12-20.09.2015 Utracone - zory.pl · Śląskie zaprasza Racibórz Złoty Potok Olsztyn Wodzisław...

E u r o p e j s k i e D n i D z i e d z i c t w a1 2 - 2 0 . 0 9 . 2 0 1 5

województwo śląskie

U t r a c o n ed z i e d z i c t w o

INFO

RM

ATO

R

województwo

Informator opracowany w Oddziale Terenowym Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Katowicach 40-085 Katowice, ul. Mickiewicza 29, tel. 32 2072401-02e-mail: [email protected]

Opracowanie: Joanna BanikFotogra� e: Organizatorzy, NIDNa okładce: Inscenizacja wesela, fot Maria Kowalska, Starostwo Powiatowe w CieszynieProjekt okładki: Grażyna KasprzakOpracowanie gra� czne, skład, łamanie: Grażyna Kasprzak

Patronat honorowy:Wojewoda ŚląskiMarszałek Województwa ŚląskiegoRegionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w KatowicachŚląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach

ISBN: 978-83-63260-27-9 Publikacja s� nansowana ze środków Narodowego Instytutu Dziedzictwa

Organizatorzy zastrzegają sobie prawo do zmian w programach!

2 3

Szanowni Państwo,

Europejskie Dni dziedzictwa z roku na rok cieszą się coraz większym zainteresowaniem mieszkańców województwa śląskiego, którzy uczestnicząc w wydarzeniach kultural-nych i edukacyjnych zgłębiają wiedzę na temat naszego pochodzenia i tożsamości. Jest to dowód na to, że taki kon-takt z naszą tradycją i historią, bogatym dziedzictwem ma-terialnym i niematerialnym regionu jest niesłychanie ważny i potrzebny setkom tysięcy uczestników.

Hasło tegorocznej edycji Europejskich Dni Dziedzictwa „Utracone dziedzictwo” mocno wpisuje się w dzieje naszego regionu. Śląsk jako ziemia wielu kultur i narodowości była też wyjątkowo mocno doświadczona przez historyczne zmiany. To tu wyjątkowo boleśnie odczuwano ich skutki, to tu często niszczono dorobek pokoleń w imię wprowadzania nowego porządku. Warto abyśmy przy okazji 23. edycji EDD przywrócili pamięć miejscom i ludziom, którzy przez lata tworzyli nasze wspólne dziedzictwo.

Chciałbym aby to, co z różnych powodów utracono, zostało w świadomości naszej społeczności, a jednocześnie było motywacją do otoczenia opieką skarbów narodowych, których nie brakuje w naszym województwie.

Życzę Państwu niezapomnianych wrażeń, a organizatorom dziękuję za utrwalanie pamięci o naszej regionalnej spuściźnie.

Piotr LitwaWojewoda Śląski

Szanowni Państwo,

Dziedzictwo to istotna część życia i działalności każdego człowieka. Jako spadek pozostawiony dla potomnych jest niezmiernie ważnym elementem kultury, stale uzupełnia-nym przez pokolenia nowymi treściami.

Bez jego odpowiedniej ochrony zatraca się tożsamość kulturową i przerywa ciągłość wspólnoty, dlatego tak waż-ne jest kultywowanie tradycji, opieka nad zabytkami oraz zachowanie i przekazywanie pamięci historycznej.

Tegoroczna edycja Europejskich Dni Dziedzictwa organizowana pod hasłem „Utraco-ne dziedzictwo” będzie okazją do zwrócenia uwagi współczesnych na ślady przeszłości, które nieodwracalnie zanikają. Zaproponowany temat, niezwykle szeroki i wieloaspek-towy, daje możliwość nieszablonowego zaprezentowania postaci, miejsc pamięci, trady-cji, historii oraz zabytków województwa śląskiego.

W wielu miejscowościach naszego regionu zaplanowano wydarzenia kulturalno-edu-kacyjne, które przybliżą nam istotę „Utraconego dziedzictwa”, pomogą zrozumieć jego wielką wartość i nauczą, jak o nie dbać.

Zapraszam do odkrywania, poznawania i kontemplowania śląskiego dziedzictwa.

Wojciech SaługaMarszałek Województwa Śląskiego

4 5

woj

ewód

ztw

o śl

ąski

e

Europejskie Dni Dziedzictwa 2015

Zabrze

Żywiec

Wisła

Ruda Śląska

Olza

Cieszyn

Częstochowa

Gliwice

Będzin

Pszczyna

Czeladź

Żory

Podzamcze–Ogrodzieniec

www.edd.nid.pl

KATOWICECzerwionka–

Leszczyny

Bytom

Ś ląsk ie zaprasza

Racibórz

Złoty Potok

Olsztyn

Wodzisław Śląski

Zrębice

Jaworzynka

Český Těšín

PszówZawada

RacibórzMarkowice

Bielsko-Biała

6 7

Górole rzóndzóm, padajóm i gwarzóm Mówi się, że beskidzka trójwieś, w skład której

wchodzi m.in. wieś Jaworzynka, to matecznik folk-loru i żywych jeszcze (!) tradycji. Mówi się również, że górale beskidzcy po dziś dzień „rzóndzóm, pada-jóm i gwarzóm”. Mówi się także wiele o regionalnych strojach, które górale zakładają chociażby z okazji wesel odbywających się ciągle według najstarszego scenariusza.

Odwiedzając muzeum regionalne Na Grapie w Ja-worzynce będzie można sprawdzić, czy to wszystko jest prawdą. 12 września przy starej, kurlawej cha-łupie krytej gontem, pokazane zostaną przykłady

Wojewódzka Inauguracja Europejskich Dni Dziedzictwa

Organizatorzy:Muzeum Regionalne „Na Grapie”

43-476 Jaworzynka, Jaworzynka 720 (przysiółek Gorzołki)tel. 33 8556520

e-mail: [email protected], www. nagrapie.comMuzeum Beskidzkie w Wiśle

43-460 Wisła, ul. P. Stellera 1, tel./fax 33 8552250e-mail: [email protected]

Jaw

orzy

nka

12.09.2015Ja

wor

zynk

a

tradycyjnego rzemiosła, tj. szczipani szyndziołów. W środku izby najstarsi górale z Jaworzynki odtworzą zwyczaj „snymbów” czyli zaręczyn, jakie odbywały się w gróniach. Dalszy program skupiać się będzie wokół tematyki dawnego wesela.

Inscenizację fragmentu wiesielo we Wiśle, przy-gotowuje zespół uczniów ze szkoły w Wiśle-Malince. Dopełnieniem tematu będzie wystawa Downe wiesie-li przygotowana przez Muzeum Beskidzkie w Wiśle.

Pozostając w klimacie beskidzkiego wesela, będzie okazja skosztowania wiesielnickich potraw, czyli ko-łocza, kapusty ze ziymniokami i koniecznie wiesielo-wej gorzołki.

Podczas EDD w Muzeum „Na Grapie” odbywać się będzie także przegląd gwary beskidzkiej. Goście po-słuchają oryginalnego języka, którym posługują się nie tylko ci najstarsi górale, ale również młode poko-lenia mieszkańców Jaworzynki, Istebnej i Koniakowa. 12 września 2015 r. nie leżcie na kanapie, ale przyjdź-cie do Muzeum „Na Grapie”!

Program wojewódzkiej inauguracji EDD:godz. 14.00 – przywitanie gości, prelekcja nt. wystawygodz. 14.15 – występ zespołu Zgrapianie – insceni-zacja „snymbów”godz. 14.30 – inscenizacja fragmentu wesela wiślań-skiego w wykonaniu uczniów z Wisły - Malinkigodz. 15.00 – poczęstunekgodz. 15.30 – pokaz wyrobu gontówgodz. 16.00 – przegląd gwary istebniańskiejgodz. 17.30 – zakończenie spotkania

Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy!

8 9

12 września● godz. od 14.30 do 15.30 - spacer po Będzinie Śla-

dami będzińskich Żydów. W programie zwiedza-nie miejsc związanych ze społecznością żydowską miasta - pomnik upamiętniający spaloną podczas II wojny św. synagogę będzińską, Wzgórze Zamkowe, dom Rutki Laskier, mury miejskie, dom modlitwy Mizrachi, brama Cukermana.

13 września● godz. 12.00 - prelekcja w Pałacu Mieroszewskich

połączona z prezentacją multimedialną pt. Utra-cone dziedzictwo przemysłowe w Zagłębiu Dą-browskim. Wystąpienie dotyczyć będzie budynków industrialnych, które zostały zdewastowane m.in. w czasach transformacji ustrojowej po 1989 r. (daw-ne kopalnie węgla kamiennego, huty, cementownie i inne zakłady przemysłowe). Przedstawione będą niezwykle interesujące zdjęcia ukazujące dawny i obecny wygląd omawianych obiektów oraz możli-wości ich zaadoptowania do nowych funkcji, celów kulturalnych, itp. Wydarzenie ma na celu wzbudze-nie zadumy nad dorobkiem przeszłości i troski o los zabytków postindustrialnych

● godz. 15.00 - wykład w Pałacu Mieroszewskich wzbogacony prezentacją multimedialną pt. Zmia-ny funkcji w obiekcie architektury zabytkowej szansą na jej odrodzenie w przestrzeni publicz-nej miasta i świadomości społecznej. Prelegent przedstawi wybrane zabytki architektury kolejowej na terenie ziem byłego Królestwa Polskiego. Po-kazane zostaną przykłady obiektów, które zostały uratowane poprzez adaptację do nowej funkcji. Szeroko przedstawiona zostanie architektura kole-jowa – dworce i ulegające degradacji wieże ciśnień. Dużo miejsca prelegent poświęci historii dworca

Będ

zin

12-13.09.2015

Organizator:Komitet ratowania starego cmentarza ewangelickiego

przy Parafi i Ewangelicko-Augsburskiej Bielsko43-300 Bielsko-Biała, plac ks. Marcina Lutra 12

e-mail: [email protected], www.facebook.com/ogrody.pamieci

Bie

lsko

-Bia

ła

Organizator:Muzeum Zagłębia w Będzinie42-500 Będzin, ul. Świerczewskiego 15, tel. 32 2677707, 32 2674461e-mail: [email protected], www.muzeum.bedzin.pl

26.09.2015

Ogrody pamięci – stary cmentarz ewangelicki na Bielskim Syjonie

180-letni stary cmentarz ewangelicki przy ul. Mo-drzewskiego w Bielsku-Białej jest miejscem spoczyn-ku wielu znakomitych bielszczan. Pochowani są tu burmistrzowie, duchowni ewangeliccy, pedagodzy, fabrykanci i kupcy zasłużeni dla dynamicznego roz-woju miasta w XIX wieku. Wpisana do rejestru za-bytków nekropolia jest obecnie zamknięta i rzadko udostępniana zwiedzającym. Pozbawione opieki nagrobki z nieczytelnymi inskrypcjami, elementy ozdobne i symbolika religijna, jak i otoczenie grobów wymagają natychmiastowej pomocy. Nie oszczę-dza ich czas ani przyroda. Uratowanie cmentarza

przekracza skromne możliwości jego właściciela. W sobotę 26 września o godz. 12.00 odbędzie się

wydarzenie promujące akcję Adopcja zabytkowego grobu. Jej celem jest integrowanie społeczności lokal-nej w działaniach na rzecz dziedzictwa kulturowego miasta i pokazanie, jak można aktywnie i skutecznie pracować ratując zabytkowy cmentarz. Zaniedbana nekropolia pilnie potrzebuje wolontariuszy, darczyń-ców i mecenasów kultury, którzy nie pozwolą na jej dalszą degradację. W programie zwiedzanie zabytko-wego obiektu, które uatrakcyjnią muzycznie młodzi wolontariusze z Państwowej Szkoły Muzycznej oraz gra miejska Bielski Syjon z bliska dla uczniów biel-skich szkół. Serdecznie zapraszamy!

kolejowego w Będzinie–Małobądzu, zbudowa-nego w XIX w. przez Zarząd Kolei Warszawsko–Wie-deńskiej. Na podstawie wiedzy o budynku i jego stanie zachowania wspólnie z uczestnikami spotka-nia omówione zostaną możliwości realnej ochrony dziedzictwa kulturowego jakim jest ten będziński dworzec.

Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy!

10 11

W sobotę 12 września o godz. 11.30 zapraszamy na Etnodizajn – warsztaty projektowania na mo-tywach ludowych dla dzieci pod kierunkiem Zu-zanny Orzeł.

Etnodizajn to nurt we wzornictwie, który propo-nuje zestawianie ze sobą elementów ludowych i rę-kodzieła ze współczesnymi trendami. W efekcie może powstać wszystko, od wisiorka, poprzez koszulkę, lampę i stół, po budynek. Tego, czym jest etnodizajn, jak wygląda i do czego służy, dowiedzą się uczestnicy warsztatów artystycznych, na których zajmować się będą projektowaniem przedmiotów z wykorzysta-niem motywów ludowych. Własnoręcznie wykonany etnodizajnerski przedmiot będzie na pewno niepo-wtarzalny i wyróżniający się na tle zwykłych rzeczy produkowanych masowo w fabryce.

Również 12 września o godz. 13.00 odbędzie się wykład Zuzanny Orzeł pt. Etnodizajn – promocja czy zagrożenie dla dziedzictwa?

Elementy regionalne są coraz popularniejsze w przemyśle. W ostatnich latach rozwinęło się wiele fi rm, które wykorzystują słowa zaczerpnięte z gwary lub których produkty zdobione są motywami ludo-wymi (np. kwiatami łowickimi). Elementy te pojawiają się nie tylko na odzieży, ale stosowane są również na materiałach reklamowych, gadżetach, a nawet w wy-stroju wnętrz. W pewnym zakresie tendencja ta wpły-wa na promocję dziedzictwa kulturowego i może

skutkować zwiększeniem świadomości jego istnienia i znaczenia. Jednak można zauważyć również pewne zagrożenia, np. ryzyko spłycenia dziedzictwa poprzez zredukowanie go do roli nic nieznaczących ozdobni-ków, które przeminą wraz modą. Podczas wykładu spróbujemy odnaleźć odpowiedzi na pytania, czy ilość podobnych wad nie przewyższa zalet, a także czy etnodizajn rzeczywiście zwiększa naszą świado-mość o posiadanym dziedzictwie.

W sobotę 19 września o godz. 12.00 polecamy wykład My już downo som ekologiczni…, czyli rzecz o kuchni śląskiej, która od stuleci była… eko-logiczna, zdrowa i oszczędna.

Mowa będzie między innymi o wykorzystaniu czer-stwego chleba do wodzionki, ugotowanych ziem-niaków z poprzedniego dnia w potrawie zwanej bratkartofl e i nadmiarze warzyw spożytkowanych w eintopfi e. Opowiemy sobie o zaradności i praco-witości Ślązaków w kontekście wykorzystania wa-rzyw i owoców z własnej działki, sporządzaniu z nich przetworów domowych, jedzeniu bardzo modnego w świecie kulinarnym mięsa króliczego i o tym, że w kuchni śląskiej od stuleci panuje duch ekologii. Tyle, że teraz nadano mu konkretne imię.

Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny. Na warsztaty obowiązują zapisy, które prowadzi

Dział Edukacji: tel. 32 2818294 w. 127. Serdecznie zapraszamy!

Byt

om12 i 19.09.2015

Organizator:Muzeum Górnośląskie

41-902 Bytom, pl. Jana III Sobieskiego 2, tel./fax 32 2818294e-mail: [email protected], www.muzeum.bytom.pl

Byt

om

12 13

Cies

zyn

Organizator:Muzeum Śląska Cieszyńskiego

43-400 Cieszyn, ul. T. Regera 6tel. sekretariat 33 8512933, fax 33 8512932

e-mail: [email protected], www.muzeumcieszyn.pl

Cies

zyn

12-13 i 19-20.09.2015

Na skrzyżowaniu dziejów i kulturW ramach tegorocznych EDD zapraszamy do zwiedzenia

wystawy stałej pt. Na skrzyżowaniu dziejów i kultur. Zwie-dzanie z przewodnikiem o każdej pełnej godz.: 10.00, 11.00, 12.00, 13.00, 14.00. Secesja – początek nowej epoki

W ramach EDD (do 30.09.2015 r.) zapraszamy do obejrze-nia wystawy czasowej w SALI RZYMSKIEJ Muzeum Śląska Cieszyńskiego. Wejścia w godz.10.00–14.00. Na wystawie pre-zentowane będzie europejskie rzemiosło artystyczne z końca XIX i początku XX wieku. Cieszyński przekładaniec… czyli co z tą tradycją

W sobotę 12 września w godz. 15.00-17.00 zapraszamy dzieci i młodzież na dziedziniec Muzeum Śląska Cieszyń-skiego oraz do Parku Pokoju na imprezę plenerową pt. Cie-szyński przekładaniec… czyli co z tą tradycją. Podczas jej trwania będzie miała miejsce prelekcja mająca na celu przy-bliżenie niektórych tradycji Śląska Cieszyńskiego. Ponadto prezentowane będą stroje ludowe, sposoby wykonywania poszczególnych elementów (np. żywotka, kabotków, koro-nek) oraz obróbki lnu i wełny. Jak co roku wystąpi Zespół Pie-śni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej im. J. Marcinkowej. Będzie okazja do nauki tańca oraz pieśni regionu cieszyńskiego.


14 15

Česk

ý Tě

šín

- Cie

szyn

Organizator:Zamek Cieszyn

43-400 Cieszyn, ul. Zamkowa 3a,b,c, tel. 33 8510821 wew. 14e-mail: [email protected], www.zamekcieszyn.pl

Partnerzy: DDM w Czeskim Cieszynie, Biblioteka Miejska w Cieszynie

COK Dom Narodowy, Książnica Cieszyńska

Po raz XV otwieramy w Cieszynie trówłę, czyli zdo-bioną skrzynię wianną, by odnaleźć w niej bogactwo i różnorodność tradycji Śląska Cieszyńskiego. Zapra-szamy na spotkanie z rzemiosłem, folklorem, sztuką i dizajnem, a także kuchnią regionalną. Od 17 do 20 września Zamek Cieszyn we współpracy z Domem Dzieci i Młodzieży z Czeskiego Cieszyna oraz in-stytucjami kultury obu przygranicznych miast orga-nizuje Skarby z cieszyńskiej trówły. To kilkadziesiąt wydarzeń - spotkania, warsztaty, koncerty, wycieczki, wystawy, jarmark rzemiosła. W programie m.in.:● konferencja pn. Dizajn u źródeł – poświęcona

związkom rzemiosła i dizajnu● koncert jubileuszowy zespołu Slezan z Czeskiego

Cieszyna, świętującego 65 – lecie zespołu● wspólne śpiewanie z Zespołem Pieśni i Tańca Zie-

mi Cieszyńskiej● wycieczka po Śląsku Cieszyńskim● Cieszyński Jarmark Rzemiosła połączony z war-

sztatami ● konkurs na najlepszy strudel jabłkowy● wystawa tróweł ze zbiorów Muzeum Śląska Cie-

szyńskiego oraz współcześnie zaprojektowanychSzczegółowy program wydarzenia na: www.zamekcieszyn.pl.

17-20.09.2015

Česk

ý Tě

šín

- Cie

szyn

XV Skarby z cieszyńskiej trówły XV Poklady z Těšínské Truhly

16 17

Organizatorzy:Urząd Miasta Czeladź41-250 Czeladź, ul. Katowicka 45, tel. 32 7637978e-mail: [email protected], www.czeladz.plMuzeum Saturn 41-250 Czeladź, ul. Dehnelów 10, tel. 32 2654298e-mail: [email protected]

Cze

lad

ź19-20.09.2015

W sobotę 19 września w godz. od 11.00 do 15.00 i w niedzielę 20 września w godz. od 13.00 do 17.00 za-praszamy do Muzeum Saturn przy ul. Dehnelów 10 do obejrzenia wystawy fotografi i pt. Osiedle patronackie Piaski. Niedocenione dziedzictwo autorstwa Krystiana Niedbały.


Cze

rwio

nka-

Lesz

czyn

y

12-20.09.2015

»

W ramach tegorocznych EDD zapraszamy do odwiedzenia zabytkowego osiedla patronackiego kopalni Dę-bieńsko. Miejsce po pierwszym etapie rewitalizacji wzbogaciło się o nową infrastrukturę. Turyści skorzystać mogą przede wszystkim z Punktu Informacji Turystycznej i zwiedzania osiedla z przewodnikiem, materiałów promocyjnych poświęconych osiedlu, zapoznać się z historią i walorami miejsca na ścieżce edukacyjnej, zwie-dzić osiedle na kilka różnych sposobów w zależności od czasu, którym dysponują i tematyki zwiedzania.

Po spacerze uliczkami osiedla można odpocząć na nowym placu rekreacyjnym z fontanną, ławeczkami, sto-łami do gry w tenisa, plenerowymi szachami i warcabami, siłownią pod chmurką i skateparkiem. W ramach EDD specjalnie dla Państwa przygotowaliśmy również warsztaty i stoisko kreatywne dla dzieci.

Serdecznie zapraszamy!Punkt Informacji Turystycznej przy ul. Mickiewicza 10 czynny jest w soboty i niedziele w godz. 10.00-16.00.

18 19

Organizator:Urząd Gminy i Miasta Czerwionka-Leszczyny44-230 Czerwionka-Leszczyny, ul. Parkowa 9tel. 32 4295911, 693611086e-mail: rzecznik.prasowy@czerwionka-leszczyny.com.plwww.czerwionka-leszczyny.pl

Czę

stoc

how

a

12-13 i 19-20.09.2015

Organizator:Częstochowskie Zakłady Przemysłu Zapałczanego SA – Muzeum Produkcji Zapałek

42-200 Częstochowa, ul. Ogrodowa 68, tel. 34 3241210, 34 3242626e-mail: [email protected], www.zapalki.pl

W ramach tegorocznych EDD po uprzednim zgłoszeniu telefonicznym, zapraszamy do zwie-dzania unikatowego Muzeum Produkcji Zapałek w Częstochowie.

Zabytkowa linia technologiczna z lat 30. ubiegłego stulecia, w połączeniu z zabudowaniami fabrycznymi z XIX w., objętymi ochroną konserwatorską poprzez wpis do rejestru zabytków woj. śląskiego, czyni Mu-zeum unikatem na skalę europejską. Częstochowskie Muzeum posiadające statut zatwierdzony przez Mi-nistra Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest jedyną tego typu placówką w Europie.

Muzeum Produkcji Zapałek działa w czynnej, po-wstałej w 1881 r. fabryce, co pozwala zwiedzającym na wędrówkę w czasie oraz przeniesienie się w rze-czywistość międzywojennego przemysłu poruszane-go parą. Główną atrakcją jest zwiedzanie sprawnego technicznie zabytkowego parku maszynowego oraz możliwość zapoznania się z niezwykle ciekawym pro-cesem powstawania zapałek. Działa tu też galeria ze stałą ekspozycją rzeźb z jednej zapałki oraz kolekcja etykiet zapałczanych. Osobliwą atrakcją dla zwiedza-jących jest projekcja archiwalnego fi lmu powstałego w 1913 r., będącego najstarszym zachowanym doku-mentem kinematografi cznym (dzieło braci Krzemiń-skich) obrazującego akcję gaszenia pożaru Często-chowskiej Zapałczarni.


Cze

rwio

nka-

Lesz

czyn

y

20 21

11 wrześniaW piątek 11 września w godz. 9.00–12.00 zapra-

szamy na spotkanie do Szkolnej Izby Regionalnej w SP nr 33 im. M. Kownackiej przy ul. S. Goszczyń-skiego 9/11 w Częstochowie na warsztaty czytelni-czo–ilustratorskie pt. Dziedzictwo. Bajka Ludowa prowadzone pod kierunkiem Marzeny Łopaciń-skiej. Podczas warsztatów uczestnicy będą pracowali z bajką ludową, do której następnie wykonają ilustra-cje oraz wezmą udział w zabawach literackich. Warsz-taty uświetni spotkanie z panem Mirosławem Zwo-lińskim – przewodnikiem i mistrzem krasomówstwa. 15 września Szlakiem tradycji rzemiosła częstochowskiego

We wtorek 15 września w godz. 9.00–12.00 za-praszamy na spacer edukacyjny pod hasłem Dzie-dzictwo. Tradycje rzemiosła częstochowskiego z czynnym udziałem Elżbiety Gumuły oraz uczniów z SP nr 33 im. M. Kownackiej w Częstochowie wraz

z opiekunem panią Marzeną Łopacińską. Zbiórka o godz. 9.00 w Pałacu Ślubów przy ul. Focha 19/21 w Częstochowie. W programie m.in. zwiedzanie obiektów wg wykazu: Cepelia, Al. NMP 64 (Centrala Przemysłu Ludowego i Artystycznego, rozmowa nt.: „Ludowość w haśle: Piękno na co dzień i dla wszyst-kich”), Częstochowskie Zakłady Graficzne, Al. NMP 52 (dawna nazwa: „Drukarnia Wilkoszewskiego”, wy-kład „Tradycje znakowania książki. Exlibris jako mała forma grafiki artystycznej”), Cukiernia Jałowiec (od 1941 r.), Al. NMP 43 (rozmowa o ciastach, ciasteczkach z tradycyjnej kuchni), Dom Rzemiosła, Izba Pamięci, Al. T. Kościuszki 6 (wykład o tradycjach rzemieślni-czych m.in. o patronie rzemieślników św. Jozefie, szabli Kilińskiego, skrzyni cechowej, pielgrzymkach), Społem, Izba Pamięci i Tradycji, ul. Wolności 83/85 (rozmowa o ludziach i ich historiach, które złożyły się na dziedzictwo Społem w Częstochowie). 17 września

W czwartek 17 września o godz. 17.00 zapraszamy do Pałacu Ślubów przy ul. Focha 19/21 w Częstocho-wie na spotkanie z cyklu Pretekst kulturalny. Por-tret Jana Długosza herbu Wieniawa (1415-1480) w 600 – lecie urodzin. Uczestnicy spotkania wysłu-chają wykładu Krystyny Więckowskiej pt. Jan Dłu-gosz – kronikarz i wychowawca i obejrzą prezen-tację multimedialną Elżbiety Gumuły pt. Fundacje Jana Długosza przykładem stylu długoszowskiego w architekturze będącej pokłosiem objazdu nauko-wego pod hasłem Od Kłobucka po Kraków. 19 września

W sobotę 19 września o godz. 18.00 zapraszamy do Pałacu Ślubów przy ul. Focha 19/21 w Częstocho-wie na spotkanie z cyklu Odkryjmy na nowo. Stach

Czę

stoc

how

a11, 15, 17, 19, 20, 22, 27.09 i 8.10.2015

Czę

stoc

how

a

z Warty Szukalski. Uczestnicy spotkania wysłucha-ją gawędy biograficznej i obejrzą prezentację multi-medialną Elżbiety Gumuły pt. Gidle, Radomsko na jego drodze – Stanisław Szukalski. 20 września

W niedzielę 20 września o godz. 18.00 zapraszamy do Pałacu Ślubów przy ul. Focha 19/21 w Częstocho-wie na spotkanie z cyklu Odkryjmy na nowo. Hen-ryk Siemiradzki. Uczestnicy spotkania wysłuchają gawędy biograficznej i obejrzą prezentację multime-dialną Elżbiety Gumuły pt. Strzałków, Dziepółć na jego drodze – Henryk Siemiradzki. 22 września

We wtorek 22 września w godz. 9.00–12.00 zapra-szamy na spacer edukacyjny pod hasłem Pamięci św. Jana Pawła II z czynnym udziałem Elżbiety Gumuły oraz uczniów z SP nr 33 im. M. Kownackiej w Często-chowie pod opieką Marzeny Łopacińskiej. Zbiórka o godz. 9.00 na dziedzińcu SP nr 33 im. M. Kownackiej przy ul. S. Goszczyńskiego 9/11 w Częstochowie.

W ramach spaceru uczniowie złożą kwiaty u stóp pomnika św. Jana Pawła II (Wały Jasnogórskie), za-poznają się z „papaliami” na terenie miasta (buki i dęby papieskie: Stradom, skwer koło Dworca, skwer przy Liceum im. H. Sienkiewicza, największy pomnik św. Jana Pawła II w Parku Miniatur Sakralnych Złota

»

22 23

W niedzielę 13 września zapraszamy na wycieczkę rowerową pod hasłem Szla-kiem historycznych drzew i parków, którą poprowadzi Juliusz Sętowski – kierow-nik Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy.

Zbiórka uczestników 13 września o godz. 10.00 na Placu Biegańskiego.


13.09.2015

Organizator:Muzeum Częstochowskie

42-217 Częstochowa, Al. Najświętszej Marii Panny 47, tel. 34 3605631, fax 34 3605455e-mail: [email protected], www.muzeumczestochowa.pl

Czę

stoc

how

a

Organizator:Polskie Towarzystwo

Turystyczno – Krajoznawcze Oddział Miejski im. Władysława Biegańskiego

w Częstochowie42 – 200 Częstochowa, Pałac Ślubów 19/21

e-mail: [email protected]

Góra) oraz odwiedzą Muzeum medali i monet im. Jana Pawła II przy ul. Jagiellońskiej 67/7.

27 września W niedzielę 27 września o godz. 18.00 zaprasza-

my do Pałacu Ślubów przy ul. Focha 19/21 w Często-chowie na spotkanie z cyklu Sztuka opowiadania. Opowieści z hr. Janem Potockim (1761–1815) herbu Pilawa. Spotkanie będzie miało charakter narracyjny, jego bohater hr. Jan Potocki – pierwszy prawdziwy turysta swoich czasów - opowie o potur-czyńcach XVII/XVIII w., o wyprawie Napoleona do Egiptu w 1798 r., o modzie na Wschód i kolekcjonerstwie, o podróżach naukowych śladami antycznych lektur, poplotkuje o znajomych (m.in. o Stanisławie Augu-

ście Poniatowskim) i ich ulubionych zajęciach tj. myślistwie i wojskowych zabawach, wystawnych biesiadach, jarmarkach, maskaradach, redutach, ba-lach, teatrach, operach, koncertach, wojnie Greków o niepodległość, wyprawach kolonialnych Anglików i Francuzów, plejadzie orientalistów (m.in. o Julianie Sękowskim (Barab Brambeus), Wojciechu Bobow-skim (Ali – Bek), Konstantym Półkozicu Borzęckim) i o wojnie krymskiej.

Uczestnicy spotkania wysłuchają także opowie-ści wspartych pokazem zdjęć z wycieczek na Bliski Wschód i artykułem W. Orlińskiego z „Gazety Wy-borczej” pt. Reportaż znaleziony w Saragossie oraz obejrzą prezentację pt. Orientalizm w sztuce pol-skiej od XVII po 1 poł. XX w. pokazującą m.in. takich

twórców jak: Stanisław Chlebowski, Tadeusz Ajdu-kiewicz, Jan Ciągliński, Aleksander Orłowski, Adam Styka, Pantaleon Szydler, Franciszek Żmurko, Tomek Mokwa i ich najbardziej charakterystyczne dzieła. Spotkanie poprowadzi Elżbieta Gumuła.

8 październikaW czwartek 8 października w godz.: 9.00–12.00

zapraszamy do Szkolnej Izby Regionalnej w SP nr 33 im. M. Kownackiej przy ul. S. Goszczyńskiego 9/11 w Częstochowie na spotkanie pt. Dzień Kazimierza

Pułaskiego – 270 rocznica urodzin. W ramach Dnia Kazimierza Pułaskiego uczestnicy wysłuchają gawę-dy biografi cznej autorstwa Marzeny Łopacińskiej pt. Kazimierz Pułaski – bohater którego misją była wolność i niepodległość i informacji o Kazimierzu Pułaskim w dziełach Wł. Konopczyńskiego, a tak-że obejrzą prezentację Elżbiety Gumuły pt. Warka, Częstochowa na jego drodze – Kazimierz Pułaski oraz złożą kwiaty u stóp pomnika w parku miejskim.


Czę

stoc

how

a

Czę

stoc

how

a

Partnerzy:Klub Społecznych

Opiekunów ZabytkówSzkoła Podstawowa nr 33

im. M. Kownackiej w CzęstochowieCzęstochowska

Organizacja Turystyczna

24 25

Gliw

ice

Gliw

ice

19-20.09.2015

Organizator:Muzeum w Gliwicach

44-100 Gliwice, ul. Dolnych Wałów 8a, tel. 32 2310854e-mail: [email protected], www.muzeum.gliwice.pl

Żydzi na Górnym Śląsku

W tym roku motywem przewodnim Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego będzie historia Ży-dów na Górnym Śląsku. Pretekstem do podjęcia tematu jest zbliżające się otwarcie nowego oddzia-łu Muzeum w Gliwicach, w dawnym żydowskim domu przedpogrzebowym przy ul. Poniatowskie-go 14. Żydzi gliwiccy w 1906 r. wznieśli ten okaza-ły gmach „gminie na chwałę i miastu na ozdobę”, według projektu wiedeńskiego architekta Maxa Fleischera. Jako część miejskiego muzeum budy-nek stanie się ośrodkiem wystawienniczym, wy-dawniczym i edukacyjnym. Swą działalność będzie koncentrował na badaniu historii i współczesności Żydów, a także innych mniejszości etnicznych na Górnym Śląsku, oraz wszelkich problemów ujaw-niających się na styku odmiennych kultur, wyznań i tradycji.

Placówka stanie się unikatowym punktem na mapie kulturalnej Gliwic i regionu. Mamy nadzieję, że będzie również żywym miejscem: spotkań, dys-kusji, wydarzeń kulturalnych i społecznych. Tego-roczne GDDK będą pierwszą okazją, aby odwiedzić to niezwykłe miejsce, po raz pierwszy po gruntow-nym remoncie i renowacji, przeprowadzonych i sfi -nansowanych przez Miasto Gliwice.

Program tegorocznych Gliwickich Dni Dzie-dzictwa Kulturowego zapowiada się niezwykle ciekawie. Jego zasadniczą częścią będą wycieczki. Podczas całodziennych objazdów autokarowych odwiedzimy mniejsze miejscowości i duże miasta naszego regionu, gdzie poznamy dziedzictwo kul-turowe Żydów Górnośląskich, związanych histo-rycznie z kulturą niemiecką.

Odwiedzimy również Zagłębie Dąbrowskie, by zapoznać się z nieco odmiennymi śladami kultu-rowymi pozostawionymi przez Żydów związanych z tradycyjną kulturą Jidysz.

W ramach tegorocznych GDDK zaprezentowany zostanie nowy, pieszy szlak po nieznanych żydow-skich miejscach w centrum Gliwic. Spacerując uli-cami miasta będzie można również – dzięki audio przewodnikom – posłuchać Opowieści Nieobec-nych, które przybliżą nam żydowskie dziedzictwo.

Program imprezy uzupełnią warsztaty dla dzie-ci oraz warsztaty kulinarne z kuchni jerozolimskiej. Wyjątkowa część warsztatów odbędzie się w daw-nym domu przedpogrzebowym przy ul. Poniatow-skiego. Uczestnicy będą współtworzyć prototyp in-stalacji, która już za kilka miesięcy wypełni wnętrze tego miejsca i stanie się częścią stałej ekspozycji.

W sobotni wieczór, na wolnym powietrzu w ogrodzie Willi Caro, odbędzie się Hawdala, czyli ceremonia zakończenia żydowskiego święta Szabatu (trwającego od piątku wieczór do soboty wieczór).

Historia Gliwic to także historia górnośląskich Żydów. Wnieśli oni niemały wkład w rozwój miasta i regionu. Pozostawili po sobie cenne dziedzictwo materialne, którego odkrywanie może stać się pa-sjonującą przygodą. Gorąco zapraszamy na XIII Gli-wickie Dni Dziedzictwa Kulturowego!Szczegółowe informacje: www.muzeum.gliwice.pl

Udział we wszelkich wydarzeniach w ramach XIII edycji Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego jest bezpłatny.

XIII Gliwickie Dni Dziedzictwa Kulturowego

26 27

20.09.2015

Kat

owic

e18.09.2015

Organizator:Miejski Dom Kultury „Koszutka” w Katowicach40-126 Katowice, ul. Grażyńskiego 47tel. 32 2589200, 32 2589977e-mail: [email protected]

Kat

owic

e

Organizator:Stowarzyszenie Genius Loci – Duch Miejsca

41-707 Ruda Śląska, ul. Oddziałów Młodzieży Powstańczej 5,tel. 515102269e-mail: [email protected]; www.geniusloci.com.pl

Kat

owic

e

W niedzielę 20 września zapraszamy na spacer historyczny pod hasłem Utracone wiejskie dziedzictwo przemysłowego Śląska. Zbiórka o godz. 11.00 przy ul. Ks. Markiefki 89, przed kościołem w Bogucicach. Opro-wadza Przemysław Piwowarczyk.

Trasa spaceru powiedzie śladem bezpowrotnie utraconego dziedzictwa rolniczego Bogucic, będących jed-ną z najstarszych dzielnic Katowic. Uczestnicy wycieczki przejdą ulicą Markiefki przed dawny folwark bogucic-ki, następnie ulicą Bogucicką wzdłuż Rawy do dawnego folwarku katowickiego (ul. Piastowska). Czas trwania spaceru ok. 1,5 godziny. Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy!

Elementarz Bajtla – śladem dawnych tradycji śląskichW piątek 18 września o godz. 9.30 i 11.30 zaprasza-my do Miejskiego Domu Kultury Koszutka przy ul. Grażyńskiego 47 w Katowicach na wydarzenie edu-kacyjne pod hasłem Elementarz Bajtla – śladem dawnych tradycji śląskich. Zajęcia dla dzieci szkol-nych prowadzone będą metodą storyline, podczas których uczestnicy przeniosą się do czasów, gdy ślą-ska wieś pełna była strachów i straszków, przesądów i symboli, a na życie mieszkańców wpływ miały wróż-by i przepowiednie. Uczestnicy odkryją też na nowo zapomniane już śląskie obrzędy i zwyczaje doroczne.


28 29

12.09.2015

W sobotę 12 września w godz. 12.00-18.00 za-praszamy do Muzeum Śląskiego na szereg wydarzeń edukacyjnych.

Budynek główny, sala wystaw czasowych:• Muzeum w organizacji. Muzeum w wyobraźni

– wystawa poświęcona burzliwej historii Muzeum Śląskiego w Katowicach,

• godz. 12.00 – spotkanie z kuratorem wystawy Da-nutą Kowalik-Durą,

• godz. 15.00 – prelekcja towarzysząca wystawie: Nie zostały nawet fotografi e... Opowieść o stra-tach wojennych kolekcji Muzeum Śląskiego,

• godz. 16.00 – prelekcja towarzysząca wystawie Dzieła odzyskane. Historie obrazów odnalezio-nych po latach.

W zabytkowych obiektach dawnej kopalni Ka-towice:• oglądanie panoramy z wieży widokowej,• godz. 13.00 – gawęda o historii kopalni z oprowa-

dzaniem po terenie pokopalnianym,• maszynownia szybu Bartosz - prezentacja maszy-

ny parowej wyciągu górniczego,• ekspozycja dotycząca historii śląskiego przemysłu.

Dla dzieci i rodzin:• godz. 15.00 – A co to? – rodzinna gra terenowa po-

łączona z działaniami plastycznymi, w trakcie któ-rej będzie można odnaleźć ślady przeszłości ukryte przed oczami przechodniów i tropić zagadki daw-nych technologii.

A także:• pokaz fi lmów poświęconych historii śląskiego prze-

mysłu. Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy!

Organizator:Muzeum Śląskie w Katowicach

40-205 Katowice, ul. T. Dobrowolskiego 1, tel. 32 7799300e-mail: [email protected], www.muzeumslaskie.pl

Kat

owic

e

Kat

owic

e

30 31

Domowy śpiewnik pieśni śląskich! Od dawna ma-rzymy o tym, by mieszkańców Ligoty i Panewnik połączyło wspólne śpiewanie. Wystarczy przerzucić karty monografi i obu dzielnic, by zobaczyć jak piękny i prężny był tutaj przed laty ruch śpiewaczy.

Bogate zbiory prof. Adolfa Dygacza, muzykolo-ga i etnografa, odnotowują także nazwiska jego nie-gdysiejszych ligocko-panewnickich informatorów. Penetrują te zasoby od niedawna - „Koło Miłośników Pieśni Śląskiej”, zadomowione w przyjaznych murach naszego magicznego nierzadko Miejskiego Domu Kultury „Ligota” i „Mali Ligocianie”, uczniowie Szkoly Podstawowej nr 34. Grzegorz Płonka (gitara klasycz-na) oraz Maria Nieć i Ksymena Karalińska (pianino) to liderzy tych grup. Pierwszą z nich wspierają: radą – Janina Dygaczowa i muzycznie Zygmunt Pinkawa (akordeon).

Wielkim wejściem, otwarciem dla zbioru Dygacza była świetna płyta CD pt. „Ligocianie” nagrana przez profesjonalnych muzyków w Polskim Radiu Katowi-ce. Pięknie brzmiące incipity tych pieśni i zarazem ich tytuły są zwiastunami swojskości, atrakcyjności, nie-rzadko – liryzmu i dowcipu: „Ciecze woda bez Ligota”,

„Oj chmielu, chmielu, ty bujne ziele”, „Piekła baba chlyb”, „Rano, rano, ranusieńko, rano po rosie”, „Siwy konik siwy, czerwono uzdeczka”, „Miała dzioucha ogródeczek”, „Szmaciorz haderlok”... We wrześniu gdy w całej Europie, w Polsce i także u nas, na Śląsku, w Katowicach, będziemy świętować Europejskie Dni Dziedzictwa, zaprezentujemy okazy najpiękniejszych pieśni, utraconej niestety tradycji rodzinnego śpie-wania, pobrzmiewającego przed laty w śląskich za-grodach i familokach; przypominają o tym i pragną je także chronić wolontariusze z Koła Kochających Kurne Chaty.

Zapraszamy 19 września przed południem (11.00) na Plac Miast Partnerskich (zwyczajowo zwany Cen-tralnym). Tutaj nasz meeting rozpocznie przemarsz Mażoretek „Akcent”, chluba MDK Ligota, świętujący swoje 15-lecie, i cieszący się swoją przynależnością do liczącej w Europie, a wywodzącej się z Francji, po-nad dwustuletniej już tradycji choreografi czno-ta-necznych układów kultywowanych podczas parad ulicznych.

Występy zespołu mażoretek będą przeplatały się z pieśniczkami „Koła Miłośników Pieśni Śląskiej”

19 i 24.09.2015

Organizatorzy: Miejski Dom Kultury „Ligota”

Katowice-Ligota, ul. Franciszkańska 33, tel. 32 2523234e-mail: [email protected], www.mdkligota.pl

Rada Jednostki Pomocniczej nr 6 Ligota-PanewnikiKatowice Ligota, ul. Franciszkańska 25, tel. 32 2024333, e-mail: [email protected]

Szkoła Podstawowa nr 34Katowice-Ligota, ul. Zielonogórska 3, tel. 32 2525168, e-mail: [email protected]

i „Małych Ligocian”, wskrzeszających śląską tradycję także poprzez rekonstrukcje - wierne pierwowzorowi - strojów śląskich. Najważniejszym punktem spotka-nia będzie zaproszenie w swoje szeregi mieszkańców Ligoty i Panewnik oraz rodzin członków zespołów do wspólnego radosnego śpiewania! Będziemy rozda-wać teksty pieśni oraz – uwaga – egzemplarze wy-danego niedawno „Przewodnika po Ligocie i Panew-nikach” autorstwa Grzegorza Płonki i Magdaleny Niewiadomskiej przy współudziale naszych wszyst-kich Szkół z okazji świętowania 655-lecia Ligoty i 435-lecia Panewnik.

I to będzie rozgrzewka przed popołudniową (16.00) odsłoną EDD 2015, która odbędzie się na posesji na-szego Domu Kultury przy ulicy Franciszkańskiej. Tu-taj - ciąg dalszy wspólnego śpiewania, połączonego także z nauką nowych, wybranych z teki prof. Adolfa Dygacza, pieśni. Sięgniemy także do „Zarysu dziejów Ligoty i Panewnik od zarania do współczesności”, tj. do tych jego fragmentów, które związane są z dzieja-mi kół śpiewaczych w obu zaprzyjaźnionych od daw-na dzielnicach. Gościom zaproponujemy mały quiz z wiedzy na temat dziejów śląskiego ruchu śpiewa-czego. Będą nagrody! W tym dniu spotkanie zakoń-czy śląska biesiada z… niespodzianką!

Wielki fi nał – w parę dni później, w czwartek 24 września (17.00), w Szkole Podstawowej nr 34, tj. sie-dzibie „Małych Ligocian”. Zabrzmią tam nie tylko pie-śniczki śląskie. Hasłem szkolnego zbiegu będzie „Ro-dzinne śpiewanie”, w którego repertuarze znajdzie się także pieśń biesiadna. Śpiewanie w rodzinach! - piękny obyczaj. Pragniemy go wspólnie wskrzesić...

Przynieśmy po krepliku, szkloku, kopalnioku! Bę-dziemy się wzajemnie łamać, raczyć!

Kat

owic

e

Kat

owic

e

19 września 2015, godz. 11.00-13.00, Katowice Ligota, Plac Miast Partnerskich19 września 2015, godz. 16.00-19.00, Katowice Ligota, MDK, ul. Franciszkańska 3324 września 2015, godz. 17.00, Katowice Ligota, Szkoła Podst. nr 34, ul. Zielonogórska

32 33

19.09.2015

W sobotę 19 września w godz. od 11.00 do 17.00 zapraszamy do Walcowni Cynku przy ul. 11 Listopa-da. Dostrzegając katowickie dziedzictwo materialne, szczególnie to odchodzące w niepamięć, przygoto-waliśmy szereg wydarzeń edukacyjno-kulturalnych w tym m.in.: ● wystawę fotografi czną grupy Zaspa pt. Szkorupy,

poświęconą utraconej śląskiej porcelanie● prezentację utraconej polskiej myśli technicznej na

podstawie prywatnej kolekcji motocykli i skuterów, których już od dawna nie produkuje się

● Szychtownicę – od roku trwa zbieranie przemysło-wych życiorysów osób związanych z hutnictwem

cynku dlatego też tym razem będzie okazja do uwiecznienia siebie lub członka rodziny

● prezentację profesjonalnych, artystycznych zdjęć Walcowni autorstwa Janusza Wojcieszaka

● wystawę pamiątek po delegaturze automobilklubu śląskiego działającego na terenie Huty Metali Nie-żelaznych w latach 70. i 80. XX wieku.

● godz. 10.00 polecamy wycieczkę pieszą z history-kiem m.in. po okolicznym terenie (i nie tylko) uka-zującą miejsca związane z hutnictwem metali kolo-rowych (zbiórka przed Walcownią)

Organizatorzy:Stowarzyszenie na rzecz dzieci i młodzieży KORCZAK

40-868 Katowice, ul. Piastów 9/124, tel. 609875972e-mail: [email protected], www.korczak.katowice.pl

Stowarzyszenie na rzecz powstania Muzeum Hutnictwa Cynku w Katowicach-Szopienicach

40-387 Katowice, ul. 11 Listopada 30, tel. 501802866, 505514766 e-mail: [email protected]

www.muzeumcynku.katowice.plPartner:

Fundacja Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląskatel. 733539202, e-mail: [email protected]

● godz.15.00 – prezentacja książki Piotra Rygusa „Zarys historyczny hutnictwa cynku na Górnym Ślą-sku w latach 1798-1980”

● godz. 15.30 zapraszamy na występ kabaretu Trą-ba ZZA Słonia, który przedstawi zapomniane na wiele dziesięcioleci teksty Juliana Tuwima i Mariana Załuckiego.


Organizator:Śląskie Centrum Wolności i Solidarności

Muzeum Izba Pamięci Kopalni „Wujek”40-596 Katowice, ul. Wincentego Pola 65, tel./fax 32 6012108,

e-mail: [email protected], www.scwis.org.pl

W sobotę 12 września o godz. 10.00 odbędzie się pokaz fi lmu Taka jest historia o pierwszych 16 miesiącach istnienia (do stanu wojennego) Śląsko-Dąbrowskiej Solidarności. Większość materiałów stanowią nigdy dotąd niepublikowane zdjęcia z lat 1980-1981.

O godz. 11.00 zaplanowano wycieczkę po Kopalni „Wujek”. Górnicy, którzy brali udział w historycznym

12.09.2015

Kat

owic

e

Kat

owic

eK

atow

ice

strajku w grudniu 1981 r., będą oprowadzać zwiedza-jących po miejscach związanych z pacyfi kacją i śmier-cią 9 górników:● łaźnia łańcuszkowa – w której odbyła się Msza

Święta● plac przy kotłowni – miejsce, gdzie zginęli górnicy● przyszybowy punkt opatrunkowy – w którym

udzielano pomocy rannym górnikom● Stacja Ratownictwa Górniczego – gdzie złożono za-

strzelonych górników● oraz specjalnie dla miłośników zabytków techniki

będzie możliwość obejrzenia maszyny wyciągowej szybu Krakus z 1912 r.O godz. 12.00 rozpocznie się projekcja kolejne-

go fi lmu. Tym razem pokazany zostanie dokument Agnieszki Świdzińskiej pt. Życiorysy z bliznami, który prezentuje wspomnienia górników – uczest-ników strajku (rannych), rodzin ofi ar, pracowni-ków służby zdrowia, odnoszące się do wydarzeń w Kopalni „Wujek”.

Uwaga! Liczba miejsc ograniczona! Wymagana wcześniejsza rezerwacja telefoniczna.


34 35

Ols

ztyn

-Zrę

bic

e

Organizatorzy:Gminny Ośrodek Kultury w Olsztynie42-256 Olsztyn, pl. Mar. J. Piłsudskiego 15, tel. 34 3285313e-mail: [email protected]ół Szkół w Zrębicach42-256 Olsztyn, Zrębice Pierwsze, ul. Główna 143, tel. 34 3286233

W ramach tegorocznych EDD zapraszamy do peł-nej niespodzianek jurajskiej gminy Olsztyn: krainy białych skał i zielonych wzgórz, wyjątkowych zabyt-ków, tajemniczych jaskiń, widokowych dróżek…

W sobotę 12 września odbędzie się widokowy rajd Dróżkami św. Idziego połączony z lekcją historii z czasów II wojny światowej.

Podczas wycieczki uczestnicy zwiedzą Olsztyńskie Mauzoleum Miejsce Straceń, cmentarz z czasów II wojny św., gdzie w 18 zbiorowych mogiłach spo-czywa 1968 ofi ar hitlerowskiego terroru. Następnie uczestnicy wyruszą na trasę i zwiedzą: Ruchomą

Szopkę Olsztyńską, Górę Biakło, rezerwat przyrody Sokole Góry oraz miejsca związane ze św. Idzim: ka-pliczkę i źródełko św. Idziego oraz zabytkowy, drew-niany kościółek z 1789 roku.

Na zakończenie ośmiokilometrowego spaceru uczestnicy będą częstowani pieczonkami – tradycyj-nym specjałem naszego regionu.

Zbiórka przy Zespole Szkół w Zrębicach o godz. 9.00 (wyjazd autokarem i zwiedzanie „Miejsca Stra-ceń”). Zbiórka na Rynku w Olsztynie o godz. 10.00 (wyjście na trasę).


12.09.2015

W sobotę 12 września w godz. 9.00-19.00 dla tu-rystów otwarty będzie gród na Górze Birów w Pod-zamczu w gminie Ogrodzieniec.


Organizatorzy: ZAMEK Sp. z o.o.

42-440 Ogrodzieniec, ul. Kościuszki 66, tel. 32 6732220, 32 6732991e-mail: zamek-ogrodzieniec.pl, www.zamek-ogrodzieniec.pl

12.09.2015

Podz

amcz

e-O

grod

zien

iec

36 37

Pszc

zyna

13.09.2015Ps

zczy

na

Organizator:Muzeum Zamkowe w Pszczynie

43-200 Pszczyna, ul. Brama Wybrańców 1www.zamek-pszczyna.pl

W ramach tegorocznych EDD 12-13 i 19-20 września w godz. od 10.00 do 16.00 zapraszamy do zwiedzania Stajni Książęcych przy ul. Basztowej 6-8 w Pszczynie. W programie również prezentacja Ziemia Pszczyńska wczoraj i dziś przedstawiająca dobra książęce znajdujące się na terenie Ziemi Pszczyńskiej.

W dniach 12-13 i 19-20 września o godz. 12.00 polecamy również spacer edukacyjny Pszczyna wczoraj i dziś. Uwaga! Obowiązuje rezerwacja miejsc. Zapisy: Dział Edukacji, tel. 32 4493570 w. 35, e-mail: [email protected].


Organizator:Agencja Rozwoju i Promocji Ziemi Pszczyńskiej sp. z o.o.

43-200 Pszczyna, ul. 3 Maja 9, tel. 32 2103565, 668147055Skansen – Zagroda Wsi Pszczyńskiej

43-200 Pszczyna, ul. Parkowa 20a, tel. 32 2105777e-mail: [email protected]

www.skansen.pszczyna.pl

W niedzielę 13 września w godz. od 9.00 do 19.00 zapraszamy do Skansenu – Zagrody Wsi Pszczyńskiej przy ul. Parkowej 20a w Pszczynie, na pokazy kowalstwa artystycznego w zabytkowej kuźni, pokazy działania młyna wod-nego, wystawy rękodzieła artystycznego wraz z możliwością nabycia wyrobów artystycznych oraz warsztaty pszcze-larskie. Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy!

12-13 i 19-20.09.2015

Pszc

zyna

Muzeum Zamkowe w Pszczynie

38 39

W sobotę 19 września o godz. 16.00 zapraszamy na prelekcję pt. Ofiary Tragedii Górnośląskiej 1945, którą przeprowadzą: przedstawiciel Centrum Doku-mentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945

w Radzionkowie i Tomasz Gonet - pracownik IPN w Ka-towicach, Oddziałowe Biuro Edukacji Publicznej.

Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945, które zostało otwarte 14 lutego 2015 r., pełni różnorodne funkcje w obszarze edukacji i kultury. Jego funkcją podstawową jest gromadzenie materiałów dotyczących deportacji. W zakres tego zbioru wchodzą wszelkie dostępne publikacje, artykuły, wyniki prac ba-dawczych, materiały dydaktyczne związane z wywózka-mi. Zbiór ten będzie rozszerzony o ewentualne pamiątki przekazane przez rodziny osób deportowanych w ory-ginale lub ich kopie, skany czy zdjęcia. Ideą tej funkcji jest zgromadzenie w jednym, ogólnie dostępnym miej-scu maksymalnej wiedzy związanej z deportacjami i udostępnianie jej wszystkim zainteresowanym.

W oparciu o ten materiał Centrum tworzy ofertę edu-kacyjną zarówno dla młodzieży szkolnej, studentów oraz dla dorosłych.


Raci

bórz

Organizator:Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Ryszarda Kincla w Raciborzu47-400 Racibórz, ul. Jana Kasprowicza 12, tel. 32 4153724e-mail: [email protected], www.bibrac.pl

Rud

a Śl

ąska

19.09.2015


41-707 Ruda Śląska, ul. Oddziałów Młodzieży Powstańczej 5, tel. 515102269 e-mail: [email protected], www.geniusloci.com.pl

Partner:Rodzinny Ogród Działkowy „Nadzieja”

W niedzielę 20 września w godz. od 14.00 do 17.00 zapraszamy do zwiedzania ciężkiego schronu bojowe-go nr 75 w Kochłowicach. Zbiórka o godz. 14.00 przy ul. Pomorskiej – teren Rodzinnego Ogrodu Działkowego „Nadzieja”. Oprowadzają: Eugeniusz Czogała, Łukasz Czogała i Marek Czogała.

Ciężki schron bojowy nr 75 jest jednym z najlepiej

zachowanych obiektów dawnej linii umocnień Obszaru Warownego Śląsk. W jego wnętrzu zachowały się orygi-nalne drzwi pancerne, zgromadzono też liczne pamiąt-ki przeszłości związane z II wojną św. na Górnym Śląsku oraz repliki broni. Schron jest udostępniany do zwiedza-nia tylko kilka razy w roku!


20.09.2015

Rud

a Śl

ąska

40 41

W piątek 25 września o godz. 18.00 zapraszamy do Miejskiego Centrum Kultury im. H. Bisty przy ul. Niedurnego 69 na prelekcję historyczną pt. Zapo-mniane dziedzictwo. Średniowieczny gródek w Kochłowicach. Prowadzą: Dariusz Goiński, Prze-mysław Noparlik.

Po trzech sezonach badań archeologicznych na najstarszym zabytku Rudy Śląskiej nadszedł czas na prezentację ich wyników. Drewniany gródek

funkcjonował w Kochłowicach w XIV i XV wieku. Obecnie opiekę nad nim sprawuje Stowarzyszenie Genius Loci – Duch Miejsca, które poza zainicjowa-niem wykopalisk, organizuje przy zabytku imprezy historyczne, akcje sprzątania śmieci oraz wycieczki z przewodnikiem. W ten sposób zapomniane śre-dniowieczne dziedzictwo Rudy Śląskiej zyskuje nowe życie.



41-707 Ruda Śląska, ul. Oddziałów Młodzieży Powstańczej 5tel. 515102269

e-mail: [email protected], www.geniusloci.com.plPartnerzy:

Miejskie Centrum Kultury im. H. Bisty41-709 Ruda Śląska, ul. Piotra Niedurnego 69, tel. 32 2486240

e-mail: [email protected], www. mckrudasl.plPracownia Archeologiczna „Gryf”

25.09.2015

Rud

a Śl

ąska

Rud

a Śl

ąska

42 43

W sobotę 19 września zapraszamy na spacer historyczny pod hasłem Utracone dziedzictwo mieszczańskiego i przemysłowego Wirku. Zbiórka o godz. 11.00 – róg ul. Kubiny i ul. 1 Maja, k. kościoła ewangelickiego. Oprowadza Marcin Jarząbek.

Wirek, stanowiący jedną z dzielnic Rudy Śląskiej, posiada ciekawą historię. W ciągu ostatnich dwustu lat, dzięki rozwojowi przemysłu hutniczego i gór-nictwa węgla kamiennego, rozwinęła się tu dużych rozmiarów osada przemysłowa, z kilkoma ciekawymi osiedlami patronackimi oraz licznymi kamienicami mieszczańskimi.

Niestety eksploatacja węgla stała się jednocześnie przekleństwem dzielnicy, w której w ostatnich kilku dekadach wyburzono wiele cennych obiektów z po-wodu szkód górniczych. Uczestnicy spaceru odkryją na nowo miejsca, które dawno odeszły w niebyt.


12.09.2015


41-707 Ruda Śląska, ul. Oddziałów Młodzieży Powstańczej 5, tel. 515102269e-mail: [email protected], www.geniusloci.com.pl

Organizator:Muzeum Miejskie im. Maksymiliana Chroboka w Rudzie Śląskiej41-700 Ruda Śląska, ul. Wolności 26tel. 32 2435040, tel./fax 32 2484457e-mail: [email protected], www.muzeum.rsl.pl

19.09.2015

Rud

a Śl

ąska

Rud

a Śl

ąska

Opowieści o złym bogaczu, który w ostatniej chwili życia decyduje się przekazać swój majątek biednym czy bajki o dobrych wróżkach odmieniających smut-ny sierocy los, od lat rozgrzewają wyobraźnię dzieci w całej Europie. Także na Górnym Śląsku baśnie te często opowiadało się w długie jesienne wieczo-ry. Z tą jedną różnicą, że tu historia ta wydarzyła się naprawdę!

W tym roku, w ramach EDD, zapraszamy na spo-tkanie historyczne poświęcone historii śląskiego Kopciuszka. Opowiemy o fortunie Karola Goduli, jego rzekomych związkach z diabłem, o tym kim była Joasia Gryzik i jak stała się bajecznie bogatą hrabiną Schaffgotsch. Wędrując śladami Karola Goduli i Joasi spróbujemy odnaleźć pozostałości ich utraconego dziedzictwa.

Spotkanie rozpocznie się w sobotę 12 września o godz. 10.00 prelekcją w CIS Stary Orzegów przy ul. Kard. A. Hlonda 29 w Rudzie Śląskiej-Orzegowie.

Następnie uczestnicy wybiorą się na spacer histo-ryczny po Orzegowie i Goduli. Zakończenie spaceru ok. godziny 13.00 w kościele pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bytomiu-Szombierkach. Spotkanie prowadzą Krzysztof Gołąb i Andrzej Godoj.

Uwaga! Pomiędzy Godulą a Szombierkami prze-jazd tramwajem.


44 45

Organizator:TEK - Towarzystwo Entuzjastów Kolei

tel. 885666643, 519456560e-mail: [email protected], http://tek.wb.pl

http://www.facebook.com/TowarzystwoEntuzjastowKolei

12-13.09.2015W

odzi

sław

Ślą

ski-Z

awad

a

W pierwszy weekend EDD 2015, czyli 12 i 13 wrze-śnia, TEK - Towarzystwo Entuzjastów Kolei zapra-sza na przejażdżki drezynowe malowniczymi liniami kolejowymi nr 176 (Markowice-Olza, start w Blusz-czowach) i 192 (Syrynia-Pszów, start w Zawadzie z „Dworku nad Stawem”). Linia kolejowa 176 w ze-szłym roku obchodziła swoje 100-lecie, 192 zaś bę-dzie je obchodzić w przyszłym.

Wspomniane linie kolejowe służyły zwłaszcza do transportu urobku z zamkniętej 3 lata temu kopal-ni Anna (początkowo także pracowników, żwiru, a przez jakiś czas - kamienia na hałdę w Bukowie), a teraz, pod opieką TEK - turystyce i rozrywce.

Ale to nie jest nasze ostatnie słowo - niech tylko

skończymy konstruować szynobus! W skali lokalnej uratowaliśmy przed rozkradzeniem

i rozebraniem linie kolejowe 176 (Markowice-Olza) i 192 (Syrynia-Pszów), a zaczynamy dbać o kolejne. To znaczy: zatrzymaliśmy dewastację wspomnianych szlaków poprzez oddanie w ręce władz trzech szajek złodziei, samorządy namawiamy do przejęcia linii, nad których pozbyciem zastanawiają się Polskie Ko-leje Państwowe, a sami, za przyzwoleniem PKP PLK pilnujemy, by nie następowała ich degradacja.

O czym może przekonać się każdy, kto miałby ochotę wybrać się z nami drezyną na patrol - wystar-czy napisać lub zadzwonić.


Wod

zisł

aw Ś

ląsk

i-Zaw

ada

46 47

Złot

y Po

tok

Organizator:Muzeum Regionalne im. Zygmunta Krasińskiego

w Złotym Potoku42-253 Janów, ul. Kościuszki 11, tel. 34 3291162

e-mail: [email protected], www.muzeum.janow.pl

20 i 26.09.2015Za

brz

e

Organizatorzy:Stowarzyszenie „Ratujemy Zabrzańskie Zabytki”e-mail: [email protected] e-mail: [email protected]

Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu41-800 Zabrze, ul. Jodłowa 59, tel. 32 6303091e-mail: [email protected]

20 wrześniaW niedzielę 20 września zapraszamy na spacer hi-

storyczny pod hasłem Szukając śladów dawnych za-brzan - stare cmentarze parafi i św. Andrzeja w Za-brzu. Zbiórka o godz.: 10.00, 12.00, 14.15 i 16.00 przy ul. Wolności 196 – obok plebanii parafi i św. Andrzeja. 26 września

W sobotę 26 września zapraszamy na spacer histo-ryczny po dawnym Polu Zachód Kopalni Królowa Luiza i osiedlu robotniczym kopalni. Zbiórka o godz. 10.00 przy ul. Wolności 410 – Skansen Górniczy „Kró-lowa Luiza”.


W sobotę 19 września o godz. 17.00 zapraszamy na program muzyczno – literacki Twardowski-Twar-dowski. Misteria Złotopotockie - z otchłani magii. Program muzyczny ułożony został wg scenariusza znanego kompozytora Bogdana Mizerskiego. Moty-wem przewodnim jest zaginiony świat magii zaklęty w przyrodzie Złotopotockiej w postaci Bramy Twar-dowskiego i Diabelskich Mostów. Przedstawienie będzie artystycznym i historycznym wyjaśnieniem powstałych legend o alchemikach - czarnoksiężni-kach w naszym regionie utożsamianych z postacią Twardowskiego. Romantyczne legendy będą zatem porównywane z tekstami starodruków opisujacych magię na przestrzeni wieków.


19.09.2015

48 49

Żab

nica

W sobotę 26 września 2015 r. na Hali Boraczej w Żabnicy odbędzie się XIII Łossod w gminie Węgierska Górka. Imprezę rozpocznie uroczysta Msza Święta dziękczynna za szczęśliwe bacowanie. W trakcie Łossodu uczestnicy będą mogli poznać tradycje związane ze spędem owiec z hal, posmakować tradycyjnych potraw z baraniny oraz mleka owczego i koziego. Dodatkową atrakcją będzie występ kapeli góralskich. Łossod, czyli jesienny spęd owiec z hal to święto baców, które obecnie ma na celu promocję wyrobów owczarskich i tradycji pasterskich.

Serdecznie zapraszamy!

26.09.2015Ża

bni

ca

Organizator:Ośrodek Promocji Gminy Węgierska Górka

34-350 Węgierska Górka, Os. XX-lecia II RP 12, tel./ fax 33 8642187e-mail: [email protected], www.wegierska-gorka.opg.pl

50 51

20.09.2015Żo

ry

W niedzielę 20 września zapraszamy na spacer historyczny ulicami starówki w Żorach, który poprowadzi Tomasz Górecki z Muzeum Miejskiego. Na trasie spaceru znajdą się m.in. uliczki zabytkowej starówki, gotyckie mury obronne, a także dawne, odrestaurowane wille: siedziba KSSE i Muzeum Miejskiego.


Muzeum Miejskie w Żorach44-240 Żory, ul. Muzealna 1/2

tel. 32 4343714, 32 4757480 e-mail: [email protected]

www.muzeum.zory.pl

Żory

Organizatorzy:Urząd Miasta Żory

44-240 Żoryal. Wojska Polskiego 25

tel. 32 4348279www.zory.pl

12-20.09.2015 Utracone - zory.pl · Śląskie zaprasza Racibórz Złoty Potok Olsztyn Wodzisław...

Documents

Transcript of 12-20.09.2015 Utracone - zory.pl · Śląskie zaprasza Racibórz Złoty Potok Olsztyn Wodzisław...