosić będą odpowied-nio 1,50%, 2,25% i 0,75%. Rada Prezesów EBC podejmuje również decyzje dotyczące szczegó-łów prowadzonych przez bank operacji refinan-sujących w okresie od października 2011 r. do 10 lipca 2012 r., a mianowicie postanawia prze-prowadzić dwie dłuższe operacje refinansujące – jedną z terminem zapadalności ok. 12 miesięcy w październiku 2011 r., oraz drugą z terminem ok. 13 miesięcy w grudniu 2011 r. – oraz posta-nawia kontynuować procedurę przetargu kwoto-wego z pełnym przydziałem we wszystkich ope-racjach refinansujących. Ponadto Rada Preze-sów podejmuje decyzję o uruchomieniu w listo-padzie 2011 r. nowego programu skupu obligacji zabezpieczonych.

3 listOPada 2011 r.

Rada Prezesów EBC postanawia obniżyć stopy procentowe podstawowych operacji refinansu-jących o 25 punktów bazowych, do 1,25%, po-

cząwszy od operacji, które zostaną przeprowa-dzone 9 listopada 2011 r. Ponadto postanawia obniżyć stopy procentowe kredytu z banku cen-tralnego na koniec dnia i depozytu w banku cen-tralnym na koniec dnia o 25 punktów bazowych, odpowiednio do 2,00% i 0,50%, począwszy od 9 listopada 2011 r.

8 grudnia 2011 r.

Rada Prezesów EBC postanawia obniżyć sto-py procentowe podstawowych operacji refinan-sujących o 25 punktów bazowych, do 1,00%, począwszy od operacji, które zostaną przepro-wadzone 14 grudnia 2011 r. Ponadto postana-wia obniżyć stopy procentowe kredytu z banku centralnego na koniec dnia i depozytu w banku centralnym na koniec dnia o 25 punktów bazo-wych, odpowiednio do 1,75% i 0,25%, począw-szy od 14 grudnia 2011 r. Rada postanawia rów-nież podjąć dalsze rozwiązania niestandardowe, a mianowicie: (a) przeprowadzić dwie dłuższe operacje refinansujące z terminem zapadalno-ści ok. 3 lat, (b) zwiększyć dostępność zabez-pieczeń, oraz (c) obniżyć stopę rezerwy do 1%, a także (d) okresowo wstrzymać przeprowadza-nie operacji dostrajających w ostatnim dniu każ-dego okresu utrzymania rezerw.

VIIEBC


systeM target (transeurOPejski zautOMatyzOwany bŁyskawiczny systeM rOzrachunku bruttO w czasie rzeczywistyM)TARGET21 odgrywa znaczącą rolę w promowa-niu zintegrowanego rynku pieniężnego strefy euro, który ma zasadnicze znaczenie dla efek-tywnego prowadzenia wspólnej polityki pienięż-nej oraz przyczynia się do integracji rynków fi-nansowych strefy euro. Ponad 4400 banków ko-mercyjnych oraz 23 krajowe banki centralne wy-korzystują system TARGET2 do inicjowania zarówno swoich własnych płatności, jak i zleceń płatniczych złożonych przez swoich klientów. System TARGET2 zapewnia dostęp do ponad 60 000 banków na całym świecie, jeżeli uwzględnić oddziały i spółki zależne, a w związku z tym również wszystkich klientów tych banków.

System TARGET2 służy do dokonywania płat-ności wysokokwotowych oraz priorytetowych, takich jak płatności usprawniające rozliczenia w innych systemach międzybankowego transfe-ru środków (np. Zintegrowany System Rozra-chunku Ciągłego (CLS) lub EURO1) oraz do rozliczania transakcji rynku pieniężnego, walu-towych i papierami wartościowymi, jak też do dokonywania niskokwotowych płatności klien-towskich. Z jednej strony system TARGET2 za-pewnia śróddzienną ostateczność rozrachunku transakcji, z drugiej natomiast dzięki systemowi możliwe jest natychmiastowe wykorzystanie środków księgowanych w dobro rachunku uczestnika do następnych płatności.

PrzePŁyw PŁatnOści w raMach systeMu target2

W trzecim kwartale 2011 r. w ramach systemu TARGET2 rozliczono 22 362 239 transakcji o wartości 154 799 mld euro, co odpowiada średnio 338 822 transakcjom dziennie o warto-ści 2 345 mld euro. Największy w tym kwartale przepływ płatności w ramach systemu TAR-GET2 odnotowano 30 września, gdy przetwo-rzono 512 437 płatności. System TARGET2 za-chował wiodącą pozycję na rynku płatności wy-sokokwotowych w euro z ogólnym udziałem 59% w ujęciu ilościowym i 90% w ujęciu war-tościowym. Stabilny udział rynkowy systemu 1 TARGET2jestdrugągeneracjąsystemuTARGET,którazostała

uruchomionaw2007r.

TARGET2 potwierdza silne zainteresowanie banków rozliczeniami przy wykorzystaniu pie-niądza banku centralnego, szczególnie w okre-sie zaburzeń na rynku. Średni udział płatności międzybankowych wyniósł 41% w ujęciu ilo-ściowym i 93% w ujęciu wartościowym. Śred-nia wartość przetworzonej płatności między-bankowej wyniosła 15,9 miliona euro, a płatno-ści klientowskiej 0,8 miliona euro. Wartość 66% płatności nie przekraczała 50 000 euro, nato-miast 12% płatności miała wartość powyżej mi-liona euro. Średnio dziennie występowało 274 płatności na kwotę powyżej miliarda euro.

dzienny rOzkŁad wartOści i liczby zleceń

Na wykresie przedstawiono dzienny rozkład płatności przetwarzanych w systemie TAR-GET2, tzn. procentową dzienną dystrybucję ilo-ści i wartości płatności przetwarzanych w róż-nych porach dnia w trzecim kwartale 2011 r. W ujęciu ilościowym krzywa przebiega znacz-nie powyżej rozkładu linearnego. Do godziny 13.00 czasu środkowoeuropejskiego przetwo-rzono 70% ogólnej liczby płatności realizowa-nych w systemie, a na godzinę przed zamknię-

rozkład śróddzienny

(w procentach)

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Liczba w III kw. 2011 Wartość w III kw. 2011Rozkład liniowy

Źródło: EBC.

VIIIEBC Biuletyn MiesięcznyGrudzień 2011

ciem systemu procent transakcji przetworzo-nych wyniósł 99,6% płatności. Do godziny 13.00 czasu środkowoeuropejskiego przetwo-rzono 55% płatności realizowanych w systemie TARGET2, a na godzinę przed zamknięciem systemu odsetek transakcji przetworzonych wzrósł do 93%. W ujęciu wartościowym prze-bieg krzywej jest zbliżony do rozkładu linearne-go. Jak z tego wynika, obrót rozkłada się rów-nomiernie w ciągu całego dnia i następuje wła-ściwa wymiana płynności pomiędzy uczestnika-mi, co zapewnia sprawny przebieg rozliczeń w systemie TARGET2.

dOstęPnOść i wydajnOść systeMu target2

Przy obliczeniu dostępności systemu TARGET2 uwzględnia się incydenty, które całkowicie

uniemożliwiają przetwarzanie płatności przez 10 minut lub dłużej w godzinach między 7.00 a 18.45. Pierwszy incydent mający wpływ na działanie całego systemu TARGET2 odnotowa-no 25 lipca. Incydent uniemożliwił rozpoczęcie fazy obrotów dziennych (ang. day-trade phase) do godziny 9.58. W rezultacie w trzecim kwar-tale system TARGET2 osiągnął dostępność techniczną na poziomie 99,59% W tym okresie 99,15% płatności zostało przetworzonych w czasie krótszym niż 5 minut, przetworzenie 0,56% płatności wymagało od 5 do 15 minut, a przetworzenie jedynie 0,29% wszystkich płat-ności zajęło ponad 15 minut.

tabela 1 zlecenia płatnicze przetwarzane przez target2 i eurO i: liczba transakcji

(liczba płatności)

2010 2010 2011 201I 2011III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw.

TARGET2Całkowita liczba 21 568 091 22 790 133 21 856 960 22 410 171 22 362 239Średnia dzienna 326 789 349 305 341 515 355 717 338 822EURO 1 (EBA)

Całkowita liczba 14 755 175 15 445 811 14 829 518 15 372 628 15 482 902Średnia dzienna 223 563 230 124 231 711 244 010 234 589

tabela 2 zlecenia płatnicze przetwarzane przez target2 i eurO i: wartość transakcji

(mld EUR)

2010 2010 2011 201I 2011III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw.

TARGET2Całkowita liczba 150 349 150 795 146 071 144 109 154 799Średnia dzienna 2 278 2 285 2 282 2 287 2 345EURO 1 (EBA)

Całkowita liczba 15 199 15 563 15 261 15 222 16 322Średnia dzienna 230 241 238 242 247

IXEBC


dOkuMenty PublikOwane Przez eurOPejski bank centralnyEuropejski Bank Centralny wydaje szereg publikacji na temat swoich podstawowych kompeten-cji: polityki pieniężnej, statystyki, systemu rozliczeń i systemu rozrachunku papierów wartościo-wych, stabilności finansowej i nadzoru, współpracy europejskiej i międzynarodowej, a także pra-wa. Należą do nich między innymi:

Publikacje OkreślOne statuteM– „Raport Roczny”– „Raport o konwergencji”– „Biuletyn Miesięczny”

Publikacje naukOwe– Prawne dokumenty robocze– Dokumenty okolicznościowe– Biuletyn naukowy– Dokumenty robocze

inne Publikacje/MOnOgrafie– Enhancing monetary analysis – „Financial Integration in Europe”– „Financial Stability Review” – „Statistics. Pocket Book”– Europejski Bank Centralny – historia, rola i funkcje– „The International Role of the Euro”– „Realizacja polityki pieniężnej w strefie euro” (Dokumentacja ogólna) – The Monetary Policy of the ECB– The Payment System

Europejski Bank Centralny wydaje również broszury i materiały informacyjne o różnorodnej te-matyce, między innymi dotyczące banknotów i monet euro, a także materiały z seminariów i kon-ferencji.

Pełna lista dokumentów (w formacie PDF) opublikowanych przez Europejski Bank Centralny i Europejski Instytut Walutowy – poprzednika Europejskiego Banku Centralnego w latach 1994–1998 – dostępna jest w serwisie internetowym EBC http://www.ecb.europa.eu/pub/. Ikony z kodem języka wskazują na wersję językową, w którym dana publikacja jest dostępna.

Jeżeli nie wskazano inaczej, wersje papierowe (do wyczerpania nakładu) można otrzymać nieod-płatnie, jednorazowo lub w prenumeracie, wysyłając zamówienie na adres: [email protected].

XIEBC


sŁOwniczekSłowniczek zawiera wybrane terminy ekonomiczne, które są często używane w „Biuletynie Mie-sięcznym”. Bardziej wyczerpujący i szczegółowy słownik można znaleźć na stronie internetowej EBC (www.ecb.europe.eu/home/glossary/html/index.en.html).

Aktywa zagraniczne netto MIF: aktywa zagraniczne MIF strefy euro (takie jak złoto, banknoty i monety w walutach obcych, papiery wartościowe wyemitowane przez podmioty spoza strefy euro, kredyty i pożyczki udzielone rezydentom spoza strefy euro), pomniejszone o zobowiązania zagraniczne sektora MIF strefy euro (na przykład depozyty podmiotów spoza strefy euro, opera-cje z przyrzeczeniem odkupu, jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego, wyemi-towane przez MFI dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do dwóch lat).

Autonomiczne czynniki płynności: czynniki wpływające na płynność systemu bankowego, które zwykle nie są wynikiem stosowania instrumentów polityki pieniężnej. Należą do nich na przy-kład: stan banknotów w obiegu, depozyty rządowe w banku centralnym oraz aktywa zagraniczne netto banku centralnego.

Badania aktywności gospodarczej w strefie euro: badania koniunktury w sekcji przetwórstwo przemysłowe i sektorze usług, przeprowadzane w wielu krajach strefy euro, które służą do bu-dowy indeksu zagregowanego. Indeks PMI (Purchasing Managers Index) sekcji przetwórstwo przemysłowe strefy euro to ważony wskaźnik obliczany na podstawie indeksów produkcji, no-wych zamówień, zatrudnienia, czasów realizacji dostaw oraz zapasów zakupionych towarów. An-kieta dla sektora usług zawiera pytania o bieżącą i oczekiwaną aktywność gospodarczą, stany transakcji, nowe transakcje nadchodzące, zatrudnienie, ceny zużycia pośredniego i ceny sprze-daży. Poprzez połączenie wyników badań sektora produkcyjnego i sektora usługowego otrzymuje się indeks złożony strefy euro (Eurozone Composite Index)*.

Badania Komisji Europejskiej: zharmonizowane badania sondażowe nastrojów firm i konsumen-tów przeprowadzane w każdym państwie członkowskim UE w imieniu Komisji Europejskiej. Py-tania w formie kwestionariusza są kierowane do kadry kierowniczej w branży produkcyjnej, bu-dowlanej, handlu detalicznego i sektora usług, a także do konsumentów. Na podstawie każdego miesięcznego badania ankietowego wyliczane są wskaźniki złożone, które podsumowują odpo-wiedzi na kilka różnych pytań w jednym wskaźniku (wskaźniki zaufania).

Badania sondażowe akcji kredytowej banków (Bank Lending Survey – BLS): kwartalne badania sondażowe dotyczące polityk kredytowych, które prowadzone są przez Eurosystem od stycznia 2003 r. Dotyczą one kwestii jakościowych z zakresu zmian w standardach kredytowania, warun-kach udzielania kredytów oraz podaży na kredytowanie, zarówno dla przedsiębiorstw, jak i go-spodarstw domowych, do wcześniej wybranej grupy banków w strefie euro.

Badanie prognoz makroekonomicznych ekspertów (Survey of Professional Forecasters – SPF): kwartalne badania ankietowe przeprowadzane przez EBC od 1999 r. w celu zebrania prognoz makroekonomicznych dotyczących inflacji w strefie euro, realnego wzrostu PKB i bezrobocia od grupy ekspertów związanych z organizacjami finansowymi i niefinansowymi mającymi siedzibę w UE.

* W Polsce nie publikuje się danych dotyczących cen zużycia pośredniego producentów. Nie ma również odpowiedniego określenia dla takiej kategorii cen.

XIIEBC Biuletyn MiesięcznyGrudzień 2011

Bilans płatniczy: zestawienie statystyczne, które podsumowuje transakcje ekonomiczne jakieś gospodarki państwa z zagranicą dla określonego czasu.

Bilans skonsolidowany sektora monetarnych instytucji finansowych (MIF): bilans uzyskiwany przez saldowanie rozliczeń wzajemnych sektora MIF (głównie kredytów i pożyczek oraz depozy-tów udzielanych przez MIF innym MIF) pozycji bilansu zagregowanego tego sektora. Dostarcza on informację statystyczną na temat aktywów i pasywów sektora MIF wobec rezydentów strefy euro nienależących do tego sektora (tzn. instytucji rządowych i samorządowych oraz innych re-zydentów strefy euro) oraz wobec nierezydentów strefy euro. Jest to podstawowe źródło informa-cji statystycznej dla potrzeb wyliczenia agregatów pieniężnych, oraz stanowi on podstawę do regularnej analizy czynników kreacji M3.

Ceny producentów w przemyśle: ceny fabryczne (bez kosztów transportu) wszystkich produktów sprzedawanych w przemyśle, poza branżą budowlaną, na rynkach krajowych strefy euro. Nie obejmują importu.

Deficyt (instytucji rządowych i samorządowych): potrzeby pożyczkowe netto instytucji rządo-wych i samorządowych, tzn. różnica między łącznymi dochodami a łącznymi wydatkami sektora rządowego.

Deflacja: spadek ogólnego poziomu cen, tj. indeksu cen konsumpcyjnych.

Depozyt w banku centralnym na koniec dnia: instrument polityki pieniężnej Eurosystemu, umoż-liwiający uprawnionym stronom złożenie, z ich własnej inicjatywy, jednodniowych depozytów we właściwym dla nich krajowym banku centralnym. Depozyty te są oprocentowane według usta-lonej wcześniej stopy procentowej, która z reguły stanowi dolny pułap jednodniowych rynkowych stóp procentowych.

Długoterminowe zobowiązania finansowe sektora MIF: depozyty terminowe powyżej dwóch lat, depozyty z terminem wypowiedzeniem powyżej trzech miesięcy, dłużne papiery wartościowe wy-emitowane przez MIF strefy euro z terminem pierwotnym powyżej dwóch lat, a także kapitał i rezerwy sektora MIF strefy euro.

Dłużne papiery wartościowe: stanowią przyrzeczenie emitenta (czyli pożyczkobiorcy), że w okre-ślonym terminie lub terminach w przyszłości dokona płatności na rzecz posiadacza wyemitowa-nego instrumentu finansowego (pożyczkodawcy) określonych kwot. Instrumenty te są na ogół oprocentowane (kupon) i (lub) są sprzedawane z dyskontem w stosunku do kwoty, za którą zo-staną odkupione w terminie zapadalności. Dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym powyżej 1 roku uznaje się za długoterminowe.

Dłuższa operacja refinansująca (LTRO): operacja otwartego rynku z terminem zapadalności dłuż-szym niż 1 tydzień, która przeprowadzana jest przez Eurosystem w formie transakcji odwracal-nych. Oprocentowanie kredytu udzielonego w ramach kredytu z banku centralnego na koniec dnia z reguły stanowi górny poziom jednodniowych rynkowych stóp procentowych.

Efektywny kurs walutowy (EER) euro (nominalny/realny): średnia ważona kursów walutowych euro wobec walut krajów – głównych partnerów handlowych strefy euro. Indeksy EER dla euro są obliczane w stosunku do różnych grup partnerów handlowych: EER-20 (obejmującej 10 państw członkowskich spoza strefy euro i 10 partnerów handlowych spoza UE) oraz EER-40 (obejmują-

XIIIEBC


sŁOwniczek

cej EER-20 oraz 20 innych państw). Zastosowane wagi odzwierciedlają udział każdego z partner-skich krajów w wymianie handlowej strefy euro oraz uwzględniają konkurencję na rynkach trzecich. Realne EER to nominalne EER deflowane średnią ważoną kosztów lub cen zagranicznych względem cen wewnętrznych. Powyższe indeksy są zatem miarą konkurencyjności cenowej i kosztowej.

EONIA (Euro overnight index average): uśredniona stopa procentowa transakcji jednodniowych typu overnight na rynku międzybankowym strefy euro, kwotowana na podstawie transakcji. Jest ona obliczana jako średnia ważona stóp procentowych niezabezpieczonych transakcji kredyto-wych typu overnight, denominowanych w euro, na podstawie informacji uzyskiwanych od ban-ków zgłaszających, notowania.

ERM II (Exchange Rate Mechanism II – II Europejski Mechanizm Kursowy): system kursowy, stanowiący ramową podstawę współpracy w zakresie polityki kursowej między krajami strefy euro a tymi krajami członkowskimi UE, które nie uczestniczą w trzecim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej.

EURIBOR (Euro interbank offered rate): stopa, po której banki, znane jako uczestnicy rynku mię-dzybankowego strefy euro, są skłonne pożyczać innemu bankowi środki (denominowane w euro). Stopa EURIBOR obliczana jest codziennie, na podstawie stóp procentowych reprezentatywnej grupy wybranych banków, dla różnych terminów zapadalności, maksymalnie do 12 miesięcy.

Eurosystem: system banków centralnych składający się z Europejskiego Banku Centralnego i kra-jowych banków centralnych tych państw członkowskich, w których euro jest obowiązującą walutą.

Fundusze inwestycyjne (bez funduszy rynku pieniężnego): instytucje finansowe, które zbierają kapitał pozyskany od społeczeństwa i inwestują go w aktywa finansowe i niefinansowe. Por. MIF.

Indeks kosztu przepracowanej godziny: miara kosztów pracy obejmująca wynagrodzenia brutto (wypłacane w gotówce, w naturze, w tym wszelkiego rodzaju premie), a także koszty pracy (składki na ubezpieczenia społeczne plus podatki związane z zatrudnieniem, płacone przez pra-codawcę, minus dotacje/zasiłki (subsidies) otrzymywane przez pracownika) przypadające na jedną faktycznie przepracowaną godzinę (z uwzględnieniem nadgodzin).

Indeks płac negocjowanych: miara bezpośredniego wyniku negocjacji zbiorowych w kategoriach płacy podstawowej (czyli bez premii) na poziomie strefy euro. Termin ten dotyczy implikowanej średniej zmiany w płacach miesięcznych.

Inflacja: wzost ogólnego poziomu cen, tj. indeksu cen konsumpcyjnych.

Instytucje rządowe i samorządowe: sektor, który zgodnie z definicją ESA95 obejmuje podmioty będące rezydentami, które zaangażowane są przede wszystkim w produkcję towarów i usług nie-rynkowych przeznaczonych do spożycia indywidualnego i zbiorowego i/lub w redystrybucję do-chodu i bogactwa narodowego. Sektor ten obejmuje instytucje rządowe szczebla centralnego, regionalnego, organy samorządowe i fundusze ubezpieczeń społecznych. Z sektora wyłączone są jednostki stanowiące własność publiczną, które prowadzą działalność komercyjną, na przykład przedsiębiorstwa państwowe.

Instytucje ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne: sektor określony w ESA 95 jako obejmujący wszystkie towarzystwa ubezpieczeniowe oraz quasi-towarzystwa, które zaangażowane są przede

XIVEBC Biuletyn MiesięcznyGrudzień 2011

wszystkim w działalność w zakresie pośrednictwa finansowego będącego konsekwencją grupo-wania ryzyka do wspólnej puli.

Inwestycja bezpośrednia: inwestycje zagraniczne, których celem jest nabycie trwałego udziału w przedsiębiorstwie znajdującym się w innej gospodarce (w praktyce przyjmuje się, że jest to własność odpowiadająca posiadaniu przynajmniej 10% akcji zwykłych lub głosów). Inwestycje bezpośrednie obejmują kapitał własny, reinwestowane dochody i inne fundusze związane z ope-racjami pomiędzy firmami powiązanymi kapitałowo. Na rachunku inwestycji bezpośrednich za-pisuje się transakcje/pozycje netto w aktywach dokonane przez rezydentów strefy euro (jako „in-westycje bezpośrednie za granicą”) oraz transakcje/pozycje netto w aktywach strefy euro doko-nane przez nierezydentów (jako „inwestycje bezpośrednie w strefie euro”).

Inwestycje portfelowe: zestawienie transakcji i/lub pozycji netto w papierach wartościowych wy-emitowanych przez nierezydentów strefy euro („aktywów”) dokonanych przez rezydentów strefy euro, a także transakcji i/lub pozycji netto w papierach wartościowych wyemitowanych przez rezydentów strefy euro, dokonanych przez nierezydentów strefy euro („pasywów”). Zestawienie to obejmuje papiery wartościowe z prawem do kapitału, dłużne papiery wartościowe (długoter-minowe papiery dłużne oraz instrumenty rynku pieniężnego). Transakcje wykazuje się według efektywnej ceny, zapłaconej lub otrzymanej, pomniejszonej o prowizje i wydatki. Do inwestycji portfelowych zalicza się udziały w przedsiębiorstwach do wysokości 10% akcji zwykłych lub praw głosu.

Jednostkowe koszty pracy: miara całkowitych kosztów pracy przypadających na jednostkę pro-dukcji obliczonych dla strefy euro jako stosunek wynagrodzenia ogółem przypadającego na jed-nego pracownika do wydajności pracy (zdefiniowanej jako PKB (wielkość) na jednego zatrudnio-nego).

Korekta deficytu do zadłużenia (instytucje rządowe i samorządowe): różnica pomiędzy deficy-tem instytucji rządowych i samorządowych a zmianą poziomu zadłużenia instytucji rządowych i samorządowych.

Kredyt banku centralnego na koniec dnia: instrument polityki pieniężnej Eurosystemu, umożli-wiający uczestnikom rynku międzybankowego zaciągnięcie kredytu jednodniowego (typu over-night) w krajowym banku centralnym, Kredyty te są oprocentowane według ustalonej wcześniej stopy procentowej i zabezpieczone aktywami kwalifikowanymi.

Kredyty, pożyczki i inne należności MIF od rezydentów strefy euro: kredyty i pożyczki udzielone przez instytucje sektora MIF rezydentom strefy euro spoza sektora MIF (łącznie z instytucjami rządowymi i samorządowymi oraz sektorem prywatnym) oraz posiadane przez te instytucje pa-piery wartościowe (udziały, inne papiery wartościowe z prawem do kapitału oraz dłużne papiery wartościowe), wyemitowane przez podmioty ze strefy euro.

Krzywa dochodowości: graficzne przedstawienie zależności pomiędzy oprocentowaniem lub do-chodowością a okresem pozostałym do terminu zapadalności – w określonym momencie czasu – dostatecznie jednorodnych dłużnych papierów wartościowych o różnym terminie zapadalności. Nachylenie krzywej dochodowości odzwierciedla różnicę pomiędzy oprocentowaniem lub docho-dem dla dwóch wybranych terminów zapadalności.

XVEBC


sŁOwniczek

M1: wąski agregat pieniężny, który obejmuje pieniądz gotówkowy w obiegu oraz depozyty bie-żące w monetarnych instytucjach finansowych i instytucjach rządowych szczebla centralnego (na przykład poczta lub skarb państwa).

M2: pośredni agregat pieniężny, który obejmuje M1 oraz depozyty z terminem wypowiedzenia do trzech miesięcy (czyli krótkoterminowe wkłady oszczędnościowe), a także depozyty terminowe do dwóch lat (czyli lokaty krótkoterminowe), zdeponowane w monetarnych instytucjach finansowych i instytucjach rządowych szczebla centralnego.

M3: szeroki agregat pieniężny, który obejmuje M2 oraz instrumenty zbywalne, szczególnie ope-racje z przyrzeczeniem odkupu, jednostki uczestnictwa w funduszach na rynku pieniężnym, a także dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do 2 lat, wyemitowane przez mone-tarne instytucje finansowe.

Międzynarodowa pozycja inwestycyjna: wartość i struktura należności finansowych (lub zobo-wiązań finansowych) netto danego systemu gospodarczego wobec zagranicy.

Minimalna oferowana stopa procentowa: dolna granica stóp procentowych, przy której strony mogą składać swoje oferty w różnych przetargach.

Monetarne instytucje finansowe (MIF): instytucje finansowe tworzące sektor emitujący pieniądz w strefie euro. Obejmują one Eurosystem, instytucje kredytowe będące rezydentami (zgodnie z de-finicją prawa wspólnotowego), oraz wszystkie pozostałe instytucje finansowe będące rezydentami, których działalność polega na przyjmowaniu depozytów i/lub bliskich odpowiedników depozytów, od jednostek spoza sektora MIF, oraz udzielaniu na własny rachunek (przynajmniej w ujęciu eko-nomicznym) kredytów i/lub inwestowaniu w papiery wartościowe. Ta ostatnia grupa składa się przede wszystkim z funduszy rynku pieniężnego, tj. funduszy inwestujących w instrumenty krótko-terminowe i o niskim ryzyku, których termin zapadalności z reguły wynosi do 1 roku.

Obligacje Skarbu Państwa indeksowane wskaźnikiem inflacji: dłużne papiery wartościowe, któ-rych płatności z tytułu kuponów i kapitału są uzależnione od odpowiedniego wskaźnika cen kon-sumpcyjnych.

Obroty towarowe z zagranicą: eksport i import towarów w obrotach z krajami spoza strefy euro, mierzony w kategoriach wartości oraz wskaźników ilości i wartości jednostkowej. Statystyki han-dlu zewnętrznego nie można bezpośrednio porównywać z eksportem i importem zarejestrowanym na rachunkach narodowych, ponieważ zawierają one zarówno transakcje wewnętrzne, jak i ze-wnętrzne strefy euro. Ponadto rachunki te obejmują nie tylko towary, ale też usługi. Statystyki handlu zewnętrznego nie są też w pełni porównywalne z pozycją towary w statystyce bilansu płatniczego. Poza dostosowaniami metodologicznymi, główna różnica polega na tym, iż import jest odnotowywany w statystyce eksportu zewnętrznego z uwzględnieniem ubezpieczenia oraz obsługi frachtowej, podczas gdy w pozycji towary statystyki bilansu płatniczego jest on uwzględ-niany w ujęciu f.o.b. (franco statek).

Odpis z tytułu obniżenia wartości [aktywo pozostaje w bilansie] (ang. write-down) – odpisy aktualizaujące/korekty zmniejszające wartość kredytów i pożyczek zapisanych w bilansie MIF po stwierdzeniu, że te kredyty i pożyczki są częściowo nie do odzyskania.

XVIEBC Biuletyn MiesięcznyGrudzień 2011

Operacja absorbująca płynność: operacja, za pomocą której Eurosystem absorbuje płynność w celu zmniejszenia nadmiernej płynności lub wykreowania niedoboru płynności. Operacje takie można prowadzić emitując skrypty dłużne lub zakładając lokaty.

Operacja otwartego rynku: operacja przeprowadzana na rynku finansowym z inicjatywy banku centralnego. Operacje te obejmują transakcje odwracalne, transakcje bezwarunkowe, jak również zakładanie lokat lub emisję skryptów dłużnych bądź swapy walutowe. Operacje otwartego rynku mogą być operacjami dostarczającymi płynność lub operacjami, które ją absorbują.

Papiery wartościowe z prawem do kapitału: reprezentują udziały w kapitale przedsiębiorstwa, tj. akcje notowane na giełdach papierów wartościowych (akcje w obrocie giełdowym), akcje nieno-towane i inne formy własności. Papiery wartościowe z prawem do kapitału na ogół przynoszą dochód w postaci dywidend.

Parytet centralny (lub kurs centralny): kurs wymiany waluty każdego z krajów przebywających w ERM II wobec euro, wokół którego określany jest przedział wahań kursów obowiązujący w ERM II.

Parytet siły nabywczej (PPP): kurs, według którego jedna waluta jest wymieniana na inną tak, by zrównać siłę nabywczą obu walut poprzez wyeliminowanie różnic w poziomach cen obowiązują-cych w danych krajach. W najprostszej formie wskaźnik PPP to stosunek cen tego samego towaru lub usługi wyrażonych – w walucie krajowej – w różnych krajach.

Podmiot sekurytyzacyjny (ang. financial vehicle corporation – FVC): podmiot, którego podstawo-wym celem działalności jest przeprowadzanie transakcji sekurytyzacyjnych. FVC z reguły emi-tuje zbywalne papiery wartościowe oferowane do powszechnej sprzedaży lub sprzedawane w dro-dze emisji niepublicznej (ang. private placement).

Podstawowa operacja refinansująca: regularna operacja otwartego rynku przeprowadzana przez Eurosystem w formie transakcji z przyrzeczeniem odkupu. Operacje te przeprowadza się w formie cotygodniowych standardowych przetargów, a ich okres zapadalności wynosi zwykle jeden ty-dzień.

Podstawowe stopy procentowe EBC: stopy procentowe ustalone przez Radę Prezesów, które od-zwierciedlają nastawienie polityki pieniężnej EBC. Są to stopy procentowe podstawowych ope-racji refinansujących, kredytu banku centralnego na koniec dnia oraz depozytu w banku central-nym na koniec dnia.

Potrzeby kredytowe (instytucje rządowe i samorządowe): wysokość kredytów netto zaciągniętych przez instytucje rządowe i samorządowe.

Pozostałe inwestycje: pozycja w bilansie płatniczym i międzynarodowej pozycji inwestycyjnej, która obejmuje transakcje/pozycje finansowe z nierezydentami związane z kredytami handlo-wymi, depozytami, kredytami i pożyczkami oraz innymi należnościami (z zagranicą – aktywa) oraz zobowiązaniami (wobec zagranicy – pasywa).

Procedura przetargu kwotowego z pełnym przydziałem (ang. fixed rate full-allotment tender pro-cedure): procedura przetargowa, w której stopa procentowa ustalana jest z wyprzedzeniem przez bank centralny (stała stopa), a strony składają oferty dotyczące wielkości transakcji, jaką są go-

XVIIEBC


sŁOwniczek

towi zawrzeć przy tej stopie procentowej, wiedząc z góry, że wszystkie ich oferty zostaną przyjęte (pełny przydział).

Produkcja przemysłowa: wartość dodana brutto, wytworzona w przemyśle w cenach stałych.

Produkt krajowy brutto (PKB): wartość produkcji towarów i usług danej gospodarki pomniejszo-nej o spożycie pośrednie oraz powiększonej o podatki netto od produktów i importu. PKB można podzielić na składowe produkcji, wydatków i dochodów. Główne agregaty wydatków, składające się na PKB, to spożycie gospodarstw domowych, końcowe spożycie publiczne, nakłady brutto na środki trwałe, zmiany poziomu zapasów oraz eksport i import towarów i usług (w tym wymiana wewnątrz strefy euro).

Produktywność pracy: wielkość produkcji, która może zostać wytworzona przy danym wkładzie pracy. Można ją mierzyć na wiele sposobów, ale powszechnie jest stosowane PKB (wielkość) dzielone przez zatrudnienie ogółem lub ogólną liczbę przepracowanych godzin.

Przeciętne wynagrodzenie: wynagrodzenie definiuje się jako wypłaty pieniężne oraz wartość świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty należne pracownikom z tytułu pracy. Do wynagrodzeń zalicza się wynagrodzenia osobowe brutto wraz z premiami, nagrodami oraz dodatkami (np. za pracę w godzinach nadliczbowych lub warunkach szkodliwych), a także składki na ubezpieczenia społeczne płacone przez pracodawcę. Przeciętne wynagrodzenie definiuje się jako wynagrodzenie przypadające na jednego pracownika.

Przetarg kwotowy: procedura przetargowa, w której stopę procentową ustala z wyprzedzeniem bank centralny, a oferenci uczestniczący w przetargu składają oferty dotyczące wielkości trans-akcji, jakie są gotowi zawrzeć przy tej stopie procentowej.

Przetarg o zmiennej stopie procentowej: procedura przetargowa, w której oferenci składają oferty zarówno na kwotę transakcji, jaką chcą zawrzeć z bankiem centralnym, jak i na oprocentowanie, przy jakim chcą zawrzeć tę transakcję.

Rachunek bieżący: rachunek bilansu płatniczego, który obejmuje wszystkie transakcje towarowe i usługowe, dochody oraz transfery bieżące pomiędzy rezydentami i nierezydentami.

Rachunek finansowy: rachunek bilansu płatniczego, który obejmuje transakcje zawierane pomiędzy rezydentami i nierezydentami [strefy euro] w postaci inwestycji bezpośrednich, portfelowych, innych inwestycji, a także inwestycji w finansowe instrumenty pochodne oraz aktywa rezerwowe.

Rachunek kapitałowy: rachunek bilansu płatniczego, który obejmuje wszystkie transfery kapitałowe, a także nabywanie/zbywanie aktywów niefinansowych i nieprodukowanych, pomiędzy rezydentami i nierezydentami [strefy euro].

Rachunki finansowe: część systemu rachunków narodowych (lub strefy euro), na których wykazy-wana jest – według typów aktywów finansowych – pozycja finansowa (inwestycyjna lub bilansowa), transakcje finansowe oraz pozostałe zmiany w różnych sektorach instytucjonalnych gospodarki.

Rachunki kapitałowe: część systemu rachunków narodowych (lub rachunków strefy euro), na których wykazywana jest zmiana wartości netto dla transferów kapitałowych i zakupów netto aktywów niefin-ansowych, która wynika z oszczędności netto.

XVIIIEBC Biuletyn MiesięcznyGrudzień 2011

Rezerwy międzynarodowe: łatwo dostępne i kontrolowane przez władze monetarne zagraniczne aktywa przeznaczone do bezpośredniego finansowania i zarządzania wielkością braku równowagi w bilansie płatniczym poprzez interweniowanie na rynkach walutowych. Rezerwy międzynaro-dowe strefy euro obejmują roszczenia nie denominowane w euro w stosunku do nierezydentów strefy euro, złoto, specjalne prawa ciągnienia (SDR) i pozycje/stan rezerw przechowywanych przez MIF, które są utrzymywane w Eurosystemie.

Rezerwa obowiązkowa: minimalna kwota rezerwy, jaką instytucja kredytowa musi utrzymywać w Eurosystemie przez z góry określony okres utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Zastosowa-nie się do tego obowiązku jest określane na podstawie średniej sald dziennych na rachunkach rezerwy obowiązkowej w danym okresie utrzymywania rezerwy.

Sekurytyzacja: transakcja lub program, w którym aktywo lub pula aktywów, często obejmujących kredyty (kredyty hipoteczne, kredyty konsumpcyjne itp.) generujących przepływy pieniężne, są przekazywane od instytucji rozpoczynającej transakcję (zazwyczaj instytucji kredytowej) do pod-miotu sekurytyzacyjnego, który skutecznie przekształca te aktywa na zbywalne papiery warto-ściowe, emitując instrumenty dłużne, w których obsługa spłaty kapitału i odsetek następuje z przepływów pieniężnych generowanych przez pulę aktywów.

Siła robocza: suma osób pracujących oraz bezrobotnych.

Stabilność cen: według definicji Rady Prezesów wzrost zharmonizowanego indeksu cen kon-sumpcyjnych (HICP) w porównaniu z poprzednim rokiem wynosi 2%. Rada Prezesów jasno stwierdziła również, że dążąc do zachowania stabilności cen, zamierza utrzymać stopę inflacji w średnim okresie na poziomie nieco niższym od 2%.

Stopy procentowe MIF: stopy procentowe, które są stosowane przez instytucje kredytowe oraz inne MIF będące rezydentami. Z wyłączeniem banków centralnych i funduszy rynku pieniężnego, w odniesieniu do depozytów i kredytów przyjmowanych/udzielanych gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom będącym rezydentami strefy euro.

Strefa euro: strefa utworzona przez te kraje UE, które – zgodnie z Traktatem – przyjęły euro jako wspólną walutę.

Wartość referencyjna wzrostu M3: roczne tempo wzrostu agregatu M3 uważane jest za zgodne ze średniookresową stabilnością cen.

Wolne miejsca pracy: wspólny termin określający nowo utworzone miejsca pracy, miejsca pracy nie obsadzone lub takie, które w najbliższej przyszłości się zwolnią, a pracodawca ostatnio pod-jął aktywne działania na rzecz znalezienia odpowiedniego kandydata.

Wskaźnik deficytu (instytucje rządowe i samorządowe): wskaźnik deficytu to stosunek deficytu instytucji rządowych i samorządowych do PKB po bieżących cenach rynkowych. Podlega on jed-nemu z kryteriów konwergencji fiskalnej, określonych w artykule 104 (2) Traktatu o utworzeniu Wspólnot Europejskich w celu zdefiniowania zjawiska nadmiernego deficytu. Nazywany jest także wskaźnikiem deficytu budżetowego lub fiskalnego.

Wskaźnik długu do PKB (instytucje rządowe i samorządowe): wskaźnik zadłużenia instytucji rządowych i samorządowych do PKB w bieżących cenach rynkowych. Podlega on jednemu z kry-

XIXEBC


sŁOwniczek

teriów konwergencji fiskalnej, zdefiniowanych w artykule 104 (2) Traktatu o utworzeniu Wspól-not Europejskich, określającemu istnienie nadmiernego deficytu.

Wyksięgowanie (ang. write-off): usunięcie wartości kredytów i pożyczek z bilansu MIF po uznaniu tych kredytów za całkowicie nieściągalne.

Wynagrodzenie miesięczne brutto: miara miesięcznej płacy brutto, zawierająca część składek na ubezpieczenie społeczne opłacanych przez pracowników.

Zabezpieczenie: aktywa scedowane lub przekazane w jakiejś formie jako gwarancja spłaty kredy-tów, jak również aktywa sprzedane w ramach umów z przyrzeczeniem odkupu. Zabezpieczenie wykorzystywane w odwracalnych transakcjach Eurosystemu musi spełniać pewne kryteria kwa-lifikowalności.

Zadłużenie (instytucje rządowe i samorządowe): zadłużenie brutto (depozyty, kredyty i pożyczki oraz dłużne papiery wartościowe za wyjątkiem finansowych instrumentów pochodnych) poda-wane w wartości nominalnej wg stanów na koniec roku i skonsolidowane pomiędzy różnymi sek-torami i w ramach sektorów instytucji rządowych i samorządowych.

Zadłużenie (rachunki finansowe): obejmuje kredyty i pożyczki, zobowiązania depozytowe, wy-emitowane dłużne papiery wartościowe oraz rezerwy emerytalne przedsiębiorstw (wynikające z bezpośrednich zobowiązań emerytalnych pracodawców na rzecz pracowników), wyceniane we-dług wartości rynkowej na koniec okresu.

Zadłużenie zewnętrzne brutto: niespłacone kwoty faktycznych bieżących zobowiązań (tj. zobo-wiązań bezwarunkowych), które wymagają, by w jakimś momencie w przyszłości spłacono nie-rezydentom kapitał lub odsetki.

Zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnych (Harmonized Index of Consumer Prices – HICP): miara zmian cen konsumpcyjnych opracowana przez Eurostat i jednolita dla wszystkich państw członkowskich UE.

Zmienność implikowana: oczekiwana zmienność (tj. odchylenie standardowe) wyrażona jako współczynnik zmian ceny aktywów (np. akcji lub obligacji). Może być wyliczany na podstawie ceny aktywów, terminu zapadalności i ceny realizacji opcji, jak również na podstawie stopy zwrotu z aktywów pozbawionych ryzyka, przy zastosowaniu modelu wyceny opcji, takiego jak model Blacka-Scholesa.

2011 12011 12 0212011 - nbp.pl · mują mieszkaniowe kredyty hipoteczne oraz kre-dyty udzielone...

Documents

Transcript of 2011 12011 12 0212011 - nbp.pl · mują mieszkaniowe kredyty hipoteczne oraz kre-dyty udzielone...