1

Studia w Rzymie, w Pary˝u czy w Madrycie?

Dlaczego nie? Po przystàpieniu Polski do Unii

Europejskiej to ∏atwiejsze ni˝ kiedykolwiek

przedtem. Mo˝esz studiowaç na takich

samych zasadach jak W∏osi, Francuzi czy

Hiszpanie. OczywiÊcie pod warunkiem, ˝e zda∏eÊ matur´,

znasz j´zyk kraju, do którego si´ wybierasz i wystarczy ci

hartu ducha, by za∏atwiç par´ formalnoÊci (a jest ich

na szcz´Êcie coraz mniej). Nie wiesz, jak si´ do tego zabraç?

Du˝o cennych wskazówek znajdziesz w tej ksià˝eczce.

Korzystajàc z niej, pami´taj, ˝e w zdecydowanej wi´kszoÊci

paƒstw Unii Europejskiej wy˝sze uczelnie same decydujà

o warunkach rekrutacji kandydatów – egzaminach, op∏atach

i wymaganej dokumentacji. Wiele krajów zw∏aszcza tych, które

razem z Polskà wstàpi∏y do Unii, dopiero opracowuje zasady

SPIS TREÂCI3-4 AUSTRIA

5-6 BELGIA

7 CYPR

8 CZECHY

9 DANIA

10 ESTONIA

11-12 FINLANDIA

13-14 FRANCJA

15-16 GRECJA

17-18 HISZPANIA

19-20 HOLANDIA

21-22 IRLANDIA

23 ISLANDIA

24 LICHTENSTEIN

2

25 LITWA

26 LUKSEMBURG

27 ¸OTWA

28 MALTA

29-30 NIEMCY

31 NORWEGIA

32 PORTUGALIA

33 S¸OWACJA

34 S¸OWENIA

35-36 SZWECJA

37 SZWAJCARIA

38 W¢GRY

39-40 WIELKA BRYTANIA

41 W¸OCHY

studiowania obcokrajowców. Wiele kwestii nie jest jeszcze

rozstrzygni´tych lub mo˝e ulec zmianie. Nie wiadomo np.,

w których krajach nadal b´dà obowiàzywa∏y wizy studenckie,

a które b´dà wymaga∏y jedynie pozwolenia na pobyt. Dlatego

w razie jakichkolwiek wàtpliwoÊci dzwoƒ do ambasady albo

konsulatu lub kontaktuj si´ bezpoÊrednio z wybranà uczelnià.

Powodzenia!

Wawrzyniec PaterP u b l i k a c j a b e z p ∏ a t n a

Opieka nad projektem Renata Sobolewska,dyrektor Programu M¸ODZIE˚Koordynator Wawrzyniec PaterTeksty Anna Szl´kWspó∏praca Marzena Bia∏asekProjekt graficzny i sk∏ad Artur WàsowskiDruk Agpol Chromapress Sp. z o.o.Warszawa, 30 kwietnia 2004 r.

ISBN 83-919390-5-7

JAKA SZKO¸A Masz do wyboru tradycyjny uniwersytet(nauka trwa od 4 do 6 lat), uniwersytet artystyczny (4-8 lat),Fachhoschulen – wy˝szà szko∏´ zawodowà (3 lata) i jedenz 6 akredytowanych uniwersytetów prywatnych. List´

wszystkich uczelni znajdziesz na www.portal.ac.at. Programpodzielony jest na dwie cz´Êci – licencjackà i magisterskà.

Ukoƒczenie studiów dyplomowych daje ci tytu∏ magistra (magister),a uczelni technicznej – dyplomowanego in˝yniera (diplom-ingenieur).

Z EGZAMINEM CZY BEZ Na wi´kszoÊci uczelni nie ma egzaminówwst´pnych (wyjàtkiem sà wy˝sze szko∏y specjalistyczne, np. artystyczne,w których przeprowadza si´ egzaminy praktyczne). Warunkiem przyj´ciajest Êwiadectwo znajomoÊci j´zyka niemieckiego, np. Mittelstufe. Je˝elinie masz takiego certyfikatu, b´dziesz musia∏ zdaç test organizowanyprzez uczelni´. Uwaga! Aby zaczàç studia w semestrze zimowym,dokumenty musisz z∏o˝yç do 1 wrzeÊnia, a gdy chcesz rozpoczàç nauk´w semestrze letnim – do 1 lutego.

Aus t r ia40wy˝szych

uczelni

12%studiujàcychto obcokrajowcy

3

1995roku

w UE od

4

dodatkoweinformacje● www.austria.org.pl

● www.portal.ac.at

● www.bmbwk.gv.at

● www.oead.ac.at

● www.univie.ac.at/international

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Nie musisz p∏aciç czesnego, a tylkosk∏adki na organizacje studenckie. Potrzebujesz jednak pieni´dzy nautrzymanie. Ârednie koszty, jakie podaje OAD (austriacka organizacjawymiany studentów) to oko∏o 765 euro miesi´cznie: zakwaterowaniewyniesie oko∏o 200-300 euro, jedzenie – 200 euro, rozrywka - 225 euro.Na szcz´Êcie masz zni˝k´ na transport drogowy i kolejowy. Mo˝esz te˝ubiegaç si´ o stypendium naukowe. Szukajàc finansowego wsparcia,zajrzyj na strony www.buwiwm.edu.pl, www.austria.org.pl,www.grants.ad, www.iefa.org, www.mrc.ac.za/funding/interfund.htm,www.tgci.com, www.unesco.org/general/eng/about/fellowships.html,www.unsystem.org i www.wafunif.org/DOCS/1/istunif.htm.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Nie musisz staraç si´ o wiz´, ani meldowaç po trzech miesiàcachod daty przyjazdu. Trzeba natomiast mieç ubezpieczenie. Mo˝eszskorzystaç z ubezpieczenia studenckiego (miesi´czna sk∏adkawynosi ok. 20 euro) lub ubezpieczenia wykupionegow Polsce – potrzebny ci b´dzie formularz E 128.Wi´cej na ten temat na www.oeh.ac.at.

JAKA SZKO¸A Mo˝esz zdecydowaç si´ na publiczny uniwersytet,uczelni´ zawodowà, uniwersytet prywatny (na ogó∏wyznaniowy) albo ponadnarodowy uniwersytet TUL(dzia∏a od 2001 r. i oferuje kszta∏ceniew dziedzinie technologii komunikacyjnych,genetyki i nauk edukacyjnych). List´ uczelnifrancuskoj´zycznych znajdziesz na stroniewww.ond.vlaanderen.be, a flamandzkichna www.agers.cfwb.be. Odpowiednikiem polskiego tytu∏umagistra jest licencjat (Kandidaat). Uzyskuje si´ go po 4-7 latachstudiowania. Nauka w kolegiach trwa krócej, na ogó∏ 3 lata.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Nie zdajesz egzaminu (wyjàtkiem sà niektórekierunki np. in˝ynierskie i architektoniczne). Warunkiem przyj´cia nastudia jest certyfikat potwierdzajàcy twojà znajomoÊç j´zyka francuskiegolub niderlandzkiego. Uwaga! Dokumenty trzeba sk∏adaç do 1 maja.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Czesne zale˝y od uczelni,kierunku i rodzaju studiów. Jako przedstawiciel Unii Europejskiej

Be lg ia8 flamandzkich

9 francuskoj´zycznychuniwersytetów

50 uczelnizawodowych

5

1951roku

w UE od

zap∏acisz ok. 1 tys. euro za semestr. Do tego dodaç trzeba jeszczewpisowe (np. na Katolickim Uniwersytecie w Louven wynosi ono700 euro). Poza tym potrzebujesz jeszcze 530 euro miesi´czniena utrzymanie. Wynaj´cie pokoju kosztuje 200 euro, jedzeniei rozrywka ok. 200-300 euro. Oszcz´dzisz na dojazdach. JeÊli maszmniej ni˝ 30 lat, przys∏uguje ci zni˝ka na transport kolejowy.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Jeszcze przez dwa lata po przystàpieniuPolski do UE, b´dzie ci potrzebna wiza pobytowa. Musisz te˝ si´

zameldowaç najpóêniej3 miesiàce po przyjeêdzie.Wszystkie informacjena ten temat wraz z listàwymaganych dokumentówznajdziesz na stronachbelgijskiej ambasadyw Polsce, adres internetowywww.diplomatie.be/warsawlub na stroniewww.diplobel.fgov.be.

6

dodatkoweinformacje● www.diplomatie.be/warsaw

● http://www.ond.vlaanderen.be

● http://www.vlir.be

● http://www.vlhora.be

● http://www.cfwb.be/infosup

● http://www.ciuf.be

● http://www.cref.be

● http://www.vub.ac.be

● http://www.fundp.ac.be

● http://www.ucl.ac.be

● http://www.umh.ac.be

Cypr 7publicznychuczelni

19 prywatnychkolegiów

1 uniwersytet

JAKA SZKO¸A Studia na Uniwersytecie Cypru trwajà od 4 (licencjat)do 6 lat (magister). Natomiast w kolegiach od 2 do 4. Na stroniewww.cyprus-online.com/cyeducation.html znajdziesz pe∏nà list´ uczelni.

Z EGZAMINEM CZY BEZ W sprawie egzaminu nie ma regu∏y,trzeba wi´c kontaktowaç si´ bezpoÊrednio z wybranà uczelnià.Natomiast w ka˝dej szkole j´zykiem wyk∏adowym jest greka.Je˝eli nie mówisz p∏ynnie tym j´zykiem, weê udzia∏ w kursach

organizowanych przez Uniwersytet.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Na Uniwersytecie Cypru semestrkosztuje oko∏o 1 tys. funtów cypryjskich. Natomiast utrzymanie400 funtów cypryjskich miesi´cznie. JeÊli rozpoczniesz studiana uczelni publicznej, nie b´dziesz musia∏ p∏aciç za opiek´ medycznà.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Aby dostaç wiz´, musisz mieç: dokumentpotwierdzajàcy rozpocz´cie studiów, bilet lotniczy z otwartà datàpowrotu oraz zaÊwiadczenie o Êrodkach finansowych (na pokrycieczesnego i utrzymanie si´ przez 6 miesi´cy).

dodatkoweinformacje● www.moec.gov.cy

● www.pio.gov.cy/estia/edu/foreigninfo.htm

● www.cyprus-online.com/cyeducation.html

7

2004roku

w UE od

Czechy

8

24paƒstwoweuniwersytety

3 tys euro koszt rocznego kursu

j´zyka czeskiego

2004roku

w UE od

dodatkoweinformacje● http://www.ujop.cuni.cz

● http://www.czechembassy.org

JAKA SZKO¸A Mo˝esz wybraç jeden z uniwersytetów paƒstwowych.Po 3-4 latach dostaniesz tytu∏ licencjata (bakalar), a nast´pnie po rokudo 3 lat – magistra (szczegó∏owe informacje o systemie edukacji znajdzieszna stronach www.eurydice.org i www.csvs.cz/_en/).

Z EGZAMINEM CZY BEZ Zdajesz egzaminy wst´pne. Ale to nie koniecwymagaƒ. J´zykiem wyk∏adowym jest tu czeski. Niektóre wydzia∏y mogàwi´c za˝àdaç od ciebie egzaminu potwierdzajàcego jego znajomoÊç.Je˝eli nie mówisz biegle po czesku, mo˝esz skorzystaç z organizowanychprzez uczelnie kursów. Szczegó∏y na http://www.ujop.cuni.cz.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Nie unikniesz wpisoweg, op∏atyza akademik i kosztów wy˝ywienia. Za du˝y obiad w reustauracji Êredniejklasy trzeba zap∏aciç ok.150 koron, natomiast za hamburgera – 20 koron.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Aby otrzymaç wiz´, musisz mieç:potwierdzenie, ˝e jesteÊ przyj´ty na studia w Czechach, dowódzakwaterowania, zaÊwiadczenie o Êrodkach finansowych (ok. 86 tys. koronrocznie, czyli ok. 10 tys. z∏).

Dania 1973roku

w UE od

9200wy˝szych

uczelni

914europotrzebujesz

na miesiàc pobytuw tym kraju

dodatkoweinformacje●www.uvm.dk/videre/adresser/universiteter/inst1.htm

●http://www.ivuc.dk/html/topmenu/English/?klik=10

●www.danishembassy.pl●www.ciriusonline.dk●www.rks.dk●www.uvm.dk●www.su.dk.

JAKA SZKO¸A Mo˝esz wybraç uniwersytet (licencjat 3 lata,magisterium 5) albo kolegium zawodowe. Chcesz wiedzieç wi´cej,zajrzyj na www.uvm.dk i www.ciricusonline.dk.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Procedury sà ró˝ne, pytaj o nie w biurachrekrutacyjnych. Na ka˝dej uczelni masz do wyboru dwa j´zyki wyk∏adowe– duƒski i angielski. Je˝eli zdecydujesz si´ na duƒski, musisz zdaç testDanskprive, a tak˝e udowodniç, ˝e dobrze mówisz po angielsku. JeÊliwybierzesz angielski, powinieneÊ mieç certyfikat TOEFL lub IELTS.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Nauka jest bezp∏atna, jednak kosztyutrzymania to ok. 6 tys. koron miesi´cznie. Za podr´czniki (to wydatekjednorazowy) zap∏acisz 2,5 tys., za mieszkanie 1,8-2,9 tys. koron,jedzenie 1,5 tys.-2 tys., a komunikacj´ miejskà 350 koron.Masz prawo do bezp∏atnej opieki zdrowotnej.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Potrzebujesz pozwolenia na pobyt, któreotrzymasz w ambasadzie (szczegó∏y na www.udlst.dk). Po przyjeêdziedo Danii musisz iÊç na komisariat i zameldowaç si´.

Estonia

10

JAKA SZKO¸A Masz do wyboru: uniwersytet, wy˝szà szko∏´ zawodowà,prywatne i spo∏eczne szko∏y wy˝sze. O estoƒskim systemie edukacji czytajna www.hm.ee i www.ee/www/Education/Universities/welcome.html.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Uczelnie majà prawo do ustalania procedurselekcji. Informacji o egzaminach szukaj wi´c bezpoÊrednio na wybranejuczelni. J´zykiem wyk∏adowym jest tu estoƒski, ale na niektórych

kierunkach pierwszy rok studiów mo˝na odbyç w j´zyku rosyjskim.By u∏atwiç ci ˝ycie, wiele uczelni organizuje kursy estoƒskiego.Natomiast na zaj´cia w j´zyku angielskim mo˝na zapisaç si´wy∏àcznie na Mi´dzynarodowym Uniwersytecie Concordia.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Studia sà p∏atne. Czesne wynosiod 960 do 1,5 tys. euro za semestr (wi´cej na uczelniach prywatnych).Sà na szcz´Êcie stypendia naukowe. Twoje najpowa˝niejsze miesi´cznewydatki to: mieszkanie 80-150 euro i jedzenie 130 euro.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Musisz zdobyç pozwolenie na pobyttymczasowy. Wi´cej na stronach www.estemb.pl i www.vm.ee.

200eurotyle wydasz

przez miesiàc

dodatkoweinformacje●www.estemb.pl●www.university.ee●www.tpu.ee●http://zaphod.ttu.ee●www.ut.ee

2004roku

w UE od

JAKA SZKO¸A Mo˝esz wybieraç spoÊród uniwersytetów, szkó∏ekonomicznych, akademii sztuk i politechnik. Uczelnie wprowadzi∏ydwa stopnie akademickie – kandidaat i masterin. Studia uniwersyteckietrwajà 6,5 roku, a na politechnikach 3,5-4 lata. Wi´cej informacjio fiƒskim systemie edukacji znajdziesz na stronach www.minedu.fi,www.edu.fi, www.eurydice.org,www.minedu.fi/minedu/education/universities.html.

Z EGZAMINEM CZY BEZNa niemal wszystkich kierunkach ustalane sà limity miejsc,

a wyboru studentów dokonujà w∏adze wydzia∏u napodstawie dyplomów ukoƒczenia szko∏y i wynikówegzaminu. Zaj´cia prowadzone sà tu w j´zykuszwedzkim lub fiƒskim. Musisz znaç jeden z nich, jeÊlistartujesz na studia magisterskie. JeÊli zaÊ aspirujesz

do tytu∏u kandidaat, powinieneÊ wykazaç si´ znajomoÊciàangielskiego (uczelnie akceptujà certyfikat TOEFL i IELTS).

Fiƒski mo˝esz opanowaç póêniej dzi´ki organizowanym przez uczelniekursom dla obcokrajowców.

Finlandia 10 uniwersytetów

29 politechnik

1995roku

w UE od

11

dodatkoweinformacje●www.edu.fi●http://www.opintoluotsi.fi/english

●www.minedu.fi●www.cimo.fi●www.arene.fi●www.oph.fiwww.kela.fi ●www.uvi.fi/englanti/oleskelu.html

12

DROGIE/TANIE STUDIOWANIENauka jest bezp∏atna. Co roku musisz jednak p∏aciç sk∏adk´(oko∏o 40-85 euro) na zwiàzek studencki. To ca∏kiem op∏acalnainwestycja, dzi´ki niej przys∏ugujà ci bowiem zni˝ki na posi∏ki, opiek´zdrowotnà, komunikacj´, bilety do teatrów, muzeów etc. Aby utrzymaçsi´ w Finlandii potrzeba oko∏o 500-600 euro miesi´cznie.To sporo, przyda∏oby si´ stypendium lub kredyt. Niestety, na otrzymaniejednego bàdê drugiego masz niewielkie szanse. Stypendia i kredytyprzys∏ugujà tylko sta∏ym mieszkaƒcom Finlandii, którzy ˝yjà w tymkraju od przynajmniej 2 lat. Wi´cej szczegó∏ów na ten temat znajdzieszna www.buwiwm.edu.pl lub www.syl.helsinki.fi/english/grants.html.

ZA¸ATW FORMALNOÂCIPotrzebna ci wiza studencka. Uzyskasz jà, jeÊli udowodnisz,˝e masz wystarczajàco du˝o pieni´dzy (5 tys. euro na 10 miesi´cypobytu), by utrzymaç si´ w Finlandii. Z Polski musisz te˝ zabraçformularz E 111, dzi´ki któremu b´dziesz tu móg∏ bezp∏atniekorzystaç z opieki zdrowotnej. Dodatkowych informacjio wizach i ubezpieczeniach szukaj nawww.syl.helsinki.fi/asiakirjat/julkaisut/guide97/housing.html.

JAKA SZKO¸A Mo˝esz zdecydowaç si´ na jeden z paƒstwowych lubprywatnych uniwersytetów. Wówczas po dwóch latach uzyskaszdyplom DEUG, po 3 latach – licencjata, a po 5 – dyplom maitrise(magister). Do wyboru masz równie˝ tzw. wielkie szko∏y (grand ecole),które uwa˝ane sà za niezwykle presti˝owe. Nauka w nich jestdwustopniowa (licencjat i magisterium) i zwykle trwa 4-5 lat. Mo˝eszte˝ zdawaç na pi´cioletnià uczelni´ zawodowà. O systemie edukacjiczytaj na www.eurydice.org, www.onisep.fr,www.egide.asso.fr/uk/guide oraz www.education.gouv.fr.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Na uniwersytet dostaniesz si´bez egzaminów. Je˝eli jednak chcesz uczyç si´ w jednej

z elitarnych wielkich szkó∏ czy te˝ w szkole o profiluzawodowym, egzamin ci´ nie ominie. Na ka˝dejuczelni musisz wykazaç si´ znajomoÊcià francuskiego.Czeka ci´ wi´c test j´zykowy. Nie b´dziesz go

zdawaç, jeÊli masz certyfikat DALF lub Êwiadectwoukoƒczenia polsko-francuskiej szko∏y.

Francja

1951roku

w UE od

13

89paƒstwowychuniwersytetów

800 euro wydaszprzez miesiàc

na ˝ycie w Pary˝u

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Nauka na uczelniach publicznychjest bezp∏atna. Trzeba jednak pokryç koszty wpisowego (w 2002 rokuwynosi∏o ono na uniwersytetach publicznych 300 euro, a w szko∏achin˝ynierskich – 600). DoÊç du˝o kosztuje te˝ miesi´czne utrzymanie:mieszkanie w akademiku 118-400 euro, prywatne kwatery450-650 euro, jedzenie 150-250 euro, rozrywka 100 euro,a bilet miesi´czny od 48 do 132 euro. Warto wi´c zainteresowaç si´stypendiami (www.buwiwm.edu.pl, www.france.org.pl,www.cnous.fr/engvieetud/engbourses). Pami´taj jednak,˝e rzadko przyznawane sà one studentomrozpoczynajàcym nauk´ na pierwszym lub drugim roku.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Nie potrzebujesz wizy,ale musisz mieç kart´ pobytu. Aby jà otrzymaç,przygotuj zaÊwiadczenie z polskiej uczelnio przyznanym ci stypendium lub zaÊwiadczenieo Êrodkach finansowych (430 euro na miesiàc).Potrzebne ci b´dzie te˝ potwierdzenie, ˝e jesteÊprzyj´ty na studia, a tak˝e ubezpieczenie chorobowe,które mo˝esz wykupiç w Polsce lub we Francji(koszt ok. 170 euro).

14

dodatkoweinformacje●www.edufrance.fr/en ●www.egide.asso.fr/uk/guide●www.france.org.pl ●www.onisep.fr ●http://www.cnous.fr/indexbis.html

Grecja18 uniwersytetów

14wy˝szych szkó∏technicznych

1UniwersytetOtwarty

15

JAKA SZKO¸A Mo˝esz rozpoczàç studia na jednymz uniwersytetów (AEI). Nauka jest w nich dwustopniowa

(licencjat + magisterium) i trwa ok. 6 lat. Do wyborumasz równie˝ jednà z wy˝szych szkó∏ technicznych(TEI), w której studiujesz 3-4 lata. Od niedawnaw Grecji funkcjonuje te˝ Uniwersytet Otwarty. List´

wszystkich uczelni znajdziesz na www.greece.pl.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Nie mo˝esz studiowaç bez zgodygreckiego Ministerstwa Edukacji Narodowej. Aby otrzymaç takiezezwolenie, musisz wykazaç si´ znajomoÊcià nowogreckiego.Potrzebny ci zatem b´dzie stosowny certyfikat. JeÊli go nie masz,mo˝esz zapisaç si´ na organizowany przez greckie uczelnie kursj´zykowy. Potem czeka ci´ test przeprowadzany przez uniwersytetyw Salonikach i Atenach (wi´cej informacji na http://www.nglt.uoa.gri http://www.uth.gr). Na wszystkich uczelniach obowiàzujà limityprzyj´ç, a liczba studentów jest co roku okreÊlana przez ministraedukacji. Je˝eli zg∏osi si´ zbyt du˝o kandydatów, szko∏aprzeprowadza selekcj´ na podstawie np. ocen na Êwiadectwie

1981roku

w UE od

16

maturalnym. Zupe∏nie inne zasady obowiàzujà na UniwersytecieOtwartym. Tu zamiast egzaminów odbywa si´ losowanie,a uczelnia przyjmuje wy∏àcznie osoby, które majà wi´cejni˝ 22 lata. Uwaga! Studenci zagraniczni mogà sk∏adaçpodania od 1 do 10 sierpnia.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Studia sà bezp∏atne, ale i takczekajà ci´ wydatki na utrzymanie i pomoce dydaktyczne. Dziennybud˝et na bardzo skromne ˝ycie wraz z zakwaterowaniem to 20-25euro. Oszcz´dzajàc, mo˝esz ograniczyç wydatki nawet do 18 euro.JeÊli jednak przy∏o˝ysz si´ do nauki, to ju˝ po roku masz szans´na zwolnienie z op∏at za podr´czniki. Mo˝esz te˝ staraç si´o stypendium rzàdu greckiego. Najcz´Êciej dostajà je doktorancii pracownicy naukowi. O szczegó∏ach dowiesz si´na www.buwiwm.edu.pl oraz www.greece.pl.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Potrzebna ci b´dzie wiza studencka.Otrzymasz jà po okazaniu potwierdzenia przyj´cia na studia,zaÊwiadczenia o niekaralnoÊci i Êwiadectwa zdrowia. Nie musiszmartwiç si´ o ubezpieczenie, wszyscy studenci majà prawodo bezp∏atnej opieki medycznej.

dodatkoweinformacje●www.greece.pl●www.ypepth.gr●www.uoa.gr●www.uth.gr●www.uch.gr

JAKA SZKO¸A Mo˝esz wybieraç pomi´dzy hiszpaƒskimiuniwersytetami publicznymi i prywatnymi. Warta rozwa˝enia jestte˝ mo˝liwoÊç studiowania na Wyspach Kanaryjskich w jednej

z dwu szkó∏ paƒstwowych. Mo˝esz zdecydowaç si´równie˝ na uczelni´ baskijskà lub jednà z mi´dzynarodowych szkó∏ wy˝szych w Andaluzji i Menendez Pelayo. Nauka trwa 3 (dyplomzawodowy) albo 5 lat (magisterium). Aby poznaç

dok∏adnie hiszpaƒski system edukacji, wejdêna www.eurydice.org i www.mec.es.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Niestety, czekajà ci´ egzaminyprzygotowujàce do nauki tzw. selectividad (wi´cej o nich nawww.uned.es). Pami´taj te˝, ˝e j´zykiem wyk∏adowym jest tuhiszpaƒski. Musisz go wi´c znaç perfekcyjnie, najlepiej jeÊli maszcertyfikat DELE. Na niektórych uczelniach zaj´cia odbywajà si´ te˝ poangielsku. ˚eby si´ na nie dostaç, nie musisz biegle znaç hiszpaƒskiego,mo˝esz go szlifowaç na kursie organizowanym przez hiszpaƒskàuczelni (wi cej informacji na www.cervantes.es oraz www.cervantes.pl).

Hiszpania48uniwersytetów

publicznych

17 prywatnych

spoÊród których

7 nale˝y do koÊcio∏akatolickiego

1985roku

w UE od

17

dodatkoweinformacje●www.polonia.es ●www.spainexchange.com ●www.crue.org

18

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Studia sà p∏atne.Na Uniwersytecie w Madrycie ceny wahajà si´ od 100 do 520 euroza rok, natomiast na Uniwersytecie Castilla la Mancha od 360do 600 euro. Za zakwaterowanie w akademiku zap∏aciszoko∏o 100 euro, a za jedzenie 150-250 euro. Najmniej b´dàkosztowa∏y ci´ podró˝e, bo studenci majà zni˝ki na transportdrogowy i kolejowy. Uwaga, masz szans´ na stypendium rzàduhiszpaƒskiego. Informacji w tej sprawie udziela ambasada Hiszpanii.Sprawdê te˝ stron´ hiszpaƒskiej agendy rzàdowejwww.becasmae.com.

ZA¸ATW FORMALNOÂCIMusisz zdobyç studenckà wiz´. Dostaniesz jàw ambasadzie, je˝eli przedstawisz potwierdzenieprzyj´cia na studia, zaÊwiadczenie o ewentualnymstypendium, Êwiadectwo lekarskie, dokumento niekaralnoÊci i zaÊwiadczenie o posiadanychÊrodkach finansowych (900 euro na miesiàc).Ubezpieczenie w Hiszpanii dostaniesz na podstawieprzywiezionego z Polski formularza E 128 orazE 111. Ale je˝eli masz wi´cej ni˝ 28 lat,b´dziesz musia∏ ubezpieczyç si´ prywatnie.

JAKA SZKO¸A Mo˝esz studiowaç na uniwersytecie lub w szkolezawodowej. Nauka podzielona jest na 2 etapy – licencjat (trwa 2-3 lata)i magisterium (kolejny rok lub 2 lata). O systemie edukacji wi´cejdowiesz si´, zaglàdajàc na stron´ www.studyin.nl, a list´ uczelniholenderskich znajdziesz na www.nuffic.nl.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Egzaminy wst´pne nie sà turegu∏à. Chocia˝, gdy zg∏osi si´ zbyt wielu kandydatów,uczelnie mogà wprowadziç dodatkowà selekcj´,np. konkurs Êwiadectw. W holenderskich szko∏ach

wy˝szych znaleêç mo˝na kursy w j´zyku angielskim – ta oferta skierowana jest jednak przede wszystkim

do kandydatów na studia podyplomowe. JeÊli chcesz zdawaçna takie w∏aÊnie studia, musisz udowodniç znajomoÊç angielskiego.Wystarczy, ˝e przedstawisz certyfikat TOEFL lub IELTS alboweêmiesz udzia∏ w testach organizowanych przez uczelni´.Je˝eli natomiast zaczynasz studia licencjackie, to znajomoÊçholenderskiego b´dzie niezb´dna.

Holandia 13 uniwersytetów

56 szkó∏ zawodowych

13tysi´cyzagranicznych

studentów

1951roku

w UE od

19

dodatkoweinformacje●www.studyin.nl ●www.nuffic.nl●www.polamb.nl●www.nlembassy.pl

20

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Czekajà ci´ doÊç wysokie op∏aty.Za dwa semestry nauki (studia licencjackie) trzeba zap∏aciç ok. 1500euro, a za miesi´czne utrzymanie 700-900 euro (wynaj´cie pokoju250-300 euro, ksià˝ki i inne materia∏y dydaktyczne 40-200 euro).Warto wi´c postaraç si´ o stypendium. Ofert szukaj na stronieambasady polskiej w Holandii www.polamb.nl oraz ambasadyHolandii w Polsce – www.nlembassy.nl. Sprawdê te˝ wszystkiestrony poÊwi´cone szkolnictwu wy˝szemu – www.studyin.nl,www.nuffic.nl oraz www.ib-groep.nl.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Aby uzyskaç pozwoleniena pobyt, musisz mieç potwierdzenie holenderskiejuczelni zaÊwiadczajàce, ˝e zosta∏eÊ przyj´tyna studia. JeÊli otrzyma∏eÊ stypendium, powinieneÊmieç te˝ zaÊwiadczenie o jego przyznaniu. Je˝elinie jesteÊ stypendystà, b´dziesz musia∏ udowodniç,˝e wystarczy ci pieni´dzy na pobyt (635 euro namiesiàc) – wi´cej szczegó∏ów znajdziesz na stroniewww.polamb.nl. Na zakoƒczenie dobra wiadomoÊç:nie musisz ubezpieczaç si´ w Holandii, je˝eli z Polski zabierzeszformularz E 111, który uprawnia ci´ do korzystania z systemuopieki medycznej za granicà.

JAKA SZKO¸A Mo˝esz wybraç jeden z uniwersytetów. Oferujà oneprogramy licencjackie trwajàce 3-4 lata i magisterskie (licencjat +rok do 3 lat). Przy wyborze uczelni weê te˝ pod uwag´ instytutytechnologiczne i kolegia edukacyjne. Majà one równie du˝à renom´

jak uniwersytety, np. w Dublin Institute of Technologiestudiuje ok. 22 tysi´cy osób. Wi´cej informacji na ten

temat na www.educationireland.ie orazwww.education.ie. Lista uczelni nahttp://link.ac.uk/heireland.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Prawdopodobnie czekajàci´ egzaminy (to zale˝y od uczelni i liczby kandydatów).

Musisz te˝ udowodniç, ˝e znasz angielski. Swojeumiej´tnoÊci j´zykowe potwierdzisz jednym z mi´dzynarodowychcertyfikatów np. Cambridge CAE, CPE, TOEFL, IELTS. JeÊli go niemasz, weê udzia∏ w organizowanym przez twojà uczelni´ kursiej´zykowym. Uwaga! Podania o przyj´cie na studia trzeba sk∏adaçdo 1 lutego do CAO (Central Applications Office – www.cao.ie),czyli organizacji koordynujàcej przyjmowanie studentów.

Irlandia 7 uniwersytetów

14 instytutówtechnologicznych

5 kolegiówedukacyjnych

1973roku

w UE od

21

dodatkoweinformacje●www.irlandia.pl ●www.hetac.ie ●www.chiu.ie

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Ogólna zasada brzmi: studia sàp∏atne. Nie dotyczy ona jednak ciebie, jeÊli w ciàgu ostatnich 5 latprzez 3 mieszka∏eÊ w Polsce i nie masz jeszcze wy˝szegowykszta∏cenia. W takiej sytuacji czesne to ju˝ nie twoje zmartwienie.Zap∏aciç musisz natomiast za egzamin i wpisowe (ok. 670 euro).Nie ominà ci´ te˝ wysokie koszty utrzymania. Co miesiàcna mieszkanie wydasz 500-600 euro, na jedzenie (jeÊli gotujeszsam) 200-300 euro, a na potrzebne ksià˝ki 750 euro.A zatem na dziewi´ciomiesi´czny rok akademicki b´dzieszmusia∏ przeznaczyç ok. 7-8 tys. euro. Przyda∏oby si´stypendium... By je zdobyç, odwiedê strony UNESCOwww.unesco.org/general/eng/about/fellowships.html,a tak˝e sprawdê, czy któraÊ z prywatnych firmnie chcia∏aby ci´ wspomóc.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Nie potrzebujesz wizy.Na granicy musisz jednak okazaç: potwierdzenieprzyj´cia na studia i udowodniç, ˝e wystarczy cipieni´dzy na pobyt (10-12 tys. euro na rok). W Irlandiimo˝esz korzystaç z us∏ug medycznych za darmo. Podwarunkiem, ˝e w Polsce masz prawo do darmowej opieki zdrowotnej,a w Irlandii zamierzasz studiowaç przynajmniej 9 miesi´cy.

22

Islandia 3uniwersytety

4 uczelnietechniczne

dodatkoweinformacje●www.menntamalaraduneyti.is ●www.menntagatt.iswww.ask.hi.is●www.namsgagnastofnun.is●www.namsmatsstofnun.is●www.hi.is●www.unak.is ●www.khi.is ●www.ti.is

23

JAKA SZKO¸A Akademickie wykszta∏cenie mo˝eszzdobyç na Uniwersytecie Islandii, Akureyri lub Edukacji.Natomiast dyplom in˝yniera uzyskasz w jednej z wy˝szych szkó∏technicznych.Wi´cej informacji na www.nordenedu.net i www.eurydice.org.

Z EGZAMINEM CZY BEZ O egzaminach decydujà tu uczelnie, a j´zykiemwyk∏adowym jest islandzki. Coraz ∏atwiej jednak znaleêç zaj´cia prowadzonepo angielsku (wytropisz je na www.hi.is i www.unak.is). Je˝eli nie mówiszbiegle po islandzku, zapisz si´ na kurs prowadzony przez UniwersytetIslandii. Uwaga! Podania nale˝y sk∏adaç do 15 marca.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE W szko∏ach publicznych nie p∏aciszczesnego, a tylko wpisowe (ok. 300 euro). Potrzebujesz te˝ pieni´dzyna utrzymanie – ok. 80 tys. islandzkich koron miesi´cznie.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Aby dostaç wiz´ studenckà, musisz mieçpotwierdzenie przyj´cia na wy˝szà uczelni´ w Polsce, Êwiadectwo maturalneoraz odpowiednie Êrodki finansowe (chcesz wiedzieç wi´cej, zajrzyj nawww.ahus.is/framesENG.htm?FRAMES/ENG/icelsoc/work/permits.htm).Ubezpieczenie w Islandii zagwarantuje formularz E 128 otrzymany w Polsce.

1970roku

w EFTA od

JAKA SZKO¸A Dzia∏ajà tu dwie uczelnie wy˝sze: Mi´dzynarodowaAkademia Filozofii (IAP) (www.iap.li) oraz Instytut Lichtensteinu (LI).Mo˝esz studiowaç tylko na tej pierwszej lub te˝ zdecydowaç si´ na jednàz wy˝szych szkó∏ technicznych. Wi´cej na www.eurydice.org.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Liczba miejsc na IAP jest ograniczona,a najlepszych kandydatów wybiera si´ na podstawie Êwiadectwmaturalnych. Aby zostaç przyj´tym, musisz znaç niemiecki (j´zykwyk∏adowy) i angielski. Uwaga! Terminy sk∏adania podaƒ

w 2004 r.: semestr zimowy do 10 czerwca, letni – do 1 grudnia.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Czesne w Mi´dzynarodowej AkademiiFilozofii wynosi 7,5 tys. franków szwajcarskich za semestr. To spory koszt,na szcz´Êcie mo˝esz liczyç na pomoc uczelni (IAP ma Êrodki finansowe,które co roku przeznacza na stypendia dla studentów z Europy Wschodniej).

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Potrzebujesz pozwolenia na pobyti ubezpieczenia. Pierwsze dostaniesz w przedstawicielstwie Lichtensteinuw Polsce, a drugie w Lichtensteinie po okazaniu formularza E 111.

Lichtenstein 1 akademia

1 instytut

dodatkoweinformacje●www.iap.li●www.lichtenstein.li

24

1991roku

w EFTA od

Litwa

1,4 tys. dolarówto pó∏roczne

koszty utrzymania

dodatkoweinformacje●www.lccbc.org ●www.vtu.lt ●www.vdu.lt ●www.ku.lt ●www.vu.lt

25

2004roku

w UE od

JAKA SZKO¸A Funkcjonujà tu dwa typy uczelni wy˝szych: uniwersytetyoraz akademie. Na studiach uniwersyteckich po 3-4 latach masz tytu∏licencjata (bakalauras), a po kolejnym roku lub 2 latach – magistra(magistras). Informacje na www.eurydice.org i www.nrcg.lt.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Trzeba zdaç egzaminy wst´pne. Nie musisznatomiast perfekcyjnie mówiç po litewsku. Jest to co prawda j´zykwyk∏adowy, ale niektóre zaj´cia prowadzone sà te˝ po rosyjsku, angielskulub polsku. Je˝eli jednak chcesz nauczyç si´ litewskiego, odwiedê stron´www.vdu.lt/LTcourses/.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Czeka ci´ spory wydatek – czesne.Jego wysokoÊç waha si´ od 1,3 tys. do 6 tys. euro za semestr (np. naUniwersytecie Technicznym w Wilnie za licencjat zap∏acisz 1750 euro).Nie unikniesz te˝ op∏at za akademik – 250 dolarów za semestr. Jedzenie b´dzie kosztowa∏o 100 dolarów miesi´cznie.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Nie potrzebujesz wizy, ale na pobyt d∏u˝szyni˝ 3 miesiàce musisz mieç pozwolenie.

JAKA SZKO¸A Studia trwajà najwy˝ej 4 lata. Mo˝esz uczyç si´w Uniwersyteckim Centrum Luksemburga, Instytucie Technologicznym lub Instytucie Mi´dzynarodowym.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Ka˝da uczelnia ma w∏asne proceduryrekrutacyjne. Na wszystkich natomiast obowiàzuje ci´ znajomoÊçj´zyka francuskiego. W Instytucie Technologicznym zaj´ciaprowadzone sà tak˝e po niemiecku, a w Instytucie

Mi´dzynarodowym po angielsku.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Nauka jest bezp∏atna, ale sporo wydaszna utrzymanie – oko∏o 1 tys. euro miesi´cznie (570 euro – mieszkanie).

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Potrzebujesz wizy. Aby jà dostaç, musiszprzedstawiç formularz ubezpieczeniowy E 111, potwierdzenie przyj´ciana studia i zaÊwiadczenie o Êrodkach finansowych. Uwaga! W Polsce istniejetylko konsulat honorowy Luksemburga, wszystkie formalnoÊci trzeba wi´cza∏atwiç za poÊrednictwem ambasady Królestwa Belgii lub w najbli˝szymkonsulacie sta∏ym w Berlinie.

4 szko∏y wy˝sze

3 z nich otwartedla obcokrajowców

dodatkoweinformacje●www.cu.lu ●www.ist.lu●www.gouvernment.lu ●www.etat.lu

1951roku

w UE od

26

Luksemburg

JAKA SZKO¸A Masz do wyboru uniwersytety, akademiei politechniki. Na studiach uniwersyteckich po 4 latachmo˝esz uzyskaç dyplom licencjata, magisterium wymagadodatkowych 2 lat nauki. Na stronie www.aic.lv/rp

znajdziesz list´ uczelni oraz opis systemu szkolnictwa.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Rozmowa kwalifikacyjna, egzamin, konkursÊwiadectw... metoda selekcji kandydatów zale˝y od uczelni,np. na Uniwersytecie ¸otewskim trzeba zdaç egzamin z ∏otewskiego.To j´zyk wyk∏adowy na wszystkich uczelniach, jednak na niektórychwydzia∏ach prowadzone sà te˝ zaj´cia po rosyjsku i angielsku.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Czeka ci´ doÊç wysokie czesne.Natomiast koszty utrzymania wyniosà tyle, ile w Polsce.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Musisz mieç pozwolenie na pobyt.Podstawowe dokumenty potrzebne do jego uzyskania to zaÊwiadczenie z uczelni, Êwiadectwo zdrowia, oraz potwierdzenie op∏aconego czesnego.Przed wyjazdem trzeba te˝ wykupiç ubezpieczenie.

1580--2360∏at tyle

wynosiczesne za rok

dodatkoweinformacje●www.lza.lv ●www.lu.lv/eng/application/entrance.html

●www.lanet.lv/LU ●http://www/dvu/lv/DPU/indem.en.html

●www.eef.rtu.lv ●www.ocma.gov.lv.

2004roku

w UE od

27 ¸otwa

JAKA SZKO¸A Uniwersytet Malty to jedyna uczelnia wy˝sza.Mo˝na w nim dostaç tytu∏ licencjata i magistra.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Na wi´kszoÊci kierunków nie ogranicza si´liczby studentów (szczegó∏y na www.um.edu.mt/courses/ser2003.html).J´zykiem wyk∏adowym jest tu maltaƒski, ale nie wymaga si´ jegoznajomoÊci od studentów zagranicznych. Musisz jednak dobrze znaçangielski (TOEFL lub IELTS). Uwaga! Chcesz studiowaçod paêdziernika? WyÊlij swoje zg∏oszenie nie póêniej ni˝ 15 maja.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE WysokoÊç czesnego zale˝yod kierunku studiów, np. architektura kosztuje 2,4 lirów maltaƒskich.Sà te˝ wydzia∏y, na których nie p∏acisz czesnego. Nie unikniesznatomiast miesi´cznych kosztów utrzymania: mieszkanie – 201 euro,jedzenie – 162 euro, ksià˝ki – 40 euro.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Aby dostaç pozwolenie na pobyt,skontaktuj si´ z przedstawicielstwem Malty w Berlinie.Ubezpieczenie wykup w Polsce.

Malta 1 uniwersytet

450 euromiesi´czne

utrzymanie

dodatkoweinformacjePrzedstawicielstwo Maltyw Berlinietel.(0-0 49 30) 26 39 110e-mail: maltaembgrm@ndh.net●www.um.edu.mt

28

2004roku

w UE od

JAKA SZKO¸A Masz do wyboru ponad setk´ uniwersytetów.Oferujà one zarówno wykszta∏cenie akademickie jak i techniczne.Istniejà tu równie˝ wy˝sze szko∏y zawodowe (Fachhoschulen).Aby uzyskaç licencjat, b´dziesz musia∏ sp´dziç na uniwersytecie3-4 lata, tytu∏ magistra otrzymasz po kolejnym roku lub dwóch.

Spis wszystkich uczelni znajdziesz na www.daad.dei www.higher-education-compass.de. O systemie

kszta∏cenia czytaj na www.eurydice.org.

Z EGZAMINEM CZY BEZZazwyczaj nie ma egzaminów wst´pnych.

Warunkiem koniecznym do rozpocz´cia studiów jestznajomoÊç j´zyka niemieckiego (certyfikat DHS lub

TestDaF). Mo˝esz te˝ uczyç si´ w j´zyku angielskim. JeÊliwybierzesz takà mo˝liwoÊç, potrzebny ci b´dzie certyfikat TOEFL,IELTS lub Cambridge. Wi´cej informacji na ten temat znajdziesz na www.goethe.pl lub www.goethe.de. Uwaga! Je˝eli chcesz studiowaç w semestrze zimowym, z∏ó˝dokumenty do 15 lipca, a jeÊli w semestrze letnim – do 15 stycznia.

Niemcy 350szkó∏publicznych

665 euro wydaszmiesi´cznie

w landach zachodnich

537 euro w landachwschodnich

1951roku

w UE od

29

dodatkoweinformacje●www.ambasadaniemiec.pl●www.e-studying-in-germany.de

●www-en.studienwahl.de ●www.campus-germany.de●www.daad.de

30

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Studia sà bezp∏atne, ale mimotego czeka ci´ kilka wydatków. Po pierwsze op∏ata na rzecz zwiàzkustudenckiego – 18-46 euro za semestr. Po drugie tzw. biletsemestralny uprawniajàcy do korzystania z transportu miejskiego– ok. 92 euro. W Berlinie i Badenii-Wurtenbergii trzeba te˝ op∏aciçwpisowe – ok. 51 euro za semestr. Decydujàc si´ na studiowanie,musisz równie˝ wziàç pod uwag´ wydatki zwiàzane z kupnempodr´czników i innych materia∏ów dydaktycznych, to ok. 230–370euro za semestr. Przyda∏oby si´ stypendium? Oferuje je np. DeutscheAkademischer Austauscholienst (DAAD), ale przyznawane jestzazwyczaj studentom „starszych lat“ (www.daad.de). Pomocyfinansowej udzielajà te˝ niektóre landy (www.buwiwm.edu.pl). W poszukiwaniu stypendium odwiedê te˝ stronywww.polen-news.de i www.bosch.stiftung.de.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Aby dostaç pozwoleniena pobyt, musisz z∏o˝yç w ambasadzie nast´pujàcedokumenty: potwierdzenie przyj´cia na studiaw Niemczech, wykupione w Polsce ubezpieczenieoraz zaÊwiadczenie o Êrodkach finansowych.Dok∏adnych informacji szukaj na stronie ambasady– www.ambasadaniemiec.pl.

Norwegia4 uniwersytety

6 kolegiówuniwersyteckich

26 paƒstwowych

30 prywatnych kolegiówzawodowych

dodatkoweinformacje●www.siu.no●www.odin.dep.no/ufd ●www.study-norway.net ●www.amb-norwegia.pl●www.udi.no

31

JAKA SZKO¸A Najwi´ksza uczelnia to Uniwersytet w Oslo. Nauka trwatu od 3,5 do 7 lat. Poza nim masz do wyboru 3 inne uniwersytety,pi´cio- lub szeÊcioletnie kolegia uniwersyteckie lub trzyletnie kolegiazawodowe. Wi´cej o systemie edukacji na http://study-norway.net.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Nie ma egzaminów, a o przyj´ciudecyduje twoja znajomoÊç norweskiego (Norsk Spraktest lub NorskFremmedspaklige Elever) oraz angielskiego (TOEFL oraz IELTS).

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Nauka jest bezp∏atna.Jednak miesi´czne zakwaterowanie kosztuje a˝ 3,7 tys.koron (2 tys. z∏), a jedzenie i dojazdy na uczelni´ – 1,6 tys.koron. W poszukiwaniu stypendium wejdê na www.uio.no,

www.amb-norwegia.pl i www.buwiwm.edu.pl.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Musisz mieç pozwolenie na pobyt.Otrzymasz je po przedstawieniu listu z uczelni potwierdzajàcego przyj´ciena studia oraz udowodnieniu, ˝e masz odpowiednie Êrodki finansowena ca∏y okres studiów. JeÊli chcesz korzystaç w Norwegii z bezp∏atnegoleczenia, zabierz z Polski formularz E 128 lub E 111.

1960roku

w EFTA od

JAKA SZKO¸A Zarówno na uniwersytecie jak i na politechnice,po 3 latach nauki otrzymasz tytu∏ bacharel, a po kolejnych4 – licenciado. Lista uczelni na www.fae.pt/fas/fas.htm.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Wiedz´ ocenia si´ na podstawie testów.Dodatkowo obowiàzuje ci´ dobra znajomoÊç portugalskiego(j´zyk wyk∏adowy). Aby jà udowodniç, mo˝esz przedstawiçcertyfikat DAPLE wydawany przez Instytut Camoes.Szczegó∏y na www.instituto-camoes.pt. Uwaga! Terminsk∏adania dokumentów na wybranà uczelni´ up∏ywa z koƒcem lipca.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Na uczelniach paƒstwowych czesnewynosi oko∏o 300 euro za rok, na prywatnych 3,6 tys. euro.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Konieczna jest wiza studencka. B´dzieci potrzebny list poÊwiadczajàcy przyj´cie ci´ na studia orazzaÊwiadczenie, ˝e masz kwot´ wystarczajàcà na utrzymanie si´w Portugalii (300 euro miesi´cznie). Nie musisz martwiç si´o ubezpieczenie, jeÊli z Polski zabierzesz formularz E 128 lub E 111.

32 szko∏ypubliczne

112uczelniprywatnych

1985roku

w UE od

32

Portugalia

dodatkoweinformacje●www.portugal.gov.pt ●www.uc.pt ●www.fc.ul.pt/ul.html ●http://oat.ncc.up.pt ●www.min-edu.pt

JAKA SZKO¸A Masz do wyboru uniwersytety, politechniki i akademie.Kszta∏cenie podzielone jest na 2 etapy – pierwszy trwajàcy 2-3 latakoƒczy si´ tytu∏em licencjata, drugi (2-3 lata) – magistra lub in˝yniera.List´ uczelni znajdziesz na www.saaic.sk/socrates/ENG/Guide.pdf.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Trzeba zdawaç egzaminy wst´pne.Konieczna jest te˝ znajomoÊç j´zyka s∏owackiego. Dla osób, które niemówià nim biegle, Uniwersytet Komeniusa organizuje roczne kursy(www.uniba.sk/ujop). Uwaga! Podania o przyj´cie na uczelni´ nale˝ysk∏adaç do koƒca lutego.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Czesne waha si´ od 2,5 do 6,5 tys.dolarów za rok akademicki.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Musisz mieç pozwolenie na pobyt. Mo˝esz jeuzyskaç zarówno w konsulacie w Polsce, jak i po przyjeêdzie na S∏owacj´.Szczegó∏owe informacje na ten temat znajdziesz na stronie S∏owackiegoMinisterstwa Spraw Zagranicznych (www.mzv.sk, www.foreign.gov.sk)lub na www.education.gov.sk. Ubezpieczenie musisz wykupiç w Polsce.

S∏owacja2004

roku

w UE od

33

dodatkoweinformacje●www.ambasada-slowacji.pl ●www.buwiwm.edu.pl●www.foreign.gov.sk●www.education.gov.sk

24 uczelnie wy˝sze

S∏owenia1200tolarów

kosztujebilet miesi´cznyw Lublanie

dodatkoweinformacje●www.uni-lj.si ●www.uni-mb.si ●www.mss.edus.si

JAKA SZKO¸A Najbardziej liczà si´ tu 2 uczelnie: Uniwersytetw Lublanie oraz Uniwersytet w Mariborze. Edukacja uniwersytecka trwa6 lat, ale istniejà tak˝e skrócone kursy dwu-, trzy- lub czteroletnie.Wi´cej informacji znajdziesz na www.mszs.si/eng/# i www.eurydice.org.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Musisz zdaç egzamin wst´pny oraz testze s∏oweƒskiego. Je˝eli nie znasz tego j´zyka, mo˝esz zapisaç si´na roczny kurs, cena 1,8 tys. dolarów (www.ff.uni.lj.si/center-slo).Uwaga! Podania nale˝y sk∏adaç do 8 marca.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Czesne za rok akademickina Uniwersytecie w Lublanie wynosi 1,5 tys. dolarów za naukispo∏eczne i humanistyczne, natomiast za pozosta∏e dziedziny – 2 tys.dolarów. Na akademik b´dziesz musia∏ przeznaczyç 10-15 tys. tolarówmiesi´cznie, a na pokój prywatny – 50-70 tys. (ok. 200-300 euro).

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Na pobyt powy˝ej 3 miesi´cy koniecznejest pozwolenie. O tym, jak je uzyskaç, dowiesz si´, dzwoniàcdo ambasady s∏oweƒskiej lub konsulatu.

2004roku

w UE od

34

JAKA SZKO¸A Mo˝esz studiowaç w jednym z uniwersytetów albokolegiów uniwersyteckich. Wówczas ju˝ po dwóch latach uzyskujesznajni˝szy stopieƒ akademicki – hogskoleexamen. Tytu∏ licencjata(kandidatexamen) dostaniesz po 3 latach, a magistra(magisterexamen) po kolejnych 4. Do wyboru masz równie˝ wy˝szeszko∏y zawodowe. Sà one na ogó∏ trzyletnie, a nauka w nich koƒczysi´ uzyskaniem dyplomu yrkesexamen. List´ wszystkich uczelniznajdziesz na www.hsv.se/english/students/addresses.html.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Metody selekcji kandydatów zale˝àod w∏adz wydzia∏u. Na niektórych kierunkach przeprowadza

si´ egzaminy, na innych – konkurs Êwiadectw. Zanimrozpoczniesz nauk´ b´dziesz musia∏ udowodniç, ˝e znaszszwedzki (certyfikat TISUS Test in Swedish for UniversityStudies). Na pierwszym roku to j´zyk wyk∏adowy, potem

mo˝esz wybraç kursy prowadzone po angielsku. JeÊli niemówisz biegle po szwedzku, czeka ci´ obowiàzkowy roczny kurs

zakoƒczony egzaminem. Uwaga! FormalnoÊci zacznij za∏atwiaç narok przed planowanym wyjazdem, a dokumenty z∏ó˝ do 1 grudnia.

Szwecja13 uniwersytetów

7 tys. koron czyli

760europotrzebujesz

na comiesi´czne wydatki

1995roku

w UE od

35

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Nauka jest bezp∏atna niezale˝nieod tego, w jakim j´zyku prowadzone sà zaj´cia. Pewnych wydatkówjednak nie unikniesz. Raz na pó∏ roku musisz zap∏aciçza przynale˝noÊç do zwiàzku studentów (150-400 koronza semestr), a ka˝dego miesiàca za mieszkanie (2-3 tys. koron),jedzenie (2,4 tys. koron, czyli 260 euro) i dojazdy (500 koron).Niestety nie mo˝esz ubiegaç si´ o stypendium socjalne, instytucjeszkolnictwa wy˝szego po prostu nie udzielajà tego typu pomocyfinansowej. Mo˝esz natomiast sprawdziç, co w tej sprawiemajà do zaoferowania Instytut Szwedzki (www.si.se) orazposzczególne uczelnie.

ZA¸ATW FORMALNOÂCIMusisz mieç pozwolenie na pobyt. Otrzymasz je w ambasadzie,przedstawiajàc zaÊwiadczenie ze szwedzkiej uczelni o przyj´ciuci´ na studia, wykupione ubezpieczenie oraz wystarczajàcena pobyt Êrodki finansowe – miesi´cznie 6,3 tys. koron (3 tys. z∏).Szczegó∏owych informacji na temat wiz szukaj na stroniewww.migrationsverket.se/english.html. Pami´taj te˝, ˝e do korzystania z bezp∏atnej opiekimedycznej w Szwecji uprawnia ci´ formularz E 111.36

dodatkoweinformacje●www.sweden.se●www.swedish-embassy.pl●www.hsv.se/english/students●www.si.se

JAKA SZKO¸A Masz do wyboru 10 uniwersytetów oraz 2 federalneinstytuty technologii. O systemie szkolnictwa czytaj nawww.eurydice.org, www.educa.ch, www.bbw.admin.ch. Lista uczelnina www.switch.ch/edu/educ.orgs.html i www.educa.ch.

Z EGZAMINEM CZY BEZ To zale˝y od uczelni i kierunku. Jedno jestpewne, musisz znaç biegle przynajmniej jeden j´zyk obcy. Niemiecki

obowiàzuje na uniwersytetach w Zurychu, Bazylei, Brnie, Lucernie,St. Gall oraz w Instytucie Technologii w Zurychu. Francuski – nauniwersytecie w Genewie, Lozannie i Neuchatel oraz w Instytucie

Technologii w Lozannie. Niemiecki i francuski na Uniwersyteciewe Fryburgu, a w∏oski na Universitia della Svizzera Italiana.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Czesne wynosi od 1,1 tys. do 8 tys.franków szwajcarskich za rok. Aby utrzymaç si´ w tym kraju, b´dzieszpotrzebowa∏ dodatkowo 16-24 tys. franków na rok.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Musisz mieç pozwolenie na pobyt, któredostaniesz w ambasadzie. Przed wyjazdem trzeba te˝ wykupiç ubezpieczenie.

Szwajcaria

12 wy˝szychuczelni

20%studiujàcychto obcokrajowcy

37

1960roku

w EFTA od

dodatkoweinformacje●www.buwiwm.edu.pl●www.humanresources.web.cern.ch

●http://ert.cern.ch ●www.crus.ch●www.bbw.admin.ch

JAKA SZKO¸A Mo˝esz zdawaç na jeden z uniwersytetów, w którychnauka trwa od 4 do 6 lat i koƒczy si´ przyznaniem tytu∏u oklevel(magister). Inna ewentualnoÊç to studia w jednej z trzy- lub czteroletnichwy˝szych szkó∏ zawodowych. Lista uczelni na www.om.hu.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Czeka ci´ egzamin ustny w j´zykuw´gierskim. Je˝eli nie znasz dobrze „mowy naszych bratanków”, maszdwie mo˝liwoÊci: zapisaç si´ na roczny kurs zakoƒczony egzaminemlub wybraç uczelni´, która prowadzi zaj´cia po angielsku (potrzebnycertyfikat TOEFL lub IELTS).

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Trzeba p∏aciç czesne. Ceny zale˝àod uczelni, np. na Uniwersytecie Nauk Ekonomicznych w Budapeszciesemestr studiów licencjackich kosztuje 2,7 tys. euro. Na comiesi´czneutrzymanie wydasz ok. 650 euro.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI By otrzymaç wiz´, musisz mieç: adreszamieszkania na W´grzech, zaÊwiadczenie o przyj´ciu ci´ na studia,potwierdzenie, ˝e wp∏aci∏eÊ czesne. Wi´cej informacji na www.bkae.hu.

W´gry 3,3tys. eurozap∏acisz

za semestr studiówmagisterskich

2004roku

w UE od

38

dodatkoweinformacje●www.szote.u-szeged.hu●www.bke.hu●www.lib.klte.hu●www.scholarship.hu ●www.buwiwm.edu.pl●www.bbi.hu●www.nyariegyetem.hu

JAKA SZKO¸A Mo˝esz wybraç szko∏´ z tradycjami np. Oxford lubCambridge albo jeden z tzw. nowych uniwersytetów. JeÊli zale˝y cina tym, ˝eby szybko uzyskaç dyplom, zdecyduj si´ na jedno z kolegiów,które prowadzà krótkie kursy zawodowe. List´ uczelni znajdzieszna stronie www.scit.wlv.ac.uk/ukinfo/uk.map.html/. Natomiasto systemie edukacji dowiesz si´ wi´cej, zaglàdajàc na www.hefce.ac.uk.

Z EGZAMINEM CZY BEZ Mo˝liwe, ˝e przed rozpocz´ciem studiówb´dziesz musia∏ odbyç tzw. Access Course, czyli trwajàce rokprzygotowanie do nauki na wy˝szej uczelni. Obowiàzuje ci´ te˝perfekcyjna znajomoÊç angielskiego. Udowodnisz jà, przedstawiajàc jedenz mi´dzynarodowych certyfikatów: GCSE, IELTS lub TOEFL. Uwaga!Podania o przyj´cie na studia trzeba sk∏adaç w UCAS (czyli organizacjipoÊredniczàcej – www.ucas.ac.uk) pomi´dzy 1 wrzeÊnia a 15 stycznia,a w wypadku niektórych kursów do 15 paêdziernika.

WielkaBrytania 50tys. programów

nauczania

332szko∏ywy˝sze

1973roku

w UE od39

dodatkoweinformacje●http://www.educationuk.org●http://www.dfee.org.uk

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE Przygotuj si´ na spore wydatki.Czesne za semestr wynosi ok. 1 tys. funtów na studiach licencjackichi 3 tys. na magisterskich (w Oxford i Cambridge musisz dodatkowowp∏aciç 2,8 tys. funtów na rok). Wysokie sà te˝ koszty utrzymania– 6,5-8 tys. funtów rocznie, z czego 1,7-2,7 tys. to op∏aty za akademik.Za wynaj´cie mieszkania zap∏acisz miesi´cznie 300-450 funtów,a za jedzenie – 80-120 funtów. W takiej sytuacji warto postaraç si´o stypendium. Mo˝esz je otrzymaç od ró˝nych agend i instytucjirzàdowych, np. Ministerstwa Spraw Zagranicznych, MinisterstwaHandlu i Przemys∏u, British Council. Najcz´Êciej dofinansowywanesà studia podyplomowe. Chcesz wiedzieç wi´cej, zajrzyj na stronywww.britshembassy.pl, http://ukscholarschipsdatabase.org,http://upo.unesco.org,www.unesco.org/education/studyingabroad/networking/studyabroad.shtml.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI By dostaç wiz´, potrzebujesz potwierdzenia,˝e zosta∏eÊ przyj´ty na angielskà uczelni´ oraz masz fundusze na utrzymaniesi´ i op∏acenie czesnego (szczegó∏y na www.britshcouncil.pl,www.ukvisas.gov.uk i www.studyinbritain.com/visa_info.asp). Z bezp∏atnejopieki medycznej w Wielkiej Brytanii mo˝esz korzystaç po okazaniuprzywiezionego z Polski formularza E 128. O ubezpieczeniu czytajte˝ na stronie www.universitiesuk.ac.uk/health/.

40

JAKA SZKO¸A Czeka tu na ciebie kilkadziesiàt uniwersytetów,politechniki i instytuty uniwersyteckie, a tak˝e wy˝sze szko∏yzawodowe. Studia techniczne trwajà maksimum 4 semestry.Natomiast nauka na uniwersytecie od 3 (licencjat – tytu∏ laurea) do 5 lat (magisterium – laurea specialistica).

Z EGZAMINEM CZY BEZ Na niektórych kierunkach trzeba zdaçegzamin wst´pny, a na wszystkich wykazaç si´ znajomoÊcià w∏oskiego(certyfikat CILS Certyficazione di Italiano Come Lingua Straniera). Kursyj´zykowe organizuje W∏oski Instytut Kultury w Polsce (www.iic.pl)i w∏oskie uniwersytety dla obcokrajowców.

DROGIE/TANIE STUDIOWANIE WysokoÊç czesnego wynosiod 250 do 500 euro za rok akademicki.

ZA¸ATW FORMALNOÂCI Wiz´ uzyskasz, przedstawiajàc zaÊwiadczeniez w∏oskiej uczelni o przyj´ciu ci´ na studia oraz potwierdzenie, ˝e b´dzieszmia∏ mieszkanie i pieniàdze (1 tys. euro na miesiàc), ˝eby si´ utrzymaç.Do bezp∏atnego leczenia we W∏oszech upowa˝nia ci´ formularz E 111.

W∏ochy

1951roku

w UE od

41

dodatkoweinformacje●www.iic.pl●www.buwiwm.edu.pl●www.uni-bocconi.it●www.luiss.it●www.uniroma1.it●www.unistrasi.it●www.unipg.it●www.italianembassy.pl

2 uniwersytetywy∏àcznie

dla obcokrajowcówPerugia i Siena

EuropejskiPortal

M∏odzie˝owystart: 26 maja 2004

Fundacja Rozwoju Systemu EdukacjiNarodowa Agencja Programu M¸ODZIE˚ul. Mokotowska 43, 00-551 Warszawatel. (22) 622 66 70, faks (22) 622 80 81e-mail: eurodesk@eurodesk.plPublikacja finansowana ze Êrodków Komisji Europejskiej oraz MinisterstwaEdukacji Narodowej i Sportu w ramach Programu M¸ODZIE˚.

http://www.europa.eu.int/youth

Eurodesk to europejski program informacyjnydla m∏odzie˝y i osób pracujàcych z m∏odzie˝à –pedagogów, pracowników instytucji i organizacjim∏odzie˝owych. Funkcjonuje w 28 paƒstwach. W PolsceEurodesk dzia∏a w strukturach Programu M¸ODZIE˚.

JeÊli: • potrzebna Ci wiedza na temat jednego z krajów

europejskich• poszukujesz informacji o szkoleniach i mo˝liwoÊciach

zdobywania funduszy w Polsce i w Europie• chcesz nawiàzaç kontakt z rówieÊnikami lub

organizacjami z zagranicy • szukasz partnerów do projektu• organizujesz seminarium, szkolenie lub konferencj´

i chcia∏byÊ zaprosiç na nie m∏odzie˝ z zagranicy • potrzebujesz pomocy w innej sprawie zwiàzanej

z edukacjà, Europà lub dzia∏alnoÊcià m∏odzie˝owà – skontaktuj si´ z nami.

ISBN 83-919390-5-7