1 C H O R W A C J A Poradnik eksportera i inwestora Ministerstwo Gospodarki Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Zagrzebiu

2 Autorzy: Bożena Borkowska, Andrzej Tyndzik, Lidia Cieślińska-Živčić C H O R W A C J A Poradnik eksportera i inwestora Druk Poradnika eksportera i inwestora został sfinansowany przez Ministerstwo Gospodarki i przeznaczony jest do bezpłatnego rozpowszechniania Zagrzeb 2002

3 Szanowni Państwo, Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Zagrzebiu pragnąc przybliżyć Chorwację polskim podmiotom gospodarczym przygotował niniejszą publikację zawierającą podstawowe dane o gospodarce oraz warunkach dostępu do rynku chorwackiego . Jest to już drugie wydanie zawierające uaktualnione dane, z uwagi na dokonane w okresie od poprzedniego wydania z 1999 r. istotne zmiany przepisów, jak również zmiany pozycji Chorwacji na arenie międzynarodowej . Należy tu wymienić przede wszystkim uzyskanie przez Chorwację członkostwa w WTO oraz zawarcie umowy o stabilizacji i stowarzyszeniu z UE oraz umów o wolnym handlu z większością krajów CEFTA, w tym także z Polską. Podstawowym celem przygotowania tej publikacji jest chęć zwrócenia polskim przedsię-biorstwom uwagi na rynek chorwacki i zachęcenie do nawiązania i rozszerzenia współpracy gospodarczej z tym krajem. Chorwacja, podobnie jak Polska, dokonuje głębokich reform gospodarczych przystosowując swój system do gospodarki rynkowej. Trzeba podkreślić, że proces transformacji systemu gospodarczego przebiega równolegle z odbudową kraju i likwidacją skutków wojny z początku lat dziewięćdziesiątych. Na uznanie zasługuje fakt, że w ciągu ośmiu lat realizacji reformy udało się ograniczyć inflację i doprowadzić ją w okresie ostatnich sześciu lat do poziomu jednocyfrowego, a także zahamować negatywne tendencje w przemyśle i pozostałych działach gospodarki, co w efekcie przyniosło wzrost PKB ok.4 % średniorocznie. Poprawił się również standard życia ludności, przeciętne netto płace wzrosły z 500 DM w 1995 r. do blisko 1000 DM w 2001 r.. Dokonano reformy systemu podatkowego wprowadzając w 1998 r. podatek od wartości dodanej , w trakcie realizacji jest reforma ubezpieczeń społecznych . Szczególna intensyfikacja prac związanych z dostosowaniem przepisów regulujących sferę życia gospodarczego do przepisów UE oraz WTO miała miejsce w ciągu ostatnich czterech lat, co wynika z realizacji podstawowego celu Chorwacji, jakim jest integracja

z Unią Europejską. Pierwszy etap na drodze do uzyskania członkostwa w UE został już przez Chorwację osiągnięty, a mianowicie zawarcie jesienią 2001 r. umowy o stabilizacji i stowarzyszeniu z UE. Chorwacja jest stosunkowo małym krajem z 4,4 mln rynkiem konsumentów, bogactwami surowcowymi (ropa naftowa, gaz ziemny, boksyty) i naturalnymi może być interesującym partnerem gospodarczym. Wiele wyrobów chorwackiego przemysłu spożywczego , farmaceutycznego i okrętowego zdobyło popularność na rynkach zagranicznych i świadczy o wysokim poziomie i standardzie tutejszej produkcji. Chorwacja, jako kraj o wybitnych walorach turystycznych oferuje usługi turystyczne, wypoczynek nad Adriatykiem praktycznie od maja do października, a w okresie zimowym w górskich ośrodkach sportów zimowych. Polacy należą do grupy narodów coraz bardziej doceniających walory turystyczne Chorwacji, od 2000 r. znajdujemy się na szóstym miejscu pod względem ilości turystów odwiedzających ten kraj.

4 Posiadana baza turystyczna, aby konkurować z innymi krajami „turystycznymi”, wymaga doinwestowania i modernizacji, a w wielu wypadkach odbudowy ze zniszczeń wojennych. Stwarza to szansę włączenia się do tego programu inwestycyjnego zarówno firmom budowlanym, jak również producentom wyposażenia dla hoteli, a więc przemysłowi meblowemu, wyposażenia gastronomicznego, producentom tkanin dekoracyjnych i dywanów, a także przemysłowi motoryzacyjnemu z dostawami autobusów turystycznych, producentom jachtów i łodzi sportowych i wielu innym przemysłom dostarczającym towary dla szeroko rozumianej gospodarki turystycznej. Jest to tylko jedna z możliwych dziedzin współpracy, o innych możliwościach mowa w dalszej części publikacji. Przygotowując tę publikację myślano także o zachęceniu do nawiązania współpracy regionalnej , dlatego też dla przybliżenia i zapoznania z potencjałem gospodarczym poszczególnych regionów Chorwacji przedstawiono uaktualnione krótkie charakterystyki żupanii (odpowiednik województw). Wiele regionalnych Izb Gospodarczych, zwłaszcza z południowej części Polski nawiązało już współpracę z regionalnymi Izbami Gospodarczymi w Chorwacji. Mamy nadzieję, że inne regionalne Izby pójdą ich śladem. Jeżeli ten poradnik przyczyni się do tego chociaż w niewielkim stopniu będzie to dla autorów tej publikacji największą satysfakcją. Radca Handlowy Bożena Borkowska

5 Spis treści 1. Informacje ogólne 1.1. Klimat 1.2. Ustrój państwowy 1.3. Ludność, religie, język 1.4. Pieniądze 1.5. Podział administracyjny 1.6. Charakterystyka poszczególnych żupanii 1.7. Samorząd gospodarczy 2. Główne wskaźniki rozwoju 2.1. Wielkość i struktura Produktu Krajowego Brutto 2.2. Inflacja 2.3. Płace 2.4. Bezrobocie 2.5. Rozwój przedsiębiorczości 2.6. Kapitał zagraniczny w gospodarce chorwackiej 3. Główne gałęzie przemysłu 3.1. Energetyka 3.1.1.System naftowo-gazowy 3.1.2.System elektroenergetyczny 3.2. Produkcja wyrobów chemicznych, gumowych, tworzyw sztucznych 3.3. Produkcja tekstyliów i odzieży 3.4. Przerób skóry, produkcja galanterii i obuwia 3.5. Produkcja stali, i wyrobów ze stali 3.6. Produkcja maszyn, urządzeń i środków transportu 3.7. Produkcja surowców mineralnych i materiałów budowlanych 3.8. Produkcja celulozy, papieru i kartonu, wyrobów papierowych; wydawnictwa, drukarnie i powielanie nagranych zapisów 3.9. Przerób drewna, wyroby z drewna i produkcja mebli 4. Rolnictwo i leśnictwo 5. Handel zagraniczny 5.1. Obroty handlu zagranicznego Chorwacji 5.2. Struktura towarowa wymiany handlowej z zagranicą 5.3. Obroty handlu zagranicznego z krajami UE, EFTA i krajami rozwijającymi się 5.4. Najwięksi partnerzy handlowi Chorwacji w 2000 r. 5.5. Obroty handlowe z krajami CEFTA w 2000 r. 5.6. Obroty handlowe Chorwacji za 3 kwartały 2001 r. 5.7. Obroty z krajami CEFTA za 3 kwartały 2001 r. 6. Turystyka 7. Strefy wolnocłowe

6 8. Polska a Chorwacja 8.1. Stan umów i porozumień o podstawowym znaczeniu dla współpracy gospodarczej 8.2. Obroty towarowe 8.3. Możliwości wzrostu polskiego eksportu do Chorwacji 9. Polityka państwa w obszarze wymiany towarowej 9.1. Stan umów i porozumień o podstawowym znaczeniu dla współpracy gospodarczej

9.2. Chorwackie prawo celne 9.3. Taryfa celna 9.4. Specjalne dopłaty przy imporcie niektórych towarów 9.5. Regulacje obrotu towarowego ( zezwolenia przywozowe, kontyngenty taryfowe) 9.6. Reguły standardyzacji, certyfikacji, norm technicznych i procedur ustalania zgodności, opłaty administracyjne 9.7. Program ubezpieczeń eksportowych 10. Ramy prawne podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej 10.1. Charakterystyka spółek handlowych 10.2. Warunki nabywania nieruchomości przez zagraniczne osoby 10.3.. Zatrudnianie cudzoziemców w Chorwacji 10.4. Pobyt cudzoziemców w Chorwacji 11. System podatkowy Chorwacji 11.1. Podatek od zysku 11.2. Podatek od dochodów osobistych 11.3. Podatek specjalny 11.4. Podatek od wartości dodanej (VAT) 11.5. Podatek od obrotu nieruchomościami 11.6. Podatek od spadków i darowizn 11.7. Podatek od pojazdów silnikowych 11.8. Podatek od obiektów pływających 11.9. Podatek od firmy lub nazwy 11.10.Podatek od domków letniskowych 11.11.Podatek od zabaw i imprez sportowych 11.12.Podatek od konsumpcji 11.13.Podatek od reklam 11.14.Podatek od premii obowiązkowego ubezpieczenia samochodów 12. Rozwój sektora usług 13. System bankowy, finansowy i dewizowy 13.1. System bankowy i finansowy 13.2. Filie i przedstawicielstwa banków zagranicznych 13.3. Rynek kapitału 13.4. Fundusze inwestycyjne 13.5. System dewizowy 13.6. Nadzór nad operacjami dewizowymi 13.7. Sytuacja banków chorwackich w 2000 r. 14. Wykaz pożytecznych informacji, adresów i instytucji 14.1. Święta i dni wolne od pracy 14.2. Ważniejsze numery telefoniczne 14.3. Wybrane hotele w Zagrzebiu 14.4. Przedstawicielstwa zagranicznych linii lotniczych 14.5. Transport morski 14.6. Polskie instytucje i przedstawiciele w Chorwacji 14.7. Chorwackie instytucje i firmy w Polsce 14.8. Wykaz urzędów centralnych 14.9. Regionalne Izby Gospodarcze Chorwacji

7 14.10. Wykaz wiodących banków pod względem wielkości kapitału, aktywów i zysku

14.11. Kalendarz Targów Zagrzebskich na rok 2002 14.12. Kalendarz Targów W Rijece na 2002 r. 14.13. Wykaz towarów które podlegają kontroli jakości w imporcie do Chorwacji 14.14. Instytucje wykonujące obowiązkowe sprawdzanie jakości wyrobów importowanych 15. Ulgi, zwolnienia i środki wspierające inwestycje w świetle Ustawy o podatku od zysku i Ustawy o odbudowie i rozwoju miasta Vukovar 16. Umowa o wolnym handlu między Rzecząpospolitą Polską i Republiką Chorwacji

8 1. Informacje ogólne Chorwacja posiada powierzchnię 56.542 km kw. Składa się z czterech krain historycznych: Chorwacji właściwej, Slawonii, Dalmacji i Istrii. W ostatnich latach na skutek wydarzeń mających miejsce na tym terenie wyróżnia się także Krajinę (kilkudziesięciokilometrowy pas ziemi przy wschodniej granicy z Bośnią i Hercegoviną (terytorium to do sierpnia 1995 r. było pod kontrolą serbską) i zachodnią Slawonię. Północno-wchodnią część kraju zajmuje rozległa pagórkowata nizina (część Niziny Węgierskiej), zachodnia część kraju jest górzysta. (Góry Dynarskie). Wzdłuż wybrzeża znajdują się liczne malownicze wyspy 1185 , z czego zamieszkałych jest tylko 66. Do największych wysp należą Krk, Cres, Brač, Hvar, Pag, Dugi Otok, Korčula, Mljet. Długość linii brzegowej, łącznie z wyspami wynosi 5.835 km. Długość granicy lądowej wynosi 2.028 km. Chorwacja graniczy na północy ze Słowenią (501 km) i Węgrami (329 km), na wschodzie z Serbią/FRJ (241 km), na południu z Bośnią i Hercegoviną (932 km) oraz z Czarnogórą/FRJ (25 km). 1.1. Klimat Chorwacja leży w strefie klimatu umiarkowanego, na wybrzeżu podzwrotnikowy typu śródziemnomorskiego z ciepłą i słoneczną pogodą przez większą część roku i łagodnymi zimami. Wewnątrz kraju klimat umiarkowany ciepły. Obszar równinny na północy kraju jest pod wpływem klimatu kontynentalnego. 1.2. Ustrój państwowy Chorwacja jako samodzielne państwo powstała w wyniku rozpadu Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii. W dniu 25 czerwca 1991 r., po referendum została ogłoszona oficjalnie niepodległość, i suwerenność Republiki Chorwacji. Oficjalne uznanie przez inne państwa rozpoczyna się z dniem 15 stycznia 1992 r. w wyniku decyzji państw Wspólnoty Europejskiej o uznaniu Chorwacji jako nowo powstałego państwa. W dniu 21 stycznia 1992 r. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej uznał jako państwo Republikę Chorwacji i zadeklarował gotowość nawiązania stosunków dyplomatycznych. Z dniem 9 kwietnia 1992 r. minister spraw zagranicznych RP ustanowił Ambasadę Rzeczypospolitej Polskiej z

siedzibą w Zagrzebiu. Chorwacja jest republiką parlamentarną, zgodnie z konstytucją głową państwa jest prezydent, wybierany na 5-letnią kadencję. Od początku istnienia tego urzędu piastował go Franjo Tudjman (w 1990 r. został on wybrany przez Parlament), a w 1992 r. i 1997 r. w wyborach powszechnych. Ostatnia kadencja została przerwana śmiercią prezydenta w grudniu 1999 r. Kolejnym prezydentem został Stipe Mesić wybrany w wyborach powszechnych w lutym 2000 r. Zmianą Konstytucji w 2001 r. została zniesiona Izba Żupanii. Obecnie chorwacki parlament Sabor jest jednoizbowy. W wyniku ostatnich wyborów parlamentarnych w styczniu 2000 r. najwięcej miejsc przypadło koalicji sześciu partii ( aktualnie w skład koalicji rządzącej wchodzi pięć partii). Premier rządu jest mianowany przez prezydenta. Od lutego 2000 r.funkcję premiera rządu sprawuje Ivica Raczan (SDP – Socjaldemokratyczna Partia)

9 1.3. Ludność, religie, język Liczba ludności Chorwacji według wstępnych danych z powszechnego spisu ludności z 2001 r. wynosi ok. 4,4 mln mieszkańców. Według spisu ludności z 1991 r. Chorwację zamieszkiwało 4,8 mln osób. Do największych miast pod względem liczby mieszkańców należą Zagrzeb (770 tys.), Split (207 tys.), Rijeka (206 tys.), Osijek (165 tys.). Według spisu ludności z 1991 r. największą grupę etniczną stanowili Chorwaci 76,2%, następnie Serbowie 10,9%, Jugosłowianie 8,7%, i inni 4,2% (m.in. Węgrzy, Włosi, Słoweńcy, Czesi, Słowacy). Większość ludności Chorwacji , według danych ze spisu z 1991 r., była wyznania rzymskokatolickiego - 76,5%, udział ludności wyznania prawosławnego wynosił 11,1%, udział protestantów wynosił 1,4%, a muzułmanów 1,2%. W wyniku działań wojennych i migracji ludności struktura narodowościowa ludności zamieszkującej Chorwację uległa znacznym zmianom, zdecydowanie zmniejszył się udział ludności narodowości serbskiej, a także ludności, która deklarowała jugosławiańską narodowość. Językiem urzędowym jest chorwacki, używany alfabet łaciński. 1.4. Pieniądze Pod koniec 1991 r. jugosłowiański Bank Narodowy zamknął Chorwacji dostęp do walut zagranicznych i kredytów. Reakcją Chorwacji było ustanowienie na jej terytorium w grudniu 1991 r. tymczasowej waluty - chorwackiego dinara. Zmianę waluty podyktowała również chęć uniknięcia hiperinflacji, występującej w strefie jugosłowiańskiego dinara w okresie od października 1991 r. do października 1992 r. (14.000%).

30 maja 1994 r. chorwacki dinar został zastąpiony nową walutą - kuną. 1 kuna HRK=100 lipa. Kurs kuny w stosunku do walut zachodnich utrzymywany jest na wysokim poziomie i wynosił 1.12.2001 r. 8,15 HRK za 1 USD. Banknoty w obiegu mają wartość: 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500, 1000 HRK. Monety mają wartość: 1, 2, 5, 10, 20, 50 lipa oraz 1, 2, 5 HRK. 1.5. Podział administracyjny Na podstawie Konstytucji Republiki Chorwacji Sabor uchwalił ustawę o obszarach żupanii, miast i gmin (Narodne Novine nr 90/92) zgodnie z którą utworzono: 21 żupanii, 2 kotara, 70 miast i 419 gmin. Ustawą z 1995 r. zdecydowano odłożyć w czasie stosowanie podziału na kotar. Według stanu z 20 maja 1998 r. (Narodne Novine nr 68/98) Chorwacja posiadała 21 żupanii, 123 miasta i 420 gmin. Podział terytorialny na żupanie jest w Chorwacji uwarunkowany historycznie. Według pewnych źródeł pierwsze żupanie wspominane są na tym terytorium już w X wieku. W roczniku statystycznym z 1874 r. na części terytorium obecnej Chorwacji istniało osiem żupanii: Riječka, Zagrebačka, Varaždinska, Križevačka, Bjelovarska, Požeška, Virovitvička i Srijemska. Podział na żupanie (odpowiednik województwa) przedstawia poniższa mapa. 1.6. Charakterystyka poszczególnych żupanii - Żupanija Zagrebačka zajmuje powierzchnię 3.078 km kwadratowych i posiada ok. 304 tys. mieszkańców. W ramach podziału terytorialnego w Żupanii istnieje 8 niedużych miast (Jastrebarsko, Samobor, Zaprešić, Velika Gorica, Sveti Ivan Zelina, Vrbovec, Dugo Selo i Ivanić Grad) i 26 gmin. Podstawą gospodarki żupanii jest drobna przedsiębiorczość, rolnictwo, uprawa winogron, turystyka i gospodarka komunalna. Na terytorium żupanii działa 3,5 tys. firm zrzeszonych w Chorwackiej Izbie Gospodarczej oraz 7 tys. rzemieślników. Do najważniejszych gałęzi przemysłu należą: spożywczy ( piekarnictwo), produkcja pasz dla zwierząt, przetwórstwo mięsa, produkcja napojów. W dalszej kolejności : przemysł drzewny, tekstylny, chemiczny, ceramiczny, produkcja elektrycznych maszyn i urządzeń oraz materiałów budowlanych.. Struktura dochodu żupanii kształtuje się następująco: handel 58,26 % , przemysł przetwórczy 25,08 %,

10 rolnictwo i leśnictwo 3,32 %, obrót nieruchomościami 2,13 %. Obroty handlu zagranicznego w 2000 r. wyniosły 500,4 mln USD, w tym eksport 103,2 mln USD i import 397,3 mln USD. Do najważniejszych partnerów handlowych należą: Niemcy, Włochy, Słowenia, Austria, Bośnia i Hercegovina, Ukraina, Francja, Czechy, Węgry. Wiodące firmy:

- “P.Z. AUTO “ - handel artykułami motoryzacyjnymi - “Fliba” – handel artykułami powszechnego użytku i produktami spożywczymi - “Medical Intertrade” - handel produktami farmaceutycznymi i wyposażeniem dla szpitali, aptek - “Autocommerce” – handel artykułami motoryzacyjnymi - “Sloboda” –handel art. spożywczymi - “PIK Vrbovec” – przetwórstwo mięsne - “Samoborka” – produkcja materiałów tynkowych - “Messer Croatia” –produkcja gazów technicznych przemysłowych ( tlen, azot, argon) - “E Plus” –handel hurtowy urządzeniami gospodarstwa domowego - “Auto Centar Zubak” – handel pojazdami osobowymi i częściami zamiennymi - “Robić”– handel hurtowy - “Agroperada” –produkcja, nasion zbóż, warzyw, owoców jagodowych i pestkowych, produkcja pasz, handel hurtowy żywcem, - “Inker” – produkcja ceramicznych urządzeń sanitarnych - “Strojopromet” – Zagreb – recykling odpadu metalowego - “Japetić” – handel detaliczny art. spożywczymi - Żupanija Krapinsko-Zagorska zajmuje powierzchnię 1.234 km kwadratowych i posiada 140 tys. mieszkańców. W ramach podziału terytorialnego posiada 25 gmin i 7 miast (Krapina, Zabok, Zlatar, Pregrada, Orosavlje, Donja Stubica, Klanjec). Głównym miastem jest Krapina. Do bogactw naturalnych należą przede wszystkim duże obszary leśne. Struktura dochodu żupanii kształtuje się następująco: budownictwo 6 % , rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 3%, przemysł przetwórczy ok. 45 %, handel i naprawa pojazdów samochodowych 32,6 %. W ramach działalności przemysłowej najbardziej rozwinięta jest branża produkcji niemetali, branża tekstylna oraz branża metalowa. Obroty handlu zagranicznego w 2000 r. wyniosły 257,6 mln USD, w tym eksport 139,8 mln USD i import 117,8 mln USD. Najwięksi partnerzy handlowi to Niemcy, Austria, Wochy, Czechy, Francja. Wiodące firmy: - “Vetropack –Straža” d.d. Hum na Sutli – produkcja niemetali - „Trgostil” d.d. Donja Stubica – handel - “Strahinjčica” d.d. Krapina – handel. - „Elcon” d.d. Zlatar Bistrica - produkcja wyposażenia elektrycznego i optycznego, - „Trgocentar” d.d. Zabok - handel - “Jedinstvo PMD” d.d. Krapina – producent kontenerów mieszkalnych, blach i konstrukcji stalowych - “Tondach Hrvatska” , Bedekovčina – producent dachówek - “Armko” d.d. Konjščina – prod. sieci armaturowych, drutu i artykułów z drutu - „Regeneracija” d.d. Zabok - produkcja tekstyliów nie tkanych, tkanin i dywanów - “Gorup” Klanjec – handel hurtowy i detaliczny maszynami i artykułami powszechnego użytku. - Żupanija Sisačko-Moslovačka obejmuje powierzchnię 4467 km kwadratowych i posiada ok.180 tys. mieszkańców. W ramach podziału terytorialnego posiada 13 gmin i 6 miast (Sisak, Kutina, Novska, Glina, Hrvatska

11 Kostajnica i Petrinja). Głównym miastem jest Sisak (45.800 mieszkańców). Do bogactw naturalnych należą duże obszary leśne, rzeki, gleby uprawne. Działalność gospodarczą prowadzi 1012 firm i 3 000 podmiotów rzemieślniczych. W dochodzie żupanii wiodącą pozycję zajmują przemysł przetwórczy 63 %, handel 19 % oraz budownictwo 5 %. W ramach przemysłu przetwórczego najbardziej dochodowymi są : produkcja chemikaliów i artykułów chemicznych ( ponad 50 %), na dalszych są miejscach produkcja artykułów spożywczych i napojów ( ponad 16,5 %), produkcja metali i artykułów z metali (16,2 %), produkcja sprzętu elektronicznego i optycznego (7,3 %). W Sisku znajduje się terminal poprzez który ropa naftowa transportowana Jadranskim rurociągiem kierowana jest na Węgry i na wschód. W 2000 r. obroty handlu zagranicznego wyniosły 344,6 mln USD, w tym eksport 203,1 mln USD tj. 4,6 % całkowitego eksportu Chorwacji, a import 141,5 mln USD tj. 1,8 % całkowitego chorwackiego importu. Najwięksi zagraniczni partnerzy handlowi z krajów UE: Austria, Niemcy, Włochy, z krajów EFTA : Australia, Izrael, USA, oraz Polska, Czechy, Węgry, Słowenia , Bośnia i Hercegowina, Białoruś. Wiodące firmy: - „Petrokemija” d.o.o. Kutina - zakłady petrochemiczne, produkcja nawozów mineralnych - “Gavrilović” Petrinja – przemysł mięsny - “Željezara Sisak” – producent artykułów hutniczych - “Selk” d.d. Kutina – produkcja komputerów i wyposażenia, oraz komponentów elektronicznych - “Herbos” d.d. Sisak – produkcja nawozów sztucznych - “OKZ Lipovica Popovača” –odlewnia metali kolorowych - “Banovina” d.o.o. Petrinja –handel hurtowy, produkcja artykułów ściernych - “ Idis” d.o.o., Sisak – handel hurtowy napojami alkoholowymi i bezalkoholowymi - „Sipas” Sisak - produkcja z tworzyw sztucznych (rury, pręty, profile, folia 0,03 do 0,18 mm) - „Sportska odjeća” d.d. Novska - produkcja odzieży sportowej - „TKT - Zlatna igla” Sisak - produkcja konfekcji damskiej - „Pounje” Hrvatska Kostajnica - produkcja bielizny - „Pamućna predionica Glina” Glina - produkcja przędzy bawełnianej - „Trokut” Novska - produkcja mebli masywnych i kuchennych - „Segestica” Sisak - produkcja alkoholu etylowego, napojów alkoholowych, syropów owocowych i octu - „Moslovaćko vinogorje” Voloder - produkcja wina - „Autopromet” Sisak - transport drogowy - „Slavijatrans” Petrinja - transport drogowy - „Dunavski Lloyd” Sisak - transport rzeczny - „Hidroput” Sisak - wydobycie piasku z koryt rzecznych - Żupanija Karlovačka zajmuje powierzchnię 3.645 km kw. i posiada 140 tys. mieszkańców, głównym miastem jest Karlovac, inne miasta : Duga Resa, Ogulin, Slunj, Ozalj i 16 gmin.

Najważniejsze gałęzie gospodarki: przemysł spożywczy i produkcji napojów, obróbka metalu i budowa maszyn, przemysł tekstylny, skórzany, gumowy, obuwniczy,drzewny, przemysł chemii budowlanej, rolnictwo, usługi. W strukturze dochodu żupanii główne pozycje zajmują: przemysł przetwórczy ( produkcja: artykułów spożywczych, napojów, maszyn i urządzeń, tekstyliów, niemetali, artykułów gumowych itp.) 44,1 %, handel hurtowy i detaliczny 29,9 %, budownictwo 13,2 %, transport, magazynowanie i łączność 2,4 % oraz przemysł wydobywczy 2 %. Prawie 50% wyprodukowanych wyrobów jest eksportowane. Obroty handlu zagranicznego za 2000 r. kształtowały się następująco: łączne obroty żupanii z zagranicą 219,6 mln USD, eksport 88 mln USD i import 131,6 mln USD. Do największych zagranicznych partnerów handlowych w roku 2000 należały: Niemcy, USA, Włochy, Federacja Bośni i Hercegowiny, Słowenia,Austria.

12 Wiodące firmy: a) produkcja artykułów spożywczych i napojów - „PPK Karlovac” – przetwórstwo mięsa - „KIM” Karlovačka Industrija Mlijeka – przetwórstwo mleka - „Karlovačka Pivovara” – produkcja piwa - „Žitoproizvod” - magazynowanie i przerób zbóż, produkcja artykułów piekarskich b) produkcja artykułów tekstylnych i odzieży: - „Pamućna industrija” Duga Resa – produkcja przędzy dla przemysłu, bielizny pościelowej, bielizny , tkanin bawełnianych i dzianin bawełnianych - „Velebit” – produkcja artykułów bawełnianych trykotażowych dla dzieci, artykułów przeszywanych (pikowane pierzyny, kołdry, poduszki) - „IVA” – produkcja bielizny - „Štahan” – produkcja konfekcji odzieżowej i odzieży - „Kelteks” –produkcja siatek z włókien szklanych dla budownictwa, produkcja obrusów i serwet stołowych, programu upominkowego oraz tkanin dekoracyjnych - „Lola Ribar” –produkcja materiałów sanitaryjnych ( gaza, bandaże, wata kosmetyczna, - „Maier Textil” - produkcja bielizny c) produkcja skór i artykułów skórzanych - „Miret Kopp” – produkcja obuwia męskiego i damskiego - „KIO” – produkcja obuwia damskiego, męskiego, dziecięcego oraz obuwia sportowego d) obróbka drewna i artykułów z drewna - „DIP” – produkcja tarcicy i parkietu e) produkcja artykułów gumowych i plastykowych - „Kaplast” – przetwórstwo polimerów,produkcja artykułów plastykowych,opakowań, galanetrii plastykowometalowej, usługi dekoracji ornamentowych techniką hydrografiki - „Ilsad” –produkcja stolarki z PCV - „Iv-er” Kontex Vatrogasne cijevi – produkcja węży przeciwpożarowych

- „Pilpe Life” - produkcja rur i elementów do ich łączenia – z PCV f) produkcja pozostałych wyrobów niemetalowych - „Wienerberger” Ilovac - producent cegły i dachówek g)) produkcja metali i wyrobów metalowych: - „Energoremont” – produkcja i wiercenia cylindrycznych kół zębatych, remont sprzętu i maszyn; obróbka i powlekanie metali - „Im Metal” – wyrób części metalowych-mikroodlewy, usługi obróbki maszynowej, produkcja uzbrojenja - „Reta” – produkcja gwoździ , handel detaliczny i hurtowy materiałów budowlanych - „Kordun” – produkcja sztućców i naczyń ze stali gatunkowej, narzędzi do obróbki drewna i pił, galanterii metalowej, - „Ljevaonic” Duga Resa – odlewnia : surówki, brązy, aluminium, obróbka maszyn, produkcja armatury wodociągowej, kanalizacyjnej i okrętowej.

13 d) produkcja maszyn i urządzeń: - „Alstom Power” – produkcja i remonty urządzeń energetycznych, projektowanie i prace inżynieryjne - „Adriadiesel” – produkcja silników dieslowskich dla statków, urządzeń stacjonarnych ( licencja MAN B & W), części zamiennych do motorów (Sultzer), usługi obróbki maszynowej - „Tvornica Turbina” - produkcja turbin parowych i wyposażenie okrętowego dodatkowego, produkcja pomp, naprawy i serwis sprzętu okrętowego - „Croatia Pumpe” –produkcja i serwis systemów pomp i wyposażenia hydromechanicznego, odlewnia, produkcja modeli, maszynowa obróbka metali - „Turbotech” – projektowanie, produkcja, remont i montaż urządzeń energetycznych i sprzętu , badania NDT, produkcja stabilizatorów UV - „Adria Detroit” – produkcja rurowych przemienników ciepła ( Intercooler), usługi obróbki maszynowej, wykonawstwo konstrukcji spawanych - „Tvornica kliznih ležajeva” – produkcja i serwis wszystkich rodzajów łożysk tocznych. - Żupanija Varaždinska zajmuje powierzchnię 1 228 km kw. (2,2% powierzchni Chorwacji), liczba mieszkańców ok. 180 tys. Siedzibą władz jest Varażdin (ok. 49 tys. mieszkańców), inne miasta: Ivanec, Lepoglava, Ludbreg,Novi Marof,Varaždinske Toplice. Żupania posiada dogodne położenie komunikacyjne: - wyjazd na autostradę Budapeszt-Varażdin-Zagrzeb-Rijeka i szosę główną Osijek-Varażdin-Maribor, - skrzyżowanie głównych tras w różne części Europy - odległość do portu śródziemnego w Rijece 250 km. Żupania zapewnia dogodne połączenia drogowe, usługi transportu kolejowego, powietrznego (lotnisko), usługi celne i spedycyjne ( bliskość granicy), usługi finansowe (banki krajowe i zagraniczne), możliwość rozwoju turystyki i

handlu, możliwości inwestowania przez inwestorów zagranicznych. W żupanii varażdinskiej istnieje 1789 firm aktywnych i 3225 rzemieślników. Struktura dochodów gospodarki żupanii kształtuje się następująco: handel 29 %, produkcja artykułów spożywczych 18 %, rolnictwo 9 %, produkcja gotowych artykułów tekstylnych 8 %, budownictwo 7 %, produkcja wyrobów gotowych z drewna 4%, transport i łączność 4 %, przemysł metalowy 2 %, produkcja obuwia skórzanego i galanterii 2%, produkcja maszyn i urządzeń elektrycznych 2%, pozostałe 13%. Obroty handlu zagranicznego w 2000 r. wyniosły 576,9 mln USD, w tym eksport 269,2 mln USD, a import 307,7 mln USD. Do wiodących gałęzi przemysłowych w obrocie z zagranicą należą: produkcja tkanin i gotowych wyrobów tekstylnych, produkcja obuwia skórzanego i galanterii, produkcja budulca drzewnego i gotowych wyrobów z drewna, produkcja art. spożywczych i napojów, przemysł metalowy. Do najważniejszych partnerów zagranicznych należą następujące kraje: Niemcy, Austria, Włochy, Słowenia, Francja, Wielka Brytania, Bośnia i Hercegowina, Belgia. Obroty z Polską za 2000 r. wyniosły 6 mln USD (eksport towarów z żupanii 1,4 mln USD, import 4,6 mln USD). Wiodące firmy: - „Varteks” – produkcja tkanin i gotowych wyrobów tekstylnych , ponad 80 letnia tradycja, ponad 80% produkcji jest eksportowane do krajów zachodnich i USA. - „Vis” Konfekcija , Varaždin – konfekcja damska i męska - „Vis” – Kišobranarna i galanterija, Varaždin –produkcja krawatów i szali z jedwabiu, parasoli, konfekcji i galanterii tekstylnej, - „R & Potočki” , Breznički Hum – konfekcja damska - “ Fotex” Varaždin - odzież i obuwie sportowe - „Smiv ” – odzież damska i i damskie artykuły trykotażowe - „Bambi” – obuwie dla dzieci i młodzieży - „Ivančica” – obuwie dla dzieci i dorosłych - “JLQ” - obuwie dla dzieci i dorosłych - “Siga” – artykuły ochronne ( odzież, rękawice, itp.)

14 - „Metakem ” – Ludbreg – produkcja klejów,smarów, kitów, pianek izolacyjnych itp. - „Gumiimpex” Varaždin – produkcja artykułów gumowo-technicznych - „Ghetaldus” –okulary, szkła kontaktowe, aparaty słuchowe i inne) - „Miv ” – armatura wodno-kanalizacyjna dla energetyki, przemysłu stoczniowego, do powszechnego użytku - „Oprema –Strojevi” – maszyny i urządzenia dla przemysłu spożywczego - „Oprema - Uređaji” – maszyny i urządzenia dla przemysłu spożywczego ( do chłodzenia i rozlewania napojów, do produkcji lodów, aparaty do kawy, witryny chłodnicze itp.) - „Zagorje” , „Termika”, „Jedinstvo-Ivamit” – usługi budowlane i produkcja materiałów budowlanych

(wełna szklana, płyty kamienne , produkty betonowe) - „Vodogradnja” , „Kompanija – Cesta”– budowa wodociągów, ochrona środowiska, budowa mostów i tuneli - „Mundus” – produkcja mebli i wyposażenia wnętrz - „ITC”, Bor”, „Lipa” – produkcja artykułów drewnianych ( mebli, parkietu) - „Vindija” –przemysł mleczarski - „Koka”- produkcja mięsa drobiowego i produktów drobiowych - „Industrija mesa „ Ivanec – produkcja szynek i wędlin - Żupanija Koprivničko-Križevačka zajmuje powierzchnię 1.802 km kwadratowych i posiada ok. 120 tys. mieszkańców. Podział terytorialny obejmuje 21 gmin i 3 miasta (Koprivnica, Križevci, Djurdjevac). Głównym miastem jest Koprivnica. Do bogactw naturalnych należą przede wszystkim duże obszary leśne, kopaliny, gleby uprawne. Struktura dochodu żupanii kształtuje się następująco: przemysł przetwórczy 58,64 %, handel 24 %, rolnictwo 5,5 %, budownictwo 3,8 %. W przemyśle dominuje produkcja artykułów rolno-spożywczych, materiałów budowlanych. Obroty handlu zagranicznego za 2000 r. wyniosły 230,4 mln USD w tym eksport 121,8 mln USD, a import 108,6 mln USD. Najważniejszymi partnerami były Niemcy, Słowenia, Bośnia i Hercegowina, Włochy, Francja, Austria, Macedonia, Polska, Czechy, Jugosławia. Wiodące firmy żupanii to: - „Podravka” Koprivnica - przemysł spożywczy - “Belupo” – produkcja chemikalii i farmaceutyków - “KTC” –handel artykułami powszechnego użytku, hurtownie - “Danica” – przemysł mięsny - „Panonska Pivovara” Koprivnica - produkcja piwa - „Bilokalnik” - przemysł drzewny, produkcja mebli, opakowania i galanteria papierowa - “Mlinar” – produkcja art. piekarniczych, makaronów - „Sloga” – produkcja obuwia - “Radnik” – budownictwo , wykonawstwo, przygotowanie materiałów budowlanych - “PZ Đurđevac”” – kombinat rolny- produkcja pasz, artykułów spożywczych - Żupanija Bjelovarsko-Bilogorska zajmuje powierzchnię 2.652 km kwadratowych i posiada ok. 130 tys. mieszkańców. Głównym miastem jest Bjelovar (42 tys. mieszkańców). Ważniejsze miasta to Daruvar, Čazma, Garešnica, Grubišno Polje. Na terenie żupanii znajdują się znaczne zasoby ropy naftowej, gazu, piasku kwarcowego, gliny, źródeł termalnych i inne bogactwa naturalne. Tereny rolnicze obejmują 152.739 ha, stawy rybne 3.200 ha, lasy 94.327 ha (35,6% powierzchni żupanii ogółem). Rozwinięta jest produkcja żywności (do głównych upraw należą: zboża, warzywa, rośliny pastewne i przemysłowe 60 % powierzchni rolnej) oraz hodowla bydła, trzody chlewnej i ryb słodkowodnych (40% udział w produkcji ryb w Chorwacji). Do najważniejszych gałęzi przemysłu należą: przemysł spożywczy (wyroby mleczne, mięsne, rybne, zbożowe,

słodycze, produkcja wina), przemysł drzewny (produkcja tarcicy i gotowych wyrobów z drewna), przemysł tekstylny i odzieżowy.

15 Struktura dochodu żupanii kszałtuje się następująco: przemysł przetwórczy 33,19 %, handel 35,42 %, budownictwo 9,07 %, rolnictwo 6,21 %, obrót nieruchomościami 3,29%, zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz, wodę 2,18 %. Obroty handlu zagranicznego żupanii za 2000 r. 103,03 mln USD, w tym eksport 45,9 mln USD a import 57,1 mln USD. Największą pozycję w eksporcie zajmuje przemysł przetwórczy ( 86,6 %). Najwięksi partnerzy zagraniczni : Austria, Francja, Niemcy, Włochy, Holandia, Węgry,Słowenia , Bośnia i Hercegowina, Macedonia. Wiodące firmy na terenie żupanii: - „Sirela” Bjelovar - produkcja wyrobów mleczarskich - „Zdenka” Veliki Zdenci - produkcja wyrobów mleczarskich - “BIM” Bjelovar, “Daruvarčanka” Daruvar, “Mat” Bjelovar , “Pavliš” Dominkovica - przemysł mięsny - „Irida” Daruvar - przerób i konserwowanie ryb - „Prerada” Bjelovar - produkcja zbożowa - „Koestlin” Bjelovar - produkcja słodyczy - „Vinarija Daruvar” Daruvar - produkcja wina także w firmach prywatnych (rodzinnych) jak “Turić”, “Štolc”, “Lotada”, - „Česma” d.d. Bjelovar - obróbka drewna, produkcja artykułów z drewna - „Brestovac” Drvni kombinat Garešnica - przerób drewna - “Suvenir” Sirač – artykuły drewniane - „Modea” d.d. Gareśnica - produkcja bluzek damskich - „Nada” d.o.o Gareśnica. - produkcja bielizny trykotowej - „Penić-Textił” d.o.o. Gareśnica - produkcja bielizny trykotowej - „Vesna”-Trikotaża d.d. Daruvar - produkcja konfekcji trykotowej - „Čazmatrans” Čazma - transport drogowy Do 10 największych przedsiębiorców w żupani należą : “Čazmatrans”, “Pevec” , “Elektromaterijal”, “Zdenka”, “Koestlin”, “PPK Bjelovar”, “Finag”, “Daruvarska pivovara”, “Iverica”, “Prima Commerce”. - Żupanija Primorsko-Goranska zajmuje powierzchnię 3.582 km kw. Liczba mieszkańców wynosi 304 tysiące. Głównym miastem jest Rijeka.Ilość miast: 14 , gmin 21. Struktura przychodów kształtuje się następująco: handel i naprawa pojazdów motorowych 42%, przemysł przetwórczy 25 %, transport, składowanie i komunikacja 11 %, budownictwo 6%, nieruchomości 6%, hotele i restauracje 5%, inne 5%. Do najważniejszych gałęzi gospodarki należą: przemysł okrętowy ( port Rijeka); przemysł olejowo-petrochemiczny, przemysł metalowy i elektryczny, przemysł drzewny, budownictwo, handel, turystyka i gastronomia, produkcja warzyw, oliwy z oliwek oraz wina z gatunków winorośli śródziemnomorskich.

Przychody z turystyki w tej żupanii stanowią 26% przychodów ogółem z turystyki w Chorwacji. Na terenie żupanii znajdują się dwie specjalne strefy ekonomiczne: port Rijeka oraz strefa przemysłowa Kukuljanovo w Bakrze. Obroty handlu zagranicznego w 2000 r. wyniosły 769,2 mln USD, w tym 320,3 mln USD eksport i 448,9 mln USD import. Zarówno w eksporcie jak i w imporcie dominuje przemysł przetwórczy (produkcja środków transportu, odzieży, mebli), handel, naprawa pojazdów, produkcja odzieży, produkcja artykułów z drewna oraz sprzętu gospodarstwa domowego. Do największych partnerów handlowych należą: Włochy, Liberia, Malta, Niemcy, Słowenia. Wiodące firmy: - “Brodogradilište 3. Maj” – przemysł okrętowy, stocznia remontowa - “Brodogradilište Kraljevica” – stocznia produkcyjno-remontowa - “PIK” d.d. – produkcja rolna - “Brodogradilište Viktor Lenac” d.d. – budowa statków

16 - “Jadroagent” d.d. – transport morski - “Jadrolinija” – transport morski - “Jadran – Galenski laboratorij” – produkcja artykułów farmaceutycznych - “Rijekatekstil” – przemysł tekstylny - “Rijekametali” - produkcja metalowa - “Autohrvatska” - handel pojazdami silnikowymi i częściami - “Elektromaterijal” – handel artykułami elektrycznymi - “Istravinoexport” – produkcja i handel winami - “Liburnia Riviera Hoteli” -sieć hoteli - “Lošinjska plovidba –Brodarstvo” – transport morski, towarowy i pasażerski - “Autotrans” – transport autobusowy - Żupanija Ličko-Senjska usytuowana jest na terenie górskim (80,45 %), bogata jest także w lasy (ok. 57 % całkowitej powierzchni żupanii) oraz grunty rolne (268.208 ha). Zajmuje powierzchnię 5384.91 km kwadratowych i posiada ok. 50 tys. mieszkańców. W ramach podziału terytorialnego posiada 8 gmin i 4 miasta (Gospić, Novalja, Otočac, Senj). Głównym miastem jest Gospić. W roku 2000 w Żupanii Ličko-Senjskiej dominowały : handel, przemysł przetwórczy oraz budownictwo. Struktura PKB żupanii kształtowała się następująco:handel 40 %, przemysł przetwórczy 21%, budownictwo 17%, gastronomia 7 %, rolnictwo i leśnictwo 4 %, handel 10,80%, transport i łączność 4 %. W przemyśle dominuje przerób drewna, produkcja tekstylna, przerób produktów chemicznych i metalowych. Udział tej żupanii w eksporcie Chorwacji wynosi 0,13 % . Najwięcej eksportowano artykułów chemicznych (świece) oraz tarcicy, wapna i grzybów. Import stanowi 0,02 % całkowitego importu Chorwacji , a importuje się przede

wszystkim artykuły powszechnego użytku. W roku 2000 obroty handlu zagranicznego żupanii wyniosły 7,52 mln USD, eksport 5,7 mln USD a import 1,8 mln USD. Najważniejszymi zagranicznymi partnerami handlowymi żupanii w r. 2000 były: Włochy, Francja, Bośnia i Hercegowina, Słowenia, Niemcy – w eksporcie, a w imporcie Włochy, Niemcy, Rosja, Austria, Słowenia, Bośnia i Hercegowina. Wiodące firmy: - “Cosmochemia ” Otočac – przemysł chemiczny - “Kalcinid ” Ličko Lešće-produkcja wapna i materiałów wypełniających dla budownictwa - “DI Vrhovine” – tartak - “Pergament” , Bjelopolje- tartak - “Agrokrbava” Udbina- produkcja ziemniaków-sadzeniaków i ziemniaków konsumpcyjnych oraz warzyw - “Tomaić-commerce”, Krasno- producent serów - “Graditelj” Otočac-przedsiębiorstwo budowlane - “Givi” Otočac- przedsiębiorstwo budowlane. Żupania widzi dalszy rozwój w wykorzystaniu swoich zasobów turystycznych (dotąd najbardziej znane są jeziora Plitvickie) poprzez waloryzację naturalnego piękna przyrody i czystego środowiska oraz w bogactwie wysokiej jakości surowców do produkcji drewna, artykułów spożywczych i materiałów budowlanych. Warunkiem jest jednak modernizacja i znalezienie partnerów strategicznych. Żupanija Virovitičko-Podravska zajmuje powierzchnię 2.068 km kwadratowych i posiada ok. 90 tys. mieszkańców. W ramach podziału terytorialnego posiada 13 gmin i 3 miasta (Virovitica, Slatina, Orahovica). Głównym miastem jest Virovitica. Do bogactw naturalnych można zaliczyć duże obszary leśne i gleby uprawne. Rozwinięta jest produkcja zbóż, kukurydzy, buraka cukrowego, warzyw, owoców, winorośli. Szczególnie rozwinięta jest produkcja tytotniu (90% produkcji tytoniu w Chorwacji). Do głównych gałęzi przemysłowych należą: przerób i produkcja gotowych wyrobów z drewna, produkcja materiałów

17 budowlanych, przemysł tekstylny i obuwniczy, produkcja mechanizacji rolnej i części dla przemysłu samochodowego. Obroty handlu zagranicznego w 2000 r. wyniosły 101,9 mln USD, w tym eksport 69,6 mln USD, a import 32,4 mln USD. Do największych partnerów zagranicznych należą: Niemcy, Włochy, Austria, Bośnia i Hercegovina, Egipt, Stany Zjednoczone, Belgia, Słowenia, Francja, Węgry, Hiszpania, Czechy. Polska znajduje się na 16 miejscu w eksporcie żupanii i na 18 miejscu w imporcie. Struktura dochodu żupanii wg poszczególnych gałęzi gospodarki wygląda następująco: przemysł przetwórczy 43,64 %, handel hurtowy i detaliczny 26,60 %, rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 17,09 %.

Wiodące firmy: - „Slavonijahrast” d.d. Orahovica - produkcja parkietu (panele) - „Tvin” d.d. Virovitica - przerób drewna, produkcja mebli, parkietu, drewniaków, tarcicy budowlanej, - PP “Orahovica” – artykuły rolno-spożywcze - “Trgocentar” – handel hurtowy i detaliczny - „Gaj” d.d. Slatina - przerób drewna, produkcja mebli, forniru, wyroby z tworzyw sztucznych (podeszwy,obcasy) - “KIO” – producent płytek ceramicznych - “Viržinija” - obróbka wstępna tytoniu do dalszej produkcji - “Duhanprodukt” – wstępna obróbka tytoniu i produkcja suszonych ziół - “Tvornica šećera” - cukrownia - “Slatinka” - handel artykułami powszechnego użytku - “Poljopromet” – przemysł piekarniczy - “Farma Senkovac” – hodowla tuczników - “Maloprodaja” – handel detaliczny i hurtowy - Żupanija Požeško-Slavonska zajmuje powierzchnię 1.821 km kwadratowych i posiada 84.562 mieszkańców. W ramach podziału terytorialnego posiada 6 gmin i 4 miasta (Pożega, Pakrac, Pleternica, Lipik). Głównym miastem jest Pożega. Do bogactw naturalnych należą źródła termalne, gleba uprawna, lasy. W rolnictwie dominują uprawy zbóż, hodowla bydła, produkcja warzyw i owoców. Struktura dochodu żupanii kształtuje się następująco: przemysł przetwórczy 34 %, handel 32 %, budownictwo 10 %, produkcja rolna 9 %, transport 6 %, pośrednictwo finansowe 2 %. W przemyśle dominuje produkcja wyrobów rolno-spożywczych, materiałów budowlanych, wyrobów drewnianych, wyrobów metalowych, wyrobów tekstylnych, wyrobów szklanych. Obrót handlu zagranicznego w 2000 r. wyniósł 72,8 mln USD, w tym eksport 45,7 mln USD, a import - 27 mln USD.Głównymi artykułami eksportowymi były wyroby czekoladowe, części zamienne do aparatów elektrycznych, artykuły wyposażenia wnętrz, drewno dębowe, bukowe i inne ( po obróbce), kuchenki, piece, odlewy elementów kuchenek, usługi szycia konfekcji i bielizny, mocne alkohole, wina, ziarno zbóż, galanteria metalowa. Eksportowane były głównie do Niemiec, Federacji Bośni i Hercegowiny, Włoch, Słowenii, Holandii, Jugosławii. Wiodące firmy: - „Kutjevo” Kutjevo - uprawa zbóż, kukurydzy, hodowla bydła, składowanie i suszenie zbóż w silosach - „Kutjevaćki Podrum” Kutjevo - produkcja winogron i win gatunkowych, produkcja wyrobów zbożowo-piekarniczych, zdrowa żywność, produkcja i przerób mięsa - „Presoflex” Požega - handel hurtowy i detaliczny - „Kamen-Ingrad” Požega - produkcja kamienia, betonu, rur betonowych, galanterii betonowej, kleju budowlanego, wykonywanie robót budowlanych - „Zvečevo” Požega - produkcja słodyczy i napojów alkoholowych - „Plamen-International” Požega - produkcja pieców, kuchenek

- “Spin Valis” Pożega- przetwórstwo drewna - “ETA” – Fabryka aparatów grzewczych, grzejniki rurowe, żeberkowe - „Orljava” Požega - produkcja koszul męskich, hodowla świń do tuczu i zarodowych - Hrvatska Industrija Ravnog Stakla d.d Lipik - produkcja szkła i piasku kwarcowego. - „Sloga” IMK d.d. - produkcja odzieży damskiej i męskiej, obrót uszlachetniający dla zagranicznych partnerów

18 Pozostałe firmy z branży: - rolnej: “Poljoprivreda” Lipik –ziarno zbóż, oleje, “Rovita” Kutjevo – tytoń; “Ribnjačarstvo” Poljana – ryby słodkowodne, - spożywczej: “Zvečevo Mlijekara” - art. mleczarskie, “Vecro”, “Belpa”, “Allegro” – makarony, “Vilfos”, “Grbić”, “Brestovčanka” – art. piekarnicze; “Mesoproizvod” - artykuły mięsne, “Tomas”, “Emovčanka”, “Cubelle caffe” - kawa, “Kupido” Pożega – wino jeżynowe - tekstylnej: “Pearl” Brestovac – usługi krawieckie i bluzki damskie, “Samteks” –odzież ochronna i dziecięca, koce i nakrycia, “Westcroj” – odzież skórzana, “Gamauf” - bielizna - przemysłu przetwórczego: “Tofrado” – gwoździe, siatka stalowa i kolczasta, “Oroplet” - narzędzia, “Limpres” - okna dachowe i artykuły z blachy dla budownictwa , “Kolor Emajl” - rury, syfony, zamki drzwiowe, “Toman” - wyroby aluminiowe - drzewnej: “Franjić” - stolarka budowlana, okna z izo-szkłem, drzwi ; “DI Papuk” - parkiety i stolarka, “AK-Dinvel” - łóżka, meble na zamówienie, ”Contura” - drzwi wejściowe i wewnętrzne. - Żupanija Brodsko-Posavska zajmuje powierzchnię 2.034 km kwadratowych, liczba mieszkańców wynosi 170 tysięcy. Głównym miastem jest Slavonski Brod (57.300 mieszkańców). Łączny przychód żupanii wg gałęzi gospodarki : przemysł przetwórczy 37,80 %, handel 28,22 %, budownictwo 15,06 %, rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 7,25 % i handel nieruchomościami 4 %. Obroty handlu zagranicznego w 2000 r. wyniosły 113,2 mln USD, w tym eksport 48,6 mln USD, a import 64,7 mln USD. Udział poszczególnych gałęzi przemysłu w eksporcie w 2000 r. kształtował się następująco: przemysł meblarski 27%, przemysł metalowy 24,2%, przemysł drzewny 18,3%, przemysł tekstylny 8,0%, budowa maszyn 6,9%, przemysł skórzany 4,0%, przemysł chemiczny 2,7%, przemysł papierniczy 2,1%, handel 1,4%. W imporcie: handel 22,3%, przemysł metalowy 20,6%, przemysł meblarski 18,0%, przemysł tekstylny 5,4%, budowa maszyn 4,6%, przemysł art. spożywczych 4,2%, przemysł drzewny 2,9%, przemysł skórzany 2,5%, przemysł motoryzacyjny 2,4%, przemysł papierniczy 1,5%.

Do głównych partnerów handlowych należą: Niemcy, Włochy, Bośnia i Hercegovina, Słowenia,Belgia, Austria, Szwecja, Francja ( Polska znajduje się na 14 miejscu). Wiodące firmy żupanii: - “Zelena Magistrala” – budownictwo - “PAN” – fabryka kartonu i opakowań z kartonu - “Đuro Đaković” – Termoenergetska postrojenja” – urządzenia energocieplne - “Oriolik” - produkcja i handel meblami i masą poliuretanową - “Jasinje” – kombinat rolno-spożywczy - “Đuro Đaković –Montaža “– budowa mostów i hal fabrycznych - “Klas” – kombinat rolno-przemysłowy - “Projektgradnja” – projektowanie i wykonawstwo obiektów budowlanych - “Merkur” –handel, gastronomia i usługi - “Slavonija” – przemysł drzewny Żupania Brodsko-Posavska posiada od 6 listopada 2001 r. strefę wolnego handlu Đuro Đaković – Slavonski Brod d.o.o. o powierzchni 41.014 m2 (I faza)., atrakcyjną dla potencjalnych inwestorów. Adres: Slobodna zona Đuro Đaković – Slavonski brod d.o.o., 35000 Slavonski Brod, Dr. Mile Budaka 1, Predsjednik Uprave ( prezes Zarządu) mr. Josip Salantić , tel.: 00385 357445 602, mr. Marica Jergović Potpredsjednik Uprave tel.: 00385 35/445 783, fax: 00385 35/444 108 e-mail: zone@freezone-dd-sb.hinet.hr

19 - Żupanija Zadarska zajmuje powierzchnię 7.854 km kwadratowych i posiada ok.150 tys. mieszkańców. Głównym miastem jest Zadar ( ok. 65 tys. mieszkańców). Gospodarka żupanii oparta jest na turystyce, transporcie morskim, rolnictwie, rybołówstwie i przemyśle (produkcja maszyn i urządzeń, produkcja tekstylna i skórzana, przemysł chemiczny, produkcja wyrobów niemetalowych). Struktura dochodu żupanii kształtuje się następująco:handel 46,26%, przemysł przetwórczy 21,44%, transport i łączność 13,68%, rolnictwo 4,27%, budownictwo 4,13%. Obroty handlu zagranicznego w 2000 r. wyniosły 96,8 mln USD, w tym eksport 39,2 mln USD, a import 57,6 mln USD. Zarówno w eksporcie jak i imporcie dominują wyroby chemicze, wyroby z tworzyw sztucznych, maszyny i urządzenia, artykuły spożywcze. Do najważniejszych partnerów handlowych należą: Włochy, Niemcy, Rosja, Słowenia, Austria, Bośnia i Hercegovina, Szwajcaria, Japonia. Wiodące firmy: - “Tankerska plovidba” d.d. –transport morski - “Aluflex Pack” d.o.o. - produkcja opakowań foliowych dla przemysłu mleczarskiego i mięsnego - “Zadranka” d.d.- handel detaliczny ( sieć sklepów) - “Sonik” – handel hurtowy i detaliczny artykułami spożywczymi - “Bakmaz” – handel hurtowy i detaliczny - “Plodine” – handel detaliczny (sieć sklepów)

- “Tankerkomerc” –handel zagraniczny, zaopatrzenie statków, magazynowanie towarów, dystrybucja artykułów rolnych, skup i dystrybucja ryb - “Turisthotel” – sieć hoteli - “Intermod” – handel hurtowy i detaliczny meblami Inne przedsiębiorstwa regionu: - „Maraska” d.d. Zadar - produkcja napojów alkoholowych i bezalkoholowych - ”Sojara” Zadar - przerób ziarna sojowego - „Agroprodukt” Benkovac - chłodnia i przerób artykułów rolnych - „Tvornica Duhana Zadar” Zadar - produkcja wyrobów tytoniowych - „Adria” Zadar - produkcja konserw rybnych - „Mardešić” Sali - produkcja konserw rybnych - „Tekstil” Zadar - sprzedaż detaliczna wyrobów tekstylnych - „Bagat” Zadar - produkcja domowych maszyn do szycia, - „Bagat-Alatnica” - produkcja narzędzi i automatyki - „Bagat TPA” Nin - produkcja armatury gazowej - „SAS” Zadar - produkcja obrabiarek - „Chromiral” Benkovac - produkcja rur tłoczonych z aluminium - „TIZ” Zadar - produkcja przędzy i tkanin bawełnianych - „TKV” Zadar - produkcja sznurka - „Tvornica mreža” Biograd - produkcja sieci rybackich, siatek do gier sportowych, siatek ochronnych dla rolnictwa, sznurek poliamidowy, torby foliowe, narzędzia rybackie, dywany - „Dimo” - produkcja odzieży dziecięcej i sportowej - „ Zadar” Zadar - wyprawianie i przerób skór, produkcja konfekcji skórzanej - „Diokom” - produkcja obuwia męskiego i damskiego - „ Polikem” Zadar w likwidacji - produkcja granulatu PCV - „Kemoplast- Trade ” - produkcja rur wodociągowo-kanalizacyjnych z PCV - „Viniplastika” - produkcja twardych i miękkich profili z PCV, opakowania wydmuchiwane - „Kepol-Plast” Zadar - produkcja kleju i folii - „Kamen” Obrovac - produkcja i obróbka kamienia - „IGM” Zapužane - produkcja materiałów budowlanych

20 Równolegle z planami rozwoju przemysłu w żupanii wielki się kładzie nacisk na dalszy rozwój turystyki, ponieważ obligują do tego położenie żupanii na wybrzeżu Adriatyku oraz zasoby naturalne. Żupanija Osječko-Baranjska zajmuje powierzchnię 4.152 km kwadratowych i zamieszkuje ją 320 tys. mieszkańców. W ramach podziału terytorialnego posiada 30 gmin i 7 miast (Osijek, Beli Manastir, Belišće, Donji Miholjac, Đakovo, Našice i Valpovo). Głównym miastem jest Osijek. Żupania położona jest na glebach i w klimacie sprzyjającym produkcji rolnej. Występują tutaj także źródła termalne. Do głównych upraw rolnych należą zboża, kukurydza, buraki cukrowe oraz rośliny oleiste. Do najbardziej rozwiniętych gałęzi przemysłu należą: przemysł spożywczy, tekstylny, drzewno-papierniczy, chemiczny, produkcja materiałów budowlanych, produkcja maszyn i urządzeń. Struktura udziału poszczególnych dziedzin gospodarki w dochodzie żupanii w 2000 r. wyglądała następująco: handel

41,02 %, przemysł przetwórczy 30,32 %, rolnictwo i leśnictwo 12,3 % , budownictwo 7,33 % . Obroty handlu zagranicznego w 2000 r. wyniosły 336,8 mln USD , eksport 171,5 mln USD, import 165,3 mln USD. Do największych partnerów handlowych należą: Włochy, Niemcy, Bośnia i Hercegowina, Słowenia, Austria, Węgry, Szwajcaria, Jugosławia, Francja i Czechy. W eksporcie dominują wyroby papiernicze, spożywcze, odzież, wyroby chemiczne. W imporcie, wyroby papiernicze, artykuły spożywcze. Wiodące firmy: “Belišće” – produkcja papieru i opakowań, “Belje” – gospodarka rolna, przemysł przetwórczy i obrót handlowy, “Alastor” – handel i usługi, “Saponia” – przemysł chemiczny, spożywczy i farmaceutyczny, “Našicecement” – cementownia, “ Žito” – produkcja i handel, “ Biljemarkant ” – produkcja, handel, i obrót, “ In Cubo “ - handel krajowy i zagraniczny, “ IPK Tvornica šećera Osijek “ – cukrownia, “ Sloboda “ – producent ciastek i wyrobów piekarskich. Gospodarka żupanii opiera się na następujących branżach: 1) przemysł spożywczy: przemysł mięsny –“PPK Valpovo”, “Klaonica”, “Đakovacka klaonica”, “Beljska klaonica” przetwórstwo owoców i warzyw – “Đakovcanka” produkcja oleju rafinowanego – “IPK Tvornica ulja” Čepin przetwórstwo mleka – “MIA” Osijek, “Meggle-Mia” Osijek produkcja artykułów młynarskich - “Đakovština”, “IPK Croatia”, “Papuk”, “Žitar”, “Žitoprerada” produkcja pasz dla zwierząt – “PPK Valpovo”, “TSH Osječanka” produkcja chleba, ciastek i sucharków – “Sloboda” Osijek produkcja cukru – “Tvornica šećera Osijek” produkcja czekolady i cukierków – “IPK Kandit”, Osijek przetwórstwo herbaty i kawy - “Flatscher”, Osijek produkcja artykułów spożywczych dietetycznych i homogenizowanych - “Tribo Min”, Osijek produkcja piwa i napojów bezalkoholowych - “Pivovara Osijek”, “Fami” 2) przemysł tekstylny - “Beneton Croatia” Osijek, “Slavonija MK” , “BTI” Beli Manastir , “Hemco” Đakovo, “Gerok”, “Mako” Đakovo 3) przemysł skórzany – “Obuća” Osijek i “Osjećka tvornica koża” 4) leśnictwo – “Beliśće-Tvornica za preradu”, “Strizovojna hrast”, “Natis”, “Prozori Moravek” meble - “Mobilia” Osijek, “DI Geli” , “AG-dinas” , “Litokarton” drukarnie - “Osijek” i “Tipografija” Đakovo 5) materiały budowlane - “Našicecement”, Našice, “Cetera” Đakovo, “Slavonija IGM”, “Opeci Osijek”

21 6) przemysł metalowy (produkcja maszyn rolniczych, motokultywatorów, wózków budowlanych, rowerów, wtryskarki

do mas plastycznych, maszyny do konfekcjonowania papieru) - “Limex” , D.Miholjac, “MIO Osijek”, “OLT” , “Kovinar”, “LIV” 7) produkcja zapałek - “Tvornica žigica Drava” Osijek 8) produkcja szczotek i mioteł – “Niveta Osijek” 9) budownictwo – “Gradnja”, “Koteks”, “Vodovod ”, “Gravia cesting”, “Našički interijer, “Vodogradnja”, “Massa” Osijek. Przed kilkoma laty została utworzona wolna strefa Osijek, na terenie portu rzecznego , oddalona 10 km od ujścia Dravy do Dunaju, która oferuje krajowym i zagranicznym inwestorom szereg ulg w prowadzeniu działalności gospodarczej. Żupania Osječko-baranjska dąży do rozwoju turystyki rekreacyjnej ( także łowiectwo i wędkarstwo) oraz leczniczej ( termalna riviera „Bizovačke Toplice” ) w swoim regionie. Szczególnym miejscem turystyki kontynentalnej jest ekologiczna oaza parku Kopački rit. Dla rozwoju regionu ważna jest korzystna infrastuktura drogowa: połączenia autostradą na zachód, na południe w kierunku Bośni i Hercegowiny i północ ( Węgry), droga kolejowa i połączenia rzeczne Drava i Dunaj oraz lotnisko Klisa koło Osijeku. Żupanija Šibensko-Kninska zajmuje powierzchnię 2.939 km kwadratowych i posiada ok. 112 tys. mieszkańców. W ramach podziału terytorialnego posiada 12 gmin i 5 miast (Šibenik, Drniš, Knin, Skradina i Vodice). Głównym miastem jest Šibenik (42 tys. mieszkańców). Struktura PKB żupanii kształtuje się następująco: przemysł przetwórczy 39,69 %, handel 33,30 %, hotelarstwo i gastronomia 9,49 %, budownictwo 5,44 %, transport, magazynowanie i łączność 4,90 %. Do głównych gałezi przemysłowych należą: przemysł aluminiowy, spożywczy, chemiczny, tekstylny, budowy statków, graficzny, produkcja materiałów budowlanych. Oprócz przemysłu, ogromne znaczenie ma turystyka. Oprócz licznych hoteli na wybrzeżu oferuje i kwatery prywatne. Na wybrzeżu znajduje się 9 portów jachtowych. Obroty handlowe za 2000 r wyniosły 147,3 mln USD, eksport 83,9 mln USD , a import 63,4 mln USD. Żupania najwięcej eksportowała do Włoch, Niemiec, W. Brytanii, Holandii, Belgii i Austrii. Natomiast największymi partnerami w imporcie były Bośnia i Hercegowina, Jugosławia i Słowenia ( kraje rozwijające się ) oraz wśród krajów rozwiniętych Włochy, Belgia, Niemcy i Austria. Wiodące firmy: 1. “ Tvornica lakih metala “ Šibenik – producent metali lekkich 2. “Vinoplod vinarija” - produkcja wina i alkoholi mocnych 3. “Krka” – piekarnia i handel 4. “Luka” – port morski 5. “Autotransport” – przewoźnik

6. “ Tiskara Kačić “ - drukarnia 7. “RB Šibenik” – produkcja rur 8. “ Drnišplast “ – stocznia remontowa 9. “ Tvornica oplemenjenih folija” – produkcja folii dla przemysłu spożywczego 10. “ Izgradnja “ - budownictwo 11. “ ZM-Vikom “ - budownictwo 12. “ Vodice “ - budownictwo 13. “ Solaris “ – sieć hoteli 14. “ Rivijera” - sieć hoteli 15. “ Primošten” – sieć hoteli 16. “ Školjić” – sieć hoteli 17. “ Jlly – Ibs ” – sieć hoteli

22 Żupanija Vukovarsko- Srijemska zajmuje powierzchnię 2.444 km kwadratowych i posiada ok.190 tys. mieszkańców. W ramach podziału terytorialnego posiada 4 miasta (Vukovar, Vinkovci, Županja, Ilok). Głównym miastem jest Vukovar. Do podstawowych bogactw naturalnych należą: lasy, rzeki, uprawna gleba. Struktura dochodu żupanii kształtuje się następująco: handel 33,05%, przemysł przetwórczy 30,27%, rolnictwo 12,70%, budownictwo 11,44 %, zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz i wodę 3,32%. Do najważniejszych gałęzi produkcyjnych należą: przemysł spożywczy, leśnictwo, przemysł przerobu drewna, produkcja wyrobów metalowych, produkcja materiałów budowlanych, przemysł skórzany i tekstylny, przemysł graficzny, turystyka. Obroty handlu zagranicznego w 2000 r. wyniosły 81 mln USD, w tym eksport 38,3 mln USD, a import 42,7 mln USD. Do najważniejszych partnerów handlowych należą: Niemcy, Włochy, Bośnia i Hercegowina, Austria, Słowenia, Belgia, Węgry. Wiodące firmy: - “Sladorana”, Županija- produkcja cukru - “Špiritana”, Županija – produkcja spirytusu, alkoholi mocnych - “IGM Dilj” , Vinkovci – produkcja materiałów budowlanych ( cegła, tynki, itd.) - “Boso”, Vinkovci – handel hurtowy książkami, artykułami papierniczymi - “Borovo-Trgovačka mreža” – handel obuwiem - “Vinkovački vodovod i kanalizacija” – usługi wodociągowe i kanalizacyjne - “Pilana”, Vinkovci –tartak, obróbka drewna - “PZ Napredak”, Županija – spółdzielnia rolnicza, produkcja nasion zbóż - “Domil” , Županija – przemysł mleczarski - “Svinjogojsko Rasplodni Centar” Rokovci-Andrijaševci – hodowla świń zarodowych - “Tvornica furnira” – produkcja oklein meblowych, - “Ciglana” – produkcja materiałów budowlanych - “Velepromet “, Vinkovci – handel - “Arabica” , Vukovar – przetwórstwo herbaty i kawy - “Plinara istočne Slavonije” – gazownia - “Vibribeton” – produkcja materiałów budowlanych

- “Patričar” – handel hurtowy - Żupanija Splitsko-Dalmatinska zajmuje powierzchnię 4.501 km kwadratowych i posiada 456 tys. mieszkańców. Głównym miastem jest Split (207 tys. mieszkańców). Do głównych bogactw naturalnych można zaliczyć położenie geograficzne – wybrzeże Adriatyku, klimat, bogate źródła wody. Udział poszczególnych gałęzi gospodarki w wymianie żupanii z zagranicą wygląda następująco: przemysł przetwórczy 58 %, produkcja pojazdów i in. urządzeń transportowych 27,9 %, handel hurtowy i pośrednictwo handlowe 19%, produkcja artykułów z metali nieżelaznych 8,4 %, produkcja odzieży i konfekcji 2,7 %, handel detaliczny 1,3 %. Na znaczącym miejscu znajduje się przemysł przetwórczy (budowa statków, maszyn i urządzeń, urządzeń elektrycznych, produkcja wyrobów tekstylnych). Rozwinięta jest także produkcja rolno-spożywcza. Oprócz klasycznej turystyki, rozwinięta jest i turystyka nautyczna ( na wybrzeżu żupanii znajduje się 6 portów jachtowych). Obroty handlu zagranicznego za 2000 r. wyniosły 619,2 mln USD, w tym eksport 258,2 mln USD, a import 361 mln USD. Do najważniejszych partnerów handlowych należały: Liberia, Włochy, Bośnia i Hercegowina, Rosja, Słowenia, Niemcy, Austria, Francja, Egipt, Stany Zjednoczone, Norwegia. Wiodące firmy: - „Brodosplit - Brodogradilište” Split - budowa statków, produkcja silników okrętowych

23 - „Brodomerkur” Split - handel zagraniczny, hurtowy i detaliczny wyrobami technicznymi, materiałami budowlanymi i usługami - “Gorenje”, Split - handel artykułami dla gospodarstwa domowego ( kuchenki, lodówki itp.) - “Elektro –Magic” – handel hurtowy i detaliczny materiałami elektrycznymi - “Comerc-Brača Pivac” – produkcja artykułów mięsnych i wędlin - “Dalmacijacement” – cementownia - “AD Plastic” – produkcja artykułów z PCV : do urządzeń domowych, części do pojazdów, dla przemysłu - “Hrvatska brodogradnja Trogir”- stocznia, naprawa statków - “Diokom” – produkcja konfekcji damskiej i męskiej i handel odzieżą - “Euroshop Prodajni Centar” – handel hurtowy i detaliczny artykułami powszechnego użytku - “Opel Dalmacija” – salon samochodowy - “ PCE “– producent urządzeń elektronicznych - “ Robot Commerce “ – handel artykułami powszechnego użytku i aparatami gospodarstwa domowego - “ Peko – Dal “ – produkcja i handel obuwiem - “ Galeb “ – produkcja bielizny, wyrobów trykotażowych - „Sardina” Postira - produkcja konserw rybnych - „Jadranribolov” Split - hodowla pstrąga - “Jadrolinija”- przewoźnik pasażerski i towarowy po morzu Adriatyckim

- “ Sem Martime Company “ – przewozy pasażerów i pojazdów. - “Kerum”, Split, “Tommy Commerce”, “Prehrana” , “Konkurent” , “Studenac Commerce “ – handel hurtowy i detaliczny artykukami spożywczymi - “Lavčević” Split, “Inženjering Split”, “Pomgrad” , “Melioracija”, “Građevno”, “Salona”, “Graditelj” - projektowanie i wykonawstwo obiektów. - Żupanija Istarska zajmuje powierzchnię 2.820 km kwadratowych i posiada ok. 205 tys.mieszkańców. W ramach podziału terytorialnego posiada 30 gmin i 9 miast (Buje, Buzet, Labin, Novigrad, Pazin, Poreč, Pula, Rovinj i Umag). Głównym miastem jest Pula. Struktura PKB żupanii kształtuje się następująco: handel 40,16 %, przemysł przetwórczy 32,49 % , hotelarstwo i gastronomia 8,46 %, budownictwo 5,19 % , rolnictwo i rybołówstwo 2,9 %. Ważną gałęzią gospodarki Istrii jest turystyka . Wiodące firmy: - “Uljanik brodogradnja” Pula, “Tehnomont brodogradnja” Pula – przemysł okrętowy - “Uljanik-TESU” Pula, “Uljanik Strojogradnja” Pula, “Končar- Ugostiteljski strojevi” Labin – produkcja maszyn i urządzeń - “Istra Cement International” Pula, “TC Koromačno”, “TC Umag”, “Kamen Pazin”, “Istarska tvornica vapna” Raša, “Industrochem” Pula – produkcja materiałów budowlanych (wapna, cegły, cementu, płyt kamiennych, ceramiki) – “Tehnomont” Pula, “Prvomajska-Raša”, “Labinprogres-TPS”, “Histria Tube” Potpičan, “Obrada” Rovinj, “Feroplast”, Buje – produkcja konstrukcji metalowych i narzędzi – “Tvornica duhana”, Rovinj – produkcja wyrobów tytoniowych – “Istrografika”, Rovinj – produkcja papieru, kartonu i artykułów papierowych – “Hain Istria” Buje, “Drvoplast” Buzet, “PIN” Pazin – obróbka drewna – “Schott Boral” Pula – produkcja artykułów szklanych – “Istraplastika” Pazin, “Aluflex Pack” Umag – produkcja mas plystycznych – “Arena” Pula, “Pola textile” Pula, “Sede” Labin, “Album” Labin, “Nova Arianna” Novigrad – przemysł tekstylny – “Hempel” Umag, “Sipro” Umag, “Bifix” Buje – przemysł chemiczny – “Puris” Pazin, “Mirna” Rovinj, “Agrolaguna” Poreč, “Brionka” Pula – przemysł spożywczy ( produkcja indyków, konserw rybnych, handel innymi artykułami spożywczymi). Rolnictwo Istrii opiera się na uprawie winorośli i produkcji wina, uprawie oliwek i produkcji oliwy, rybołówstwie ( długa linia wybrzeża), hodowli bydła, uprawie warzyw ( sprzyjający łagodny klimat), i na gospodarce rolnej prowadzonej w optymalnie ekologicznych warunkach. Tradycyjne produkty Żupanii Istarskiej to istarskie wina ( “malvazija” i “teran” ), istarska rakia (“biska”), suszona szynka ( “istarski prszut ”), oliwa z oliwek, ser żółty i twarożek owczy (“ skuta” ), trufle .

24 Bardzo ważną dziedziną gospodarki Istrii jest turystyka. W sezonie ten najbardziej rozwinięty turystycznie region

może ugościć ponad 200.000 turystów. Oferuje: - turystykę pobytową ( zakwaterowanie w hotelach, kampinagach , w kwaterach prywatnych), - sporty wodne ( nautyka), - turystykę kongresową, - turystykę wycieczkową, - łowiectwo i rybołówstwo dla turystów, - agroturystykę, - wycieczki tzw. szlakami winnymi, - turystykę sportowo-rekreacyjną, - turystykę konną. Obroty handlu zagranicznego w 2000 r. wynosiły 1.069,6 mln USD, eksport 590,9 mln USD, a import 478,8 mln USD. Najważniejszymi partnerami zagranicznymi były Włochy ,Liberia, Słowenia, Bośnia i Hercegowina, Niemcy, Jugosławia, Francja, USA, Austria, Macedonia. - Żupanija Dubrovačko-Neretvanska zajmuje powierzchnię 8.171 km kwadratowych i posiada ok.120 tys. mieszkańców. Podział terytorialny obejmuje 17 gmin (188 miasteczek i 5 miast - Dubrovnik, Korčula, Metković, Ploče, Opuzen). Głównym miastem jest Dubrovnik (48 tys. mieszkańców). Do bogactw naturalnych należą malownicze usytowanie i złoża kamienia. Struktura dochodu kształtuje się następująco: turystyka 40% (pośrednio 70%), handel 44,3 %, transport i łączność 22,5 %, gastronomia 10,7 %, przemysł przetwórczy 7,8 % (budowa statków i wyposażenia, produkcja wyrobów węglowo-grafitowych, produkcja klocków hamulcowych), budownictwo 6,9 %. Obroty handlu zagranicznego żupanii w 2000 r. wyniosły 63 mln USD, eksport 18,3 mln USD, import 45,7 mln USD. Najwięksi zagraniczni partnerzy handlowi żupanii : Włochy, Niemcy, Polska, Austria, USA, Słowenia, Szwecja, Bośnia i Hercegowina, Wlk. Brytania. Wiodące firmy: 1. “Atlas” – sieć agencji turystycznych i hoteli 2. “Zračna luka Dubrovnik” — port lotniczy 3. “Jambo” – handel art. spożywczymi i powszechnego użytku 4. “Atlantska plovidba “ – pasażerski transport morski 5. “ Luka Ploče ” – port morski towarowy 6. “Combis” – handel sprzętem komputerowym 7. “Dubrovkinja Trade” – handel detaliczny artykułami spożywczymi, tekstyliami i in. 8. “PGM Ragusa” – producent materiałów budowlanych 9. “Energopetrol Ploče” – produkcja paliwa 10. “ Radež “ – produkcja pokryw dla statków i łodzi 11. “ GP Dubrovnik ” - budownictwo 12. “ Pemo Trade “ – handel artykułami spożywczymi 13. “ Dubrovačko Primorje “ - turystyka, hotelarstwo 14. “ Inmont “ – projektowanie, produkcja i montaż urządzeń i instalacji dla budownictwa okrętowego 15. “ G & V Line “ – usługi w transporcie morskim, turystyce 16. “ Villa Dubrovnik “ – hotele i agencje turystyczne

17. “ Glavice “ – kamieniołom, produkcja materiałów budowlanych 18. “ C.A.B. Italiamobili ” – handel meblami 19. “ Poljopromet “ – handel maszynami i urządzeniami dla rolnictwa 20. “ Dingač Potomje” i “ Postup “ – produkcja wina 21. “ Čistoća “ – przedsiębiorstwo komunalne Dubrovnik.

25 - Żupanija Međimurska zajmuje powierzchnię 730 km kwadratowych i posiada około 116 tys. mieszkańców. Terytorialnie podzielona jest na 21 gmin i 3 miasta (Čakovec, Mursko Središće i Prelog). Głównym miastem jest Čakovec (20 tys. mieszkańców). Główne bogactwa naturalne to: glina, niewielkie ilości gazu, ropy naftowej, węgla, potencjał hydroenergetyczny rzek. Do najbardziej rozwiniętych gałęzi gospodarki należą: przemysł przetwórczy, rolnictwo, handel i budownictwo. W przemyśle przetwórczym dominują następujące branże: tekstylna, obuwnicza, żywnościowa, chemiczna, metalowa, drzewna, produkcja materiałów budowlanych. Struktura dochodu żupanii kształtuje się następująco:przemysł przetwórczy 39,57 %, handel 34,24 %, budownictwo 9,60 %, rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 5,17 %, obrót nieruchomościami 4,29 %. Gospodarka żupanii opiera się na : przemyśle tekstylnym (konfekcja, bielizna, produkcja tkanin, przędzy, skarpet, pasmanterii), obuwniczym, chemicznym, produkcji artykułów z mas plastycznych (opakowania, rolety, folie, rury, płyty, profile dla budownictwa itp.), przemyśle metalowym ( produkcja odlewów żelaznych, konstrukcji metalowych, opakowań, aparatów i urządzeń różnego przeznaczenia np. dla rolnictwa, przemysłu spożywczego), przemyśle drzewnym ( tarcica, stolarka budowlana, opakowania, artykuły plecione z trzciny, produkcja mebli), produkcji materiałów budowlanych ( cegła, konstrukcje betonowe, belki, rury betonowe, artykuły ze sztucznego kamienia ). Do wiodących firm należą : - „Jelen” d.d. Čakovec - produkcja obuwia - ”Meplast” d.d. Čakovec - produkcja wyrobów z tworzyw sztucznych - „Heplast-Plin” d.o.o. Prelog - produkcja wyrobów z tworzyw sztucznych - „TMT” d.o.o. Čakovec - produkcja wyrobów metalowych - „ Ferro-Preis” d.o.o. Čakovec -produkcja wyrobów metalowych - „Hrast” d.d. Čakovec - przemysł drzewny - „Međimurjeplet” d.d. Čakovec - przemysł drzewny - „Međimurje -Beton” d.d. Čakovec - produkcja materiałów budowlanych - „Zrinski” d.d. Čakovec - zakład poligraficzno-wydawniczy - „Trgocentar” d.d. Čakovec - handel - „Panex” d.d. Čakovec - handel - „Velecommerce” d.o.o. Čakovec – handel - “Union” – gastronomia, hotelarstwo, turystyka. W 2000 roku wymiana towarowa żupanii wyniosła łącznie 281.380 mln. USD, z czego eksport 129.837 mln

USD a import 151.543 mln USD. Firmy eksportowały głównie do Niemiec, Austrii, Włoch, Belgii,Słowenii, a importowały z Niemiec, Austrii,Włoch, Węgier, Słowenii. - Miasto Zagrzeb - na terytorium Żupanii Zagrebačkiej znajduje się stolica Chorwacji Zagrzeb (ok. 770 tys. mieszkańców, 640 km kwadratowych powierzchni), która jednak jest formalnie wyodrębniona z Żupanii Zagrebačkiej i posiada samodzielność. W Zagrzebiu działa ok. 22 tys. spółek w różnych gałęziach gospodarki oraz 17 tys. rzemieślników. Tutaj skoncentrowany jest przemysł chemiczny, spożywczy, metalowy, elektroniczny, tekstylny, drzewny oraz poligraficzny i wydawniczy. Do najważniejszych gałęzi przemysłowych należą: produkcja elektrycznych maszyn i urządzeń, przetwórstwo produktów chemicznych, budowa maszyn i środków transportu, produkcja wyrobów metalowych, przemysł tekstylny, przemysł spożywczy. Struktura dochodu miasta Zagrzebia przedstawia się następująco: handel 32,57 %, przemysł przetwórczy 31,28 %, transport i łączność 11, 99 %, budownictwo 5,21 %, zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz i wodę 5,32 %, obrót nieruchomościami 6,02 % .

26 Obroty handlu zagranicznego w 2000 r. wyniosły 5.890,1 mln USD, w tym eksport 1.589,7 mln USD a import 4.300,4 mln USD. Do najważniejszych partnerów handlowych należały takie kraje, jak Niemcy, Włochy, Słowenia, Rosja, Austria, Węgry, Wielka Brytania, Macedonia, Bośnia i Hercegowina, Stany Zjednoczone, Szwajcaria. Wiodące firmy: 1. “Pliva” – produkcja farmaceutyczna 2. “Konzum” – handel artykułami spożywczymi i powszechnego użytku 3. “Medika” – handel artykułami farnaceutycznymi i wyposażeniem dla instytucji zdrowia 4. “Lura“– produkcja i sprzedaż artykułów mleczarskich 5. “Ericsson Nikola Tesla“ – producent przekaźników RTV, aparatów telefonicznych 6. “Dioki“ – produkcja mas plastycznych w formie pierwotnej , jedyny w Chorwacji producent polistyrenu 7. “VIP–net“ – sieć telefonii komórkowej 8. “Siemens“ – produkcja sprzętu elektrycznego ( pneumatycznych narzędzi i maszyn ), urządzeń mierniczych , nawigacyjnych, automatyzacja procesów technologicznych, urządzenia, usługa montażu aparatów i maszyn elektrycznych 9. “Coca-Cola Beverages – Hrvatska “ – produkcja i handel napojami bezalkoholowymi 10. “Getro“ – handel artykułami spożywczymi i powszechnego użytku 11. “Crosco” – działalność usługowa dot. wydobycia ropy naftowej 12. “Kraš “ – produkcja słodyczy i czekolady 13. “Industrogradnja“– budownictwo mieszkaniowe , przemysłowe 14. “Zvijezda” – produkcja oleju i wyrobów tłuszczowych

15. “ Zagrebačka pivovara “ – browar 1.7. Samorząd gospodarczy Zgodnie z ustawą o Chorwackiej Izbie Gospodarczej (Narodne Novine 66/91 i 73/91) członkostwo podmiotów gospodarczych w Izbie jest obowiązkowe. Członkami Chorwackiej Izby Gospdodarczej (HGK) są wszystkie osoby prawne i fizyczne zajmujące się działalnością gospodarczą i posiadające swoją siedzibę na terytorium Chorwacji. Prawne osoby zostają członkami Izby w momencie wpisu do rejestru sądowego, natomiast osoby fizyczne za pośrednictwem zrzeszeń lub związków. W 2002 r. Chorwacka Izba Gospodarcza będzie obchodziła jubileusz 150 lecia istnienia. W 1999r . na kolejną czteroletnią kadencję Przewodniczącego Chorwackiej Izby Gospodarczej został wybrany Nadan Vidošević. W ramach Chorwackiej Izby Gospodarczej funkcjonuje 20 regionalnych Izb (podział zgodny z podziałem administracyjnym kraju). Wykaz regionalnych izb gospodarczych zawarty jest w dalszej części publikacji. Hrvatska Gospodarska Komora (Chorwacka Izba Gospodarcza) 10000 Zagreb, Rooseveltov trg 2 tel. 00385/1/456-15-55 fax: 00385/1/482-83-80 www.hgk.hr Chorwacka Izba Gospodarcza posiada kompetencje do wydawania następujących dokumentów: - śwadectwo o końcowym użytkowniku - świadectwo o sile wyższej - świadectwo o pochodzeniu towarów

27 Do wystawiania świadectw o bezpośredniej przesyłce upoważnione są właściwe urzędy celne. Rozporządzenie o pochodzeniu towarów i sposobie wystawiania świadectw pochodzenia towarów (Narodne Novine nr 66/99) określa warunki określania krajowego i importowanego pochodzenia towarów, sposób wystawiania śwadectw pochodzenia towarów oraz innych dokumentów towarzyszących towarom przy eksporcie i imporcie. Sektory, zrzeszenia i związki w Chorwackiej Izbie Gospodarczej Sektor za promet,graditeljstvo i komunalno gospodarstvo: (Sektor transportu, budownictwa i gospodarki komunalnej) 10000 Zagreb, Rooseveltov trg 2 tel.: 00385 1/4561 555 fax: 00385 1/4828380 e-mail: promet@hgk.hr - Udruženje graditeljstva (Zrzeszenie budownictwa) - Udruženje brodara (Zrzeszenie transportu wodnego)

- Udruženje luka (Zrzeszenie portów) - Udruženje zračnog prometa (Zrzeszenie transportu powietrznego) - Udruženje cestovnih prijevoznika Hrvatske (Zrzeszenie przewoźników drogowych Chorwacji) - Udruženje međunarodnih otpremnika (Zrzeszenie spedytorów międzynarodowych) - Udruženje stambeno-komunalne djelatnosti i uređenja naselja i prostora i zaštite okoliša (Zrzeszenie gospodarki mieszkaniowo-komunalnej, zagospodarowania osiedli i ochrony środowiska) - Udruženje za projektiranje i istraživačko-razvojni rad (Zrzeszenie biur projektowych i działalności badawczo-rozwojowej) - Udruženje istražnih i zaštitnih djelatnosti (Zrzeszenie działalności badawczych i ochronnych) - Zajednica za kombinirani prijevoz (Związek transportu kombinowanego) Sektor za poljoprivredu, prehrambenu industriju i šumarstvo (Sektor rolnictwa, przemysłu spożywczego i leśnictwa) 10000 Zagreb, Rooseveltov trg 2 tel.: 00385 1/4561 555, fax: 00385 1/4828380 e-mail: poljoprivredavhgk.hr

28 - Udruženje poljoprivrede i prateće industrije (Zrzeszenie rolnictwa i związanego z nim przemysłu) - Udruženje stočarstva, ribarstva i prateće industrije (Zrzeszenie hodowli, rybołówstwa i przemysłów związanych z tymi działalnościami) Sektor za industriju (Sektor przemysłu) 10000 Zagreb, Draškovićeva 45 tel/fax: 00385 1/4646 701, tel: 00385 1/4606 705 fax: 00385 1/4606 737 e-mail: industrija@hgk.hr - Udruženje proizvodnje metala i proizvoda od metala (Zrzeszenie producentów metali i wyrobów z metali) - Udruženje industrije nemetala i građevinskih materijala (Zrzeszenie przemysłu wydobywczego rud metali kolorowych , produkcji wyrobów z metali kolorowych i przemysłu materiałów budowlanych) - Udruženje proizvođaća postrojenja, strojeva i uređaja (Zrzeszenie producentów osprzętu, maszyn i urządzeń) - Udruženje brodograđevne industrije (Zrzeszenie przemysłu okrętowego) - Udruženje energetike (Zrzeszenie energetyki) - Udruženje kemijske industrije i prerađivaća plastike i gume ( Zrzeszenie przemysłu chemicznego i przemysłu przetwórczego plastyku i gumy) - Udruženje drvno-prerađivačke industrije (Zrzeszenie przemysłu drzewnego i obróbki drewna) - Udruženje tekstilne i odjevne industrije (Zrzeszenie przemysłu tekstylnego i odzieżowego)

- Udruženje kožarsko-prerađivačke industrije (Zrzeszenie przemysłu skórzanego i obróbki skóry) - Udruženje za sekundarne sirovine, skupljanje i preradu (Zrzeszenie surowców wtórnych, skupu i przerobu) - Zajednica proizvođaća dijelova i pribora za automobilsku industriju (Związek producentów części zamiennych i akcesoriów dla przemysłu motoryzacyjnego) - Zajednica ambalažera (Związek producentów opakowań) - Zajednica proizvođaća proizvoda za zdravstvo (Związek producentów zaopatrzenia służby zdrowia)

29 - Zajednica za inventivni rad (Związek działalności innowatorskiej) - Zajednica nakladnika i knjižara (Związek wydawnictw i księgarni) - Zajednica proizvođaća brodske opreme (Związek producentów wyposażenia dla statków) Sektor za trgovinu (Sektor handlu) 10000 Zagreb, Rooseveltov trg 2 tel.: 00385 1/4561 555 fax: 00385 1/4828380 e-mail: trgovina@hgk.hr - Udruženje trgovine (Zrzeszenie handlu) - Udruženje usluga u trgovini (Zrzeszenie usług handlowych) - Udruženje trgovine motornim vozilima i dijelovima (Zrzeszenie handlu pojazdami motorowymi i częściami zamiennymi) - Udruženje poslovanja nekretninama (Zrzeszenie gospodarki nieruchomościami) Sektor za turizam i ugostiteljstvo (Sektor turystyki i gastronomii) 10000 Zagreb, Rooseveltov trg 2 tel.: 00385 1/ 4561 555 fax: 00385 1/4828 380 e-mail: turizam@hgk.hr - Udruženje hotelijera i ugostitelja (Zrzeszenie hotelarstwa i gastronomii) - Udruženje putničkih agencija (Zrzeszenie biur turystycznych) - Udruženje nautičkog turizma (Zrzeszenie turystyki morskiej, zrzesza porty jachtowe) - Zajednica zdravstvenog turizma (Związek turystyki zdrowotnej) - Zajednica turističkih seljačkih gospodarstava (Związek turystycznych gospodarstw rolnych)

30 Sektor za malo gospodarstvo (Sektor drobnej przedsiębiorczości)

10000 Zagreb, Rooseveltov trg 2 tel.: 00385 1/ 4561 555 fax: 00385 1/4828 380 e-mail: malogosp@hgk.hr - Udruženje malog gospodarstva (Zrzeszenie drobnej przedsiębiorczości) Sektor za bankarstvo i druge financijske institucije (Sektor bankowości i innych instytucji finansowych) 10000 Zagreb, Rooseveltov trg 2 tel.: 00385 1/4651 555 fax: 00385 1/4828 380 e-mail: bankarstvo@hgk.hr - Udruženje banaka i drugih financijskih institucija (Zrzeszenie banków i innych instytucji finansowych) - Udruženje osiguravatelja (Zrzeszenie instytucji ubezpieczeniowych) - Udruženje za poslovanje i posredovanje na financijskim tržištima (Zrzeszenie działalności gospodarczej i pośrednictwa na rynkach finansowych) - Udruženje osiguranja i imovine (Zrzeszenie firm ochroniarskich osób i majątku) Sektor za međunarodne odnose (Sektor Stosunków Międzynarodowych) 10000 Zagreb, Rooseveltov trg 2 tel.: 00385 1/4828382 fax: 00385 1/4828 379 e-mail: eoi@hgk.hr Sektor za makroekonomske analize (Sektor Analiz Makroekonomicznych) 10000 Zagreb, Rooseveltov trg 2 tel.: 00385 1/48 28 373 fax: 00385 1/48 28 380 e-mail: makroekonomija@hgk.hr Sektor za gospodarsku strategiju (Sektor ds. Strategii Ekonomicznej) 10000 Zagreb, Draškovićeva 45 tel.:00385 1/46 19 251 f ax: 00385 1/ 46 06 761 e -mail: gospodarstvo@hgk.hr Sektor za informatiku i statistiku ( Sektor Informatyki i Statystyki) 10000 Zagreb, Rooseveltov trg 2 tel.: 00385 1/ 45 61 513 fax: 00385 1/45 61 520 e-mail: informatika@hgk.hr

31 Odjel za poslovne Informacije (Wydział Informacji Gospodarczych, Baza Danych) 10000 Zagreb, Draškovićeva 45 tel.: 00385 1/ 46 06 777 fax: 00385 1/ 46 06 782 e-mail: informatika@hgk.hr

Odjel za Uvjerenja (Wydział Zaświadczeń) 10000 Zagreb, Draškovićeva 45 tel.: 00385 1/46 06 777 fax: 00385 1/46 06 782 2. Główne wskaźniki rozwoju Na rok 2001 rząd założył 5 % wzrost PKB, który miał spowodować wzrost zatrudnienia w granicach 2-3 %. Według wstępnych ocen MFW wzrost PKB wyniósł ponad 4 %, co w porównaniu z innymi krajami EŚW oceniono pozytywnie. Niestety nie zanotowano wzrostu zatrudnienia. Na koniec roku liczba bezrobotnych wynosiła 395 tys. osób, a stopa bezrobocia 22,5 %. Dzięki restrykcyjnej polityce monetarnej udało się utrzymać inflację na niskim poziomie 2,6 %( grudzień 2001 do grudnia 2000 r.), a średniorocznie 4,9 %, co jest jednym z najniższych wskaźników wśród krajów transformujących swoje gospodarki. Koszty utrzymania za 12 miesięcy 2001 r. w porównaniu do analogicznego okresu w 2000r. wzrosły o 4,8 %. Dzięki ograniczeniu wydatków budżetowych, a zwłaszcza płac w sferze budżetowej udało się zmniejszyć deficyt budżetowy z poziomu 6,8 % w 2000r. do 5,3 % PKB w 2001 r. Za 11 miesięcy 2001 r. zanotowano wzrost produkcji przemysłowej o 6 % w porównaniu z takim samym okresem sprzed roku. Największy wzrost produkcji osiągnięto w produkcji celulozy, papieru i wyrobów papierniczych oraz przemyśle tytoniowym i poligraficznym. Wymiana towarowa z zagranicą za 11 miesięcy 2001 r. osiągnęła wartość 12,6 mld USD i była o 12,3 % wyższa niż przed rokiem. Wartość eksportu wzrosła o 3,5 %, przy równoległym wzroście importu o 17,5 %. Doprowadziło to w efekcie do zwiększenia deficytu wymiany towarowej z zagranicą do blisko 4,1 mld USD, w roku 2000 deficyt ten wynosił ok. 3 mld USD. Jest to głównie rezultatem utrzymywania sztywnego zawyżonego kursu miejscowej waluty w stosunku do walut wymienialnych, jak również liberalizacji handlu i otwarcia rynku chorwackiego m. in. w wyniku przystąpienia do WTO i zawarcia szeregu bilateralnych umów o wolnym handlu. Taka tendencja będzie także utrzymana w 2002 r. Przecenienie miejscowej waluty, na co zwracają uwagę eksperci nie zachęca eksporterów do wzrostu eksportu, natomiast stymuluje wzrost importu. Oprócz liberalizacji handlu wpływ na wzrost importu miał także zanotowany w Chorwacji wzrost gospodarczy, a także uchylenie określonych ulg celnych, np. na import samochodów dla kombatantów. Tylko w ciągu 10 miesięcy 2001 r. wartość importu samochodów wyniosła 807 mln USD, co oznacza wzrost w porównaniu z rokiem poprzednim o 28 % .

Szczególnie niepokojący dla miejscowego rolnictwa jest stale wzrastający deficyt w wymianie towarowej z zagranicą w grupie towarów rolno- spożywczych, który w 2001 r. oceniany jest na ok. 500 mln USD. W sytuacji coraz większej liberalizacji dostępu do rynku chorwackiego miejscowi rolnicy uświadamiają sobie, że ich produkcja jest niekonkurencyjna cenowo, a ponadto nie są w stanie zaspokoić potrzeb krajowego rynku. Dla przykładu w zakresie upraw owoców południowych zaspokojenie potrzeb miejscowego rynku wynosi zaledwie 16 %, wszystkich owoców 56 %, mięsa owczego 60 %, wołowiny 75 %, cukru 79 %, mleka 80 %, warzyw 82 %. Za 11 miesięcy polsko-chorwacka wymiana towarowa wyniosła 182,2 mln USD, w tym eksport polskich towarów 166,4 mln USD, a import z Chorwacji 15,8 mln USD ( dane Chorwackiego Urzędu Statystycznego). W sumie wzrost obrotów towarowych wyniósł ok. 77 %. Korygując wielkość polskiego eksportu o wartość statków nieprawidłowo zaliczonych przez statystykę chorwacką, wartość eksportu polskich towarów wyniosła ok. 110 mln USD ( wskaźnik wzrostu ok. 33 %). Rządowi chorwackiemu nie udało się zrealizować planowanej prywatyzacji dużych państwowych firm, jak INA

32 (przemysł petrochemiczny) i HEP ( energetyka). W 2001 roku dokonano dalszej sprzedaży akcji chorwackiej telekomunikacji niemieckiej firmie Telkom, tak że obecnie posiada ona większościowy pakiet akcji. Należy podkreślić, że w ostatnich latach znacznie zwiększyło się zainteresowanie zagranicznych inwestorów rynkiem chorwackim. W sumie w latach 1993- do I. półrocza 2001 r. bezpośrednie zagraniczne inwestycje w Chorwacji wyniosły 5,6 mld USD. Największym zainteresowaniem zagranicznych inwestorów cieszyły się telekomunikacja ( 23,98 % - udział inwestycji zagranicznych), pośrednictwo finansowe i sektor bankowy ( 21,15 %) oraz produkcja farmaceutyków ( 19,83 %). Wzrasta także zainteresowanie inwestowaniem w zakup hoteli i bazy turystycznej, co jest wynikiem zliberalizowania przez stronę chorwacką możliwości inwestowania w tym sektorze. Na zwiększenie zainteresowania inwestorów miało także wpływ wejście w życie od początku 2001 r. przepisów wykonawczych do ustawy o wspieraniu inwestycji, wprowadzające szereg zachęt w postaci ulg celnych i podatkowych dla inwestorów w zależności od wielkości inwestycji i ilości tworzonych nowych miejsc pracy. Szczegółowe dane dotyczące inwestycji zagranicznych znajdują się w dalszej części publikacji. Zniesienie od stycznia 2001 r. podatku VAT na zorganizowane przyjazdy grup turystycznych przyczyniło się do

zwiększenia przyjazdów turystów zagranicznych. Do końca września 2001 r. Chorwację odwiedziło 6,2 mln zagranicznych turystów, co stanowi wzrost w porównaniu z analogicznym okresem 2000 r. o 12 %, podobnie o 13 % wzrosła także liczba noclegów tych turystów. Znacznie wzrosła liczba przyjazdów turystów z Polski o 38 %. W ciągu trzech kwartałów 2001 r. Chorwację odwiedziło 386, 6 tys. polskich turystów, dzięki czemu Polska znalazła się na szóstym miejscu wśród krajów, których obywatele najliczniej wypoczywają w Chorwacji. Zadłużenie zagraniczne Chorwacji wzrosło do 11,7 mld USD, wzrósł także dług wewnętrzny do 20,2 mld HRK. Pozytywnym zjawiskiem jest natomiast wzrost rezerw dewizowych kraju, na koniec 2001 r. według wstępnych szacunków rezerwy dewizowe Chorwackiego Banku Narodowego wyniosły 4,5 mld USD. Rok 2001 był rokiem szczególnej aktywności Chorwacji na arenie międzynarodowej. Na wiosnę zawarto z MFW umowę „ stand- by” dającą 200 mln specjalnych praw ciągnienia (SDR). Termin ważności umowy upłynie w maju 2002 r. Pierwsza połowa roku była okresem intensyfikacji negocjacji w sprawie zawarcia przez Chorwację Umowy o stabilizacji i stowarzyszeniu z UE. Umowa ta została parafowana 14. maja 2001 r. w Brukseli , w lipcu parafowano „Tymczasową umowę o handlu” określającą harmonogram liberalizacji handlu między UE i Chorwacją. Umowa ta gwarantuje stopniowe otwieranie się rynku chorwackiego w okresie trzyletnim i sześcioletnim w zakresie towarów przemysłowych. Po tych okresach przejściowych nastąpi pełna liberalizacja handlu towarami przemysłowymi z UE. W zakresie towarów rolnych zagwarantowany jest sześcioletni okres przejściowy, z zastrzeżeniem, że po upływie tego okresu w odróżnieniu od towarów przemysłowych, będzie utrzymana określona ochrona celna. Szczegóły dotyczące harmonogramu liberalizacji wymiany towarowej przedstawione są w dalszej części publikacj, w rozdziale omawiającym umowy oszczególnym znaczeniu dla gospodarki chorwackiej. Zintensyfikowano także negocjacje umów o wolnym handlu z krajami CEFTA. Najwcześniej zakończono negocjacje z Węgrami, umowa weszła w życie od 1. kwietnia 2001 r., a następnie zawarto umowy ze Słowacją, Czechami, Polską i Bułgarią. Umowy te, za wyjątkiem Polski weszły w życie z dniem 1. stycznia 2002 r. Trwają jeszcze negocjacje umowy z Rumunią, a ich zakończenie otwiera Chorwacji drogę do przystąpienia do CEFTA. Na rok 2002 uchwalono wydatki budżetowe w wysokości blisko 77 mld HRK, przy wzroście PKB 3,5 %, utrzymaniu stopy inflacji w granicach 3-4 % oraz zmniejszenie deficytu budżetowego z dotychczasowych 5,3 % do 4,25 % PKB. Dla zwiększenia zatrudnienia oraz stymulacji wzrostu gospodarczego rząd postanowił utworzyć dwa pozabudżetowe

fundusze, których utworzenie zaakceptował MFW, zastrzegając potrzebę zapewnienia przez rząd przejrzystości i efektywności zarządzania tymi funduszami. Rząd oczekuje, że uda się w 2002 r. zmniejszyć bezrobocie, szczególnie dotkliwe w grupie osób młodych, które po skończeniu studiów całymi latami nie mogąc znaleźć pracy decydują się na emigrację zarobkową. Z przeprowadzonych ankiet wśród osób do 25 roku życia wynika, że 30 % widzi swoją przyszłość zawodową za granicą. Rząd uważa, że realizacja dużego projektu inwestycyjnego, jakim jest budowa autostrady do Splitu będzie motorem rozwoju gospodarczego i przyczyni się do wzrostu zatrudnienia i lepszego powiązania północy kraju z południem, a także rozwoju terenów przez które będzie przechodzić, sprzyjać będzie także rozwojowi turystyki. Od pierwszego stycznia 2002 r. wchodzi w życie reforma emerytalna i zdrowotna, które były odkładane w czasie z uwagi na inne pilniejsze zadania. Do głównych priorytetów rządu będzie należało dokończenie rozmów w sprawie przystąpienia Chorwacji do CEFTA, przy równoległym finalizowaniu negocjacji bilateralnej umowy o wolnym handlu z Rumunią . Strona chorwacka

33 uważa także za ważny cel zawarcie umowy o wolnym handlu z Jugosławią, biorąc pod uwagę znaczenie tego rynku dla chorwackiej gospodarki. Zawierając umowę o wolnym handlu z Jugosławią Chorwacja spełni zadanie określone w Pakcie o stabilizacji i stowarzyszeniu zobowiązujące do zawarcia regionalnych umów o liberalizacji handlu. Chorwacja posiada już takie umowy z Bośnią i Hercegowiną i Macedonią. Do głównych zadań w sferze finansowej zaliczono dążenie do zmniejszenia zadłużenia państwa jak i zmniejszenie deficytu budżetowego, a także dokończenie reformy finansów publicznych, dotyczy to polityki celnej i podatkowej. Ocena pozycji Chorwacji Agencja Dun&Bradstreet pozytywnie oceniając podejmowane przez rząd działania dla zapewnienia politycznej stabilizacji kraju postanowiła podwyższyć ocenę kredytową Chorwacji z dotychczasowej DB5a na DB4d. W ten sposób Chorwacja została zaliczona do grupy krajów ograniczonego ryzyka inwestycyjnego , co znalazło potwierdzenie w zwiększonym zainteresowaniu zagranicznych inwestorów rynkiem chorwackim. Według oceny Agencji Dun & Bradstreet obejmującej 24 państwa transformujące swoje gospodarki Chorwacja zajęła w 2001 roku 9 pozycję.Chorwacja zajmuje to miejsce od 1999 r. Według klasyfikacji “D&B” Chorwację wyprzedzały Węgry, Słowenia z oceną ryzyka kredytowego DB2d, następnie

Czechy, Polska, Estonia, Łotwa, Litwa i Słowacja. Na ostatnim 24 miejscu z oceną DB6d, jako kraj wysokiego ryzyka inwestycyjnego znalazła się Jugosławia. Taką samą ocenę uzyskały Albania i Białoruś. 2.1. Wielkość i struktura Produktu Krajowego Brutto W 1999 r. PKB wyniósł 20,2 mld USD i zmniejszył się o 0,3% w stosunku do 1998 r. PKB na 1 mieszkańca wyniósł w 1999 r. 4.480 USD. Struktura PKB w 1999 r. kształtowała się następująco: rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo, rybołówstwo 6,99%; handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów silnikowych 9,51%, usługi finansowo-bankowe, obrót nieruchomościami 9,19%; górnictwo, przemysł przetwórczy, zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz i wodę 20,33%; transport, magazynowanie, łączność 8,09%; administracja państwowa i obronność, ubezpieczenie społeczne, służba zdrowia, opieka społeczna, gospodarstwa domowe 13,94%. 2.2. Inflacja Chorwacja od 1994 r. realizuje program stabilizacji gospodarczej. Jego podstawowe założenia jak ograniczenie inflacji, umocnienie krajowej waluty oraz zapewnienie wzrostu gospodarczego udało się zrealizować. Według jednak krytyków tego programu wyczerpał on już swoje możliwości rozwojowe. Od 1994 r. stopa inflacji jest jednocyfrowa i należy do najniższych w porównaniu z innymi krajami EŚW. W roku 2000 stopa inflacji wyniosła 6,2% przy równoczesnym wzroście kosztów utrzymania.o 5,3%. W 2001 r. stopa inflacji uległa dalszemu obniżeniu do 4,9 % średniorocznie, a wskaźnik wzrostu kosztów utrzymania wyniósł odpowiednio 4,8 %. Dzięki prowadzeniu restrykcyjnej polityki monetarnej oraz zdecydowanej polityce kursowej utrzymana została mocna miejscowa waluta (HRK), oceniana przez ekonomistów jako znacznie przeceniona w stosunku do jej faktycznej wartości. Średni kurs HRK/USD w 2000 r. wynosił 8,28/1 USD. Do tradycji należy znaczne obniżanie kursu walut w sezonie turystycznym, co relatywnie wpływa na zawyżenie kosztów hoteli , usług turystycznych i gastronomicznych należących do jednych z wyższych w Europie. Dla przykładu kurs w marcu 2001 r. wynosił 8,44 HRK/ 1 USD, a w sierpniu odpowiednio 8,21 HRK/1 USD. Kontrola cen ze strony państwa jest wykonywana w oparciu o ustawę o bezpośredniej kontroli cen. Państwo ma prawo interweniować w przypadku, gdy na poziom cen nie można wpłynąć innymi instrumentami polityki gospodarczej. Dotyczy to przede wszystkim podstawowych artykułów żywnościowych i usług komunalnych.

34 2.3. Płace

W roku 2000 przeciętne netto płace wzrosły o 8,9%, mimo to obserwuje się wzrost napięcia społecznego, spowodowanego niezadowoleniem poszczególnych grup jak nauczyciele, służba zdrowia, handlowcy, ze względu na poziom płac jak i zdarzające się zaległości z wypłatami wynagrodzeń. Przeciętne brutto płace w I półroczu 2001 wyniosły 5.027 HRK, a netto odpowiednio 3.519 HRK (równowartość około 420 USD) na 1 zatrudnionego i były o 7,8% wyższe aniżeli w I półroczu 2000 r. 2.4. Bezrobocie Stopa bezrobocia na koniec 2000r. wynosiła 22,4%. Jest to jeden z największych problemów rządu, z którym mimo podejmowanych programów rządowych nie może się uporać . Liczba bezrobotnych na koniec 2000 r wzrosła do 378,5 tys. osób. Zatrudnienie w Chorwacji wynosiło na koniec 2000 r. 1,3 mln osób. Należy podkreślić, że stopa bezrobocia w grupie młodych osob kończących studia przekracza 42 %. Niepokojącym zjawiskiem jest także spadek udziału liczby zawodowo aktywnych w łącznej liczbie ludności z 51,1 % w II półroczu 2000 r. do 49 % w I półroczu 2001 r. Na koniec 2001 r. przewiduje się, że stopa bezrobocia wyniesie ok. 22,5 %. Największe bezrobocie występuje w Dalmacji oraz we Wschodniej Slavonii według szacunków osiąga ono poziom w granicach. 30- 50 %. Rząd przedstawił projekt wspierania zatrudnienia, który wejdzie w życie od początku 2002 r. i przewiduje zatrudnić w okresie najbliższych pięciu lat 36,8 tys. osób. Koszt wprowadzenia w życie tego projektu będzie wynosił 1,2 mld HRK. 2.5. Rozwój przedsiębiorczości W 1994 r. powstała chorwacka agencja gwarancyjna, która jest gwarantem kredytów bankowych pobieranych w celu rozpoczęcia lub rozszerzenia działalności przez małe i średnie prywatne przedsiębiorstwa. Agencja udziela gwarancji do wysokości 80% kwoty kredytu. Ponadto, możliwe jest również otrzymanie finansowej pomocy bezwrotne. Agencja opublikowała ujednolicone teksty regulaminów realizowanych przez nią programów: A. „Program Chorwackiej Agencji Gwarancyjnej dotyczący rozwoju drobnej przedsiębiorczości”. Celem programu jest realizowanie polityki gospodarczej w zakresie rozwijania przedsiębiorczości, rozwoju prywatnych spółek prawa handlowego i innych prywatnych osób prawnych, rzemieślników i osób fizycznych wykonujących działalność na własny rachunek, w tym wolnych zawodów jak również rolnictwo i leśnictwo. Do głównych zadań Agencji w ramach tego programu należy: - udzielanie poręczeń kredytów udzielonych przedsiębiorcom przez banki i inne osoby prawne

- udzielanie bezzwrotnego wsparcia finansowego jako zmniejszenie kosztów kredytów udzielonych przedsiębiorcom ze strony banków i innych osób prawnych. Prawo do uzyskania gwarancji lub wsparcia mają przedsiębiorcy: - z siedzibą lub miejscem przebywania w Republice Chorwacji, - firma musi być w 100% prywatna, przy czym co najmniej 90% udziałów muszą posiadać osoby fizyczne, - udział własny w finansowaniu inwestycji musi wynosić co najmniej 10%. Poręczenia i wsparcia można uzyskać wyłącznie na przedsięwzięcia, które mają być finansowane z uzyskanych kredytów. Udział środków trwałych, które są finansowane za pomocą kredytu nie może przekraczać 30% wysokości przyznanego kredytu. Poręczenia i wsparcia można uzyskać również w celu rozwoju starych rzemiosł. Agencja udziela poręczeń do 80% udokumentowanych nieopłaconych zobowiązań z tytułu uzyskanego kredytu (maksymalna kwota kredytu inwestycyjnego do 400.000 kun). Prowizja za uzyskanie poręczenia wynosi 0,95% wartości kredytu. Agencja udziela bezzwrotnego wsparcia w wysokości 8% wartości kredytu, ale maksymalnie do kwoty 16.000 kun.

35 B. „Program Chorwackiej Agencji Gwarancyjnej dotyczący pobudzania działalności gospodarczej na terenach mających szczególne znaczenie dla Republiki Chorwacji”. Celem programu jest wsparcie rozwoju gospodarczego poprzez pobudzanie przedsiębiorczości na terenach nowo wyzwolonych i innych mających szczególne znaczenie dla R. Chorwacji, jak również rozwijanie działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby poszkodowane w wyniku wojny i uczestników wojny domowej, którzy przeszli do rezerwy. W ramach tego programu Agencja udziela: - poręczeń kredytów udzielanych przedsiębiorcom przez banki i inne osoby prawne - bezzwrotnego wsparcia finansowego w celu zmniejszenia kosztów kredytów przyznawanych przedsiębiorcom. Prawo do ubiegania się o poręczenie lub wsparcie posiadają: - osoby powracające lub inni przedsiębiorcy, którzy prowadzili działalność na terenach objętych niniejszym Programem (prowadzili już działalność lub dopiero zaczynają); - poszkodowani w wyniku wojny; - uczestnicy wojny domowej, którzy przeszli do rezerwy. Przedsięwzięcie gospodarcze objęte poręczeniem lub wsparciem ma polegać na zakupie podstawowych i trwałych środków, przy czym udział środków trwałych które mogą być finansowane za pomocą kredytu nie może przekraczać 50% wysokości przyznanego kredytu. Agencja udziela poręczeń do 80% udokumentowanych nieopłaconych zobowiązań z tytułu uzyskanego kredytu

(maksymalna kwota kredytu inwestycyjnego do 400.000 kun). Gotówkowe wypłaty nie mogą przekraczać 10% wartości przyznanego kredytu. Agencja udziela bezzwrotnego wsparcia w wysokości 10% wartości kredytu, ale maksymalnie do kwoty 20.000 kun. C. „Program Chorwackiej Agencji Gwarancyjnej „Rozwój””. Celem programu jest wspomaganie rozwoju odnoszących sukcesy przedsiębiorców poprzez udzielanie gwarancji na kredyty udzielone im przez banki i inne osoby prawne. Prawo do ubiegania się o uzyskanie poręczenia posiadają przedsiębiorcy: - z siedzibą lub miejscem przebywania w Republice Chorwacji, - frima musi być w 100% prywatna, przy czym co najmniej 75% udziałów muszą posiadać osoby fizyczne, - udział własny w finansowaniu inwestycji musi wynosić co najmniej 10%, Poręczenia i wsparcia można uzyskać wyłącznie na przedsięwzięcia które mają być finansowane z uzyskanych kredytów. Udział środków trwałych, które są finansowane za pomocą kredytu nie może przekraczać 30% wysokości przyznanego kredytu. Poręczenia i wsparcia można uzyskać również w celu rozwoju starych rzemiosł. Agencja udziela poręczeń do 80% wartości uzyskanego kredytu (maksymalna kwota kredytu do 1.600.000 kun). Prowizja za uzyskanie poręczenia wynosi 0,95% wartości kredytu. D. „Program Chorwackiej Agencji Gwarancyjnej „Start””. Celem programu jest wspieranie zakładania i rozpoczynania działalności prywatnych spółek prawa handlowego i innych osób prawnych, rzemieślników i osób fizycznych wykonujących działalność na własny rachunek, w tym wolnych zawodów. Agencja będzie udzielać poręczeń kredytów uzyskanych przez początkujących przedsiębiorców oraz wsparcia finansowego w celu pokrycia części kosztów usług konsultingowych (szkolenie przedsiębiorcy, wykonanie planu projektu inwestycyjnego, pomoc prawna przy realizacji planu inwestycji podczas pierwszych 2 lat działania). Wsparcie będzie również udzielane w celu pokrycia części kosztów związanych z rozpoczęciem działalności tj. uzyskania kredytu i spłata pierwszych rat kredytu. W programie mogą uczestniczyć początkujący przedsiębiorcy: - z siedzibą lub miejscem przebywania w Republice Chorwacji, - firma musi być w 100% prywatna, przy czym co najmniej 90% udziałów muszą posiadać osoby fizyczne, - posiadać odpowiednią wiedzę merytoryczną.

36 Pod pojęciem „początkujący przedsiębiorca” rozumie się: - przedsiębiorcę, który jeszcze nie zarejestrował działalności, pod warunkiem, że w momencie otrzymania gwarancji przedłoży zaświadczenie o zarejestrowaniu działalności, - przedsiębiorcę który zarejestrował działalność, ale prowadzi ją krócej niż 12 miesięcy licząc od dnia

podpisania wniosku o uzyskanie gwarancji lub wsparcia finansowego, - przedsiębiorcę, którego działalność gospodarcza jest zawieszona, a zarejestrowana została przed upływem 24 miesięcy licząc od daty podpisania wniosku o uzyskanie gwarancji lub wsparcia finansowego. Przedsięwzięcie gospodarcze objęte poręczeniem lub wsparciem ma polegać na zakupie podstawowych i trwałych środków, przy czym udział środków trwałych które mogą być finansowane za pomocą kredytu nie może przekraczać 30% wysokości przyznanego kredytu. Agencja udziela gwarancji do 80% wartości uzyskanego kredytu (maksymalna kwota kredytu do 400.000 kun). Wysokość wsparcia finansowego na rozpoczęcie działalności i spłatę pierwszych rat kredytu nie może przekroczyć kwoty 15.000 kun i może zostać ono udzielone tylko tym przedsiębiorcom którzy otrzymali od Agencji poręczenie kredytu. Wysokość wsparcia finansowego na usługi konsultingowe nie może przekroczyć kwoty 10.000 kun, przy czym Agencja opłaca do 50% poniesionych kosztów (40% w momencie przyznania poręczenia kredytu a pozostałe 10% po pierwszym roku prowadzenia działalności). Wysokość wsparcia finansowego na pokrycie części kosztów związanych z uzyskaniem i uruchomieniem kredytu nie może przekroczyć kwoty 10.000 kun. E. „Program Chorwackiej Agencji Gwarancyjnej na rzecz środków trwałych”. Celem programu jest wspomaganie rozwoju odnoszących sukcesy przedsiębiorców poprzez udzielanie poręczeń na kredyty udzielone im przez banki i inne osoby prawne na zakup środków trwałych. Prawo do ubiegania się o uzyskanie poręczenia posiadają przedsiębiorcy: - z siedzibą lub miejscem przebywania w Republice Chorwacji, - firma musi być w 100% prywatna, przy czym co najmniej 90% udziałów muszą posiadać osoby fizyczne, - udział własny w finansowaniu inwestycji musi wynosić co najmniej 10%, - stan ostatniego rocznego bilansu po odjęciu straty wykazanej po stronie aktywów nie może przekraczać kwoty 11.100.000 kun, - przychody w ciągu 12 miesięcy przed sporządzeniem ostatniego bilansu nie przekraczają kwoty 22.200.000 kun, - średnie zatrudnienie w ciągu ostatnich 12 miesięcy do 100 osób, - efektywne działanie w ostatnich 3 latach tj. nie wykazanie strat w ostatnim bilansie - współczynnik zadłużenia nie może przekraczać 60% - których miesięczny wpływ na rachunek bankowy jest co najmniej dwa razy większy od miesięcznej spłacanej raty kredytu. Poręczenie można uzyskać tylko na przyznane kredyty. Priorytetowo będą traktowane przedsięwzięcia i usługi produkcyjne. Agencja może udzielić poręczenia do 80% wartości kredytu, przy czym kredyt nie może przekraczać 300.000 kun.

Agencja w oparciu o warunki panujące na rynku kapitału określa maksymalne oprocentowanie kredytu na który udziela poręczenia. Prowizja za uzyskanie poręczenia wynosi 0,95% wartości kredytu. Generalne zasady dotyczące w/w programów: Poręczenia i wsparcia nie będą przyznawane w przypadku: - zakupu spółki prawa handlowego lub innego podmiotu gospodarczego, łącznie z zakupem udziałów, - działalności czysto handlowej, - inwestycji w gastronomię związaną głównie z serwowaniem napojów alkoholowych, - inwestycji w środki masowego przekazu. Agencja w oparciu o warunki panujące na rynku kapitału określa maksymalne oprocentowanie kredytu na który udziela poręczenia.

37 Gotówkowe wypłaty nie mogą przekraczać 10% wartości przyznanego kredytu. Zabezpieczenie kredytu w formie hipoteki lub innej przewidzianej prawem formy powinno się kształtować w stosunku 1:1. Przy współpracy z Ministerstwem Gospodarki tworzona jest również chorwacka sieć konsultantów, których usługi na rzecz prywatnych przedsiębiorców (rozpoczynających działalność) będą współfinansowane przez Agencję (50%) i Ministerstwo Gospodarki (25-35%). Istnieje możliwość dofinansowania usług konsultingowych również na rzecz już działających firm. Przygotowywany jest nowy program, który w odróżnieniu od już działających programów ukierunkowanych na inwestowanie w wyposażenie i powierzchnię biurowo-produkcyjną, będzie gwarantował kredyty przeznaczone na środki obrotowe. W specjalnej ustawie o terenach objętych szczególną opieką ze strony państwa określono regiony Chorwacji, którym ta pomoc przysługuje (m.in. ulgi celne, podatkowe). Szczególnie dużo uwagi władze chorwackie poświęcają odbudowie ze zniszczeń wojennych obszaru Krainy i Podunavlja (Vukovar). 2.6. Kapitał zagraniczny w gospodarce chorwackiej W początkowym okresie przemian systemowych w Chorwacji zainteresowanie inwestorów zagranicznych rynkiem chorwackim było niewielkie. Znaczniejszy wzrost napływu kapitału zagranicznego nastąpił od 1997 r. a zwłaszcza w 1999 r., w którym napłynęło do Chorwacji 1.621 mln USD kapitału zagranicznego. W okresie 1993-VI 2001 inwestycje zagraniczne wyniosły 5.616,3 mln USD. Struktura bezpośrednich inwestycji zagranicznych w R.Chorwacji w latach 1993 - VI 2001 w tys. USD Działalność

Udział (%) 1. Telekomunikacja 23,98 2. Pozostałe pośrednictwo pieniężne 21,15 3. Produkcja farmaceutyków 19.83 4. Wydobycie ropy naftowej i gazu ziemnego 3,25 5. Produkcja cementu 3,23 6. Hotele i motele, z restauracjami 1,96 7. Pozostały handel hurtowy 1,88 8. Produkcja cegły, dachówki i itp. 1,32 9. Produkcja piwa 1,28 10. Produkcja gazów przemysłowych 1,26 11. Pozostałe 20,44 Razem 100,00

38 Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w R. Chorwacji w latach 1993 - VI 2001 w tys. USD Grupa Krajów Kraj Razem Kraje Unii Europejskiej 3.791.643,54 Austria 1.536.740,60 Belgia 28.394,35 Dania 42.143,73 Francja

97.379,71 Irlandia 1.780,29 Włochy 139.948,65 Luksemburg 349.117,18 Holandia 211.287,64 Niemcy 1.151.763,28 Szwecja 121.124,04 Wielka Brytania i Północna Irlandia 111.974,07 Pozostałe rozwinięte kraje 1.482.098,74 Australia 46.606,32 Wyspy Dziewicze 4.355,39 Izrael 159,55 Kanada 24.191,14 Lichtenstein 117.158,93 USA 1.200.018,43 Szwajcaria 89.608,98 Kraje Europejskie rozwijające się 173.319,62 Bośnia i Hercegowina 10.385,15 Czechy 7.170,31 Węgry 24.271,18 Macedonia 411,76 Polska 284,51 Rosja 10.248,68 Słowacja 6.353,47 Słowenia 114.194,57

39 Pozostałe kraje rozwijające się 50.233,51 Cypr 29,74 Jersey 528,29 Kajmany 43.491,31 Liberia 2.027,92 Panama 805,81 Arabia Saudyjska 2.827,20 Św. Wincent i Grenadini 523,24 Międzynarodowe Instytucje Finansowe 119.051,11 EBRD 119.051,11 Razem 5.616.346,52 Wśród krajów inwestorów na pierwszym miejscu znalazła się Austria, która w latach 1993 - VI. 2001 zainwestowła 1,55 mld USD. Na drugim miejscu znalazły się Stany Zjednoczone z wielkością inwestycji 1,2 mld USD, na trzecim Niemcy z inwestycjami wartości 1,15 mld USD, na czwartym Luksemburg (349 mln USD), na piątym Holandia z wielkością inwestycji 211 mln USD, na szóstym Włochy (139 mln USD). Wysokość zagranicznych inwestycji osiągnęła wartość 1220 USD/na 1 mieszkańca Chorwacji. Dotychczas najwięcej środków zainwestowano w telekomunikacji, sektorze bankowym i przemyśle farmaceutycznym. Inwestycje w przemyśle naftowym i wydobyciu gazu oraz przemyśle cementowym nieznacznie przekraczają 3 % ogółu zainwestowanych środków zagranicznych. Dla zwiększenia zainteresowania inwestorów zagranicznych rynkiem chorwackim, parlament uchwalił Ustawę o wspieraniu inwestycji ( NN nr 73/2000). Poniżej, przedstawiony jest wyciąg podstawowych preferencji dla inwestorów przewidzianych w w/w ustawie. Ustawa o wspieraniu inwestycji (Narodne Novine nr 73 z 21.07.2000) (wyciąg podstawowych preferencji dla inwestorów) . wspieranie inwestycji krajowych i zagranicznych osób prawnych i fizycznych . przewidywany system środków wspierania inwestycji, ulg podatkowych i celnych w celu wspierania wzrostu gospodarczego, napływu nowego wyposażenia i technologii, wprowadzania nowych produktów i procesów produkcyjnych, rozwoju

funkcjonowania gospodarki, zwiększenia zatrudnienia itp. W celu realizacji niektórych z ulg inwestor powinien: - zainwestować przynajmniej cztery miliony kun - zainwestować w nowozałożone spółki handlowe (w wyjątkowych przypadkach – w istniejące spółki w działalności turystycznej) Środki wspierające: - pomoc przy otwieraniu nowych miejsc pracy ( pokrycie kosztów zatrudnienia w jednokrotnej kwocie do 15.000 kun na jednego zatrudnionego pod warunkiem, że liczba nowozatrudnionych nie zmniejszy się w ciągu trzech lat)

40 - pomoc przy szkoleniu fachowym lub zmianie kwalifikacji ( pokrywanie do 50 % kosztów) - dzierżawienie, udzielanie prawa na budowę, sprzedaż lub wynajmowanie nieruchomości lub innych obiektów infrastrukturalnych będących własnością R.Chorwacji na warunkach komercyjnych lub korzystnych ( włącznie i bez opłaty) Ulgi podatkowe ( podatek od zysku) Ulgi podatkowe podzielone są na trzy grupy: Kwota inwestycji Ulga podatkowa Na okres Należy zatrudnić Minimum 10 mln kn stawka 7 % 10 lat 30 pracowników Ponad 20 mln kn stawka 3 % 10 lat 50 pracowników Ponad 60 mln kn stawka 0 % 10 lat 75 pracowników Ulgi celne - cło nie jest pobierane od towarów z grupy: 84,85,86,87 (oprócz samochodów osobowych o pojemności silnika większej niż 1500 cm3), 88, 89, 90 Taryfy Celnej - Ministerstwo Gospodarki i Ministerstwo Finansów odpowiadają za kontrolę korzystania z ulg. 3. Główne gałęzie przemysłu 3.1. Energetyka Sektor energetyczny obejmuje następujące działalności: - badanie, produkcja, transport i składowanie ropy naftowej, produkcja paliw i skroplonego gazu, - badanie, produkcja, transport, składowanie i dystrybucja gazu ziemnego, - produkcja, przesyłanie i dystrybucja energii elektrycznej i cieplnej. Potrzeby energetyczne Chorwacji zaspokajane były w 50,4% (1999 r.) z własnej produkcji energii elektrycznej i surowców energetycznych. Własna produkcja ropy naftowej zaspokaja 40% łącznych potrzeb, natomiast produkcja gazu ziemnego zaspokaja 60% potrzeb rynku krajowego. Łączne zużycie energii w Chorwacji wyniosło 370 PJ w 1999 r. i wzrosło o 4,5%. Przy wydobyciu ropy naftowej i gazu ziemnego zatrudnionych jest ponad 5 tys. osób, eksport osiągnął w 2000 r. wartość 27,4 mln USD a import 970,5 mln USD. Przy produkcji wyrobów naftowych zatrudnionych jest 4,5 tys. osób, eksport wyniósł w 2000 r. 448,9 mln USD, a import 48,8 mln USD.

Przy dostawie energii elektrycznej, gazu, pary i gorącej wody zatrudnionych jest łącznie około 18 tys. osób, a wartość eksportu w 2000 r.wyniosła 4 mln USD, a import 86,8 mln USD. 3.1.1. System naftowo-gazowy Wydobyciem, przerobem i sprzedażą ropy naftowej i jej pochodnych zajmuje się firma „INA”. Gaz ziemny wydobywany jest na 17 polach gazowych, a transportowany wysokociśnieniowym gazociągiem o długości 2162 km. Podziemny magazyn gazu przyjmuje 500 mln metrów sześciennych. Wydobycie ropy naftowej odbywa się na 31 polach, a jej przerób następuje w rafineriach Rijeka, Sisak, Zagrzeb (łączne moce przerobowe 8,5 mln ton rocznie). Firma posiada 400 własnych stacji benzynowych. Ponadto, w

41 Chorwacji działa 200 prywatnych stacji benzynowych. W ramach firmy Jadranski Naftovod „JANAF” działa system międzynarodowego transportu ropy naftowej o długości 759 km i mocy przesyłowej 20 mln ton rocznie. Pojemność magazynów ropy naftowej w teminalach przesyłowych w Omiślju, Sisku i Virju wynosi 820000 metrów sześciennych. W Chorwacji istnieje około 40 dystrybutorów gazu ziemnego i trzech dystrybutorów gazu miejskiego i mieszanego. Długość sieci dystrybucyjnej gazu ziemnego wynosi 13340 km. 3.1.2. System elektroenergetyczny Produkcją, przesyłem i dystrybucją energii elektrycznej (włącznie z zarządzaniem systemem elektroenergetycznym) zajmuje się Hrvatska elektroprivreda „HEP” (Chorwacka energetyka). Energia elektryczna produkowana jest w elektrowniach wodnych, elektrociepłowniach i miejskich ciepłowniach. Chorwacja posiada 50% udziałów w elektrowni atomowej Krško zlokalizowanej w Słowenii niedaleko granicy chorwackiej, a także udziały w wybudowanych elektrowniach znajdujących się obecnie w sąsiednich Republikach m.in. w Bośni i Hercegowinie w Tuzli IV, Kakanj, Gacko, elektrowni wodnej w Trebišnjici oraz w elektrociepłowni Obrenovac w FRJ. Przesył energii elektrycznej odbywa się na 400, 220 i 110 kV, przewodami łącznej dlugości powyżej 7000 km. W sieci włączonych jest 5 stacji transformatorowych TS 400/220 /110) kV, 15 TS 220/110 kV I 140 TS 110/35 (10,20) kV. Zainstalowane moce (łącznie 4583 MW) w poszczególnych rodzajach elektrowni: - elektrownie wodne 2.076 MW - elektrociepłownie 1.525 MW - elektrownia nuklearna Krško 332 MW - elektrociepłownie poza Chorwacją 650 MW. 3.2. Produkcja wyrobów chemicznych, gumowych i tworzyw sztucznych W strukturze PKB w 1999 r. produkcja wyrobów chemicznych, gumowych i tworzyw sztucznych uczestniczyła w

10,83%. Przemysł chemiczny w 2000 r. odnotował wzrost o 9,7%, natomiast przetwórstwo gumy i tworzyw sztucznych zmalało około 10%. Zatrudnienie w tej gałęzi przemysłu wynosi około 22 tys. osób. W chorwackim przemyśle chemicznym obecny jest kapitał zagraniczny i dotyczy to szczególnie przemysłu farmaceutycznego. Do największych producentów zaliczają się:” Pliva” Zagrzeb, “Petrokemija” Kutina, “Dioki” Zagrzeb, “Belupo” Koprivnica, “Chromos agro” Zagrzeb, “Aluflex pack “ Zadar, “AD Plastik” Split, “Saponia” Osijek, “Herbos” Sisak. W 2000 r. eksport osiągnął wartość 598,7 mln USD, a import 1.2 mld USD. Przemysł chemiczny w 2000 r. posiadał 14,2% udział w eksporcie ogółem chorwackiego przemysłu przetwórczego. 3.3. Produkcja tekstyliów i odzieży W Chorwacji istnieje 720 firm tekstylnych, w tym pierwszych 202 osiąga 91,0% łącznych przychodów gałęzi i zatrudnia 98,8% wszystkich zatrudnionych. Spośród pozostałych 518 firm tylko 19 zatrudnia powyżej 20 pracowników. Łącznie w tej branży zatrudnionych jest około 39 tys. osób. Do największych producentów należą: “Čateks” Čakovec, “Pamućna industrija” Duga Resa, “Pazinka” , “KTI” Pazin, “Tekstilni kombinat” Zagrzeb, “Regeneracija” Zabok, “Lola Ribar” Karlovac, “Jadran” Zagrzeb, “MTČ- Tvornica čarapa” Čakovec, “Dalmatinka” Sinj, “Unitas” Zagrzeb.

42 Produkcja tkanin, odzieży i skór Nazwa wyrobu Jedn. miary 1999 2000 Przędza bawełniana t 3.946 4.238 Przędza wełniana t 411 375 Liny, sznurki t 398 370 Nici do szycia t 857 743 Tkaniny bawełniane, koce

tys. m.kw. 13.179 13.873 Tkaniny wełniane, koce tys. m.kw. 4.018 4.155 Skarpetki tys. par 18.818 18.172 Pasmanteria t 66 75 Pościel, obrusy tys. m.kw. 6.928 7.229 Produkcja trykotażowej bielizny t 1.467 1.239 Produkcja trykotażowej odzieży t 581 559 Produkcja bielizny tys. m.kw. 5.940 5.945 Konfekcja odzieżowa tys. m.kw. 24.740 24.397 Odzież skórzana tys. m.kw. 203 187 Przemysł tekstylny i odzieżowy posiada 4,98% udziału w łącznym przychodzie przemysłu przetwórczego. Eksport jest realizowany głównie poprzez szycie na zlecenie odbiorców zagranicznych (wykorzystanie 80-95% mocy produkcyjnych). W 2000 r. eksport wyrobów przemysłu tekstylnego i odzieżowego wyniósł 548,8 mln USD, a import 522,3 mln USD. 3.4. Przerób skóry, produkcja galanterii i obuwia

Łącznie istnieje w Chorwacji 167 firm zajmujących się przerobem skóry, produkcją galanterii i obuwia. Największy udział w tej gałęzi przemysłu posiada produkcja obuwia i galanterii (90% wszystkich zatrudnionych tj. około 9 tys. osób). Do największych producentów należą: “Sloga” Koprivnica, “Jelen” Čakovec, “Ivančica” Ivanec, “Inkop” Poznanovec, “KIO” Karlovac, “Kožara” Varaždin, “Budućnost” Ludbreg, “Meiso” Gorčan, “Duma Kože” Sesvetski Kraljevac, “Psunj” Rešetari. W 2000 r. wyprodukowano 7,9 mln par obuwia.

43 Produkcja skóry, galanterii i obuwia Nazwa wyrobu Jedn. miary 1999 2000 Skóra na podeszwy t 35 6 Skóra licowa tys.m.kw. 529 371 Ciężkie obuwie skórzane tys.par 226 200 Męskie, damskie i dziecinne obuwie skórzane tys.par 5014 5430 Pozostałe obuwie tys.par 2344 2167 Galanteria skórzana oprócz rękawiczek tys.m.kw 30 13 Galanteria ze sztucznej skóry I tworzyw sztucznych tys.m.kw.

107 51 Części gumowe Obuwia t 134 106 Obuwie z tworzyw sztucznych tys.par 220 105 Około 80% produkcji jest eksportowane na rynki Unii Europejskiej (w listopadzie 2000 r.zniesiono cła i ograniczenia ilościowe). W 2000 r. eksport wyrobów przemysłu obuwniczego i galanterii skórzanej wyniósł 168,9 mln USD, a import 187,9 mln USD. 3.5. Produkcja stali i wyrobów ze stali W 2000 r. produkcja stali i wyrobów ze stali zwiększyła się o 4,4%. Produkcja obejmuje głównie rury stalowe(ze szwem i bezszwowe), stal zbrojeniową, drut walcowany, przerób aluminium, odlewanie stali i produkcję żelazostopów. Do największych producentów metalu należą: “TLM” Šibenik, “Željezara Split” Kaštel Sučurac, “Plamen-International” Požega, “MIV” Varaždin, “GJ OKZ” Lipovica, “Armko” Konjšćina, “Cimos Ljevaonica” Roć. Do największych producentów wyrobów z metalu należą: “Đuro Đaković Termoenergetska Postrojenja” Slavonski Brod, “Trgometal” Zagreb, “Jedinstvo PMD” Krapina, “Limex” Donji Miholjac, “TLM-Elemes” Šibenik, “MGK-Pack” Rijeka, “Pluto” Zagrzeb, “Hespo” Zagrzeb, “Bimont” Pleternica. 3.6. Produkcja maszyn, urządzeń i środków transportu W tej gałęzi przemysłu działa około 660 firm, w tym 550 małych, 78 średnich i 32 duże. Łączne zatrudnienie wynosi około 32 tys. osób. Największe perspektywy rozwoju ma: produkcja części dla przemysłu motoryzacyjnego, produkcja wyposażenia dla statków, produkcja maszyn i wyposażenia dla przemysłu przetwórczego, produkcja mechanizacji rolniczej.

44 Obecnie wymiana z zagranicą w tej gałęzi przemysłu przeżywa stagnację. W 2000 r. w eksporcie osiągnięto wartość 883,5 mln USD, a w imporcie 1,97 mld USD. Do największych producentów należą: “Montmontaża” Zagreb, “TZV Gredelj” Zagreb, “Cimos Grupa” Bezet, “ABB” Karlovac, “Končar El. Lokomotive” Zagrzeb, “Uljanik Strojogradnja” Pula, “MIO” Osijek, “Monting” Zagrzeb, “Prvomajska” Raša, “Pastor TVA” Zagrzeb.

Produkcja wybranych wyrobów przemysłowych Nazwa wyrobu Jedn. Miary 1999 2000 Piece, kuchnie T 6.362 5.838 Silniki okrętowe Sztuki 20 22 Pozostałe silniki Sztuki 1.662 2.412 Maszyny dla kopalń, kamieniołomów, budownictwa t 2.212 4.105 Maszyny do obróbki metalu i drewna t 2.289 2.282 Maszyny dla przemysłu spożywczego, alkoholowego i tytoniowego t 756 463 Pompy i kompresory Sztuki 1.598 1.347 Transportery i podnośniki t 1.778 1.207 Maszyny rolnicze t 1.967 1.662 Traktory Sztuki

2.325 1.751 Silniki do pojazdów silnikowych Sztuki 19 27 Lokomotywy i wagony Sztuki 36 1.692 3.7. Produkcja surowców mineralnych i materiałów budowlanych Wydobyciem pozostałych rud i kamienia oraz produkcją innych produktów mineralnych zajmuje się około 483 firm w których zatrudnionych jest około 16,5 tys. osób. Gałąź ta obejmuje badanie, eksploatację, produkcję i przerób surowców mineralnych. Chorwacja posiada i eksploatuje złoża piasku kwarcowego, bentonitu, gliny ceramicznej, gipsu, dolomitów, wapienia, żwiru, kamienia architektonicznego i soli morskiej. Surowce te wykorzystywane są intensywnie w przemyśle szklarskim, ceramicznym, cementowym i budownictwie. Do największych producentów surowców mineralnych i materiałów budowlanych należą: “Dalmacijacement” Kaštel Sućurac, “Vetropack” Straža Hum na Sutli, “Našicecement” Našice, “Kamen Ingrad” Požega, “Samoborka” Samobor, “TC Koromačno”, “ICI”, “KIO”, “Termika”, “Wienerberger Ilovac” Karlovac, “Zagorje Tehnobeton” Varaždin, “Inker Zaprešić”, “IGM Dilj” Vinkovci, “Eko Međimurje” Čakovec, “Katran” Zagrzeb, “Kamen” Pazin, “Jadrankamen” Pučišća,

45 “Prigorka” Sesvete, “Bilokalnik-Igma” Koprivnica. W 1999 r. eksport tej gałęzi przemysłu osiągnął wartość 174,6 mln USD,a w imporcie 204,4 mln USD. W eksporcie dominują: opakowania szklane, cement, wyroby ceramiczne, kamień budowlany, wełna mineralna, cegła i dachówka, prefabrykaty betonowe. Natomiast importuje się przede wszystkim takie surowce jak: fosfaty, specjalny piasek kwarcowy, morską i kamienną sól, szkło float, wełnę szklaną, azbest, materiały ogniotrwałe. Ponadto importowane są następujące wyroby gotowe: glazura, ceramika sanitarna, porcelana,cegły, dachówki, prefabrykaty betonowe, wyroby bitumiczne, opakowania szklane, szkło gospodarcze. 3.8. Produkcja celulozy, papieru i kartonu,wyrobów papierowych, wydawnictwa, drukarnie i powielanie nagranych zapisów Produkcja i przerób papieru oraz działalność wydawniczo-drukarska jako część przemysłu przetwórczego obejmują

produkcję celulozy i papieru, oraz jego przerób, jak również działalność wydawniczą i drukarską. Liczba zatrudnionych wynosi około 17,5 tys. osób. Do największych firm graficzno-przetwórczych należą: “Beliśće”, “Tisak” Zagrzeb, “JP Narodne Novine” Zagrzeb, “Večernji List” Zagrzeb, “Vjesnik” Zagrzeb, “PAN-Tvornica Papira” Zagrzeb, “Distripress” Zagrzeb, “Slobodna Dalmacija” Split, “Planet Media” Zagreb, “Europapress Holding” Zagrzeb, “Školska Knjiga” Zagrzeb, “Novi List” Rijeka, “Istragrafika” Rovinj, “Lovinčić” Zagrzeb, “Lipa Mill” Zagrzeb, “Arena” Zagrzeb, “Drvenjaća” Fužine, “Asidoman-Ekovreća” Valpovo, “Grafičar” Ludbreg, “Zrinski” Čakovec. Firmy tej gałęzi przemysłu charakteryzują się nowoczesnym parkiem maszynowym przy jednoczesnym stosunkowo niewielkim stopniu wykorzystania mocy produkcyjnych. W 2000 r. eksport celulozy i papieru wyniósł 94,7 mln USD, a import 246,4 mln USD. Działalność wydawniczodrukarska wyeksportowała usługi o wartości 35,5 mln USD, a zaimportowała o wartości 36,8 mln USD. Produkcja i przerób papieru w tonach Nazwa wyrobu 1999 2000 Pulpa i celuloza 105.762 126.614 Papier i karton 180.774 227.903 Przedmioty dla domu, wyroby sanitarne 1.257 1.119 Materiały biurowe 2.115 2.340 Tapety ścienne 239 235 Pozostałe wyroby z papieru i kartonu 1.559 1.850 Filtry do papierosów 2.785 3.172 Gazety i czasopisma 51.475 61.410 Książki i broszury 3.556

3.061 Druki reklamowe 4.333 4.945 Papier pakowy z nadrukiem 1.534 1.581 Pozostałe wyroby drukowane 3.031 2.584

46 3.9. Przerób drewna, wyroby z drewna i produkcja mebli Chorwacja posiada bogate tradycje w tej gałęzi przemysłu przede wszystkim ze względu na bogactwo lasów. Pod koniec lat 50-tych mocniej zaczął się rozwijać przemysł meblowy. W Chorwacji produkuje się: budulec drewniany, fornir i płyty fornirowe, parkiet, płyty podłogowe i ścienne, elementy dla budownictwa, domy do montażu, opakowania drewniane, meble, inne wyroby, drewno impregnowane (podkłady kolejowe, słupy elektryczne), drewniane wyroby galanteryjne. Łącznie zatrudnionych jest około 24 tys. osób. Do największych producentów mebli należą: “Finvest-Corp” Čabar, “Tvin” Virovitica, “Gaj” Slatina, “Oriolik” Oriovac, “Spinvalis” Požega, “DIK” Đurđenovac, “ITC” Varaždin, “DI Sekulić” Nova Gradiška, “Brestovac” Garešnica, “Trokut” Novska. Produkcja drewna, wyrobów drewnianych i mebli Nazwa wyrobu Jedn. Miary 1999 2000 Deski świerkowe m 3 87805 94746 Deski dębowe m 3 143538 176991 Deski bukowe m 3 240301 275285 Pozostałe deski m 3 42790 66733 Progi m 3

1223 396 Fornir m 3 20296 18906 Sklejka m 3 7357 6993 Płyta wiórowa m 3 42079 43740 Opakowania drewniane m 3 1459 562 Stolarka budowlana tys.szt. 172 155 Parkiet, pełny tys.m.kw. 1853 1858 Wyposażenie mieszkań tys.szt. 738 435 Meble kuchenne tys.szt. 122 121 Krzesła tys.szt. 937 1502 Fotele, kanapy tys.szt. 238 224 W tej gałęzi przemysłu 75% zakładów zostało już sprywatyzowane. Ponad 40% produkcji przerobu podstawowego jest wysyłane na eksport, a w wyrobach gotowych prawie 60%. W 2000 r. eksport wyniósł 278,5 mln USD, a import 323,3 mln USD.

47

Produkcja przemysłowa w Chorwacji w 2000 r. w porównaniu do analogicznego okresu 1999 r. wzrosła o 1,7%. Wskaźniki dla poszczególnych wybranych gałęzi produkcji przedstawia poniższe zestawienie: Wybrane gałęzie produkcji Struktura gałęzi w % (1999 r.) Wskaźnik 2000 1999 Ogółem Górnictwo, w tym: - wydobycie ropy i gazu Przemysł przetwórczy, w tym: - przemysł spożywczy - przemysł chemiczny - przemysł poligraficzny - przemysł odzieżowy - przemysł produktów mineralnych - prod. wyrobów metalowych - prod. urządzeń elektr. - prod. koksu, paliw płynnych - przemysł celulozowopapier - przemysł gumowy i tworzyw sztucznych - przemysł maszyn i urządzeń - przerób drewna - produkcja mebli - produkcja pojazdów silnikowych, przyczep - produkcja aparatury radiotelewizyjnej i komunikacyjnej - produkcja maszyn biurowych i komputerów 100,00 5,54 4,14 79,96 21,69 8,98 5,41 3,42 4,79 3,94 2,62 3,72 3,31

1,85 2,72 1,82 1,96 3,74 3,24 0,12 101,7 101,8 102,0 102,9 100,3 109,7 104,5 98,2 104,1 101,5 89,5 105,4 102,0 90,7 105,3 111,9 100,0 90,7 131,1 119,6 W 2000 r. największy wzrost produkcji zanotowano w produkcji aparatury radiotelewizyjnej i komunikacyjnej (31,1%) oraz produkcji maszyn biurowych i komputerów (19,6%). Również znaczący wzrost zanotowano w zakresie produkcji mebli oraz przemyśle poligraficznym (9,7%). Produkcja przemysłowa w Chorwacji po III kwartałach 2001 r. w porównaniu do analogicznego okresu ub. roku wzrosła o 5,9%. Największy wzrost produkcji zanotowano w produkcji pojazdów silnikowych, przyczep (41,0%), przemyśle celulozowo-papierniczym ( 32,5%), produkcji medycznych, precyzyjnych, optycznych instrumentów i zegarów ( 26,0%), przemyśle maszyn i urządzeń ( 20,2%). Słabsze wyniki zanotowano w produkcji koksu i paliw płynnych ( spadek o 3,8 %), przemyśle chemicznym ( spadek o 5,7 %), produkcji aparatury radiotelewizyjnej i komunikacyjnej ( spadek o 46,9 %).

48 4. Rolnictwo i leśnictwo Chorwackie rolnictwo mimo poniesionych strat podczas ostatniej wojny na początku lat dziewięćdziesiątych jest stosunkowo dobrze rozwinięte. Wyjątek stanowi hodowla bydła, która jest niższa o 30 % aniżeli w 1990 r. W

rolnictwie zarejestrowanych jest 1177 firm, które zatrudniają 24.400 osób. Obszary rolnicze zajmują 3,15 mln ha z czego 63% stanowią użytki rolne, a pozostałą część pastwiska, rozlewiska wodne porosłe trzciną oraz zbiorniki wodne do hodowli ryb. Uprawy winorośli zajmują powierzchnię 59 tys. ha. Większość użytków rolnych 83,3 % jest w posiadaniu indywidualnych rolników. Uprawa zbóż jest dobrze rozwinięta i pokrywa potrzeby krajowe. Do najważniejszych upraw należą: uprawa pszenicy, kukurydzy, buraków cukrowych, roślin oleistych głównie słonecznika, drzew owocowych i winorośli. W zakresie produkcji kukurydzy i pszenicy osiągnięto samowystarczalność. Podobna jest sytuacja w zakresie produkcji mięsa drobiowego, jaj i wina. Chorwacja posiada także stosunkowo dobrze rozwiniętą hodowlę i przetwórstwo ryb, szybko rozwija się także hodowla ryb i płodów morskich. Hodowle ryb słodkowodnych, głównie karpia zajmują 12,5 ha stawów rybnych oraz 30 tys. metrów kwadratowych zbiorników wodnych do hodowli pstrągów. Przetwórstwem ryb zajmuje się 14 firm, których roczna produkcja wynosi ok. 15 tys. ton przetworów, z czego 3 stanowią konserwy sardynek. Powierzchnie lasów zajmują 2,1 mln ha z czego 76% stanowi własność państwa, a pozostałe są własnością prywatną. Lasy liściaste zajmują 11% powierzchni leśnych. Wśród gatunków drzew liściastych najwięcej występuje buków i dębów, szczególnie wartościowych dla przemysłu meblowego. Roczny przyrost masy drzewnej wynosi 4 m sześcienne z 1 ha lasów, z czego wyrębowi podlega ok.70%. Na bazie bogatych rezerw wysoko gatunkowego drewna Chorwacja rozwinęła ważną gospodarkę drzewną, która zatrudnia ok. 25 tys. osób i eksportuje rocznie towary wartości ok. 330 mln USD. 5. Handel zagraniczny 5.1. Obroty handlu zagranicznego Obroty handlu zagranicznego Chorwacji w 2000 r. wyniosły 12.301.2 mln USD i były o 1,7 % wyższe aniżeli w 1999 roku. Eksport chorwackich towarów wyniósł 4.390,1 mln USD i był o ok. 90 mln USD wyższy od eksportu w 1999 roku. Import wyniósł 7.911,2 mln USD i był o ok. 112 mln USD niższy od importu zrealizowanego w analogicznym okresie 1999 r. Dzięki tym relacjom ujemne saldo obrotów towarowych wyniosło -3.521,1 mln USD i było o ok. 24 mln USD wyższe aniżeli w tym samym okresie 1999 roku. Struktura obrotów w 2000 r. z punktu widzenia ich przeznaczenia przedstawiała się następująco: w mln USD Eksport Import

Grupa Wartość Wskaźnik 2000 1999 Struktura % Wartość Wskaźnik 2000 1999 Struktura % Ogółem 4.390,1 102,0 100,0 7.911,2 101,4 100,0 Mat. i sur. do prod. Towary inwestyc. Towary powszech. Użytku 665,3 1191,8 871,2 116,2 94,5 90,2 15,2 27,2 19,8 1387,4 2600,1 945,8 110,8 95,2 102,4 17,5 32,9 12,0

49 W eksporcie zanotowano wzrost jedynie w grupie materiałów i surowców do produkcji (wskaźnik 116,2%), w

imporcie natomiast spadek nastąpił tylko w grupie towarów inwestycyjnych (wskaźnik 95,2%). Dominującą grupą towarową w chorwackim eksporcie jak i imporcie były towary inwestycyjne. 5.2. Struktura towarowa wymiany handlowej z zagranicą Poniższa tabela przedstawia 15 głównych pozycji towarowych (wg. wartości) w chorwackiej wymianie handlowej z zagranicą w 2000 r.: Chorwacki eksport Wartość w tys. USD Udział % Chorwacki import Wartość w tys. USD Udział % 1. Statki, promy pasażerskie i towarowe 2. Ropa naftowa i oleje 3. Odzież męska i chłopięca 4. Drewno 5. Antybiotyki 6. Gaz 7. Obuwie skórzane 8. Polimery etylenowe 9. Odzież damska i dziewczęca 10. Leki 11. Swetry, pulowery, kamizelki 12. Drut izolowany, kable, światłowody 13. Cement portlandzki 14. Papierosy, cygara 15. Meble 599.632 354.951

140.852 111.252 104.525 99.106 94.127 78.358 78.344 75.719 69.761 66.758 63.089 62.394 51.622 13,66 8,09 3,21 2,53 2,38 2,26 2,14 1,78 1,78 1,72 1,59 1,52 1,44 1,42 1,18 1. Ropa naftowa i oleje 2. Samochody osobowe 3. Statki, promy pasażerskie i towarowe 4. Gaz 5. Leki 6. Komputery 7. Samoloty, helikoptery 8. Dostawcze pojazdy silnikowe 9. Energia elektryczna 10. Meble 11. Obuwie skórzane 12. Elektryczne aparaty dla

telefonii przewodowej 13. Nadajniki dla radiotelelefonii, radia, kamery telewizyjne, videokamery 14. Papier toalet., wata celulozowa, ręczniki papierowe 15. Polimery etylenowe 811.763 620.614 223.247 162.247 153.286 141.796 108.621 93.557 86.831 77.519 70.938 70.226 59.363 58.324 55.337 10,26 7,84 2,82 2,05 1,94 1,79 1,37 1,18 1,10 0,98 0,90 0,89 0,75 0,74 0,70 Razem 15 pozycji 2.050.490 46,7 Razem 15 pozycji 2.793.669 35,31 Ogółem chorwacki

eksport 4.390.085 100,0 Ogółem chorwacki Import 7.911.159 100,0

50 5.3. Obroty handlu zagranicznego z krajami UE, EFTA i krajami rozwijającymi się Obroty towarowe Chorwacji z krajami Unii Europejskiej wyniosły w 2000 r. 6.789 mln USD, co stanowiło 55,2 % ogółu obrotów. W eksporcie udział dostaw do krajów UE stanowił 54,5% (2.390,7 mln USD), a w imporcie odpowiednio 55,6 % (4.398,3 mln USD). W analizowanym okresie wskaźnik eksportu do krajów UE zwiększył się o 13,3%, natomiast importu był niższy o 0,4%. Obroty Chorwacji z krajami EFTA stanowiły w 2000 r. 1,9% ogółu obrotów, w tym eksport – 1,0%, a import – 2,4%. Wskaźnik dla eksportu wyniósł – 29,8%, a dla importu – 92,8%. Wartość chorwackiego eksportu do tych krajów (44,3 mln USD) stanowi około 1 wartości chorwackiego importu z tego kierunku (186,3 mln USD). Obroty Chorwacji z krajami rozwijającymi się stanowiły w analizowanym okresie 36,8% ogółu obrotów, w tym eksport – 39,9%, a import – 35,1%. Wskaźnik dla eksportu wynosi – 95,4%, a dla importu 107,0%. Wartość chorwackiego eksportu do tych krajów wyniosła 1,77mld USD, a importu 2,78 mld USD. Należy podać, że w chorwackiej statystyce do krajów rozwijających się zaliczone są m.in. wszystkie kraje europejskie, poza wcześniej wymienionymi krajami UE i EFTA. 5.4. Najwięksi partnerzy handlowi Chorwacji w 2000 r. Poniższa tabela przedstawia 15 największych zagranicznych partnerów handlowych Chorwacji w 2000 r. (wg wartości eksportu i importu) w mln USD Chorwacki eksport Chorwacki import Lp. Kraj 2000 Wskaźnik 2000 1999 Lp. Kraj 2000 Wskaźnik 2000 1999

Chorwacki eksport ogółem 4.390,1 102,0 Chorwacki import ogółem 7.911,2 101,4 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Włochy Niemcy Bośnia i Hercegov. Słowenia Austria Liberia Francja Jugosławia Grecja USA Wlk. Bryt. Węgry Rosja Holandia Belgia 974,6 627,2 492,4 475,9 288,8 223,5 125,2 106,1 89,3 84,1 75,9

59,7 56,6 49,7 42,0 125,8 92,8 90,2 104,8 104,6 132,2 115,8 389,0 263,7 97,1 95,0 150,6 79,9 99,6 135,2 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Włochy Niemcy Rosja Słowenia Austria Francja USA Węgry Wlk. Bryt. Czechy Szwajcaria Japonia Holandia Belgia Szwecja 1.347,1

1.293,0 670,6 625,8 527,8 435,9 238,1 183,7 179,5 179,0 150,6 135,0 130,8 114,7 111,4 108,6 89,7 100,4 101,6 94,6 111,0 98,9 105,5 96,1 120,6 95,3 97,9 92,3 100,5 96,3 W porównaniu z 1999 r na pierwszych pięciu pozycjach w chorwackim eksporcie nie nastąpiły zmiany. Natomiast w imporcie Włochy z drugiej pozycji w 1999 r. przesunęły się w 2000 r. na pierwszą pozycję.

51 5.5. Obroty handlowe z krajami CEFTA w 2000 r. Obroty z krajami CEFTA w 2000 r. przedstawiały się następująco: w mln USD Chorwacki eksport Chorwacki import Kraje CEFTA Wartość Wskaźnik 2000 1999 Wartość Wskaźnik 2000 1999 Polska

Czechy Węgry Słowacja Słowenia Rumunia Bułgaria 22,5 29,2 59,7 13,0 475,9 3,3 4,2 56,7 95,6 150,6 102,3 104,8 112,2 203,9 93,9 179,0 183,7 59,8 625,8 19,0 7,0 129,5 120,6 105,5 126,8 101,6 149,8 82,9 Ogółem 607,8 104,5 1168,2 108,2 Obroty towarowe z krajami CEFTA wyniosły 1.776 mln USD i stanowiły 14,4% obrotów towarowych Chorwacji ogółem. Wśród partnerów Chorwacji z krajów CEFTA Polska znajdowała się na czwartym miejscu. W chorwackim eksporcie w porównaniu do 1999 roku najbardziej zmalały dostawy do Polski o 43,3%, natomiast w imporcie nastąpił największy wzrost dostaw z Rumunii o 49,8%, Polski o 29,3 i Słowacji o 26,8%. 5.6. Obroty handlowe Chorwacji za 3 kwartały 2001 r. Obroty handlu zagranicznego po III kwartałach 2001 r. wyniosły 10.202,9 mln USD i były o 13,0% wyższe aniżeli w

analogicznym okresie 2000 roku. Eksport chorwackich towarów wyniósł 3.423,0 mln USD i był nieco wyższy aniżeli w analogicznym okresie 2000 roku (wskaźnik 102,9%). Import wyniósł 6.779,9 mln USD i był o 1,08 mld USD wyższy od importu zrealizowanego w ciągu 9 miesięcy 2000 roku (wskaźnik 118,9%). Ujemne saldo obrotów towarowych wyniosło 3,36 mld USD i było o prawie 1,0 mld USD wyższe aniżeli po trzech kwartałach ub. roku: Struktura obrotów za 9 m-cy 2001 r. z punktu widzenia ich przeznaczenia przedstawiała się następująco: w mln USD Eksport Import Grupa Wartość Wskaźnik I-IX01 I-IX00 Struktura % Wartość Wskaźnik I-IX01 I-IX00 Struktura % Ogółem 3423,0 102,9 100,0 6779,9 118,9 100,0 Mat. i sur. do prod. Towary Inwestyc. Tow. powszech. użytku 1100,4 863,3 875,1 94,0 110,3 106,2 32,2 25,2 25,6

2267,6 2019,4 1018,8 118,2 121,7 111,5 33,4 29,8 15,0

52 W eksporcie największą dynamikę zanotowano w grupie towarów inwestycyjnych (wskaźnik 110,3%), a w imporcie w grupie towarów inwestycyjnych (wskaźnik 121,7%) oraz materiałów i surowców do produkcji (wskaźnik 118,2%). Spadkowi w porównaniu do 2000 roku uległ eksport materiałów i surowców do produkcji (wskaźnik 94,0%). W okresie styczeń-wrzesień 2001 r. w chorwackich obrotach z zagranicą dominowały następujące grupy towarowe: w mln USD Chorwacki eksport Chorwacki import Grupy towarowe Wartość za I-IX 01 Struktura % Wskaźnk I-IX01 I-IX00 Wartość za I-IX 01 Struktura % Wskaźnik I-IX01 I-IX00 Ogółem 3423,0 100,0 102,9 6779,9 100,0 118,9 1. Maszyny i urządzenia transportowe 2. Różne wyr.

gotowe 3. Wyr. chem. 4. Gotowe wyroby do dalszej produkcji 5. Żywność i zwierzęta 6. Paliwa i oleje 968,4 725,5 368,6 503,0 199,7 378,6 28,3 21,2 10,8 14,7 5,8 11,1 106,0 107,6 87,3 100,9 103,6 107,1 2242,0 752,8 783,3 1322,9 524,6 927,7 33,1 11,1 11,6 19,5 7,7 13,7 133,0 99,4 100,6 151,5 121,5 118,1 Spośród towarów mających znaczący udział w eksporcie Chorwacji najbardziej wzrosły dostawy różnych wyrobów gotowych, paliw i olejów, maszyn i urządzeń transportowych. Spadek eksportu zanotowano w grupie wyroby chemiczne.

W imporcie odnotowano niewielki spadek tylko w grupie wyroby chemiczne. Największy wzrost importu zanotowano w grupie gotowe wyroby do dalszej produkcji oraz maszyny i urządzenia transportowe. Obroty towarowe Chorwacji z krajami Unii Europejskiej wyniosły w okresie styczeń-wrzesień 2001 r. 5.613,2 mln USD (wskaźnik 111,8%), co stanowiło 55,0% ogółu obrotów, w tym w eksporcie 54,9% i imporcie 55,1%. Wartość eksportu wyniosła 1.881,1 mln USD (wskaźnik 101,3%, a importu 3.732,2 mln USD (wskaźnik 118,0%). 5.7. Obroty z krajami CEFTA za 3 kwartały 2001 r. Obroty z krajami CEFTA po 9 miesiącach 2001 r. przedstawiały się następująco: w mln USD Chorwacki eksport Chorwacki import Kraje CEFTA Wartość Wskaźnik I-IX01 I-IX00 Wartość Wskaźnik I-IX01 I-IX00 Polska Czechy Węgry 11,2 26,3 41,1 65,9 122,6 102,3 145,6 156,3 175,8 216,5 121,6 124,0

53 Słowacja Słowenia Rumunia Bułgaria 11,9 310,1 3,3 7,6 137,8 86,4

142,3 277,6 35,9 541,3 14,0 3,6 73,0 115,0 104,8 59,5 Ogółem 411,5 91,2 1072,5 122,3 Obroty towarowe z krajami CEFTA wyniosły 1,484 mln USD i stanowiły 14,5% obrotów towarowych Chorwacji ogółem. Wśród partnerów Chorwacji z krajów CEFTA Polska znajdowała się na czwartym miejscu. W chorwackim eksporcie do krajów CEFTA w porównaniu do analogicznego okresu 2000 roku największy spadek dostaw nastąpił do Polski, o 34,9 % , natomiast w imporcie z krajów CEFTA najwyższy wzrost dostaw odnotowano z Polski. 6. Turystyka Dzięki stabilizacji sytuacji politycznej w regionie stworzone zostały warunki do rozwoju turystyki, która kiedyś należała do wiodących dziedzin chorwackiej gospodarki. Chociaż nadal turystyka znajduje się w trudnej sytuacji finansowej to wzrostowe tendencje, zanotowane w 2000 roku potwierdzają istnienie dużego potencjału rozwojowego i wagę tej dziedziny w chorwackiej gospodarce narodowej. Na możliwości dalszego rozwoju turystyki w Chorwacji wskazuje także Światowa Organizacja Turystyczna, która przewiduje jedną z najwyższych stóp wzrostu w Europie dla chorwackiej turystyki w okresie do 2010 r. w wysokości 8,4 % rocznie, a więc dwa razy większą od przeciętnej stopy wzrostu dla tego okresu. Przychody z turystyki międzynarodowej w strukturze PKB w 1999 r. stanowiły 12,4 %, a ich udział w eksporcie Chorwacji ogółem stanowił odpowiednio 31 %. Według oceny Narodowego Banku Chorwacji w 2000 r. przychody turystyki wyniosły ok. 2,75 mld USD, a ich udział w PKB wzrósł do 14,5 %. W turystyce zatrudnionych jest 38 tys. osób. Chorwacja dysponuje znacznym potencjałem turystycznym, a mianowicie : w hotelach 126 tys. miejsc, w osiedlach turystycznych 64 tys. miejsc, 273 tys. miejsc w prywatnych apartamentach, z największą koncentracją na wybrzeżu oraz 210 tys. miejsc na kampingach. W porównaniu z 1990 r liczba miejsc uległa zmniejszeniu o ok. 20 %.

Struktura własnościowa obiektów hotelowych przedstawia się następującą : 32 % posiadają banki, 19 % państwo ( fundusze – emerytalny i ubezpieczeń zdrowotnych i Państwowa Agencja Ubezpieczeń Oszczędności i Sanacji Banków), 20 % prywatyzacyjne i inwestycyjne fundusze oraz pozostałe 29 % udziałów znajduje się w rękach prywatnych małych akcjonariuszy, dyrekcji i indywidualnych prywatnych właścicieli. Państwo poprzez fundusze i Agencję Ubezpieczeń oszczędności posiada udziały w 131 przedsiębiorstwach turystycznych, w tym w 52 przedsiębiorstwach jest większościowym udziałowcem (ponad 50 % udziałów), a w 28 przedsiębiorstwach udział własności państwa przekracza 25 %, w 51 przedsiębiorstwach udziały państwa są mniejsze niż 25 %. Oczekuje się , że w ciągu najbliższych dwóch lat udziały państwa w turystyce zostaną sprywatyzowane, przy czym preferencje będą miały międzynarodowe korporacje turystyczne. Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Turystycznej Chorwacja znajduje się w grupie 44 krajów świata, które posiadają więcej aniżeli 100 tys. miejsc hotelowych. Z ogólnej liczby noclegów 33 % przypada na hotele i osiedla turystyczne, a ok. 51 % turystów wybiera hotele jako miejsce wypoczynku. W Chorwacji jest zarejestrowanych 558 agencji podróży i organizatorów podróży i poprzez nie sprzedawana jest największa ilość usług turystycznych. Według oceny WTO w 1999 roku międzynarodowy ruch turystyczny wynosił 664 mln turystów, a przychody z tego tytułu wyniosły 455 mld USD. Chorwacja w 1998 r. zajmowała 34 miejsce na światowej liście, pod względem ilości turystów zagranicznych (4,1 mln osób), podczas gdy pozostałe Kraje Śródziemnomorskie z reguły zajmowały miejsce w pierwszej dwudziestce. Licząc na podstawie osiągniętych przychodów z turystyki Chorwacja w 1998 r. z 2,7 mld USD zajmowała 36 miejsce na światowej liście (do 1990 r. znajdowała się na 30 miejscu). Rok 1999 był niepomyślny dla chorwackiej turystyki, ze względu na interwencję NATO w sąsiedniej Jugosławii, co spowodowało zmniejszenie liczby turystów i w ślad za tym spadek przychodów z turystyki poniżej 2,5 mld USD. Od 2000 r. notowany jest stały wzrost zainteresowania turystów Chorwacją i co za tym idzie wzrost przyjazdów zagranicznych turystów.

54 Zgodnie z ocenami Chorwackiej Turystycznej Wspólnoty w ciągu najbliższych trzech lat oczekuje się wzrostu przyjazdów turystów zagranicznych w tempie 10 % średniorocznie. W ten sposób liczba turystów zagranicznych w 2003 roku powinna wynieść ok. 6,9 mln osób.

W roku 2000 przyjazdy turystów zagranicznych zwiększyły się o 55 %, w sumie Chorwację odwiedziło 5,338 mln turystów. Również zanotowano wzrost liczby noclegów o 56 %. Przeciętnie zagraniczny turysta spędził w Chorwacji 6,2 noclegów. Z punktu widzenia liczby turystów, którzy odwiedzili Chorwację Polska znalazła się na szóstym miejscu, po takich krajach jak Niemcy, Włochy, Słowenia, Czechy, i Austria, przy czym wskaźnik wzrostu ilości turystów był w przypadku polskich turystów najwyższy i wynosił 262 %. Poniższa tabela przedstawia wykaz krajów, których turyści znaleźli się w pierwszej dziesiątce, pod względem ilości turystów oraz spędzonych w Chorwacji noclegów . Wskaźnik I-XII 2000 Wskaźnik I-XII.2000 Kraj Ilość turystów I-XII 1999 Ilość noclegów w tys. I-XII 1999 1. Niemcy 919.789 173 7.597 168 2. Włochy 886.461 165 4.360 169 3. Słowenia 818.868 119 4.968 117 4. Czechy 697.521 168 4.713 166 5. Austria 511.896 137 3.159 133 6. Polska 274.956 262 1.805 266 7. Węgry 238.774 169 1.403 173 8. Słowacja 183.740 171 1.243 172 9. Bośnia i Herc. 181.693 116 889 117 10. Holandia 100.052 138 895 151 Pragnąc uczynić swoją ofertę bardziej konkurencyjną Chorwacki parlament, na wniosek rządu uchwalił zniesienie z dniem 1. stycznia 2001 r. podatku VAT na wszystkie usługi turystyczne dotyczące zorganizowanych przyjazdów turystów z zagranicy. Rozwiązanie to ma przyczynić się do obniżenia cen hoteli, a także do większego zainteresowania zagranicznych organizatorów wypoczynku chorwackim rynkiem . Chorwackie Ministerstwo Turystyki domaga się zniesienia podatku VAT lub znacznego obniżenia do 7 % w całym sektorze turystyki. Do zwiększenia konkurencyjności oferty turystycznej mają także przyczynić się subwencje, od 1994 r. Chorwacja subwencjonuje krajową i zagraniczną zorganizowaną turystykę. Środki na subwencjonowanie turystyki są corocznie określane w budżecie państwa. Na rok 2000 w skorygowanym budżecie przewidziano na ten cel 67,5 mln HRK, a w 2001 r 75 mln HRK. Sposób i warunki otrzymania subwencji są określone w specjalnych instrukcjach opracowywanych przez tutejsze Ministerstwo Turystyki. Subwencje mogą otrzymać zarówno chorwackie jak i zagraniczne agencje turystyczne, które spełnią warunki określone we wspomnianej instrukcji i przedłożą wymaganą dokumentację. Subwencjonowaniem objęta jest część kosztów związanych z organizacją wypoczynku grup turystycznych, przewozów lotniczych, transportu drogowego, kolejowego i morskiego.

55 7. Strefy wolnocłowe Pragnąc zwiększyć zainteresowanie inwestorów zagranicznych, a także zagranicznych podmiotów gospodarczych współpracą z Chorwacją Parlament Republiki Chorwacji uchwalił w dniu 17 maja 1996 r. Ustawę o strefach wolnocłowych (weszła ona w życie 4 czerwca 1996 r.). W przygotowaniu jest nowa ustawa. Zgodnie z tą Ustawą strefę może organizować jedna lub więcej miejscowych osób prawnych w oparciu o uzyskaną koncesję. Koncesji udziela Rząd Republiki Chorwacji w wyniku publicznego przetargu, w którym określa region powstania strefy, rodzaj działalności jaka może być prowadzona w strefie oraz warunki przyznania koncesji. Firma, która otrzymała koncesję podpisuje umowę z Ministerstwem Gospodarki /reprezentującym Rząd/, w której określone są dokładnie prawa i obowiązki obu stron. W wolnych strefach mogą być realizowane: produkcja towarów, usługi uszlachetniające, handel hurtowy, pośrednictwo handlowe, usługi bankowe, finansowe i ubezpieczeniowe majątku oraz osób. Zagraniczne osoby prawne i fizyczne mogą współpracować ze wolnymi strefami na podstawie umów z założycielami stref. Firmy miejscowe i zagraniczne uczestniczące w budowie infrastruktury wewnątrz strefy o wartości powyżej 1 mln kun będą zwolnione z płacenia podatku od zysku w okresie pierwszych 5 lat działalności w strefie. Pozostali uczestnicy działalności w strefie bądą płacić podatek od zysku niższy o 50% od obowiązujących poza strefą stawek (tj. 10% od 1 stycznia 2001 r.). Rząd Republiki Chorwacji może, na wniosek Ministerstwa Gospodarki, w uzasadnionych przypadkach zwiększyć podane wyżej ulgi podatkowe. Zasady obrotu towarowego wewnątrz strefy oraz z rynkiem krajowym i zagranicznym są podobne do odpowiednich zasad zawartych w przepisach polskich. Chorwackie Ministerstwo Gospodarki przygotowuje nową ustawę o wolnych strefach. Do końca 2000 r. powstało 12 wolnych stref, a mianowicie: - Krapina (leży obok trasy z Zagrzebia do Mariboru w Słowenii), o powierzchni 70 tys. m2, preferowana branża tekstylna, metalowa i meblarska - Kukuljanovo (blisko Rijeki), angażuje się tu kapitał holenderski i włoski, powierzchnia 270 tys. m2, przewidywana jest budowa odlewni elementów turbin oraz urządzeń energetycznych, firmy chorwackie planują uruchomienie fabryki rowerów dla dzieci, urządzeń przeciw-pożarowych i wyrobów wędliniarskich - Osijek (blisko granicy z Węgrami i Serbią), zorganizowana przez miejscowe firmy, banki i władze

miasta, powierzchnia 120 tys. m2 (docelowo 1 mln m2), korzystne warunki dla zorganizowania kompleksowej produkcji i przetwórstwa owoców i warzyw. - Port Ploče (blisko granicy BiH, trasa tranzytowa Ploće-Sarajevo-Osijek-Budapeszt) oferuje pełną infrastrukturę do przeładunku i składowania. - Port Rijeka, z pełną infrastrukturą, powierzchnia 450 tys. m2. - Port Split - Podi k/Šibenika (środkowa część chorwackiego wybrzeża Adriatyku) powstaje z udziałem firm włoskich, które zbudują tam fabrykę prefabrykowanych elementów betonowych i rur z tworzyw sztucznych, powierzchnia strefy wynosi 500 tys. m2. - Zagrzeb (na zachodnich przedmieściach), o powierzchni 75 tys. m2. Ponadto, strefy wolnocłowe istnieją w Buje, Puli, Splicie, Obrovcu i Slavonskim Brodzie. Rozważane jest otwarcie wolnych stref w Dubrowniku, Sesvetskim Kraljevcu, Sisku, gminie Pićan na Istrii oraz w Vukowarze.

56 8. Polska a Chorwacja 8.1. Stan umów i porozumień o podstawowym znaczeniu dla współpracy gospodarczej W ciągu ostatnich lat praktycznie od podstaw stworzona została nowa infrastruktura prawnotraktatowa w dziedzinie polsko-chorwackich stosunków i współpracy gospodarczej : Data Tytuł podpisanego dokumentu 22.04.1992 r. Porozumienie o nawiązaniu stosunków dyplomatycznych między Rzecząpospolitą Polską, a Republiką Chorwacji. 5.11.1992 r. Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej, a Rządem Republiki Chorwacji o współpracy gospodarczej. 19.01.1994 r. Umowa między Rzecząpospolitą Polską, a Republiką Chorwacji w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku. 30.09.1994 r. Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej, a Rządem Republiki Chorwacji o międzynarodowych przewozach osób i ładunków. 21.02.1995 r. Umowa między Rzecząpospolitą Polską, a Republiką Chorwacji w sprawie wzajemnego popierania i ochrony inwestycji. 21.02.1995 r. Konwencja Konsularna między Rzecząpospolitą Polską, a Republiką Chorwacji. 14.09.1995 r. Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej, a Rządem Republiki Chorwacji o współpracy w dziedzinie kultury i edukacji. 7.12.1995 r. Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej, a Rządem Republiki Chorwacji w dziedzinie ochrony roślin.

7.12.1995 r. Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej, a Rządem Republiki Chorwacji o współpracy w dziedzinie weterynarii. 13.04.1996 r. Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej, a Rządem Republiki Chorwacji o sukcesji umów dwustronnych.. 18.05.1996 r. Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej, a Rządem Republiki Chorwacji o współpracy w dziedzinie turystyki. 19.06.1996 r. Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej, a Rządem Republiki Chorwacji o cywilnej komunikacji lotniczej. 12.02.2001 r. Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej, a Rządem Republiki Chorwacji o transporcie morskim . 7.11.2001 r. I Umowa o wolnym handlu między Rzecząpospolitą Polską i Republiką Chorwacji. 8.2. Obroty towarowe Wartość polsko-chorwackich obrotów towarowych w 2000 r. wyniosła 116,449 mln USD, w tym polski eksport 93,968 mln USD, a import 22,481 mln USD. W porównaniu do wartości obrotów w analogicznym okresie 1999 roku uzyskano następujące wskaźniki: obroty - 103,7% w tym eksport - 129,5 % a import - 56,7%. W wyniku wzrostu eksportu przy równoległym spadku importu zwiększyło się dodatnie dla Polski saldo obrotów towarowych i wyniosło 71,487 mln USD.

57 Polsko-chorwackie obroty handlowe w latach 1995-2000 (dane według statystyki chorwackiej): w mln USD Rok Obroty Wskaź. Wzrostu Polski Eksport Wskaź. Wzrostu Polski Import Wskaź. Wzrostu Saldo 1995 1996 1997 1998 1999

2000 93,9 105,7 105,9 109,6 112,2 116,5 113,5 112,6 100,1 103,5 102,4 103,8 45,3 49,7 59,1 63,3 72,5 94,0 120,5 109,9 118,8 107,1 114,7 129,5 48,6 56,0 46,8 46,3 39,6 22,5 107,7 115,2 83,5 99,0 85,6 56,7 -3,3 -6,3 +12,3 +17,0 +32,9 +71,5 Znaczny spadek dostaw eksportowych z Chorwacji do Polski (o 43,3%) wynika z uruchomienia w Polsce produkcji przyprawy „Vegeta” i zup w proszku przez Podravkę. W związku z tym towary te mające istotne znaczenie w dostawach chorwackich wypadły z eksportu, a w ich miejsce strona chorwacka nie wprowadziła innych towarów.

Wartość polsko-chorwackich obrotów towarowych po III kwartałach 2001 r. wyniosła 156,8 mln USD, w tym polski eksport 145,6 mln USD, a import 11,2 mln USD. W porównaniu do wartości obrotów w analogicznym okresie 2000 roku uzyskano następujące wskaźniki: obroty - 186,2%, w tym eksport - 216,5% a import - 65,9%. Dodatnie dla Polski saldo wyniosło 134,4 mln USD (w analogicznym okresie 2000 roku ok. 50,2 mln USD). Polsko-chorwackie obroty handlowe w latach 1995-2000 i za 9 m-cy 2001 r. (dane według statystyki chorwackiej): w mln USD Rok Obroty Wskaź. Wzrostu Polski Eksport Wskaź. Wzrostu Polski Import Wskaź. Wzrostu Saldo 1995 1996 1997 1998 1999 2000 I-IX2001 93,9 105,7 105,9 109,6 112,2 116,4 156,8 113,5 112,6 100,1 103,5 102,4 103,8 186,2 45,3 49,7 59,1 63,3

72,5 93,9 145,6 120,5 109,9 118,8 107,1 114,7 129,5 216,5 48,6 56,0 46,8 46,3 39,6 22,5 11,2 107,7 115,2 83,5 99,0 85,6 56,7 65,9 -3,3 -6,3 +12,3 +17,0 +32,9 +71,5 +134,4 10 głównych pozycji towarowych (wg. wartości) w obrotach polsko-chorwackich w okresie styczeń-wrzesień 2001 r.: Polski eksport Wartość w tys. USD Udział % Polski import Wartość w tys. USD Udział % Polski eksport do Chorwacji ogółem 145584 100,0 Polski import z

Chorwacji ogółem 11194 100,0 x) 1. Statki , jachty, łodzie 2. Samochody osobowe 3. Papier i karton, 65765 11763 11217 45,2 8,1 7,7 1. Farmaceutyki 2. Wina, Vermuty, napoje ferment 3. Wyroby z aluminium, folia 4746 1933 600 42,4 17,3 5,4

58 wyr. papierowe i poligraficzne 4. Meble różne 5. Drut miedziany 6. Bydło 7. Rury stalowe, profile, konstrukcje, wyroby z żelaza i stali 8. Wyroby cukier., czekoladowe, prażone (chipsy) 9. Opony i dętki 10. Kosmetyki Razem 10 pozycji 11165 5314 4531 3469 2882 2857 2810

121462 7,7 3,7 3,1 2,4 2,0 2,0 1,9 83,5 aluminiowa 4. Koncentraty spożywcze 5. Glazura 6. Papier i karton, wyr. papierowe i poligraficzne 7. Cement portlandzki 8. Generatory, silniki elektrycz., transformatory 9. Wyroby z tworzyw sztucznych 10. Części silników wysokoprężnych Razem 10 pozycji 520 412 275 273 235 225 210 9429 4,7 3,7 2,4 2,1 2,0 1,9 84,2 x) Wielkość polskiego eksportu jest zawyżona o wartość dwóch statków produkcji polskiej, które armator niemiecki remontował w Chorwacji. Tutejszy Urząd Statystyczny w swojej metodologii wg. kraju pochodzenia zaliczył te statki do polskiego eksportu. 8.3. Możliwości wzrostu polskiego eksportu do Chorwacji Nadal nie wykorzystano możliwości rozszerzenia współpracy w takich dziedzinach jak przemysł maszynowy,

głównie maszyn rolniczych oraz maszyn budowlano-drogowych, przemysł okrętowy, elektrotechniczny i energetyka, przemysł tekstylny, środków transportu, maszyn i urządzeń dla przemysłu spożywczego, chemicznego, samolotów gaśniczych, maszyn i urządzeń dla rozwoju małych firm korzystających z dogodnych kredytów miejscowych oraz kredytów Banku Światowego na ich rozwój. Istnieją możliwości dostaw urządzeń dla małych piekarń, browarów, zakładów mięsnych, tuneli zamrażalniczych, biologicznych oczyszalni ścieków, spalarni odpadów komunalnych, budowy urządzeń energetycznych wykorzystujących ekologiczne, odnawialne źródła energii, wyrobów hutniczych i materiałów niezbędnych do budowy dróg, a także towarów rolno-spożywczych jak bydła, mleka, mięsa, ziemniaków sadzeniaków, drobiu, owoców, warzyw, mrożonek owocowych i warzywnych , wyrobów cukierniczych i czekoladowych itp. Istnieją także możliwości włączenia się polskich firm do modernizacji chorwackich kolei, które otrzymały od Banku Światowego kredyt na ten cel. Spodziewane jest także wznowienie żeglugi śródlądowej, w związku z tym pojawią się możliwości dostaw barek, pchaczy, jednostek patrolowych i tym podobnego sprzętu. Rozwój turystyki pociągnie za sobą potrzebę zakupu i modernizacji istniejącego taboru autobusów turystycznych, dostawy sprzętu sportowego i rekreacyjnego jak łodzie motorowe, jachty i innego sprzętu pływającego. Dodatkowym czynnikiem, który przyczyni się do aktywizacji współpracy gospodarczej jest zawarta umowa o wolnym handlu, która powinna wejść w życie od drugiego kwartału 2002 r. Zgodnie z ustaleniami tej umowy zostają zniesione cła na towary przemysłowe, dominujące w polskich dostawach do Chorwacji , a także zliberalizowane warunki handlu w zakresie towarów rolnych. Szczegółowy zakres liberalizacji wymiany towarowej przedstawia załączona do niniejszej publikacji umowa o wolnym handlu podpisana w Warszawie w dniu 7. listopada 2001 r.

59 Placówka widzi możliwości nawiązania współpracy resortów rolnictwa w następujących dziedzinach: 1. Produkcji roślinnej: - hodowla roślin, uzgodnionych gatunków, - wzajemne badanie odmian, wymiana wyników doświadczeń, - współpraca w dziedzinie kwarantanny i ochrony roślin. 2. Produkcji zwierzęcej: - dostawy materiału genetycznego, - współpraca w dziedzinie weterynarii. 3. Przetwórstwie rolno-spożywczym. 4. Doradztwie rolniczym - szkolenie na uzgodnionych warunkach. 5. Mechanizacji rolnictwa- dostawa maszyn i urządzeń. 6. Infrastruktura wsi.

Pozytywnym zjawiskiem jest wzrost zainteresowania polskich podmiotów udziałem w imprezach wystawienniczotargowych na terenie Chorwacji. W 2001 roku w Jesiennych Międzynarodowych Targach w Zagrzebiu wzięło udział 30 polskich firm. Jest to jednak nadal zbyt mało. Ministerstwo Gospodarki od 2000 r. objęło systemem refundacji 3 imprezy wystawiennicze na rynku chorwackim (przedtem dofinansowaniem była objęta tylko 1 impreza). Dofinansowanie dotyczy w 2002 r.: międzynarodowych wielobranżowych targów wiosennych (16-20.04.) podczas których odbędzie się 8 imprez specjalistycznych; międzynarodowych wielobranżowych targów jesiennych (16-22.09.) , podczas których planowana jest polska narodowa wystawa oraz międzynarodowych targów meblarskich i wyposażenia wnętrz i przemysłów towarzyszących Ambienta (16-20.10.), wszystkie imprezy odbywają się na terenie Międzynarodowych Targów w Zagrzebiu. 9. Polityka państwa w obszarze wymiany towarowej 9.1. Stan umów i porozumień o podstawowym znaczeniu dla współpracy gospodarczej Chorwacja jest członkiem ONZ od 1992 r. oraz posiada uregulowane stosunki z międzynarodowymi instytucjami finansowymi. Członkiem MFW jest od 1992 r. a EBOiR od 1994 r. Swoje stosunki z Klubem Londyńskim i Paryskim uregulowała w 1995 i 1996 r. przyjmując na siebie spłatę części zadłużenia byłej SFRJ, przypisanej dla Chorwacji. Dobrze rozwija się współpraca między Chorwacją i Bankiem Światowym. W okresie od 1993 r. do 2001 r. Chorwacja otrzymała od Banku Światowego kredyty wartości około 1 mld USD. Po okresie kilkuletnich negocjacji ( 1996-2000) Chorwacja z dniem 30. listopada 2000 r. została członkiem Światowej Organizacji Handlu (WTO). W okresie ostatnich dziesięciu lat Chorwacja, początkowo z powodu wojny, a później z powodu politycznej izolacji ówczesnych władz była wyłączona z procesu regionalnych handlowych integracji. Efektem tego było słabe zainteresowanie zagranicznych inwestorów inwestowaniem w Chorwacji, spadek produkcji w wielu branżach przemysłu oraz niski poziom eksportu w porównaniu z pozostałymi krajami reformującymi swoje gospodarki. Zakończenie negocjacji i uzyskanie przez Chorwację członkostwa w WTO umożliwiło rozpoczęcie aktywnego procesu negocjacyjnego w sprawie zawarcia umowy o stabilizacji i stowarzyszenia z UE oraz umów o wolnym handlu z krajami CEFTA, w celu jak najszerszego włączenia i integracji z europejskim obszarem wolnego handlu. Swoistym przygotowaniem do szerszego otwarcia rynku chorwackiego było zawarcie umowy o wolnym handlu z

Macedonią w połowie 1997 r. i pod koniec roku ze Słowenią. Umowa o wolnym handlu z Macedonią weszła w życie od 1. czerwca 1997 r., a umowa ze Słowenią z dniem 1. stycznia 1998 r. W umowie o wolnym handlu z Macedonią uzgodniono uchylenie ceł na wyroby przemysłowe, oprócz cła w wysokości 1 %, a także obie strony zobowiązały się, że nie będą wprowadzały nowych obciążeń celnych i opłat

60 podatkowych ani też ograniczeń ilościowych we wzajemnej wymianie towarowej. W zakresie towarów rolnych ustalono kwoty dla poszczególnych towarów dla których ustalono 1% stawkę celną, a na pozostałe towary obowiązują stawki celne , zgodnie z taryfami celnymi obu krajów. Kwoty celne mogą być przez wspólną Komisję corocznie ustalane, bez potrzeby zmiany umowy. Umowa o wolnym handlu ze Słowenią przewidywała stopniową liberalizację handlu w zakresie towarów przemysłowych w trzyletnim okresie przejściowym od 1. stycznia 1998 r. do 31. grudnia 2000 r. Od stycznia 2001 r. wymiana w zakresie towarów przemysłowych odbywa się bez ograniczeń ilościowych, a także zniesione zostały cła na te towary. Należy podkreślić, że już od 1. stycznia 1998 r. na 80 % towarów przemysłowych w wymianie między Chorwacją i Słowenią stawki celne były uchylone, za wyjątkiem takich towarów jak wyroby tzw. białej techniki, papier, wyroby przemysłu chemicznego, meble itp. Liberalizacja wymiany w zakresie towarów rolnych została uzgodniona podobnie jak i z Macedonią. Chorwacja i Słowenia udzieliły sobie wzajemnych koncesji w formie kwot celnych, dla których stosowane są obniżone stawki celne od obowiązujących w tych krajach ( 1 %, 5%, 7% i 10 %). Umowa nie przewiduje jednak możliwości corocznego ustalania kwot decyzjami wspólnej Komisji. Dla zmiany listy koncesji, wysokości kwot i stawki celnej niezbędna jest zmiana umowy. Dotychczas z tego powodu umowa o wolnym handlu ze Słowenia była zmieniona jeden raz w 2000 r.. Wówczas dokonano rozszerzenia listy towarów, na które udziela się koncesji oraz zwiększono kwoty dla wybranych towarów, już znajdujących się na listach koncesyjnych. Umowa o wolnym handlu z Bośnią i Hercegowiną weszła w życie z dniem 1. stycznia 2001 r. Umowa ta ma charakter asymetryczny, na korzyść BiH. Chorwacja zgodziła się uchylić stawki celne na wszystkie towary w eksporcie Bośni i Hercegowiny od momentu wejścia w życie umowy, podczas gdy Bośnia i Hercegowina będzie stopniowo zniżać stawki celne na towary w imporcie z Chorwacji w trzyletnim okresie przejściowym w następujący sposób :

- od 1. stycznia 2001 r. o 30 % - od 1. stycznia 2002 r. o 40 % - od 1. stycznia 2003 r. o 60 % - od 1. stycznia 2004 r. stawki celne będą uchylone w całości. Redukcja stawek celnych dotyczy w jednakowym stopniu towarów przemysłowych jak i rolnych. Umowa o wolnym handlu z Węgrami weszła w życie z dniem 1. kwietnia 2001 r. Zgodnie z ustaleniami tej umowy na około 65-70 % towarów przemysłowych z dniem wejścia w życie umowy zniesiono cło, a na 25-30 % pozostałych towarów przemysłowych uzgodniono stopniową liberalizację do 1. stycznia 2002 r. Wówczas stawki celne na wszystkie towary przemysłowe we wzajemnej wymianie będą uchylone oraz zniesione zostaną wszelkie ograniczenia ilościowe. W pierwszym roku stosowania postanowień umowy stawki celne na tzw. „wrażliwe” towary przemysłowe zostały zredukowane o 50 %. Na towary rolne uzgodniono liberalizację zgodnie z zasadami CEFTA, co w praktyce oznacza uchylenie ceł dla określonych wyrobów z dniem wejścia w życie umowy, dla drugiej grupy wyrobów jednakowy poziom ceł zarówno w Chorwacji jak i na Węgrzech i dla trzeciej grupy towarów ustalono określone wielkości towarów, dla których stawki celne zostały znacznie zredukowane. Umowa o wolnym handlu z krajami EFTA ( Szwajcaria, Norwegia, Lichtenstein i Islandia) została podpisana w czerwcu 2001 r. Umowa ma charakter asymetryczny na korzyść Chorwacji. Zgodnie z zawartą umową zostały uchylone cła na wszystkie towary przemysłowe w eksporcie Chorwacji na rynki krajów EFTA, podczas gdy na towary przemysłowe pochodzące z krajów EFTA stosowane są te same zasady, jak dla towarów importowanych z krajów Unii Europejskiej. W zakresie towarów rolnych uzgodniono wzajemne koncesje w postaci kwot celnych lub obniżonych ceł z każdym krajem EFTA oddzielnie i tutaj warto podkreślić uzgodniono asymetryczną liberalizację na korzyść Chorwacji. Na eksport ryb i przetworów rybnych z Chorwacji do krajów EFTA zniesiono od 1. stycznia 2002 r. cła i wszelkie inne opłaty importowe, podczas gdy na eksport tych samych produktów z krajów EFTA do Chorwacji uzgodniono stopniową liberalizację w okresie do 2006 r., a dla najwrażliwszych towarów nawet do 2009 r.

61 Umowa o stabilizacji i stowarzyszeniu z Unią Europejską ma szczególne znaczenie dla gospodarki chorwackiej, ze względu na znaczący udział wymiany towarowej z tym ugrupowaniem w wymianie towarowej Chorwacji ogółem ( 55 %). Umowa ta oprócz uregulowania politycznych i gospodarczych stosunków między Unią Europejską i

Chorwacją przewiduje także utworzenie strefy wolnego handlu. Uzgodniono wejście w życie części handlowej tej umowy od 1. stycznia 2002 r. Umowa ta w części handlowej ma asymetryczny charakter na korzyść Chorwacji. Unia Europejska z dniem wejścia w życie Umowy uchyla cła na wszystkie towary przemysłowe pochodzące z Chorwacji i eksportowane do krajów UE i prawie na wszystkie towary rolne ( z niewielkimi wyjątkami), a także wszelkie ilościowe ograniczenia i pozostałe środki o podobnym charakterze. Chorwacja będzie stopniowo otwierała swój rynek dla towarów przemysłowych i rolnych pochodzących z krajów Unii Europejskiej w okresie przejściowym do 1. stycznia 2007 r. Liberalizacja handlu w zakresie towarów przemysłowych pochodzących z UE będzie dokonana następująco, a mianowicie z dniem wejścia umowy w życie Chorwacja obniży cła na ok. 70 % towarów przemysłowych, za wyjątkiem tzw. towarów „wrażliwych”, stanowiących ok. 30 % całości importu Chorwacji z krajów Unii Europejskiej. Towary te podzielono na dwie grupy, grupę o przyspieszonym tempie redukcji stawek celnych, do których należą m.in. : sól, marmur, kerozyna, propan butan i jego mieszanki, podstawowe wyroby przemysłu chemicznego, gotowe leki do sprzedaży detalicznej, środki czystości i kosmetyka upiększająca, świece, zapałki, środki przeciwko zamarzaniu, niektóre wyroby przemysłu mas plastycznych, stolarka budowlana, naczynia, rury, pojemniki, wyroby przemysłu papierniczego, jak pudełka, koperty, segregatory, torebki, parkiet drewniany, materiały budowlane. Redukcja stawek celnych dla wyżej wymienionej grupy towarów będzie następująca : - z dniem wejścia umowy w życie obniżka o 40 %, - od 1. stycznia 2003 r. redukcja ceł o 70 %, - od dnia 1. stycznia 2004 r. uchylenie ceł. Druga grupa towarów przemysłowych o przedłużonym okresie redukcji stawek celnych, do której zaliczono : cement, paliwa ropopochodne, środki kosmetyczne i środki czystości, środki ochrony roślin, rury kanalizacyjne z mas plastycznych, niektóre wyroby przemysłu papierniczego, szkło, obuwie, wyroby z żelaza i stali, wyroby z aluminium, niektóre rodzaje wentyli, wyroby przemysłu elektrotechnicznego, meble będzie miała redukowane stawki celne zgodnie z następującym harmonogramem : - z dniem wejścia umowy w życie obniżka o 30 %, - od 1. stycznia 2003 r. obniżka o 50 %, - od 1. stycznia 2004 r. obniżka o 60 %, - od 1. stycznia 2005 r. obniżka o 70 %. - od 1. stycznia 2006 r. obniżka o 85 %, - od 1. stycznia 2007 r. uchylenie ceł. Postanowieniami oddzielnych protokółów uregulowano liberalizację stawek celnych na wyroby przemysłu tekstylnego

i wyroby z żelaza i stali. Zgodnie z Protokółem w zakresie towarów przemysłu tekstylnego z dniem 1. stycznia 2002 r. uchylone zostały stawki celne na dostawy towarów z Chorwacji do krajów Unii Europejskiej. Dla skutecznej kontroli pochodzenia towarów (koszule, męskie spodnie, ubrania itp.) będzie stosowany system podwójnego nadzoru poprzez wydawanie eksportowych ( w Chorwacji) i importowych ( w krajach UE) zezwoleń. Zezwolenia eksportowe wydaje Chorwacka Izba Gospodarcza i jej regionalne Izby. Na eksport wyrobów przemysłu tekstylnego z krajów UE do Chorwacji stawki celne zostaną w większości uchylone z dniem 1. stycznia 2001 r., za wyjątkiem tzw. „ wrażliwych” towarów. Redukcja stawek celnych będzie dokonywana następująco : - z dniem wejścia Protokółu w życie obniżka o 40 %, - od 1. stycznia 2003 r. obniżka o 70 %, - od 1. stycznia 2004 r. uchylenie ceł. Powyższe redukcje stawek celnych dotyczą następujących towarów jak: tkaniny z wełny czesankowej, przędza, tkaniny bawełniane, niektóre rodzaje przędzy z włókien syntetycznych, impregnowane tkaniny, dywany z włókien syntetycznych, gaza bawełniana, męskie ubrania i kurtki dzianinowe, narzuty, bielizna pościelowa.

62 W drugiej grupie towarowej o przedłużonym okresie redukcji stawek celnych znajdują się takie wyroby jak: przędza wełniana i z delikatnej sierści, damskie kurtki, spodnie sukienki, męskie i damskie koszule i bluzki, bielizna, swetry, ubrania i tp. Dla tych towarów uzgodniono następującą dynamikę redukcji stawek celnych : - z dniem wejścia Protokółu w życie obniżka o 35 %, - od 1. stycznia 2003 r. obniżka o 50 %, - od 1. stycznia 2004 r. obniżka o 65 %, - od 1. stycznia 2005 r. obniżka o 80 %, - od 1. stycznia 2006 r. uchylenie ceł. Dla wyrobów z żelaza i stali pochodzących z Chorwacji przy eksporcie do Unii Europejskiej ( rozdział 72 taryfy celnej) uchylono stawki celne z dniem wejścia w życie umowy. Natomiast na te wyroby pochodzące z krajów UE w imporcie do Chorwacji zostaną uchylone cła, za wyjątkiem kilku grup wyrobów takich jak : drut gorąco walcowany w kręgach, pręty żelazne i ze stali niestopowej, drut zimno walcowany żelazny i ze stali niestopowej. Stawki celne na wyżej wymienione towary będą redukowane stopniowo, podobnie jak na wyroby przemysłu tekstylnego, a pełne uchylenie ceł nastąpi z dniem 1. stycznia 2006 r. Dla towarów rolnych eksportowanych z Chorwacji do krajów UE uzgodniono daleko idącą liberalizację za wyjątkiem

następujących towarów : żywe zwierzęta ( bydło), mięso wołowe świeże i mrożone i wino . Na import warzyw, korzeni i bulw i owoców jadalnych i orzechów, skórek owoców południowych, melonów i arbuzów w dostawach z Chorwacji cła zostaną uchylone ad valorem, oprócz specyficznego cła liczonego na jednostkę miary. Na dostawy cielęciny z Chorwacji będzie płacone cło dla ustalonego kontyngentu 9400 ton w wysokości 20 % ad valorem i 20 % specyficznego cła. Ponieważ rozporządzeniem UE nr 2007 z 2000 r. Unia Europejska wprowadziła autonomicznie asymetryczną liberalizację ceł dla krajów tzw. „Zachodnich Bałkanów”, która jest korzystniejsza w zakresie owoców i warzyw od w/w ustaleń z umowy o stabilizacji i stowarzyszeniu zdecydowano, że korzystniejsze rozwiązania będą stosowane do czasu ich obowiązywania. Liberalizacja dostępu do rynku chorwackiego dla towarów rolnych, pochodzących z krajów UE będzie następowała stopniowo, w zależności od wielkości krajowej produkcji. Aktualnie otwarcie rynku umożliwiono tylko dla tych towarów, które nie są produkowane w Chorwacji lub, których produkcja jest niewielka i nie ma perspektyw rozwoju w przyszłości. Dla pozostałych towarów rolnych uzgodniono uchylenie ceł w ramach uzgodnionych kwot celnych dla każdego towaru lub redukcję, zgodnie z przyjętą progresywną dynamiką. Na dostawy ryb i przetworów rybnych uzgodniono uchylenie ceł na większość towarów, za wyjątkiem grupy tzw. „wrażliwych” towarów dla których redukcja ceł będzie tylko do wysokości ustalonych kwot, a powyżej tych kwot redukcja następowałaby stopniowo w ciągu trzech lat (karp, lubin, orada). Na dostawy sardynek będą stosowane obniżone cła w ramach ustalonych kwot celnych, a ponad te kwoty cło będzie pobierane w pełnej wysokości. Umowy o wolnym handlu z Czechami i Słowacją zostały równolegle podpisane w listopadzie 2001 r. i wejdą w życie z dniem 1. stycznia 2002 r. Zgodnie z tymi umowami cła na wszystkie towary przemysłowe znosi się z dniem wejścia umów w życie. Liberalizacja handlu w zakresie towarów rolnych została uzgodniona podobnie jak w umowie z Węgrami, zgodnie z zasadami CEFTA, t.j. przyjęto trzy formy wzajemnych koncesji. Umowa o wolnym handlu z Polską została podpisana w dniu 7. listopada 2001 r. Obie strony, podczas podpisywania, uzgodniły wejście tej umowy w życie z dniem 1. stycznia 2002 r. Ze względu na procedurę ratyfikacyjną należy oczekiwać, że umowa wejdzie w życie z dniem 1. kwietnia 2002 r. ( po ratyfikacji przez polski parlament). Zgodnie z zawartą umową stawki celne na towary przemysłowe zostają uchylone w dniu wejścia umowy w życie. W odróżnieniu od umów z Węgrami, Czechami i Słowacją, liberalizacja wymiany towarowej w zakresie

towarów rolnych została ograniczona tylko do listy towarów, dla których obie strony ustaliły kwoty celne i redukcję ceł, co świadczy o znacznie niższym stopniu liberalizacji handlu w tej grupie towarowej aniżeli z wyżej wymienionymi krajami. Tekst umowy wraz z listami wzajemnych koncesji dołączony jest do niniejszej publikacji.

63 9.2. Chorwackie prawo celne Równolegle ze staraniami Chorwacji o przyjęcie do WTO w dniu 30 czerwca 1999 r. Parlament Republiki Chorwacji uchwalił nową ustawę prawo celne która weszła w życie 8-go dnia licząc od dnia opublikowania w „Narodne Novine” (opublikowana w „Narodne Novine” nr 78 z dnia 23 lipca 1999 r.) a stosowana jest od dnia 1 stycznia 2000 r. Ustawa składa się łącznie z dziesięciu rozdziałów i 265 artykułów. Niektóre zmiany w stosunku do ustawy prawo celne z 1992 r.: - bardziej przejrzysta stuktura poszczególnych rozdziałów i artykułów - wszystkie dotychczasowe składy konsygnacyjne, składy celne, składy kolejowe, specjalistyczne magazyny towarów zagranicznych i towarów produkcji krajowej jak również składy centralne założone na podstawie przepisów, które przestały obowiązywać z dniem rozpoczęcia stosowania nowej ustawy mogą kontynuować swoją działalność według przepisów nowej ustawy jako składy celne pod warunkiem uzyskania.pozwolenia na założenie i prowadzenie składu celnego w oparciu o nową ustawę w ciągu sześciu miesięcy od daty rozpoczęcia jej stosowania. Dla uniknięcia nadużyć instytucji tymczasowego importu i eksportu zwłaszcza przez osoby fizyczne zaostrzono przepisy Ustawy wprowadzając sankcje w związku z nieprzestrzeganiem zasad wykorzystania czasowo importowanych towarów, a także określono terminy po upływie których towary muszą być zwrócone do kraju lub wywiezione za granicę. 9.3. Taryfa celna Uzyskując członkostwo w WTO Chorwacja zobowiązała się do stopniowego obniżenia ochrony celnej w ustawie o taryfie celnej. W okresie przejściowym, dla towarów przemysłowych (2000-2005), Chorwacja zobowiązała się corocznie obniżać stawki celne tak aby na końcu tego okresu przeciętne stawki celne w tej grupie towarowej zostały obniżone z 6,2 % na początku okresu do 5 % w roku 2005. Dla towarów rolnych okres przejściowy będzie trwał do 2007 r., a stawki celne zostaną stopniowo obniżone z 33,7 % w 2000 r do 16 % w 2007 r. W roku 2001 stawki celne na towary rolne zostały obniżone z 33,7 % do średnio 24,3 %.

W dalszym ciągu stosowane są sezonowe zmiany stawek celnych dla niektórych produktów rolnych. Dla określonych towarów rolno-spożywczych jak mięso wołowe i wieprzowe, pszenica, surowy cukier, cukier i wyroby czekoladowe, na żądanie krajów członkowskich WTO zostały w Chorwacji w 2001 r. określone kwoty importowe z krajów WTO, przy zastosowaniu znacznie niższych ceł. W przypadku importu z krajów nie objętych KNU lub które nie stosują tej klauzuli w stosunku do Chorwacji stawka celna wynosi 75%. Polsko-chorwacka wymiana towarowa objęta jest klauzulą najwyższego uprzywilejowania. W celu ochrony chorwackiej gospodarki ustawa celna przewiduje możliwość nałożenia dodatkowego cła na towary, które importowane są po cenach niższych od normalnie przyjętych. Instrumentu tego można użyć również w przypadku stwierdzenia, że towar jest w kraju eksportera subwencjonowany. Przy imporcie wyrobów, w które wbudowane są części wyprodukowane w Chorwacji stosuje się 50% obniżkę obowiązującej stawki celnej (do wartości wyeksportowanych towarów). 9.4. Specjalne dopłaty przy imporcie niektórych towarów Przy imporcie paliw, wyrobów tytoniowych, alkoholu, napojów bezalkoholowych, kawy, samochodów osobowych, motocykli, łodzi i samolotów naliczany jest specjalny podatek. Ropa naftowa i jej pochodne, tytoń i wyroby tytoniowe, kawa (surowa, prażona, mielona, ekstrakt), alkohol (etanol), napoje alkoholowe i piwo, oraz dobra kulturalne (znaleziska archeologiczne, stare meble, obrazy itp) zarówno przy imporcie, eksporcie jak i tranzycie muszą być odprawione w jednym z wyznaczonych do tego celu przejść granicznych (łącznie 18 przejść). Niektóre towary podlegają odpłatnej kontroli jakościowej (ustawa o inspekcji państwowej), przy eksporcie do

64 Chorwacji dotyczy to 55 grup produktów. Opłata za sprawdzenie jakości towaru wynosi 40,- kun (w godz. 6-22), w nocy, w niedzielę oraz w święta 80,- kun. Wykaz towarów podlegających kontroli jakości zawarty jest w dalszej części publikacji. 9.5. Regulacje obrotu towarowego (zezwolenie przywozowe, kontyngenty taryfowe) W 2002 r. obowiązkiem uzyskania zezwolenia wywozowego objęte są: korale, pancerze skorupiaków, rośliny odurzające i ich koncentraty, papier i karton do recyklingu, tłucz szklany, ruda uranu, izotopy radioaktywne, substancje chemiczne, papiery wartościowe, złoto, platyna, cysterny, beczki o pojemności do 300 l, reaktory nuklearne i osprzęt, kontenery do przewozu materiałów radiolatywnych, uzbrojenie, obrazy, litografie, rzeźby, zbiory botaniczne, zoologiczne itp., antyki powyżej 100 lat.

W 2002 r. nadal obowiązuje wprowadzone w lutym 1997 r. czasowe ograniczenie wywozu odpadów żelaza i stali. Zezwolenia przywozowe w 2002 r. są wymagane na takie grupy towarów jak: korale, pancerze skorupiaków, materiały radioaktywne, złoto, reaktory jądrowe, materiały wybuchowe, uzbrojenie, biała broń, papier i karton, papiery wartościowe, wyroby z żelaza i stali (drut, rury, profile, pręty, siatka), niektóre leki i chemikalia używane w medycynie, narkotyki, instrumenty pomiarowe, traktory starsze od 5 lat, nadajniki telekomunikacyjne, radary, substancje uszkadzające warstwę ozonową. Zezwolenia przywozowe w 2002 r. na towary pochodzące z krajów nie należących do WTO wymagane są na niektóre pozycje z takich grup towarowych jak: nawozy sztuczne i mineralne; drut stalowy walcowany na gorąco, pręty z żelaza lub stali; rury bezszwowe i profile z żelaza lub stali; rury ochronne i produkcyjne stosowane przy wierceniach ropy naftowej lub gazu; tkaniny, siatki, ogrodzenia z siatki żelaznej lub stalowej. Zezwolenia przywozowe w 2002 r. wymagane są na następujące lekarstwa, wyroby medyczne i lekarstwa weterynaryjne: gruczoły; ludzką krew; szczepionki; lekarstwa z zawartością penicyliny, antybiotyków, insuliny; wyroby farmaceutyczne (odczynniki, kontrasty, hormonalne środki antykoncepcyjne); aparatura do dializowania. Zezwolenia przywozowe w 2002 r. wymagane są również na następujące instrumenty i urządzenia pomiarowe: instrumenty do badania wzroku (strzykawki z igłami lub bez igieł); termometry i pirometry. W 2002 r. obowiązuje importowy kontyngent bezcłowy na surowce i materiały do produkcji przeznaczonej na eksport (600 mln USD), kontyngent bezcłowy na wyposażenie i części przeznaczone do wymiany lub naprawy sprzętu i obiektów zniszczonych lub uszkodzonych w czasie działań wojennych (60 mln USD). 9.6. Reguły standardyzacji, certyfikacji, norm technicznych i procedur ustalania zgodności, opłaty administracyjne Reguły standardyzacji określa ustawa o standardyzacji z czerwca 1996 r. Potwierdzenia zgodności, raporty z badania produktów itp. dokumenty wydane za granicą, które stanowią podstawę do wydania potwierdzenia zgodności uznawane są w Chorwacji, pod warunkiem, że zostały wydane w oparciu o międzynarodowe umowy, których stroną jest także Chorwacja, lub przez uznane międzynarodowe organizacje upoważnione do potwierdzania zgodności. Nie wyklucza to jednak sprawdzenia zgodności i badanie produktu na terenie Chorwacji.

Od stycznia 1997 r. obowiązuje ustawa o zdrowotnej poprawności i nadzorze zdrowotnym nad artykułami żywnościowymi i przedmiotami ogólnego użytku. Nadzór jest dokonywany na granicy i w innych miejscach wyznaczonych przez Ministra Zdrowia. Importer jeszcze przed ocleniem obowiązany jest złożyć wniosek do granicznego inspektora sanitarnego lub weterynaryjnego w sprawie kontroli zdrowotnej towaru. Władze celne mogą dokonać oclenia towaru dopiero po otrzymaniu zaświadczenia od inspektora odnośnie jego poprawności zdrowotnej. Koszty związane z nadzorem zdrowotnym ponosi importer. Import nasion, sadzonek i roślin wg ustawy o nasionach, sadzonkach i określaniu rodzaju roślin ( z grudnia 1997 r.) podlega obowiązkowej kontroli granicznej, którą przeprowadza graniczna inspekcja d/s ochrony

65 roślin. Oclenie następuje dopiero po przeprowadzonej kontroli. Importu mogą dokonywać tylko importerzy wpisani do specjalnego rejestru prowadzonego przez Ministerstwo rolnictwa i leśnictwa. Importowane nasiona muszą znajdować się w oryginalnym opakowaniu i posiadać certyfikat rodzaju (OECD), certyfikat jakości (ISTA) i certyfikat fitosanitarny. Ponadto, na opakowaniu musi znajdować się deklaracja wydana przez upoważnioną instytucję w kraju eksportera. Natomiast, przy imporcie sadzonek wymagany jest certyfikat pochodzenia i oryginalności rodzaju, gatunku, podłoża oraz certyfikat fitosanitarny. Sadzonki muszą być sprzedawane w oryginalnym opakowaniu producenta. Na opakowaniu powinna znajdować się deklaracja wydana przez upoważnioną instytucję kraju eksportera. Przed wprowadzeniem na rynek chorwacki mebli konieczne jest uzyskanie atestu. W tym celu należy złożyć wniosek wraz z katalogiem wyrobów w sprawie zlecenia badania na uzyskanie atestu. Dokonujący badania wybiera kilka wyrobów i przeprowadza na miejscu (w Chorwacji) badanie, które trwa około 4 tygodni. Cena atestu zależna jest od konkretnego artykułu. W sprawie atestu można zwrócić się do: - “Euroinspekt Drvokontrola”, 10000 Zagreb, Preradovićeva 31a, tel/fax: 00385/1/48-17-187 - “Šumarski fakultet”, 10000 Zagreb, Svetošimurska 25, tel 00385/1/23-02-288, fax: 00385/1/21-86-16. Jesienią 1998 r. została opracowana specjalna ustawa o ochronie konsumentów, która ma regulować m.in. kupno na kredyt, prawa konsumentów usług turystycznych, karanie nieuczciwych kupców. W ten sposób powinna również wzrosnąć rola organizacji konsumenckich. Ustawa o odpadach z maja 1995 r. zabrania importu odpadu w celu magazynowania, oraz importu odpadu niebezpiecznego. Dopuszczony jest import odpadów, które mogą być przetworzone bez zagrożenia środowiska

naturalnego. Rozporządzenie zmieniające wysokość opłat administracyjnych (Narodne Novine 66/99) zrównało wysokość opłat za import i eksport materiałów odpadowych. Dla przykładu w dotychczasowej taryfie opłat administracyjnych była ustalona opłata w wysokości 20 tys. HRK za import odpadów, a za eksport 1 tys. HRK. Rozwiązanie to miało ograniczyć import odpadów do Chorwacji, przy równoczesnym zabezpieczeniu wpływów do budżetu, a z drugiej strony ułatwić wywóz odpadów za granicę. Z punktu widzenia rozwiązań stosowanych w WTO regulacje te były nie do przyjęcia i zażądano od Chorwacji aby opłaty te, zgodnie z art. VIII GATT-1994 zostały ujednolicone dla eksportu i importu. Zmiany wysokości opłat importowych domagali się także krajowi importerzy złomu żelaza, miedzi i innych materiałów odpadowych, które są niezbędnym surowcem dla przemysłu metalurgicznego. Poprzez zmianę stawek opłat administracyjnych ujednolicono wysokość tych opłat za import i eksport odpadów i ustalono je w wysokości 2000 HRK. 9.7. Program ubezpieczeń eksportowych Chorwacki Bank ds. Odbudowy i Rozwoju (HBOR) założony w 1992 r. od jesieni 1998 r. na wniosek rządu Republiki Chorwacji zajmuje się także ubezpieczaniem kontraktów eksportowych. Bank dysponuje następującymi programami wspierającymi eksporterów chorwackich: 1. Program kredytowania przygotowania towarów na eksport i samego eksportu (włącznie z usługami budowlanymi za granicą). 2. Program kredytowania eksportu dóbr trwałych poprzez kredytowanie banku/odbiorcy za granicą. 3. Program kredytowania dostawcy. Ponadto ubezpieczane są kontrakty eksportowe w imieniu i na rachunek Republiki Chorwacji: 1. Program ubezpieczenia bezpośrednich dostaw towarów i usług od ryzyka politycznego i handlowego. 2. Program ubezpieczenia kredytów dla odbiorcy i/lub banku od ryzyka politycznego i handlowego. Ubezpieczeniu podlega ryzyko polityczne, handlowe, kursowe. Ubezpieczyć można także ryzyko wymówienia kontraktu w czasie produkcji zamówionego wyrobu.

66 Ubezpieczenie mogą otrzymać spółki prawa handlowego oraz przedsiębiorcy zajmujący się eksportem. Ubezpieczyć można następujące operacje: - eksport towarów i usług z krótkimi terminami zapłaty - eksport dóbr trwałych - ubezpieczenie kredytu dostawcy (supplier credit) - ubezpieczenie kredytu odbiorcy (buyer credit) - ubezpieczenie procesu produkcji.

HBOR pokrywa ryzyko od 80% do 95% wartości kontraktu. 10. Ramy prawne podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej 10.1. Charakterystyka spółek handlowych W Chorwacji ustawa o spółkach handlowych (Narodne Novine Republike Hrvatske (nr 111/1993) reguluje zakładanie, stosunki prawne między spółkami i udziałowcami, stosunki między udziałowcami, organy spółki, zmiany statutu, zwiększenie lub zmiejszenie kapitału założycielskiego, jak również rozwiązanie spółki. Ustawa weszła w życie od 1 stycznia 1995 r. Ustawa rozróżnia spółki osób do których zalicza się spółka jawna i komandytowa,jak również spółki kapitałowe do których zalicza się spółka akcyjna i z ograniczoną odpowiedzialnością. Za zagraniczną spółkę prawa handlowego uważa się spółkę prawidłowo założoną według prawa kraju w którym posiada siedzibę. Zagraniczne spółki prawa handlowego mają prawo do prowadzenia działalności na jednakowych warunkach jak podmioty krajowe. Zagraniczne spółki prawa handlowego nie mogą prowadzić działalności w Republice Chorwacji dopóki nie założą filii/oddziału w Chorwacji. Można posiadać więcej filii, przy czym jedna z nich musi być określona jako centralna. W każdej filii muszą być wyznaczone osoby (jedna lub więcej) do reprezentowania właściela lub też te same osoby mogą reprezentować właściciela w kilku filiach. Filia działa pod swoją firmą, nie posiada osobowości prawnej, a prawa i obowiązki przejmuje właściciel. Filia jest wpisana do sądowego rejestru handlowego w miejscu siedziby. Inwestorem zagranicznym jest każda osoba prawna, która posiada siedzibę poza Chorwacją i każda osoba fizyczna, która jest cudzoziemcem, jeżeli nabywa udział lub akcje w spółce lub w nią inwestuje na podstawie umowy. Inwestor zagraniczny na zasadach wzajemności, zakłada lub uczestniczy w założeniu spółki prawa handlowego w Republice Chorwacji i nabywa w nich prawa i obowiązki na tych samych warunkach i posiada tę samą pozycję jak osoba krajowa. Konstytucja Republiki Chorwacji gwarantuje prawo własności (art.48), państwo wszystkim przedsiębiorcom zapewnia jednakowe traktowanie na rynku, a prawa nabyte inwestowaniem kapitału nie mogą zostać ograniczone prawem czy też innymi aktami prawnymi (art.49). Spółka akcyjna może być założona przez jedną osobę. Najmniejszy wymagany kapitał założycielski wynosi równowartość 30 tys. DEM wyrażoną w kunach, a najmniejsza wartość nominalna jednej akcji nie może być mniejsza od równowartości 10 DEM wyrażonej w kunach. Akcje mogą być na okaziciela i imienne. Akcje mogą być zwyczajne i uprzywilejowane (skumulowane i partcypacyjne).

Podstawowym aktem spółki akcyjnej jest jej statut.

67 Spółkę akcyjną można założyć symultacyjnie, tj. gdy założyciele zakładają spółkę poprzez przejecię wszystkich akcji, sporządzeniem i przyjęciem statutu i oświadczeniem, że zakładają spółkę akcyjną, która zostanie faktycznie założona w momencie wpisania do rejestru handlowego. Spółkę akcyjną można założyć również w sposób sukcysywny, tj. w ten sposób, że założyciele zatwierdzą statut, przejmą część akcji i jawnie ogłoszą (prospekt) zapis na akcje. Wszyscy akcjonariusze przyjęci na tych samych warunkach mają taką samą pozycję w spółce. Spółka nie może objąć własnych akcji. O podziale zysku decyduje walne zgromadzenie zgodnie z wytycznymi statutu. Spółka jest zobowiązana do odprowadzania na rzecz obowiązkowej rezerwy 1/20 zysku z bieżącego roku zmniejszonej o kwotę straty, dopóki ta rezerwa łącznie z kapitałem nie osiągną poziomu 5% kapitału założycielskiego spółki. Organami spółki akcyjnej jest zarząd, rada nadzorcza i walne zgromadzenie. Zarząd składa się z jedej lub więcej osób (dyrektorzy), których liczbę określa statut. Jeżeli zarząd składa się z większej ilości osób, jedna z nich musi zostać mianowana prezesem. Zarząd prowadzi sprawy spółki na własną odpowiedziałność. Zarząd reprezentuje spółkę i to prawo nie może być ograniczane, przy czym członkowie zarządu mogą działać w ramach przewidzianych statutem, decyzjami rady nadzorczej i walnego zgromadzenia, jak również regulaminem pracy zarządu. Członków zarządu mianuje rada nadzorcza i to na okres maksymalnie 5-ciu lat, z możliwością ponownego mianowania. Rada nadzorcza może posiadać co najmniej 3 członków a maksymalnie 21. Członków rady nadzorczej wybiera walne zgromadzenie. Członek rady nadzorczej nie może być jednocześnie członkiem zarządu, stałym zastępcą członka zarządu, prokurentem lub pełnomocnikiem spółki. Akcjonariusze swoje prawa odnośnie działalności spółki realizują na walnym zgromadzeniu. Protokół z walnego zgromadzenia sporządza notariusz. Na walnym zgromadzeniu decyzje podejmowane są większością oddanych głosów, jeżeli prawem lub statutem nie zostało określone inaczej. Prawo głosu określone jest nominalną wartością akcji. Walne zgromadzenie może dokonać zmiany statutu większością co najmniej 3/4 kapitału założycielskiego spółki reprezentowanego na walnym zgromadzeniu podczas głosowania w sprawie statutu.. Taki sam wymóg dotyczy decyzji o zwiększeniu kapitału akcyjnego jak również decyzji o likwidacji spółki. Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością zakłada się na podstawie umowy którą zawierają założyciele w formie aktu notarialnego.

Minimalny kapitał założycielski wynosi równowartość 5 tys. DEM wyrażoną w kunach, a najmniejszy udział wynosi równowartość 200 DEM wyrażoną w kunach. Do spółki można wnieść również rzeczy i prawa. Jeżeli w umowie inaczej nie określono, to rola udziałowców zależy od ilości posiadanych udziałów. Udziałowiec może posiadać udziały w innych spółkach. Udziały mogą być przenoszone i dziedziczone. W umowie spółki można ograniczyć prawo przenoszenia udziałów, uzależniając to od zgody spółki. Na warunkach przewidzianych prawem, spółka może nabywać własne udziały, ale wtedy prawa i obowiązki wynikające z nich nie mają mocy. Działalność spółki prowadzi zarząd składający z jednego lub większej liczby dyrektorów. Zarząd mianują udziałowcy spółki. Zarząd reprezentuje spółkę. Spółka może posiadać radę nadzorczą, wymóg konieczny gdy spółka w ciągu roku zatrudnia powyżej 300 pracowników lub gdy wykonuje taką działalność, przy której sprawę rady nadzorczej regulują oddzielne przepisy. Rada nadzorcza liczy co najmniej 3 członków, a ich liczbę określa umowa spółki. Udziałowcy dokonują wyboru rady nadzorczej.

68 Udziałowcy kierują spółką poprzez zgromadzenie. Jeżeli umowa nie określa inaczej, to zgromadzenie zatwierdza uchwały większością oddanych głosów. Uchwała o zmianie umowy spółki wymaga 3/4 wszystkich oddanych głosów, dotyczy to również uchwały o zwiększeniu lub zmniejszeniu kapitału zakładowego i likwidacji spółki. Przedstawicielstwa firm zagranicznych Firmy zagraniczne mogą otwierać własne przedstawicielstwa. Do rejestracji przedstawicielstwa firmy zagranicznej w Republice Chorwacji należy złożyć do tutejszego Ministerstwa Gospodarki - Uprava trgovine następujące dokumenty: 1. Zgłoszenie (wniosek) zawierające dane dotyczące: - nazwa i siedziba założyciela - nazwa i siedziba przedstawicielstwa w Chorwacji - zakres działalności przedstawicielstwa - odpowiedzialana osoba (obywatele Republiki Chorwacji - dowód obywatelstwa, obywatele zagraniczni - kopie paszportów) 2. Decyzja założyciela o otwarciu przedstawicielstwa w Republice Chorwacji. 3.Dokument potwierdzający wpis firmy do rejestru w kraju, w którym firma zagraniczna posiada swoją siedzibę. 4. Opis działalności przedstawicielstwa w Republice Chorwacji. 5. Decyzja o mianowaniu osoby odpowiedzialnej za prowadzenie działalności przedstawicielstwa. 6. Dowód wpłaty opłaty administracyjnej w wysokości 300,00 kun

- wpłata na konto Nr 30102 - 630 - 16 subkonto : 5002 - nr rejestracyjny przedsiębiorstwa lub nr dowodu osobistego (dla obywateli chorwackich JMBG) - właściciel konta : Budżet państwa - cel wpłaty : Opłata administracyjna Uwaga: wszystkie załączone dokumenty powinny być w oryginale wraz z tłumaczeniem wykonanym przez tłumacza przysięgłego w Republice Chorwacji. Wpis do rejestru przedstawicielstw firm zagranicznych trwa maksymalnie 1 miesiąc. Zysk opodatkowany jest w wysokości 20 %. W strefach wolnocłowych podatek jest zmniejszony o 50%. Inwestor który zainwestuje w strefie wolnocłowej minimum 278 tys. DEM zwolniony jest z płacenia podatku przez okres 5-ciu lat. Według tutejszych przepisów bezcłowy import samochodu osobowego do użytku służbowego przedstawicielstwa firmy zagranicznej zawężony jest do cudzoziemców w nim zatrudnionych ( bezcłowy import dla miejscowego pracownika nie jest możliwy). 10.2. Warunki nabywania nieruchomości przez zagraniczne osoby Problematykę nabywania nieruchomości w Chorwacji regulują przepisy Ustawy o prawie własności i innych rzeczywistych prawach z 2 października 1996 r. (przepisy obowiązują od 1 stycznia 1997 r.) . Zgodnie z przepisami zagraniczne osoby fizyczne i prawne mogą, na zasadach wzajemności, nabywać nieruchomości na terytorium Republiki Chorwacji , przy czym nie jest ważne czy nieruchomości te wykorzystują do realizacji swojej działalności lub w innym celu. Przepisy nie rozróżniają celu nabycia na inwestycyjny lub np. rekreacyjny. Możliwe jest także uzyskanie własności hipotecznej przez osobę zagraniczną. Aby nabyć nieruchomość wszystkie osoby zagraniczne, niezależnie od tego czy prowadzą działalność w Chorwacji czy nie, muszą uzyskać zgodę Chorwackiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych , po uprzednim uzyskaniu opinii Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Chorwacji. Opinii tej zasięga Ministerstwo Spraw Zagranicznych, a nie zainteresowana osoba zagraniczna.

69 Zagraniczna osoba nie może być właścicielem nieruchomości, która znajduje się na terenie ważnym z punktu widzenia ochrony interesów i bezpieczeństwa Republiki Chorwacji np. teren przygraniczny lub w pobliżu ważnych obiektów przemysłowych. Wniosek może złożyć zainteresowana kupnem osoba lub osoba sprzedająca nieruchomość. Wniosek powinien określać rodzaj nieruchomości oraz jej przeznaczenie i posiadać następujące załączniki: 1. oryginał umowy lub umowy wstępnej o sprzedaży 2. zaświadczenie o obywatelstwie osoby zagranicznej (w przypadku osoby prawnej wyciąg z rejestru firmy) 3. zaświadczenie o obywatelstwie osoby sprzedającej 4. potwierdzony wyciąg z księgi wieczystej nieruchomości, będącej przedmiotem sprzedaży 5. potwierdzone kopie paszportów nabywcy i sprzedającego nieruchomość. Wniosek składa się w : Ministarstvo vanjskih poslova Republike Hrvatske

Odjel za konzularne poslove 10000 Zagrzeb, Trg Nikole Šubića Zrinskog 7-8 Procedura rozpatrywania wniosku trwa około 1 roku. Brak przepisów wykonawczych do w/w Ustawy , istnieją natomiast wewnętrzne ograniczenia których przestrzega chorwackie Ministerstwo Spraw Zagranicznych, i tak: na zakup powierzchni biurowej akceptuje się wnioski o powierzchni nieruchomości 100- 150 m2, budynków mieszkalnych 200 m2 powierzchni mieszkalnej, placu z przeznaczeniem na budowę 2 tys. m2. Nie wyraża się zgody na zakup ziemi na terenach rolniczych. Do rozpatrywania wniosków o zakup obiektów hotelowych kompetentny jest rząd. Dla praktycznego przyspieszenia załatwienia formalności należałoby ustanowić pełnomocnika, najlepiej z siedzibą w Chorwacji , z którym tutejszy MSZ na bieżąco wyjaśniałby dodatkowe sprawy. Od przyjmowanych wniosków nie są pobierane żadne opłaty manipulacyjne. 10.3. Zatrudnianie cudzoziemców w Chorwacji Ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców określa warunki, pod którymi cudzoziemcy i osoby bez obywatelstwa mogą być zatrudniani w Republice Chorwacji. Cudzoziemiec może zawrzeć umowę o pracę w Republice Chorwacji tylko na podstawie zezwolenia na pracę. Zezwolenia na pracę w Chorwacji cudzoziemcom wydaje Biuro Zatrudnienia (Zavod za Zapošljavanje Republike Hrvatske – Središnja služba , 10000 Zagreb, Radnička cesta 1, tel.: 00385 1/6126 000, fax: 00385 1/6126 039). - Służba Centralna Zagrzeb ( na podstawie wniosku przedsiębiorstwa, tj. pracodawcy lub cudzoziemca ( zezwolenie na pracę może być wydane pod warunkiem , że w ewidencji Chorwackiego Biura Zatrudnienia nie figurują osoby bezrobotne – obywatele chorwaccy, którzy spełniają wymogi pracodawców). Wniosek składa się w centralnym Biurze Zatrudnienia, za pośrednictwem lokalnego Biura Zatrudnienia. Dla cudzoziemca, który posiada zezwolenie na przedłużony pobyt w Chorwacji, o wydanie zezwolenia na pracę wnioskuje pracodawca. Cudzoziemiec zwraca się osobiście o wydanie zezwolenia na pracę , gdy:

70 - posiada zezwolenie na pobyt stały, - zamierza i posiada dowody na to, że będzie się w Chorwacji zajmować określoną działalnością gospodarczą ( np. inwestycje zagraniczne, działalność handlu zagranicznego) lub zamierza wykonywać pracę określoną w umowie o współpracy naukowo-technicznej, wieloletniej kooperacji produkcyjnej lub o transferze technologii. Cudzoziemiec rozpoczyna pracę na podstawie zezwolenia o pracę, wydanego przez Biuro Zatrudnienia. Wniosek o wydanie zewolenia na pracę składa się na przeznaczonym do tego formularzu, który można zakupić w sieci sklepów o nazwie “Narodne Novine”. Zezwolenie na pracę wydaje się z reguły na czas określony ( do upływu terminu umowy o pracę), najdłużej jednak na jeden rok. Cudzoziemcowi, który posiada zezwolenie na pobyt stały można wydać indywidualne zezwolenie na pracę, na czas

nieokreślony. Takie zezwolenie wydaje się także osobom o statusie uchodźcy. Cudzoziemcom, którzy posiadają wizę służbową zezwolenie na pracę wydawane jest na jeden rok wykonywania działalności lub pracy eksperta. Do wypełnionego formularza w sprawie wydania cudzoziemcowi zezwolenia na pracę, załączyć należy następującą dokumentację: 1. jeżeli zezwolenie na pobyt przedłużony znajduje się w paszporcie, załączyć należy poświadczoną przez notariusza fotokopię paszportu z widocznymi danymi osobistymi oraz zezwoleniem na przedłużony pobyt, 2. jeżeli cudzoziemiec posiada dowód osobisty dla cudzoziemca, załącza się poświadczoną przez notariusza fotokopię dowodu osobistego - strony z danymi osobistymi, 3. dla pracowników, którzy nie mają dowodu osobistego dla cudzoziemców, należy oprócz poświadczonej fotokopii posiadanego dowodu osobistego (obustronnej), załączyć także zezwolenie na pobyt w Chorwacji wydane przez odpowiednią lokalnie komendę policji (może to być także poświadczona fotokopia), 4. posiadacze wizy służbowej załączają poświadczoną fotokopię paszportu z widocznymi danymi osobistymi i terminem ważności wizy służbowej. Zezwolenie na pracę cudzoziemca traci ważność w chwili: - upływu terminu umowy o pracę , na który została wydana, - zakończenia zatrudnienia - odebrania zezwolenia . Nadzorem nad przestrzeganiem przepisów prawnych wydanych na podstawie ustawy zajmuje się Inspekcja Pracy Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej ( Ministarstvo Rada i Socijalne Skrbi Republike Hrvatske, 10000 Zagreb, Prisavlje 14 , tel.: 00385 1/6169 111, fax: 00385 1/6196 737). 10.4. Pobyt cudzoziemców w Chorwacji Za cudzoziemca wg ustawy o pobycie i zatrudnianiu cudzoziemców uważa się osobę, która nie jest obywatelem chorwackim. Wjazd cudzoziemca do Chorwacji uwarunkowany jest posiadaniem: - ważnego dokumentu podróży, wydanego zgodnie z przepisami obcego kraju (paszportu

71 indywidualnego, wspólnego, dyplomatycznego, służbowego, książeczki marynarza, książeczki żeglarza lub innych dokumentów podróży, wydanych zgodnie z umowami międzynarodowymi) lub - ważnego dokumentu podróży cudzoziemca ( dokument podróży dla uchodźców, dla osób bez obywatelstwa , inny dokument podróży cudzoziemca), wydanego przez komendę policji lub posterunek policyjny Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Chorwacji. Pobyt cudzoziemca w Chorwacji może być: 1. Tymczasowy – jest to pobyt na podstawie wizy tranzytowej, wjazdowej w celach turystycznych lub służbowych oraz na podstawie przepustki granicznej. Pobyt może trwać do upływu terminu ważności wizy, jednak nie dłużej od 7 dni od dnia wjazdu do Chorwacji z wizą tranzytową oraz najdłużej do 3 miesięcy przy wjeździe z wizą wjazdową. Między Polską i Chorwacją obowiązuje ruch bezwizowy. Dokumentem upoważniającym

do wjazdu do Chorwacji jest ważny paszport. Organy celne mogą zażądać okazania środków dewizowych niezbędnych do pokrycia kosztów pobytu w Chorwacji. 2. Przedłużony – na taki pobyt zezwala się w przypadku, gdy cudzoziemiec zamierza w Chorwacji przebywać dłużej od 3 miesięcy w celu zatrudnienia, kształcenia, specjalizacji, badań naukowych, pobytu turystycznego lub zawarcia związku małżeńskiego z obywatelem chorwackim itp. Zezwolenie na pobyt przedłużony wydaje się na okres do 1 roku w przypadku, gdy chodzi o zatrudnienie cudzoziemca – na okres do upływu terminu umowy o zatrudnieniu ( jednak na okres nie dłuższy od 2 lat). 3. Na podstawie wizy służbowej – cudzoziemcowi wizę wydaje placówka dyplomatyczna lub konsularna Republiki Chorwacji za granicą. Wydaje się ją w celu wykonywania działalności gospodarczej lub innej , zgodnie z przepisami o inwestycjach zagranicznych i handlu zagranicznym oraz cudzoziemcowi, który się zatrudnia w celu wykonywania pracy eksperta zgodnie z umową o współpracy gospodarczej i technicznej , o wieloletniej kooperacji produkcyjnej i transferze technologji. Wiza służbowa wydawana jest na okres, który jest konieczny dla wykonania pracy, najdłużej jednak na okres do upływu ważności zagranicznego dokumentu podróży. 4. Stały – cudzoziemiec otrzymuje zezwolenie na pobyt stały w przypadku, gdy co najmniej 1 rok jest w związku małżeńskim z obywatelem chorwackim lub cudzoziemcem , któremu w Chorwacji zezwolono na stały pobyt lub który jest zatrudniony bez przerwy przez trzy lata. Do wniosku cudzoziemiec zobowiązany jest załączyć dowody o zapewnionym stałym zamieszkaniu i o zatrudnieniu lub o posiadaniu innych źródeł przychodu. 5. Status uchodźcy – wydaje się cudzoziemcowi, który opuścił kraj, którego jest obywatelem lub w którym przebywał na podstawie pobytu stałego w celu uniknięcia prześladowań z powodu swoich przekonań politycznych lub narodowościowych, rasowych lub religijnych. Cudzoziemiec swoją tożsamość udowadnia przez posiadanie: - zagranicznego dokumentu podróży, - dokumentu podróży cudzoziemca, - dowodu osobistego cudzoziemca lub - innego dokumentu z fotografią. Dowód osobisty cudzoziemca wydany będzie cudzoziemcowi, któremu zezwolono na pobyt stały na okres 5 lat i cudzoziemcowi, któremu zezwolono na przedłużony pobyt , a który nie posiada ważnego zagranicznego dokumentu podróży z terminem ważności zezwolenia na przedłużony pobyt.

72 Dowód osobisty cudzoziemca może być wydany i cudzoziemcowi, który przebywa na podstawie wizy służbowej, jak również i cudzoziemcowi , posiadającemu zezwolenie na pobyt przedłużony i ważny zagraniczny dokument podróży – na wniosek cudzoziemca lub placówki dyplomatycznej lub konsularnej państwa, którego jest obywatelem. Wniosek cudzoziemiec składa bezpośrednio w komendzie lub na posterunku policji ( wg miejsca pobytu stałego lub tymczasowego) na obowiązujących formularzach. Cudzoziemiec zobowiązany jest zgłosić organom władzy: - miejsce pobytu i zmianę adresu zamieszkania, - zmianę tymczasowego miejsca pobytu. Cudzoziemcowi , przebywającemu w Republice Chorwacji można odmówić zezwolenia na pobyt w przypadku:

- jeżeli wg postanowień ustawy nie można było wydać zezwolenia na wjazd , - jeżeli wjechał do Chorwacji nielegalnie - jeżeli nie przestrzega przepisów lub nie wykonuje wymogów organów państwowych - jeżeli zostanie bez środków do życia. Cudzoziemcowi, któremu wydano zezwolenie na stały pobyt można odmówić zezwolenia na pobyt w przypadku, gdy: - jest skazany za przestępstwo przeciwko Chorwacji lub za inne ciężkie przestępstwo - został bez środków do życia, - wymagają tego przepisy ochrony bezpieczeństwa państwa lub porządku prawnego. 11. System podatkowy Chorwacji 11.1. Podatek od zysku Płatnikami tego podatku są przedsiębiorcy, osoby fizyczne i prawne, które samodzielnie prowadzą działalność gospodarczą (produkcja, handel, usługi). Stopa podatku od 1. stycznia 2001 r.wynosi 20 %. Zgodnie z nową ustawą o podatku od zysku podstawa wymiaru podatku może być zmniejszona o wartość płac nowo zatrudnionych pracowników, wartość urządzeń produkcyjnych nabytych w okresie za który dokonuje się obliczenia podatku oraz wartość donacji dla organizacji dobroczynnym w wysokości do wysokości 2 % uzyskanego dochodu. Możliwe są także dodatkowe ulgi w podatku od zysku, które szczegółowo omówione są w ustawie o wspieraniu inwestycji (rozdział 15 niniejszej publikacji). 11.2. Podatek od dochodów osobistych Płatnikami są krajowe i zagraniczne osoby fizyczne, które uzyskują dochód na terenie Chorwacji. Podstawą opodatkowania jest dochód podatnika za wykonywanie pracy (wynagrodzenie za pracę, emerytura), za prowadzenie samodzielnej działalności rzemiosło, wolne zawody, rolnictwo, leśnictwo) jak również z tytułu praw własności (wynajem i sprzedaż nieruchomości, prawa autorskie i prawa własności przemysłowej). Od dochodu odejmuje się wydatki osobiste (1250,- kun) i wydatki na utrzymanie współmałżonka i dzieci jak również niepełnosprawnych członków rodziny. Odlicza się również stratę z bieżącego okresu lub okresów poprzednich (maksymalnie do pięciu lat od daty wykazania straty). Przy podatku od wynagrodzeń z tytułu świadczenia pracy podstawa opodatkowania zmniejsza się o następujące obowiązkowe świadczenia opłacane z wynagrodzenia: - składka na ubezpieczenie emerytalne 10,75% - składka na ubezpieczenie zdrowotne 9,00% - składka na rozwój nowych miejsc pracy 0,85% Razem: 20,60%

73 Pozostałe świadczenia, które pracodawca obowiązany jest obliczyć od wysokości wynagrodzenia i zapłacić, a które nie wpływają na wysokość podstawy opodatkowania: - składka na ubezpieczenie emerytalne 8,75% - składka na ubezpieczenie zdrowotne 7,00%

- składka na rozwój nowych miejsc pracy 0,85% Razem: 16,60% Podatku od dochodu osobistego nie płaci się od dochodów uzyskanych z tytułu pomocy społecznej odsetek bankowych, odsetek od kredytów i pożyczek bankowych, odsetek od papierów wartościowych, premii z tytułu ubezpieczenia. Dochody z tytułu dywidend opodatkowane są według stopy 15 %. Stopa podatku wynosi : -15% przy wynagrodzeniu do 2.500 kun miesięcznie, -25 % przy wynagrodzeniu od 2500 kun do 6.250 kun miesięcznie, -35 % przy wynagrodzeniu powyżej 6.250 kun miesięcznie Podatek zwiększa się o podatek dodatkowy (od 6,25 do 18%), który może wprowadzić miasto posiadające powyżej 40 tys.mieszkańców. W Zagrzebiu stopa tego dodatkowego podatku wynosi 18 %. Dochody z tytułu podatku od wynagrodzeń w 60 % zasilają budżet centralny, w 32% budżety miast i gmin oraz w wys. 8 % budżety żupanii. 11.3. Podatek specjalny (akcyza) W 1998 r. wszystkie przepisy dotyczące specjalnych podatków zostały dostosowane do wymogów WTO zrównania podatków na towary krajowe i importowane takie jak napoje alkoholowe i bezalkoholowe, piwo, produkty naftowe, kawa, samochody osobowe, towary luksusowe. Ze względu na wyjątkową pozycję zarówno produkcji tytoniu i wyrobów tytoniowych w Chorwacji, proces wyrównywania poziomu podatku specjalnego dla krajowej produkcji i produktów importowanych przebiegał z dużymi oporami krajowych producentów. Ostatecznie doprowadzono do wprowadzenia jednolitego poziomu podatków w czerwcu 1999 r. przepisami ustawy o tytoniu oraz ustawy o zmianach i uzupełnieniach ustawy o specjalnym podatku od tytoniu i wyrobów tytoniowych. Podatek specjalny płacony jest na: 1. produkty naftowe (podstawa prawna Narodne Novine nr. 55/00,101/00,127/00,27/01,107/01) 2. piwo (NN nr. 51/94, 139/97,55/00,127/00,107/01) 3. napoje bezalkoholowe (NN nr. 51/94, 139/97,127/00,107/01) 4. alkohol (NN nr. 51/94, 141/98, 55/00,127/00,67/01,107/01) 5. wyroby tytoniowe (NN nr. 51/94, 56/95, 67/99, 105/99,55/00,127/00,107/01) 6. kawę (NN nr. 139/97,55/00,59/00,127/00,107/01) 7. samochody osobowe, pozostałe pojazdy silnikowe, statki i samoloty (NN nr. 139/97, 105/99,55/00,107/01) 8. artykuły luksusowe (NN nr. 105/99,127/00,114/01) Podatek specjalny jest płacony w następujących przypadkach: - przy sprzedaży ze składu lub imporcie produktów naftowych i wynosi od 0.30 do 2,9 kun za litr (w zależności od rodzaju produktu – benzyna ołowiowa 2,90 kn, benzyna bezołowiowa 2,40 kn, ropa 0,00 kn, olej opałowy ekstra lekki

i lekki specjalny 0,30 kn, olej opałowy lekki, średni i ciężki 0,00 kn, benzyna do silników odrzutowych i benzyna lotnicza 0,00 kn, skroplone gazy 0,10 kn, nafta 1,40 kn).

74 - producenci wyrobów tytoniowych w ciągu 30 dni od dnia pobrania banderol akcyzowych, importerzy w momencie clenia towarów, w składach celnych i specjalnych strefach ekonomicznych w chwili wysyłki towarów. Podatek wynosi od 5,0 kun za paczkę papierosów popularnych do 8,90 kuny za papierosy luksusowe . Na pozostałe wyroby tytoniowe podatek wynosi w granicach 1,1 kuny do 38,0 kun. Wymienione wyżej kwoty zmieniają się w zależności od ilości sztuk papierosów w paczce oraz od długości papierosów. - na piwo produkcji krajowej i z importu w wysokości 200,00 kun za hektolitr (w ciągu 30 dni od daty wysyłki z browaru lub w momencie importu), a 60,00 kun za hektolitr piwa bezalkoholowego produkcji krajowej i importowanego (w ciągu 30 dni od daty wysyłki z browaru lub w momencie importu). - na napoje bezalkoholowe w wysokości 40,00 kun za hektolitr, w ciągu 30 dni od dnia wysyłki z miejsca produkcji lub w momencie clenia (przy napojach z importu). - na alkohol (włącznie z alkoholem etylowym) i napoje alkoholowe (o zawartości powyżej 2% czystego alkoholu) produkcji krajowej i importowany w wysokości 60,00 kun za litr czystego alkoholu (w ciągu 30 dni od daty wysyłki z wytwórni lub w momencie importu). - za kilogram kawy niepalonej 5,00 kun, a 12,00 kun za kawę paloną, łuski kawowe 15,00 kun, zamienniki kawy zawierające w sobie kawę, ekstrakty 20,00 kun. - na samochody osobowe (nowe i używane), pozostałe pojazdy silnikowe, łodzie i samoloty. W przypadku importu obowiązek zapłaty powstaje z dniem nastania obowiązku zapłaty cła, a w przypadku produkcji z chwilą wysyłki do odbiorcy. Aktualnie stawki podatku kształtują się następująco: Samochody osobowe i motocykle: Podstawa – cena sprzedaży Podatek specjalny Powyżej Do 0 50.000,00 10% 50.000,00 100.000,00 5.000,00+15% powyżej 50.000,00 100.000,00 150.000,00 12.500,00+20% powyżej 100.000,00 150.000,00 200.000,00 22.500,00+25% powyżej 150.000,00 200.000,00 250.000,00 35.000,00+30% powyżej 200.000,00 250.000,00 300.000,00 50.000,00+35% powyżej 250.000,00 300.000,00 350.000,00 67.500,00+40% powyżej 300.000,00 350.000,00 87.500,00+45% powyżej 350.000,00 Akcyzę na pojazdy samochodowe i motocykle używane zwiększa się o 50 %, a na pojazdy samochodowe o pojemności silnika powyżej 1600 cm3 i motocykle o pojemności silnika ponad 250 cm3 zwiększa się o 100 %.

Obiekty pływające: - bez kabiny Długość obiektu pływającego w m Podatek specjalny u kunach Ponad do 8 12 6.000,00 12 15 18.000,00 15 48.000,00 - z kabiną Długość obiektu pływającego w m Podatek specjalny w kunach Ponad Do 8 12 15.000,00 12 15 60.000,00 15 150.000,00

75 - samoloty Ilość miejsc siedzących Podatek specjalny w kunach Od Do 1 4 7.000,00 5 12 70.000,00 13 50 140.000,00 Ponad 50 300.000,00 Z dniem 1 listopada 1999 r. weszła w życie ustawa o podatku specjalnym od artykułów luksusowych, produkowanych i sprzedawanych na terytorium celnym Republiki Chorwacji lub importowanych do Chorwacji . Należą do nich: - biżuteria i artykuły podobne ( perły, kamienie, biżuteria i jej części z metali szlachetnych, artykuły złotnicze i srebrne, artykuły złotnicze powlekane metalami szlachetnymi, artykuły z pereł naturalnych lub podobnych, monety okolicznościowe , numizmatyczne , zbiory monet), - zegary ( na rękę, kieszonkowe i inne ), paski i bransolety z metali szlachetnych lub z innych metali powlekane metalami szlachetnymi - odzież i obuwie skórzane i ze skór płazów - artykuły pirotechniczne do sztucznych ogni - broń (rewolwery, pistolety, strzelby łowieckie, oraz ich kombinacje) - pozostałe: a) kość słoniowa, żółwia, korale, masy perłowe, oraz artykuły z nich b) zapalniczki do papierosów ( mechaniczne lub elektryczne) kieszonkowe, stołowe i pozostałe z metali szlachetnych. Wysokość podatku – 30 % od wartości sprzedaży artykułu. Podatnikami są osoby fizyczne i prawne – producenci i importerzy wymienionych wyżej artykułów. Podatek od wyrobów luksusowych jest dochodem budżetu państwa. Podatnik zobowiązany jest do obliczenia podatku od wyrobów luksusowych w momencie: dostawy artykułu kupcowi, dostawy importowanego artykułu luksusowego kupcowi, w chwili pobierania artykułu do własnego użytku oraz w chwili stwierdzenia braku.

Kwotę podatku należy w ciągu 10 dni po upływie misiąca kalendarzowego , w którym powstał obowiązek jego naliczenia przekazać do Urzędu Podatkowego. 11.4. Podatek od wartości dodanej (VAT) Podatek od wartości dodanej został wprowadzony w Chorwacji z dniem 1 stycznia 1998 r., skrót chorwacki PDV. Stopa podatku wynosi 22% na większość towarów i usług krajowych i z importu, z następującymi wyjątkami: podatek VAT w wysokości 0% obowiązuje na wszystkie gatunki chleba i mleka, książki i podręczniki drukowane na papierze lub innych materiałach, czasopisma naukowe, lekarstwa wymienione w Spisie leków Chorwackiego Zakładu Ubezpieczeń Zdrowotnych, przedmioty do chirurgicznego wmontowywania do organizmu – implanty, Zerowa stawka podatku na w/w towary została wprowadzona z dniem 1 listopada 1999 r. Aby zrekompensować straty z tego tytułu dla budżetu wprowadzono równolegle podatek specjalny od towarów luksusowych o którym mowa w rozdziale 11.3.

76 Od 1. stycznia 2001 r. 0% stawka podatku VAT objęto także zorganizowane pobyty w Chorwacji zagranicznych turystów. 11.5. Podatek od obrotu nieruchomościami Stopa podatku wynosi 5% wartości rynkowej danej nieruchomości. Podatek opłacany jest przez osoby sprzedające i pośredniczące w obrocie nieruchomościami (nie dotyczy nabywania nowo wybudowanych nieruchomości). 11.6. Podatek od spadków i darowizn Stopa podatku wynosi do 5%. Podatek opłacany jest przez osoby otrzymujące spadek lub darowiznę o wartości rynkowej przekraczającej 50.000 HRK. Podatek wyznaczają i pobierają żupanje. 11.7. Podatek od pojazdów silnikowych Roczny podatek na samochody wynosi od 200-1500 HRK w zależności od wieku pojazdu o mocy silnika, a na motocykle od 50 – 1200 HRK. Podatek określany jest według mocy silnika i wieku pojazdu. Za motocykle o mocy silnika do 20 kW i starsze niż 10 lat nie płaci się podatku. 11.8. Podatek od objektów pływających Podatek wynosi od 200 do 5.000 HRK rocznie. Jest on określany na podstawie wieku, wyposażenia i długości objektu pływającego oraz mocy silnika. Dla przykładu za obiekt pływający o długości przekraczającej 12 m i mocy silnika od 100-500 KW podatek wynosi 3.000 HRK. 11.9. Podatek od firmy lub nazwy Podatek płacą osoby prawne i fizyczne które posiadają firmę, a nie płacą podatku od dochodu lub od zysku. Wysokość podatku do 2000 HRK rocznie. Podatek wyznaczają i pobierają gminy. 11.10. Podatek od domków letniskowych

Podatek w wysokości 5-15 HRK za metr kwadratowy obiektu płacą właściciele domków letniskowych. Wysokość podatku ustalają gminy lub miasta, na których terenie znajduje się domek letniskowy. 11.11. Podatek od zabaw i imprez sportowych Podatek płacą organizatorzy imprez sportowych, a podstawą do naliczenia podatku jest cena biletu. Stopa podatku wynosi do 5%. 11.12. Podatek od konsumpcji Podatek płacą właściciele obiektów gastronomicznych. Podstawę naliczenia podatku stanowi cena sprzedaży napojów. Stopa podatku wynosi do 3% i pobierają go gminy. 11.13. Podatek od reklam Podatek płacą osoby prawne i fizyczne, które posiadają reklamy w miejscach publicznych. Podatek płacony jest w HRK w równowartości do 300 DEM rocznie określają i pobierają gminy. 11.14. Podatek od premii obowiązkowego ubezpieczenia samochodów Od dnia 1 stycznia 2002 r. obowiązuje ustawa o opodatkowaniu składki na ubezpieczenie obowiązkowe (OC)

77 pojazdów silnikowych. Stawka podatku wynosi 15% składki ubezpieczenia. Podatek uiszczają firmy ubezpieczeniowe. 12. Rozwój sektora usług Z dniem 1 stycznia 2002 r. weszła w życie nowa ustawa o zamówieniach publicznych. Przepisami tej ustawy objęte są wszelkie zakupy towarów i usług wartości powyżej 200 tys. HRK tj. ok. 25 tys. USD rocznie, dokonywane przez organy administracji państwowej i terenowej oraz osoby prawne będące w całości lub w większościowym udziale własnością państwa, finansowane ze środków kredytowych lub korzystających z gwarancji kredytowych. Zniesiono przewidziane w poprzedniej ustawie preferencje stawiające w uprzywilejowanej pozycji krajowych dostawców, w stosunku do zagranicznych oferentów. W przypadku towarów preferencja wynosiła 15% powyżej ceny zaoferowanej przez oferenta zagranicznego, a w przypadku robót 7,5% i usług 5%. Rozwiązanie to było krytykowane podczas ostatniej tury negocjacji w sprawie akcesji Chorwacji do WTO, mimo to tutejsze władze dotąd nie dokonywały zmian tego przepisu, uzasadniając to koniecznością wspierania rozwoju chorwackich producentów i firm usługowych. Według ustawy o koncesjach, koncesjonowaniu podlega gospodarcza eksploatacja bogactw naturalnych oraz innych dóbr i usług uznanych przez prawo za ważne dla interesów Chorwacji. Podmioty krajowe i zagraniczne mogą na równych prawach ubiegać się o prawo do wykonywania działalności objętej koncesjonowaniem. Koncesje są wydawane na okres do 99 lat.

W Chorwacji są stosowane subwencje,mające na celu wspieranie niektórych upraw rolnych, hodowli ryb słodkowodnych, małż, a także dla turystyki. Aktualnie w parlamencie przygotowywana jest nowelizacja przepisów, mająca na celu uporządkowanie dopłat do produkcji rolnej i zapewnienia większej ich efektywności. Inwestorzy zagraniczni nie mogą nabywać na własność określonych nieruchomości (bogactwa naturalne i inne dobra uznane za ważne dla Chorwacji), jak również zakładać stref wolnocłowych. Poprzez koncesje mogą uzyskać prawo na korzystanie na okres do 99 lat z należących do państwa zasobów leśnych, wodnych itp. (nie mogą nabywać tych nieruchomości na własność). Jak wynika z praktyki, w zasadzie nie pisane preferencje posiadają inwestorzy krajowi. Od 1999 r. inwestorzy zagraniczni są dopuszczani do inwestowania w istniejące hotele i bazę turystyczną. Rząd rozpoczął specjalną akcję promocyjną mającą zachęcić inwestorów zagranicznych do inwestowania w tutejszej turystyce, wyraźnie preferując znane sieci hotelarskie i duże firmy turystyczne. Preferowanie krajowych inwestorów w latach dziewięćdziesiątych przy prywatyzowaniu firm państwowych doprowadziło do sytuacji, że wiele zakładów zostało sprywatyzowanych w zamian za podjęte zobowiązania finansowe i obecnie inwestorzy nie wywiązują się z podjętych zobowiązań. Praktyka ta wstrzymała dopływ zagranicznych inwestycji i zmusiła tutejsze władze do zmiany polityki prywatyzacji majątku narodowego, a także unieważnienia dokonanych prywatyzacji bez wpływu kapitału, na skutek akcji protestacyjnych w ten sposób sprywatyzowanych firm. 13. System bankowy, finansowy i dewizowy Aktualnie w Chorwacji funkcjonują 42 banki, 20 kas oszczędnościowych i 4 kasy mieszkaniowe. Do zmniejszenia liczby banków ( w 1998 r. – 68 ) doszło w wyniku połączenia się poszczególnych banków, przejęcia oraz w wyniku postępowań upadłościowych. W najbliższym czasie proces konsolidacji sektora bankowego będzie kontynuowany. Oczekuje się przejmowanie mniejszych banków, a także dalsza prywatyzacja m.in. Dubrovaczkiego banku i Croatia banku. Udział kapitału zagranicznego w łącznych aktywach chorwackich banków w 2001 r. wynosił ponad 80 %. W drodze dalszej prywatyzacji oczekuje się zwiększenie udziału kapitału zagranicznego w sektorze bankowym do ponad 90 % . Reiffeisen bank Austria d.d. Zagreb otwarty na początku 1995 r. był pierwszym bankiem ze 100% udziałem zagranicznego kapitału. W 2000 r. w Chorwacji działało 20 banków ze 100% lub większościowym udziałem zagranicznego kapitału.

78 13.1. System bankowy i finansowy 26 grudnia 1998 r. weszła w życie nowa ustawa o bankach. Celem tej ustawy było usunięcie słabych punktów we wrażliwym systemie bankowym, uniemożliwienie wysoko ryzykownych lokat banków i zapewnienie uzdrowienia całego systemu bankowego w sposób gwarantujący lepszą ochronę akcjonariuszy banku i inwestorów. Do najistotniejszych nowych uregulowań, jakie wprowadziła powyższa ustawa należą: - zlikwidowano banki i kasy oszczędnościowe utworzone jako spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, zgodnie z w/w ustawą przyjmowaniem depozytów pieniężnych i udzielaniem kredytów mogą zajmować się tylko banki będące spółkami akcyjnymi; - założycielami banku mogą być krajowe i zagraniczne osoby fizyczne i prawne pod warunkiem wzajemności (nie dotyczy to osób fizycznych i prawnych, które swoją siedzibę posiadają w krajach należących do WTO); - zwiększono minimalny kapitał założycielski do 20 mln HRK w przypadku banków zajmujących się przyjmowaniem depozytów dewizowych i w HRK, natomiast dla banków zajmujących się przyjmowaniem wszystkich rodzajów depozytów i udzielaniem wszystkich rodzajów kredytów niezbędny jest minimalny kapitał założycielski w wysokości 40 mln HRK; dla banków ubiegających się o tzw. “wielkie pełnomocnictwo” minimalny kapitał założycielski wynosi 60 mln HRK; - nowo powstałe banki po otrzymaniu zezwolenia na prowadzenie działalności od Narodowego Banku Chorwacji, mogą wykonywać usługi bankowe przyjmowania depozytów i oszczędności obywateli w walucie krajowej i zagranicznej po upływie trzech lat od otrzymania pozytywnej decyzji w sprawie rozpoczęcia działalności banku; - wysokość kapitału gwarancyjnego banku musi w każdym momencie wynosić co najmniej 10% łącznych aktywów co zapewnia poprawę bezpieczeństwa poszczególnych banków i całego systemu bankowego; - zaostrzone są wymogi otrzymania wstępnej zgody Narodowego Banku Chorwacji dotyczące mianowania prezesa i członków zarządu banku; - postępowanie upadłościowe może zainicjować Narodowy Bank Chorwacji, wierzyciele banku, sam bank, natomiast sanacja banku jest dokonywana w przypadku gdy wymaga tego interes państwa. Od dnia 1 kwietnia 2002 r. (częściowo od 1 lutego 2002 r.) obowiązywać będzie nowa ustawa o obrocie płatniczym w R. Chorwacji. Zgodnie z ustawą czynności związane z obrotem płatniczym wykonywane będą przez Chorwacki Bank Narodowy oraz banki. Dotychczas obrót płatniczy wykonywany był przez Zavod za Platni Promet.

Od dnia 1 stycznia 2002 r. działa Financijska Agencija (FINA), która jest następcą prawnym zlikwidowanego Zavoda za Platni Promet (instytucja państwowa ds. obrotu płatniczego). Do zadań Agencji należy: - informatyczno-technologiczne wsparcie pracy systemu skarbu państwa - informatyczno-technologiczne wsparcie systemu napływu jawnych przychodów - informatyczno-technologiczne wsparcie REGOS (powszechny system emerytalny) - zbieranie danych statystycznych i opracowywanie analiz statystycznych. 13.2. Filie i przedstawicielstwa banków zagranicznych Bank zagraniczny może otworzyć filię do prowadzenia działalności bankowej pod warunkiem wzajemności( warunek wzajemności nie dotyczy osób mających swoją siedzibę w krajach członkowskich WTO). Filia nie jest osobą prawną, a bank założyciel odpowiada za wszystkie zobowiązania powstałe w Chorwacji, a wynikające z prowadzenia działalności przez filię. Bank zagraniczny zobowiązany jest do wpłacenia środków do prowadzenia działalności filii w postaci stałego depozytu. Bank zagraniczny może w Chorwacji otworzyć własne przedstawicielstwo pod warunkiem wzajemności ( warunek wzajemności nie dotyczy banków mających swoją siedzibę w krajach członkowskich WTO) i zgodnie z warunkami, które określa Narodowy Bank Chorwacji. Warunkiem do założenia w/w instytucji finansowych jest uzyskanie zgody na działalność, którą wydaje Narodowy Bank Chorwacji.

79 13.3. Rynek kapitału Ustawa o emitowaniu i obrocie papierami wartościowymi reguluje rynek papierów wartościowych. Według tej ustawy, emitenci nie wydają papierów wartościowych w formie zmaterializowanej, lecz je tylko rejestrują w postaci zapisu elektronicznego. W tym celu powołana została do życia Centralna agencja depozytów, która zajmuje się przechowywaniem i przemieszczaniem niezmaterializowanych papierów wartościowych. Do czasu powstania agencji , wszystkie czynności związane z dematerializowaniem wykonywać będzie Zavod za platni promet (Urząd ds. Obrotu Płatniczego). Obrotu papierami wartościowymi mogą dokonywać spółki prawa handlowego z ograniczoną odpowiedzialnoścą lub spółki akcyjne, które mają wpisaną taką działalność w rejestrze sądowym. Handel papierami wartościowymi, które wyemitowane są poprzez publiczne zaproszenie do zakupu, odbywa się na giełdzie i innych oficjalnie zorganizowanych rynkach. Giełda działa na zasadzie spółki akcyjnej i musi posiadać co najmniej 20 członków. Giełdę może założyć co najmniej 20 chorwackich spółek zajmujących się obrotem papierami wartościowymi, a kapitał zakładowy musi wynosić co

najmniej 1.000.000 kun. 13.4. Fundusze inwestycyjne Ustawa o funduszach inwestycyjnych określa warunki i sposób zakładania funduszy inwestycyjnych i firm zarządzających nimi. Istnieje możliwość założenia funduszy otwartych i zamkniętych. Fundusz inwestycyjny powstaje w oparciu o zgodę Komisji papierów wartościowych wyłącznie w celu otwartego gromadzenia pieniężnych i własnościowych środków poprzez otwartą sprzedaż tj. wydawanie dokumentów o udziale w funduszu lub akcji, które to środki inwestowane są w papiery wartościowe na okaziciela i/lub nieruchomości, jak również depozyty w instytucjach finansowych. Fundusze działają jako spółki prawa handlowego. Spółka musi posiadać kapitał założycielski w wysokości minimum 1.000.000 kun i zatrudniać specjalistów. Spółka zarządzająca funduszem wybiera bank depozytowy funduszy inwestycyjnych,przy czym mogą to być banki lub kasy oszczędnościowe z siedzibą w Chorwacji. Spółka i bank depozytowy muszą podczas wykonywania swoich obowiązków działać w sposób niezależny i wyłącznie w interesie właścicieli udziałów. 13.5. System dewizowy Obrót dewizowy z zagranicą prowadzony jest w oparciu o ustawę o podstawach systemu dewizowego, obrocie dewizowym i obrocie złotem, która przewiduje swobodę posiadania dewiz, przy czym kupno i sprzedaż dewiz dokonuje się na rynku dewizowym.W rozumieniu tej ustawy osobą zagraniczną jest osoba prawna z siedzibą za granicą i osoba fizyczna z miejscem pobytu za granicą. Obrót płatniczy z zagranicą dokonywany jest poprzez upoważnione do tego banki, które odpowiadają za swoją wypłacalność wobec zagranicy. Zagraniczne osoby prawne mogą posiadać w upoważnionym do tego banku rachunek w walucie wymienialnej, z którego mogą swobodnie dysponować dewizami w celu wykonania zapłaty za granicę. Mogą również na swoje konta dewizowe dokonywać wpłat zagranicznych walut w gotówce. Obrót płatniczy z zagranicą odbywa się w dewizach i walucie krajowej. Po uregulowaniu zobowiązań wynikających z obowiązujących przepisów, zagraniczny inwestor swobodnie przenosi za granicę zysk osiągnięty z inwestycji w Chorwacji, dotyczy to również kapitału w momencie zaprzestania inwestycji i przychodu ze sprzedaży akcji lub udziałów. Transfer środków za granicę, które zagraniczny wykonawca robót inwestycyjnych w Chorwacji otrzyma w ramach zysku, odbywa się swobodnie. Osoby zagraniczne mogą posiadać należności w walucie krajowej na kontach w bankach upoważnionych do obrotu z zagranicą, na warunkach określonych przez rząd Republiki Chorwacji.

Należności w walucie krajowej uzyskane w ten sposób, zagraniczne osoby mogą wykorzystać do transferu za granicę, wykonania płatności w Chorwacji, kredytowania osób krajowych jak również do przeniesienia na konto innej zagranicznej osoby.

80 Waluty zagraniczne i papiery wartościowe, opiewające na zagraniczną walutę, swobodnie mogą być wwożone do Chorwacji. Chorwackie osoby prawne zobowiązane są do uzyskania zapłaty za wyeksportowany towar lub usługi wykonane za granicą w ciągu 90 dni od dnia eksportu towaru lub wykonania usługi. Narodowy Bank Chorwacji może jednokrotnie przedłużyć ten termin. Krajowe osoby prawne mogą dokonać kompensacji zobowiązań i należności z zagranicą, uregulować należności za granicą w zagranicznych środkach płatniczych, zapłacić z wyprzedzeniem za import towarów i usług ale za specjalnym zezwoleniem Narodowego Banku Chorwacji. Obrót płatniczy z zagranicą dokonywany jest przy użyciu następujęcych instrumentów płatniczych: - akredytywa (odwołalna i nieodwołalna, potwierdzona i niepotwierdzona, przenośna i nieprzenośna, back- to back, jednokrotna i revolvingova, red-clause akredytywy, stand by akredytwy) - przekaz bankowy - inkaso dokumentowe - kupiecki list kredytowy - czek bankowy - weksel - prommissory notes - gwarancje bankowe. 13.6. Nadzór nad operacjami dewizowymi Decyzją Narodowego Banku Chorwacji z 1997 r. zagraniczne osoby prawne mogą w ciągu miesiąca pobrać ze swego konta w banku chorwackim kwotę do 15 tys. USD w gotówce (istnieje możliwość ubiegania się o zwiększenie tego limitu). Z dniem 17 marca 1998 r. weszła w życie ustawa o zmianach i uzupełnieniach ustawy o podstawach systemu dewizowego, obrotu dewizowego, obrotu złotem wg której chorwackie i zagraniczne osoby fizyczne, przedstawiciele i pełnomocnicy osób prawnych, przedsiębiorcy, handlowcy odpowiednio do przepisów o przeciwdziałaniu „praniu brudnych pieniędzy” obowiązani są przy przekraczaniu granicy chorwackiej zgłosić władzom celnym przenoszenie gotówki i czeków opiewających na walutę krajową lub obcą, o wartości powyżej 40 tys. HRK tj. ok. 5,3 tys. USD. Rada Narodowego Banku Chorwacji na posiedzeniu w dniu 14 kwietnia 1999 r. przyjęła dwie nowe uchwały:

1. Uchwała w sprawie dokumentacji, którą osoba prawna musi przedłożyć w banku (posiadającym zezwolenie do prowadzenia obrotu z zagranicą) w celu otwarcia rachunku kunowego lub dewizowego. W celu otwarcia rachunku niezbędne są dokumenty potwierdzające rejestrację firmy za granicą (nie starsze od 6 miesięcy) oraz potwierdzone sprawozdanie finansowe za ostatnie półrocze (nie dotyczy nowo zarejestrowanych firm). Ponadto potrzebny jest wykaz osób upoważnionych do dysponowania środkami na rachunku.W celu udowodnienia kontynuowania działalności za granicą, firma zagraniczna zobowiązana jest do składania sprawozdania finansowego w banku, w którym ma otwarty rachunek (w ciągu 30 dni od daty złożenia sprawozdania w kraju rejestracji firmy). Prawo do dysponowania środkami mają również krajowe osoby fizyczne, ale pod warunkiem zatrudnienia w przedstawicielstwie firmy zagranicznej. Powyższa uchwała dotyczy także istniejących rachunków firm zagranicznych, firmy te miały 90 dni licząc od daty wejścia uchwały w życie na spełnienie nowych wymogów. W celu kontroli operacji gotówkowych i ochrony przed praniem brudnych pieniędzy wprowadzono dodatkowo następujące ograniczenia: - zagraniczna osoba prawna może na swoje rachunki dewizowe wpłacić miesięcznie do 20 tys. USD w gotówce (większe kwoty tylko za zgodą Banku Narodowego), nie dotyczy osób fizycznych; - zagraniczna osoba prawna może pobrać miesięcznie ze swoich rachunków dewizowych dewizy o równowartości do 15 tys. kun. Osoby zagraniczne (zarówno prawne jak i fizyczne) nie mogą na swoje rachunki opiewające na walutę krajową (kuny) otrzymywać wpłat gotówkowych w kunach (tylko za zgodą Banku Narodowego). Natomiast wypłaty gotówkowe ograniczone są do 15 tys. kun miesięcznie.

81 2. Uchwała o zapłacie z wyprzedzeniem za importowane towary i usługi. Dopuszczona jest zapłata jeszcze przed otrzymaniem zamówionego towaru lub usługi pod warunkiem przedstawienia w banku zawartej umowy lub profaktury, przy czym akredytywy nie uważa się za zapłatę z wyprzedzeniem. Faktyczny import towaru lub usługi musi nastąpić najpóźniej w ciągu 90 dni, chyba że proces produkcji danego towaru trwa dłużej. W przypadku przekroczenia terminu 90 dni, importer jest zobowiązany do uzyskania zwrotu wpłaconej wcześniej sumy. 13.7. Sytuacja banków chorwackich w 2000 r.

W ostatnich kilku latach chorwacki system bankowy przeżywał poważny kryzys. Przedstawiciele władz monetarnych i rządu zapewniają, że najpoważniejsze problemy już przeszły i aktualnie sytuacja w chorwackim bankarstwie jest unormowana , co potwierdza zainteresowanie zagranicznych banków przejmowaniem tutejszych banków, a także udziałem w prywatyzacji. Redakcja tygodnika gospodarczego „Privredni Vjesnik” jak co roku przygotowała tradycyjną listę rankingową chorwackich banków za 2000 r. Lista ta obejmuje 42 banki. 10 wiodących banków chorwackich na koniec 2000 r.: pod względem wielkości kapitału założycielskiego 1. Zagrebačka banka d.d. 2. Privredna banka Zagreb d.d. 3. Riječka banka d.d 4. Splitska naka d.d. 5. Varaždinska banka d.d. 6. Erste und Steiermarkische Bank d.d. 7. Raifeisenbank Austria d.d. 8. Dalmatinska banka d.d. 9. Hrvatska poštanska banka d.d. 10. Bank Austria Creditanstalt Croatia d.d. pod względem wielkości aktywów 1. Zagrebačka banka d.d. 2. Privredna banka Zagreb d.d. 3. Splitska banka d.d. 4. Riječka banka d.d. 5. Raiffeisenbank d.d. 6. Hypo Alpe-Adria-Bank 7. Dubrovačka banka d.d. 8. Erste und Steiermarkische Bank d.d. 9. Varaždinska banka d.d. 10. Dalmatinska banka d.d.

82 pod względem wielkości zysku (po opodatkowaniu) 1. Zagrebačka banka d.d. 2. Volksbank 3. Požeška banka d.d. 4. Raiffeisenbank Austria d.d. 5. Hypo Alpe-Adria-Bank 6. Istarska kreditna banka d.d. 7. Štedbanka d.d. 8. Dresdner Bank Croatia d.d. 9. Privredna banka d.d. 10. Riječka banka d.d. 14. Wykaz pożytecznych informacji, adresów i instytucji 14.1. Święta i dni wolne od pracy 1 stycznia – Nowy Rok 6 stycznia – Święto Trzech Króli

marzec/kwiecień – Poniedziałek Wielkanocny 1 maja – Święto Pracy 22 czerwca – Dzień Walki Antyfaszystowskiej czerwiec - Boże Ciało 25 czerwca – Dzień Państwowości 5 sierpnia – Dzień Zwycięstwa i Wdzięczności Narodowej 15 sierpnia – Święto Wniebowstąpienia 8 października – Dzień Niepodległości 1 listopada – Wszystkich Świętych 25-26 grudnia – Święta Bożego Narodzenia Według przepisów chorwackich dniami wolnymi od pracy są soboty i niedziele. 14.2. Ważniejsze numery telefoniczne Policja – 92 Straż Pożarna – 93 Pogotowie ratunkowe – 94 Pogotowie elektryczne – 460 11 11 Pogotowie gazowe - 61 84 586 Pogotowie wodociągowe – 455 06 66 Informacja telefoniczna – 988 Taxi - 970 Informacja lotnicza – 62 65 222 www.zagreb-airport.tel.hr/zagreb-airport Informacja kolejowa – o ruchu krajowym – 060333 444 o ruchu międzynarodowym –45 73 238 Informacja autobusowa – 060 313 333

83 14.3. Wybrane hotele w Zagrzebiu OPERA 10000 Zagreb, Kršnjavoga 1 tel: 00385 1/4892000 fax: 4892 001 HOTEL “I” 10000 Zagreb, Remetinečka 106, tel.: 00385 1/6141 222 fax: 6542 115 DUBROVNIK 10000 Zagreb, Gajeva 1 tel: 00385 1/48 73 555, fax: 4818 665 GOLDEN TULIP HOLIDAY 10000 Zagreb, Ljubljanska avenija bb tel.: 00385 1/3496 621 fax: 3496 607 INTERNATIONAL 10000 Zagreb, Miramarska 24 tel: 00385 1/6118 800, fax: 6159 459 PANORAMA 10000 Zagreb, Trg športova 9 tel.: 00385 1/3637 333, fax: 3092 657 PALACE HOTEL ZAGREB 10000 Zagreb, Strossmayerov trg 10 tel.: 00385 1/4814 611, fax: 4811 358 ESPLANADE 10000 Zagreb, Mihanovićeva 1 tel: 00385 1/4566 666 fax: 4577 907 SHERATON 10000 Zagreb, Kneza Borne 2 tel: 00385 1/4553 535 fax: 4553 035 LAGUNA 10000 Zagreb, Kranjčevićeva 29 tel.: 00385 1/3820 222 fax: 3820 035 AS 10000 Zagreb, Zelengaj 2a tel: 00385 1/4609 111, fax: 4609 303 ASTORIA 10000 Zagreb, Petrinjska 71 tel: 00385 1/4841 212 ILICA 10000 Zagreb , Ilica 102 tel.: 00385 1/3777 522, fax: 3777 722 14.4. Przedstawicielstwa zagranicznych linii lotniczych w Chorwacji ADRIA AIRWAYS 10000 Zagreb, Praška 9 tel.: 00385 1/4810011 fax: 48 10 008 AIR CANADA 10000 Zagreb, hotel „Esplanade” tel.:00385 1/4577 924, 4577 925 www.aircanada.ca AIR FRANCE 10000 Zagreb, hotel „Opera” Kršnjavoga 1 tel: 00385 1/4837 100 fax: 48 37 105 www.airfrance.fr

AEROFLOT 10000 Zagreb, Varšavska 13 tel.: 00385 1/48 72 055 fax: 48 72 051 www.aeroflot.ru AVIOIMPEX 10000 Zagreb, Savska 1 tel.: 00385 1/4829 439, fax: 48 29 441 www.avioimpex.com AUSTRIAN AIRLINES Zračna luka Zagreb, Pleso bb, tel.:00385 1/62 65 900, fax: 62 65 901 www.aua.com/hr ALITALIA Generalturist, Zagreb, ul.Praška 5 tel.: 00385 1/48 10 413 fax: 48 10 428 www.alitalia.it BOSNA AIR 10000 Zagreb-Zračna luka Pleso bb tel/fax: 00385 1/4562 672 www.airbosna.ba BRITISH AIRWAYS 10000 Zagreb, hotel „Sheraton” Kneza Borne 2 tel.:00385 1/4553 336, fax: 4553 338 www.britishairways.com/croatia CROATIA AIRLINES 10000 Zagreb, Trg N.Zrinskog 17 tel.: 00385 1/48 19 633 fax: 49 19 632 www.croatiaairlines.hr ČSA 10000 Zagreb, Trg N.Zrinskog 17 tel.: 00385 1/4873 301, fax: 48 73 203 www.csa.cz DELTA AIR LINES 10000 Zagreb, hotel „Esplanade” Mihanovićeva 1 tel.:00385 1/4577 277 Fax: 45 77 921 www.delta.com

84 KLM NORTHWEST 10000 Zagreb, hotel „Esplanade”, Mihanovićeva 1 tel.:00385 1/4573 133 Fax: 45 73 136 www.klm.com LOT 10000 Zagreb, Trg bana Jelačića 2, tel: 00385/1 48 37 500, tel/fax: 00385 1/4837 505 www.lot.com , www.lot.poland LUFTHANSA 10000 Zagreb, Zračna luka Pleso bb tel.:00385 1/45 62 187, 45 62 188 MALAYSIA AIRLINES 10000 Zagreb, Strossmayerov trg 7/1 tel.:00385 1/4810 777,fax:48 11 177 www.malaysiaairlineseurope.com MALEV 10000 Zagreb, hotel “Opera” ul. Kršnjavoga 1 tel.:00385 1/4836 935, 4836 936 Fax. 48 36 937 www.malev.hu SWISSAIR –AUSTRIAN 10000 Zagreb, Trg N.Zrinskog 1/III tel.: 00385 1/4814 144,fax: 4814 133 www.swissair.com TURKISH AIRLINES 10000 Zagreb Zračna luka Pleso bb, tel.: 00385 1/4562 008 14.5. Transport morski: Pasażerski : JADROLINIJA RIJEKA 51000 Rijeka, Riva 16 Tel.: 00385 51/666 111 fax: 00385 51/213 115 e-mail: jadrolinija@jadrolinija.tel.hr www.jadrolinija.hr/jadrolinija LOŠINJSKA PLOVIDBA - HOLDING d.d. 51550 Mali Lošinj, Privlaka bb Tel.: 00385 51/231 219, 231 811 fax: 00385 51/231 811 RAPSKA PLOVIDBA d.d. 51280 Rab, Stjepana Radića 3 Tel.: 00385 51/724 122 fax: 724 018 e-mail: rapska-plovidba@ri.tel.hr FORCA COMPANY 20355 Opuzen, Trga kralja Tomislava 12 Tel.: 00385 20/688 196 , tel: 21/589 478

SEM MARTIME COMPANY 21000 Split, Boktuljin put bb INC-GLAVNA PODRUŽNICA SPLIT tel: 00385 21/352 433, 352 482 fax: 352 515 e-mail: sem@sem.hr www.sem.hr ACADEMIA NAVALIS ADRIATICA 51410 Opatija, Maršala Tita 79 Tel.: 00385 51/711 967 fax: 711 967 JADROLINIJA CRUISES d.o.o. 51000 Rijeka, Riva 16 Tel.: 00385 51/666 111, 212 071 fax: 336 904 MOELA 52470 Umag, R.Boškovića bb Tel.: 00385 52/741 947 ADRIANA 20210 Cavtat pp 4 II/17 Tel.: 00385 20/471 199, fax: 471 199 e-mail: adriana@du.hinet.hr MORE 51521 Punat, I.G.Kovačića 49 Tel.: 00385 51/ 855 033, 854 127 fax: 854 016 e-mail: ta-more-punat@ri.tel.hr

85 Towarowy: TANKERSKA PLOVIDBA d.d. 23000 Zadar, B.Petranovića 4 tel.: 00385 23/ 2022202, 202111 fax: 202375 e-mail: info@tankerska.hr www.tankerska.hr ATLANTSKA PLOVIDBA d.d. 20000 Dubrovnik, Od Sv. Mihajla 1 tel. : 00385 20/352 333 fax : 356 148 e-mail: atlant@atlant.hr LOŠINJSKA PLOVIDBA 51000 Rijeka, Splitska 2/4 tel.: 00385 51/319 000 fax: 319 003 – BRODARSTVO d.d. e-mail: losinjplov-ri@tel.hr www.losinjplov.hr MEDITERANSKA PLOVIDBA d.d. 20260 Korčula, Foša 2 tel.: 00385 20/7111 54 , 7111 56 fax: 7111 57 e-mail: info@medplov.hr SPLITSKA PLOVIDBA d.d. 21000 Split, Ante Petrovića 23 tel.: 00385 21/355 199, 343 155 fax: 488 97 JADROPLOV 21000 Split, Obala kneza Branimira 16 tel.: 00385 21/302 666 fax: 342 980 e-mail: jadroplov@jadroplov.tel.hr ULJANIK PLOVIDBA d.d. 52000 Pula, Flacijusova 1 tel.: 00385 52/211 544 , 211 127 fax: 211339 SLOBODNA PLOVIDBA d.d. 22000 Šibenik, Trg Draga 2 tel.: 00385 22/214 741 fax. 214 740 w likwidacji PRIVEZ –ODVEZ d.o.o. tel.: 00385 51/211 232 fax: 211 232 51000 Rijeka , Riječki lukobran 4 CROATIA LINE d.d. tel.: 00385 51/205 111 fax: 335 811 w likwidacji e-mail: info@croatialine.com 51000 Rijeka, Riva 8 MIJATOVIĆ NIEDERMAIR d.o.o. 51415 Lovran , Maršala Tita 118 tel.: 00385 51/279 719, 293 101

86 14.6. Polskie instytucje i przedstawiciele w Chorwacji Ambasada RP (Ambasador Jerzy Chmielewski) (Wydział Konsularny w Ambasadzie) 10000 Zagrzeb, Krležin gvozd 3 tel.: 00385 1/48 99 444, 48 45 401 fax: 00385 1/48 34 577 e-mail: ambasada-polska@zg.tel.hr Wydział Ekonomiczno-Handlowy ( Radca Handlowy Bożena Borkowska) 10000 Zagrzeb, Rockefellerova 49 tel: 00385 1/46 84 202 tel/fax: 00385 1/ 46 83 128 e-mail: utsa-republike-poljske@zg.tel.hr www.hinet.hr/utsa-republike-poljske Przedstawiciele Polski w Chorwacji: Poljska Zrakoplovna Kompanija LOT (Polskie Linie Lotnicze) 10000 Zagreb, Trg bana J.Jelačića 2 tel.: 00385 1/48 37 500 tel/fax: 00385 1/48 37 505 e-mail: lot@inet.hr www.lot.poland Predstavništvo “Gillette-Poland” (przedstawicielstwo) Dyrektor Suad Kreho tel/fax: 00385 1/45 78 775 e-mail: suad.kreho@gillette.com 14.7. Chorwackie instytucje i firmy w Polsce Ambasada Republiki Chorwacji (Ambasador Zdenko Karakaš) ul.Krasickiego 10 02-628 Warszawa Radca Ekonomiczny Maja Plančić Tel.: 022/844 12 25, 844 23 93 Fax: 022/844 05 67 Narodowy Ośrodek Informacji Turystycznej Republiki Chorwacji 00-020 Warszawa, ul. Chmielna 16/2 tel.: 0048 22/828 51 93 fax: 0048 22/828 51 90 dyrektor Bojan Baketa

87 Chorwackie firmy w Polsce Podravka International Spółka z o.o. Export, import 02-515 Warszawa, ul.Rejtana 15/24 tel.: 022/646 18 70 fax: 022/849 70 50 Pliva Kraków Zakłady Farmaceutyczne S.A. 31-546 Kraków, ul. Mogilska 80 tel.: 012/617 80 50 fax: 012/411 10 47 14.8. Wykaz urzędów centralnych

1. Vlada Republike Hrvatske (Rząd Republiki Chorwacji) 10000 Zagreb, Trg Sv.Marka 2 tel.:00385 1/4569 222 fax: 00385 1/6303 023 www.vlada.hr 2. Ministarstvo Financija (Ministerstwo finansów) 10000 Zagreb, Katančićeva 5 tel.:00385 1/4922 588 fax: 00385 1/4922 583 Carinska uprava (Urząd celny) 10000 Zagreb, Ulica Alexandra von Humboldta 4a tel.: 00385 1/6102 333, fax: 00385 1/6155 280 Porezna uprava (Urząd podatkowy) 10000 Zagrzeb, ul. Katančićeva 5 tel.: 00385 1/459 13 09 fax: 00385 1/4591 238 3. Ministarstvo vanjskih poslova (Ministerstwo spraw zagranicznych) 10000 Zagreb, Trg Nikole Šubića Zrinskog 7-8 tel.:00385 1/4569 964 fax: 00385 1/4551 705 www.mvp.hr 4. Ministarstvo obrane (Ministerstwo obrony) 10000 Zagreb, Trg kralja Petra Krešimira IV br.1 tel.:00385 1/4567 111 fax: 00385 1/4551 405 5. Ministarstvo unutarnjih poslova (Ministerstwo spraw wewnętrznych) 10000 Zagreb, Savska c.39 tel.: 00385 1/6122 111 fax: 00385 1/6122 452

88 6. Ministarstvo gospodarstva (Ministerstwo gospodarki) 10000 Zagreb, Ulica grada Vukovara 78 tel.:00385 1/6106 111 fax: 00385 1/6109 111 7. Ministarstvo za javne radove, obnovu i graditeljstvo (Ministerstwo robót publicznych, odbudowy i budownictwa) 10000 Zagrzeb, ul.Nazorova 61 tel.: 00385 1/3784 500 fax: 00385 173784 598 8. Ministarstvo kulture (Ministerstwo kultury) 10000 Zagreb, Trg burze 6 tel.:00385 1/4569 000 fax: 00385 1/4610 489 9. Ministarstvo poljoprivrede i šumarstva

(Ministerstwo rolnictwa i leśnictwa) 10000 Zagreb, Ulica grada Vukovara 78 tel.:00385 1/6106 111 fax: 00385 1/6109 201 10. Ministarstvo pomorstva, prometa i veza (Ministerstwo żeglugi,transportu i łączności) 10000 Zagreb, Prisavlje 14 tel.: 00385 1/6169 111 fax: 00385 1/6196 473 11. Ministarstvo turizma (Ministerstwo turystyki) 10000 Zagreb, Ulica grada Vukovara 78 tel.: 00385 1/6106 111 fax: 00385 1/6109 300 12. Ministarstvo pravosuđa (Ministerstwo sprawiedliwości) 10000 Zagreb, ul.Republike Austrije 14 tel.:00385 1/3710 666 fax: 00385 1/3782 111 13. Ministarstvo zaštite okoliša i prostornog uređenja (Ministerstwo gospodarki przestrzennej, budownictwa i mieszkalnictwa) 10000 Zagreb, Ulica Republike Austrije 20 tel.:00385 1/3782 444 fax: 00385 1/3772 555 14. Ministarstvo rada i socijalne skrbi (Ministerstwo pracy i opieki społecznej) 10000 Zagreb, Prisavlje 14 tel.00385 1/6169 111 fax: 00385 1/6169 206 e-mail: info@mrss.hr 15. Ministarstvo prosvjete i športa (Ministarstvo oświaty i sportu) 10000 Zagreb, Trg burze 6 tel.:00385 1/4569 000 fax: 00385 1/4569 087

89 16. Ministarstvo zdravstva (Ministerstwo zdrowia) 10000 Zagreb, Ksaver 200 a tel.: 00385 1/4607 555 fax 00385 1/4677 076 17. Ministarstvo znanosti i tehnologije (Ministerstwo nauki i technologii) 10000 Zagreb, Trg J.J.Strossmayera 4 tel.:00385 1/4594 444 fax: 00385 1/4594 469 e-mail: ured@znanost.hr 18. Ministarstvo hrvatskih branitelja iz Domovinskog rata (Ministerstwo chorwackich obrońców z wojny ojczyźnianej) 10000 Zagreb, Park Stara Trešnjevka 4 tel.: 00385 1/3657 888 fax: 00385 1/3657 855 19. Ministarstvo za europske integracije (Ministerstwo integracji gospodarczej) 10000 Zagreb, Ulica grada Vukovara 62

tel: 00385 1/4569 335 fax:00385 1/4569 328 20. Ministarstvo za obrt, malo i srednje poduzetništvo (Ministerstwo rzemiosła, małych i średnich przedsiębiorstw) 10000 Zagreb, Ulica grada Vukovara 62 tel.: 00385 1/6106 117 fax: 00385 1/6109 117 21. Državni inspektorat (Inspektorat państwowy) 10000 Zagreb, Ulica grada Vukovara 78 tel.:00385 1/6106 115 fax: 00385 1/6109 115 22. Državni zavod za normizaciju i mjeriteljstvo (Państwowy urząd normalizacji) 10000 Zagreb, Ulica grada Vukovara 78 tel: 00385 1/6106 321 fax: 00385 1/6109 323 23. Državni zavod za statistiku (Państwowy urząd statystyczny) 10000 Zagreb, Ilica 3 tel.: 00385 1/4554 422 24. Hrvatski zavod za zapošljavanje (Chorwackie biuro zatrudnienia) 10000 Zagreb, Radnička cesta 1 tel.: 00385 1/6126 000 fax: 00385 1/6126 039 25. Hrvatski fond za privatizaciju 10000 Zagreb, ul. Ivana Lučića 6 tel.: 00385 1/4569 111 fax: 00385 1/4569 140 e-mail: hfp@hfp.hr www. hfp.hr

90 14.9. Regionalne Izby Gospodarcze Chorwacji 1. Županijska komora Bjelovar 43000 Bjelovar, ul.Preradovićeva 4/1 tel.: 00385 43/242 055 fax: 00385 43/241 908 E-mail: hgkbj@hgk.hr 2. Županijska komora Čakovec 40000 Čakovec, ul.Ivana Gorana Kovačića 2 tel.: 00385 40/311 160, 311 165 fax: 00385 40/311 161 E-mail: hgkck@hgk.hr 3. Županijska komora Dubrovnik 20000 Dubrovnik, ul.Svetog Dominika 7 tel: 00385 20/412 044, 411 376 fax: 00385 20/412 044 E-mail: hgkdu@hgk.hr 4. Županijska komora Karlovac 47000 Karlovac, Kralja Tomislava 19 b

tel.: 00385 47/612 111, 611 180 fax: 00385 47/614 720 E-mail : hgkka@hgk.hr 5. Županijska komora Koprivnica 48000 Koprivnica, ul.Josipa Vargovića 1/1 tel.: 00385 48/622 816, 622 817 fax: 00385 48/622 818 E-mail: hgkkc@hgk.hr 6. Županijska komora Krapina 49000 Krapina, Trg Ljudevita Gaja 5 tel.:00385 49/371 884, 371 885 fax: 00385 49/371 883 E-mail: hgkkr.@hgk.hr 7. Županijska komora Osijek 31000 Osijek, Europske avenije 13 tel.: 00385 31/223 800 fax: 00385 31/223 824 E-mail: hgkos@hgk.hr 8. Županijska komora Otočac 53 220 Otočac, ul. Kralja Zvonimira 75 tel.: 00385 53/773 307 fax: 00385 53/771 001, 77 11 30 E-mail: hgkot@hgk.hr 9. Županijska komora Požega 34000 Požega, Sv.Florijana 13 tel.: 00385 34/273 260 fax: 00385 34/273 360 E-mail: hgkpz@hgk.hr

91 10.Županijska komora Pula 52100 Pula, Carrarina 5 tel: 00385 52/214 688 fax: 00385 52/211 875 E-mail: hgkpu@hgk.hr 11. Županijska komora Rijeka 51000 Rijeka, Bulevar oslobođenja 23 tel.: 00385 51/209 111, 209 107 fax: 00386 51/216 033 E-mail: hgkri@hgk.hr 12. Županijska komora Sisak 44000 Sisak, ul.Kranjčevićeva 16 tel.: 00385 44/522 583 fax: 00385 44/521 531 E-mail:hgksk@hgk.hr 13. Županijska komora Slavonski Brod 35000 Slavonski Brod, Trg pobjede bb tel: 00385 35/233 448 fax: 00385 35/233 450 E-mail: hgksb@hgk.hr

14.Županijska komora Split 21000 Split, Obala A.Trumbića 4 tel.: 00385 21/32 21 00 fax: 00385 21/34 69 56 E-mail: hgkst@hgk.hr 15.Županijska komora Šibenik 22000 Šibenik, dra fra Jerolima Milete 31 tel: 00385 22/332 067, 337 518 fax: 00385 22/333 956 E-mail: hgksi@hgk.hr 16. Županijska komora Varaždin 42000 Varaždin, ul.P.Preradovića 17/II tel.: 00385 42/21 24 66, 21 24 67 fax: 00385 42/21 41 18, 213 627 E-mail: hgkvz@hgk.hr 17. Županijska komora Virovitica 33000 Virovitica, Trg Kralja Tomislava 6 tel: 00385 33/725 150 fax: 00385 33/722 150 E-mail: hgkvi@hgk.hr 18. Županijska komora Vukovar 32000 Vukovar, ul.Zmajeva 1 tel: 00385 32/441 155 fax: 00385 32/ 441 463 E-mail: hgkvu@hgk.hr

92 19. Županijska komora Zadar 23000 Zadar, Špire Brusine 16 tel: 00385 23/211 747 fax: 00385 23/213 923 E-mail: hgkzd@hgk.hr 20. Komora Zagreb 10000 Zagreb, Draškovićeva 45 tel: 00385 1/46 06 777 fax: 00385 1/46 06 803 E-mail: hgkzg@hgk.hr 14.10. Wykaz adresów wiodących banków pod względem wielkości kapitału, aktywów i zysku 1. Zagrebačka Banka d.d. 10000 Zagreb, Paromlinska 2 tel 00385 1/61 10 571 fax: 00385 1/61 10 533 e-mail: zaba@zaba.hr www.zaba.hr swift: ZABAHR2X 2. Privredna Banka Zagreb d.d. 10000 Zagreb, Račkoga 6 tel.: 00385 1/472 33 44 fax: 00385 1/472 31 31 e-mail: pbz@pbz.hr www.pbz.hr

swift: PBZGHR2X 3. Hrvatska Poštanska Banka d.d. 10000 Zagreb, Jurišićeva 4 tel: 00385 1/48 04 400 fax: 00385 1/48 04 791 e-mail: hpb@hpb.hr www.hpb.hr swift: HPBZHR2X 4. Splitska Banka d.d. 21000 Split, Ruđera Boškovića 16 tel.: 00385 21/312 777 fax: 312 586 fax: 00385 21/37 05 41 e-mail: ired-uprave-sb@splitska-banka.tel.hr www.splitskabanka.hr swift: SPLIHR2X 5. Riječka Banka d.d. 51000 Rijeka, Jadranski trg 31 tel.: 00385 51/20 82 11 fax: 00385 21/33 18 80, 33 05 25 www.rbri.hr swift: RBRIHR2X 6. Dalmatinska Banka d.d. Zadar 23000 Zadar, Marka Oreškovića 3 tel.: 00385 23/201 500 fax: 00385 23/201 859 www.dbz.hr e-mail: dbz@dbz.hr swift: DBZDHR2X

93 7. Raiffeisenbank Austria d.d. Zagreb 10000 Zagreb, Petrinjska 59 tel.: 00385 1/45 66 466 fax: 00385 1/48 11 624 e-mail: mailbox.rba@rba-zagreb.reiffeisen.at swift: RZBHHRXX 8. Dubrovačka Banka d.d. 20000 Dubrovnik, Put Republike 9 tel.: 00385 20/35 63 33 fax: 00385 20/35 67 78 e-mail: dubank@dubank.hr www.dubank.hr swift: DUBAHR2X 9. Varaždinska banka d.d. 42000 Varaždin, Kapucinski trg 5 tel. 00385 42/400 000 fax: 00385 42/400 742 e-mail: info@banka.hr www.banka.hr swift:VBDDHR2X 10. Štedbanka 10000 Zagreb, Slavonska avenija 3 tel: 00385 1/63 06 666 fax: 00385 1/61 87 015 e-mail: stedbanka@zg.tel.hr

swift: STEDHR22 11. Erste und Steiermarkische Bank 10000 Zagreb, Varšavska 3-5 tel: 00385 1/45 61 999 fax: 00385 1/45 61 900 e-mail: esb@esb.hr www.esb.hr swift: ESBCHR22 12. Bank Austria Creditanstalt Croatia 10000 Zagreb, Jurišićeva 2 tel.: 00385 1/48 00 777 fax: 48 00 899 e-mail: sanja.pancic@hr.bacai.com www.baca.hr swift: BACXHR22 13. Hypo Alpe-Adria-Bank 10000 Zagreb, Koturaška 47 tel.: 00385 1/61 03 666 fax: 61 03 555 e-mail: bank.croatia@hypo-alpe-adria.com www.hypo-alpe-adria.hr swift: KLHBHR22 14. Dubrovačka banka 20000 Dubrovnik , Put Republike 9 tel.: 00385 20/356 333, fax: 356 778 e-mail: dubank@dubank.hr www.dubank.hr swift: DUBAHR2X

94 15. Volksbank 10000 Zagreb, Varšavska 9 tel.: 00385 1/48 01 300, fax: 48 01 365 e-mail: info@volksbank.hr www.volksbank.hr swift: VBCRHR22 16. Požeška banka 34000 Požega, Republike Hrvatske 1b tel.: 00385 34/254 200 fax: 254 258 e-mail: pozeska-banka@po.tel.hr www.pozeska-banka.hr swift: POBKHR2X 17. Istarska banka 52000 Pula, Dalmatinova 4 tel.: 00385 52/527 101 fax: 527 400 e-mail: ib.Uprava@iba.hr swift: IBPURH2X 18. Dresdner Bank Croatia 10000 Zagreb, Gajeva 1 tel.: 00385 1/48 66 777 fax: 48 66 779 e-mail: contact.croatia@dresdner-bank.com swift:BNDBHR2X 14.11. Kalendarz Targów Zagrzebskich na rok 2002 2002 r. Międzynarodowe targi kosmetyczne BEAUTY ZAGREB 8 - 10.2

Zagrzebskie Targi Sportu i Sportów Wodnych 20 –24.2 Międzynarodowe Targi „Ogród i dom” i Wystawa Zwierząt Domowych 8 –10. 3 ZAGREB AUTO SHOW Targi Przemysłu Motoryzacyjnego 22 – 28.3 Międzynarodowe Targi Budowlane i Wyposażenia Międzynarodowe Targi Budownictwa Międzynarodowe Targi Technicznych Urządzeń Domowych BIAM – Międzynarodowe Targi Obrabiarek, Narzędzi, Spawania , Ochrony Materiałów i Wykończeń Przemysłowych Międzynarodowe Targi Rzemiosła ENOGASTRONOMIA I TURYSTYKA Międzynarodowe Targi Gastronomii, Art.Spożywczych i Napojów VINOVITA – Międzynarodowe Targi win Międzynarodowe Targi Rolnicze Międzynarodowe Targi Turystyki 16 - 20.4. MEDYCYNA I TECHNIKA oraz Wystawa DENTAL 22 - 25.5 Międzynarodowe Jesienne Targi Zagrzebskie* CROMONEY –Międzynarodowe Targi Finansowe MODERNPAK – Międzynarodowe Targi Opakowań i Technologii Pakowania INTERTEKSTIL –Międzynarodowe Targi Materiałów Tekstylnych i Przemysłów o Podobnym Profilu Międzynarodowy Tydzień Skóry, Obuwia i Odzieży 16 – 22.9 AMBIENTA Międzynarodowe Targi Mebli, Wystroju Wnętrz i 16 – 20.10

95 Przemysłów o Podobnym Profilu INFO - Międzynarodowe Targi Technik Informacyjnych INTERLIBER – EDUCA Międzynarodowe Targi Książki i Pomocy Naukowych INTERGRAFIKA Międzynarodowe Targi Graficzne i Przemysłu Papierniczego 12-16.11 Targi Świąteczne 13 - 30.12 Organizator: ZAGREBAČKI VELESAJAM d.d. 10020 Zagreb, Av.Dubrovnik 15 tel.: 00385 1/6503-111 fax: 00385 1/6520 643 e-mail: zagvel@zv.hr www.zv.hr Imprezy wydrukowane tłustym drukiem objęte są systemem dopłat z funduszu promocji Ministerstwa Gospodarki w Warszawie w grupie B znajdują się targi wiosenne ( 16-20.4) i AMBIENTA (16-20.10) a Międzynarodowe Targi Jesienne (16-22.9) znajdują się w grupie A. Przedstawicielem Targów Zagrzebskich w Polsce jest firma Eltar, 03-972 Warszawa, ul. Alzacka 5, tel./fax: 617-33-23, 617-12-02, 617-25-55, 617-26-48, 616-12-06,07,08 e-mail: eltar@polbox.pl Prezes E.Tęsna, Dyrektor T. Bombała ______________________ *)

W czasie Międzynarodowych Targów Jesiennych w 2002 r. planowana jest Polska Narodowa Wystawa której organizatorem jest firm ELTAR.

96 14.12. Kalendarz Targów w Rijece na 2002 r. 2002 r. NAUTICA 2002 Międzynarodowe Targi Sportów Wodnych Wystawa innowacji w dziedzinie sportów wodnych i nawigacji 20.-24.03 HUNTING and FISHING 2002 Międzynarodowe Targi Łowiectwa i Wędkarstwa 20-24.03 SPRING FAIR 2002 Międzynarodowe Targi Artykułów Spożywczych i Urządzeń Gastronomicznych 24-28.04 DOM I TECHNIKA Międzynarodowe Targi Wyposażenia, Mebli i Projektowania Wystawa Innowacji 24-28.04 AUTO Międzynarodowe Targi Samochodowe, Motocykli i Akcesoriów Motoryzacyjnych Wystawa Innowacji Motoryzacyjnych 24-29.09 NORTHADRIATIC FAIR 2002 Międzynarodowa Wystawa Turystyki, Handlu, Wyposażenia i Artykułów Powszechnego Użytku Wystawa Innowacji 23-27.10 CHRISTMAS FAIR Targi Dóbr Konsumpcyjnych 12-24.12 Organizator: Riječki Sajam 51 000 Rijeka, Trg V. Bubnja 2 tel. 00385/51/216-621, 217-240 fax: 00385/51/217-114 e-mail: rijecki-sajam@ri.hinet.hr www.rijecki-sajam.hr 14.13. Wykaz towarów które podlegają kontroli jakości w imporcie do Chorwacji 1. Mięso i wyroby mięsne 2. Ryby, raki, skorupiaki, jeże morskie, żaby, żółwie, ślimaki i wyroby z nich 3. Mleko, wyroby mleczne, serwatka i czyste kultury 4. Lody, masy do produkcji lodów i mrożonych deserów 5. Jajka i wyroby jajczarskie 6. Owoce, warzywa, grzyby i wyroby z nich

7. Kawa, wyroby z kawy i jej zamienniki 8. Herbata 9. Przyprawy, ekstrakty przypraw i mieszanki przyprawowe 10. Musztarda 11. Sól kuchenna i sól do konserwowania 12. Zupy, koncentraty zup, koncentraty sosów i dodatki do potraw 13. Drożdże piekarnicze, proszek do pieczenia, budynie

97 14. Zboża, wyroby z mąki i piekarnicze, makarony i schłodzone ciasta 15. Ciasta i pochodne ciast 16. Oleje jadalne i tłuszcze, margaryny i majonezy 17.Cukier i pozostałe saharydy 18. Miód i inne wyroby pszczelarskie 19. Wyroby z kakao, kremy, cukierki i tym podobne 20. Wino 21. Alkohol i napoje alkoholowe 22. Piwo 23. Napoje bezalkoholowe 24.Ocet i kwas octowy 25. Wyroby białkowe i mieszanki wyrobów białkowych dla przemysłu spożywczego 26. Pasza dla bydła i karma dla zwierząt domowych 27. Tytoń 28. Urządzenia elektryczne dla gospodarstwa domowego 29. Urządzenia elektroniczne dla gospodarstwa domowego 30. Przenośne narzędzia z silnikami elektrycznymi 31. Transformatory rozdzielcze i rozdzielcze transformatory bezpieczeństwa 32. Izolowane przewodniki i kable elektryczne i elektroenergetyczne 33. Oprawki oświetleniowe 34. Lampy z żarówką fluoroscencyjną 35. Materiał do instalacji elektrycznych 36. Biurowe urządzenia piszące, liczące, powielające i kasy rejestrujące dla sklepów, gastronomii i hoteli 37. Urządzenia gazowe dla gospodarstwa domowego 38. Opony samochodowe 39. Wyposażenie do prac w rolnictwie 40. Ręczne i przenośne urządzenia do gaszenia pożarów 41. Butle stalowe z zaworem na propan-butan i butle na wszystkie gazy techniczne 42. Kamery kinowe i fotograficzne 43. Cement 44. Dodatki do betonu 45. Frakcje kamienia dodawanego przy produkcji betonu i asfalt 46. Dachówki i cegły gliniane 47. Materiały hydroizolacyjne impregnowane bitumenem i taśmy bitumiczne 48. Betonowe rury kanalizacyjne o długości powyżej 1 metra 49. Elementy typowych konstrukcji budowlanych 50. Płyty wiórowe 51. Meble 52. Tekstylia – wszystkie wyroby

53. Wyroby ze skóry naturalnej i sztucznej (obuwie i wyroby galanteryjne) 54. Paliwa płynne na bazie ropy naftowej 55. Paliwo do silników odrzutowych

98 14.14. Instytucje wykonujące obowiązkowe sprawdzanie jakości wyrobów importowanych Artykuły rolno-spożywcze: 1. Hrvatski Zavod za javno zdravstvo 10000 Zagreb, Rockfellerova 7 2. Zavod za javno zdravstvo grada Zagreba 10000 Zagreb, Mirogojska 16 3. Prehrambeno-biotehnološki fakultet Centar za Kontrolu Namirnica 10000 Zagreb, Jagićeva 30 4. Prehrambeno-biotehnološki fakultet Laboratorij za tehnologiju vina i jakih alkoholnih pića 10000 Zagreb, Pierottijeva 6 5. Hrvatski veterinarski institut 10000 Zagreb, Savska cesta 143 6. Euroinspekt koncern 10000 Zagreb, Preradovićeva 31a 7. Zavod za ispitivanje kvalitete 10000 Zagreb, Gajeva 17/III 8. Agrokontrola 10000 Zagreb, Praška 6 9. Šumarski fakultet Zavod za Istra_ivanje u Šumarstvu 10000 Zagreb, Svetošimunska 25 10. Agronomski fakultet 10000 Zagreb, Svetošimunska 25 Produkty naftowe: 1. INA-Industrija nafte Zagreb Unutarnja Trgovina - Odjel Kvalitete 10000 Zagreb, Večeslava Holjevca 10 2. Mundus 10000 Zagreb, Martićeva 65 3. Zavod za ispitivanje kvalitete robe 10000 Zagreb, Gajeva 17/III

99 Urządzenia elektryczne i elektroniczne dla gospodarstw domowych, narzędzia elektryczne, atestowanie wyrobów które powodują zakłócenia radiowe: 1. Končar - Institut za elektrotehniku d.o.o. Laboratorij za električne kućanske aparate 1001 Zagreb, Baštijanova bb 2. Pomorski centar za elektroniku d.o.o. 21000 Split, Zrinsko-Frankopanska bb 3. Adriainspekt d.d. 51000 Rijeka, Ciottina 17n

4. Zavod za ispitivanje kvalitete robe 10000 Zagreb, Gajeva 17/III 5. Croatia elektronička industrija 10000 Zagreb, Božidarevićeva 13 6. Institut za elektroprivredu i energetiku d.d. 10000 Zagreb, Ulica grada Vukovara 37 Kable i przewodniki elektryczne i elektroenergetyczne, materiał instalacyjny, transformatory, urządzenia gazowe dla gospodarstw domowych: 1. Končar - Institut za elektrotehniku d.o.o. Gaśnice: 1. Ministarstvo unutarnjih poslova Centar za stručno obrazovanje vatrogasnih kadrova 10000 Zagreb, Ksaverska cesta 107 Butle stalowe z zaworem na propan-butan: 1. Đuro Đaković d.d. Centar za istraživanja i razvoj Slavonski Brod, dr. Mile Budaka 1 Cement, dodatki do betonu, dodatki kamienia do betonu i asfaltu, dachówki, cegły, hydroizolacyjne materiały impregnowane bitumenem i taśmy bitumiczne, betonowe rury kanalizacyjne dłuższe od 1metra, elementy typowych konstrukcji budowlanych: 1. Institut građevinarstva Hrvatske Zavod za betonske i zidane konstrukcije 10000 Zagreb, Jana Rakuše 1 2. Zagrebinspekt - Poduzeće za kontrolu i inženjering d.o.o. 10000 Zagreb, Draškovićeva 29

100 Płyty wiórowe: 1. Šumarski fakultet Sveučilišta u Zagrebu 10000 Zagreb, Svetošimunska 25 Wyroby tekstylne: 1. Zavod za ispitivanje kvalitete robe d.d. 10000 Zagreb, Gajeva 17/III 2. SGS Adriatica d.d. 51000 Rijeka, Fiorello la Guardia 13 3. Euroinspekt - Eurotextil d.o.o. 10000 Zagreb, Preradovićeva 31a 4. Tekstilno-tehnološki fakultet 10000 Zagreb, Pierottijeva 6 5. In Mod 10000 Zagreb, Avenija Dubrovnik 15 Meble i części mebli: 1. Šumarski fakultet Sveučilišta u Zagrebu Zavod za konstrukcije i tehnologiju proizvoda od drva 10000 Zagreb, Svetošimunska 25 2. Euroinspekt d.d. Euroinspect -Drvokontrola d.o.o.

10000 Zagreb, Preradovićeva 31 15. Ulgi, zwolnienia i środki wspierające inwestycje w świetle Ustawy o podatku od zysku ( NN 127/2000) i Ustawy o odbudowie i rozwoju miasta Vukovar (NN 44/2001) Środki wspierania inwestycji WARUNKI Najniższa wartość x) inwestycji Najmniejsza liczba zatrudnionych począwszy od upływu pierwszego roku inwestowania Okres działania środków wspierania STOPA PODATKU OD ZYSKU 10 mln HRK 30 7 % 20 mln HRK 50 3 % 60 mln HRK 75 10 lat od rozpoczęcia inwestowania 0 % x) Do wartości inwestycji nie wlicza się wartości gruntu i zabudowań starszych od 1 roku oraz sprzęt używany wcześniej a wnoszone jako inwestycja.

101 Ulgi i zwolnienia dla podatników którzy prowadzą działalność w wolnych strefach Podatek od zysku dla użytkowników wolnej strefy wynosi 50 % od obowiązującej stawki WARUNKI Użytkownik strefy, który w niej buduje lub uczestniczy w budowie obiektów poprzez inwestowanie środków o wartości powyżej 1.000.000,00 HRK OKRES PRZYSŁUGIWANIA ULGI ZMNIEJSZENIE PODATKU OD ZYSKU W pierwszym roku inwestowania i w następnych Pięciu latach prowadzenia działalności w strefie Zwolnienie od płacenia podatku od zysku do wielkości Zainwestowanych środków Wspieranie zatrudnienia ŚRODKI OKRES TRWANIA ŚRODKÓW WARUNKI Zmniejszenie podstawy opodatkowania Jeden rok od dnia zatrudnienia

nowego pracownika Na podstawie płac nowych pracowników, i to za wielkość płac i składek od płac obliczanych za okres, za który oblicza się podatek i wypłaconych do dnia złożenia zgłoszenia podatkowego. Za nowych pracowników uważa się tych zatrudnionych, z którymi została zawarta umowa o pracę na czas nieokreślony, a do zatrudnienia u podatnika doszło po miesiącu zgłoszenia do Biura Zatrudnienia, rezygnacji z korzystania prawa do emerytury lub pierwszego zatrudnienia. Za nowych pracowników uważa się także osoby zatrudnione na czas określony jako stażyści itp. Dodatkowe zmniejszenie podstawy opodatkowania Trzy lata, licząc od dnia zatrudnienia Za wypłacone wynagrodzenia i składki od płac nowych zatrudnionych - inwalidów Wsparcie dla podatnikówinstytucji, zaistniałych dla rehabilitacji zawodowej i zatrudniania inwalidów - podatek od zysku w wysokości 25 % obowiązującej stawki - Podatnik – powstały w oparciu o specjalne przepisy w celu realizacji rehabilitacji zawodowej i zatrudniania inwalidów Ustawa o podatku od zysku (NN 127/2000)

102 Ulgi dla podatników z terenów objętych specjalną opieką państwa Prowadzenie działalności gosp. na terenie specjalnej opieki państwa Zatrudnienie powyżej 5 pracowników Zatrudnieni wg Umowy na czas nieokreślony (pracownik był zatrudniony u podatnika oraz zamieszkiwał i przebywał na terenie

specjalnej opieki państwa przez minimum dziewięć miesięcy w roku pracy) Ponad 50 % zatrudnionych zamieszkuje terenie specjalnej opieki państwa WARUNKI Ponad 50 % zatrudnionych przebywa na terenie specjalnej opieki państwa ULGI ZMNIEJSZENIE PODATKU OD ZYSKU Dla pierwszej grupy 25% obowiązującej stawki Dla drugiej grupy 50 % obowiązującej stawki Dla trzeciej grupy 75 % obowiązującej stawki Ustawa o podatku od zysku (NN 127/2000) Ulgi i zwolnienia dla podatników z terenu miasta Vukovar Wykonywanie działalności gosp. na terenie miasta Vukovar Powyżej pięciu zatrudnionych Pracownicy na czas nieokreślony (pracownik Pracował u podatnika , zamieszkiwał i przebywał na terenie miasta Vukovar przynajmniej przez dziewięć miesięcy w roku pracy) Ponad 50% zatrudnionych zamieszkuje na terenie miasta Vukovar W A R U N K I Ponad 50 % zatrudnionych przebywa na terenie miasta Vukovar OKRES TRWANIA ULGI ZMNIEJSZENIE PODATKU OD ZYSKU W roku 2000 i w następnych pięciu latach działalności od rozpoczęcia stosowania Ustawy o podatku od zysku Zwolnienie od płacenia podatku od zysku Po upływie tego okresu 25% obowiązującej stawki podatkowej Ustawa o podatku od zysku (NN 127/2000) Specjalne środki dla przyspieszenia odbudowy i rozwoju Miasta Vukovar Środek wspierający Użytkownicy Czasokres -zwolnienie z opłat celnych na import wyposażenia początkowego - osoby prawne i fizyczne, zameldowane w mieście Vukovar - za wykonywanie działalności gospodarczej i społecznej - pięć lat od dnia importu - zwrot 50 % (po uprzednio złożonym wniosku) wpłaconych składek za grupy - pracodawcy z siedzibą na terenie miasta Vukovar ,

zajmujący się działalnością -

103 ubezpieczonych wg art. 10, poz. 1, pkt.1, art. 11 pkt.1 i 2 i art. 12 Ustawy o ubezpieczeniach emerytalnych (NN nr.102/98 i 71/99) gospodarczą, - osoby , zobowiązane do opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne - zwrot 50 % kwoty , po złożeniu wniosku, wpłaconych składek dla ubezpieczonych wg art. 5, pkt. 1,6,7,8,9,11,12,13,14,15,16, 17,18,19,20 i 21 Ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym (NN 1/97, 109/97, 13/98, 88/98, 150/98, 10/99, 34/99/ 69/00) - pracodawcy z siedzibą lub zameldowaniem na terenie miasta Vukovar którzy prowadzą działalność gospodarczą - osoby, zobowiązane do opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne - - wynajem mieszkań lub budynków mieszkalnych będących własnością R.Chorwacji na terenie miasta Vukovar ( umowę o wynajmie zawiera się Ministerstwem robót publicznych, rozwoju i budownictwa) - do chwili zabezpieczenia mieszkania w wyżej wymieniony sposób,osoby – potencjalni użytkownicy mają prawo do pomocy finansowej w postaci środków na opłatę kosztów mieszkania w kwocie, jaką ustanowi Rząd Republiki Chorwacji - osoby określonych

zawodów i specjalności, na których pracę istnieje szczególne zapotrzebowanie na terenie miasta Vukovar - wg informacji chorwackiego Biura zatrudnienia . Dotyczy osób, które nie mają rozwiązanego problemu mieszkaniowego. - umowę o najmie zawiera się na czas określony lub nieokreślony - możliwość przydziału powierzchni gruntowej będącej własnością R.Chorwacji i/lub podstawowego materiału budowlanego przeznaczonego do budowy domu rodzinnego – na podstawie umowy o darowaniu ,zgodnie z Ustawą o obszarach pod specjalną opieką państwa (NN nr 44/96,57/96,124/97 i 73/00) i specjalnym przepisem prawnym (Ministerstwo robót publicznych, odbudowy i budownictwa) -Osoby, na pracę których istnieje zapotrzebowanie na terenie miasta Vukovar Ustawa o odbudowie i rozwoju miasta Vukovar (NN 44/2001)

104 Ulgi i zwolnienia dla podatników, którzy prowadzą działalność gospodarczą na terenie Żupanii Vukovarsko-Śremskiej - w okresie pięciu lat od rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej , zwolnienie z podatku od zysku - po upływie tego czasu podatek od zysku płaci się w wysokości 25 % ustalonej stawki Ustawa o podatku od zysku (NN 127/2000)

105 16. Umowa o wolnym handlu między Rzecząpospolitą Polską i Republiką Chorwacją PREAMBUŁA Rzeczpospolita Polska i Republika Chorwacji (zwane dalej “Stronami”); Powołując się na ich zamiar aktywnego uczestniczenia w procesie integracji gospodarczej w Europie i wyrażając gotowość do współdziałania w poszukiwaniu dróg i środków dla wzmocnienia tego procesu; Potwierdzając ich głębokie przywiązanie do zasad gospodarki rynkowej, stanowiącej podstawę ich stosunków;

Powołując się na Umowę między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Chorwacji o współpracy gospodarczej, podpisaną 5 listopada 1992 roku; Zdecydowane w tym celu znosić stopniowo przeszkody w ich całym wzajemnym handlu, zgodnie z zasadami Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu 1994 (GATT 1994) oraz Porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu (WTO); Głęboko przekonane, że niniejsza Umowa będzie sprzyjać intensyfikacji wzajemnie korzystnych stosunków handlowych między nimi oraz wnosić istotny wkład do procesu integracji europejskiej; Biorąc pod uwagę, iż żadne postanowienie niniejszej Umowy nie może być interpretowane jako zwolnienie Stron z ich zobowiązań wynikających z innych umów międzynarodowych, zwłaszcza z GATT 1994 i Porozumienia ustanawiającego WTO; Zdecydowały, co następuje:

106 ARTYKUŁ 1 Cele Strony Umowy niniejszym ustanawiają strefę wolnego handlu stosownie do postanowień niniejszej Umowy oraz zgodnie z Artykułem XXIV GATT 1994 i WTO dla ich całego wzajemnego handlu. Celami niniejszej Umowy są: a) popieranie, poprzez rozszerzanie wzajemnej wymiany handlowej, harmonijnego rozwoju stosunków gospodarczych między Stronami i sprzyjanie w ten sposób rozwojowi gospodarczemu, poprawie warunków życia i pracy, wzrostowi wydajności i stabilizacji finansowej, b) zapewnienie uczciwych warunków konkurencji w handlu między Stronami, c) przyczynianie się, poprzez znoszenie barier w handlu, do harmonijnego rozwoju i rozszerzania handlu światowego. ROZDZIAŁ I - PRODUKTY PRZEMYSŁOWE ARTYKUŁ 2 Zakres 1. Postanowienia niniejszego Rozdziału będą stosowane do produktów przemysłowych pochodzących ze Stron. 2. Dla potrzeb niniejszej Umowy pojęcie "produkty przemysłowe" oznacza produkty wymienione w Działach 25 do 97 Zharmonizowanego Systemu Oznaczania i Kodowania Towarów, z wyjątkiem produktów wymienionych w Załączniku I do niniejszej Umowy. ARTYKUŁ 3 Cła importowe 1. Żadne nowe cła importowe nie będą wprowadzane w handlu między Stronami od dnia wejścia w życie niniejszej Umowy.

2. Wszelkie cła importowe na produkty pochodzące ze Stron będą zniesione od dnia wejścia w życie niniejszej Umowy. ARTYKUŁ 4 Opłaty o skutkach podobnych do ceł importowych 1. Żadne nowe opłaty o skutkach podobnych do ceł importowych nie będą wprowadzane w handlu między Stronami od dnia wejścia w życie niniejszej Umowy. 2. Wszelkie opłaty o skutkach podobnych do ceł importowych zostaną zniesione od dnia wejścia w życie niniejszej Umowy. ARTYKUŁ 5 Cła o charakterze fiskalnym Postanowienia Artykułu 3 będą odnosić się także do ceł o charakterze fiskalnym.

107 ARTYKUŁ 6 Cła eksportowe i opłaty o podobnych skutkach Żadne cła eksportowe lub inne opłaty o podobnych skutkach nie będą stosowane w handlu między Stronami od dnia wejścia w życie niniejszej Umowy. ARTYKUŁ 7 Ograniczenia ilościowe importu i inne środki o podobnych skutkach 1. Żadne nowe ograniczenia ilościowe importu ani też inne środki o podobnych skutkach nie będą wprowadzane w handlu między Stronami od dnia wejścia w życie niniejszej Umowy. 2. Wszelkie ograniczenia ilościowe i inne środki o podobnych skutkach dla importu produktów pochodzących ze Stron zostaną zniesione od dnia wejścia w życie niniejszej Umowy, z wyjątkiem określonych w Załączniku II do niniejszej Umowy. ARTYKUŁ 8 Ograniczenia ilościowe eksportu i inne środki o podobnych skutkach 1. Żadne nowe ograniczenia ilościowe eksportu ani też inne środki o podobnych skutkach nie będą wprowadzane w handlu między Stronami od dnia wejścia w życie niniejszej Umowy. 2. Wszelkie ograniczenia ilościowe i inne środki o podobnych skutkach dla eksportu produktów pochodzących ze Stron zostaną zniesione od dnia wejścia w życie niniejszej Umowy, z wyjątkiem określonych w Załączniku III do niniejszej Umowy. ARTYKUŁ 9 Procedura informacyjna dotycząca projektów przepisów technicznych 1. Prawa i obowiązki Stron wiążące się ze standardami lub przepisami technicznymi oraz związane z nimi środki będą wynikać z Porozumienia WTO w sprawie barier technicznych w handlu. 2. Każda Strona, na wniosek drugiej Strony, dostarczy informacji na temat poszczególnych, odrębnych przykładów standardów, przepisów technicznych i wiążących się z nimi środków.

3. Strony będą miały na celu ograniczanie barier technicznych w handlu. W tym celu Strony podejmą odpowiednie negocjacje w sprawie zawarcia umów dotyczących wzajemnego uznawania oceny zgodności, stosownie do zaleceń Porozumienia WTO w sprawie barier technicznych w handlu. ROZDZIAŁ II - PRODUKTY ROLNE ARTYKUŁ 10 Zakres 1. Postanowienia niniejszego Rozdziału odnosić się będą do produktów rolnych pochodzących ze Stron. 2. Dla potrzeb niniejszej Umowy pojęcie "produkty rolne" oznacza produkty wymienione w Działach 1 do 24 Zharmonizowanego Systemu Oznaczania i Kodowania Towarów oraz produkty wymienione w Załączniku I niniejszej Umowy.

108 ARTYKUŁ 11 Wzajemne udzielanie koncesji 1. Strony udzielą sobie wzajemnie koncesji, wyszczególnionych w Protokole 1, zgodnie z postanowieniami niniejszego Rozdziału i tego Protokołu. 2. Biorąc pod uwagę: - rolę rolnictwa w swoich gospodarkach, - rozwój handlu produktami rolnymi między Stronami, - szczególną wrażliwość produktów rolnych, - zasady ich polityk rolnych, - wyniki wielostronnych rokowań handlowych w ramach Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu (GATT 1994) oraz Światowej Organizacji Handlu (WTO), Strony zbadają możliwości wzajemnego udzielania sobie dalszych koncesji. ARTYKUŁ 12 Koncesje i polityki rolne 1. Nie naruszając koncesji udzielanych zgodnie z Artykułem 11, postanowienia niniejszego Rozdziału nie będą ograniczały w żaden sposób stosowania przez Strony ich polityk rolnych oraz podejmowanych w ramach tych polityk jakichkolwiek środków, włącznie z zastosowaniem postanowień Porozumienia w sprawie rolnictwa zawartego w ramach WTO. 2. Strony będą powiadamiać Wspólny Komitet o zmianach w prowadzonych przez nie politykach rolnych bądź zastosowanych środkach, które mogłyby wpłynąć na warunki handlu produktami rolnymi między Stronami przewidziane w niniejszej Umowie. Na żądanie Strony niezwłocznie odbędą się konsultacje w celu zbadania sytuacji. ARTYKUŁ 13 Specyficzne środki ochronne Niezależnie od innych postanowień niniejszej Umowy, a szczególnie Artykułu 26, oraz przy uwzględnieniu szczególnej wrażliwości produktów rolnych, jeżeli import produktów pochodzących z jednej Strony, będących

przedmiotem koncesji udzielonych na podstawie niniejszej Umowy, spowoduje poważne zakłócenia na rynku drugiej Strony, zainteresowana Strona podejmie niezwłocznie konsultacje w celu znalezienia odpowiedniego rozwiązania. Do czasu znalezienia takiego rozwiązania zainteresowana Strona może zastosować środki, które uzna za niezbędne. ARTYKUŁ 14 Środki ochrony sanitarnej i fitosanitarnej 1. Środki dotyczące kontroli sanitarnej i fitosanitarnej będą zharmonizowane między Stronami na podstawie prawodawstwa Unii Europejskiej. 2. Strony zobowiązują się nie stosować dyskryminacyjnych lub innych nadzwyczajnych środków, które mogłyby ograniczyć przepływ informacji, zwierząt, roślin lub produktów. 3. Strony będą stosowały przepisy ustanowione Porozumieniem WTO w sprawie stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych.

109 ROZDZIAŁ III - PRZEPISY OGÓLNE ARTYKUŁ 15 Reguły pochodzenia oraz współpraca administracji celnych 1. Protokół 2 ustala reguły pochodzenia oraz związane z nimi metody współpracy administracyjnej. 2. Strony niniejszej Umowy podejmą odpowiednie środki, łącznie z regularnymi przeglądami przez Wspólny Komitet oraz uzgodnieniami odnośnie współpracy administracyjnej, w celu zapewnienia skutecznego i harmonijnego stosowania postanowień Protokołu 2 i Artykułów od 3 do 8, 11, 16, 26 i 27 niniejszej Umowy oraz zmniejszenia, tak dalece jak będzie to możliwe, wymagań formalnych stosowanych w handlu, jak również dla znalezienia wzajemnie korzystnych rozwiązań wszelkich trudności wynikających ze stosowania tych postanowień. ARTYKUŁ 16 Opodatkowanie wewnętrzne 1. Strony powstrzymają się od stosowania jakichkolwiek środków lub praktyk o wewnętrznym charakterze fiskalnym, powodujących bezpośrednio lub pośrednio dyskryminację w stosunku do produktów pochodzących ze Stron. 2. Eksporterzy nie mogą korzystać ze zwrotu podatków wewnętrznych w wysokości przekraczającej podatki bezpośrednie lub pośrednie nakładane na produkty eksportowane na terytorium jednej ze Stron. ARTYKUŁ 17 Ogólne wyjątki Niniejsza umowa nie wyklucza stosowania zakazów bądź ograniczeń w imporcie, eksporcie lub wobec towarów

w tranzycie, w przypadkach uzasadnionych względami moralności publicznej, polityki społecznej lub bezpieczeństwa publicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi, zwierząt lub roślin i środowiska naturalnego, ochrony dóbr kultury, ochrony własności intelektualnej bądź przepisami dotyczącymi złota lub srebra lub zachowania nieodnawialnych zasobów naturalnych, jeśli takie środki będą wprowadzone w powiązaniu z ograniczeniami wobec rodzimej produkcji i spożycia. Takie zakazy lub ograniczenia nie będą jednak stanowiły narzędzia arbitralnej dyskryminacji lub ukrytych ograniczeń handlu między Stronami. ARTYKUŁ 18 Wyjątki dotyczące bezpieczeństwa Żadne z postanowień niniejszej Umowy nie będzie stanowiło przeszkody dla Strony w podejmowaniu jakichkolwiek środków, które uzna za konieczne: 1. w celu zapobiegania ujawnieniu informacji naruszających jej podstawowe interesy bezpieczeństwa; 2. dla ochrony własnych podstawowych interesów bezpieczeństwa bądź też dla wykonania zobowiązań międzynarodowych oraz realizacji własnej polityki wewnętrznej, a) dotyczących handlu bronią, amunicją i sprzętem wojskowym, pod warunkiem, że takie środki nie pogorszą warunków konkurencji w odniesieniu do towarów nie przeznaczonych specjalnie dla celów wojskowych oraz wobec handlu innymi towarami, materiałami i usługami, dokonywanego bezpośrednio lub pośrednio w celu zaopatrzenia wojska, lub b) dotyczących nierozprzestrzeniania broni biologicznej i chemicznej, broni nuklearnej oraz innych nuklearnych urządzeń wybuchowych, lub c) podjętych w czasie trwania wojny lub innych poważnych napięć międzynarodowych.

110 ARTYKUŁ 19 Monopole państwowe 1. Strony dostosują stopniowo wszelkie monopole państwowe o charakterze handlowym w celu zapewnienia, że od dnia wejścia w życie niniejszej Umowy zniesiona zostanie wszelka dyskryminacja między obywatelami Stron, dotycząca warunków, zgodnie z którymi towary są nabywane i sprzedawane. 2. Postanowienia niniejszego Artykułu będą odnosić się do wszelkich organów, przez które kompetentne władze Stron, na mocy prawa lub w praktyce, bezpośrednio lub pośrednio nadzorują bądź określają zasady lub też wpływają znacząco na import lub eksport między Stronami. Postanowienia te będą stosowane odpowiednio wobec monopoli przyznanych przez Państwo innym podmiotom. ARTYKUŁ 20 Płatności 1. Płatności w walutach wymienialnych dotyczące wymiany towarowej między Stronami oraz transfery

tych płatności na terytorium Strony, na którym ma swoją siedzibę wierzyciel, będą wolne od jakichkolwiek ograniczeń. 2. Strony powstrzymają się od wszelkich ograniczeń dewizowych i administracyjnych w zakresie udzielania, spłaty lub zaciągania kredytów krótko- i średnioterminowych przy transakcjach handlowych, w których uczestniczy rezydent. 3. Niezależnie od postanowień ustępu 2, Strony zastrzegają sobie prawo stosowania ograniczeń dewizowych dotyczących udzielania lub zaciągania kredytów krótko- i średnioterminowych przy transakcjach handlowych w zakresie, w jakim są one dozwolone zgodnie ze statusem danej Strony w MFW, pod warunkiem, że takie ograniczenia będą stosowane w sposób niedyskryminacyjny w odniesieniu do pochodzenia towarów i nie będą dotyczyć wyłącznie określonych towarów lub rodzajów towarów. Ograniczenia winny mieć ograniczony okres trwania i powinny zostać zniesione, kiedy okoliczności nie będą dłużej uzasadniać ich utrzymywania. Strony będą niezwłocznie powiadamiać Wspólny Komitet o wprowadzeniu takich środków oraz o jakichkolwiek ich zmianach. ARTYKUŁ 21 Reguły konkurencji dotyczące przedsiębiorstw 1. Następujące postępowanie jest niezgodne z właściwym funkcjonowaniem niniejszej Umowy, o ile może mieć negatywny wpływ na handel między Stronami: a) wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami, decyzje zrzeszeń przedsiębiorstw oraz uzgodnione praktyki między przedsiębiorstwami, których celem lub skutkiem działania jest zapobieganie, ograniczanie lub zniekształcanie konkurencji; b) nadużywanie przez jedno lub więcej przedsiębiorstw dominującej pozycji na terytorium Stron jako całości lub na ich znacznej części. 2. Postanowienia ustępu 1 odnoszą się do działalności wszystkich przedsiębiorstw łącznie z przedsiębiorstwami publicznymi i przedsiębiorstwami, którym Strony przyznały specjalne lub wyłączne uprawnienia. Przedsiębiorstwa, którym powierzono wykonywanie usług mających znaczenie ogólnogospodarcze bądź mających charakter monopoli dochodowych będą podlegały postanowieniom ustępu 1, w takim zakresie, w jakim stosowanie tych przepisów nie będzie utrudniało, w myśl prawa lub w praktyce, wykonywania zadań publicznych na nie nałożonych.

111 3. W odniesieniu do produktów, o których mowa w Rozdziale II, postanowienia wyszczególnione w ustępie 1(a) nie będą dotyczyły tych umów, decyzji i praktyk, które stanowią integralną część organizacji rynku wewnętrznego.

4. Jeśli Strona uzna, że konkretne postępowanie jest niezgodne z ustępami 1, 2 i 3 niniejszego Artykułu lub jeśli dane postępowanie powoduje lub zagraża spowodowaniem poważnego uszczerbku dla interesów tej Strony lub też strat materialnych w jej przemyśle krajowym, może ona podjąć odpowiednie środki zgodnie z warunkami i procedurą ustanowioną w Artykule 29. ARTYKUŁ 22 Pomoc publiczna 1. Wszelka pomoc udzielana w jakiejkolwiek formie przez Państwo będące Stroną lub dzięki środkom państwowym, zniekształcająca lub grożąca zniekształceniem konkurencji poprzez faworyzowanie niektórych przedsiębiorstw lub produkcji niektórych towarów, o ile może mieć negatywny wpływ na handel między Stronami, uznana będzie za niezgodną z właściwą realizacją niniejszej Umowy. 2. Przepisy ustępu 1 nie dotyczą produktów wyszczególnionych w Rozdziale II. 3. Strony zapewnią przejrzystość w zakresie pomocy publicznej zgodnie z postanowieniami Porozumienia w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych i WTO/GATT 1994 oraz każda ze Stron dostarczy, na prośbę drugiej Strony, informacji dotyczących programów pomocy oraz poszczególnych indywidualnych przypadków pomocy publicznej. 4. Jeżeli Strona uzna, że konkretne postępowanie: - jest niezgodne z warunkami ustępu 1 i niewłaściwe pod względem stosowania reguł, o których mowa w ustępie 3, lub - w przypadku braku reguł, o których mowa w ustępie 3, powoduje szkodę lub zagraża spowodowaniem poważnego uszczerbku dla interesów tej Strony lub spowodowaniem strat materialnych w jej przemyśle krajowym, może ona zastosować odpowiednie środki na warunkach i zgodnie z postanowieniami zawartymi w Artykule 29. Takie stosowane środki mogą być podjęte jedynie zgodnie z procedurami i warunkami ustalonymi w Układzie ogólnym w sprawie taryf celnych i handlu 1994 oraz w Porozumieniu ustanawiającym Światową Organizację Handlu, w szczególności w Porozumieniu w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych oraz wszelkimi innymi odpowiednimi instrumentami, uzgodnionymi pod ich auspicjami, mającymi zastosowanie między Stronami. ARTYKUŁ 23 Zamówienia publiczne 1. Strony uważają liberalizację swoich rynków zamówień publicznych za jeden z celów niniejszej Umowy. 2. Strony zobowiązują się stopniowo dostosowywać swoje przepisy dotyczące zamówień publicznych tak, aby zapewnić dostawcom drugiej Strony dostęp do procedur przetargowych na rynku każdej z nich.

3. Wspólny Komitet będzie analizował działania związane z realizacją celów niniejszego Artykułu oraz będzie mógł wydawać praktyczne zalecenia odnośnie implementacji postanowień ustępu 2 niniejszego Artykułu dla zapewnienia swobodnego dostępu, przejrzystości, pełnego zrównoważenia praw i obowiązków oraz wzajemnego otwarcia ich rynków zamówień publicznych.

112 ARTYKUŁ 24 Ochrona własności intelektualnej 1. Strony udzielą sobie i zapewnią na zasadach niedyskryminacyjnych ochronę praw własności intelektualnej, łącznie ze środkami dla udzielania i dochodzenia tych praw. Strony potwierdzają wolę poszanowania zobowiązań wynikających z Porozumienia WTO w sprawie Handlowych Aspektów Własności Intelektualnej (TRIPS), stanowiącego Załącznik Ic do Protokołu z Marrakeszu, ustanawiającego WTO oraz innych umów międzynarodowych w sprawie ochrony własności intelektualnej, wymienionych w Załączniku IV do niniejszej Umowy. 2. Dla celów niniejszej Umowy pojęcie "własność intelektualna" odnosi się do wszystkich przedmiotów własności intelektualnej takich jak prawa autorskie i prawa pokrewne, patenty, wzory przemysłowe i wzory użytkowe, znaki towarowe i oznaczenia geograficzne, także topografie układów scalonych, nie ujawnione informacje “know-how”, nowe odmiany roślin oraz zwalczania nieuczciwej konkurencji. 3. Strony będą współpracować w sprawach własności intelektualnej. W szczególności Strony będą podejmować wszelkie środki dostępne w ramach prawa w celu zapobiegania wzajemnemu przepływowi dóbr naruszającemu własność intelektualną drugiej Strony i krajów trzecich stosownie do ustępu 2 niniejszego Artykułu. Pojęcie “wzajemny przepływ dóbr” oznacza wszystkie formy handlu towarami wyprodukowanymi w każdej ze Stron, niezależnie od metod dostarczania towarów Stronie. Na wniosek Strony, będą one przeprowadzać konsultacje ekspertów w tych sprawach, w szczególności odnośnie działań dotyczących istniejących bądź przyszłych umów międzynarodowych na temat harmonizacji, zarządzania i dochodzenia praw własności intelektualnej oraz działań w ramach organizacji międzynarodowych, takich jak Światowa Organizacja Handlu, Światowa Organizacja Własności Intelektualnej, jak również w zakresie stosunków Stron z krajami trzecimi w odniesieniu do zagadnień własności intelektualnej. ARTYKUŁ 25 Dumping

Jeżeli Strona stwierdzi, że w handlu odbywającym się na podstawie niniejszej Umowy ma miejsce dumping w rozumieniu Artykułu VI Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu 1994, może ona podjąć odpowiednie kroki przeciwko takim praktykom, zgodnie z Artykułem VI GATT 1994 oraz porozumieniami odnoszącymi się do tego Artykułu, na warunkach i zgodnie z procedurą przewidzaną w Artykule 29 niniejszej Umowy. ARTYKUŁ 26 Ogólne zabezpieczenia Jeżeli jakikolwiek produkt jest importowany w tak zwiększonej ilości i na takich warunkach, że powoduje to lub grozi spowodowaniem: a) poważnej szkody krajowym producentom podobnych lub bezpośrednio konkurencyjnych produktów na terytorium Strony importującej, lub b) poważnych zakłóceń w jakimkolwiek odnośnym sektorze gospodarki lub trudności mogących wywołać poważne pogorszenie sytuacji gospodarczej regionu, zainteresowana Strona może podjąć stosowne środki zgodne z warunkami i procedurami przewidzianymi w Artykule 29 niniejszej Umowy.

113 ARTYKUŁ 27 Reeksport i poważne braki W przypadku gdy stosowanie postanowień Artykułów 6 i 8 prowadzi do: (a) reeksportu do państwa trzeciego, wobec którego eksportująca Strona utrzymuje na dany produkt ograniczenia ilościowe w eksporcie, cła eksportowe lub środki i opłaty o podobnych skutkach, lub (b) poważnego braku lub zagrożenia nim produktu istotnego dla Strony eksportującej, i gdy powyższe sytuacje powodują lub mogą spowodować poważne trudności dla Strony eksportującej, Strona ta może zastosować odpowiednie środki zgodnie z warunkami i procedurą przewidzianą w Artykule 29 niniejszej Umowy. ARTYKUŁ 28 Wypełnianie zobowiązań 1. Strony podejmą wszelkie niezbędne środki ogólne lub szczegółowe w celu wypełnienia zobowiązań wynikających z niniejszej Umowy. Strony zapewnią realizację celów Umowy. 2. Jeśli Strona uważa, że druga Strona nie wywiązuje się ze zobowiązań wynikających z niniejszej Umowy, to zainteresowana Strona może podjąć odpowiednie środki zgodnie z warunkami i procedurą przewidzianą w Artykule 29 niniejszej Umowy. 3. Żadne postanowienia niniejszej Umowy nie mogą być interpretowane jako zwolnienie Stron z ich

zobowiązań wynikających z innych umów międzynarodowych, a zwłaszcza GATT 1994 oraz Porozumienia ustanawiającego WTO. ARTYKUŁ 29 Procedura stosowania środków ochronnych 1. Przed rozpoczęciem procedury stosowania środków ochronnych wymienionych w następnych ustępach niniejszego Artykułu, Strony będą starały się rozwiązywać wszelkie rozbieżności między nimi w drodze bezpośrednich konsultacji. 2. Jeśli Strona poddaje import towarów, powodujących powstanie sytuacji, o której mowa w Artykule 26, procedurze administracyjnej, której celem jest szybkie dostarczenie informacji na temat strumieni handlu, winna ona powiadomić o tym drugą Stronę. 3. Bez naruszania postanowień ustępu 7 niniejszego Artykułu, Strona rozważająca możliwość zastosowania środków ochronnych, niezwłocznie zawiadomi o tym drugą Stronę przekazując wszelkie odnośne informacje. Strony niezwłocznie przeprowadzą konsultacje w celu znalezienia rozwiązania. 4. a) W odniesieniu do Artykułów 25, 26 i 27 w przypadku kiedy nie można znaleźć wspólnego rozwiązania lub kiedy Strony nie mogą lub nie spotkały się w ciągu 30 dni w celu przeprowadzenia konsultacji, zainteresowana Strona może podjąć odpowiednie środki dla zaradzenia powstałej sytuacji i notyfikować je drugiej Stronie. b) W odniesieniu do Artykułu 28, zainteresowana Strona może podjąć odpowiednie środki po zakończeniu konsultacji lub po upływie trzech miesięcy od daty pierwszego powiadomienia. c) W odniesieniu do Artykułów 21 i 22, zainteresowana Strona może żądać od drugiej Strony eliminacji zakwestionowanej praktyki. Jeśli Stronie, której to dotyczy, nie uda się położyć kresu kwestionowanej praktyce lub jeżeli nie uda się osiągnąć porozumienia w ciągu trzydziestu dni roboczych, zainteresowana Strona może podjąć odpowiednie środki dla zaradzenia trudnościom wynikającym z takich praktyk.

114 5. O podjętych środkach ochronnych powinna być niezwłocznie powiadomiona druga Strona. Środki te powinny być ograniczone pod względem zakresu i długości ich trwania do tego, co jest rzeczywiście niezbędne dla poprawy sytuacji, która spowodowała ich zastosowanie oraz nie powinny one przewyższać szkody spowodowanej daną praktyką bądź utrudnieniem. Pierwszeństwo powinny uzyskać środki, które w najmniejszym stopniu zakłócą realizację niniejszej Umowy. Środki podjęte przez jedną Stronę przeciwko działaniu bądź zaniechaniu drugiej Strony mogą dotyczyć jedynie handlu z tą Stroną.

6. Zastosowane środki ochronne będą przedmiotem okresowych konsultacji w celu jak najszybszego ich złagodzenia lub zniesienia, gdy warunki nie będą uzasadniać dalszego ich stosowania. 7. Gdy wyjątkowe okoliczności wymagające natychmiastowego działania uniemożliwiają wcześniejsze zbadanie sprawy, zainteresowana Strona może w sytuacjach przewidzianych w Artykułach 25, 26 i 27 niezwłocznie zastosować środki tymczasowe ściśle niezbędne dla zaradzenia sytuacji. O podjętych środkach należy powiadomić niezwłocznie drugą Stronę, zaś konsultacje między zainteresowanymi Stronami odbędą się tak szybko, jak będzie to możliwe. 8. Zastosowane środki będą zgodne z zasadami GATT 1994 i Porozumieniem ustanawiającym WTO. ARTYKUŁ 30 Trudności w bilansie płatniczym Strony będą dążyć do unikania wprowadzania środków ograniczających, w tym środków dotyczących importu ze względu na bilans płatniczy. Jeżeli jedna ze Stron znajdzie się w poważnych trudnościach płatniczych lub będzie nimi bezpośrednio zagrożona, może zgodnie z warunkami ustalonymi w GATT 1994 zastosować środki ograniczające, w tym środki dotyczące importu, które będą ograniczone w czasie oraz nie będą wykraczać poza to, co jest konieczne dla poprawy sytuacji w bilansie płatniczym. Środki te będą stopniowo łagodzone w miarę poprawy sytuacji w bilansie płatniczym i całkowicie zniesione, gdy ustaną warunki uzasadniające ich zastosowanie. Strona poinformuje niezwłocznie drugą Stronę o ich wprowadzeniu oraz, jeśli to możliwe, o harmonogramie ich znoszenia. ARTYKUŁ 31 Klauzula ewolucyjna Kiedy jedna ze Stron uzna, że w interesie gospodarek Stron korzystny byłby rozwój i pogłębienie stosunków regulowanych niniejszą Umową poprzez rozszerzenie ich na nowe obszary dotąd nią nie objęte, wówczas przedłoży ona swój umotywowany wniosek drugiej Stronie. Strony mogą zwrócić się do Wspólnego Komitetu o zbadanie takiego wniosku, a w uzasadnionych przypadkach o wydanie zaleceń, w szczególności odnośnie podjęcia negocjacji. Porozumienia wynikające z procedury, o której mowa w ustępie 1 będą ratyfikowane bądź zatwierdzane przez Strony zgodnie z ich wewnętrznymi procedurami. ROZDZIAŁ IV – POSTANOWIENIA INSTYTUCJONALNE I KOŃCOWE ARTYKUŁ 32 Wspólny Komitet 1. Strony wyrażają zgodę na powołanie Wspólnego Komitetu złożonego z przedstawicieli Stron.

2. Wspólny Komitet będzie nadzorował i zarządzał realizacją postanowień niniejszej Umowy. 3. W celu właściwej realizacji postanowień niniejszej Umowy, Strony będą dokonywać wymiany informacji i na wniosek którejkolwiek ze Stron będą przeprowadzać konsultacje w ramach Wspólnego Komitetu. Komitet będzie dokonywał przeglądu możliwości dalszego usuwania przeszkód w handlu między Stronami.

115 4. Wspólny Komitet może podejmować decyzje w przypadkach przewidzianych w niniejszej Umowie. W innych sprawach Komitet może wydawać zalecenia. ARTYKUŁ 33 Procedury Wspólnego Komitetu 1. W celu właściwej realizacji postanowień niniejszej Umowy, Wspólny Komitet będzie zbierał się, gdy będzie to konieczne, jednak nie rzadziej niż raz w roku. Każda Strona może zażądać odbycia takiego spotkania. Wspólny Komitet będzie działał na zasadzie jednomyślności. 2. Jeżeli przedstawiciel Strony niniejszej Umowy we Wspólnym Komitecie zaakceptował decyzję z zastrzeżeniem spełnienia wewnętrznych wymogów prawnych, decyzja ta wejdzie w życie w dniu otrzymania pisemnego powiadomienia o spełnieniu tych wymogów, o ile żadna późniejsza data nie została w niej ustalona. 3. Dla realizacji celów niniejszej Umowy Wspólny Komitet przyjmie swoje przepisy proceduralne, które będą, między innymi zawierały postanowienia dotyczące zwoływania spotkań, jak również wyboru Przewodniczącego i jego kadencji. 4. Wspólny Komitet może zadecydować o utworzeniu takich podkomisji i grup roboczych, jakie uzna za konieczne w celu wspomagania go w wykonywaniu obowiązków. ARTYKUŁ 34 Usługi i inwestycje 1. Strony niniejszej Umowy doceniają rosnące znaczenie pewnych dziedzin, takich jak usługi i inwestycje. W swoich wysiłkach zmierzających do stopniowego rozwoju i poszerzenia współpracy, szczególnie w kontekście europejskiej integracji, będą one ze sobą współpracowały w celu osiągnięcia stopniowej liberalizacji i wzajemnego otwarcia swoich rynków dla inwestycji i handlu usługami, biorąc pod uwagę stosowne postanowienia Układu ogólnego w sprawie handlu usługami. 2. Strony Umowy będą omawiać w ramach Wspólnego Komitetu możliwości rozszerzenia swoich stosunków handlowych o bezpośrednie inwestycje zagraniczne i handel usługami. ARTYKUŁ 35 Unie celne, strefy wolnego handlu i handel przygraniczny

Niniejsza Umowa nie wyklucza utrzymywania bądź tworzenia unii celnych, stref wolnego handlu oraz porozumień odnośnie handlu przygranicznego w takim zakresie, w jakim są zgodne z postanowieniami Artykułu XXIV GATT 1994 i z Uzgodnieniem o Interpretacji Artykułu XXIV GATT 1994. ARTYKUŁ 36 Załączniki, Protokoły i Zmiany 1. Załączniki od I do IV oraz Protokoły 1 i 2 do niniejszej Umowy stanowią jej integralną część. Wspólny Komitet może podejmować decyzje o zmianach treści Załączników oraz Protokołów zgodnie z postanowieniami ustępu 3 Artykułu 33. 2. Zmiany do niniejszej Umowy, inne niż te, co do których podjęto decyzję zgodnie z ustępem 4 Artykułu 32, i które zatwierdza Wspólny Komitet, będą przedkładane drugiej Stronie do akceptacji i wejdą w życie pierwszego dnia drugiego miesiąca następującego po dniu powiadomienia się Stron, że ich wewnętrzne procedury prawne związane z wejściem w życie tych zmian zostały zakończone, chyba że Strony w drodze wymiany not uzgodnią inną datę.

116 ARTYKUŁ 37 Wejście w życie Niniejsza Umowa wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu późniejszej pisemnej notyfikacji, którą Strony notyfikowały sobie wzajemnie z wykorzystaniem drogi dyplomatycznej, że ich wewnętrzne procedury prawne związane z wejściem w życie niniejszej Umowy zostały zakończone. ARTYKUŁ 38 Moc obowiązująca i wypowiedzenie 1. Niniejsza umowa zawarta jest na czas nieokreślony. Każda ze Stron może wypowiedzieć niniejszą Umowę w drodze pisemnej notyfikacji przekazanej drogą dyplomatyczną drugiej Stronie, przynajmniej sześć miesięcy przed datą wypowiedzenia. 2. Obydwie Strony wyrażają zgodę, aby w przypadku uzyskania przez Stronę niniejszej Umowy członkowstwa w Unii Europejskiej, Strona ta mogła wycofać się ze zobowiązań podjętych ninejszą Umową, nie później niż dzień przed akcesją, bez konieczności rekompensaty tego drugiej Stronie. W DOWÓD CZEGO, niżej podpisani pełnomocnicy, będąc do tego odpowiednio upoważnieni, podpisali niniejszą Umowę. Sporządzono w ......................... dnia ....................... roku, w dwóch egzemplarzach, każdy w językach polskim, chorwackim oraz angielskim, przy czym wszystkie teksty są jednakowo autentyczne. W razie rozbieżności przy ich interpretacji tekst angielski uważany będzie za rozstrzygający.

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej W imieniu Republiki Chorwacji _____________________________________ Uwaga: Umowa została podpisana w Warszawie w dniu 7 listopada 2001 r.

117 PROTOKÓŁ UZGODNIEŃ 1. Strony deklarują gotowość zbadania na forum Wspólnego Komitetu możliwości rozszerzania sobie wzajemnie jakichkolwiek koncesji, których udzielają one lub będą udzielać krajom trzecim, z którymi zawarły Umowę o wolnym handlu lub inną podobną Umowę, której dotyczy Artykuł XXIV Układu ogólnego w sprawie taryf i handlu 1994. 2. Strony stwierdzają, że postanowienia Artykułu 8 nie mają zastosowania, gdy środki przewidziane tym Artykułem mogłyby być nieodzowne dla wypełnienia zobowiązań międzynarodowych. 3. Opracowując kryteria i zasady zawarte w ustępie 3 Artykułu 22, Strony: - będą starały się zapewnić ich największą możliwą zgodność z odnośnymi kryteriami i zasadami zawartymi w Umowach ustanawiających stowarzyszenie między każdą ze Stron niniejszej Umowy a Wspólnotami Europejskimi; - określą warunki i/lub sytuacje, w których mogą być stosowane czasowe odstępstwa od postanowień ustępu 1; - dokonają przeglądu warunków, na jakich mogłyby być podejmowane działania przeciw środkom pomocy publicznej. 4. Strony uważają, że procedura arbitrażowa może być stosowana przy sporach, które nie mogą być rozwiązane drogą konsultacji między zainteresowanymi Stronami bądź na forum Wspólnego Komitetu. Taka ewentualność może być dalej przedmiotem analizy Wspólnego Komitetu. 5. Jeśli Protokół 4 Umowy między Wspólnotami Europejskimi i jej Państwami – Członkami a Rzecząpospolitą Polską i Republiką Chorwacji będzie modyfikowany, to te same zmiany zostaną wprowadzone do Protokołu 2 dotyczącego reguł pochodzenia Umowy o wolnym handlu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Chorwacji.

118 P R O T O K Ó Ł 1 (wymieniony w Artykule 11) WYMIANA KONCESJI ROLNYCH MIĘDZY RZECZĄPOSPOLITĄ POLSKĄ A REPUBLIKĄ CHORWACJI 1. Produkty pochodzące z Republiki Chorwacji wymienione w Załączniku A do niniejszego Protokołu będą importowane przez Rzeczpospolitą Polską zgodnie z warunkami ustalonymi w tym Załączniku.

2. Produkty pochodzące z Rzeczypospolitej Polskiej wymienione w Załączniku B do niniejszego Protokołu będą importowane przez Republikę Chorwacji zgodnie z warunkami ustalonymi w tym Załączniku. 3. Cła w imporcie ryb i produktów rybołówstwa, objętych Działem 3 oraz pozycjami 1604 i 1605 Nomenklatury Scalonej (z wyłączeniem karpia żywego), pochodzące z Republiki Chorwacji będą zniesione przez Rzeczpospolitą Polską. 4. Cła w imporcie ryb i produktów rybołówstwa, objętych Działem 3 oraz pozycjami 1604 i 1605 Nomenklatury Scalonej (z wyłączeniem karpia żywego), pochodzące z Rzeczypospolitej Polskiej będą zniesione przez Republikę Chorwacji. Załącznik A do Protokołu 1 Import przez Polskę następujących produktów pochodzących z Chorwacji będzie objęty koncesjami wymienionymi poniżej: Kod PCN Opis towaru Kontyngent (t) Stawka celna 0805 20 Mandarynki (łącznie z tangerinami i satsumas); klementynki, wilkingi i podobne hybrydy cytrusowe, świeże lub suszone b/o 0% 0810 50 00 0 Owoce kiwi, świeże b/o 0% 1602 Pozostałe przetworzone lub konserwowane mięso, podroby lub krew 300 9% 1806 Czekolada i inne przetwory spożywcze zawierające kakao 300 10% 1901 10 00 0 Przetwory dla niemowląt przygotowane do sprzedaży detalicznej b/o 0% Ex 2106 90 92 0 Cedevita Light – preparat witaminowy w postaci stałej, stanowiący uzupełnienie diety, na bazie aromatów owocowych, nie zawierający sacharozy, lecz zawierający sztuczne środki słodzące: sorbitol i aspartam 190 10%

119 Ex 2106 90 98 0 Cedevita – preparaty witaminowe w postaci stałej, stanowiące uzupełnienie diety, na bazie aromatów owocowych, o zawartości sacharozy nie mniej niż 5%

2203 Piwo otrzymywane ze słodu 300 7% 2204 Wino ze świeżych winogron łącznie z winami wzmocnionymi; moszcz winogronowy inny niż z pozycji 2009 1000 10% 2205 Wermut i inne wina ze świeżych winogron przyprawione roślinami lub substancjami aromatycznymi 880 15% Załącznik B do Protokołu 1 Import przez Chorwację następujących produktów pochodzących z Polski będzie objęty koncesjami wymienionymi poniżej: Kod Taryfy Chorwackiej Opis towaru Kontyngent (t) Stawka celna 0709.51 Grzyby, świeże lub chłodzone ex 0710.809 Grzyby (niegotowane lub gotowane na parze albo w wodzie), mrożone ex 0711.90 Grzyby zakonserwowane tymczasowo (na przykład w gazowym dwutlenku siarki, w solance, w wodzie siarkowej lub w innych roztworach konserwujących), ale nie nadające się w tym stanie do bezpośredniego spożycia 350 0% 0712.30 Grzyby i trufle suszone, całe, cięte w kawałki, w plasterkach łamane lub w proszku, ale dalej nieprzetworzone ex 2001.909 Grzyby przetworzone lub zakonserwowane za pomocą octu lub kwasu octowego 2003.10 Grzyby przetworzone lub zakonserwowane inaczej niż za pomocą octu lub kwasu octowego 0811.10 Truskawki i poziomki, niegotowane lub gotowane na parze albo w wodzie, mrożone, nawet zawierające dodatek cukru lub innego środka słodzącego 0811.201 Maliny, niegotowane lub gotowane na parze albo w wodzie, mrożone, nawet zawierające dodatek cukru lub innego środka słodzącego ex 0811.209 Czarne porzeczki, niegotowane lub gotowane na parze albo w wodzie, mrożone, nawet zawierające dodatek cukru lub innego środka słodzącego

ex 0811.209 Czerwone porzeczki, niegotowane lub gotowane na parze albo w wodzie, mrożone, nawet zawierające dodatek cukru lub innego środka słodzącego b/o 0% ex 0811.209 Jeżyny i morwy, niegotowane lub gotowane na

120 parze albo w wodzie, mrożone, nawet zawierające dodatek cukru lub innego środka słodzącego 0811.902 Wiśnie (Prunus cerasus), niegotowane lub gotowane na parze albo w wodzie, mrożone, nawet zawierające dodatek cukru lub innego środka słodzącego ex 0811.909 Czereśnie, niegotowane lub gotowane na parze albo w wodzie, mrożone, nawet zawierające dodatek cukru lub innego środka słodzącego

121 12.10 Szyszki chmielowe, świeże lub suszone, nawet mielone, sproszkowane lub w formie granulek; lupulina 330 0% 1302.13 Soki i ekstrakty z chmielu b/o 0% 16.02 Pozostałe przetworzone lub konserwowane mięso, podroby lub krew 300 9% 18.06 Czekolada i inne przetwory spożywcze zawierające kakao 300 10% 20.07 Dżemy, galaretki owocowe, marmolada, przeciery i pasty owocowe lub orzechowe, będące przetworami gotowanymi, nawet zawierające dodatek cukru lub innej substancji słodzącej 300 5% 20.08 Owoce, orzechy i inne jadalne części roślin, inaczej przetworzone lub zakonserwowane, nawet zawierające dodatek cukru lub innej substancji słodzącej lub alkoholu, gdzie indziej niewymienione ani niewłączone 300 0% 22.03 Piwo otrzymywane ze słodu 300 7% Załącznik I (Wymieniony w Artykułach 2 i 10) Wyroby objęte Działami 25 – 97 Zharmonizowanego Systemu Kodowania i Oznaczania

Towarów ( HS ), o których mowa w Artykułach 2 i 10 Umowy. Pozycja Skrócony opis produktu 2905 43 Mannit 2905 44 D-sorbit (sorbitol) 3301 Olejki eteryczne, rezinoidy, wyekstrahowane oleożywice, terpenowe produkty uboczne, wodne destylaty i roztwory olejków eterycznych 3501 do 3505 Kazeina, kazeiniany, kleje kazeinowe, albuminy, albuminiany, żelatyna, karuk, inne kleje pochodzenia zwierzęcego, peptony i ich pochodne, proszek skórzany, dekstryny i inne skrobie modyfikowane, kleje oparte na skrobiach lub dekstrynach 3809 10 Środki wykańczalnicze, nośniki barwników na bazie substancji skrobiowych 3824 60 Sorbit inny niż z podpozycji 2905 44 4101 do 4103 Surowe skóry i skórki bydlęce lub ze zwierząt jednokopytnych oraz surowe skóry owcze lub jagnięce; pozostałe surowe skóry i skórki 4301 Surowe skóry futerkowe 5001 do 5003 Kokony jedwabników nadające się do motania; jedwab surowy i odpady jedwabiu 5101 do 5103 Wełna, cienka lub gruba sierść zwierzęca; odpady z wełny lub sierści zwierzęcej 5201 do 5203 Bawełna i odpady bawełniane 5301 Len, surowy lub obrabiany, ale nieprzędziony; pakuły lniane i odpady z lnu 5302 Konopie siewne; pakuły i odpady konopi siewnych

122 ZAŁĄCZNIK II (wymieniony w Artykule 7) ZAKAZY I OGRANICZENIA IMPORTU Ograniczenia ilościowe importu i inne środki o podobnych skutkach, stosowane przez Polskę. Kod Zharmonizowanego Systemu (kod PCN) Skrócony opis produktu 2903 14 00 0, 2903 19 10 0, 2903 30 33 0, 2903 41 00 0, 2903 42 00 0, 2903 43 00 0, 2903 44 10 0, 2903 44 90 0 ,2903 45 10 0, 2903 45 15 0, 2903 45 20 0, 2903 45 25 0, 2903 45 30 0, 2903 45 35 0, 2903 45 40 0, 2903 45 45 0, 2903 45 50 0, 2903 45 55 0, 2903 46 10 0, 2903 46 20 0, 2903 46 90 0, 2903 49 10 0, 2903 49 30 0, 2903 49 40 0, 2903 49 80 0 3824 71 00 0, 3824 79 00 0, 3824 90 95 0 Chlorowcowane pochodne węglowodorów Produkty chemiczne i preparaty przemysłu chemicznego lub przemysłów pokrewnych Ex 8703 21 90 9, ex 8703 22 90 9, ex 8703 23 90 9, ex 8703 24 90 9, ex 8703 31 90 9, ex 8703 32 90 9, ex 8703 33 90 9 Ex 8706 00 19 6, ex 8706 00 91 6 Ex 8707 10 90 0 (ex – 10 letnie lub starsze) 8704 10 10 0, 8704 10 90 0, 8704 21 10 0,

8704 21 39 0, 8704 21 99 2, 8704 21 99 9, 8704 22 10 0, 8704 22 99 0, 8704 23 10 0, 8704 23 99 0, 8704 31 10 0, 8704 31 39 0, 8704 31 99 2, 8704 31 99 9, 8704 32 10 0, 8704 32 99 0, 8704 90 00 0 (kody odnoszą się do pojazdów 6-letnich i starszych) 8706 00 11 6 (dotyczy jedynie podwozi pojazdów z pozycji 8704 starszych niż 6-letnie)) 8707 90 90 9 (dotyczy jedynie nadwozi, w tym kabin, pojazdów z pozycji 8704, 6- letnich lub starszych) Pojazdy samochodowe i inne pojazdy mechaniczne przeznaczone zasadniczo do przewozu osób (inne niż z pozycji 8702), włącznie z samochodami osobowo-towarowymi (kombi) oraz samochodami wyścigowymi Podwozia wyposażone w silniki, dla pojazdów samochodowych z pozycji nr 8701 do 8705 Nadwozia (także kabiny), dla pojazdów samochodowych z pozycji nr 8701 do 8705. Pojazdy samochodowe do transportu towarowego Podwozia wyposażone w silniki, dla pojazdów samochodowych z pozycji nr 8701 do 8705. Nadwozia (także kabiny) pojazdów samochodowych z pozycji nr 8701 do 8705.

123 Kod Zharmonizowanego Systemu (kod PCN) Skrócony opis produktu Ex 8407 33 10 0 , ex 8407 33 90 1, Ex 8407 33 90 9 , Ex 8407 34 10 0 , ex 8407 34 30 0 Ex 8703 21 10 0 , ex 8703 21 90 1 , Ex 8703 21 90 9, Ex 8703 22 10 0 , ex 8703 22 90 1 , Ex 8703 22 90 9 , Ex 8703 23 11 0 , ex 8703 23 19 0 , Ex 8703 23 90 1 , ex 8703 23 90 9, Ex 8703 24 10 0 , ex 8703 24 90 1 , Ex 8703 24 90 9 Ex 8706 00 11 1, ex 8706 00 11 5, Ex 8706 00 11 6, Ex 8706 00 19 1, ex 8706 00 19 5, Ex 8706 00 19 6, Ex 8706 00 91 1, ex 8706 00 91 5, Ex 8706 00 91 6, Ex 8706 00 99 1, ex 8706 00 99 5, Ex 8706 00 99 6

(ex – samochody z silnikiem dwusuwowym) Silniki spalinowe z zapłonem iskrowym z tłokami wykonującymi ruch posuwisto-zwrotny. Pojazdy samochodowe i inne pojazdy mechaniczne przeznaczone zasadniczo do przewozu osób (inne niż z pozycji 8702), włącznie z samochodami osobowo-towarowymi (kombi) oraz samochodami wyścigowymi. Podwozia wyposażone w silniki, dla pojazdów samochodowych z pozycji nr 8701 do 8705 6309 00 00 0 Odzież używana (rejestracja nieautomatyczna)

124 ZAŁĄCZNIK III (wymieniony w Artykule 8) ZAKAZY I OGRANICZENIA EKSPORTU 1. Ograniczenia ilościowe eksportu i inne środki o podobnych skutkach, stosowane przez Chorwację. Kody HS Opis produktów 72.04 Odpady i złom żeliwa i stali; wlewki do przetopienia z żeliwa lub stali 7204.10 - odpady i złom ze stali niestopowej 7204.101 --- wióry z toczenia, wiórkowania, dłutowania i frezowania 7204.109 --- pozostałe 7204.4 - pozostałe odpady i złom 7204.41 -- Wióry z toczenia, wiórkowania, dłutowania, frezowania, piłowania, pilnikowania, okrawania i tłoczenia, w wiązkach lub nie 7204.411 --- wióry z toczenia, wiórkowania, dłutowania, frezowania, piłowania, pilnikowania, w wiązkach lub nie: 7204.412 --- ażury z okrawania i tłoczenia, w wiązkach lub nie 7204.419 --- Pozostałe 7204.49 -- Pozostałe 7204.491 --- sprasowane karoserie ze starych samochodów (w całości lub częściach) 7204.493 --- pocięte stalowe kawałki o wyrażnej strukturze o grubości przekraczającej 10 mm, zużyte liny kolejowe, wyposażenie przejazdów i podobne do przetopienia 7204.494 --- pocięte stalowe kawałki o grubości 3 mm lub więcej, ale nie przekraczającej 10 mm, do przetopienia 7204.499 --- Pozostałe 7204.50 - Wlewki do przetopienia

125 2. Ograniczenia ilościowe eksportu i inne środki o podobnych skutkach, stosowane przez Polskę Kod Zharmonizowanego Systemu (kod PCN) Skrócony opis produktu 2903 14 00 0, 2903 19 10 0, 2903 30 33 0,

2903 41 00 0, 2903 42 00 0, 2903 43 00 0, 2903 44 10 0, 2903 44 90 0, 2903 45 10 0, 2903 45 15 0, 2903 45 20 0, 2903 45 25 0, 2903 45 30 0, 2903 45 35 0, 2903 45 40 0, 2903 45 45 0, 2903 45 50 0, 2903 45 55 0, 2903 46 10 0, 2903 46 20 0, 2903 46 90 0, 2903 49 10 0, 2903 49 30 0, 2903 49 40 0, 2903 49 80 0 3824 71 00 0, 3824 79 00 0, 3824 90 95 0 Chlorowcowane pochodne węglowodorów Produkty chemiczne i preparaty przemysłu chemicznego lub przemysłów pokrewnych ZAŁĄCZNIK IV (wymieniony w Artykule 24) W SPRAWIE WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ Artykuł 24 dotyczy następujących umów wielostronnych: Konwencja Paryska o ochronie własności przemysłowej (Akt Sztokholmski z 1967r.); Konwencja Berneńska z 9 września 1886r. o ochronie dzieł literackich i artystycznych (Akt Paryski z 1971r.); Międzynarodowa konwencja o ochronie wykonawców, producentów fonogramów oraz organizacji nadawczych (Konwencja Rzymska). Międzynarodowa konwencja o ochronie nowych odmian roślin (UPOV) (Akt Genewski, 1991r.).