12_NA FALI BIZNESU ZWANEGO ELVIS PRESLEY

Jacek Walczyński ©

LEGENDA I RZECZYWISTOŚĆ

O ŻYCIU KARIERZE I ŚMIERCI

ELVISA PRESLEYA

ROZDZIAŁ XII

NA FALI BIZNESU ZWANEGO „ELVIS PRESLEY”

Śmierć Presleya wywarła ogromny wpływ na cały światowy

showbussiness. Niesłychany wzrost zainteresowania jego nagraniami zmusił

wytwórnię RCA do pracy na trzy zmiany i do tłoczenia wyłącznie płyt z

Presleyem. Tam gdzie niegdyś tłoczono jego płyty, musiano wznowić ich

produkcję. Produkcję płyt z Presleyem podjęły także pirackie i przemytnicze

wytwórnie płytowe. Pisma wydawały specjalne dodatki i artykuły. Pustoszały

półki z wszystkim co miało w nazwie „coś” z Presleya.

Płyty Presleya znalazły się znów na światowych listach bestsellerów

zajmując 16% każdej listy. Również w Polsce, w Radiowej Liście Przebojów

(Lato z Radiem i Panorama) w sierpniu 1982 roku pierwsze miejsce zajęła

piosenka And I Love You So.

Radiostacje całego świata stale emitowały nagrania Presleya, w rocznicę

jego urodzin – 8 stycznia nadawano wielogodzinne audycje i programy

montowane przez największe znakomitości muzyki rozrywkowej, rockowej

i country: Brendę Lee, Bo Didleya, Jamesa Browna, Bobby’ego Vintona

i innych. W Polsce propagatorem nagrań Elvisa był

Wojciech Gąssowski, Krzysztof Krawczyk i Paweł

Bączkowski – bardzo uzdolniony piosenkarz country,

aż szkoda że tak mało dostrzegany przez polskie media

muzyczne. Ówczesne Polskie Radio – po latach

zaniedbania – czciło pamięć Króla Rock And Rolla. W

rocznicę jego śmierci poświęcano mu całodniowe

audycje. Program IV Polskiego Radia (początek lat

80.) zainicjował wielomiesięczną audycję w „Studio

Stereo zaprasza…”, w czasie której red. Jerzy

Rowiński prezentował wszystkie longplaye z

Legenda i Rzeczywistość o Życiu Karierze i Śmierci Elvisa Presleya Rozdział XII – NA FALI BIZNESU ZWANEGO ELVIS PRESLEY

Opracowanie edytorskie: Jawa 48©

Wszelkie prawa zastrzeżone 2

największej chyba w Polsce (ówczesnej) kolekcji Pana Adama Kuligowskiego.

We wrześniu 1983 roku Program I Polskiego Radia prezentował (ilustrowane

piosenkami) obszerne fragmenty książki Alberta Goldmana „ELVIS”. Nie było

to co prawda to, czego oczekiwali fani Elvisa, ale były jego piosenki. Książkę –

(a raczej jej bardzo obszerne fragmenty) drukowała „Literatura”. W

telewizyjnym magazynie muzycznym „Metronom”, zdegustowany i

niezadowolony z dotychczasowych prezentacji red. Dariusz Michalski

przedstawiał w odcinkach swoją wersję „Prawdziwej historii życia i śmierci

Elvisa Presleya” (1987). Szkoda, że zakończono ją po bodaj trzech odcinkach.

Na rynku krajowym ukazały się plakaty, naklejki, wprasowanki i odznaki. Płyty

Presleya w cenach wolnorynkowych, agencyjnych i komisowych wahały się w

granicach 3.500 – 6.900 zł (IV kwartał 1983). Kasety oryginalne, na ogół

niemieckie w cenie 4.000 – 4.500 zł, powielano za 1.000 – 2.000 zł.

Prężna maszyna przemysłu pamiątkarskiego Elvis Presley Enterprises

przejęła wkrótce kontrolę nad wszystkim co miało w nazwie słowa: ELVIS i

ELVIS PRESLEY. Wydawano nie tylko płyty z piosenkami lecz wszystko co

miało związek z tym, którego mianowano KRÓLEM. A więc próby nagraniowe

w studio, wywiady, fragmenty „dzikich” lub towarzyskich występów i nagrań,

konferencje prasowe, fragmenty z życia Presleya, np. przysięga wojskowa,

uroczystości domowe, wywiady z kucharką Elvisa, fryzjerem, ochroniarzami

czy słynne spotkanie z Beatlesami. Wznawiano płyty na których Elvis zwracał

się do fanów, m. in. Having Fun With Elvis On Stage i Elvis Speaks.

Wyprodukowano (i dalej produkuje się)

niezliczone ilości plakatów, koszulek, breloków,

zegarów, figurek, popiersi, naszyjników, broszek,

fotografii, szkiców, biografii itp. Wszystko to

poszło i nadal idzie jak woda. Zmarły KRÓL

napełnia kieszenie i konta bankowe niezliczonych

propagatorów, imitatorów, krzewicieli i

organizatorów presleyowskich „memorabiliów, a

także równie licznej rzeszy kombinatorów i

przedsiębiorczych handlarzy.

Elvis żyje w sercach milionów miłośników

dobrej nowoczesnej muzyki rozrywkowej, a

zafascynowanie młodych ludzi życiem, sławą,

muzyką, legendą i śmiercią piosenkarza przynosi

niezłe dochody różnego rodzaju handlowcom,

producentom i sklepikarzom.

Kiedy w Astoria Theatre wystawiano musical ELVIS, bilety były już

wysprzedane na kilka tygodni naprzód. Codziennie oglądało go 1.000 widzów,

śpiewając każdego wieczora, wraz z artystami występującymi w musicalu,




gromkie Glory, glory hallelujah, które z siedemdziesięciu kilku wybranych

piosenek najbardziej zapadło w serca i umysły londyńczyków. Wydawcy zbili

krocie na książkach opiewających życie i legendę Presleya (ciekawe czy mnie ta

książka przyniesie kiedyś jakikolwiek dochód?), których wydano w USA do

samego tylko 1981 roku około 50.

Ozdóbkarze i tandeciarze zarabiali przede wszystkim na wisiorkach,

breloczkach, znaczkach i fotografiach. Oprócz amatorów wielkiego biznesu,

dzięki legendzie Presleya, źródło stałego dochodu mieli także mali

przedsiębiorcy, nierzadko chałupnicy. Na cmentarzu Forest Hill w Memphis,

można kupić najrozmaitsze pamiątki spod znaku tandety, ale zawsze z

podobizną Presleya. I nie są one bynajmniej tanie. Pocztówka z fotografią

Elvisa, fotokopia testamentu czy prawa jazdy, to koszt około 10 dolarów.

Kolekcjonerzy nabywają kopie świadectw urodzenia, szkolnych, ślubu i zgonu.

Pomysły rodzą pomysły, a to daje ogromne pieniądze, więc każdy pretekst do

ich zdobycia jest dobry. Pewna sekta religijna odkupiła samolot Presleya i jako

latający dom Elvisa obwoziła go po całej Ameryce. Inny samolot miał być

pocięty na kawałeczki - relikwie, lecz sprytny przedsiębiorca nabył go za 5

miliardów dolarów i zamienił na „Night Club of Elvis”, w którym dziesiątki

portretów i muzyka przypominają Elvisa, przynosząc właścicielowi pokaźne

dochody. Przedsiębiorczym biznesmenom nie brakuje także tupetu. Naprzeciw

Gracelandu, właściciel bistra serwuje jako specjalność zakładu „Elvisburger” –

hamburgery zapiekane z serem. Reklama głosi, że takie właśnie jadał Elvis

Presley.

Caroline Kennedy – córka zastrzelonego w 1963

roku prezydenta USA, zdobyła popularność, gdy jako

początkująca dziennikarka opisała swe wrażenia z

pogrzebu, a ponadto – mimo zakazów i podjętych

środków ostrożności – zrobiła zdjęcie Elvisa w trumnie,

minikamerą ukrytą w biustonoszu. Tekst jej wrażeń i

zafascynowania idolem opublikował amerykański

magazyn „Rolling Stone”, za wstawiennictwem Jackie

Onassis.

Do dnia dzisiejszego Elvis żyje pod tysiącami

postaci, wchodzi do serc wielbicieli tysięcznymi

furtkami wielkiego biznesu, nabijając kieszenie

producentom. Twarz Elvisa pojawia się seryjnie na

sweterkach, bluzkach, koszulkach, a także na gołych

piersiach, plecach, udach i ramionach dziewcząt

i chłopców, kobiet i mężczyzn, którzy kolorowe

portrety Presleya dają sobie tatuować jako trwała pamiątkę. Takie właśnie

tatuaże prezentują najzagorzalsi fani na corocznych zjazdach.




Jednymi z najwartościowszych pamiątek są znaczki, czeki, monety

i banknoty. Firma Moore w Colorado wyemitowała (za zgodą władz stanowych)

jednodolarowy banknot z podobizną Presleya, który oficjalnie kosztował 3,95 $,

lecz na czarnym rynku i w kręgach

kolekcjonerskich osiągnął wartość 100 i więcej

dolarów. Historia nie zna drugiego takiego

przypadku.

Znakomicie skonstruowana w oparciu o

pośmiertny kult Presleya, machina komercyjna, pozwalająca ciągnąć zyski ze

sprzedaży płyt, pamiątek, praw emisyjnych i reklamowych, od początku była i

jest w rękach dobrych sterników. Najpierw sterował nią wszechwładny Tom

Parker, przy pomocy ojca piosenkarza. Vernon jeździł po Stanach ze specjalnym

programem poświęconym synowi, śpiewał nawet piosenki z jego repertuaru.

Po zgonie KRÓL nadal śpiewał. Tym razem tylko z płyt, taśm,

głośników i ekranów filmowych. Wielbiciele nadal nie widzą go „na żywo” –

tak jak w latach sześćdziesiątych. Ale tym razem nie powróci już między swoich

fanów tak jak kiedyś. Dlatego najpierw Pułkownik a później firma ELVIS

PRESLEY ENTERPISES zbudowała cały „konglomerat pamięci”, dzięki

któremu podobizna zmarłego idola znalazła się na medalach, plakietkach,

długopisach, zegarkach, obwolutach, opakowaniach, czekach, portfelach,

tapetach, poduszkach, firankach, zasłonkach, poszewkach, obrożach dla piesków

i kotków, breloczkach, ozdóbkach, znaczkach, chustkach, ubraniach,

bransoletach, wisiorkach, klamerkach, zapinkach, popielniczkach, filiżankach,

nie mówiąc już o książkach, plakatach i albumach fotograficznych. Niemałe

profity z tego interesu trafiały do kieszeni samego Parkera. Swego czasu

Priscilla – jako prawny opiekun Lisy – zaskarżyła Parkera do sądu o ukrywanie

dochodów z „presleyoemisji” i nie przekazywanie odpowiednich części na

konto Lisy. Proces wygrała.

Gazety amerykańskie i zachodnioeuropejskie na bieżąco śledzą

i podglądają życie rodziny idola, a szczególnie byłej żony oraz najbogatszej

córki na świecie. Podkreślano, że jest bogatsza od Christiny Onassis. KRÓL

zostawił swemu dziecku majątek wartości 600 milionów dolarów plus coroczne

udziały z tytułu praw autorskich i udziałów w zyskach.

Kiedyś w epoce monarchii, kiedy władca umierał, wznoszono okrzyk:

„umarł król, niech żyje król”. Po nagłym zgonie KRÓLA ROCK AND ROLLA,

miliony jego wielbicieli na całym świecie wołają: „Umarł król – niech żyje jego

pieśń!”

Pozostawiony przez piosenkarza testament, otwarty w dwa tygodnie po

pogrzebie, raczej nie przyniósł sensacji. Główną spadkobierczynią została Lisa

Marie. Część zapisu dotyczyła babki Minnie Mae Presley, ciotki Delty Mae,




ojca Vernona, stryja Vestera i innych krewnych, którzy żyli w chwili śmierci

Elvisa.

Po śmierci Minnie Mae i Vernona utworzona została specjalna fundacja

powiernicza. Priscilla nie dostała nic ale też i nie wnosiła żadnych roszczeń.

Niemniej jednak, to ona, wbrew zabiegom Vernona i Parkera, został

zarządzającą majątkiem do czasu pełnoletności Lisy. Nic nie dostała aktualna

dziewczyna Elvisa, obecna w dniu jego śmierci – Ginger Alden. Rozpuszczała

ona nawet pogłoski jakoby wzięła potajemny ślub z Elvisem w dniu 27 sierpnia

1976 roku. Ponieważ nie potrafiła tego udokumentować, a w zapisie nie było

także o niej mowy, nic nie otrzymała.

Ogromny majątek Elvisa przeszedł więc całkowicie niemal na własność

Lisy. Kapitały zostały umiejętnie ulokowane.

Vernon kontynuował tradycje syna i podróżował po Stanach z własnym

programem wokalno-muzycznym, głównie tam, gdzie Elvis do niedawna

występował. Kiedyś jako mleczarz i robotnik leśny, układał i śpiewał songi

religijne i ludowe, więc może nieźle mu to wychodziło. Na występach śpiewane

przez siebie utwory dedykował synowi. Nagrał nawet płytę z pieśniami

religijnymi zatytułowaną Gospel – for my son, Elvis.

Majątek ziemski pozostawiony przez Presleya to przede wszystkim

Graceland – osiemnastopokojowy pałacyk, blisko sześciohektarowy park oraz

farma w Tennessee. Pozostało również 5 prywatnych samolotów: Commander,

Falcon, Star, Gulfstrom i Convair 880. Taka prywatną flotę powietrzną posiadali

jedynie superbogacze: Howard Hughes i Aristoteles Onassis. Samochody trudno

było zliczyć, ponieważ kupował je i rozdawał jako prezenty. Jednego dnia

potrafił kupić i rozdać sześć Cadillaców. Czarnego podarował pewnemu

murzyńskiemu małżeństwu, które z zażenowaniem oglądało ceny na

wystawionych egzemplarzach. Czarnego Cadillaca otrzymał również spiker

radiowy z Colorado, który pierwszy puścił w świat wiadomość o powyższym

geście KRÓLA. Na wiadomość, że śpiewak John Denver podarował

menedżerowi Rolls-Royce’a za 40 tysięcy dolarów, sam również kupił takiego

samego Tomowi Parkerowi. Podobno – jak pisze Wojciech Zabrzeski w Prawie

i Życiu – zrobił to jedynie po to, aby pokazać Denverowi, że jego także stać na

taki gest. Ale W. Zabrzeski nie ma racji, twierdząc że to tylko snobizm i

efekciarstwo powodowało KRÓLEM. Po prostu miał gest i hojną ręką rozdawał

prezenty. A przecież milionerzy na ogół nie wydają pieniędzy bez celu, nie

rozdają kosztownych podarków. Bo wówczas nie byliby milionerami. Elvis lubił

rozdawać samochody, lubił je kolekcjonować. Lubił je przerabiać na jaskinię

złota, pereł i drogich kamieni.




Przed grobem Elvisa (płyta

nagrobną) na cmentarzu Forest Hill

bez przerwy gromadziły się tłumy

wiernych fanów. Każdy chciał

mieć coś na pamiątkę. Lecz

kwiatów nigdy nie zabrakło. Jedni

je zabierali inni przynosili. Sama

płyta pozostała jedynie miejscem

symbolicznym. Już w kilka dni po

pogrzebie próbowano wykraść jego

zwłoki. Prób takich było kilka, a

jedna z nich została udaremniona

przez szefa miejscowej policji

Winstona Chapmana.

W związku z tym, że

cmentarz nie miał odpowiedniej

ochrony, Vernon wystąpił do władz

o zgodę na przeniesienie zwłok

żony i syna z krypty cmentarnej na

teren Gracelandu. Zezwolenie

otrzymał i 2 października ciała

Elvisa i Gladys przeniesiono z

cmentarza Forest Hill na teren

Gracelandu i złożono w

mauzoleum Meditation Garden w południowym zakątku posiadłości. Meditation

Garden – Ogród Rozmyślań – to ulubione niegdyś miejsce Elvisa. Mauzoleum

w stylu pseudodoryckim, to półkolista ściana z czterema hiszpańskimi

witrażami, z ośmioma klasycystycznymi kolumnami, licznymi rzeźbami i

posągami, z których jeden przedstawia postać Jezusa. W tle szemrze fontanna, a

całe otoczenie to oaza ciszy i spokoju. Idealne miejsce na wieczny spoczynek

KRÓLA.

Groby są proste i nie pretensjonalne. Pokryte płaskimi granitowymi

płytami, na których znajdują się tabliczki z brązu z wypisanymi na nich

inskrypcjami. Na grobie Elvisa widnieje napis: „Elvis Aaron Presley – 8

stycznia 1935, 16 sierpnia 1977, syn Vernona Elvisa Presleya i Gladys Love

Presley, ojciec Lisy Marie Presley”. Potem

następuje tekst inskrypcji kończący się

słowami: „Bóg widział, że potrzebował

odpoczynku i powołał go do siebie. Tracimy

w nim syna i ojca. Dziękuje Bogu, że właśnie

jego dał mi za syna”. Autorem inskrypcji jest




Vernon Presley. Poniżej znajduje się płyta poświęcona matce Elvisa, Gladys

Presley. U podnóża grobu znajduje się napis: „Hot mine but thy will be done –

Nie mnie lecz tobie czynić będzie” oraz symbol TCB – Taking care of bussiness.

Nieopodal znajdują się groby: Vernona – zmarłego w czerwcu 1979 roku,

Minnie Mae Presley – zmarłej w maju 1980 roku, a także symboliczna płyta

Jesse Garona, bliźniaka Elvisa, który pochowany jest w Tupelo.

Meditation Garden jest prawdziwą świątynią fanów Presleya, którzy

przybywają tu z całego świata. Główne nasilenie pielgrzymek przypada na dni:

8 stycznia i 16 sierpnia. Tak jak jeździli kiedyś na jego koncerty, tak teraz

odwiedzają miejsce jego wiecznego spoczynku. Odwiedziny w Meditation

Garden to wielkie przeżycie, bowiem mimo upływu lat, smutek i poczucie straty

nie słabną.

Pośmiertny kult Presleya profituje również w postaci licznej rzeszy

naśladowców i imitatorów superidola, którzy występując z programem mu

poświęconym, przyciągają tłumy publiczności do sal koncertowych. Występują

oni w licznych imprezach typu Remembering Elvis – Pamiętając Elvisa, ubrani

w kopie estradowych strojów piosenkarza, uczesani i ucharakteryzowani „na

Presleya”, naśladując jego głos i wykonując jego przeboje.

Wśród tych imitatorów królował miedzy innymi 22-letni piosenkarz z

Chicago – Rick Saucedo. On podobno najlepiej naśladował charakterystyczny

układ ust Elvisa. Gdy Saucedo po raz pierwszy zaśpiewał That’s All Right

Mama – a było to już w sześć godzin po śmierci Presleya – prasa z sarkazmem

nazwała ten występ „nekrofilicznym rockiem”.

Mimo takich opinii, popularność wspominkowo-nekrofilicznych nagrań,

spektakli i koncertów nie słabła lecz cieszyły się one stale rosnącym

powodzeniem. Z podobnymi koncertami występowali tacy wykonawcy jak: Joe

Turner, Johnny Spence, Shakin’ Stevens i Little Tony.

Little Tony wystąpił również w Polsce. W grudniu 1977 roku wystąpił z

programem Tribute to Elvis – W hołdzie Elvisowi. Z podobnym programem

występował Shakin’ Stevens, który wykonując piosenki Presleya, parodiował

również jego sposób zachowania,

zabawy z publicznością,

wystudiowane ruchy i gesty.

Nagrał płytę zawierającą

najbardziej znane piosenki Elvisa.

Interpretacja takich utworów jak:

Kiss me quick, It’s now or never,

Surrender, Can’t help falling in

love, Wooden heart, Angel, Devil

in disguise są łudząco podobne do

wykonań Elvisa.




Programy poświęcone Presleyowi pozwoliły także zdobyć popularność

kilku mniej znanym wykonawcom – tym, którzy dotychczas nie mieli swoich

zdecydowanych fanów, a teraz zdobyli ich wyłącznie dzięki „wspominkom”

Presleya. W Telewizji Polskiej też były emitowane programy typu Tribute to

Elvis.

W połowie lat 90. dotarła do nas – byłem na niej w katowickim Spodku,

wystawa poświęconej Elvisowi, a zorganizowana przez szkolnego kolegę Elvisa

i disc-jockeya George’a Kleina, który zgromadziwszy sporo oryginalnych

eksponatów oraz sporej ilości memorabiliów i pamiątek jeździł z wystawą po

Europie. Niewątpliwą atrakcją wystawy był czarny Cadillac ze złotymi

klamkami, który niezwykle zafascynował Marylę Rodowicz. Wystawa była

ubezpieczona na milion dolarów!

W mnożących

się jak grzyby po

deszczu i z niezwykłą

łatwością podbijających

rynek książkach o

Presleyu, podkreśla się

że dokonał rewolucji

kulturowej. Z jej

analizami sąsiadują

podbudowujące tezę,

wypowiedzi Binga

Crosby’ego: …stał się

częścią naszej historii,

czy słowa prezydenta Cartera: …był symbolem naszego buntowniczego ducha i

zmienił oblicze naszej kultury.

W sklepach pojawiły się miniatury posągu wyobrażającego

młodziutkiego Elvisa w rozpiętej koszuli na piersiach, trzymającego lewą dłonią

gitarę, sławną gitarę kupiona mu niegdyś przez ojca za 12 dolarów. Plastikowe

repliki tej rzeźby produkowane masowo dla „presleyowskich pielgrzymów” idą

jak woda. Oryginał posągu KRÓLA – siedmiometrowej

wielkości – jest autorstwa Erica Parksa, który wykonał go

na zamówienie Społecznej Fundacji Presleya w Memphis.

Posąg ten wykonany w brązie, stanął w stolicy

stanu Tennessee – Memphis, gdzie zaplanowano również

niezwykłe w formie, centrum rock and rolla imienia Elvisa

Presleya. Olbrzymi gmach – mieszczący amfiteatr dla

festiwali rockowych, muzeum Presleya, dyskoteki,

kawiarnie, restauracje i sklepy z pamiątkami – będzie miał

kształt gitary.




Miłośników Presleya interesuje przede wszystkim najcenniejszy spadek

jaki po nim pozostał. Nagrania i występy utrwalone na płytach, taśmach

magnetofonowych i filmowych, video kasetach i teledyskach, a teraz również na

dyskach z zapisem elektronicznym. Wszystkie nagrane przez niego płyty, filmy,

albumy i programy. Niektóre firmy wprost reklamowały się jako „specialist of

Presley”, sprzedając wszystkie jego single, longplaye, albumy, nagrania z

filmów, często trudno dostępne, wyszukiwane nawet w tak odległych stronach

świata jak Australia, Japonia, czy Południowa Afryka.

Presleyomania to zjawisko, które wciąż zadziwia socjologów

szukających przyczyn magicznego wpływu Presleya na odbiorców jego muzyki.

Krytycy piszą o Presleyu jako o ważnym zjawisku kulturowym, obyczajowym i

socjologiczno-psychologicznym. Snują rozważania, jaki byłby świat bez

Presleya, czy powstałaby muzyka pop, czy wytworzyłaby się subkultura

wyrażana rock and rollem?

Czy moda jednocząca obie płci, którą zapoczątkował Elvis, a która stała

się kanonem obowiązującym młodzież, zostałaby kiedykolwiek wymyślona?

Milionom wielbicieli, Elvis zaszczepił poczucie odrębnej tożsamości, której nie

znali wcześniej. Stał się wspomnianym już katalizatorem trwającej do dziś

rewolucji młodych.

Popyt na nagrania Presleya i jego memorabilia nie maleje lecz wręcz

niesłychanie wzrasta. W samych tylko Stanach Zjednoczonych, do 1980 roku

sprzedano płyty za sumę ponad 25 milionów dolarów. Podobnie we Francji,

RFN, Belgii i Japonii. W Polsce lat sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i

osiemdziesiątych, płyty Elvisa były rarytasem. Każdy okaz jaki pojawił się w

komisie lub w nielicznych prywatnych sklepikach (drugi obieg), znikał

natychmiast. Po roku 1990, po wprowadzeniu gospodarki rynkowej, na półkach

sklepowych pojawił się wreszcie Elvis: na CD, na kasetach magnetofonowych

i VHS, na DVD, CD-romach i VCD. I też znikają natychmiast.

Presleyowe szaleństwo trwa. Co roku, 16 sierpnia, w rocznicę śmierci

Presleya, do Memphis ściągają wielotysięczne tłumy fanów z całego świata.

Lokalne przedsiębiorstwa turystyczne organizują autobusowe wycieczki

„szlakiem Elvisa”, których głównymi etapami są: muzeum w Tupelo,

Graceland, Nashville, cmentarz Forest Hill i Meditation Garden. Dla tych ludzi,

niegdysiejszy idol to przedmiot kultu, symbol, który nakazuje im wracać nie

tylko do miejsc, lecz i do rzeczy, przedmiotów, rekwizytów, które były jego

własnością. Oglądają estradowe stroje i przedmioty których używał, dotykają

jego ubrania, siadają za kierownicą jego samochodu. Wieczorem, po zamknięciu

bramy z nutami, specjalna brygada usuwa pozostałości po inwazji pielgrzymów

– tony kwiatów, sztucznych serc, krzyży, gitar itp., zmywa z murów

otaczających posiadłość setki napisów w stylu: Elvis, zawsze będę cię kochać.

Nigdy cię nie zapomnę. Bóg sprawił, że Elvis jest moim idolem. Dzięki




Presleyowi pokochałam Jima. Dzięki tobie życie ma sens, jest piękne i świat jest

piękny.

8 stycznia 1985 roku w Gracelandzie zamienionym na muzeum Presleya

obchodzono uroczyście pięćdziesiątą rocznicę urodzin piosenkarza. Wstęp na

przyjęcie kosztował 500 dolarów. Rolę gospodyni domu pełniła Priscilla Presley

– znana już nie tylko jako była żona idola lecz także dzięki rolom filmowym w

serialu Dallas i oraz występom w pokazach mody i popularnych programach o

zwierzętach. Mimo że małżeństwo z Elvisem nie okazało się udane, bez

wahania podjęła się wówczas tej roli, która kontynuuje do dziś. Za rolę tę (w

1985 roku) otrzymała od telewizji 100 tysięcy dolarów. Goście oglądali

posiadłość, apartamenty Elvisa, jadalnię z kryształowymi lustrami, salon

wypoczynkowy z pięciometrową kanapą, pokój muzyczny z pozłacanym

fortepianem, pokój zabaw oraz sypialnię z telewizorem zamontowanym pod

sufitem.

W 1978 roku, w rocznicę urodzin KRÓLA – pierwszą po jego śmierci –

specjalne uroczystości zorganizowano w Meksyku.

W Kingston w stanie Ontario, szef kuchni w jednej z restauracji umieścił

w menu danie pod nazwą „omlet z cebulą á la Presley”. Zapytany o powód tak

oryginalnej nazwy, odpowiedział: Śmierć Presleya i cebula jednakowo

wyciskają nam łzy z oczu.

W całym świecie powstało wiele klubów

jego imienia. W samym tylko Londynie, kluby te

gromadzą przeszło 11 tysięcy członków, których

większość nosi fryzury i ubrania á la Presley, a także

tatuaże wyobrażające jego podobiznę.

Podobizna Presleya figuruje także na

imitacjach banknotów. Znalazła się tam w wyniku

konkursu rozpisanego na portret 50 najsłynniejszych

Amerykanów wybranych do umieszczenia na

autentycznym banknocie jednodolarowym. Elvis przegrał z wybitną działaczką

ruchu kobiecego Susan B. Anthony. Na obiegowym banknocie znalazła się więc

podobizna znanej sufrażystki, natomiast Elvisa „wydano” na imitacji, która jest

znacznie chętniej przyjmowana niż banknot oficjalny. Jest jedyny przypadek w

historii, aby banknot „fałszywy”

wszedł do oficjalnego obiegu.

Dom w Tupelo, stary

drewniany barak w którym Elvis

urodził się i spędził swe pierwsze

dziecinne lata został odnowiony i

zamieniony na muzeum. Codziennie

przed wejściem ustawia się długa




kolejka międzynarodowych fanów.

Tuż po śmierci Elvisa, jak grzyby po deszczu zaczęły powstawać

i ukazywać się na rynku, płyty poświęcone jego pamięci. W Belgii i Holandii,

ukazała się płyta Goodbye Elvis, która nagrał Will Tura. W ciągu tygodnia

zdobył za nią Złotą Płytę.

W kilka godzin po śmierci Elvisa, ALLAN zaśpiewał w Las Vegas

własna piosenkę pt: A Tribute to Elvis.

Jenny Nicholas nagrała singiel pt: Elvis, wydany przez mającą na całym

świecie swe filie, znaną firmę wydawniczą Peer Southern. Jednakże największe

powodzenie wśród słuchaczy radiowych osiągnęła piosenka I remember Elvis

Presley. Tą znaną i popularną także w Polsce piosenkę (szybko wydała ją na

pocztówce Krajowa Agencja Wydawnicza), zaśpiewał Danny Mirror, tworząc z

niej bestseller dużego kalibru.

Danny Mirror – popularny holenderski piosenkarz i producent płyt,

którego prawdziwe nazwisko brzmi Eddie Ouvens – wystąpił z piosenką I

remember Elvis Presley w niezwykle popularnym programie telewizyjnym BBC

„Top of the pops”, a następnie odbył promocyjne tourneé po Francji, Włoszech

i RFN.

Piosenka Danny Mirrora stała się przedmiotem sporu sądowego. Znany

discjockey holenderski Felix Mourders niezbyt pochlebnie wyraził swą recenzję

o tej piosence i jej wykonawcy w piśmie Hitkrant, w związku z czym został

zaskarżony przez Eddie’ego Ouvensa, który uznał ową recenzję za obraźliwą.

Holandia – to jeden z tych krajów, w których pamięć o Presleyu jest

szeroko kultywowana. Tu ukazał się m. in. The Elvis Tapes, na którym

zamieszczony jest wywiad kanadyjskiego discjockeya Reda Robinsona z

Presleyem, przeprowadzony w 1957 roku.

W Wielkiej Brytanii płytę Wooden Heart wypuszczono w dzień

pogrzebu. W ciągu 2 tygodni dostała się do pierwszej dziesiątki bestsellerów,

natomiast piosenka Way down osiągnęła jej szczyt.

Na fali żałoby po Presleyu, RCA wprowadziła na rynek (i na listy

przebojów) albumy: Elvis In Demand, That’s The Way It Is, Moody Blue,

Welcome To My World, G.I. Blues i Elvis 40 Greatest Hits.

Między sierpniem a grudniem 1977 roku sprzedano prawie 200

milionów płyt Presleya. RCA zdjęła z tłoczni bieżącą produkcję i aby zdążyć z

tłoczeniem płyt Presleya wydzierżawiła maszyny od innych wytwórni. W końcu

1980 roku ilość sprzedanych płyt z utworami tego właśnie piosenkarza

przekroczyła miliard.

W 1978 roku od Bożego Narodzenia do Nowego Roku (1979) telewizja

brytyjska pokazała 12 filmów Elvisa. W kinach filmy Presleya łączono w całe

bloki programowe i maratony filmowe. Na przykład wyświetlano na jednym

seansie taki zestaw: That’s The Way It Is, Elvis On Tour, G.I. Blues i Blue




Hawaii. Starsi widzowie oglądali je po raz któryś z wielkim sentymentem a

młodsi po raz pierwszy zobaczyli coś o czym dotychczas tylko słyszeli.

W radio i w telewizji nastąpił zalew informacji o życiu i karierze idola.

Prasa publikowała znane i mniej znane oraz całkiem nowe zdjęcia i fakty, często

mylne i pełne sprzeczności. Odbijało się to później ujemnie na publikacjach

opartych na owych informacjach.

5 grudnia 1977 roku autostrada stanowa nr 78 łącząca Tupelo z Memphis

otrzymała miano Elvis Aaron Presley Memorial Highway. 14 sierpnia 1980 roku

w Memphis, nieopodal Beale Street stanął pomnik Presleya o którym pisałem

powyżej. Pomnik stoi na placu im. Elvisa Presleya (Elvis Presley Plaza).

8 stycznia i 16 sierpnia to oficjalne Dni Elvisa

Presleya w kilkunastu stanach. 8 stycznia 1982 roku

obchodzono w całych Stanach Zjednoczonych jako

Narodowy Dzień Elvisa Presleya. W pierwszą rocznicę

śmierci, w Memphis wprowadzono godzinę policyjną.

Powodem były manifestacje i demonstracje przybyłych

wielbicieli zmarłego idola, którzy stoczyli istną bitwę z

policją i miejscowymi siłami porządkowymi.

Miliony ludzi oddało hołd swemu idolowi, lecz chyba najlepiej uczynił

to Sammy Davis jr, który – zapytany jak oceniłby Elvisa w skali 1 do 10 –

odpowiedział: „Dałbym mu 11”.

Za życia Elvis zarabiał około 5 milionów dolarów rocznie. Przemysł

„presleyowski” bije go na głowę. Tom Parker, człowiek który nakręcił tryby tej

scenicznej doskonałości, dyrygent, choreograf, olbrzymia tuba reklamowa

i właściciel legendy o Presleyu, stwierdzał cynicznie: Właściwie nic się nie

zmieniło. Wszystko jest tak jak wtedy gdy Elvis był w wojsku. Był wprawdzie

nieobecny, lecz cały czas utrzymywałem jego popularność. Dziś jest tak samo.

Uroniłem łzę po nim dopiero wtedy gdy nikt tego nie widział, podczas gdy inni –

przy całej swej demonstracyjnej rozpaczy, starali się wepchnąć ręce do naszych

kieszeni.

Grafik Martin Ashbury opracował i wydał 25-częściowy komiks oparty

na życiu Elvisa Presleya zatytułowany KING. W krótkim czasie osiągnął on

szczytową popularność rozchodząc się w olbrzymim nakładzie w wielu krajach

świata i wypierając z rynków całą pozostałą twórczość komiksową świata.

Jedna z holenderskich radiostacji emitowała 12-tygodniowy cykl audycji

poświęconych Presleyowi i jego twórczości. W Polskim Radio najdłuższy cykl

poświęcony Presleyowi, to wielomiesięczna audycja (przerwana w 1981 roku

przez stan wojenny lecz wkrótce potem wznowiona) prowadzona przez red.

Jerzego Rowińskiego i Adama Kuligowskiego (kolekcjonera i znawcę historii

Elvisa) w Studio Stereo zaprasza… Prawdziwa historia o życiu i śmierci Elvisa

Presleya w telewizyjnym Metronomie redagowana przez red. Dariusza




Michalskiego miała tylko trzy odcinki. Historię Elvisa przedstawiał red.

Wojciech Mann. Elvis Presley – życie i muzyka to temat telewizyjnej Wielkiej

Gry prowadzonej przez red. Stanisławę Ryster, w której główną nagrodę

zdobyła nasza koleżanka klubowa Viola Brajer ze Stardardu Szczecińskiego.

Muzyka i okolice to tytuł programu red. Barbary Czajkowskiej wyemitowany w

maju 1987 r. Polska Encyklopedia Powszechna PWN z 1982 roku, zamieściła

hasło: PRESLEY Elvis Aaron, 1935-1977, piosenkarz amerykański,

spopularyzował swymi nagraniami rock and roll, występy w filmach.

Jednym z najaktywniejszych fan-clubów na świecie jest Fan Club of

Elvis Presley mieszczący się na Florydzie a prowadzony przez panią B.J. Gills.

Zasypuje ona swoich członków, publicystów i discjockeyów ogromną ilością

materiałów. Dewizą klubu jest „4 Ever 4 Elvis”. Należy to tłumaczyć jako „Na

zawsze dla Elvisa”.

Znamienne jest także to, że pamięć Elvisa czczą również młode

nastolatki, tak młode że nie mogą pamiętać okresu szczytowej popularności

idola, ponieważ jeszcze się w tym czasie nie urodziły.

Uzupełniając pośmiertny kult wykonawczy, nie można nie wspomnieć

jeszcze o Ronnie McDowellu, który zdobył szczyt list bestsellerów piosenką

The king is gone. J.D. Sumner nagrał piosenkę Elvis has left the building, a

Donna Fargo – znana piosenkarka country nagrała wraz z zespołem The

Jordanaires piosenkę Loving you. Jeden z najpopularniejszych artystów country

music Merle Haggard nagrał

dla RCA album

zatytułowany My Farewell

to Elvis, na którym obok

własnej kompozycji From

Graceland to the promised

land, śpiewa także utwory

Elvisa: In the ghetto, Blue

suede shoes, Blue

Christmas. Podobny album

nagrał Bobby Bare.

Po roku 2000 Elvis

znów zaczął śpiewać.

Zaczęły pojawiać się jego

nieznane nagrania, tera już

komputerowo przetworzone

i mistrzowsko zrobione w

nowych wersjach.

Zaśpiewał więc Little Less




Conversation a także I Love Beacuse w duecie z… swoją córką. Na poniższym

zdjęciu mają chyba po… tyle samo lat.

Śmierć Elvisa Presleya odbiła się szerokim echem w świecie

muzycznym. Pomijając Memphis, w niedalekim Nashville – muzycznym

centrum muzyki country – szczególnie widoczne są oznaki artystycznej

przeszłości działalności Presleya. Tu Elvis nagrał swą pierwszą płytę dla RCA

i swój wielki przebój Heartbreak Hotel, za który otrzymał Złotą Płytę. W

Nashville żyli, mieszkali i tworzyli Felton Jarvis, Brenda Lee, J.D. Sumner,

grupa The Stamps Quartet, The Jordanaires, gitarzysta Scotty Moore, Chet

Atkins – dyrektor oddziału RCA i Chip Moman – producent.

Wpływ zrewolucjonizowanego światowego przemysłu muzycznego

zaznaczył się szczególnie właśnie Nashville. Presley stał się wykonawcą

wywierającym największy wpływ na wszystkich wykonawców, którzy w tym

mieście występowali. Podobnie jak legendarny Hank Williams – bożyszcze

Nashville, zmarły podobnie jak Elvis na atak serca w 1953 roku (a więc wtedy

gdy Elvis debiutował), tak i Elvis stał się legendą za życia. Nikt w historii

muzyki rozrywkowej nie sprzedał tylu płyt, nikt nie miał tak licznej rzeszy

wielbicieli.

Wszystko wskazuje na to, że historia muzyki rozrywkowej rozdziela się

na dwa okresy: „przed Presleyem” i „po Presleyu”. Znana niegdyś, obecnie nie

istniejąca brytyjska grupa rockowa Ten Years After przewidziała chyba tę

sytuację. Zespół powstał w dziesięć lat po rozpoczęciu działalności Presleya

i przyjął właśnie tę nazwę – Ten Years After (Dziesięć lat później).

Przedwczesna śmierć KRÓLA

zamyka więc pewien rozdział w historii

muzyki rozrywkowej i równocześnie

rozpoczyna nowy, a to co się dzieje,

zaskakuje największych ekspertów.

Kolosalne ciśnienie pośmiertnego kultu

Presleya sprawiło, że rozgłośnie całego

świata o wiele częściej nadają jego piosenki

niż wtedy kiedy żył.

Płyty Elvisa tłoczy się milionami i

wciąż ich brak. Fan-cluby, które grupują

miliony młodych (od 10 do 90 lat!)

wielbicieli, trudne są już do policzenia. W

naszym kraju, przed śmiercią Elvisa nie było

ani jednego fan-clubu, nawet nieoficjalnego.

Byli tylko fani. W latach osiemdziesiątych,

zalążki pod pierwszy polski Elvis Presley

Fan Club położył Jerzy Ludwig, zegarmistrz




z Torunia. Na bazie własnych zbiorów skupił wokół siebie garstkę amatorów i

rozpoczął korespondencję z fanami w całej Polsce a wkrótce i za granicą. Tak

powstał pierwszy w Polsce fan-club Elvisa Presleya, który przybrał nazwę His

Hand In Mine.

Wkrótce fan-club otrzymał gościnnie miejsce w bydgoskim domu

kultury „Modraczek”. I dopiero teraz rozpoczęła się prawdziwa jego

działalność. Nowym prezesem został Andrzej Weyna, który w organizację fan-

clubu włożył całą swą inwencję, czas, dom, sprzęt, zbiory, pieniądze i olbrzymi

zasób wiedzy. A przede wszystkim serce. Wraz z synem, przy pomocy kilku

zapaleńców stworzył prawdziwe imperium presleyomanii w Polsce. Fan-club

działał ponad 10 lat. Korzystając z doświadczeń Andrzeja, w atmosferze

transformacji ustrojowej w naszym kraju, niektórzy fani zaczęli zakładać nowe

fan-cluby. Mieli teraz do dyspozycji potężne medialne źródło informacji:

internet. Ale nigdy nie wytworzyli tej atmosfery jaka panowała w Bydgoszczy,

podczas spotkań klubowych w Modraczku, na Pikniku country w Mrągowie i

Fordonie, czy w mieszkaniu Weynów przy ul. Bielawskiego. Zniechęcony

brakiem pomocy i zrozumienia, Andrzej zakończył działalność fan-clubu w

sposób zbyt naturalny. Nie mając wsparcia, także finansowego, zajął się

własnymi sprawami. A szkoda. Kiedyś, w programie telewizyjnym Jerry Lee

Lewis powiedział: Szkoda że Elvis porzucił rocka dla innej muzyki. Stracił na

tym przede wszystkim rock. Chciałbym sparafrazować

tą wypowiedź myśląc o Andrzeju Weynie i

wspaniałej pracy jaką w ciągu tych minionych lat

wykonał. Stracili fani, straciła coś ze swej legendy

postać Elvisa. Aureola oczywiście nie przybladła, ale

jakby ubyła jedna gwiazdka w jej okręgu.

Przysporzył wielu fanom (w tym mnie również)

niezapomnianych przeżyć, emocji i poszerzenia

zbiorów. Odkrył nowych wyznawców Elvisa w całej

Polsce. Natchnął ich tym, co Elvis dawał kiedyś od

siebie podczas koncertów. Nauczył ich widzieć

Elvisa, słuchać a przede wszystkim czuć jego

osobowość.

Zwiedzający londyńskie muzeum figur woskowych Madame Tussaud,

gdy zadawano im pytanie jakiej znakomitości świata współczesnego brakuje w

muzeum, odpowiadali: „oczywiście największej – Elvisa Presleya”.

Dziś, w każdym muzeum figur woskowych jest Elvis. Jest u Madame

Tussaud, jest w muzeum gwiazd rock and rolla (animowany), jest w

kopenhaskim Tivoli.

Inne, przewrotne pytanie zadał Ion Carmichael: „Pokażcie mi człowieka,

który nie słyszał o Elvisie Presleyu, a nazwę go Robinsonem XX wieku.” A




jednak znalazł się taki człowiek. Herbert von Karajan, na pytanie co myśli o

Elvisie Presleyu, odparł: „A kto to taki?”

Ta nieco zazdrosna, przewrotna i trochę zakłamana wypowiedź króla

dyrygentów, rzeczywiście przykleja mu etykietkę współczesnego Robinsona

Crusoe. Ale przede wszystkim pozwala stwierdzić, że to co wydawało się

jeszcze niedawno niemożliwe, stało się niezaprzeczalnym faktem.

Miasto z którym Elvis był najbardziej związany, wciąż jest pełne

żywych wspomnień o KRÓLU. Wszystkie miejsca tematycznie związane z

Elvisem lub w których Elvis przebywał, są w Memphis otoczone pieczołowitą

opieką władz miejskich i stanowią największą atrakcje turystyczną miasta.

Miejsce urodzin Elvisa – dom w Tupelo stanowiący obecnie muzeum,

odrestaurowano i przywrócono mu dawny oryginalny wygląd. Odrestaurowano

budynek dawnej wytwórni Sun Records, jako miejsce gdzie rozpoczęła się

wielka kariera i legenda piosenkarza.

Po Mississippi kursuje stary parowiec, który obwożąc turystów serwuje

im informacje z legendy króla rock and rolla.

Prawa na sprzedaż wszelkich pamiątek po Elvisie ma firma Elvis Presley

Enterprises, w której całkowitą kontrole ma Priscilla Presley. Ale zanim to

nastąpiło, przemysł pamiątkarski w Memphis i tak był pod ścisłą kontrolą ojców

miasta. Niezależni kupcy nie mogli tu swobodnie prowadzić swej działalności.

Całkowity monopol na handel „presleyowskimi pamiątkami” – aż do przejęcia

praw przez EPE, miała największa wytwórnia pamiątkarska Factors Inc., której

prezesowali Harry Geisler i Tom Parker.

Nastąpiło przelicytowanie sił i pośmiertnego zasięgu oddziaływania na

tłumy ludzi takich idoli jak Rudolf Valentino i James Dean. Niekwestionowane

dotychczas w tej materii i szeroko uznawane kulty, zaćmił kult Elvisa Presleya.

Znany piosenkarz i przyjaciel Elvisa, Pat Boone wyraził następującą

opinię: Elvis zmarł tak młodo jak James Dean – i być może jest to najlepszy

sposób na to, by zostać

zapamiętanym takim, jakim

chce go pamiętać

publiczność. Nikt nie jest w

stanie wyobrazić sobie

starego Elvisa, podobnie jak

nigdy nie mógłby zestarzeć

się James Dean.

Patrząc na zdjęcia

obu idoli, widzimy dwóch

młodych, pięknych,

wspaniałych i

uwielbianych… Oczy




Jamesa Deana są pełne buntu młodego pokolenia, oczy Elvisa pełne pojednania

pokoleń. Obaj są symbolem epoki którą stworzyli: James Dean – buntownik bez

powodu, Elvis Presley – król rock and rolla.

Następny rozdział nosi tytuł:

Rozdział XIII – W AUREOLI NIEŚMIERTELNYCH LEGEND

Dokument w formacie *.pdf może być wykorzystany wyłącznie do użytku osobistego bez

prawa do dalszego obrotu i obiegu komercyjnego lub handlowego i nie może być poddawany modyfikacjom bez zgody autora edycji.

Należy go traktować tak, jak książkę wypożyczoną do przeczytania.

12_NA FALI BIZNESU ZWANEGO ELVIS PRESLEY

Documents

Transcript of 12_NA FALI BIZNESU ZWANEGO ELVIS PRESLEY