Program nauczania plastykiw klasach IV–VI szko∏y podstawowej

PROGRAM NAUCZANIA

Numer dopuszczenia

MENiS: DDKKOOSS--55000022--6666//0044

Jadwiga LukasKrystyna Onak

„DO DZIE¸A!”

PROGRAM NAUCZANIA PLASTYKIW KLASACH IV–VI

SZKO Y̧ PODSTAWOWEJ

Program dopuszczony do u˝ytku szkolnego przez ministra w∏aÊciwego do spraw oÊwiaty i wychowania i wpisany do wykazu programów szkolnych przeznaczonych

do kszta∏cenia w klasach IV–VI szko∏y podstawowej na podstawie opinii rzeczoznawców:prof. dr hab. Wies∏awy Limont z rekomendacji Uniwersytetu Miko∏aja Kopernika w Toruniu

i prof. dr hab. Krystyny Cha∏as z rekomendacji Ministra Edukacji Narodowej i Sportu.

Numer dopuszczenia: DDKKOOSS––55000022––6666//0044

www.rozak.com.pl; e-mail: wmr@rozak.com.pl; tel./fax (058) 768 33 66;ul. Spacerowa 50, 83-010 Straszyn k. Gdaƒska

© Copyright by Wydawnictwo Marek Ro˝ak, Gdaƒsk 2005. Wydanie I – 2005

„Do dzie∏a!” jest nazwà prawnie chronionà zgodnie z ustawà z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo w∏asnoÊci przemys∏owej (Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 z póên. zm.).

01/03/05/F

SSPPIISS TTRREEÂÂCCII

Wst´p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

I. Ogólna charakterystyka programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

II. Cele edukacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Cele edukacyjne w kategorii wiedzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Cele edukacyjne w kategorii umiej´tnoÊci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Cele edukacyjne w kategorii postaw i zachowaƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

III. TreÊci nauczania, metody osiàgania celów edukacyjnych, przewidywane osiàgni´cia ucznia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

IV. Ocena osiàgni´ç ucznia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

V. Materia∏y dydaktyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

VI. Propozycja realizacji zagadnieƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

WWSSTT¢¢PP

Szanowni Paƒstwo! Oddajemy w Paƒstwa r´ce program nauczania plastyki w klasach IV–VI szko∏y podstawowej. Stanowi on autorskà propozycj´ kszta∏cenia plastycznego, która powsta∏a na podstawie wieloletnich doÊwiadczeƒ pedagogicznych oraz licznych kon-sultacji z nauczycielami plastyki. Program jest zgodny z „Podstawà programowàkszta∏cenia ogólnego” Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu. Zosta∏ on dosto-sowany do potrzeb wspó∏czesnej szko∏y. Z pewnoÊcià oka˝e si´ pomocny w planowaniupracy dydaktycznej.

II.. OOGGÓÓLLNNAA CCHHAARRAAKKTTEERRYYSSTTYYKKAA PPRROOGGRRAAMMUU

Koncepcja programu zak∏ada Êcis∏à integracj´ niezb´dnej wiedzy plastycznej z umie-j´tnoÊciami praktycznymi. Nale˝à do nich: indywidualna ekspresja plastyczna, twórczedzia∏ania grupowe, a tak˝e analiza i ocena dzie∏a sztuki, pracy w∏asnej lub kolegówi kole˝anek z klasy.

Program obejmuje realizacj´ najwa˝niejszych zagadnieƒ z zakresu teorii sztuki,elementów historii sztuki oraz ró˝norodne dzia∏ania manualne. W pierwszej kolej-noÊci przewidywane jest zapoznanie ucznia z podstawowymi poj´ciami plastycznymii bogactwem Êrodków warsztatu plastycznego. Do tego celu przeznaczony jest dzia∏„Abecad∏o plastyczne i jego elementy”. Dzi´ki niemu uczeƒ zdobywa wiedz´ i narz´-dzia umo˝liwiajàce mu Êwiadomà i efektywnà dzia∏alnoÊç twórczà. W trakcie oma-wiania kolejnych treÊci nauczania uczeƒ zapoznaje si´ z podstawowymi terminamistosowanymi w plastyce (np. zagadnienia „Co to jest abecad∏o plastyczne?”, „Kreska,kropka, linia, kontur”, „Plama walorowa”, „Âwiat∏ocieƒ”, „Faktura” czy „Kompozy-cja”) oraz z najwa˝niejszymi technikami plastycznymi (np. zagadnienia „Narz´dziarysunkowe i pod∏o˝a”, „Techniki malarskie”). W osiàgni´ciu tych zadaƒ pomocne sàmi´dzy innymi praca z materia∏em ilustracyjnym i zdj´ciowym, zabawy edukacyjneoraz instrukcje „krok po kroku”. Nast´pnie zgromadzone wiadomoÊci i doÊwiadcze-nia uczeƒ wykorzystuje w trakcie poznawania zagadnieƒ zwiàzanych z najwa˝niej-szymi dziedzinami twórczoÊci artystycznej oraz ze sztukà ludowà. S∏u˝y temu dzia∏drugi, zatytu∏owany „Formy twórczoÊci”. Zawarto w nim zagadnienia takie jak „Rysunek”, „Malarstwo”, „Grafika”, „Rzeêba” czy „Architektura”. Rozszerzony zasób poj´ç i informacji u∏atwia uczniowi analizowanie zarówno dzie∏ sztuki, jaki ró˝norodnych elementów otoczenia. Pozwala dostrzegaç ich walory estetycznei ekspresyjne, stymulujàc wyobraêni´ i inwencj´ twórczà ucznia. Istotnà rol´ odgrywarównie˝ rozwijanie umiej´tnoÊci wyra˝ania i uzasadniania w∏asnych opinii orazkszta∏towanie postawy tolerancji wobec poglàdów i dokonaƒ innych osób.

Znajdujàcy si´ w programie materia∏ nauczania z zakresu historii sztuki jest dostosowany do mo˝liwoÊci poznawczych uczniów na II etapie edukacyjnym. Wyst´-puje w postaci starannie dobranych dzie∏ sztuki ilustrujàcych poszczególne zagadnie-nia plastyczne. Przyk∏ady twórczoÊci z ró˝nych epok dajà jednoczeÊnie mo˝liwoÊçstopniowego zaznajamiania uczniów z wybitnymi dokonaniami artystycznymi w Polsce

4

5

i na Êwiecie. Ponadto wskazanie czasu powstania ka˝dego dzie∏a sytuuje je w okreÊ-lonym kontekÊcie historii sztuki. Kontekst ów, w zale˝noÊci od potencja∏u i zaintere-sowaƒ uczniów, mo˝na przedstawiç w formie „obrazków z dziejów sztuki”. B´dzie toznakomitym przygotowaniem do kolejnego etapu kszta∏cenia (gimnazjum), w którymuczeƒ poznaje histori´ sztuki w sposób chronologiczny i systematyczny. Poza tymforma „obrazków z dziejów sztuki” u∏atwi integracj´ treÊci nauczania plastyki orazhistorii i spo∏eczeƒstwa.

Na nauczanie plastyki w klasach IV–VI Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportuprzeznaczy∏o 60 godzin na ca∏y etap edukacyjny. Istnieje mo˝liwoÊç zwi´kszenia tego limitu decyzjà dyrektora. Liczba i rozk∏ad godzin w poszczególnych klasach mogàbyç zatem inne w ka˝dej szkole. W zwiàzku z tym niniejszy program zosta∏ skonstru-owany w taki sposób, aby umo˝liwiç tworzenie indywidualnych planów dydaktycz-nych. Zawarte w nim treÊci mo˝na dostosowaç do okreÊlonej siatki godzin, poziomuklasy oraz przyj´tego przez nauczyciela sposobu pracy. Przedstawiona w programiekolejnoÊç realizacji zagadnieƒ nie jest obligatoryjna. Stanowi jedynie propozycj´ autor-skà, wypracowanà w ciàgu wieloletniej praktyki szkolnej. Dzi´ki tematycznemu pogrupowaniu treÊci dydaktycznych nauczyciel mo˝e realizowaç program zgodniez w∏asnymi preferencjami.

IIII.. CCEELLEE EEDDUUKKAACCYYJJNNEE

G∏ównym celem nauczania plastyki w szkole podstawowej jest rozwijanie wra˝liwo-Êci estetycznej uczniów oraz przygotowanie ich do czynnego udzia∏u we wspó∏czesnejkulturze. Istotne znaczenie ma rozwój wyobraêni twórczej, umo˝liwienie ekspresjiplastycznej oraz kszta∏towanie kreatywnej postawy wobec otoczenia.

CCeellee eedduukkaaccyyjjnnee ww kkaatteeggoorriiii wwiieeddzzyy

• Poznanie elementarnych poj´ç plastycznych. • Orientacja w najwa˝niejszych zagadnieniach teorii sztuki. • Poznanie ró˝norodnych form twórczoÊci. • Wiedza na temat wybitnych dzie∏ sztuki w Polsce i na Êwiecie. • Poznanie twórczoÊci artystów ludowych w∏asnego regionu. • Wiedza na temat instytucji kulturalnych w najbli˝szym otoczeniu, w Polsce

i w Europie.

CCeellee eedduukkaaccyyjjnnee ww kkaatteeggoorriiii uummiieejj´́ttnnooÊÊccii

G∏ównym celem jest zdobycie nast´pujàcych umiej´tnoÊci: • Plastycznego widzenia natury, a nie postrzegania jej tylko w sposób „przedmiotowy”,

„literacki”. • Interpretowania i oceny otoczenia pod kàtem wartoÊci plastycznych. • Pos∏ugiwania si´ podstawowym warsztatem plastycznym. • Âwiadomego wykorzystywania w samodzielnych dzia∏aniach ró˝norodnych technik

plastycznych. • Umiej´tnego i twórczego pos∏ugiwania si´ ró˝nymi Êrodkami plastycznymi.

6

• Korzystania z ró˝norodnych êróde∏ informacji w celu rozwijania zainteresowaƒplastycznych i pog∏´biania wiedzy o sztuce.

• Realizowania okreÊlonych dzia∏aƒ plastycznych i w∏asnych pomys∏ów. • Dokonywania wyborów i podejmowania samodzielnych dzia∏aƒ plastycznych. • Rozpoznawania w∏asnych mo˝liwoÊci i uzdolnieƒ plastycznych oraz przezwyci´˝ania

trudnoÊci w podejmowaniu dzia∏aƒ plastycznych.

CCeellee eedduukkaaccyyjjnnee ww kkaatteeggoorriiii ppoossttaaww ii zzaacchhoowwaaƒƒ

• Rozwój wyobraêni twórczej, kreatywnego myÊlenia i dzia∏ania. • Aktywny i Êwiadomy odbiór dzie∏ sztuki. • Kolekcjonowanie reprodukcji dzie∏ sztuki. • Odwiedzanie muzeów i galerii oraz uczestnictwo w wystawach. • CiekawoÊç i pragnienie poznawania nowych zagadnieƒ plastycznych. • Potrzeba artystycznej ekspresji. • Gromadzenie wytworów sztuki ludowej oraz wiadomoÊci z nià zwiàzanych. • Rozwój wra˝liwoÊci estetycznej i emocjonalnej. • OtwartoÊç w wyra˝aniu w∏asnych sàdów i opinii. • Tolerancja wobec dzia∏aƒ, zainteresowaƒ i sàdów innych ludzi. • Szacunek dla twórców i ich artystycznych dokonaƒ. • Przyjmowanie pod wp∏ywem sztuki w∏aÊciwych postaw moralnych i spo∏ecznych. • W∏àczanie sztuki we w∏asne ˝ycie.

IIIIII.. TTRREEÂÂCCII NNAAUUCCZZAANNIIAA,, MMEETTOODDYY OOSSIIÑÑGGAANNIIAA CCEELLÓÓWW EEDDUUKKAACCYYJJNNYYCCHH,, PPRRZZEEWWIIDDYYWWAANNEE OOSSIIÑÑGGNNII¢¢CCIIAA UUCCZZNNIIAA

Z myÊlà o usprawnieniu pracy dydaktycznej treÊci nauczania, metody osiàgania celów edukacyjnych oraz przewidywane osiàgni´cia ucznia zestawione sà w tabeli.Taka forma przekazu u∏atwi nauczycielowi korzystanie z programu.

TreÊci nauczania sà rozwini´ciem zagadnieƒ z podstawy programowej. TreÊci te zosta∏y pogrupowane w jednostki tematyczne pod has∏em „Zagadnienia wiodàce”i wymienione w rubryce „Zagadnienia szczegó∏owe”.

Realizacj´ wytyczonych celów edukacyjnych oraz treÊci nauczania umo˝liwia nauczycielowi dobór odpowiednich metod i form kszta∏cenia. Uj´te one zosta∏y w tabeli pod has∏em „Procedury osiàgania celów”. W nauczaniu plastyki do metodtych nale˝à mi´dzy innymi: • praca z tekstem, • rozmowa nauczajàca, • dyskusja, • praca z materia∏em ilustracyjnym i zdj´ciowym, • çwiczenia praktyczne wed∏ug instrukcji „krok po kroku”, • indywidualne i grupowe çwiczenia praktyczne z wykorzystaniem ró˝nych technik, • zabawy edukacyjne, • praca w terenie, obserwacja i interpretacja otoczenia, • analiza dzie∏ sztuki i prac uczniów,

7

• konkursy tematyczne, • klasowe i szkolne wystawy prac uczniów, • wizyty w muzeach, galeriach i na wystawach oraz zwiedzanie zabytkowych miejsc

w najbli˝szej okolicy, • spotkania z twórcami.

Niezmiernie istotne sà równie˝ metody i techniki aktywizujàce. Lekcje prowadzonez ich wykorzystaniem pozwalajà rozbudziç zainteresowanie tematem i zach´ciç do wszechstronnych, kreatywnych dzia∏aƒ. Niniejszy program zak∏ada zastosowanie nast´pujàcych metod: • dyskusja panelowa (w realizacji zagadnieƒ: „Barwy w malarstwie”, „Wzornictwo

przemys∏owe i rzemios∏o artystyczne”), • Ênie˝na kula (w realizacji zagadnieƒ: „Barwy w malarstwie”, „Grafika”), • metaplan (w realizacji zagadnieƒ: „Plastyka a najbli˝sze otoczenie”, „Architektura”),• portfolio (w realizacji zagadnieƒ: „Rysunek”, „Rzeêba”, „Architektura”, „Sztuka

ludowa”), • burza mózgów (w realizacji zagadnieƒ: „Techniki mieszane”, „Faktura”, „Rzeêba”), • drama (w realizacji zagadnienia „Kompozycja”), • mapa mentalna (w realizacji zagadnieƒ: „Kreska, kropka, linia, kontur”, „Techniki

malarskie”, „Malarstwo”, „Grafika”), • metoda projektów (w realizacji zagadnieƒ: „Grafika”, „Architektura”, „Wzornictwo

przemys∏owe i rzemios∏o artystyczne”), • skrzynka pytaƒ (w realizacji zagadnieƒ: „Kompozycja”, „Perspektywa”).

W rubryce „Procedury osiàgania celów” zamieszczono propozycje reprodukcjidzie∏ sztuki wraz z okreÊleniem czasu ich powstania. Podane przyk∏ady mo˝na wyko-rzystaç przy omawianiu poszczególnych tematów i elementów historii sztuki. Mogàbyç one jednak zastàpione przez reprodukcje wybrane przez nauczyciela.

Przewidywane osiàgni´cia stanowià wykaz wiadomoÊci i umiej´tnoÊci, któreuczeƒ powinien opanowaç po zrealizowaniu poszczególnych zagadnieƒ. Wprowa-dzony podzia∏ osiàgni´ç na podstawowe i ponadpodstawowe u∏atwi nauczycielowipodj´cie decyzji o wystawieniu uczniowi odpowiedniego stopnia szkolnego.

8

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

wwiioo

ddààccee

PPllaass

ttyykkaa

aa

nnaajjbb

llii˝̋sszz

eeoott

oocczzee

nniiee

CCoo

ttoo jjee

ssttaabb

eeccaadd

∏∏ooppll

aassttyy

cczznnee

??

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

sszzcczz

eeggóó∏∏

oowwee

• el

emen

ty p

last

yczn

eot

ocze

nia

• ro

la p

last

yki w

two-

rzen

iu ja

koÊc

i ot

ocze

nia

• po

j´ci

e es

tety

ki

• po

dsta

wow

e po

j´ci

apl

asty

czne

: kre

ska,

krop

ka, l

inia

, kon

-tu

r, p

lam

a w

alor

o-w

a, Ê

wia

t∏oci

eƒ,

barw

a, g

ama

kolo

rys-

tycz

na, k

szta

∏t, fa

k-tu

ra, k

ompo

zycj

a,pe

rspe

ktyw

a•

znac

zeni

e el

emen

tów

abec

ad∏a

dla

bud

owa-

nia

dzie

∏a s

ztuk

i•

etap

y dz

ia∏a

nia

plas

tycz

nego

PPrroocc

eedduurr

yy ooss

iiààggaa

nniiaa

cceellóó

ww

• ro

zmow

a na

ucza

jàca

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

prac

a w

tere

nie:

obs

erw

acja

ian

a-liz

a ot

ocze

nia

zw

yszc

zegó

lnie

-ni

em p

last

yczn

ych

elem

entó

wzn

ajdu

jàcy

ch s

i´ w

prze

strz

eni

• m

etap

lan

(„C

o m

o˝na

zro

biç,

ab

y na

sze

otoc

zeni

e by

∏o

przy

jem

ne?”

)

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

çwic

zeni

a um

iej´

tnoÊ

ci p

orów

ny-

wan

ia e

lem

entó

w p

last

yczn

ych

wna

turz

e i n

a p∏

aszc

zyên

ie•

çwic

zeni

a pr

akty

czne

wpr

zeds

ta-

wie

niu

frag

men

tu o

tocz

enia

na

p∏a

szcz

yêni

e•

spra

wdz

enie

sto

pnia

prz

ysw

ojen

iapo

znan

ych

poj´

ç w

form

ie u

stne

jod

pow

iedz

i na

pyta

nia

• w

ymie

niç

elem

enty

plas

tycz

ne k

szta

∏tu-

jàce

oto

czen

ie•

okre

Êliç

rol

´ pl

asty

kiw

naj

bli˝

szym

ot

ocze

niu

• w

ymie

niç

pods

ta-

wow

e po

j´ci

a pl

asty

czne

• ro

zró˝

niç

wna

turz

eel

emen

ty a

beca

d∏a

plas

tycz

nego

• w

skaz

aç i

poró

wna

çw

ybra

ne e

lem

enty

abec

ad∏a

pla

styc

z-ne

go w

nat

urze

iwpr

acy

plas

tycz

nej

• pr

zeds

taw

iç fr

ag-

men

t oto

czen

ia

na p

∏asz

czyê

nie

• w

skaz

aç p

rzyk

∏ady

otoc

zeni

a es

tety

cz-

nego

i uz

asad

niç

swój

wyb

ór•

zapl

anow

aç z

mia

nyw

celu

est

etyz

acji

otoc

zeni

a

• om

ówiç

zna

czen

ieu˝

ytyc

h Êr

odkó

wpl

asty

czny

ch d

la

wyr

a˝an

ych

treÊ

ci•

omów

iç r

ol´

Êrod

-kó

w w

yraz

u w

dzie

lesz

tuki

pods

taw

owe

pona

dpod

staw

owe

ZZaamm

iieerrzz

oonnee

oossiiàà

ggnnii´́

cciiaa

uucczznn

iiaaOO

ddnniiee

ssiieenn

iiee

ddoo pp

ooddsstt

aawwyy

pprroogg

rraamm

oowweejj

• R

ó˝no

rodn

e sp

osob

yko

mun

ikow

ania

(k

omun

ikac

ja p

oza-

wer

baln

a –

j´zy

kpr

zest

rzen

i, ko

loru

,ci

a∏a

itd.)

. •

Kra

jobr

az k

ultu

row

y.•

Ksz

ta∏to

wan

ie

otoc

zeni

a if

orm

u˝yt

kow

ych

(rac

jo-

naln

oÊç,

funk

cjon

al-

noÊç

, est

etyk

a).

• R

ó˝no

rodn

e sp

osob

yko

mun

ikow

ania

(k

omun

ikac

ja p

oza-

wer

baln

a –

j´zy

kpr

zest

rzen

i, ko

loru

, ci

a∏a

itd.)

. •

Ârod

ki w

yraz

u pl

asty

czne

go i

dzia

-∏a

nia

plas

tycz

new

ró˝n

ych

mat

eria

-∏a

ch, t

echn

ikac

h i f

orm

ach.

AAbbee

ccaadd∏∏

oo ppll

aassttyy

cczznnee

iijjee

ggoo ee

lleemm

eennttyy

Ucz

eƒ p

otra

fi:

WWpprr

oowwaadd

zzeennii

ee

9

KKrree

sskkaa,,

kkrroopp

kkaa,,

lliinniiaa

,, kkoonn

ttuurr

• pr

zeds

taw

ieni

e fr

ag-

men

tu o

tocz

enia

na

p∏a

szcz

yêni

e•

znac

zeni

e na

rz´d

zi

i rol

a u˝

ytyc

h Êr

od-

ków

wyp

owie

dzi p

las-

tycz

nej w

obec

prz

ed-

staw

iany

chtr

eÊci

• po

j´ci

a: k

resk

a,kr

opka

, lin

ia,

kont

ur, k

ontr

ast,

rysu

nek

linea

rny

• ró

˝nor

odno

Êç

prze

jaw

ów k

rese

k i k

rope

k or

az ic

h za

stos

owan

ie•

funk

cje

linii

wry

sunk

u•

spos

ób r

ysow

ania

kont

uru

prze

dmio

tu

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

çwic

zeni

e um

iej´

tnoÊ

ci s

toso

wa-

nia

ró˝n

ego

rodz

aju

kres

ek,

krop

ek i

linii

wza

le˝n

oÊci

od

inte

ncji

twór

czyc

h•

inst

rukc

ja tz

w. „

krok

po

krok

u”po

kazu

jàca

eta

py r

ysow

ania

ko

ntur

u pr

zedm

iotu

zgo

dnie

z

rzec

zyw

isty

mi p

ropo

rcja

mi

• za

baw

y pr

zybl

i˝aj

àce

now

e po

j´ci

a•

çwic

zeni

a pr

akty

czne

wuz

yski

wa-

niu

ró˝n

ych

efek

tów

pop

rzez

zmia

n´ k

ontr

astu

• sp

raw

dzen

ie s

topn

ia p

rzys

woj

enia

pozn

anyc

h po

j´ç

wfo

rmie

ust

nej

odpo

wie

dzi n

a py

tani

a•

map

a m

enta

lna

(„K

resk

i – r

odza

jeik

ieru

nki”

)

Przy

k∏ad

owe

repr

oduk

cje:

•

Alb

rech

t Dür

er, „

Moj

a A

gnes

”(X

V w

.)

• T

hom

as G

ains

boro

ugh,

„St

udiu

mbu

ldog

a” (

XV

III

w.)

• w

yraz

iç w

dzia

∏ani

ach

plas

tycz

nych

„w

idze

-ni

e pl

asty

czne

”

• ok

reÊl

iç z

nacz

enie

pozn

anyc

h po

j´ç

• za

stos

owaç

ró˝

no-

rodn

e ro

dzaj

e kr

esek

, kro

pek

i lin

iiw

dzia

∏ani

ach

plas

tycz

nych

• w

yjaÊ

niç,

co

to je

stry

sune

k lin

earn

y

• za

stos

owaç

kon

tras

tw

dzi

a∏an

iach

pl

asty

czny

ch•

nary

sow

aç k

ontu

rpr

zedm

iotu

zgo

dnie

z rz

eczy

wis

tym

i pr

opor

cjam

i•

dobr

aç o

dpow

iedn

ieÊr

odki

pla

styc

zne

wza

le˝n

oÊci

od

tem

atu

i cha

rakt

eru

prac

y

• Âr

odki

wyr

azu

plas

tycz

nego

idz

ia-

∏ani

a pl

asty

czne

wró

˝nyc

h m

ater

ia-

∏ach

, tec

hnik

ach

i for

mac

h.

• R

ó˝no

rodn

e sp

osob

yko

mun

ikow

ania

(k

omun

ikac

ja p

oza-

wer

baln

a –

j´zy

kpr

zest

rzen

i, ko

loru

,ci

a∏a

itd.)

.

10

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

wwiioo

ddààccee

NNaarr

zz´́ddzz

iiaarryy

ssuunnkk

oowwee

ii ppoodd

∏∏oo˝̋aa

PPllaamm

aa ww

aalloorr

oowwaa

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

sszzcczz

eeggóó∏∏

oowwee

• po

dsta

wow

e na

rz´-

dzia

rys

unko

we

ipod

∏o˝a

ora

z ic

hza

stos

owan

ie•

rodz

aje

Êlad

ów

ró˝n

ych

narz

´dzi

ry

sunk

owyc

h•

este

tyka

war

szta

tupr

acy

• po

j´ci

a: w

alor

, pl

ama

wal

orow

a,

law

owan

ie, r

ysun

ekw

alor

owy,

rys

unek

linea

rno-

wal

orow

y•

ró˝n

e po

stac

ie p

lam

PPrroocc

eedduurr

yy ooss

iiààggaa

nniiaa

cceellóó

ww

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

omów

ieni

e iz

apre

zent

owan

iepo

dsta

wow

ych

narz

´dzi

rys

unko

-w

ych

ipod

∏o˝y

• çw

icze

nia

prak

tycz

ne w

pos∏

ugi-

wan

iu s

i´ p

odst

awow

ymi n

arz´

-dz

iam

i rys

unko

wym

i•

zaba

wa

ukaz

ujàc

a w

p∏yw

mat

eria

-∏ó

w p

last

yczn

ych

na o

stat

eczn

yks

zta∏

t dzi

e∏a

• dz

ia∏a

nia

plas

tycz

ne n

a ró

˝nyc

hpo

d∏o˝

ach

i por

ówny

wan

ie

uzys

kany

ch e

fekt

ów•

omów

ieni

e re

prod

ukcj

i pod

kà

tem

u˝y

tych

prz

ez a

rtys

t´

narz

´dzi

iic

h Êl

adów

• sp

raw

dzen

ie s

topn

ia p

rzys

woj

enia

pozn

anyc

h po

j´ç

wfo

rmie

ust

nej

odpo

wie

dzi n

a py

tani

a

Przy

k∏ad

owa

repr

oduk

cja:

•

Vin

cent

van

Gog

h, „

Port

ret

Patie

nce

Esc

alie

r” (

XIX

w.)

• ob

serw

acja

oto

czen

ia•

rozm

owa

nauc

zajà

ca•

prac

a z

teks

tem

im

ater

ia∏e

m

ilust

racy

jnym

• çw

icze

nia

prak

tycz

ne z

wyk

orzy

s-ta

niem

ró˝

nic

wal

orow

ych

• w

ymie

niç

pods

ta-

wow

e na

rz´d

zia

rysu

nkow

e i p

od∏o

˝a•

utrz

ymaç

w∏a

dzie

swój

war

szta

t pra

cy

• w

yjaÊ

niç,

co

to je

stw

alor

ipl

ama

wal

orow

a•

wsk

azaç

ró˝

nice

mi´

-dz

y ry

sunk

iem

wal

o-ro

wym

i ry

sunk

iem

• w

∏aÊc

iwie

pos

∏ugi

-w

aç s

i´ n

arz´

dzia

mi

rysu

nkow

ymi

• do

braç

nar

z´dz

ia

rysu

nkow

e ip

od∏o

˝aw

zal

e˝no

Êci

od c

hara

kter

u it

emat

u pr

acy

• ok

reÊl

iç n

a po

da-

nych

prz

yk∏a

dach

,ja

kim

i nar

z´dz

iam

ipo

s∏u˝

y∏ s

i´ tw

órca

• w

yjaÊ

niç

ró˝n

ice

mi´

-dz

y w

alor

em w

rysu

n-ku

im

alar

stw

ie•

ró˝n

icow

aç w

alor

w

dzi

a∏an

iach

pl

asty

czny

ch

pods

taw

owe

pona

dpod

staw

owe

ZZaamm

iieerrzz

oonnee

oossiiàà

ggnnii´́

cciiaa

uucczznn

iiaaOO

ddnniiee

ssiieenn

iiee

ddoo pp

ooddsstt

aawwyy

pprroogg

rraamm

oowweejj

• Âr

odki

wyr

azu

plas

tycz

nego

idz

ia-

∏ani

a pl

asty

czne

wró

˝nyc

h m

ater

ia-

∏ach

, tec

hnik

ach

i for

mac

h.

• Âr

odki

wyr

azu

plas

tycz

nego

idz

ia∏a

-ni

a pl

asty

czne

wró

˝-ny

ch m

ater

ia∏a

ch,

tech

nika

ch i

form

ach.

Ucz

eƒ p

otra

fi:

11

ÂÂwwiiaa

tt∏∏oocc

iieeƒƒ

• sp

osob

y uz

yski

wan

iaw

alor

u w

rysu

nku

• w

alor

wm

alar

stw

ie

• po

j´ci

e Êw

iat∏o

cien

ia•

funk

cje

Êwia

t∏oci

enia

• sp

osob

y uk

azyw

ania

Êwia

t∏oc

ieni

a w

rysu

nku

• et

apy

ryso

wan

iaÊw

iat∏

ocie

nia

• za

sady

rys

owan

iaci

enia

rzu

cane

gopr

zez

obie

kt

• in

stru

kcja

tzw

. „kr

ok p

o kr

oku”

poka

zujà

ca, j

ak z

asto

sow

aç

law

owan

ie•

zaba

wa

ukaz

ujàc

a zn

acze

nie

wal

oru

• om

ówie

nie

repr

oduk

cji p

od

kàte

m c

ech

rysu

nku

wal

orow

ego

ilin

earn

o-w

alor

oweg

o•

spra

wdz

enie

sto

pnia

prz

ysw

ojen

iapo

znan

ych

poj´

ç w

form

ie u

stne

jod

pow

iedz

i na

pyta

nia

Przy

k∏ad

owa

repr

oduk

cja:

•

Rem

bran

dt v

an R

ijn, „

Star

zec

sied

zàcy

na

krze

Êle”

(X

VII

w.)

• ob

serw

acja

oto

czen

ia•

rozm

owa

nauc

zajà

ca•

prac

a z

teks

tem

im

ater

ia∏e

m

ilust

racy

jnym

• in

stru

kcja

tzw

. „kr

ok p

o kr

oku”

poka

zujà

ca e

tapy

rys

owan

ia

Êwia

t∏oc

ieni

a•

çwic

zeni

a pr

akty

czne

wpr

zeds

ta-

wia

niu

Êwia

t∏oc

ieni

a na

rys

owa-

nym

prz

edm

ioci

e•

çwic

zeni

a pr

akty

czne

wry

sow

aniu

cien

ia r

zuca

nego

prz

ez b

ry∏´

• za

baw

a uk

azuj

àca

zast

osow

anie

Êwia

t∏oc

ieni

a•

omów

ieni

e re

prod

ukcj

i: sp

osób

ukaz

ania

Êw

iat∏

ocie

nia

ijeg

ofu

nkcj

e

linea

rno-

wal

orow

ym•

stos

owaç

wdz

ia∏a

-ni

ach

plas

tycz

nych

plam

y o

odm

ienn

ymch

arak

terz

e•

wyj

aÊni

ç, n

a cz

ympo

lega

law

owan

ie

• w

yjaÊ

niç,

co

to je

stÊw

iat∏

ocie

ĥ

obja

Êniç

rol

´ Êw

iat∏o

-ci

enia

wry

sunk

u•

nary

sow

aç p

rost

ypr

zedm

iot

zza

stos

o wan

iem

Êwia

t∏oci

enia

• za

stos

owaç

law

owa-

nie

w d

zia∏

ania

chpl

asty

czny

ch

• st

osow

aç Ê

wia

t∏o-

cieƒ

w p

raca

ch

plas

tycz

nych

• pr

zeds

taw

iç w

rysu

n-ku

cie

ƒ pr

zedm

iotu

• w

skaz

aç Ê

wia

t∏oc

ieƒ

w p

rzyk

∏ado

wej

pr

acy

i okr

eÊliç

pe

∏nio

nà p

rzez

ni

ego

rol´

• R

ó˝no

rodn

e sp

osob

yko

mun

ikow

ania

(k

omun

ikac

ja p

oza-

wer

baln

a –

j´zy

kpr

zest

rzen

i, ko

loru

,ci

a∏a

itd.)

.

• Âr

odki

wyr

azu

plas

tycz

nego

idz

ia-

∏ani

a pl

asty

czne

wró

˝nyc

h m

ater

ia-

∏ach

, tec

hnik

ach

i for

mac

h.

• R

ó˝no

rodn

e sp

osob

yko

mun

ikow

ania

(k

omun

ikac

ja p

oza-

wer

baln

a –

j´zy

kpr

zest

rzen

i, ko

loru

,ci

a∏a

itd.)

. •

Ksz

ta∏to

wan

ie o

to-

czen

ia i

form

u˝y

tko-

wyc

h (r

acjo

naln

oÊç,

funk

cjon

alno

Êç,

este

tyka

).

12

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

wwiioo

ddààccee

BBaarr

wwyy

ww mm

aallaarr

ssttww

iiee

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

sszzcczz

eeggóó∏∏

oowwee

• po

j´ci

a:ba

rwy

pod-

staw

owe

i poc

hodn

e,ba

rwy

dope

∏nia

jàce

i z

∏am

ane ,

bar

wy

ciep

∏e i

zim

ne•

zasa

dy ∏à

czen

ia b

arw

wce

lu u

zysk

ania

okre

Êlon

ego

odci

e-ni

a ko

loru

• w

p∏yw

bar

w n

a ek

spre

sj´

iest

etyk

´ pr

acy

plas

tycz

nej

• ku

lturo

we

znac

zeni

aba

rw

PPrroocc

eedduurr

yy ooss

iiààggaa

nniiaa

cceellóó

ww

• sp

raw

dzen

ie s

topn

ia p

rzys

woj

enia

pozn

anyc

h po

j´ç

wfo

rmie

ust

nej

odpo

wie

dzi n

a py

tani

a

Przy

k∏ad

owa

repr

oduk

cja:

•

Pete

r Pa

ul R

uben

s, „

Pann

a dw

orsk

a” (

XV

II w

.)

• ob

serw

acja

ró˝

noro

dnoÊ

ci b

arw

wpr

zyro

dzie

i w

dzie

∏ach

szt

uki

• ro

zmow

a na

ucza

jàca

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

çwic

zeni

a pr

akty

czne

wuz

yski

wa-

niu

okre

Êlon

ych

barw

• çw

icze

nie

prak

tycz

ne u

mie

j´tn

o-Êc

i dob

oru

odpo

wie

dnic

h ba

rw

do te

mat

u in

astr

oju

prac

y•

zaba

wy

poka

zujà

ce z

nacz

enie

izas

toso

wan

ie b

arw

wpl

asty

ce•

omaw

iani

e ip

orów

nyw

anie

pr

ac m

alar

skic

h po

d w

zgl´

dem

u˝yt

ych

barw

• sp

raw

dzen

ie s

topn

ia p

rzys

woj

enia

pozn

anyc

h po

j´ç

wfo

rmie

ust

nej

odpo

wie

dzi n

a py

tani

a•

dysk

usja

pan

elow

a („

Co

mog

à oz

nacz

aç b

arw

y?”)

•

Ênie

˝na

kula

(„J

akà

rol´

odg

ryw

a-jà

bar

wy

w ˝

yciu

cod

zien

nym

?”)

• w

ymie

niç

rodz

aje

barw

• za

klas

yfik

owaç

dan

àba

rw´

do o

dpow

ied-

nieg

o ro

dzaj

u•

poda

ç sp

osob

yot

rzym

ywan

ia b

arw

poch

odny

ch i

z∏am

a-ny

ch o

raz

∏àcz

enia

barw

dop

e∏ni

ajàc

ych

• w

ymie

niç

przy

k∏ad

yku

lturo

weg

o zn

acze

nia

barw

• uz

yska

ç ok

reÊl

ony

odci

eƒ w

wyn

iku

mie

szan

ia b

arw

• do

braç

bar

wy

sto-

sow

nie

do te

mat

upr

acy

• w

ykor

zyst

aç b

arw

y w

dzi

a∏an

iach

pl

asty

czny

ch

do c

elów

eks

pres

yj-

nych

i es

tety

czny

ch

pods

taw

owe

pona

dpod

staw

owe

ZZaamm

iieerrzz

oonnee

oossiiàà

ggnnii´́

cciiaa

uucczznn

iiaaOO

ddnniiee

ssiieenn

iiee

ddoo pp

ooddsstt

aawwyy

pprroogg

rraamm

oowweejj

• Âr

odki

wyr

azu

plas

tycz

nego

idz

ia-

∏ani

a pl

asty

czne

wró

˝nyc

h m

ater

ia-

∏ach

, tec

hnik

ach

i for

mac

h.

• R

ó˝no

rodn

e sp

osob

yko

mun

ikow

ania

(k

omun

ikac

ja p

oza-

wer

baln

a –

j´zy

kpr

zest

rzen

i, ko

loru

,ci

a∏a

itd.)

.

Ucz

eƒ p

otra

fi:

13

GGaamm

aa kkoo

lloorryy

ssttyycc

zznnaa

TTeecc

hhnniikk

ii mm

aallaarr

sskkiiee

• po

j´ci

a: g

ama

kolo

-ry

styc

zna,

kol

orlo

kaln

y, to

nacj

a•

rodz

aje

gam

kol

orys

-ty

czny

ch•

znac

zeni

e ga

my

kolo

ryst

yczn

ej

iton

acji

w p

raca

chpl

asty

czny

ch

• po

j´ci

a: te

chni

kim

alar

skie

, pig

men

t•

char

akte

ryst

yka

tech

nik

mal

arsk

ich:

akw

arel

owej

, tem

pe-

row

ej i

plak

atow

ej,

akry

low

ej, p

aste

lo-

wej

, ole

jnej

• na

rz´d

zia

ipod

∏o˝a

w∏a

Êciw

e da

nej

tech

nice

Przy

k∏ad

owe

repr

oduk

cje:

•

Ren

é M

agri

tte,

„Tr

zy ja

b∏ka

” (X

X w

.)•

Olg

a B

ozna

ƒska

, „W

n´tr

ze p

raco

w-

ni a

rtys

tki w

Kra

kow

ie”

(XX

w.)

• H

enri

Mat

isse

, „Ta

niec

II”

(X

X w

.)

• ro

zmow

a na

ucza

jàca

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

çwic

zeni

a pr

akty

czne

wst

osow

aniu

okre

Êlon

ej g

amy

kolo

ryst

yczn

ejit

onac

ji•

çwic

zeni

a w

okre

Êlan

iu g

amy

kolo

ryst

yczn

ej i

tona

cji w

ybra

nych

repr

oduk

cji o

braz

ów

Przy

k∏ad

owe

repr

oduk

cje:

•

Vin

cent

van

Gog

h, „

S∏on

eczn

iki”

(XIX

w.)

•

Fran

cisc

o de

Goy

a y

Luc

ient

es,

„Par

asol

” (X

VII

I w

.)

• ro

zmow

a na

ucza

jàca

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

inst

rukc

je tz

w. „

krok

po

krok

u”pr

zeds

taw

iajà

ce e

tapy

wyk

onyw

a-ni

a pr

ac w

tech

nice

akw

arel

owej

ipas

telo

wej

• çw

icze

nia

prak

tycz

ne z

wyk

orzy

s-ta

niem

ró˝

nych

tech

nik

mal

arsk

ich

• w

yjaÊ

niç,

co

to je

stga

ma

kolo

ryst

yczn

a i p

odaç

jej r

odza

je•

wyj

aÊni

ç, c

zym

jest

tona

cja

• w

yjaÊ

niç,

co

to s

àte

chni

ki m

alar

skie

• w

ymie

niç

narz

´dzi

a i p

od∏o

˝a ty

pow

e dl

ada

nej t

echn

iki

• sc

hara

kter

yzow

açok

reÊl

onà

tech

nik´

mal

arsk

à•

wyj

aÊni

ç, c

o to

jest

pigm

ent

• za

stos

owaç

w∏a

Êciw

àga

m´

kolo

ryst

yczn

à i t

onac

j´ w

dzia

∏a-

niac

h pl

asty

czny

ch•

okre

Êliç

gam

´ ko

lo-

ryst

yczn

à it

onac

j´ob

razu

• za

stos

owaç

tech

nik´

plas

tycz

nà n

ajle

piej

wyr

a˝aj

àcà

tem

atpr

acy

• w

yjaÊ

niç

wp∏

yw

tech

niki

mal

arsk

iej

na w

ymow

´ dz

ie∏a

•Âr

odki

wyr

azu

plas

tycz

nego

idz

ia-

∏ani

a pl

asty

czne

wró

˝nyc

h m

ater

ia-

∏ach

, tec

hnik

ach

i for

mac

h.

• R

ó˝no

rodn

e sp

osob

yko

mun

ikow

ania

(k

omun

ikac

ja p

oza-

wer

baln

a –

j´zy

kpr

zest

rzen

i, ko

loru

,ci

a∏a

itd.)

.

•Âr

odki

wyr

azu

plas

-ty

czne

go i

dzia

∏ani

apl

asty

czne

wró

˝nyc

hm

ater

ia∏a

ch, t

echn

i-ka

ch i

form

ach.

•

Ró˝

noro

dne

spos

oby

kom

unik

owan

ia

(kom

unik

acja

poz

a-w

erba

lna

– j´

zyk

prze

strz

eni,

kolo

ru,

cia∏

a itd

.).

14

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

wwiioo

ddààccee

TTeecc

hhnniikk

iimm

iieesszz

aannee

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

sszzcczz

eeggóó∏∏

oowwee

• po

j´ci

ete

chni

k m

iesz

anyc

h•

char

akte

ryst

yka

popu

larn

ych

tech

nik

mie

szan

ych:

∏àcz

enie

farb

wod

nych

z p

as-

tela

mi,

sgra

ffito

, ko

la˝,

foto

kola

˝

PPrroocc

eedduurr

yy ooss

iiààggaa

nniiaa

cceellóó

ww

• za

baw

a uk

azuj

àca

zast

osow

anie

ró˝n

ych

tech

nik

mal

arsk

ich

• om

awia

nie

repr

oduk

cji o

braz

ówpo

d kà

tem

efe

któw

uzy

skiw

anyc

hpr

zez

zast

osow

anie

okr

eÊlo

nej

tech

niki

• m

apa

men

taln

a („

Rod

zaje

tech

-ni

k m

alar

skic

h i s

toso

wan

e w

nich

narz

´dzi

a”)

Przy

k∏ad

owe

repr

oduk

cje:

•

Piot

r M

icha

∏ow

ski,

„Kon

ie

u˝∏

obu”

(X

IX w

.)

• A

ndri

ej R

ublo

w, „

Âwi´

ta T

rójc

a”(X

V w

.)

• Ja

n D

obko

wsk

i, „A

˝yc

ie s

obie

p∏yn

ie”

(XX

w.)

•

Stan

is∏a

w W

yspi

aƒsk

i, „P

ortr

etdz

iew

czyn

ki”

(XIX

w.)

•

Jan

Mat

ejko

, „H

o∏d

prus

ki”

(XIX

w.)

• ro

zmow

a na

ucza

jàca

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

çwic

zeni

a pr

akty

czne

zw

ykor

zyst

a-ni

em r

ó˝ny

ch te

chni

k m

iesz

anyc

h•

omaw

iani

e ip

orów

nyw

anie

wyk

o-na

nych

pra

c: w

p∏yw

u˝y

tych

Êro

d-kó

w p

last

yczn

ych

na u

zysk

any

efek

t

• zo

rgan

izow

aç w

ar-

szta

t pra

cy•

zast

osow

aç o

kreÊ

lonà

tech

nik´

wdz

ia∏a

-ni

ach

plas

tycz

nych

• w

yjaÊ

niç,

co

to s

àte

chni

ki m

iesz

ane

• op

isaç

, na

czym

po

lega

jà w

ybra

nete

chni

ki m

iesz

ane

• w

ykon

aç p

rac´

w

dow

olne

j tec

hnic

em

iesz

anej

• za

stos

owaç

tech

nik´

plas

tycz

nà n

ajle

piej

wyr

a˝aj

àcà

tem

atpr

acy

• tw

órcz

o ∏à

czyç

ró˝

nete

chni

ki p

last

yczn

e•

wyj

aÊni

ç zn

acze

nie

wyb

oru

okre

Êlon

ej

pods

taw

owe

pona

dpod

staw

owe

ZZaamm

iieerrzz

oonnee

oossiiàà

ggnnii´́

cciiaa

uucczznn

iiaaOO

ddnniiee

ssiieenn

iiee

ddoo pp

ooddsstt

aawwyy

pprroogg

rraamm

oowweejj

• Âr

odki

wyr

azu

plas

tycz

nego

idz

ia-

∏ani

a pl

asty

czne

wró

˝nyc

h m

ater

ia-

∏ach

, tec

hnik

ach

i for

mac

h.

• R

ó˝no

rodn

e sp

osob

yko

mun

ikow

ania

Ucz

eƒ p

otra

fi:

15

FFaakk

ttuurraa

• m

ater

ia∏y

wyk

orzy

s-ty

wan

e w

tech

nika

chm

iesz

anyc

h•

rola

pom

ys∏u

i od

po-

wie

dnie

go z

esta

wia

-ni

a w

ybra

nych

elem

entó

w

wte

chni

kach

m

iesz

anyc

h

• po

j´ci

e fa

ktur

y•

rodz

aje

fakt

ury

w n

atur

ze i

wsz

tuce

• sp

osob

y uz

yski

wan

iafa

ktur

y w

rysu

nku

i mal

arst

wie

• ro

la fa

ktur

y w

dzie

lepl

asty

czny

m

• sp

raw

dzen

ie s

topn

ia p

rzys

woj

enia

pozn

anyc

h po

j´ç

wfo

rmie

ust

nej

odpo

wie

dzi n

a py

tani

a•

burz

a m

ózgó

w (

„Jak

ie m

ater

ia∏y

mo˝

na w

ykor

zyst

aç w

tech

nika

chm

iesz

anyc

h?”)

Przy

k∏ad

owa

repr

oduk

cja:

•

Frid

a K

ahlo

, „Tu

taj w

isi m

oja

suki

enka

” (X

X w

.)

• pr

aca

wte

reni

e: o

bser

wac

ja

ró˝n

orod

noÊc

i fak

tur

wna

turz

e•

çwic

zeni

a w

okre

Êlan

iu fa

ktur

yw

ybra

nych

ele

men

tów

oto

czen

ia•

rozm

owa

nauc

zajà

ca•

prac

a z

teks

tem

im

ater

ia∏e

m

ilust

racy

jnym

• çw

icze

nia

prak

tycz

ne w

stos

owa-

niu

zró˝

nico

wan

ej fa

ktur

y•

zaba

wa

ukaz

ujàc

a zn

acze

nie

fakt

ury

w p

last

yce

• om

awia

nie

ipor

ówny

wan

ie r

epro

-du

kcji

dzie

∏ pod

wzg

l´de

m fa

ktur

y•

spra

wdz

enie

sto

pnia

prz

ysw

ojen

iapo

znan

ych

poj´

ç w

form

ie u

stne

jod

pow

iedz

i na

pyta

nia

• bu

rza

móz

gów

(„J

akie

rod

zaje

fakt

ury

mo˝

na w

yró˝

niç

wna

jbli˝

-sz

ym o

tocz

eniu

?”)

Przy

k∏ad

owe

repr

oduk

cje:

•

Cla

ude

Mon

et, „

Cha

ta r

ybac

ka

na k

lifie

” (X

IX w

.)

wsp

osób

eks

pres

yjny

iest

etyc

zny

• w

yjaÊ

niç

poj´

cie

fakt

ury

• ok

reÊl

iç r

odza

j fa

ktur

y w

dzi

e∏ac

hró

˝nyc

h dy

scyp

linpl

asty

czny

ch

• uk

azaç

fakt

ur´

w p

raca

ch

plas

tycz

nych

tech

niki

iu˝

ytyc

hm

ater

ia∏ó

w d

la

wym

owy

dzie

∏a

• w

yjaÊ

niç

funk

cj´

fakt

ury

jako

Êro

dka

wyr

azu

plas

tycz

nego

• tw

órcz

o st

osow

açfa

ktur

´ w

dzia

∏a-

niac

h pl

asty

czny

ch

(kom

unik

acja

poz

a-w

erba

lna

– j´

zyk

prze

strz

eni,

kolo

ru,

cia∏

a itd

.).

• Âr

odki

wyr

azu

plas

-ty

czne

go i

dzia

∏ani

apl

asty

czne

wró

˝nyc

hm

ater

ia∏a

ch, t

echn

i-ka

ch i

form

ach.

•

Ró˝

noro

dne

spos

oby

kom

unik

owan

ia(k

omun

ikac

ja p

oza-

wer

baln

a –

j´zy

kpr

zest

rzen

i, ko

loru

,ci

a∏a

itd.)

.

16

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

wwiioo

ddààccee

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

sszzcczz

eeggóó∏∏

oowwee

PPrroocc

eedduurr

yy ooss

iiààggaa

nniiaa

cceellóó

wwpo

dsta

wow

epo

nadp

odst

awow

e

ZZaamm

iieerrzz

oonnee

oossiiàà

ggnnii´́

cciiaa

uucczznn

iiaaOO

ddnniiee

ssiieenn

iiee

ddoo pp

ooddsstt

aawwyy

pprroogg

rraamm

oowweejj

Ucz

eƒ p

otra

fi:

KKsszz

ttaa∏∏tt

KKoomm

ppoozzyy

ccjjaa

• po

j´ci

a: k

szta

∏t,

form

a p∏

aska

, for

ma

prze

strz

enna

• ro

dzaj

e fo

rm: n

atu-

raln

a is

twor

zona

prze

z cz

∏ow

ieka

(d

o ce

lów

pra

ktyc

z-ny

ch i

arty

styc

znyc

h)

• po

j´ci

e ko

mpo

zycj

i•

zasa

dy h

arm

onijn

ejko

mpo

zycj

i•

char

akte

ryst

yka

• po

pier

sie

Juliu

sza

Cez

ara

(I w

. n.e

.) •

Hon

oré

Dau

mie

r, „

Popi

ersi

e Je

ana-

Ponc

e’a-

Gui

llaum

e’a

Vie

nnet

a” (

XIX

w.)

•

Rao

ul H

ausm

ann,

„M

echa

nicz

nag∏

owa”

(X

X w

.)

• ro

zmow

a na

ucza

jàca

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

çwic

zeni

a w

uzys

kiw

aniu

form

p∏as

kich

i pr

zest

rzen

nych

• çw

icze

nia

prak

tycz

ne w

stos

owan

iuró

˝nor

odny

ch fo

rm p

∏ask

ich

iprz

estr

zenn

ych

• za

baw

y pr

zybl

i˝aj

àce

now

e po

j´ci

a•

spra

wdz

enie

sto

pnia

prz

ysw

ojen

iapo

znan

ych

poj´

ç w

form

ie u

stne

jod

pow

iedz

i na

pyta

nia

Przy

k∏ad

owe

repr

oduk

cje:

•

Myr

on, „

Dys

kobo

l” (

V w

. p.n

.e.)

•

Bar

bara

Hep

wor

th, „

Rze

êba

park

owa”

(X

X w

.)

• K

atar

zyna

Kob

ro, „

Kom

pozy

cja

prze

strz

enna

4”

(XX

w.)

• ob

serw

acja

naj

bli˝

szeg

o ot

ocze

nia:

wys

zuki

wan

ie u

k∏ad

ów p

rzyp

omi-

najà

cych

pos

zcze

góln

e ro

dzaj

eko

mpo

zycj

i

• w

yjaÊ

niç,

co

to je

stfo

rma

• od

ró˝n

iç fo

rm´

p∏as

kà o

d fo

rmy

prze

strz

enne

j•

rozr

ó˝ni

ç ro

dzaj

efo

rm w

ota

czaj

àcym

Êwie

cie

• st

osow

aç r

ó˝no

rodn

efo

rmy

wdz

ia∏a

niac

hpl

asty

czny

ch

• w

yjaÊ

niç,

co

to je

stko

mpo

zycj

a•

wym

ieni

ç za

sady

har

-m

onijn

ej k

ompo

zycj

i

• w

yjaÊ

niç

funk

cj´

form

y w

sztu

ce•

twór

czo

wyk

orzy

staç

form

´ ja

ko Ê

rode

kw

yraz

u pl

asty

czne

go

• do

braç

kom

pozy

cj´

do te

mat

u pr

acy

• od

pow

iedn

imi Ê

rod-

kam

i pla

styc

znym

i

• Âr

odki

wyr

azu

plas

tycz

nego

idz

ia-

∏ani

a pl

asty

czne

wró

˝nyc

h m

ater

ia-

∏ach

, tec

hnik

ach

i for

mac

h.

• R

ó˝no

rodn

e sp

osob

yko

mun

ikow

ania

(k

omun

ikac

ja p

oza-

wer

baln

a –

j´zy

kpr

zest

rzen

i, ko

loru

,ci

a∏a

itd.)

.

• Âr

odki

wyr

azu

plas

-ty

czne

go i

dzia

∏ani

apl

asty

czne

wró

˝-ny

ch m

ater

ia∏a

ch,

17

ró˝n

ych

rodz

ajów

kom

pozy

cji n

a p∏

asz-

czyê

nie:

cen

tral

nej,

sym

etry

czne

j, as

ymet

rycz

nej,

otw

arte

j, za

mkn

i´te

j,st

atyc

znej

, dyn

a-m

iczn

ej, r

ytm

iczn

ej•

spos

oby

twor

zeni

apo

szcz

egól

nych

ro

dzaj

ów k

ompo

zycj

i•

funk

cja

kom

pozy

cji

w d

ziel

e pl

asty

czny

m

• ro

zmow

a na

ucza

jàca

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

inst

rukc

ja tz

w. „

krok

po

krok

u”po

kazu

jàca

eta

py tw

orze

nia

kom

pozy

cji s

ymet

rycz

nej

• çw

icze

nia

prak

tycz

ne w

stos

owa-

niu

ró˝n

ych

rodz

ajów

kom

pozy

cji

• za

baw

y pr

zybl

i˝aj

àce

ró˝n

e ro

dzaj

e ko

mpo

zycj

i•

omaw

iani

e ip

orów

nyw

anie

rep

ro-

dukc

ji dz

ie∏ p

od k

àtem

zas

toso

wa-

nej k

ompo

zycj

i•

spra

wdz

enie

sto

pnia

prz

ysw

ojen

iapo

znan

ych

poj´

ç w

form

ie u

stne

jod

pow

iedz

i na

pyta

nia

• dr

ama

(„Tw

orze

nie

uk∏a

dów

obr

a-zu

jàcy

ch p

oszc

zegó

lne

rodz

aje

kom

pozy

cji”

) •

skrz

ynka

pyt

aƒ (

„Rod

zaje

ko

mpo

zycj

i”)

Przy

k∏ad

owe

repr

oduk

cje:

•

Tho

mas

Gai

nsbo

roug

h, „

B∏´

kitn

ych

∏opi

ec”

(XV

III

w.)

•

Han

s M

emlin

g, „

Mis

tycz

ne z

aÊlu

-bi

ny Ê

w. K

atar

zyny

” (X

V w

.)

• Pi

erre

-Aug

uste

Ren

oir,

„Pa

niC

harp

entie

r z

dzie

çmi”

(X

IX w

.)

• Pa

blo

Pica

sso,

„Tr

zej m

uzyk

anci

”(X

X w

.)

• E

dwar

d D

wur

nik,

„W

enec

ja”

(XX

w.)

• po

daç

rodz

aje

kom

pozy

cji

• ok

reÊl

iç r

odza

j kom

-po

zycj

i w w

ybra

nych

repr

oduk

cjac

h•

wyk

onaç

pra

c´

z w

ykor

zyst

anie

mw

ybra

nej k

ompo

zycj

i

wyr

aziç

okr

eÊlo

nàko

mpo

zycj

´•

odró

˝niç

dob

ràko

mpo

zycj

´ od

z∏e

j•

prze

dsta

wiç

rol

´ko

mpo

zycj

i jak

oÊr

odka

wyr

azu

plas

tycz

nego

tech

nika

ch

i for

mac

h.

18

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

wwiioo

ddààccee

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

sszzcczz

eeggóó∏∏

oowwee

PPrroocc

eedduurr

yy ooss

iiààggaa

nniiaa

cceellóó

wwpo

dsta

wow

epo

nadp

odst

awow

e

ZZaamm

iieerrzz

oonnee

oossiiàà

ggnnii´́

cciiaa

uucczznn

iiaaOO

ddnniiee

ssiieenn

iiee

ddoo pp

ooddsstt

aawwyy

pprroogg

rraamm

oowweejj

Ucz

eƒ p

otra

fi:

PPeerrss

ppeekktt

yywwaa

• pr

zest

rzeƒ

aw

yglà

dpr

zedm

iotó

w•

poj´

cia:

per

spek

tyw

a,lin

ia h

oryz

ontu

,pu

nkt z

bieg

u•

char

akte

ryst

yka

ró˝n

ych

rodz

ajów

pers

pekt

ywy:

rz

´dow

ej, k

ulis

owej

,zb

ie˝n

ej (

cent

raln

ej,

˝abi

ej, z

lotu

pta

ka,

ukoÊ

nej)

, mal

arsk

iej,

pow

ietr

znej

• ry

sow

anie

odc

inkó

wpi

onow

ych

ipoz

io-

myc

h w

per

spek

tyw

iezb

ie˝n

ej m

etod

à w

ykre

Êlnà

• fu

nkcj

a pe

rspe

ktyw

yw

dzi

ele

plas

tycz

nym

• A

mad

eo M

odig

liani

, „Po

rtre

tch

∏opc

a z

rudy

mi w

∏osa

mi”

(X

X w

.) •

Was

sily

Kan

dins

ky, „

KoÊ

ció∏

wM

urna

u II

” (X

X w

.)

• G

iaco

mo

Bal

la, „

Dzi

ewcz

ynka

bieg

nàca

po

balk

onie

” (X

X w

.)

• ob

serw

acja

oto

czen

ia: p

rzes

trze

ƒ,tr

ójw

ymia

row

oÊç

obie

któw

• ro

zmow

a na

ucza

jàca

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

inst

rukc

ja tz

w. „

krok

po

krok

u”po

kazu

jàca

eta

py r

ysow

ania

od

cink

ów p

iono

wyc

h i p

ozio

myc

hw

pers

pekt

ywie

zbi

e˝ne

j met

odà

wyk

reÊl

nà•

çwic

zeni

a pr

akty

czne

w p

rzed

sta-

wia

niu

trój

wym

iaro

woÊ

ci p

rzed

-m

iotó

w n

a p∏

aszc

zyên

ie•

çwic

zeni

a pr

akty

czne

wst

osow

aniu

ró˝n

ych

rodz

ajów

per

spek

tyw

y•

zaba

wy

u∏at

wia

jàce

zro

zum

ieni

epr

aw p

ersp

ekty

wy

• pr

aca

wte

reni

e: r

ysow

anie

frag

-m

entu

oto

czen

ia w

pers

pekt

ywie

zbie

˝nej

• om

awia

nie

ipor

ówny

wan

ie r

epro

-du

kcji

dzie

∏ pod

kàt

em z

asto

sow

a-ne

j per

spek

tyw

y

• w

yjaÊ

niç,

co

to je

stpe

rspe

ktyw

a•

wym

ieni

ç ro

dzaj

epe

rspe

ktyw

y•

wyj

aÊni

ç ro

l´

pers

pekt

ywy

wdz

iele

szt

uki

• pr

zeds

taw

iç n

a p∏

asz-

czyê

nie

trój

wym

ia-

row

e pr

zedm

ioty

• za

stos

owaç

w d

zia∏

a-ni

ach

plas

tycz

nych

dany

rod

zaj

pers

pekt

ywy

• ok

reÊl

iç r

odza

j pe

rspe

ktyw

y w

wyb

rany

ch r

epro

-du

kcja

ch d

zie∏

• Âr

odki

wyr

azu

plas

-ty

czne

go i

dzia

∏ani

apl

asty

czne

wró

˝nyc

hm

ater

ia∏a

ch, t

echn

i-ka

ch i

form

ach.

19

RRyyss

uunneekk

• ch

arak

tery

styk

a ir

ola

rysu

nku

• fu

nkcj

e sz

kicu

• an

aliz

a ip

orów

nani

edz

ie∏ r

ysun

ku

• sp

raw

dzen

ie s

topn

ia p

rzys

woj

enia

pozn

anyc

h po

j´ç

wfo

rmie

ust

nej

odpo

wie

dzi n

a py

tani

a•

skrz

ynka

pyt

aƒ (

„Rod

zaje

pe

rspe

ktyw

y”)

Przy

k∏ad

owe

repr

oduk

cje:

•

mal

arst

wo

jask

inio

we

• m

alar

stw

o st

aro˝

ytne

go E

gipt

u•

Jan

Ver

mee

r va

n D

elft

, „L

ist

mi∏o

sny”

(X

VII

w.)

•

Pier

o de

lla F

ranc

esca

, „W

idok

idea

lneg

o m

iast

a” (

XV

w.)

•

Jean

-Hon

oré

Frag

onar

d,

„Cie

nist

a al

eja”

(X

VII

I w

.)

• Pi

eter

Bru

egel

sta

rszy

, „Z

abaw

y dz

ieci

´ce”

(X

VI

w.)

•

Cam

ille

Piss

arro

, „A

venu

e de

l’O

pera

” (X

IX w

.)

• W

∏ady

s∏aw

Âle

wiƒ

ski,

„Kac

zeƒc

e”(X

X w

.)

• ro

zmow

a na

ucza

jàca

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

çwic

zeni

a pr

akty

czne

wsz

kico

wan

iu•

çwic

zeni

a pr

akty

czne

ww

ykon

y-w

aniu

pra

c ry

sunk

owyc

h ró

˝nym

ina

rz´d

ziam

i•

omaw

iani

e ip

orów

nyw

anie

wyk

o-na

nych

rys

unkó

w

• w

ymie

niç

char

akte

-ry

styc

zne

cech

y ry

sunk

u ja

ko d

yscy

-pl

iny

plas

tycz

nej

• po

daç

funk

cje

szki

cu•

u˝yç

w∏a

Êciw

ych

przy

boró

w r

ysun

ko-

wyc

h do

zad

aneg

ote

mat

u

• Êw

iado

mie

i ek

spre

-sy

jnie

pos

∏ugi

waç

si´

kres

kà, k

ropk

à,

linià

, kon

ture

m,

plam

à w

alor

owà,

Êwia

t∏oc

ieni

em•

opis

aç d

zie∏

o ry

sunk

owe

• po

rów

naç

dwa

ró˝n

edz

ie∏a

rys

unko

we

• K

onta

kt z

dzie

∏am

isz

tuki

pla

styc

znej

–

pom

niki

, gal

erie

,m

uzea

. •

Ârod

ki w

yraz

u pl

as-

tycz

nego

idz

ia∏a

nia

plas

tycz

ne w

ró˝n

ych

mat

eria

∏ach

, tec

hni-

kach

i fo

rmac

h.

FFoorr

mmyy

ttwwóórr

cczzooÊÊ

ccii

20

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

wwiioo

ddààccee

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

sszzcczz

eeggóó∏∏

oowwee

PPrroocc

eedduurr

yy ooss

iiààggaa

nniiaa

cceellóó

wwpo

dsta

wow

epo

nadp

odst

awow

e

ZZaamm

iieerrzz

oonnee

oossiiàà

ggnnii´́

cciiaa

uucczznn

iiaaOO

ddnniiee

ssiieenn

iiee

ddoo pp

ooddsstt

aawwyy

pprroogg

rraamm

oowweejj

Ucz

eƒ p

otra

fi:

MMaall

aarrsstt

wwoo

• sp

ecyf

ika

mal

arst

wa

jako

dys

cypl

iny

plas

tycz

nej

• sp

osob

y pr

zeds

ta-

wia

nia

rzec

zyw

isto

Êci:

real

isty

czny

i a

bstr

akcy

jny

• p∏

aski

e lu

b pr

zes-

trze

nne

ukaz

anie

rzec

zyw

isto

Êci

na o

braz

ie

•an

aliz

a dz

ie∏ r

ysun

kow

ych

oraz

ich

ocen

a es

tety

czna

iem

ocjo

naln

a •

poró

wny

wan

ie d

wóc

h ró

˝nyc

hdz

ie∏ r

ysun

kow

ych

• pr

aca

wte

reni

e: w

izyt

a w

muz

eum

,ga

leri

i lub

na

wys

taw

ie•

port

folio

(„M

oje

ulub

ione

rysu

nki”

)

Przy

k∏ad

owe

repr

oduk

cje:

•

Edg

ar D

egas

, „Ta

ncer

ka”

(XIX

w.)

• R

afae

l, „M

adon

na z

Dzi

ecià

tkie

miÊ

w. J

anem

Chr

zcic

iele

m”

– sz

kic

iobr

az (

XV

I w

.)

• L

eona

rdo

da V

inci

, rys

unek

ar

chite

kton

iczn

y (X

V w

.)

• M

icha

∏ Ani

o∏, „

Kle

opat

ra”

(XV

I w

.)

• V

ince

nt v

an G

ogh,

„˚

niw

a”

(XIX

w.)

• ro

zmow

a na

ucza

jàca

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

çwic

zeni

a w

wyk

onyw

aniu

pra

c fa

r-ba

mi z

a po

moc

à ró

˝nyc

h na

rz´d

zi•

omaw

iani

e ip

orów

nyw

anie

wyk

o-na

nych

pra

c•

anal

iza

dzie

∏ mal

arst

wa

oraz

ich

ocen

a es

tety

czna

iem

ocjo

naln

a •

poró

wny

wan

ie d

wóc

h od

mie

nnyc

hdz

ie∏ m

alar

stw

a

• zo

rgan

izow

aç w

ar-

szta

t pra

cy p

rzy

wyk

onyw

aniu

pra

cry

sunk

owyc

h •

pos∏

ugiw

aç s

i´ s

zki-

cem

jako

wst

´pny

met

apem

do

w∏a

Êciw

ejpr

acy

• sc

hara

kter

yzow

açm

alar

stw

o ja

ko d

ys-

cypl

in´

plas

tycz

nà•

wyj

aÊni

ç, c

zym

si´

ró˝n

i mal

arst

wo

real

isty

czne

od

mal

arst

wa

abst

rakc

yjne

go•

okre

Êliç

spo

sób

prze

dsta

wie

nia

rzec

zyw

isto

Êci

• w

yraz

iç w

∏asn

e zd

anie

na te

mat

ana

lizow

a-ne

go r

ysun

ku

• Êw

iado

mie

i ek

spre

-sy

jnie

pos

∏ugi

waç

si´

okre

Êlon

à te

chni

kàpl

asty

cznà

, kom

po-

zycj

à or

az z

esta

wem

barw

• op

isaç

dzi

e∏o

mal

arsk

ie•

poró

wna

ç dw

a ró

˝ne

dzie

∏a m

alar

skie

• w

yraz

iç s

woj

e zd

anie

• R

ó˝no

rodn

e sp

osob

yko

mun

ikow

ania

(k

omun

ikac

ja p

oza-

wer

baln

a –

j´zy

kpr

zest

rzen

i, ko

loru

,ci

a∏a

itd.)

. •

Kra

jobr

az k

ultu

row

y.

• K

onta

kt z

dzie

∏am

isz

tuki

pla

styc

znej

–

pom

niki

, gal

erie

,m

uzea

. •

Ârod

ki w

yraz

u pl

as-

tycz

nego

idz

ia∏a

nia

plas

tycz

ne w

ró˝-

nych

mat

eria

∏ach

,te

chni

kach

i fo

rmac

h.

• R

ó˝no

rodn

e sp

osob

yko

mun

ikow

ania

21

GGrraa

ffiikkaa

• ro

dzaj

e m

alar

stw

a:hi

stor

yczn

e,

bata

listy

czne

, rel

i-gi

jne,

mito

logi

czne

, ro

dzaj

owe,

por

tre-

tow

e, p

ejza

˝ow

e,m

aryn

isty

czne

, m

artw

a na

tura

• po

j´ci

a: o

rygi

na∏,

kopi

a, r

epro

dukc

ja,

graf

fiti

• an

aliz

a ip

orów

nani

edz

ie∏ m

alar

stw

a

• sp

ecyf

ika

graf

iki

jako

dys

cypl

iny

plas

tycz

nej

• pr

aca

wte

reni

e: w

izyt

a w

muz

eum

,ga

leri

i lub

na

wys

taw

ie•

spra

wdz

enie

sto

pnia

prz

ysw

ojen

iapo

znan

ych

poj´

ç w

form

ie u

stne

jod

pow

iedz

i na

pyta

nia

• m

apa

men

taln

a („

Rod

zaje

mal

arst

wa”

)

Przy

k∏ad

owe

repr

oduk

cje:

•

Kaz

imie

rz M

alew

icz,

„K

ompo

zycj

aab

stra

kcyj

na”

(XX

w.)

•

Józe

f Meh

offe

r, „

Port

ret ˝

ony

arty

sty”

(X

X w

.)

• Jó

zef C

he∏m

oƒsk

i, „B

ocia

ny”

(XIX

w.)

•

Stan

is∏a

w I

gnac

y W

itkie

wic

z,

„Ann

a N

awro

cka”

(X

X w

.) •

Jose

ph M

allo

rd W

illia

m T

urne

r,„O

stat

nia

drog

a Te

mer

aire

’a”

(XIX

w.)

•

Sand

ro B

ottic

elli,

„N

arod

zeni

eC

hrys

tusa

” (X

V/X

VI

w.)

•

Alb

ert B

iers

tadt

, „E

stes

Par

kw

Col

orad

o” (

XIX

w.)

•

Paul

Céz

anne

, „M

artw

a na

tura

”(X

IX w

.)

• D

iego

Vel

ázqu

ez, „

Podd

anie

B

redy

” (X

VII

w.)

•

Pabl

o Pi

cass

o, „

Gue

rnic

a” (

XX

w.)

• ro

zmow

a na

ucza

jàca

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym

na o

braz

ie: p

∏ask

i lu

b pr

zest

rzen

ny•

u˝yç

w∏a

Êciw

ych

przy

boró

w m

alar

-sk

ich

do z

adan

ego

tem

atu

• ok

reÊl

iç p

oj´c

ia:

oryg

ina∏

, kop

ia,

repr

oduk

cja,

gra

ffiti

• ro

zró˝

niç

na p

rzy-

k∏ad

ach

tem

atyc

zne

rodz

aje

mal

arst

wa

• zo

rgan

izow

aç

war

szta

t pra

cy p

rzy

mal

owan

iu p

rac

• na

mal

owaç

pra

c´

na o

kreÊ

lony

tem

at

• w

yjaÊ

niç,

na

czym

pole

ga s

pecy

fika

graf

iki j

ako

dys-

cypl

iny

plas

tycz

nej

na te

mat

ana

lizow

a-ne

go d

zie∏

a m

alar

skie

go

• w

yjaÊ

niç,

wja

ki

spos

ób p

owst

aje

odbi

tka

w z

ale˝

noÊc

iod

u˝y

tej t

echn

iki

(kom

unik

acja

poz

a-w

erba

lna

– j´

zyk

prze

strz

eni,

kolo

ru, c

ia∏a

itd.

).

• K

rajo

braz

kul

turo

wy.

• K

onta

kt z

dzie

∏am

isz

tuki

pla

styc

znej

–

pom

niki

, gal

erie

,m

uzea

.

22

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

wwiioo

ddààccee

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

sszzcczz

eeggóó∏∏

oowwee

PPrroocc

eedduurr

yy ooss

iiààggaa

nniiaa

cceellóó

wwpo

dsta

wow

epo

nadp

odst

awow

e

ZZaamm

iieerrzz

oonnee

oossiiàà

ggnnii´́

cciiaa

uucczznn

iiaaOO

ddnniiee

ssiieenn

iiee

ddoo pp

ooddsstt

aawwyy

pprroogg

rraamm

oowweejj

Ucz

eƒ p

otra

fi:

• ro

dzaj

e gr

afik

i ii

ch c

hara

kter

ysty

ka:

graf

ika

arty

styc

zna

(war

szta

tow

a)

igra

fika

u˝yt

kow

a(s

toso

wan

a)

• po

j´ci

a: m

atry

ca,

ryle

c, d

∏uto

, zna

kpl

asty

czny

,lite

rnic

two

• sp

osob

y po

wst

awan

iadz

ie∏ g

rafik

i war

szta

-to

wej

: ryt

wkl

´s∏y

, ry

t wyp

uk∏y

• ró

˝nor

odno

Êç fo

rmgr

afik

i u˝y

tkow

ej:

plak

at, g

rafik

a re

klam

owa,

pre

cy-

zyjn

a, k

sià˝

kow

a,

repr

oduk

cyjn

a,

kom

pute

row

a•

zasa

dy n

azew

nict

wa

prac

gra

ficzn

ych

w z

ale˝

noÊc

i od

mat

eria

∏u m

atry

cy(d

rzew

oryt

, gip

sory

t,m

iedz

iory

t, lin

oryt

,ka

mie

nior

yt)

• an

aliz

a ip

orów

nani

edz

ie∏ g

rafik

i art

ys-

tycz

nej i

u˝y

tkow

ej

• in

stru

kcja

tzw

. „kr

ok p

o kr

oku”

po

kazu

jàca

eta

py w

ykon

ywan

iaw

war

unka

ch s

zkol

nych

lub

dom

o-w

ych

pros

tej o

dbitk

i gra

ficzn

ej•

çwic

zeni

a w

wyk

onyw

aniu

pr

osty

ch m

atry

c i o

dbite

k•

çwic

zeni

a w

proj

ekto

wan

iu r

ó˝ny

chfo

rm g

rafic

znyc

h (n

p. p

laka

tu)

• om

awia

nie

ipor

ówny

wan

ie

wyk

onan

ych

prac

gra

ficzn

ych

• çw

icze

nia

na k

ompu

terz

e: p

róby

prac

gra

ficzn

ych

• an

aliz

a dz

ie∏ g

rafik

i ora

z ic

h oc

ena

este

tycz

na i

emoc

jona

lna

• po

rów

nyw

anie

dw

óch

ró˝n

ych

dzie

∏ gra

fiki

• pr

aca

wte

reni

e: w

izyt

a w

muz

eum

,ga

leri

i lub

na

wys

taw

ie•

spra

wdz

enie

sto

pnia

prz

ysw

ojen

iapo

znan

ych

poj´

ç w

form

ie u

stne

jod

pow

iedz

i na

pyta

nia

• m

etod

a pr

ojek

tów

(„

Wys

taw

a w

klas

ie”)

•

Ênie

˝na

kula

(„C

zy r

ekla

my

sà

potr

zebn

e?”)

•

map

a m

enta

lna

(„Pr

zeja

wy

graf

iki

u˝yt

kow

ej”)

Przy

k∏ad

owe

repr

oduk

cje:

•

Mau

rice

de

Vla

min

ck,

„Mos

t wC

hato

u” (

XX

w.)

• w

yjaÊ

niç,

czy

m r

ó˝ni

si´

graf

ika

war

szta

-to

wa

od u

˝ytk

owej

• ro

zró˝

niç

form

y gr

afik

i u˝y

tkow

ej•

okre

Êliç

poj

´cia

: m

atry

ca, r

ylec

, d∏

uto,

lite

rnic

two,

znak

pla

styc

zny

• w

ykon

aç p

rost

e m

atry

ce i

odbi

tki

• zo

rgan

izow

aç

war

szta

t pra

cy p

rzy

twor

zeni

u pr

ac

graf

iczn

ych

• od

pow

iedn

io n

azw

açpr

ac´

graf

iczn

à,

znaj

àc m

ater

ia∏,

zkt

óreg

o w

ykon

ano

mat

ryc´

• op

isaç

dzi

e∏o

graf

iczn

e•

poró

wna

ç dw

a ró

˝ne

dzie

∏a g

rafic

zne

• w

yraz

iç w

∏asn

e zd

a-ni

e na

tem

at a

naliz

o-w

aneg

o dz

ie∏a

graf

iczn

ego

• Âr

odki

wyr

azu

plas

-ty

czne

go i

dzia

∏ani

apl

asty

czne

wró

˝nyc

hm

ater

ia∏a

ch, t

echn

i-ka

ch i

form

ach.

•

Ró˝

noro

dne

spos

oby

kom

unik

owan

ia

(kom

unik

acja

poz

a-w

erba

lna

– j´

zyk

prze

strz

eni,

kolo

ru,

cia∏

a itd

.).

• K

rajo

braz

kul

turo

wy.

23

RRzzee

êêbbaa

• is

tota

rze

êby

jako

dysc

yplin

y pl

asty

czne

j•

funk

cje

rzeê

by•

rodz

aje

rzeê

by:

rzeê

ba w

olno

sto

jàca

(w ty

m p

omni

k,

posà

g, r

zeêb

a pa

rko-

wa)

, rze

êba

zwià

zana

zar

chite

ktur

à (w

tym

p∏a

skor

zeêb

a),

med

al, m

onet

a•

poj´

cia:

pol

ichr

omia

,m

edal

iers

two

• rz

eêby

wna

jbli˝

szej

okol

icy

• A

lbre

cht D

ürer

, „R

ycer

z, D

iabe

∏iÂ

mie

rç”

(XV

I w

.)

• C

urri

er&

Ives

„W

yÊci

gi k

onne

”(X

IX w

.)

• ka

rta

ze Ê

redn

iow

iecz

nej k

si´g

i•

Mar

gare

t Ely

Web

b, il

ustr

acja

do

baj

ki o

Cze

rwon

ym K

aptu

rku

•Ja

n M

∏odo

˝eni

ec, p

laka

t cyr

kow

y(X

X w

.)

• H

enry

k To

mas

zew

ski,

„Wys

taw

a rz

eêby

Hen

ry M

oore

’a”

(XX

w.)

•

Hen

ri d

e To

ulou

se-L

autr

ec,

„Les

Am

bass

adeu

rs. A

rist

ide

Bru

ant”

(X

IX w

.)

• W

alde

mar

Âw

ierz

y, „

Krz

yszt

ofPe

nder

ecki

” (X

X w

.)

• ro

zmow

a na

ucza

jàca

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

çwic

zeni

a w

proj

ekto

wan

iu (

szki

-co

wan

iu)

figur

ki i

p∏as

korz

eêby

,a

nast

´pni

e je

j wyk

onyw

aniu

zm

odel

iny,

pla

stel

iny,

m

asy

soln

ej lu

b m

yd∏a

• om

awia

nie

ipor

ówny

wan

ie w

yko-

nany

ch p

rac

plas

tycz

nych

•an

aliz

a dz

ie∏ r

zeêb

iars

kich

ora

z ic

hoc

ena

este

tycz

na i

emoc

jona

lna

• po

rów

nyw

anie

dw

óch

ró˝n

ych

dzie

∏ rze

êbia

rski

ch•

prac

a w

tere

nie:

wiz

yta

wm

uzeu

m,

gale

rii l

ub n

a w

ysta

wie

• sc

hara

kter

yzow

açrz

eêb´

jako

dys

-cy

plin

´ pl

asty

cznà

• ro

zró˝

niç

na p

rzyk

∏a-

dach

rod

zaje

rze

êby

• w

yjaÊ

niç

funk

cje

rzeê

by•

zorg

aniz

owaç

w

arsz

tat p

racy

prz

ytw

orze

niu

prac

rz

eêbi

arsk

ich

• w

ykon

aç fi

gurk

´ lu

bp∏

asko

rzeê

b´ z

wyb

ra-

nego

mat

eria

∏u

(mod

elin

y, p

last

elin

y,m

asy

soln

ej, m

yd∏a

)

• w

ymie

niç

przy

k∏ad

yrz

eêb

wsw

ojej

mie

j-sc

owoÊ

ci lu

b w

jej

pobl

i˝u

• op

isaç

dzi

e∏o

rzeê

biar

skie

• po

rów

naç

dwa

ró˝n

edz

ie∏a

rze

êbia

rski

e•

wyr

aziç

w∏a

sne

zda-

nie

na te

mat

ana

lizo-

wan

ego

dzie

∏arz

eêbi

arsk

iego

• K

onta

kt z

dzie

∏am

isz

tuki

pla

styc

znej

–

pom

niki

, gal

erie

,m

uzea

. •

Ârod

ki w

yraz

u pl

as-

tycz

nego

idz

ia∏a

nia

plas

tycz

ne w

ró˝n

ych

mat

eria

∏ach

, tec

hni-

kach

i fo

rmac

h.

• R

ó˝no

rodn

e sp

osob

yko

mun

ikow

ania

(k

omun

ikac

ja p

oza-

wer

baln

a –

j´zy

kpr

zest

rzen

i, ko

loru

,ci

a∏a

itd.)

. •

Kra

jobr

az k

ultu

row

y.

24

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

wwiioo

ddààccee

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

sszzcczz

eeggóó∏∏

oowwee

PPrroocc

eedduurr

yy ooss

iiààggaa

nniiaa

cceellóó

wwpo

dsta

wow

epo

nadp

odst

awow

e

ZZaamm

iieerrzz

oonnee

oossiiàà

ggnnii´́

cciiaa

uucczznn

iiaaOO

ddnniiee

ssiieenn

iiee

ddoo pp

ooddsstt

aawwyy

pprroogg

rraamm

oowweejj

Ucz

eƒ p

otra

fi:

• an

aliz

a ip

orów

nani

edz

ie∏ r

zeêb

iars

kich

• sp

raw

dzen

ie s

topn

ia p

rzys

woj

enia

pozn

anyc

h po

j´ç

wfo

rmie

ust

nej

odpo

wie

dzi n

a py

tani

a•

port

folio

(„P

omni

ki w

moi

m

regi

onie

”)

• bu

rza

móz

gów

(„G

dzie

mo˝

nasp

otka

ç rz

eêby

?”)

Przy

k∏ad

owe

repr

oduk

cje:

•

Jose

Ang

elo

Cot

tinel

li Te

lmo

iLeo

pold

o N

eves

de

Alm

eida

, „P

omni

k O

dkry

wcó

w”

wL

izbo

nie

(XX

w.)

• W

ojci

ech

Gry

niew

icz,

„¸

awec

zka

Tuw

ima”

(X

X w

.)

• W

∏ady

s∏aw

Has

ior,

„D

eleg

aci n

ako

nfer

encj

´ na

szc

zyci

e” (

XX

w.)

•

„Pi´

kna

Mad

onna

zK

ru˝l

owej

”(X

V w

.)

• fa

sada

Muz

eum

Szt

uki w

Ni˝

nym

Now

ogro

dzie

(X

X w

.)

• p∏

asko

rzeê

ba z

dobi

àca

elew

acj´

kam

ieni

cy P

rzyb

y∏ów

wK

azim

ierz

uD

olny

m (

XV

I w

.)

• G

ianl

oren

zo B

erni

ni, „

Apo

lloiD

afne

” (X

VII

w.)

•

Hen

ry M

oore

, „Po

staç

pó∏

le˝à

ca”

(XX

w.)

25

AArrcc

hhiittee

kkttuurr

aa•

spec

yfik

a ir

ola

arch

itekt

ury

• za

sady

dob

rej a

rchi

-te

ktur

y i f

unkc

jona

l-ni

e za

plan

owan

ejpr

zest

rzen

i•

podz

ia∏ a

rchi

tekt

ury

ze w

zgl´

du n

a fu

nk-

cj´:

mie

szka

niow

a,sa

kral

na, u

˝yte

cz-

noÊc

i pub

liczn

ej,

prze

mys

∏ow

a•

poj´

cia:

urb

anis

tyka

,za

byte

k, s

kans

en,

kons

erw

ator

zaby

tków

• za

bytk

i arc

hite

ktur

yw

naj

bli˝

szej

oko

licy

i reg

ioni

e•

anal

iza

ipor

ówna

nie

dzie

∏ arc

hite

ktur

y

• ro

zmow

a na

ucza

jàca

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

çwic

zeni

a w

proj

ekto

wan

iu (

szki

-co

wan

iu, a

nas

t´pn

ie m

alow

aniu

)bu

dow

li ar

chite

kton

iczn

ych

oró

˝nyc

h fu

nkcj

ach

• om

awia

nie

ipor

ówny

wan

ie

wyk

onan

ych

prac

dot

yczà

cych

ar

chite

ktur

y•

anal

iza

dzie

∏ arc

hite

ktur

y or

az ic

hoc

ena

este

tycz

na i

emoc

jona

lna

• po

rów

nyw

anie

dw

óch

odm

ienn

ych

dzie

∏ arc

hite

ktur

y•

prac

a w

tere

nie:

szl

akie

m

zaby

tków

wm

ojej

mie

jsco

woÊ

cilu

b je

j oko

licy

• po

rtfo

lio (

„Naj

ciek

awsz

e za

bytk

iw

Pols

ce”)

•

met

apla

n („

Jak

pow

inno

wyg

làda

ços

iedl

e m

iesz

kani

owe?

”)

• m

etod

a pr

ojek

tów

(„M

akie

tam

iejs

ca z

abaw

i od

pocz

ynku

”)

Przy

k∏ad

owe

repr

oduk

cje:

•

now

ocze

sna

mak

ieta

ar

chite

kton

iczn

a•

wyb

rana

bud

owla

Fri

edri

cha

Hun

dert

was

sera

• D

ougl

as C

ardi

nal,

KoÊ

ció∏

NM

Pw

Red

Dee

r w

Kan

adzi

e (X

X w

.)

• K

oÊci

ó∏ N

MP

wG

daƒs

ku

(XIV

–XV

I w

.)

•ok

reÊl

iç s

pecy

fik´

arch

itekt

ury

jako

dys

-cy

plin

y pl

asty

czne

j•

wyj

aÊni

ç ro

l´

arch

itekt

ury

• w

ymie

niç

przy

k∏ad

yar

chite

ktur

y o

ró˝-

nym

prz

ezna

czen

iuw

swoj

ej m

iejs

cow

o-Êc

i lub

wje

j pob

li˝u

• ok

reÊl

iç, c

o to

jest

zaby

tek

• op

isaç

, czy

m z

aj-

muj

e si

´ ko

nser

wa-

tor

zaby

tków

• na

ryso

waç

lub

nam

alow

aç b

udow

l´ar

chite

kton

iczn

à o

wyb

rane

j fun

kcji

• w

skaz

aç z

abyt

kiw

swoj

ej m

iejsc

owoÊ

ci•

opis

aç d

zie∏

o ar

chite

ktur

y•

ocen

iç p

od w

zgl´

-de

m fu

nkcj

onal

noÊc

iob

iekt

y ar

chite

kto-

nicz

ne o

raz

prze

s-tr

zeƒ

wok

ó∏ n

ich

• po

rów

naç

dwa

ró˝n

edz

ie∏a

arc

hite

ktur

y•

wyr

aziç

w∏a

sne

zdan

ie n

a te

mat

anal

izow

aneg

o dz

ie∏a

arc

hite

ktur

y

• K

onta

kt z

dzie

∏am

isz

tuki

pla

styc

znej

–

pom

niki

, gal

erie

,m

uzea

. •

Ârod

ki w

yraz

u pl

as-

tycz

nego

idz

ia∏a

nia

plas

tycz

ne w

ró˝n

ych

mat

eria

∏ach

, tec

hni-

kach

i fo

rmac

h.

• R

ó˝no

rodn

e sp

osob

yko

mun

ikow

ania

(k

omun

ikac

ja p

oza-

wer

baln

a –

j´zy

kpr

zest

rzen

i, ko

loru

,ci

a∏a

itd.)

. •

Kra

jobr

az k

ultu

row

y.

• K

szta

∏tow

anie

ot

ocze

nia

ifor

m

u˝yt

kow

ych

(rac

jo-

naln

oÊç,

funk

cjon

al-

noÊç

, est

etyk

a).

26

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

wwiioo

ddààccee

ZZaagg

aaddnnii

eenniiaa

sszzcczz

eeggóó∏∏

oowwee

PPrroocc

eedduurr

yy ooss

iiààggaa

nniiaa

cceellóó

wwpo

dsta

wow

epo

nadp

odst

awow

e

ZZaamm

iieerrzz

oonnee

oossiiàà

ggnnii´́

cciiaa

uucczznn

iiaaOO

ddnniiee

ssiieenn

iiee

ddoo pp

ooddsstt

aawwyy

pprroogg

rraamm

oowweejj

Ucz

eƒ p

otra

fi:

WWzzoo

rrnniicc

ttwwoo

pprrzzee

mmyyss

∏∏ooww

eeii rr

zzeemm

iiooss∏∏

ooaarr

ttyysstt

yycczznn

ee

• sp

ecyf

ika

oraz

fu

nkcj

e w

zorn

ictw

apr

zem

ys∏o

weg

o i r

zem

ios∏

a ar

tyst

yczn

ego

• ró

˝nic

e m

i´dz

y w

zor-

nict

wem

prz

emys

∏o-

wym

arz

emio

s∏em

arty

styc

znym

• es

tety

ka a

funk

cjon

al-

noÊç

prz

edm

iotó

w•

wyt

wor

y w

zorn

ictw

apr

zem

ys∏o

weg

o i r

zem

ios∏

a ar

tys-

tycz

nego

w n

ajbl

i˝-

szym

oto

czen

iu•

anal

iza

ipor

ówna

nie

wyt

wor

ów w

zorn

ic-

twa

prze

mys

∏ow

ego

oraz

rze

mio

s∏a

arty

styc

zneg

o

• C

entr

um H

andl

owe

Haf

fner

a„F

anta

zjon

” w

Sopo

cie

(XX

w.)

•

Fran

k L

loyd

Wri

ght,

Muz

eum

Gug

genh

eim

a w

Now

ym J

orku

(XX

w.)

• sk

anse

n: M

uzeu

m W

si M

azow

iec-

kiej

wSi

erpc

u

• ro

zmow

a na

ucza

jàca

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

çwic

zeni

a w

proj

ekto

wan

iu

(mal

owan

iu lu

b ry

sow

aniu

) es

tety

czny

ch i

funk

cjon

alny

chpr

zedm

iotó

w c

odzi

enne

go u

˝ytk

u•

omaw

iani

e ip

orów

nyw

anie

w

ykon

anyc

h pr

ac•

anal

iza

dzie

∏ wzo

rnic

twa

prze

my-

s∏ow

ego

i rze

mio

s∏a

arty

styc

zneg

o or

az ic

h oc

ena

este

tycz

na

iem

ocjo

naln

a•

poró

wny

wan

ie d

wóc

h od

mie

nnyc

hw

ytw

orów

wzo

rnic

twa

prze

mys

∏o-

weg

o ir

zem

ios∏

a ar

tyst

yczn

ego

• pr

aca

wte

reni

e: o

glàd

anie

wyt

wo-

rów

rze

mio

s∏a

arty

styc

zneg

ow

muz

eum

i w

zorn

ictw

a pr

zem

ys-

∏ow

ego

w s

klep

ie, n

a w

ysta

wie

• dy

skus

ja p

anel

owa

(„C

zem

u s∏

u˝y

wzo

rnic

two

prze

mys

∏ow

e?”)

• ok

reÊl

iç s

pecy

fik´

wzo

rnic

twa

prze

mys

-∏o

weg

o i r

zem

ios∏

aar

tyst

yczn

ego

• w

yjaÊ

niç

ró˝n

ic´

mi´

dzy

wzo

rnic

twem

prze

mys

∏ow

ym

a rz

emio

s∏em

ar

tyst

yczn

ym•

wyj

aÊni

ç zw

iàze

km

i´dz

y es

tety

kà

a fu

nkcj

onal

noÊc

iàpr

zedm

iotó

w•

wsk

azaç

prz

yk∏a

dyw

ytw

orów

wzo

rnic

-tw

a pr

zem

ys∏o

weg

o i r

zem

ios∏

a ar

tyst

ycz-

nego

wna

jbli˝

szym

otoc

zeni

u•

zapr

ojek

tow

aç

(nam

alow

aç lu

b na

-ry

sow

aç)

prze

dmio

t

• op

isaç

dzi

e∏o

wzo

r-ni

ctw

a pr

zem

ys∏o

-w

ego

i rze

mio

s∏a

arty

styc

zneg

o•

poró

wna

ç dw

a ró

˝ne

wyt

wor

y w

zorn

ictw

apr

zem

ys∏o

weg

o lu

b rz

emio

s∏a

arty

styc

zneg

o•

wyr

aziç

w∏a

sne

zda-

nie

na te

mat

ana

li-zo

wan

ego

wyt

wor

uw

zorn

ictw

a pr

zem

ys-

∏ow

ego

lub

rzem

ios∏

aar

tyst

yczn

ego

• K

onta

kt z

dzie

∏am

isz

tuki

pla

styc

znej

–

pom

niki

, gal

erie

,m

uzea

. •

Ârod

ki w

yraz

u pl

as-

tycz

nego

idz

ia∏a

nia

plas

tycz

ne w

ró˝n

ych

mat

eria

∏ach

, tec

hni-

kach

i fo

rmac

h.

• R

ó˝no

rodn

e sp

osob

yko

mun

ikow

ania

(k

omun

ikac

ja p

oza-

wer

baln

a –

j´zy

kpr

zest

rzen

i, ko

loru

,ci

a∏a

itd.)

. •

Kra

jobr

az k

ultu

row

y.•

Ksz

ta∏t

owan

ie

otoc

zeni

a if

orm

u˝yt

kow

ych

(rac

jo-

naln

oÊç,

funk

cjon

al-

noÊç

, est

etyk

a).

27

SSzzttuu

kkaa

lluuddoo

wwaa

• is

tota

szt

uki l

udow

ej•

ró˝n

orod

noÊç

prz

e-ja

wów

szt

uki l

udo-

wej

: mal

arst

wo,

graf

ika,

rze

êba,

rz

emio

s∏o

arty

s-ty

czne

, arc

hite

ktur

a•

char

akte

ryst

yczn

ece

chy

wyt

wor

ówsz

tuki

ludo

wej

• po

j´ci

a: Ê

wià

tek,

piet

a•

war

toÊç

kul

turo

wa

sztu

ki lu

dow

ej•

g∏ów

ne r

egio

ny e

tno-

graf

iczn

e w

Pols

ceii

ch c

hara

kter

ys-

tycz

ne w

ytw

ory

• w

ytw

ory

sztu

ki lu

do-

wej

wna

jbli˝

szym

otoc

zeni

u•

anal

iza

ipor

ówna

nie

odm

ienn

ych

wyt

wo-

rów

szt

uki l

udow

ej

• m

etod

a pr

ojek

tów

(„E

lem

enty

wyp

osa˝

enia

kla

sy”)

Przy

k∏ad

owe

repr

oduk

cje:

•

wyt

wor

y w

zorn

ictw

a pr

zem

ys∏o

weg

oi r

zem

ios∏

a ar

tyst

yczn

ego

• ro

zmow

a na

ucza

jàca

• pr

aca

zte

kste

m i

mat

eria

∏em

ilu

stra

cyjn

ym•

çwic

zeni

a w

wyk

onyw

aniu

ró˝

no-

rodn

ych

form

pla

styc

znyc

h w

yko-

rzys

tujà

cych

sty

l i m

otyw

y lu

dow

e•

omaw

iani

e ip

orów

nyw

anie

wyk

o-na

nych

pra

c•

prac

a w

tere

nie:

w

izyt

a w

skan

seni

e•

anal

iza

ipor

ówna

nie

dzie

∏ szt

uki

ludo

wej

• po

rtfo

lio (

„Szt

uka

ludo

wa

moj

ego

regi

onu”

)

Przy

k∏ad

owe

repr

oduk

cje:

•

drze

wor

yt•

mal

arst

wo

na s

zkle

• m

alar

stw

o ol

ejne

• pi

eta

• C

hrys

tus

Fras

obliw

y•

glin

iane

lub

drew

nian

e fig

urki

,np

. pta

ków

• ha

ftow

ana

serw

eta

• w

ycin

anka

• m

alow

ana

skrz

ynia

• dr

ewni

any

koÊc

ió∏

codz

ienn

ego

u˝yt

kusp

e∏ni

ajàc

y fu

nkcj

ees

tety

czne

if

unkc

jona

lne

• w

yjaÊ

niç,

co

jest

isto

tàsz

tuki

ludo

wej

• w

ymie

niç

dysc

yplin

ypl

asty

czne

, wkt

ó-ry

ch p

rzej

awia

si´

twór

czoÊ

ç lu

dow

a•

wym

ieni

ç ch

arak

te-

ryst

yczn

e ce

chy

wyt

wor

ów s

ztuk

i lu

dow

ej•

wyk

onaç

pra

c´ p

las-

tycz

nà w

styl

isty

cety

pow

ej d

la s

ztuk

ilu

dow

ej

• po

daç

najw

a˝ni

ejsz

ere

gion

y et

nogr

afic

zne

w P

olsc

e or

az

char

akte

ryst

yczn

edl

a ni

ch w

ytw

ory

sztu

ki lu

dow

ej•

prze

dsta

wiç

naj

wa˝

-ni

ejsz

e ce

chy

twór

-cz

oÊci

ludo

wej

swoj

ego

regi

onu

• op

isaç

dzi

e∏o

sztu

kilu

dow

ej•

poró

wna

ç dw

a ró

˝ne

dzie

∏a s

ztuk

i lu

dow

ej•

wyr

aziç

w∏a

sne

zdan

iena

tem

at a

naliz

owa-

nego

dzi

e∏a

sztu

kilu

dow

ej

• K

onta

kt z

dzie

∏am

isz

tuki

pla

styc

znej

–

pom

niki

, gal

erie

,m

uzea

. •

Ârod

ki w

yraz

u pl

as-

tycz

nego

idz

ia∏a

nia

plas

tycz

ne w

ró˝n

ych

mat

eria

∏ach

, tec

hni-

kach

i fo

rmac

h.

• Sz

tuka

ludo

wa

i zdo

bnic

two

char

akte

ryst

yczn

edl

a da

nego

reg

ionu

. •

Ró˝

noro

dne

spos

oby

kom

unik

owan

ia

(kom

unik

acja

poz

a-w

erba

lna

– j´

zyk

prze

strz

eni,

kolo

ru,

cia∏

a itd

.).

• K

rajo

braz

kul

turo

wy.

•

Ksz

ta∏to

wan

ie

otoc

zeni

a if

orm

u˝

ytko

wyc

h (r

acjo

naln

oÊç,

funk

-cj

onal

noÊç

, est

etyk

a).

IIVV.. OOCCEENNAA OOSSIIÑÑGGNNII¢¢åå UUCCZZNNIIAA

Ocenianie osiàgni´ç jest w przypadku plastyki niezwykle trudne ze wzgl´du na du˝eró˝nice w uzdolnieniach uczniów oraz subiektywizm odbioru twórczoÊci. Wystawia-jàc ocen´, nauczyciel powinien braç pod uwag´ – oprócz rozwoju umiej´tnoÊci plastycznych – postaw´ i zaanga˝owanie ucznia.

Proponowane kryteria ogólne dotyczà wiadomoÊci i umiej´tnoÊci, które uczeƒpowinien opanowaç w ciàgu ca∏ego drugiego etapu kszta∏cenia. Oceniajàc ucznia,nauczyciel mo˝e dostosowaç wymagania na poszczególne oceny odpowiednio do klasy,w której uczy. Aby uzyskaç stopieƒ:

• ddooppuusszzcczzaajjààccyy – uczeƒ powinien byç w wi´kszoÊci przypadków przygotowany do lekcji (przynosiç potrzebne materia∏y) oraz z pomocà nauczyciela wykonywaçproste çwiczenia, uczestniczyç w zabawach, wyjaÊniaç najwa˝niejsze poj´cia. Potrafirównie˝ wymieniç kilku wybitnych polskich artystów. • ddoossttaatteecczznnyy – uczeƒ powinien przyswoiç podstawowe wiadomoÊci oraz najprostszeumiej´tnoÊci. Bardzo rzadko jest nieprzygotowany do lekcji, stara si´ utrzymaç porzàdek w miejscu pracy i oddaje wi´kszoÊç zadanych prac praktycznych. Pos∏ugujesi´ wybranymi Êrodkami wyrazu i stosuje typowe, proste techniki plastyczne. Uczeƒpowinien samodzielnie wykonywaç proste çwiczenia i uczestniczyç w zabawach,a tak˝e wspó∏pracowaç w grupie i podejmowaç próby samodzielnej twórczoÊci plas-tycznej. Potrafi podaç nazwiska kilku wybitnych polskich twórców. • ddoobbrryy – uczeƒ potrafi wykorzystaç w praktyce zdobytà wiedz´ i umiej´tnoÊci. Zawsze przynosi na lekcje potrzebne materia∏y i dba o estetyk´ swojego miejsca pracy.Ponadto prawid∏owo pos∏uguje si´ terminologià plastycznà i samodzielnie rozwiàzujetypowe problemy. Przejawia aktywnoÊç w dzia∏aniach indywidualnych i grupowych,wk∏ada du˝o wysi∏ku w wykonywanà prac´ i systematycznie pracuje na lekcjach.Âwiadomie wykorzystuje Êrodki plastyczne i stosuje ró˝norodne, nietypowe technikiplastyczne. Wymienia te˝ nazwiska kilku twórców polskich i zagranicznych. Samo-dzielnie próbuje analizowaç i porównywaç wybrane dzie∏a sztuki oraz wyra˝aç w∏asne opinie na ich temat. • bbaarrddzzoo ddoobbrryy – uczeƒ powinien opanowaç i wykorzystywaç w praktyce wszystkieokreÊlone w programie wiadomoÊci i umiej´tnoÊci. Ponadto bierze udzia∏ w dysku-sjach na temat sztuk plastycznych i potrafi uzasadniç swoje zdanie. Korzysta z ró˝-norodnych êróde∏ informacji w przygotowywaniu dodatkowych wiadomoÊci, a tak˝euczestniczy w dzia∏aniach plastycznych na terenie szko∏y i poza nià, wykazujàc zaan-ga˝owanie i pomys∏owoÊç. Umiej´tnie pos∏uguje si´ Êrodkami plastycznymi i dobieratechnik´ do tematu pracy. Podaje te˝ nazwiska wybitnych artystów w Polsce i naÊwiecie. Analizuje i porównuje dzie∏a sztuki oraz wyra˝a w∏asne opinie na ich temat. • cceelluujjààccyy – uczeƒ powinien przejawiaç szczególne zainteresowanie sztukami plas-tycznymi, a tak˝e wykazywaç du˝à znajomoÊç treÊci pozaprogramowych oraz zaan-ga˝owanie i twórczà inicjatyw´ w dzia∏aniach grupowych. Ponadto uczeƒ bierzeudzia∏ w konkursach plastycznych oraz aktywnie uczestniczy w ˝yciu kulturalnymszko∏y i regionu. Twórczo pos∏uguje si´ ró˝nymi Êrodkami plastycznymi i ekspery-mentuje z technikami plastycznymi. Potrafi wymieniç wybitnych twórców polskich

28

29

i zagranicznych oraz podaç przyk∏ady ich twórczoÊci. Uczeƒ analizuje i interpretujedowolne dzie∏a sztuki oraz uzasadnia ich wartoÊç artystycznà.

Metodami oceny sà: analiza wytworów uczniowskich, wypowiedê ustna oraz krót-kie sprawdziany, tzw. kartkówki. Przy czym wiodàcà metodà jest analiza wytworówucznia.

VV.. MMAATTEERRIIAA¸̧YY DDYYDDAAKKTTYYCCZZNNEE

Program nauczania plastyki w klasach IV–VI szko∏y podstawowej mo˝e byç realizo-wany przy wykorzystaniu dowolnych podr´czników przedmiotowych. Pomocne b´dàpublikacje Wydawnictwa Marek Ro˝ak: 1. „Do dzie∏a!”. Podr´cznik do plastyki dla klas IV–VI szko∏y podstawowej.

TreÊci w podr´czniku pogrupowane sà tematycznie i u∏o˝one zagadnieniami.Mo˝na je realizowaç kolejno lub wed∏ug porzàdku dostosowanego do siatki godzin, poziomu klasy i preferencji nauczyciela. Podstawowe poj´cia i zjawiskaplastyczne obrazowane sà odpowiednio dobranym i bogatym materia∏em ilustra-cyjnym w postaci zdj´ç, rysunków oraz prac dzieci. W tematach znajdujà si´ zró˝-nicowane pod wzgl´dem stopnia trudnoÊci çwiczenia praktyczne, zabawy orazinstrukcje „krok po kroku”, kszta∏càce wybrane umiej´tnoÊci. Na koƒcu podr´cz-nika zamieszczono s∏owniczek najwa˝niejszych terminów plastycznych.

2. Dodatek do podr´cznika w formie „obrazków” z historii sztuki. Zakres wiedzy z historii sztuki zosta∏ dostosowany do mo˝liwoÊci percepcyjnychuczniów szko∏y podstawowej. Ka˝da epoka – od najdawniejszej po obecnà – przedstawiona jest syntetycznie i obrazowo. Wa˝nà rol´ odgrywajà zdj´cia dzie∏reprezentatywnych dla danego okresu. Rozmiary fotografii umo˝liwiajà dok∏adnàanaliz´ prezentowanych dzie∏. Do poznawania dziedzictwa kultury zach´cajà ciekawostki. W podr´czniku „Do dzie∏a!” przy ka˝dej reprodukcji zamieszczono symbol odsy-∏ajàcy do odpowiedniej epoki w Dodatku. Dzi´ki temu mo˝liwa jest realizacja zagadnieƒ z historii sztuki.

3. „Ksià˝ka Nauczyciela” (przewodnik metodyczny) Przewodnik zawiera materia∏y pomocne w konstruowaniu i przeprowadzaniu lekcji plastyki. Sà to mi´dzy innymi: plan wynikowy, ciekawe scenariusze lekcjiz wykorzystaniem metod i technik aktywizujàcych oraz dodatkowe wiadomoÊcii çwiczenia.

Pracownia plastyczna powinna byç wyposa˝ona w: • tablice do ekspozycji prac plastycznych, • sztywne podk∏adki do podtrzymania kartek z bloku rysunkowego lub brystolu, • wy˝szy stolik do ustawiania martwej natury, • umywalk´ z kranem, • plansze dydaktyczne przedstawiajàce np. ko∏o barw, ró˝ne rodzaje perspektywy, • sprz´t audio i wideo.

VVII.. PPRROOPPOOZZYYCCJJAA RREEAALLIIZZAACCJJII ZZAAGGAADDNNIIEE¡¡

Propozycj´ realizacji materia∏u nauczania przygotowano w taki sposób, aby umo˝li-wiç korzystanie z niej ka˝demu nauczycielowi. Mo˝e byç ona modyfikowana w zale˝-noÊci od przydzia∏u godzin, umiej´tnoÊci uczniów oraz preferencji nauczyciela.Wariant pierwszy obejmuje 60, a drugi 90 godzin lekcyjnych. Zagadnienia w obu wariantach mogà byç realizowane w podanej kolejnoÊci bàdê te˝ w porzàdku ustalonymindywidualnie przez nauczyciela.

W wykazie zagadnieƒ podano proponowanà liczb´ jednostek lekcyjnych przezna-czonych na realizacj´ ka˝dego z nich. Liczba ta mo˝e byç jednak odpowiednio dostosowana do potrzeb danej klasy oraz wypracowanego przez nauczyciela systemupracy dydaktycznej. Wià˝e si´ z tym równie˝ kwestia lekcji powtórzeniowych, prze-widywanych w ka˝dym cyklu nauczania. Zgodnie z koncepcjà programu, o koniecz-noÊci i cz´stotliwoÊci ich przeprowadzania decyduje nauczyciel, bioràc pod uwag´aktualny poziom wiedzy i umiej´tnoÊci danej klasy.

W tabeli dla cyklu obejmujàcego 90 godzin umieszczono zagadnienia nadobo-wiàzkowe, oznaczone symbolem *. Jednak mo˝na je realizowaç tak˝e w cyklu 60 godzin, odpowiednio modyfikujàc rozk∏ad iloÊci jednostek lekcyjnych na poszcze-gólne zagadnienia.

I wariant: cykl nauczania obejmujàcy 60 godzin lekcyjnych

KKllaassaa

IV (lub V)

PPrrooppoonnoowwaannee zzaaggaaddnniieenniiaa

Plastyka a najbli˝sze otoczenie. Co to jest abecad∏o plastyczne?

LLiicczzbbaa jjeeddnnoosstteekk lleekkccyyjjnnyycchh

1

Kreska i kropka 2

Linia i kontur 2

Narz´dzia rysunkowe i pod∏o˝a 1

Plama walorowa 2

Âwiat∏ocieƒ 2

Barwy podstawowe i pochodne 2

Barwy dope∏niajàce i z∏amane 2

Barwy ciep∏e i zimne 2

Gama kolorystyczna 2

Kola˝, fotokola˝ 2

Faktura 2

Kszta∏t 2

Kompozycja centralna 2

Kompozycja symetryczna i asymetryczna 2

30

31

II wariant: cykl nauczania obejmujàcy 90 godzin lekcyjnych

KKllaassaa

IV

PPrrooppoonnoowwaannee zzaaggaaddnniieenniiaa

Plastyka a najbli˝sze otoczenie. Co to jest abecad∏o plastyczne?

LLiicczzbbaa jjeeddnnoosstteekk lleekkccyyjjnnyycchh

1

Kreska i kropka 2

Linia i kontur 2

Narz´dzia rysunkowe i pod∏o˝a 1

Plama walorowa 2

Âwiat∏ocieƒ 2

Barwy podstawowe i pochodne 2

Barwy dope∏niajàce i z∏amane 2

Barwy ciep∏e i zimne 2

Gama kolorystyczna 2

*Technika akwarelowa 2

*Technika temperowa i plakatowa 2

*Technika akrylowa 2

*Technika pastelowa 2

*Technika olejna 2

KKllaassaa PPrrooppoonnoowwaannee zzaaggaaddnniieenniiaaLLiicczzbbaa

jjeeddnnoosstteekklleekkccyyjjnnyycchh

Kompozycja rytmiczna 2

V (lub VI) Perspektywa zbie˝na (linearna) 3

Perspektywa powietrzna i malarska 2

Rysunek 3

Malarstwo 3

Grafika artystyczna (warsztatowa) 3

Grafika u˝ytkowa (stosowana) 4

Rzeêba 3

Architektura

Wzornictwo przemys∏owe i rzemios∏o artystyczne 3

Sztuka ludowa 3

3

32

KKllaassaa PPrrooppoonnoowwaannee zzaaggaaddnniieenniiaaLLiicczzbbaa

jjeeddnnoosstteekk lleekkccyyjjnnyycchh

*Farby wodne i pastele, sgraffito 2

V Kola˝, fotokola˝ 2

*Konkurs plastyczny dotyczàcy ró˝nych technik plastycznych 1

Faktura 2

Kszta∏t 2

Kompozycja centralna 2

Kompozycja symetryczna i asymetryczna 2

*Kompozycja zamkni´ta i otwarta 3

*Kompozycja statyczna i dynamiczna 3

Kompozycja rytmiczna 2

*Konkurs plastyczny zwiàzany z ró˝nymi rodzajami kompozycji 1

*Perspektywa rz´dowa 2

*Perspektywa kulisowa 2

Perspektywa zbie˝na (linearna) 3

Perspektywa powietrzna i malarska 2

*Konkurs plastyczny umo˝liwiajàcy wykorzystanie ró˝nych rodzajów perspektywy 1

VI Rysunek 3

*Okolica szko∏y w szkicach (zaj´cia w plenerze) 1

Malarstwo 3

*Konkurs i wystawa prac malarskich 1

Grafika artystyczna (warsztatowa) 3

Grafika u˝ytkowa (stosowana) 4

Rzeêba 3

Architektura 3

*Zabytki w naszej miejscowoÊci i jej okolicach (ilustrowany plan miejscowoÊci i jej okolic) 1

Wzornictwo przemys∏owe i rzemios∏o artystyczne 3

*Konkurs plastyczny na temat poznanych form twórczoÊci 1

Sztuka ludowa 3

*Sztuka ludowa naszego regionu (ilustrowana mapa regionu) 1