N r 1 / 0 9 ( 1 4 4 ) R o k X I X • S T Y C Z E Ń - L U T Y 2 0 0 9 r . • I S S N 1 5 0 5 - 0 9 0 4

1

B I U L E T Y N O Ś R O D K A D O S K O N A L E N I A N A U C Z Y C I E L I W S Ł U P S K U

W biuletynie m.in.: • Przepisy prawne, decyzje, zalecenia i wyjaśnienia...

• Informacje o placówkach oświatowych

• Innowacje i poszukiwania w nauczaniu i wychowaniu

• Propozycje doskonalenia nauczycieli

• Informacje o konkursach i olimpiadach dla uczniów

• Recenzje, nowości wydawnicze

• Komunikaty

p - . ł

i t $'C*

cm S Ł U P S K www.odn.slupsk.pl

MFORMTOR O t l/\IM TO W V Nr 1/09 (144) • Rok XIX • STYCZEŃ - LUTY 2009 • ISSN 1505-0904

• PRIMUS INTER OPTIMUS. Rozmowa z Panią Anną Sadlak - zastępcą dyrektora Wydziału Oświaty Urzędu Miasta w Słupsku (s.2-3) • Laureaci tytułu PRIMUS INTER OPTIMUS w latach 1998-2008 (s.3-4) •

PRZEPISY, ZALECENIA, WYJAŚNIENIA s. 5 • Jerzy Byczkowski: Polecamy... ustawy, rozporządzenia, zarządzenia (s.5-6) • Jerzy Byczkowski: Wynagra­dzanie nauczycieli (s.7) • Komunikaty (s.8): * Zmiany w edukacji dzieci sześcioletnich * Badanie PISA 2009 * Forum dyskusyjne CODN * Internetowy kurs * Zaklinacze Deszczu * Dzień Ziemi 2009 * Nowy folder MCEAH •

INFORMACJE, OPINIE, PROPOZYCJE s. 9 • Bożena Żuk: Co sprawia, że ktoś jest dobrym nauczycielem? (s.9-10) * Ewa Bajon, Jerzy Paczkowski: Jaki nauczyciel jest potrzebny polskiemu uczniowi? (s.11-13) • Irena Obszyńska, Jerzy Paczkowski: Nowoczesny warsztat pracy nauczyciela w kontekście planowanej reformy (s.13-15) • Halina Krupa: Hiperaktywność na­uczycieli (s.15-16) • Dorota Werbińska: Ograniczenie autonomii nauczyciela przez jego zwierzchników w kontekście aspektów etycznych (s. 17-20) • Świetlica nie może być tylko przechowalnią. Wywiad z wicemi­nister KrystynąSzumilas (s.20-21) • Małgorzata Kowalska: Świetlice szkolne (s.22) • Jolanta Matuszek, Agniesz­ka Kost, Marta Krywuć, Małgorzata Węc: Atrakcyjnie, bezpiecznie i miło (s.23-24) • Renata Matysiak, Ewa Litwiniuk, Zofia Skrzypczak: Cztery pory roku w świetlicy szkolnej (s.25-27) • Danuta Rybak: Świetlicowa praca twórcza (s.27) • Izabella Łoś: Każdy dzień jest inny (s.28) • Zenon Bereżański, Magdalena Kowalczyk: Świetlica dla malucha i nie tylko (s.29-30) • Agnieszka Szpakowska: Wystarczy tylko chcieć (s.30-31) • Ja­nina Łowiecka: W ogrodzie kwiatów, mądrości i rodziny. Program świetlicy szkolnej (s.32-33) •

DOSKONALENIE NAUCZYCIELI s. 34 • Ewa Misiewicz: Odbyło się w ODN od grudnia 2008 do stycznia 2009 (s.34) • Słupskie Warsztaty Liturgicz-no-Muzyczne (s.34) • Renata Kołosowska: O projektach edukacyjnych (s.35-36) • Anna Butryn, Jerzy Pacz­kowski: Nowa podstawa programowa z matematyki. Konferencja w Żerkowie (s.37-38) • Jerzy Paczkowski: Umiejętności polskich trzecioklasistów. Konferencja w Jachrance (s.38-39) • Małgorzata Buczak: Forum nauczycieli zawodu: * Dylematy... (s.40-41) * Studia, projekty, konkursy (s.41-43) • Grażyna Różańska: Aka­demia Pomorska Instytut Filologii Polskiej zaprasza na kwalifikacyjne studia podyplomowe przygotowujące do zawodu nauczyciela (s.43) • Ogólnopolska Konferencja Metodyczna Nauczycieli Muzyki (s.43) •

OLIMPIADY, KONKURSY s. 44 • Jolanta Gierszewska: Ogólnopolski Konkurs Słowo daję w roku szkolnym 2008/2009 (s.44-45) • Beata Szczypińska, Elżbieta Wolff: VII Międzyszkolny Konkurs Wiedzy o HIV/AIDS dla uczniów szkół podstawowych (s.45) • Monika Fortuńska: V Międzyszkolny Konkurs „Cała Europa kolęduje" (s.46) • Janina Cydzik-Brze-zińska: Konkurs na najpiękniejszą szopkę betlejemską (s.47) • Krzysztof Krawiec: VI Międzyszkolny Prze­gląd Jasełek Szkół Podstawowych w Słupsku (s.48) • Mieczysław Jaroszewicz: Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku zaprasza... (s.48) • Irena Czyż: XXII Edycja konkursu „Mój las" (s.49) • Katarzyna Wiłucka-Hacz-kowska: W krainie moich marzeń... (s.50-51) • Konkurs na projekt edukacyjny „Póki nie jest za późno" (s.51) • Konkurs fotograficzny „Biblioteka - dobre miejsce dla człowieka" (s.51) • X V Samorządowy Konkurs Nastolatków Ośmiu Wspaniałych - Słupsk 2009 (s.51) • VI Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Marty Aluch-ny-Emelianow pod Patronatem Prezydenta Miasta Słupska (s.51) •

KSIĄŻKI, CZASOPISMA s. 52 • Elżbieta Pliszka: Biblioteka ODN poleca... (s.52) • Elżbieta Wisławska: Z życia regionu słupskiego. Varia subiektywne: * Bałtycka Biblioteka Cyfrowa * Wspomnienia o Słupsku (s.53-54) • NIKE poleca... (s.54) • To warto przeczytać. Wybór ze zbiorów PBW w Słupsku: * Wioletta Pająk: Świetlice szkolne (s.55-56) * Dorota Czapiewska: Wizerunek nauczyciela (s.57-58) • Druk zamówienia prenumeraty "Informatora Oświa­towego" na rok 2009 (s.59) •

• fc.bir

1/2009

PRIMUS INTER OPTIMUS Rozmowa z Panią Anną Sadlak - zastępcą dyrektora Wydziału Oświaty Urzędu Miasta w Słupsku

Współczesna cywilizacja stawia przed kadrą oświatową coraz trudniejsze i bardziej złożone zadania. Nie do przecenienia jest rola nauczyciela, który kieruje rozwojem uczniów w szkole, ocenia ich postępy oraz jest dla nich wzorem. W czasach, gdy młodzieży brakuje autorytetów i tak wielu nauczycielom praca nie przynosi satysfakcji, przyznawanie tytułu PRI­MUS INTER OPTIMUS-PIERWSZY WŚRÓD NAJLEPSZYCH jest dowodem na to, że mło­dzi łudziepotrafią docenić swych nauczycieli.

Urząd Miasta w Słupsku corocznie orga­nizuje w naszym mieście Wybory Nauczyciela Roku. Jaka jest historia i cel tego Konkursu?

Mając świadomość, jak bardzo ważna jest rola nauczyciela w społeczeństwie, Wydział Oświaty Urzędu Miasta w Słupsku od roku 1998 organizuje Wybory Nauczyciela Roku. Pierw­szymi laureatami tego konkursu byli: Beata Mo-sorzewska - nauczycielka matematyki w IV Liceum Ogólnokształcącym w Słupsku i Dariusz Duda - nauczyciel historii w Szkole Podstawo­wej nr 11 w Słupsku. Dotychczas tytuł ten uzy­skało dwudziestu pięciu słupskich pedagogów. Pięciu z nich uzyskało tytuł dwukrotnie: Dariusz Duda - w roku 1998 i 2001; Włodzimierz Mi­chałowski - w roku 1999 i 2002; Leszek Fory-siak - w roku 2000 i 2007; Izabela Zdanowicz -w roku 2004 i 2005; Marzena Śmigielska- w ro­ku 2005 i 2006.

W tym roku uczniowie szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych będą doko­nywali wyboru swojego nauczyciela i mistrza już po raz dwunasty.

Celem Konkursu jest danie młodym ludziom możliwości uhonorowania i wyróżnienia w swo­jej szkole, a także na forum miejskim pedagoga, który spełnia oczekiwania dzieci i młodzieży jako nauczyciel i wychowawca. Jest osobą nie

tylko znakomicie przygotowaną merytorycznie, posiadającą wysokie kompetencje zawodowe, potwierdzone wynikami nauczania z przedmio­tów, a także sukcesami uczniów w olimpiadach i konkursach, ale też cieszy się zaufaniem swo­ich wychowanków, jest sprawiedliwy i obiektyw­ny, a młodzi ludzie mogą zawsze na niego liczyć.

Do kogo w placówkach oświatowych kie­rowane są pisma z prośbą o przeprowadzenie tego plebiscytu?

Pisma z prośbą o wybranie kandydata na Na­uczyciela Roku kierujemy do dyrektorów po­szczególnych palcówek oświatowych z terenu Słupska i do Samorządów Uczniowskich. Każda szkoła może zgłosić jednego kandydata, a umo­tywowany wniosek o nadanie tytułu należy prze­słać do Wydziału Oświaty Urzędu Miejskiego w Słupsku.

Czy istnieje narzędzie - ankieta, wzór wniosku, formularz - według którego dyrek­torzy placówek oświatowych i Samorządy Uczniowskie dokonują charakterystyki na­uczyciela wybranego przez społeczność uczniowską? Jeśli tak, to co ono zawiera?

Wraz z prośbą o wybór kandydata wysyłamy do szkół wzór wniosku, który przedstawiciele Sa­morządów Uczniowskich powinni wypełnić wspólnie z dyrektorami placówek. Oprócz pod­stawowych informacji o wytypowanym nauczy­cielu, we wniosku trzeba zamieścić także dane na temat osiągnięć jego uczniów. Mogą to być sukcesy w olimpiadach i konkursach przedmio­towych, konkursach recytatorskich, plastycz­nych, muzycznych, współzawodnictwie sporto­wym. Wysoko oceniana jest też współpraca na­uczyciela ze środowiskiem: rodzicami, organi­zacjami dziecięco-młodzieżowymi, organami samorządowymi, organizacjami pozarządowymi

moamioa ohmmom 2

1/2009

i państwowymi. Uczestnictwo i osiągnięcia w re­alizacji międzynarodowych projektów edukacyj­nych to również istotny element w ocenie pracy nauczyciela.

Dyrektorzy podają też informacje o ukoń­czonych przez wybranego pedagoga formach do­skonalenia i dokształcania zawodowego: studiach podyplomowych, kursach, seminariach, warsz­tatach itp.

Ważną częścią wniosku jest charakterysty­ka wybranego nauczyciela, którą opracowują Sa­morządy Uczniowskie.

Jak przebiega miejski finał Wyborów Na­uczyciela Roku?

Postępowanie konkursowe przebiega w dwóch etapach. W pierwszym powołuje się Kapitułę Konkursu, w skład której wchodzą przedstawiciele Wydziału Oświaty i reprezentant Miejskiego Ośrodka Doradztwa Metodycznego (od 2007 r.). Kapituła analizuje zgłoszone wnio­ski i przyznaje punkty: od 0 do 2 pkt. - za osią­gnięcia uczniów, od Odo 14 pkt. - za współpracę ze środowiskiem i od 0 do 2 pkt. - za doskona­lenie zawodowe.

W drugim etapie przedstawiciele Samorzą­dów Uczniowskich z poszczególnych szkół do­konuj ąprezentacj i sylwetek swoich kandydatów. Na podstawie tych charakterystyk przeprowadza się tajne głosowanie. Delegacje każdej z uczest­niczących w wyborach szkół, oddają po jednym głosie na wybranego nauczyciela: ze szkoły pod­stawowej, z gimnazjum i ze szkoły ponadgimna-zjalnej.

Do punktacji przyznanej przez Kapitułę Kon­kursu dodaje się głosy uzyskane podczas prezen­tacji. Wygrywa pedagog, który łącznie otrzyma największą liczbę punktów. W przypadku braku jednoznacznego rozstrzygnięcia, ostateczną de­cyzję podejmuje Przewodniczący Komisji.

Tytuł Nauczyciela Roku to niewątpliwie sa­tysfakcja. Co oprócz tego daje laureatom uzy­skanie tego wyróżnienia?

Myślę, że nie ma dla pedagoga większego uznania niż nadanie mu przez wychowanków ty­tułu Nauczyciela Roku. Wszyscy nauczyciele, którzy w poszczególnych szkołach zostali wy­brani przez dzieci i młodzież jako ci najlepsi z najlepszych, mogą czuć się dumni. To z pew­nością ogromna satysfakcja i wyróżnienie cenio­ne przez pedagogów najbardziej.

Podczas uroczystości z okazji Dnia Eduka­cji Narodowej nauczyciele wybrani na szczeblu miejskim otrzymują pamiątkowe grawertony PRIMUS INTER OPTIMUS - PIERWSZY WŚRÓD NAJLEPSZYCH oraz nagrodę Prezy­denta Miasta - jest to nagroda finansowa.

Dziękuję za rozmowę. >

Iwona Poźniak konsultant ds. informacji pedagogicznej

i wydawnictw w ODN w Słupsku

LAUREACI TYTUŁU

PRIMUS INTER OPTIMUS W LATACH 1998-2008

ROK 1998 Dariusz Duda - nauczyciel historii w Szkole Pod­stawowej nr 11 w Słupsku,

Beata Mosorzewska - nauczycielka matematyki w IV Liceum Ogólnokształcącym w Słupsku.

ROK 1999 Włodzimierz Michałowski - nauczyciel historii w Szkole Podstawowej nr 6 w Słupsku,

moaMtnon omiarom

1/2009

Elżbieta Kryńska - nauczycielka chemii w Zespo­le Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Słupsku.

ROK 2000 Agnieszka Sztorc - nauczycielka przyrody w Szkole Podstawowej nr 9 w Słupsku,

Leszek Forysiak - nauczyciel przysposobienia obronnego w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4 w Słupsku.

ROK 2001 Lidia Muller - nauczycielka języka polskiego w Szkole Podstawowej nr 4 w Słupsku,

Dariusz Duda - nauczyciel historii w Gimnazjum nr 5 w Słupsku,

Piotr Gumienny - nauczyciel matematyki w Ze­spole Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Słupsku.

ROK 2002 Włodzimierz Michałowski - nauczyciel historii w Szkole Podstawowej nr 6 w Słupsku,

Ryszarda Giecewicz - nauczycielka biologii w Gimnazjum nr 4 w Słupsku,

Magdalena Roszak- nauczycielka biologii i geo­grafii w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowaw­czym w Słupsku.

ROK 2003 Ewa Szuchyta - nauczycielka plastyki, techniki i in­formatyki w Szkole Podstawowej nr 2 w Słupsku,

Nela Mikołajewska - nauczycielka geografii w Gimnazjum nr 4 w Słupsku,

Grażyna Zienkiewicz - nauczycielka matematyki w Zespole Szkół Ogólnokształcących i Technicz­nych w Słupsku.

ROK 2004 Izabela Zdanowicz - nauczycielka nauczania zin­tegrowanego w Szkole Podstawowej nr 3 w Słup­sku,

Maciej Macko - nauczyciel matematyki w Gim­nazjum nr 5 w Słupsku,

Jarosław Linder - nauczyciel fizyki i informatyki w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 2 w Słup­sku.

ROK 2005 Izabela Zdanowicz - nauczycielka nauczania zin­tegrowanego w Szkole Podstawowej nr 3 w Słup­sku,

Marzena Śmigielska - nauczycielka fizyki w Gim­nazjum nr 5 w Słupsku,

Romuald Jakowczyk - nauczyciel fizyki i informa­tyki w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 2 w Słupsku.

ROK 2006 Dorota Michałowska - nauczycielka języka pol­skiego w Szkole Podstawowej nr 6 w Słupsku,

Marzena Śmigielska - nauczycielka fizyki w Gim­nazjum nr 5 w Słupsku,

Katarzyna Koch-Gadowska - nauczycielka wy­chowania fizycznego w Zespole Szkół Ogólno­kształcących i Technicznych w Słupsku.

ROK 2007 Hubert Gendig - nauczyciel języka polskiego w Szkole Podstawowej nr 3 w Słupsku,

Andrzej Fijałkowski - nauczyciel historii i W O S w Gimnazjum nr 5 w Słupsku,

Stanisław Stefański - nauczyciel historii, W O S i edukacji europejskiej w Zespole Szkół Ogólno­kształcących nr 2 w Słupsku,

Leszek Forysiak - nauczyciel przysposobienia obronnego w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4 w Słupsku.

ROK 2008 Jerzy Polak - nauczyciel wychowania fizycznego w Szkole Podstawowej nr 2 w Słupsku,

Lidia Bojar-Jankowska - nauczycielka chemii w Gimnazjum nr 3 w Słupsku,

Małgorzata Józefowicz - nauczycielka biologii i chemii w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Słupsku.

Specjalne wyróżnienie przyznano nauczycielce ję­zyka polskiego ze Szkoły Podstawowej nr 6 w Słupsku - Dorocie Michałowskiej, która w II etapie konkursu uzyskała tylko jeden punkt mniej od zwycięzcy, a została przez swych uczniów za­prezentowana w bardzo ciekawej i wysoce mery­torycznej formie. •

WORMMOR OWItlTOM

1/2009

s Polecamy... Ustawy • Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. o zmianie

ustawy o emeryturach i rentach z Fundu­szu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy - Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 167, poz. 1397) oraz ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjal­nych (Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335) wprowadzona ustawą z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1656).

• Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o zmia­nie ustawy - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 1).

Rozporządzenia

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Naro­dowej z dnia 12 stycznia 2009 r. w spra­wie podstaw programowych kształcenia w zawodach: garbarz skór, kelner, kowal, lakiernik, mechanik automatyki przemy­słowej i urządzeń precyzyjnych, monter-elektronik, monter mechatronik, opera­tor urządzeń przemysłu chemicznego, technik informacji naukowej i technik obuwnik (Dz. U. z 2009 r. Nr 15, poz. 82).

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Naro­dowej z dnia 6 stycznia 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego progra­mów wychowania przedszkolnego, pro­gramów nauczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 18).

INFORMATOR 0i'WM70M

Rozporządzenie stanowi wykonanie upo­ważnienia zawartego w ort. 22 a ust. 8 usta­wy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. W rozporządzeniu - w stosunku do dotychczas obowiązującego rozporządze­nia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 5 lutego 2004 r. w sprawie dopusz­czania do użytku szkolnego programów wy­chowania przedszkolnego, programów na­uczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia - wprowadzono zmiany, wy­nikające z konieczności dostosowania prze­pisów, regulujących dopuszczanie do użyt­ku szkolnego programów i podręczników do przepisów ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, znowelizowanej ustawą z dnia 11 kwietnia 2007 r. o zmia­nie ustawy o systemie oświaty oraz o zmia­nie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 80, poz. 542), a także zmiany mające na celu usprawnienie procedury dopuszczania do użytku szkolnego podręczników. Rozporzą­dzenie uwzględnia ponadto wprowadzenie, z dniem 1 września 2009 r., nowej podsta­wy programowej kształcenia ogólnego w klasach I szkól podstawowych i klasach I gimnazjum. W rozporządzeniu nie przewiduje się do­puszczania do użytku szkolnego podręcz­ników wspomagających edukację przezna­czonych do wychowania przedszkolnego dzieci sześcioletnich. Ze względu na specy­fikę wychowania przedszkolnego, którego zadaniem jest wspomaganie rozwoju inte­lektualnego i kształtowanie gotowości dziecka do nauki czytania i pisania, w szczególności poprzez różnego rodzaju zabawy i gry dydaktyczne, na tym etapie edukacyjnym korzystanie z podręczników nie jest konieczne.

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Naro­dowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w spra­wie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólne­go w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17).

5

PRZEPISY

ZALECENIA

WYJAŚNIENIA

PRZEPISY • ZALECENIA - WYJAŚNIENIA 1/2009

Rozporządzenie stanowi wykonanie upo­ważnienia zawartego w art. 22 ust. 2 pkt 2 lit. a i b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 zpóźn. zm.). Na podstawie tego przepisu minister właściwy do spraw oświa­ty i wychowania wydal rozporządzenie określające podstawy programowe wycho­wania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkól. Zmianie - w stosunku do przednich przepi­sów tj. rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wycho­wania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51, poz. 458, z późn. zm.) - ule­gają: podstawa programowa wychowania przedszkolnego, podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawo­wych i gimnazjów i szkół ponadgimnazjal-nych, których ukończenie umożliwia przy­stąpienie do egzaminu maturalnego oraz zasadniczych szkół zawodowych. Nie ulega natomiast zmianie podstawa programowa kształcenia ogólnego dla: uczniów z upo­śledzeniem umysłowym w stopniu umiarko­wanym lub znacznym w szkołach podstawo­wych i gimnazjach, szkół policealnych, szkól specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościa-mi sprzężonymi. Podstawa programowa określa cele i treści nauczania, umiejętno­ści uczniów oraz zadania wychowawcze szkoły, które są uwzględniane odpowiednio w programach wychowania przedszkolne­go oraz w programach nauczania.

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Naro­dowej z dnia 22 grudnia 2008 r. w spra­wie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorzą­du terytorialnego w roku 2009 (Dz. U. z 2008 r. Nr 235, poz. 1588).

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Naro­dowej z dnia 19 grudnia 2008 r. zmienia­jące rozporządzenie w sprawie standar­dów wymagań będących podstawą prze­prowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe (Dz. U. z 2008 r. Nr 235, poz. 1587).

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Naro­dowej z dnia 25 września 2008 r. zmienia­jące rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, k lasy f ikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzami­n ó w w szkołach publ icznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 178 poz. 1097).

• Rozporządzenie nowelizujące rozporzą­dzenie Ministra Edukac j i Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie wa­runków i sposobu oceniania, klasyfiko­wania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i eg­zaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562, z późn. zm.) wprowadza zmiany dotyczące przede wszystkim prze­prowadzania: 1) egzaminu maturalnego dla absolwen­tów szkół lub oddziałów dwujęzycznych - od roku szkolnego 2009/2010, 2) egzaminu przeprowadzanego w ostat­nim roku nauki w gimnazjum - od roku szkolnego 2008/2009.

Zarządzenie

• Zarządzenie Ministra Edukacji Narodo­we j z dnia 30 października 2008 r. w spra­wie nadania statutu Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (M. P. z 2008 r. Nr 86 poz. 760) •

Jerzy Byczkowski konsultant ds. prawa oświatowego

w ODN w Słupsku

informutor owiutom

1/2009 PRZEPISY • ZALECENIA • WYJAŚNIENIA

Wynagradzanie nauczycieli

Od 1 stycznia br. weszły w życie nowe zasa­dy wynagradzania nauczycieli. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 30 ust. 3 Karty Nauczyciela śred­nie wynagrodzenie nauczycieli na poszczegól­nych stopniach awansu zawodowego ustalane jest od kwoty bazowej określonej w ustawie budże­towej na dany rok (wg projektu ustawy budżeto­wej na 2009 r. są to dwie kwoty: od 1 stycznia do 31 sierpnia br. ok. 2178 zł, a od 1 września do 31 grudnia br. ok. 2287 zł). Dotychczas śred­nie wynagrodzenia nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego ustalane było od średniego wynagrodzenia nauczyciela stażysty, a to wynagrodzenie od kwoty bazowej.

Nowe przepisy upraszczają ustalanie śred­nich wynagrodzeń nauczycieli. Stosownie do nowych wskaźników określonych w ustawie oraz kwot bazowych, wynikających z projektu ustawy budżetowej na 2009 r., średnie wynagrodzenia nauczycieli na poszczególnych stopniach wy­niosą: od 1 stycznia 2009 r. do 31 sierpnia 2009 r.: nauczyciel stażysta - 2178 zł, nauczyciel kon­traktowy - 2417 zł, nauczyciel mianowany -3136 zł, nauczyciel dyplomowany - 4007 zł. Natomiast od 1 września 2009 r. do 31 grudnia 2009 r.: nauczyciel stażysta - 2287 zł, kontrak­towy - 2538 zł, nauczyciel mianowany - 3293 zł, nauczyciel dyplomowany - 4208 zł.

Ustalając w regulaminach wynagradzania na­uczycieli wysokość poszczególnych składników wynagrodzenia, samorządy, podobnie jak do tej pory, powinny uwzględnić ww. kwoty średnich wynagrodzeń nauczycieli, czyli tak określić wy­sokość poszczególnych składników wynagrodze­nia, aby średnie wynagrodzenia nauczycieli na obszarze działania danej jednostki samorządu terytorialnego odpowiadały co najmniej średnim ustawowym.

Jednocześnie nowelizacja znosi obowiązek corocznego uchwalania regulaminów wynagra­dzania nauczycieli. Obowiązek ten został zastą­

INFOQMttTOQ OiUIIMOM

piony koniecznością dokonywania przez samo­rządy corocznej analizy wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli, kontrolowanej przez regionalną izbę obrachunkową. Oznacza to, iż jednostka samorządu terytorialnego powinna w każdym roku kalendarzowym w terminie do 31 grudnia przeprowadzić analizę poniesionych wy­datków na wynagrodzenia nauczycieli, zatrudnio­nych w szkołach i placówkach przez nią prowa­dzonych, w odniesieniu do średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awan­su zawodowego. Przepisy nie określają sposo­bu, w jaki samorząd powinien przeprowadzić taką analizę. Kwestia ta pozostaje do indywidualne­go rozstrzygnięcia na poziomie każdej jednost­ki samorządu terytorialnego.

W przypadku nieosiągnięcia średnich usta­wowych, jednostka samorządu terytorialnego powinna ustalić różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami na wynagrodzenia na­uczycieli w danym roku kalendarzowym, a śred­nimi wynagrodzeniami nauczycieli, wynikający­mi z ustawy na dany rok. Ustalona różnica po­winna być wypłacona do dnia 31 grudnia danego roku w formie dodatku uzupełniającego. Ozna­cza to, iż w sytuacji, gdy nie zostały osiągnięte średnie wynagrodzenia wynikające z ustawy na obszarze działania jednostki w zakresie np. na­uczycieli stażystów, dodatek otrzyma ta grupa nauczycieli. Samorząd do 10 stycznia następne­go roku kalendarzowego musi przygotować sprawozdanie z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awan­su zawodowego w danej jednostce, z uwzględ­nieniem kwoty ww. różnicy i przedłożyć spra­wozdanie w terminie 7 dni od dnia jego sporzą­dzenia - regionalnej izbie obrachunkowej, dy­rektorom szkół i placówek oraz związkom za­wodowym zrzeszającym nauczycieli. >

Jerzy Byczkowski konsultant ds. prawa oświatowego

w ODN w Słupsku

7

PRZEPISY • ZALECENIA -WYJAŚNIENIA 1/2009

Komunikaty

& Zmiany w edukacji dzieci sześcioletnich Sejm na posiedzeniu w dniu 12 lutego 2009 r. przyjął

znowelizowany tekst ustawy o zmianie ustawy o syste­mie oświaty. Ustawa oczekuje na podpis Prezydenta. Najistotniejsze zmiany dotyczą edukacji dzieci sześcio­letnich. Pomorski Kurator Oświaty Zdzisław Szudrowicz w piśmie do starostów, prezydentów, burmistrzów, wój­tów, dyrektorów przedszkoli i szkół podstawowych w województwie pomorskim poinformował o planowa­nych zmianach. Pismo zamieszczone jest na stronie w w w KO w Gdańsku.

Ze strony: www.kuratorium.gda.pl

& Badanie PISA 2009 W marcu br. rozpocznie się w Polsce badanie pod­

stawowe w ramach IV edycji międzynarodowego pro­gramu oceny wiedzy i umiejętności uczniów znanego jako program PISA (Programme for International Stu­dent Assessment)'. Badanie to realizować będzie Insty­tut Filozofii i Socjologii PAN na zlecenie MEN. Badanie prowadzone w Polsce obejmie ok. 400 szkół publicz­nych i niepublicznych (gimnazja i szkoły ponadgimnazjal-ne) i będzie dotyczyło kompetencji czytania oraz kom­petencji matematycznych i naukowych 15-latków. Część uczniów poddanych badaniu zostanie poproszona o uczestniczenie w dodatkowym projekcie - badaniu kompetencji czytania elektronicznego ERA (Electronic Reading Assessment). W Polsce planowana jest rów­nież tzw. opcja krajowa programu PISA 2009 - badanie uczniów szkół ponadgimnazjalnych przy użyciu testów programu PISA celem sprawdzenia, czy postęp odnoto­wany w Polsce od roku 2000 na etapie kształcenia 15-latków i powiązany z wdrożeniem gimnazjów jest trwa­ły i dotyczy także uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Badanie PISA jest dla uczniów dobrowolne i wymaga zgody rodziców.

Informacje o programie PISA dostępne są na stro­nie internetowej Instytutu Filozofii i Socjologii PAN www.ifispan.waw.pl oraz OECD: www.pisa.oecd.org Ze strony: www.kuratorium.gda.pl

& Forum dyskusyjne CODN Pracownia Rozwoju Systemu Edukacji Nauczycieli

zaprasza do dyskusji na aktualne tematy oświatowe na forum dyskusyjnym na stronie http://forum.doskonale-nia.codn.edu.pl CODN zachęca do prezentowania wła­snych przemyśleń i wniosków służących poprawie ja­kości systemu kształcenia uczniów i doskonalenia na­uczycieli. Ze strony: www.codn.edu.pl

& Internetowy kurs Nauczyciele języka niemieckiego szkół ponadgim­

nazjalnych mogą wziąć udział w internetowym kursie Schule im Wandel/Zmieniająca się szkoła realizowa­nym w ramach europejskiego projektu Comeniusa. Kurs obejmuje 90 godzin zajęć w języku niemieckim na plat­formie Moodle udostępnionej dla uczestników przez In­stytut Goethego w Monachium. Podczas kursu uczest­nicy zapoznają się z innowacyjnymi metodami pracy w szkołach europej skich.Udział w kursie jest bezpłatny. Rozpoczęcie kursu - druga połowa marca. Termin zgło­szeń - 16 marca 2009. Ze strony: www.codrt.edu.pl

<ś> Zaklinacze Deszczu Projekt „Kids4Future - to zintegrowane działania

mające na celu wzrost świadomości ekologicznej dzieci w zakresie oszczędzania energii poprzez różne formy edukacji na rzecz zrównoważonej przyszłości". Projekt realizowany jest przez 10 partnerów z 10 krajów euro­pejskich. Kids4Future ma na celu podniesienie świado­mości, kształtowanie właściwej postawy, wzrost wie­dzy i zrozumienia tematów związanych ze zużyciem energii i jego środowiskowymi konsekwencjami. W ra­mach projektu dostępne są wysokiej jakości narzędzia pedagogiczne, scenariusze lekcji dla nauczycieli, gry i za­bawy edukacyjne dla dzieci. Projekt objęty jest patrona­tem honorowym Ministra Edukacji Narodowej. Szczegółowe informacje: www.zaklinaczedeszczu.pl

tś> Dzień Ziemi 2009 Organizując od 1992 roku obchody Dnia Ziemi Fun­

dacja Ośrodka Edukacji Ekologicznej zachęca do pro­ekologicznych zachowań i działań na rzecz ochrony śro­dowiska. Z ENERGIĄ CHROŃMY KLIMAT to hasło Dnia Ziemi, wokół którego koncentrować się będą wy­darzenia tegorocznego święta: sesje i konferencje po­pularnonaukowe, konkursy, wystawy i finałowy festyn - 26 kwietnia 2009 r. na Polu Mokotowskim.

Szczegółowe informacje: www.dzienziemi.org.pl

& Nowy folder MCEAH Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz

i Holokauście przygotowało polsko-angielski folder in­formacyjny dotyczący działalności Centrum. Dostępny jest on w dwóch wersjach: drukowanej i elektronicznej. Informator podzielony jest na rozdziały tematyczne. Za­wiera m.in. opis historii powołania Centrum, opis zadań edukacyjnych prowadzonych przez MCEAH, a także informacje dotyczące wolontariatu i publikacji eduka­cyjnych. Szczegółowe informacje: http://pl.auschwitz.org.pl

(D.I.)

informtor omiutom 8

1/2009

INFORMACJE

OPINIE

PROPOZYCJE

Co sprawia, że ktoś jest dobrym nauczycielem?

Obecnie w szkołach kładzie się nacisk na zdoby­wanie wiedzy opartej na przedmiotach matematycz­no-przyrodniczych, co utwierdza ucznia w mechani-stycznej wizji świata i wdraża go do przyjmowania postaw agnostycznych. W transformacyjnym zamie­szaniu zapomniano, że wszechstronnie wykształcony umysł powinien być wyrazem charakteru i wymaga czegoś więcej niż intelektu.

W centrum zainteresowania współczesnych na­uczycieli stoi zdobycie umiejętności w zakresie stoso­wania coraz nowocześniejszych środków dydaktycz­nych, coraz bardziej atrakcyjnych metod nauczania, coraz efektywniejszej organizacji zajęć lekcyjnych. Uczeń, nauczyciel, szkoła jawiąsię jako system tech­nologiczny, w któiym działają określone prawa, od któ­rych znajomości i zastosowania zależy, na ile mecha­nizm okaże się sprawny, jakie wyda rezultaty.

Prowadząc ucznia do sukcesu edukacyjnego, nie­zmiernie rzadko dziś mówimy o tym, jak bardzo istot­na jest osobowość nauczyciela, to za kogo się uważa i kim jeszcze chciałby być. A przecież w żadnym za­wodzie człowiek nie ma tak wielkiego znaczenia, jak w zawodzie nauczycielskim. Architekt może być złym człowiekiem i zbudować dom ładny i wygod­ny; inżynier, który przebił tunele, przeprowadził wielkie drogi, pobudował mosty - mógł być czło­wiekiem lichym. Już mniej jest to możliwe u leka­rza; zapewne nie chciałby nikt leczyć się u takiego, o którym wiedziałby na pewno, że jest złym czło­wiekiem. A już nauczyciel - zły człowiek jest sprzecznością w samym określeniu (Okoń, 1980, s. 280-281).

INFORMATOR OtMHTOM

Potrzeba doskonałości, poczucie odpowiedzial­ności i obowiązku, wewnętrzna prawdziwość, moral­na odwaga i ponad wszystko potrzeba zrozumienia drugiego człowieka - stanowiątło i istotę tego, co na­zwalibyśmy „dusząnauczycielstwa". Jest to dar indy­widualny, powołanie, przejaw wyższego, duchowego pierwiastka w człowieku.

Co stanowi istotę nauczycielstwa, co sprawia, że ktoś jest nauczycielem z powołania? Jaki typ nauczy­ciela należy uznać za najdoskonalszy, za właściwy? Jest jeden objaw duchowego życia u każdego w pewnym stopniu spotykany, w pewnych okolicznościach u nie­których ludzi występujący w wyjątkowym stopniu. Jest to potrzeba i zdolność sympatyzowania z uczniami, wzajemnego przenikania się, dzielenia się swoim do­świadczeniem i uczestniczenia w cudzych stanach du­chowych, dążenie do zgodności, harmonii i jedności z wewnętrznym życiem innych.

Sądzę, że istotąnauczycielskiego powołania jest empatia, która powoduje, że człowiek wychodzi poza siebie, troszczy się o drugiego człowieka, bezintere­sownie czyni coś dla niego.

Przedmiotem zainteresowań takiego nauczyciela jest wszechstronny rozwój ucznia-jego intelekt i świat wyznawanych wartości. Dla nauczyciela z takim po­wołaniem każdy nowy uczeń to jakby rozszerzenie i przyrost własnej jaźni, to nowe zadanie do spełnienia w zakresie jego osobistego życia. Każdy bezpośredni przyrost własnej świadomości, nowy nabytek wiedzy, nowy pogląd, wzniesienie się na wyższy poziom umy­słowy - w pedagogu tego typu budzi potrzebę prze­niesienia tych zdobyczy na innych. Wewnętrzna po­trzeba, by czegoś się samemu nauczyć, przeczytać, napisać - jest dla nauczyciela dopiero początkiem, najważniejsze zadanie widzi on w tym, ażeby to, co sam posiadł, rozpowszechnić, nauczyć innych, prze­konać. Dla takiego nauczyciela, jeśli nawet nie jest wolny od miłości własnej i ambicji, pobudką główną jest sam uczeń, zaś celem - nie przypadkowe jego zachowanie się w tym lub innym wypadku, ale trwałe i głębokie oddziaływanie i ukształtowanie jego we­wnętrznej istoty, przekońań, woli. '

Nauczyciel, który ma w sobie rozwinięte życie wewnętrzne i czuje swą duchową z uczniem wspól­ność, ma jednocześnie silne poczucie odpowiedzial­ności, obowiązku, potrzebę doskonałości. Jego dzia­łaniom towarzyszy świadomość, że kto chce innych oświecać, ten musi zarazem chcieć uczynić to w spo­sób najlepszy, najskuteczniejszy. Kwestia środków,

9

INFORMACJE - OPINIE - PROPOZYCJE 1/2009

sposobów działania staje się dlań równie żywotna, jak samo działanie: czyja dobrze robię, czy nie można ro­bić lepiej i jak należy postępować wobec ucznia?

Współczesny nauczyciel, ma w tym względzie za­danie znacznie ułatwione - czego nie dała mu uczelnia, dopełnić może z książek, czasopism, Internetu. Nowa psychologia pedagogiczna i pedagogika dostarczająin-formacji na temat sposobu prowadzenia obserwacji uczniów i zakresu interpretacji uzyskanych wyników.

Ale nauczycielowi, w którym silnie zakorzenione jest poczucie obowiązku i pragnienie doskonałości, na­rzuca się z nie mniejsząsiłąjeszcze jedno pytanie do­tyczące celu całej jego działalności. Czym innym jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie: czy dobre jest to, co robię, a czym innym określenie celu podjętych dzia­łań. Znajomość środków, przyczynowej zależności rze­czy, mechanizmu działania nie uczy nas niczego o celu działania. Mogę poznać i wykorzystać w pracy z uczniami kolejne nowinki oświatowe, ale skąd do­wiem się, dokąd zmierzam?

Powiedzą nam, że kierunek nauczycielskiej pracy narzucają kolejne podstawy programowe, coraz to nowsze plany kształcenia, albo względy praktyczne, ekonomiczne, tradycje, otoczenie, władze oświatowe. Niewątpliwie tak jest.

W ostatnich latach przede wszystkim na pracę na­uczycieli znaczący wpływ mają zewnętrzne warunki materialne, które często okazująsię silniejsze od mo­tywów ideowych. Jest to zjawisko niepokojące, po­nieważ doprowadzić może do tego, że nauczyciele staną się biernymi, mechanicznymi wykonawcami ce­lów i zadań nie przez nich pomyślanych i przyjętych, ale narzuconych z zewnątrz, przepisywanych z góiy na całe lata, tygodnie, dni i godziny. Być może zwycięży myślenie, że ekonomiczniej byłoby wszystkich nauczy­cieli zastąpić przez zaawansowane technologie - ktoś o jednej godzinie naciskałby określone guziki, we wszystkich szkołach urządzenia komputerowe zaczy­nałyby funkcjonować, uczniowie wedle umówionych sposobów reagowaliby, te same urządzenia dokony­wałyby kontroli i klasyfikowały uczniów.

Jeśli nie o taką szkołę nam chodzi, jeśli zależy nam na tym, by nauczyciel w sposób przemyślany działał na ucznia, jak człowiek na człowieka", należałoby na­uczycielom zostawić szeroką swobodę w realizacji określonych celów formacyjnych poprzez programy, których są twórcami lub współtwórcami. Dopiero przy podmiotowym stosunku do nauczycieli, oczekiwać

można z ich strony w pełni odpowiedzialnego stosun­ku do wykonywanej pracy, świadomości tego, czego mają chcieć, do czego dążyć, co ma być ostateczną wartościąprocesu kształcenia obejmującego w jed­nakowym stopniu nauczanie i wychowanie.

Tego rodzaju refleksje poprzedzić i przygotować powinny: praca, doświadczenie, przeżycia, czytanie, rozmyślanie. Aby z przeżyć tych wyniknąć mogło du­chowe pogłębienie, swoista moralna synteza życia, ko­nieczne jest pewne minimum spokoju, bezczynności, samotności, milczenia. Życie wyłącznie sprawami co­dziennymi, rozproszenie, przerzucanie się z przedmio­tu na przedmiot, nieustanne towarzystwo i rozmowy, czytanie lub praca zawodowa pozwalajączłowiekowi załatwić zaledwie najbardziej powierzchowne potrze­by umysłowe, uniemożliwiaj ązaś pogłębienie, skupie­nie, wejście w siebie i zbudzenie w sobie głębszych refleksji.

Tymczasem nieustanna troska materialna, wytę­żona praca do zupełnego wyczerpania fizycznego i psy­chicznego tłumią wszelką możność życia prawdziwie ludzkiego, duchowego i w zarodku niszcząrównież to, co stanowi o sile wewnętrznej nauczyciela. Nauczy­ciel niepewny o przyszłość swojąi najbliższych, prze­ciążony pracą obowiązkową która pochłania wszyst­kie jego siły i nieustannie zaprząta myśli - częstokroć terroryzowany i poniżany - w naj lepszym razie staj e się człowiekiem apatycznym, na wszystko obojętnym, a w najgorszym złośliwym, wrogo usposobionym do swego ucznia - staje się nauczycielem, o którym mó­wimy, że wypalił się zawodowo. >

Bożena Żuk konsultant ds. edukacji humanistycznej

w ODN w Słupsku

WORMTOil OiUllMOM 10

1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

Jaki nauczyciel jest potrzebny polskiemu uczniowi?

Artykuł jest rozwinięciem tez prezentowa­nych podczas jednej z dyskusji panelowych na temat „Jak nowocześnie organizować doskona­lenie i doradztwo dla nauczycieli służące pod­noszeniu jakości kształcenia zgodnie z podstawą programową?", która odbyła się podczas spo­tkania z minister Katarzyną Hałł w Gdańsku w kwietniu 2008 roku.

Proponowane zmiany systemowe w edukacji wiążą się z potrzebą pewnych przewartościowań w standar­dach dotyczących pracy szkoły. Niezbędne są takie dzia­łania prawne i organizacyjne, które spowodowałyby: • wypracowanie standardów kształcenia pedagogicz-

no-przedmiotowego - efektem ich realizacji przez uczelnie wyższe byłoby przygotowanie nauczyciela do pracy w szkole w tzw. „nowych realiach",

• zmiany organizacyjno-systemowe w szkołach w za­kresie przygotowania uczniów do egzaminów ze­wnętrznych - polegałyby one nie tylko na nowym podejściu do nauczania w systemie klasowo-lekcyj-nym, ale także kształtowaniu nowych relacji nauczy-ciel-uczeń w procesie nauczania-uczenia się.

Dotychczasowe badania, odnoszące się do wyżej wspomnianych relacji nauczyciel-uczeń, pozwalająokre-ślić, jaki jest oczekiwany tzw. „model nauczyciela" -zarówno z punktu widzenia nadzoru pedagogicznego i ro­dziców, którzy mają lepszą lub gorszą opinię na ten te­mat, ale także z punktu widzenia uczniów, którzy poprzez bezpośredni udział w procesie nauczania w systemie kla-sowo-lekcyjnym mogą porównywać „model nauczycie­la" z „realnym nauczycielem".

Opinia uczniów o nauczycielach

Trudno omawiać wszystkie dostępne źródła doty­czące badań nad opinią uczniów o „realnym nauczycie­lu", z którym stykają się w szkole na co dzień. Poniżej przytoczę tylko kilka z nich.

Ewa Trzeszczkowska (1994)1 w swoich badaniach wykazała, że uczniowie na pierwszym miejscu stawiają kompetencje nauczyciela jako organizatora wewnętrz­nego życia klasy, dopiero w następnej kolejności jako

moamwa owiutom

dydaktyka, potem jako wychowawcę. Badania wyka­zały, że efektywność dydaktyczna i wychowawcza na­uczyciela zależy od tego, jak uczniowie postrzegająkom-petencje nauczyciela. Wysokie formalnie kwalifikacje nie gwarantują pozytywnych osiągnięć,jeżeli nauczy­ciel postrzegany będzie jako osoba mało pomysłowa, nie­taktowna i nieżyczliwa. Dla ucznia prócz kwalifikacji ważne sątakie cechy osobowości, jak: otwartość, szcze­rość, życzliwość sprawiedliwość, opanowanie, wyrozu­miałość itp.

Ryszard Pantkowski (1991)2 zachęcił uczniów szkół ponadpodstawowych do określenia istotnych i pożąda­nych cech osobowości nauczyciela. Młodzież wymieni­ła 50 takich właściwości, najczęściej wskazując na: • wyrozumiałość, miły sposób bycia, wykształcenie,

dużą wiedzę, sprawiedliwość, opanowanie, uczci­wość, wesołe i sympatyczne usposobienie;

• nieco rzadziej wymieniano: konsekwencję, kulturę, opiekuńczość, otwartość, szczerość, tolerancję.

Ryszard Pantkowski postanowił ponadto zoriento­wać się, jak uczniowie postrzegająswoich nauczycieli, jak kształtują się stosunki interpersonalne pomiędzy na­uczycielami i młodzieżą.

Poniżej prezentuję wybrane przez badającego sfor­mułowania, jakimi scharakteryzowane zostały kontakty między nauczycielami i uczniami (więcej z nich miało zabarwienie negatywne): • sformułowania pozytywne: wymagający (mimo

wszystko jednak nas lubią), niektórzy posiadajądużą wiedzę i są umiarkowanie surowi, nauczyciele mło­dzi są bardziej przyjaźni, niektórzy są uczciwi,

• sformułowania negatywne: lekceważą uczniów, drwiąznich i ośmieszają sąniewyrozumiali, niektó­rzy są mściwi, dwulicowi i nietolerancyjni, demon-strująswojąprzewagę nad uczniami, faworyzująnie-których uczniów i niektóre klasy, są niesprawiedliwi w ocenianiu wiadomości, uznająswój przedmiot za najważniejszy (robiąłaskę, że uczą), nie uczą, tylko odpytują, w nauczaniu dominuje schematyzm, po lek­cjach nie utrzymująkontaktów z uczniami, ingerują w życie prywatne uczniów. Irena Wawiyk (1991 )3 przeprowadziła mini-sondaż

wśród młodzieży liceum ogólnokształcącego w Szczeci­nie na temat, jaki jest współczesny nauczyciel - badani odpowiedzieli: • trzyma się ściśle programu, nie potrafi prowadzić

lekcji w sposób interesujący (48,2%), • nie jest przygotowany do lekcji (45,5%), • nieobiektywny, niesprawiedliwy (42,8%), • złośliwy, arogancki, nie szanuje ucznia (36,6%), • wyszydza, przygaduj e (19,6%),

11

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009

3. wymagający mający dobry kontakt z młodzieżą

tolerancyjny

4. z poczuciem humoru

skuteczny w nauczaniu

z poczuciem humoru

5. umiejący na­uczyć

miły komunikatywny

6. mądry pomocny sympatyczny 7. sprawiedliwy cierpliwy, wy­

rozumiały troskliwy, po­mocny

8. mający dobry kontakt z młodzieżą

sprawiedliwy wymagający

9. prowadzi cie­kawe lekcje

oddany mło­dzieży

dobrze wy­kształcony

• zniechęca d o szkoły (15,3%), • odreagowuje własne niepowodzenia rodzinne na lek­

cjach (14,3%), • uważa swój przedmiot za naj ważniej szy (11,6%), • stawia oceny według humoru, nie uzasadnia (11,6%), • plotkarz - problemy ucznia komentuje w pokoju na­

uczycielskim (8,9%), • straszy oceną niedostateczną (8,1 %).

Podobne badania przeprowadził Zbigniew Błaziń-ski4 w Zespole Szkół w Częstochowie - na ich podsta­w i e stworzył ranking cech nauczycieli postrzeganych przez uczniów:

Ranga Nazwa cechy Ilość Procent 1 wymagający 33 55,0 2 nietolerancyjny 24 40,0 3 pełen humoru 23 38,3 4 mściwy 22 36,6 5 dziwny 21 35,0 7 ordynarny, inteligentny

nerwowy 18 30,0

10,5 agresywny, stanowczy, surowy, ma cięty dowcip

17 28,3

13 kpiarz 16 26,6 15 władczy, bez serca, miły 15 25,0 19 zmienny, zarozumiały,

zawzięty, z dystansem, skory do gniewu

14 23,3

Oczekiwania uczniów - „model nauczyciela"

W roku 2008 Ewa Bajon5 przeprowadziła badania na losowo wybranej 40-osobowej grupie dzieci i mło­dzieży z e szkół sopockich, uczących się na różnych po­ziomach edukacyjnych. Każdy z uczniów miał podać po 2 cechy nauczyciela podziwianego i po 2 cechy nauczy­ciela, z jakim b y się nie chcieli zetknąć.

Okazało się, że uczniowie oczekująod nauczyciela tego samego, m i m o różnicy wieku. Choć cechy są na­zywane inaczej przez dziecko i inaczej przez młodzież, to generalnie uczniowie oczekująod nauczycieli tego sa­mego: ma być cierpliwy, sprawiedliwy, miły, dobrze prze­kazujący wiedzę, komunikatywny, z poczuciem humoru i oddany wychowankom. Cechy te przedstawiono w ta­beli, zachowując ranking od najczęściej wymienianych do najrzadziej: -

Szkoła podstawowa Gimnazjum Liceum

1. miły umiejętne umiejętne prze­przekazywanie kazywanie wie­wiedzy dzy

2. wyrozumiały, cierpliwy

z poczuciem humoru

sprawiedliwy, obiektywny

12

Tak więc umiejętnościom przekazywania wiedzy to­warzyszyć nauczycielowi powinny cechy pozytywnie od­bierane przez uczniów, oddziaływające emocjonalnie: obiektywizm - sprawiedliwość, poczucie humoru, miły - sympatyczny, wyrozumiały- tolerancyjny.

Uczniowie potrafią także wskazać negatywne ce­chy nauczyciela - przedstawiono j e w tabeli poniżej, za­chowując ranking od najczęściej wymienianych do naj­rzadziej:

Szkoła podstawowa Gimnazjum Liceum

1. zbyt surowy, srogi

krzykliwy złośliwy, wredny

2. nerwowy nieumiejętne przekazywanie wiedzy

nieobiekty-wny, nie­sprawie­dliwy

3. krzykliwy złośliwy mściwy 4. niesprawiedliwy wścibski nudny 5. faworyzujący

niektórych brak empatii źle

przekazują­cy wiedzę

6. złośliwy opryskliwy agresywny 7. zbyt

wymagający niemiły nerwowy

8. niemiły obrażający ignorant 9. zbyt poważny agresywny zarozumiały

Wymienione w tabeli cechy: złośliwy, niemiły -wredny, nerwowy - krzykliwy - agresywny wynikają z osobowości i konstrukcji psychicznej nauczyciela, na­tomiast cechy: nieumiejętność przekazywania wiedzy, niesprawiedliwy, zbyt wymagający świadczą m.in. o złym przygotowaniu pedagogicznym i metodycznym do wykonywania zawodu nauczyciela.

Na podstawie badań Andrzeja Janowskiego i Ro­mana Stachyry6 możemy stwierdzić, że uczniowie po­trafią w sposób „całościowy" postrzegać innych ludzi,

WditMMdfi OilMHTOM

1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

umiejąwskazać występujące między nimi różnice cha­rakterologiczne. Trafność tego postrzegania zależy o d struktur poznawczych uczniów - odbierają oni bodźce płynące od nauczyciela, porządkująje i klasyfikują, a na­stępnie przymierzajądo prototypu „modelowego nauczy­ciela".

Taki „model nauczyciela" zawiera wykaz kon­kretnych cech idealnego pedagoga z obszarów: wie­dza i umiejętność jej przekazywania, stosunek do uczniów, cechy etyczno-moralne. Model ten jest więc zbiorem pewnych standardów do porównywa­nia i oceny informacji o „realnym nauczycielu".

Jeżeli cechy „realnego nauczyciela" będąprzysta-wały do „modelu nauczyciela", uczniowie zaakceptują go i włączą do kategorii osób lubianych. Jeżeli jednak między cechami obu typów nauczycieli („modelowy" a „realny") zaistniałaby rozbieżność, wówczas nauczy­ciel musi liczyć się z tym, że jego obraz w oczach uczniów będzie miał zabarwienie negatywne.

Jaki nauczyciel jest potrzebny polskiemu uczniowi? Tak sformułowane pytanie zawiera w sobie cenną wska­zówkę -nauczyciel „potrzebny uczniowi" czyli taki, któ­rego postawa, zachowania i cechy osobowości będą od­powiadały oczekiwaniom uczniów. +

Ewa Bajon - Sopocki ODN

Jerzy Paczkowski - ODN w Słupsku

PRZYPISY:

1. Trzeszczkowska E., Uczniowie o nauczycielach, „Edukacja i dialog" nr 6/1994; za: http://www.vulcan.edu.pl/eid/archiwum/ 1994/06/uczniowie.html 2. Pantkowski R.: Jak młodzież po­strzega współczesnego nauczyciela, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze" 1991, nr 5, s. 200-202; za: Błaziński Z., Obraz nauczyciela w oczach uczniów; http://www.sod.ids.czest.pl/ publikacje/1627/1627.pdf 3. Wawryk I.: Uczniowie o nauczy­cielach. „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze" 1991, nr 1, s. 27-29; za: j.w. 4. Błaziński Z., Obraz nauczyciela w oczach uczniów; http://www.sod.ids.czest.pl/publikacje/1627/1627.pdf 5. Bajon E.: Badania przeprowadzono w 2008 r.; nie publiko­

wane, zaprezentowane na ww. spotkaniu z minister K. Hall 6. Śnieżyński M.: Nauczyciele w oczach uczniów. Warszawa: 1990

INFORMATOR OflMHTOM

Nowoczesny warsztat pracy nauczyciela

w kontekście planowanej reformy

Artykuł jest rozwinięciem tez prezentowanych przez moderatorów podczas jednej z dyskusji pa­nelowych na temat „Jak nowocześnie organizo­wać doskonalenie i doradztwo dla nauczycieli słu­żące podnoszeniu jakości kształcenia zgodnie z podstawą programową?" podczas spotkania z minister Katarzyną Hall w Gdańsku w kwietniu 2008 roku.

Z pewnością przy okazji zmian w systemie eduka­cji w latach 2009-2015, jakie projektuje Ministerstwo Edukacji Narodowej, należałoby zapytać, jaką wiz ję kształcenia pedagogiczno-przedmiotowego mają, czy też powinny mieć uczelnie wyższe. Minister Katarzyna Hall na kwietniowej konferencji „Pomorska Debata o Edu­kacji'" mówiła o konieczności wypracowania standar­dów kształcenia, które realizowane byłyby w procesie edukowania kadry nauczycielskiej2. Ponadto wskazy­wała na potrzebę przewartościowania i doskonalenia doradztwa dla nauczycieli, zwłaszcza dla młodych na­uczycieli.

Celem zmian systemowych w edukacji są przede wszystkim zmiany jakościowe w kształceniu dzieci i mło­dzieży. O jakości kształcenia uczniów decydują: • czynniki zewnętrzne - normy prawne, nakłady finan­

sowe na oświatę, poziom wykształcenia nauczycieli, organizacja i kierowanie oświatą w gminie przez or­gana prowadzące;

" czynniki wewnątrzszkolne - zarządzanie szkołą baza ekonomiczna, nauczyciel, programy nauczania, sys­tem oceniania, metody pracy;

• uczeń - uzdolnienia indywidualne, motywacja (de­terminacja) kształcenia się, stan zdrowia, warunki ekonomiczne rodziny, środowisko rówieśnicze.

Można dyskutować, kto najszybciej zaakceptuje i dostosuje się do zmian w edukacji - organ prowadzą­cy czy szkoła, nauczyciel czy uczeń. Jeśli w przypadku organu prowadzącego, czy szkoły, zmianie podlegałyby organizacja i zarządzanie placówkami oświatowymi, to w przypadku nauczyciela reforma systemu edukacji wy­maga zmian w sposobie myślenia, organizacji i meto­dach pracy w systemie klasowo-lekcyjnym. Natomiast dla ucznia, który musi odnaleźć się w „kręcących się trybach" szkoły, istotnym momentem będzie podejmo­wanie decyzj i o własnym rozwoju po I klasie szkoły po-nadgimnazjalnej.

13

INFORMACJE • OPINIE - PROPOZYCJE 1/2009

O jakości kształcenia uczniów zadecyduje odpo­wiednio przygotowana kadra nauczycielska. Warto za­stanowić się, którzy nauczyciele najszybciej dostosują się do zmian: • najstarsza stażem grupa nauczycieli, posiadająca

doświadczenie i w większości przypadków utrwalo­ne standardy pracy z uczniem, która w systemie awansu zawodowego „startowała" od wyższego stopnia,

• czy nauczyciele o średnim stażu, którzy przeszli całą drabinę awansu zawodowego, przygotowując się każdorazowo do egzaminu sprawdzającego ich przy­gotowanie meiytoryczne i pedagogiczne,

• czy może młodzi nauczyciele (dopiero co po ukoń­czonych studiach lub j u ż pracujący w szkole), przed którymi kolejne stopnie awansu zawodowego.

Proces dostosowania się nauczycieli oraz przebu­dowania przez nich samych własnego myślenia i działa­nia nie będzie łatwym, choćby ze względu na odmienną niż dotychczasowa koncepcję i funkcję nowej podsta­w y programowej.

Prawdopodobnie najłatwiej i najszybciej dostosują się młodzi nauczyciele - pod warunkiem jednak, że oprócz korzystania z wiedzy wyniesionej z uczelni, będą uczest­niczyć w doskonaleniu wewnątrzszkolnym i pozaszkol­nym, a ponadto zostaną objęci opieką doświadczonych nauczycieli (niekoniecznie opiekunów stażu). W tym pro­cesie wewnątrzszkolnego doskonalenia umiejętności młodego nauczyciela ważnym jest, aby miał on świado­mość, że dopiero w szkole ma on możliwość zweryfiko­wania wiedzy teoretycznej i skonfrontowania j e j z prak­tyką, że niepewność i obawy związane z udziałem w procesie nauczania - uczenia się będą możliwe do pokonania m.in. dzięki wsparciu starszych kolegów.

W czym mogą wyrażać się niepewność i obawy młodego nauczyciela? Jakie widziałby on potrzeby w uzu­pełnieniu swojej wiedzy? Nie sposób wymienić wszyst­kich braków w przygotowaniu merytoryczno-pedago-gicznym, jakie może odczuwać młody nauczyciel po studiach - dotyczą one m.in.: • wiedzy z zakresu rozwoj u psych icznego dziecka, * procesu zapamiętywania, utrwalania i odtwarzania

wiedzy, wzorców myślenia, strategii rozwiązywania problemów,

• procesów zachodzących w grupie klasowej, ich roz­poznawania,

• rozpoznawania problemów ucznia (indywidualnych, rodzinnych, zdrowotnych itp.), podejmowania roz­mowy z uczniem na te tematy, a także podejmowa­nia prób rozwiązywania ich,

• motywowania uczniów poprzez stosowanie syste­mu oceniania, wymiany informacji,

" stosowania w pracy na lekcj i metod aktywizuj ących uczniów, dokonywanie wyboru metody, j e j celowo­ści zastosowania,

• tworzenia atmosfery sprzyjającej pracy na lekcji poprzez przekazywanie własnego doświadczenia życiowego, odpowiedniąemisję głosu, autoprezen­tację i tzw. „mowę ciała".

Czego oczekujemy od nauczyciela - także od mło­dego stażysty czy nauczyciela kontraktowego, który dopiero podjął pracę w szkole? Przede wszystkim okre­ślonej wiedzy i umiejętności - tych, które nabył w trak­cie studiów, ale także i tych, które wypracuje sobie pod­czas nie tylko pierwszych lat pracy, ale w ciągłym samodoskonaleniu się.

W zakresie wiedzy przede wszystkim znajomości: • wiedzy przedmiotowej (w tym znajomości dziedzin

i przydatności nauczanej wiedzy), • metod nauczania, metod i technik efektywnego ucze­

nia się ucznia, • systemu oceniania (m.in. ocenianie kształtujące,

ocenianie postępów ucznia), • psychologii rozwoju dziecka/młodego człowieka,

mechanizmów kształtujących zachowanie dziecka (m.in. wpływ sytuacji rodzinnej, środowiskowej na pozycję i zachowania dziecka).

W zakresie umiejętności m.in.: • przekazywania wiedzy - nauczyciel jest organiza­

torem procesu nauczania- uczenia się, a jego ucznio­wie są badaczami,

• komunikowania się i porozumiewania z uczniami i ro­dzicami - chodzi tu m.in. o wykorzystanie tych umie­jętności w kontaktach interpersonalnych (sprzyjają­cych osiągnięciu celów kształcenia), jak też dostrze­gania i rozwiązywania problemów, oddziaływań psy-chokorekcyjnych,

• motywowania uczniów do poznawania świata -m.in. zachęcanie do czytania, słuchania, poszukiwa­nia informacji, promowania postawy otwartej na naukę,

• dostrzegania w uczniach mocnych i słabych stron -poprzez okazywanie uznania, chwalenie osiągnięć, wskazywanie obszarów wiedzy i umiejętności wy­magających doskonalenia. W dobie zmian systemowych w edukacji - jakie

proponuje MEN - wskazane byłyby w najbliższych la­tach takie działania, które nauczycieli nie pozostawiły „samotnymi w sieci". Działania te są j u ż w części po­dejmowane i sygnalizowane: • organizowane są powiatowe konferencje dla dyrek­

torów placówek oświatowych na temat zmian or­ganizacyjnych w systemie kształcenia, które powin­ny być wprowadzone w zarządzanych przez nich szkłami,

monmion ot mm om 14

1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

• nauczyciele zapoznawani są z nowymi podstawami programowymi (projekt na stronie MEN3, planowa­ne wydanie broszurowe w styczniu 2009 roku).

Niezależnie od tego w system doskonalenia nauczy­cieli należałoby wpisać: • organizację szkoleń przedmiotowych związanych

z wdrażaniem podstawy programowej, • warsztaty dotyczące systemu monitorowania po­

stępów i osiągnięć uczniów, • przygotowanie dla nauczycieli gotowych standary­

zowanych narzędzi do monitorowania osiągnięć uczniów (zestawy testów, sprawdzianów okreso­wych itp.) wraz z obudową (kartoteka badanej wie­dzy i umiejętności, kiyteria oceniania itp.),

• warsztaty z zakresu umiejętności interpersonalnych (kompetencji osobistych, efektywnej komunikacji, oddziaływań psychokorekcyjnych itp.). Niewątpliwie znaczącą rolę w organizacji dosko­

nalenia nauczycieli mają wojewódzkie placówki dosko­nalenia nauczycieli i ośrodki doradztwa metodycznego. Ich zadaniem jest takie „zagospodarowanie" obszarów doskonalenia4, aby nie tylko udostępnić nauczycielom cykl warsztatów, seminariów i kursów, ale także dotrzeć bezpośrednio do nauczyciela, pomóc im w organizacji warsztatu pracy. +

Irena Obszyńska - Sopocki ODN Jerzy Paczkowski - ODN Słupsk

PRZYPISY:

1. Paczkowski J.: „Informator Oświatowy", 2008, nr 2, s. 30-31 2. Charakterystyka sylwetki absolwenta studiów i studiów po­dyplomowych oraz nabyte przez niego kompetencje zawarte są w załączniku do Rozporządzenia Ministra Edukacji Naro­dowej i Sportu z dnia 7.09.2004 r. w sprawie standardów kształcenia nauczycieli (Dz.U. z 2004 r. Nr 207, poz. 2110); podobna charakterystyka i kompetencje powtórzone są w za­łączniku do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30.06.2006 r. w sprawie standardów kształcenia na­uczycieli w kolegiach nauczycielskich i kolegiach języków obcych (Dz.U. z 2006 r. Nr 126, poz. 897) 3. Patrz: http://www.re-formaprogramowa.men.gov.pl/ 4. „Zagospodarowanie" ob­szarów należałoby rozumieć jak wyraźne oddzielenie zakre­sów działań tych instytucji, t j . placówki doskonalenia nauczycieli zobowiązane byłyby do organizacji form warszta­tów i kursowych doskonalenia, natomiast ośrodki doradztwa metodycznego organizowałyby doskonalenie metodyczne w ramach przedmiotowych zespołów samokształceniowych i docierałyby bezpośrednio do nauczyciela. Takiego samego „zagospodarowania" obszarów wymaga wewnątrzszkolne do­skonalenie nauczycieli (WDN), którego wizję powinien zapla­nować dyrektor placówki.

INFOiłMMOit di'UIIM0M

Hiperaktywności nauczycieli

Życie w XXI wieku zmusza nas do ciągłych poszu­kiwań, nieustannej rywalizacji i zawodowej hiperaktyw­ności. Dziś najczęstszymi źródłami niepokoju człowieka są zaburzenia poczucia własnej wartości, które powo­dują niestabilność emocjonalną, bądź przeciwnie - czu­jemy przymus udowadniania swojej przydatności zawo­dowej (tzw. „wyścig szczurów") lub przyjmujemy po­stawy narcystyczne.

Książka Wojciecha Eichelbergera (psychologa, psy­choterapeuty, dyrektora Instytutu Psychoimmunoligii w Warszawie) „Pomóż sobie - daj światu odetchnąć" skłoniła mnie do refleksji na temat wypalenia zawodo­wego nauczycieli. Kiedy zastanawiałam się nad kierun­kiem, w jakim podążają nauczyciele i szukałam przy­czyn takiego stanu rzeczy, przyszedł mi do głowy po­mysł, jak pomóc tej grupie zawodowej, zadbać o zdro­wie psychiczne i fizyczne ludzi narażonych w codzien­nej pracy na dyskomfort i presję społeczną. Pomyśla­łam: nauczycielu zatrzymaj się, spójrz refleksyjnie na swoje życie i pracę. Nie musisz ciągle „żyć w biegu" i udowadniać, że potrafisz i jesteś najlepszy. Większy sukces osiąga ten, kto umie wyznaczać granice w rela­cjach interpersonalnych, posiada wewnętrzny spokój i harmonię; ten, kto z ogromną rozwagą kroczył i nadal kroczy przez życie, mając wsparcie rodziców, przyja­ciół, osób ważnych i autorytetów.

Czym jest wypalenie zawodowe? Wypalenie to wyczerpanie emocjonalne. Jest ono nie tyle bezpośred­nim skutkiem przewlekłego stresu zawodowego, ile stre­su niezmodyfikowanego własną aktywnością zaradczą. Problem ten dotyka wszystkich pracujących, a szcze­gólnie często pojawia się w zawodach, w których ist­nieje bezpośredni kontakt z drugim człowiekiem.

Istnieje kilka czynników przyczyniających się do wypalenia zawodowego: 1. Pierwszą przyczyną jest przeciążenie. Nie istnieje

jakaś ogólna miara stopnia przeciążenia-to, co je­den robi bez większego wysiłku i w dodatku rozglą­da się, co by tu jeszcze zrobić, dla drugiego może być pracą ponad miarę.

2. Drugim elementem sprzyjającym procesowi wypa­lenia zawodowego jest chroniczne zmęczenie. Jest ono związane z różnymi dolegliwościami i z poczu­ciem niewydolności psychofizycznej.

3. Trzeci element to wyczerpanie uczuciowe. Spoty­kanie się stale z oporem staje się źródłem zniechę­cenia, a to prowadzi do przerzucenia winy na tych, z którymi się pracuje.

4. Cechy indywidualne jednostki sprzyjające wypale­niu zawodowemu to: niska samoocena, niepewność,

15

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009

defensywność, zależność, bierność, niskie poczucie skuteczności zaradczej, poczucie kontroli zewnętrz­nej, nieracjonalne przekonania o roli zawodowej, specyficzny typ kontroli polegający na unikaniu sy­tuacji trudnych, wysoka reaktywność i silna moty­wacja do pracy.

Nasze życie to proces, w trakcie którego dokonu­j e m y ciągłych wyborów. A b y świadomie i mądrze po­dejmować wyzwania, proponuję pedagogom uczestnic­two w warsztatach terapeutycznych. Szkolenie - wy­kłady i warsztaty terapeutyczno-zajęciowe - pozwolą wsłuchać się w rytm swojego ciała, wyciszyć emocje i pokonać wewnętrzne lęki. Zajęcia pomogą zmierzyć się z problemami życia codziennego, uwierzyć w e wła­sne siły, budować szacunek do siebie i innych.

Warsztaty mogą odbyć się w ciągu 1 dnia (10 go­dzin) lub w 2 etapach. Poniżej przedstawiam szczegóło­w e informacje o proponowanym szkoleniu.

Temat: Techniki radzenia sobie ze stresem i wypale­niem zawodowym.

Cele: • zapoznanie uczestników z problematyką i teoriami

stresu zawodowego, • poznanie przyczyn i metod przeciwdziałania wypa­

leniu zawodowemu, • zrozumienie procesu wypalenia zawodowego, • poznanie własnego sposobu radzenia sobie w sytu­

acjach trudnych, • nauczenie się technik panowania nad stresem i przy­

gotowanie do praktycznego stosowania poznanych technik,

• zaprojektowanie indywidualnych planów radzenia sobie ze stresem.

Metody pracy: szkolenie jest prowadzone w formie wykładu interaktywnego oraz warsztatu.

Forma i treść zajęć: • zajęcia integrujące: - rozpoznanie grupy, j ej potrzeb, wytworzenie atmos­

fery sprzyjającej pracy w grupie, - runda w kręgu: z jakim nastawieniem przychodzę

do grupy, - przypowieść tematyczna, • wykłady: - wypalenie zawodowe: podział pracujących na dwa

typy: A i B, - zmęczeń ie w połowie życia, problematyka wypale­

nia zawodowego, - osobowość: wpływ osobowości rodziców i środo­

wiska na zachowanie się dziecka - pozycja „Ja" dziecko; doświadczenia dziecka na przestrzeni lat,

dojrzewanie do dorosłości, zdobywanie wiedzy i do­świadczeń - pozycja „Ja" pracownik,

- typy osobowości: struktura osobowości w g Eysenc-ka (choleryk, melancholik, flegmatyk, sangwinik, neu­rotyk, psychotyk),

- stres: jego wpływ na organizm człowieka, stresują­ce sytuacje, jak radzić sobie ze stresem,

- proces wypalania się: miesiąc miodowy, przebudze­nie, wypalenie pełnoobjawowe, odradzanie się,

- elementy składowe wypalenia zawodowego: wy­czerpanie emocjonalne, depersonalizacja, obniżone poczucie dokonań osobistych, symptomy i wyodręb­nione zmiany,

- redukcja napięć psychicznych, - pokonanie oporu wynikającego z wewnętrznych

ograniczeń jednostki, - preferowany rodzaj ćwiczeń w zależności od naszej

grupy krwi, - prowadzone badania nad wypaleniem, statystyka, • ćwiczenia warsztatowe: - psychorysunek: interpretacja (zapewnienie poczu­

cia bezpieczeństwa uczestnikom grupy), - twój psychologiczny autoportret osobowości: test, - jeszcze o mnie nie wiesz, że..., - scenki rodzajowe: tu i teraz, - ćwiczenie - ustaw się do..., zmierz się z proble­

mem..., - ćwiczenia energetyzujące, • muzykoterapia: - taniec, - praca z ciałem, - techniki relaksacyjne, - praca z oddechem, - ćwiczenia przy muzyce metodą Josepha Pilatesa.

Warsztat kończy się podsumowaniem, informacją zwrotną i ewaluacją. Zapraszam na szkolenie, które z pewnością będzie dobrą inwestycją w siebie i da uczestnikom poczucie zadowolenia z efektywnie wyko­rzystanego czasu. >

Halina Krupa konsultant ds. terapii pedagogicznej

w ODN w Słupsku

LITERATURA: • Foley E.: Powiedz życiu tak. Łódź: 2 0 0 5 • Sęk H.: Wypalenie zawodowe: przyczyny i zapobieganie. Warsza­wa 2 0 0 4 • Terelak J.: Psychologia stresu. Bydgoszcz: 2 0 0 1

" Golińska L., Świętochowski W.: Temperamentalne i osobo­wościowe uwarunkowania wypalenia zawodowego u nauczy­cieli. „Psychologia Wychowawcza" 1 9 9 8 , nr 5 , s. 3 8 5 - 3 9 8

16 INfORMMOR (MINIMOM

1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

Ograniczenia autonomii nauczyciela przez jego zwierzchników w kontekście aspektów etycznych

1. Wprowadzenie Jedną z definicji autonomii jest „Posiadanie prawa

wolności do podejmowania własnych wyborów w ucze­niu się oraz w innych dziedzinach, niestawanie się ofiarą (nawet niechcąco) wyborów podejmowanych przez in­stytucje społeczne (Crabbe 1993, w Benson. 2000:110). Podobnie, Young (1986 w Benson 2000:112) twierdzi, że „Osoba autonomiczna (tak jak autonomiczne państwo) nie może być przedmiotem zewnętrznych ingerencji czy kon­troli, lecz raczej musi z własnej woli kierować tokiem swojego życia". Z drugiej strony, Little (1990, w Benson 2000:110) podaje, że „różne wolności posiadane wskutek autonomii są zawsze warunkowe i ograniczone i nigdy nie są absolutne". Pomimo dość szerokiego potraktowania pojęcia autonomii w literaturze glottodydaktycznej w ostat­nich latach, obszar ograniczeń do prawa autonomii, a zwłaszcza autonomii nauczyciela, w przeciwieństwie do innych dziedzin (np. strategie uczenia się, wprowadzanie do autonomizacj i, ewaluacja autonomicznego uczenia się) pozostał stosunkowo niezbadany.

Jednym z ograniczeń autonomii nauczyciela jest in­stytucja szkoły. Według Benson'a (2000:116), składają się na nią takie czynniki jak: przepisy i zarządzenia, certyfika­cje, obowiązkowe egzaminy, programy nauczania, jak rów­nież fizyczna i społeczna organizacja szkolnych i klaso­wych działań, które wymuszają ograniczenia na treści i formach uczenia się języka obcego. W tym referacie skład czynników tworzących instytucję szkoły zostanie posze­rzony o jeszcze jeden wymiar-wolę przełożonych. Choć ograniczenia nauczyciela z powodu nakazów kadry za­rządzającej szkołą można gdzie indziej potraktować w re­lacjach osobowościowych, tutaj przyjmuje się j e jako czyn­nik instytucjonalny, gdyż bardzo często rozporządzenia zwierzchników są utożsamiane z wymogami instytucji.

Wyjaśnienia wymaga jeszcze jedno określenie wymie­nione w tytule, a mianowicie „aspekty etyczne". Zwykle literatura przedmiotu prezentuje nauczanie języka obcego jako akwizycję mentalną bądź zestaw technik i metod wartych wdrożenia, ignorując tym samym kwestie wy­borów. Jednak, w istocie rzeczy, uczenie się języka obce­go jest przesycone wartościami. Większość decyzji, które nauczyciel podejmuje (np. jaką zadać pracę domową, jak ocenić zadanie pisemne, co zrobić z niesfornym uczniem w ostatniej ławce), to decyzje etyczne każdego nauczy­ciela, oparte o przekonania o tym, co jest właściwe dla danego ucznia, klasy, a czasami samego nauczyciela. Po­nadto, nauczanie języka obcego pociąga za sobą relacje międzyosobowe, których natura ma zawsze charakter etyczny. Mówiąc to, najczęściej mamy na myśli relacje nauczyciela z poszczególnym uczniem w danej klasie, ale

INFORMMOH OtVMMOVM

ważnym elementem pracy nauczyciela są także rodzice uczniów, koledzy nauczyciele czy wreszcie jego zwierzch­nicy.

Niektórzy autorzy odróżniająprzymiotnik „etyczny" od znaczenia słowa „moralny". Według nich, „etyczny" odnosi się do skodyfikowanych regulacji rządzących prak­tyką nauczycielską, narzuconych przez organizacje zawo­dowe czy organy rządowe. Z kolei „moralny" oznacza personalne decyzje nauczyciela podejmowane w oparciu o wewnętrzne przekonania danej osoby odnośnie tego co jest słuszne, a co nie w konkretnej sytuacji. Inni badacze problematyki nie rozróżniają obu pojęć, a przymiotniki „etyczny" i „moralny" w znaczeniu „właściwy" stosują zamiennie. Drugie podejście przyjęto w niniejszym tek­ście.

2. Założenia badawcze Zasadniczym celem artykułu jest przedstawienie za­

leżności pomiędzy autonomiąnauczyciela, rozumianą tu­taj jako wolnością od nakazów zwierzchników przy uży­ciu zdarzeń etycznych jako instrumentów badawczych. W rozwiązywaniu problemów ograniczeń ważną rolę od­grywa znajomość sytuacji, w jakiej funkcjonują nauczy­ciele. Tym samym formułowanie jakichkolwiek wniosków nie może dokonywać się a priori, ale wymaga rzetelnych badań empirycznych. Dlatego też podjęto trud badawczy w celu zdiagnozowania problemu, a przedmiotem bada­nia uczyniono w tej pracy: • udział problemów ograniczających autonomię nauczy­

cieli na skutek nakazów zwierzchników względem innych problemów ze zwierzchnikami,

• rodzaje problemów ograniczające autonomię nauczy­cieli na skutek nakazów zwierzchników, Przy tak zakreślonym polu badań, za użyteczną dla

zgromadzenia niezbędnych danych empirycznych uzna­no metodę sondażu diagnostycznego, a w szczególności analizę dokumentów - problemów etycznych napisanych przez nauczycieli języka angielskiego na użytek badań.

W badaniach uczestniczyli nauczyciele języka angiel­skiego z miejscowości wiejskich i powiatowych woje­wództwa pomorskiego, zachodniopomorskiego i śląskie­go, pracujący na różnych szczeblach edukacyjnych, jak również w sektorze państwowym i prywatnym. Wszy­scy z nich uzyskiwali kwalifikacje (ostatni rok studiów licencjackich) bądź j e uzupełniali (pierwszy lub drugi rok studiów uzupełniających magisterskich). Z szerszego ba­dania pod względem liczby uczestników, 35 osób zwró­ciło uwagę na problemy z dyrekcją, które ograniczająich samodzielność w podejmowaniu decyzji. Ponieważ temat

17

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009

artykułu koncentruje się na ograniczeniach autonomii na­uczyciela na skutek relacji ze zwierzchnikami, tylko tego rodzaju problemy będą rozpatrywane tutaj. Należy dodać, że wybór problemów w żaden sposób nie był nauczycie­lom sugerowany i w pełnym badaniu wystąpiły kwestie nie tylko dotyczące relacji z kadrą zarządzającą, które tu nie są omawiane. Wszystkie problemy wykraczały poza obowiązki czy uwarunkowania nauczyciela wobec szko­ły normowane ustalonymi przepisami zewnętrznymi (np.KartąNauczyciela) lub wewnętrznymi (np. WSO).

3. Wyniki przeprowadzonych badań W efekcie badania otrzymano 35 problemów etycz­

nych odnoszących się do relacji nauczyciela i jego zwierzchników. Pod względem treści podzielono j e na cztery grupy.

Grupa pierwsza, najliczniejsza, obejmuje 13 dylema­tów nauczycieli (prawie 1/3), w których wszyscy z nich zostali zmuszeni przez przełożonych do podwyższenia oceny uczniowi ponad tą, na którą uczeń, według bada­nych, zasługuje. Dyrektorzy najczęściej tłumaczą swoje prośby różnego rodzaju koniecznościami: finansowymi (rodzic ucznia jest sponsorem szkoły), towarzyskimi (uczeń jest synem znajomego lub dzieckiem osoby wpły­wowej w mieście), rodzinnymi (dziecko należy do rodzi­ny dyrektora), losowymi (brak promocji do następnej klasy oznacza dla ucznia pójście do wojska), tzw. „dobrem dziec­ka" (uczeń nie może powtarzać dwukrotnie tej samej kla­sy) czy „prestiżem szkoły" (wykazujący mierną znajo­mość języka obcego, uczeń jest utalentowany muzycznie i reprezentuje szkołę na koncertach). W 3 przypadkach posłużono się szantażem w stosunku do nauczyciela i za­sugerowano utratę posady słowami cytowanymi z wypo­wiedzi respondentów: „Na pani miejsce jest wielu chęt­nych", „Ja to zapamiętam" czy „Pamięta Pani, że jest dopiero na stażu?". W jednym przypadku, dyrektor pod­ważył decyzję przewodniczącej anglistki na egzaminie ko­misyjnym z języka angielskiego i zmienił j ą z oceny „nie­dostatecznej" na „zaliczony".

Grupa druga liczy 8 etycznych problemów nauczy­cieli i dotyczy bycia zmuszanym przez dyrektora do do­datkowej pracy. W jednym przypadku młody anglista pra­gnąc przedstawić na forum szkoły umiejętności swoich uczniów przygotował program artystyczny z wykorzy­staniem największych przebojów muzyki rozrywkowej Wielkiej Brytanii i USA. Występ zakończył się tak dużym sukcesem, ze dyrektor, gratulując i schlebiając nauczy­cielowi, zasugerował, że jeżeli ten chce utrzymać pracę, musi przygotowywać oprawy muzyczne do wszystkich apeli w szkole.

Inny ciekawy przykład dotyczy nauczycielki zatrud­nionej w szkole podstawowej na stanowisku pedagoga, która niestacjonarnie studiuje filologię angielską. Dyrek­tor wie o j e j dodatkowych studiach i regularnie wymaga zastępstw za nieobecnych w tym dniu nauczycieli. Re-

spondentka podaje, że doszło do tego, iż zamiast wyko­nywać swoje obowiązki pedagoga, chodzi tylko na nie­płatne zastępstwa, gdyż jest, jak twierdzi, „wygodną za­pchaj dziurą" od nauczania angielskiego. Nawet chęć spotkania się rodzica z pedagogiem, nie wspominając 0 uczniach opisywanej szkoły, jest uniemożliwiana, gdyż dyrektor szkoły informuje rodzica, że z powodu absencji innych nauczycieli, pedagog jest oddelegowany do za­stępstw i prowadzenia dodatkowych zajęć z języka an­gielskiego. Można przypuszczać, że gdyby nauczycielka studiowała inny przedmiot (np. geografię), nie byłaby w ten sposób dociążana.

Jeszcze inną dość często stosowaną praktyką wielu zwierzchników jest proszenie nauczycieli o przetłumaczenie różnych tekstów z języka angielskiego lub na język an­gielski nie związanych z pracą. Wśród nich są zamówie­nia, faktury, artykuły. Pomimo tego, że dyrektor prosi i teo­retycznie nauczyciel może odmówić, jego odmowa, jak podająrespondenci, poskutkuje brakiem poparcia na dro­dze do uzyskania stopnia awansu zawodowego, utratą godzin czy wręcz pracy w przypadku nauczyciela staży­sty. W praktyce nauczyciel wykonuje te prace, gdyż uwa­ża, że nie może przeciwstawić się pracodawcy.

Kolejne problemy etyczne poruszane przez nauczy­cieli w badanej grupie dotyczą ograniczenia ich czasu wolnego przez zwierzchników zarówno podczas tygodnia pracy, jak również w dni wolne od pracy. Respondenci w swoich wypowiedziach narzekają na niechciane okien­ka, którymi dysponuje dyrektor według własnego uzna­nia, pełnienie niepłatnych dyżurów porannych (między 6 a 8) bądź popołudniowych (między 16 a 18) przynajmniej 1 raz w tygodniu czy nagminne organizowanie obowiąz­kowych dla wszystkich rad pedagogicznych w weeken­dy w miejscowościach oddalonych od szkoły nawet o kil­kadziesiąt kilometrów. Nauczyciele skarżyli się, że dyrektorzy dysponują ich czasem i z powodu weekendo­wych zebrań nie wyrażają zgody na uczestniczenie do­kształcających się nauczycieli w zjeździe studiów uzupeł­niających.

Interesującą grupę dla lingwistów stanowi grupa trze­cia zawierająca 8 etycznych problemów ograniczających wolność nauczycieli, z których wszystkie dotyczą dydak­tyki języka obcego. Wybrane dylematy powodujące kon­flikt nauczyciela z dyrektorem odnosząsię do kwestii pod­ręczników i form pracy na lekcji. W paru przypadkach z tej grupy zwierzchnicy nie pozwalająnauczycielom na zmianę podręcznika do nauczania języka obcego, a w in­nym dyrektor obliguje wszystkich nauczycieli do zakupu jednego i nienajlepszego z punktu widzenia nauczycieli podręcznika na wiele lat. Swoje decyzje tłumaczy możli­wością korzystania z jednego podręcznika przez kilka lat, nie bacząc na to, że od czasu dokonanego raz wyboru na rynku pojawiły się lepsze podręczniki oraz, że książki do nauczaniajęzyka mogą między innymi, bardziej lub mniej motywować uczniów do nauki.

INFORMTOR OMlHOM 18

1/2009 INFORMACJE - OPINIE • PROPOZYCJE

Kolejne dylematy nauczycieli należące do tej grupy problemów to wybór form pracy na lekcji języka obcego. W aż 5 przypadkach dyrektorzy nie akceptują metod pra­cy stosowanych przez badanych anglistów. W jednym z nich debatę uznano za technikę zbyt radykalną, w in­nym pracę w grupach o zmieniającym się składzie za wpro­wadzającą zbyt wiele chaosu, w jeszcze innym hospitują­cy dyrektor obniżył ocenę, gdyż rozwiązania metodyczne nie przypominały form pracy stosowanych na lekcji języ­ka polskiego, a w kolejnych przykładach nauczyciel boi się wprowadzać technik, których nauczył się na zajęciach z metodyki w czasie studiów, gdyż dyrektor nieanglista jest wyrocznią we wszystkich sprawach, nie lubi zmian, a w jednym opisie nawet poprawia anglistów. Należy do­dać, ze przytoczone tu przykłady miały miejsce w szko­łach wiejskich lub powiatowych. Z pewnością otwarcie na innowacje jest w takich szkołach mniejsze, nie wspo­minając o trudności w zmianach para- dygmatu naucza­nia języka obcego na autonomiczny.

Pozostałe problemy dotyczące relacji zwierzchników i nauczycieli języka angielskiego występujące w badaniu w liczbie 6 nie odnoszą się bezpośrednio do kwestii ogra­niczeń rozumianej tu autonomii nauczycieli i z tego wzglę­du nie zostaną omówione. W wykresie 1 zostały określo­ne jako „Inne".

• Wymuszanie podw yższenia oceny

• Zmuszanie do dodatkow ej pracy

• Problemy zw iązane z dydaktyką języka

• Inne

Rysunek 1. Ograniczenia autonomii nauczyciela przez jego zwierzchników

4. Wnioski Przedstawione wyniki badań pozwalają na sformuło­

wanie wniosków natury ogólnej. Zwracają one uwagę na te obszary działań, w obrębie których należałoby wpro­wadzić zmiany mogące ułatwić pokonanie ograniczeń autonomii nauczycieli języków obcych narzucanych przez ich zwierzchników. W efekcie konstatację można spro­wadzić do następujących wniosków. 1. Problem ograniczania autonomii nauczycieli przez ich

zwierzchników jest problemem dużym i odnosi się w przeważającej mierze do wymuszania od nauczy­cieli podwyższenia ocen uczniów, zmuszania nauczy­cieli do dodatkowej pracy oraz wykazywania niechęci

przez dyrektorów do niektórych form pracy dydak­tycznej na lekcji języka obcego. Takie zachowania zwierzchników podyktowane są pojawiającym się de­ficytem pracy (ostatnio także wśród anglistów) i prze­konaniem dyrektorów o ważności swojej osoby i są­dów z powodu zajmowanego stanowiska.

2. Wymuszanie podwyższania ocen, które ogranicza możliwość decydowania nauczyciela o ewaluacji swo­ich uczniów ukazuje dobitnie jak bardzo wciąż liczy się ostateczna jedna ocena w postaci stopnia z przed­miotu wystawiana przez nauczyciela. W tym kontek­ście potencjalne stosowanie alternatywnych sposobów oceniania (np. kształtującego, wspierającego, rówie­śniczego czy opisowego) przez bardziej poszukujących nauczycieli może napotkać na opór ze strony zwierzch­ników.

3. Zmuszanie nauczycieli do wykonywania dodatkowej pracy niepotrzebnej z ich punktu widzenia powoduje ich frustrację i zabija w nich kreatywność. Przyjęcie postawy autonomicznej „nie jest kwestiązmiany tech­nik nauczania, lecz kwestią zmiany osobowości na­uczyciela" (Benson 2001:174). Niewątpliwie poczu­cie zawodowej wolności, a w konsekwencji przeko­nanie się i wprowadzanie nowego paradygmatu zależy od ilości czasu znajdującego się w dyspozycji nauczy­ciela. Im jest jego mniej i w mniejszym stopniu zależy od nauczyciela, tym mniejsza szansa na rozwinięcie u niego autonomicznej świadomości. Jednak dyrektorzy woląnauczycieli dyspozycyjnych niż autonomicznych.

4. Niektórzy zwierzchnicy nauczycieli biorących udział w badaniu prezentują nikłe pojęcie na temat ważności podmiotowości, refleksji czy odpowiedzialności za proces uczenia się w nauczaniu języka. Prawdopodob­nie dlatego nie ceniąniezależnych decyzji swoich pra­cowników i uważają, że postanowienia nauczycieli muszą być podporządkowane nakazom dyrektorów. Takie działania dyrektorów mają negatywny wpływ na nauczycieli i ich uczniów. Na nauczycieli ponieważ, nie chcąc ponosić „kosztów", nauczyciele postępują zgodnie ze schematami aprobowanymi przez „instytu­cję" i rezygnują z działań twórczych. Na uczniów, ponieważ przy wystawianiu na ograniczony repertuar technik nauczania stosowanych przez nauczyciela, ich rozwój jest blokowany. W praktyce może to oznaczać, że wszelkie działania związane z wprowadzaniem au­tonomii należy rozpoczynać od uświadamiania dyrek­torów w celu uzyskania ich wsparcia lub choćby zro­zumienia. Być może sensowniejsze byłoby wprowadzanie autonomii przesz wszystkich nauczy­cieli języka obcego równocześnie, bądź eksperymen­talnie w całej szkole, aby nie inicjować niepotrzebnych porównań pomiędzy „starym" a „nowym" nauczaniem. Wspieranie w sytuacjach trudnych i rozwiązywanie problemów w momencie ich pojawienia się potrafi,

INFORMATOR OflAIMTOM 19

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009

jak podająMacgilchrist i Buttress (2005) z powodzeniem przeobrazić szkołę z instytucji nauczającej w instytucję uczącą się.

5. Uwagę przyciąga również wysoka akceptacja decyzji dyrektorów przez biorących udział w badaniu nauczy­cieli. Być może jest to spowodowane głęboko zakodo­waną orientacjąpowinnościowąnaszych nauczycieli. Na­uczycielskiemu myśleniu kategoriami powinności nie towarzyszy pytanie o podstawę sądów moralnych tych powinności. Jest to raczej myślenie pragmatyczne typu „Jeżeli nie podporządkuje się dyrektorowi, nie osiągnę tego, co chcę" lub batalistyczne typu „I tak będzie, jak ma być" raczej niż postawa sprawstwa, czyli „mój los jest w moich rękach".

6. Dużo do zrobienia wydaje się także w obszarze adekwat­ności edukacji nauczycieli względem ich przyszłych za­dań zawodowych. Współczesny nauczyciel jest przygo­towany do spełniania wyłącznie konwencjonalnych ról zawodowych. Tymczasem rzeczywistość wymusza umiejętność poradzenia sobie w sytuacji konfliktu, opo­ru ucznia czy dyrektora. Mimo zdobytego wykształce­nia i zaangażowania nauczyciel jest często bezradny wobec skomplikowanych zdarzeń w klasie szkolnej. Taką edukację Kwiatkowska (2005) nazywa edukacja o pry­macie standardu przedmiotowego.

Na koniec można raz jeszcze powtórzyć, że ogranicze­nia wolności nauczyciela przez kadrę zarządzającą szkołą są w badanej grupie, pomimo zmian ustrojowych, znaczne. Być może opracowanie rozwiązań systemowych, dla któiych od­niesieniem byłaby polityka społeczna i oświatowa państwa byłoby w stanie zmienić tę sytuację. Bez takiego odniesie­nia, trudno stworzyć sprzyjające warunki dla kształtowania społecznej świadomości, postaw, przezwyciężania stereo­typów i uprzedzeń wobec nowego paradygmatu nauczania, +

Dorota Werbińska konsultant ds. języka angielskiego

w ODN w Słupsku

BIBLIOGRAFIA: • Benson P.: Autonomy as a Learners' and Te-achers' Right. W: Learner Autonomy, Teacher Autonomy: Futu­rę Directions. Pod red. Sinclair B., Mcgrath I., Lamb, T. Hario w, 2000, s. 111-117 • Benson P.: Teaching and Researching Auto­nomy in Language Learning. Harlow: 2001 • Kwiatkowska H.: Tożsamość nauczycieli. Gdańsk: 2005 • Macgilchrist B., Buttress M.: Transforming Learning and Teaching. Londyn: 2005 " Lear­ner Autonomy, Teacher Autonomy: Futurę Directions. Pod red. Sinclair B., McGrath I., Lamb T. Harlow: 2000

Artykuł ukazał się w książce „Autonomia w nauce ję­zyka obcego - c o osiągnęliśmy i dokąd zmierzamy" po redakcją Mirosława Pawlaka. (2008) Poznań-Kalisz-Konin: U AM

Świetlica nie może być tylko przechowalnią

Wywiad z wiceminister Krystyną Szumilas Przygotowała Joanna Hoffmann

Zapadły decyzje o obniżeniu wieku szkolne­go. Niebawem w szkołach pojawią się sześciolat­ki Część z nich po lekcjach trafi do świetlic szkol­nych, z których większość nie jest na to przygo­towana. Świetlice pracują w fatalnych warun­kach. Nie ma norm lokalowych. Nagminnie łama­ne są przepisy mówiące o maksimum 25-osobo-wych grupach. Wjednej sali przebywa często kilka grup, co uniemożliwia prowadzenie sensownych zajęć. Czy przewidywane są jakieś przedsięwzię­cia organizacyjne i regulacje prawne, które za­pewnią sześciolatkom w świetlicach bezpieczne i higieniczne warunki oraz niezbędną opiekę?

Obniżenie wieku szkolnego, czyli pojawienie się sześciolatka w szkole, musi pociągać za sobą zmiany organizacyjne. Radykalnie powinna się zmienić opie­ka na dzieckiem po zakończeniu lekcji. Sześciolatek w szkole musi mieć taką samą albo bardzo podobną opiekę do tej, z której korzystałby, gdyby chodził do przedszkola. W przeciwnym wypadku rodzice aktywni zawodowo zdecydują o odsunięciu obowiązku szkol­nego do siódmego roku życia dziecka. To nie może być tradycyjna świetlica, w której mamy kilka grup dzieci w różnym wieku, funkcjonująca najczęściej w stołówce szkolnej. W dużej szkole na pewno bę­dzie potrzebne zorganizowanie kilku grup świetlico­wych, a więc i przygotowanie nowych sal. Nie musi to jednak pociągać za sobą konieczności rezerwowa­nia kilku pomieszczeń wyłącznie na zajęcia świetlico­we. Zajęcia mogą się przecież odbywać w salach lek­cyjnych, po lekcjach lub przed nimi, podobnie j a k to dzieje się w przedszkolu. W projekcie, który przeka­zaliśmy do konsultacji, została opisana sala lekcyjna nauczania zintegrowanego. Powinna się składać z dwóch części: edukacyjnej - wyposażonej w tabli­cę i stoliki - oraz rekreacyjnej - przestrzeni wolnej, pokrytej dywanikiem lub wykładzinądywanową. Tak wyposażoną salę na pewno można wykorzystać na zajęcia świetlicowe. Chcemy wspomóc samorządy w odpowiednim wyposażeniu tego typu pomieszczeń.

monmioa o$uiimom 20

1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

Niezbędne jest opracowanie procedur, które jed­noznacznie określałyby sposób postępowania w kon­kretnych sytuacjach typu: nieodebranie dziecka w terminie, postępowanie z dziećmi przewlekle cho­rymi (wymagającymi np. przyjmowania leków pod­czas pobytu w szkole). Błędy w takich sytuacjach mogą mieć przykre skutki

Zdecydowanie tak, ale proszę zauważyć, że dzisiaj też mamy do czynienia z takimi sytuacjami. Weźmy spra­w ę związaną z nieodebraniem dziecka. Przecież w sto­sunku do dziecka sześcioletniego takie proceduryjuż obo­wiązują- w przedszkolu. Trzeba j e po prostu przenieść do szkoły i umieścić w statucie. Odpowiednie zmiany w rozporządzeniu o ramowych statutach zostaną wpro­wadzone. Druga sprawa dotyczy dzieci przewlekle cho­rych. Obecnie również stajemy przed podobnymi pro­blemami. Przypomnę głośną ostatnio sprawę dziecka chorego na cukrzycę, którego nie chciała przyjąć żadna placówka. Musimy wiedzieć, jak postępować, ponieważ liczba dzieci przewlekle chorych w szkołach i przedszko­lach będzie się niestety zwiększać. Myślę, że przede wszystkim należy pamiętać, że świetlica to część szkoły i w czasie zajęć obowiązują takie same zasady opieki, jak podczas lekcji.

Przedszkola zapewniają opiekę także podczas ferii szkolnych i wakacji Jak będzie rozwiązany ten problem po przyjściu dzieci sześcioletnich do szkól? Czy przewidywana jest praca (dyżury) świetlic szkol­nych w czasie ferii?

Chcemy, aby w czasie ferii szkoła zapewniała opiekę i posiłki uczniom rodziców pracujących. Rozwiązania or­ganizacyjne mogą być takie same, jak w przedszkolach. Zajęcia, w zależności od potrzeb, mogłyby się odbywać w e wszystkich lub tylko w wyznaczonych placówkach. Organizacja pracy w szkołach podstawowych musi być bliższa organizacj i pracy w przedszkolach. Zajęcia opie­kuńcze w tych szkołach powinny bardziej przypominać zajęcia w przedszkolu niż w szkołach na wyższych eta­pach edukacyjnych.

Czy rozpatrywano możliwość dodatkowego finan­sowania niedoinwestowanych świetlic szkolnych przez rodziców - tak jak to się dzieje w przypadku przedszkoli czy zajęć w domach kultury?

Przygotowujemy program, który pomoże samorzą­dom przygotować sale lekcyjne na przyjęcie sześciolat­ko^/. Chcemy na ten cel wykorzystać również środki unijne. Ze środków unijnych możliwe jest także dofi­nansowanie zajęć pozalekcyjnych, w tym ciekawych pro­gramów organizowanych przez świetlice szkolne. Na

WORMttTdR OtWMTOM

pewno rodzice będą ponosić koszty wyżywienia, tzw. wsadu do kotła, ale takie rozwiązanie j u ż dzisiaj funk­cjonuje.

W wielu miastach nie funkcjonuje doradztwo metodyczne dla nauczycieli świetlicy, nie odbywają się szkolenia. Nauczyciele są pozbawieni profesjo­nalnej pomocy, a takie możliwości uzyskania facho­wej opinii, np.w przypadku postępowania w komisji odwoławczej od oceny pracy.

Duże miasta s ą w lepszej sytuacji, jeżeli chodzi o do­radztwo zawodowe dla nauczycieli, choć rzeczywiście często pomija się w nim nauczycieli świetlic. Niestety, małe miasta i tereny wiejskie w większości mają ogrom­ne problemy w zapewnieniu fachowej pomocy nauczy­cielom, nie tylko tym pracującym w świetlicach. To głęb­szy problem, który wymaga rozwiązań systemowych. Wraz z pracą nad reformą programową trwa opraco­wywanie nowego modelu doradztwa, jego organizacji i finansowania. A ponieważ opieka świetlicowa w szko­łach ma się rozwijać, projektując nowy system, musimy też stworzyć w nim solidną bazę pozwalającą zapewnić doradztwo zawodowe nauczycielom pracującym w świe­tlicach.

Co Pani Minister sądzi o coraz częstszych po­mysłach „oszczędzania" poprzez łączenie świetlicy Z biblioteką?

Można myśleć o organizacji zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży w bibliotekach, i często takie zaję­cia są tam prowadzone. Jednak opieka świetlicowa nad uczniem pierwszych klas szkoły podstawowej musi być prowadzona systematycznie, w ramach systemu edu­kacji. Trudno sobie wyobrazić podawanie posiłku w bi­bliotece, a w standardzie opieki musi się takie zadanie znaleźć. Dziecko nie może przebywać poza domem przez 9 godzin, nie jedząc obiadu. Musi odrobić lekcje, odpo­cząć, interesująco spędzić czas w przyjaznej atmosfe­rze i bezpiecznych warunkach. Świetlica nie może być tylko przechowalnią na chwilę, to musi być miejsce za­stępujące dziecku dom w czasie, gdy jego rodzice pra­cują. +

Przedruk z: „Świetlica w Szkole2008, nr 3, s.l

21

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009

Świetlice szkolne

Istotnym elementem funkcjonowania szkoły jest właściwa organizacja przestrzeni szkolnej. „Przestrzeń w szkole dla najmłodszych dzieci powinna być od­powiednio dostosowana. Zarówno sale dla przed­szkolaków, j a k i dla najmłodszych uczniów powin­ny mieć kąciki nadające się do wypoczynku i zaba­wy, dobrze też jeśli korytarz szkolny jest miejscem tylko dla najmłodszych, wyglądającym ciepło i przy­jaźnie. W szkole powinny być osobne korytarze dla starszych i młodszych uczniów".1 Jest to szczególnie ważne przy wdrażaniu z nowym rokiem szkolnym re­formy systemu edukacji, która zakłada m.in. obniżenie wieku obowiązku szkolnego. W klasach pierwszych szkół podstawowych edukację rozpoczną dzieci 6-letnie, które w ciągu najbliższych 3 lat będą uczyły się razem z 7-latkami. Ponadto wraz z upowszech­nieniem wychowania przedszkolnego dla dzieci 5-letnich może się tak zdarzyć, że przy szkołach będą dla nich tworzone tzw. „zerówki". W wielu szkołach wydzielenia takiej odrębnej przestrzeni na czas za­jęć dla najmłodszych uczniów, będzie wymagało roz­wiązania istotnych problemów lokalowych.

Organy samorządowe i niektóre kuratoria oświa­ty przeprowadziły przeglądy możliwości przygotowania szkół do zapewnienia takiej przestrzeni i dodatkowej opieki pozalekcyjnej w świetlicy.2 Dla 6-latków - zda­niem wiceminister Krystyny Szumilas - „to nie może być tradycyjna świetlica, w której mamy kilka grup dzieci w różnym wieku , funkcjonująca najczęściej w stołówce szkolnej. W duże j szkole na pewno będzie potrzebne zorganizowanie kilku grup świe­tlicowych, a więc i przygotowanie nowych sal".3

Ministerstwo Edukacji Narodowej chce wspomóc sa­morządy i na ten cel przeznaczyć również środki unijne.

W szkołach podstawowych i po części w gimna­zjach mamy coraz liczniejszą grupę uczniów, którzy muszą dłużej przebywać w szkole ze względu na czas pracy ich rodziców (prawnych opiekunów), organizację dojazdu do szkoły lub inne okoliczności wymagające zapewnienia uczniowi opieki. Przy zróżnicowaniu wie­kowym uczniów przebywających w świetlicy, przy za­chowaniu w miarę stałych 25-osobowych grup, świetli­ca szkolna powinna spełniać funkcję wewnątrzszkolnej instytucji wychowania, wspomagać i uzupełniać pracę szkoły w zakresie opieki, oddziaływań wychowawczych i dydaktycznych czy zabiegów terapeutycznych. Zda­rza się jednak, że pełni też funkcję „przechowalni" dla niektórych uczniów. Trzeba j e d n a k podkreślić ze szczególnym naciskiem, że pomimo tych niesprzy­

jających okoliczności - dzięki staraniom wielu dy­rektorów szkól i nauczycieli, także niektórych or­ganów samorządowych - działają świetlice, które na miarę możliwości organizacyj no-lokalowych peł­nią funkcję takiej wewnątrzszkolnej instytucji wspo­magającej.

Problem ten będzie dotyczył nie tylko szkół, w któ­rych do klas pierwszych przyjdą uczniowie 6-letni, a „ze­rówki" przyj mą 5-latków. Także szkół, dla których dzia­łalność wychowawcza świetlic szkolnych jest równie ważna co proces dydaktyczny. Skalę problemu, który w wielu rejonach kraju będzie wymagał podejmowania trudnych decyzji, może przykładowo ilustrować tabela określająca liczbę świetlic i uczniów w szkołach z rejo­nu działania Słupskiej Delegatury Kuratorium Oświaty: [wg stanu na koniec stycznia 2009r.]4.

Za suchymi liczbami tej tabeli - każdego zresztą podobnego zestawienia-kryjąsię działania, które szko­ły podejmująw każdym roku szkolnym, w każdym mie­siącu, ba! każdego dnia, aby świetlice były nie tylko „prze­chowalnią" uczniów dojeżdżających, uczniów oczekujących na gorący posiłek, czy uczniów, których pracujący rodzice przyprowadzają do szkoły na wielo­godzinny pobyt.

Za tymi liczbami kryje się wysiłek organów samo­rządowych i dyrektorów szkół w pokonywaniu barier lokalowych, logistycznych i kadrowych, aby świetlice z „przechowalni" stały się szkolnym centrum wspoma­gania przedłużonego pozalekcyjnego procesu dydaktycz­no-wychowawczego. *

Małgorzata Kowalska dyrektor ODN w Słupsku

PRZEPISY:!. Nowa Podstawa Programowa. Jak organizować eduka­cję w szkole podstawowej? Poradnik dyrektora szkoły, s. 13-15, www.men.gov.pl. 2. M.in. Kuratorium Oświaty we Wrocławiu pod koniec grudnia ub. miało przygotować i opublikować szczegółowy raport z takiego przeglądu. 3 Szumilas Krystyna, Świetlica nie może być tylko przechowalnią, rozm. przepr. Joanna Hoffman, „Świetli­ca w szkole", 2008, nr 3, s.l 4. Na podstawie danych zebranych i opracowanych przez wizytatorów Delegatury KO w Słupsku

INFORMATOR 0i'1MH0M 22

Liczba świetlic

Liczba uczniów

Liczba nauczycieli pracujących w świetlicy W 104 7048 pełnozatrudnionych: 97

niepełnozatrudnionych: 88

Gimnazja 40 3645 pełnozatrudnionych: 42 niepełnozatrudnionych: 47

Razem: 144 10693 pełnozatrudnionych: 139 niepełnozatrudnionych: 135

1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

Atrakcyjnie, bezpiecznie i miło

Świetlica szkolna, nazywana w Szkole Podstawo­wej nr 10 w Słupsku Zespołem Opiekuńczo-Wychowaw­czym, to jedno z najbardziej popularnych miejsc, oferu­jących rodzicom opiekę nad dzieckiem. Prócz swej typowej funkcji opiekuńczej, odgrywa ważną rolę w pro­cesie dydaktyczno-wychowawczym szkoły, stanowi znaczące ogniwo w wychowaniu dzieci i młodzieży. Na bardzo długie godziny zastępuje małemu dziecku (bojuż 7-latkowi) dom rodzinny, podczas gdy rodzice pochło­nięci są pracą zawodową. Praktycznie każda ze szkół podstawowych i gimnazjalnych posiada w swojej pla­cówce to specyficzne miejsce, gdzie można odpocząć, odrobić lekcje, wziąć udział w ciekawych formach za­jęć oraz miło, ciekawie i atrakcyjnie spędzić czas wolny przed i po lekcjach.

W Szkole Podstawowej nr 10 im. Polonii w Słup­sku świetlica szkolna spełnia wszystkie swoje niezwy­kle ważne funkcje i zadania. Ze względu na przestron-ność i odpowiednie gabaryty pomieszczenia, dosto­sowana jest do prowadzenia różnorodnych zajęć inte­gracyjnych, dydaktycznych, artystycznych, plastycz­nych, jak też uspokajających i wyciszających. Pomiesz­czenie świetlicy to duża sala, podzielona na dwie części kolorową, tęczową zasłoną. Jedna część przeznaczona jest do prowadzenia różnorodnych zajęć: w niej dzieci grają w gry stolikowe, odrabiają lekcje, oglądają i czy-tająksiążki, dziecięce czasopisma. Tu stojąstoliki z krze­sełkami, w segmentach rozłożone są gry, układanki i pra­ce plastyczno-techniczne dzieci. Druga część sali to miejsce do odpoczynku, zabaw na dywanie i w kąci­kach z zabawkami. Można tu też oglądać ciekawe fil­my i programy edukacyjne przeznaczonych dla dzieci z klas I-III. W tej części sali są doskonałe warunki do prowadzenia zajęć wyciszających, relaksacyjnych.

Do naszej świetlicy zawsze uczęszczało dużo dzie­ci. W bieżącym roku szkolnym na zajęcia zapisanych jest 142 uczniów. Większość z nich to dzieci z klas pierw­szych, po części z drugich i trzecich. Jest też wśród naszych podopiecznych kilku czwartoklasistów, którzy to ze względu na dużą odległość od swego miejsca za­mieszkania, oczekują na rodziców, aby razem z nimi wrócić do domu.

Każdy początek nowego roku szkolnego to niezwy­kle trudny okres adaptacyjny dla najmłodszych -uczniów klas pierwszych. Znajdują się oni w nowym środowisku, spotykają z nowymi wymaganiami i trzeba trochę czasu i wytrwałości, aby ten trudny okres prze­trwać i zaaklimatyzować się. Wychodząc temu naprze­ciw, nauczycielki świetlicy opracowały, dostosowany do potrzeb pracy z dziećmi, ramowy rozkład tygodniowych

informuj on omiutom

zajęć. Zajęcia te są tak rozplanowane, aby każdy dzień tygodnia był inny, ciekawy i niepowtarzalny.

W poniedziałek dominują- POTYCZKI INTELEK­TUALNE. W ramach tego rodzaju zajęć prowadzone są rozmowy kierowane, pogadanki tematyczne, dzieci rozwiązują krzyżówki, rebusy, zagadki, biorą udział w grach i zabawach integracyjnych.

Wtorek przebiega pod hasłem - BĘDĘ ARTYSTĄ. W tym dniu przeważają zajęcia plastyczno-techniczne, zabawy dydaktyczne, zajęcia komputerowe, zajęcia spor­towe organizowane w sali gimnastycznej, na boisku szkolnym (w zależności od pogody i poiy roku).

W środę pracujemy i bawimy się pod hasłem -OBROŃCA PRZYRODY. Prowadzone w tym dniu zajęcia mająna celu zdobywanie i doskonalenie wiedzy przyrodniczej, kształcą również umiejętność dokładnej obserwacji i wyrabiają nawyk ochrony przyrody. Stara­my się, aby w tym dniu spotykało się koło ekologiczne.

Czwartek to dzień zajęć pod hasłem - ZE SZTUKĄ NA TY. Staramy się wykonywać wszelkie prace pla­styczne na konkursy szkolne, organizujemy wystawki z pracami uczniów.

Piątek upływa pod hasłem - WZOROWY CZY­TELNIK. W tym dniu nauczycielki świetlicy organizują zajęcia czytelnicze w oparciu o książki i czasopisma dzie­cięce oraz spotkania w bibliotece. Wspólnie z dziećmi, wykonujemy również wszelkie prace porządkowe w świetlicy, a także podsumowujemy, co się ciekawego wydarzyło w ciągu całego tygodnia.

Taki tygodniowy tematyczny rozkład zajęć jest bar­dzo atrakcyjny. Każdy dzień pozwala realizować różno­rodne cele dydaktyczno-wychowawcze. Niezależnie od hasła dnia, zawsze pamiętamy i zachęcamy dzieci do odrabiania prac domowych, do indywidualnego korzy­stania z biblioteki i czytelni szkolnej.

Nauczycielki naszej świetlicy są współautorkami „Programu profilaktyczno-wychowawczego z uwzględ­nieniem zjawiska przemocy i agresji w świetlicy szkol­nej". Jest to program dostosowany do potrzeb, możli­wości i rozwoju uczniów klas I-III uczęszczających do świetlicy. Tematyka tych zajęć jest ciekawa i różnorod­na. Ujmuje takie zagadnienia jak: niwelowanie i prze­ciwdziałanie agresji i przemocy, bezpieczeństwo, profi­laktyka zdrowotna, kształcenie empatii. Zajęcia z zakresu profilaktyki prowadzimy równolegle z innymi dwa razy w tygodniu.

Organizując różnorodne zajęcia, czy to profilaktycz­ne, czy też wynikające z miesięcznych planów pracy dydaktyczno-wychowawczej, zawsze mamy na celu, to by wszystkie zajęcia były atrakcyjne, rozwijały zaintere­sowania, zdolności twórcze i poznawcze, wzbogacały wiedzę i kształtowały rozmaite umiejętności u dzieci. Ce­lom tym też podporządkowujemy planowanie i organi­zowanie imprez integracyjnych, konkursów plastycznych,

23

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009

recytatorskich w samej świetlicy, jak i na terenie szkoły. Do naszych cyklicznych działań należy zaliczyć: konkur­sy recytatorskie w poszczególnych poziomach klas (I-III) oraz wymienione niżej imprezy organizowane na te­renie szkoły wspólnie z nauczycielami klas I-III: • „Turniej jesienny" dla klas III, • „Turniej zimowy" dla klas III, • loteria fantowa - sprzedaż zabawek- na festynie ro­

dzinnym (dwa razy w roku), • konkursy plastyczne „Mój przyjaciel pies", „Moi

czworonożni przyjaciele" dla uczniów klas I-III.

Stałe imprezy organizowane w świetlicy to również: • Chrzest świetlicowy - impreza integracyjna dla

uczniów klas I, polegająca na pokonaniu przez pierw­szaków rozmaitych prób i wykonaniu zadań, które uprawniają do wejścia do świetlicowej gromady,

• Andrzej ki - popołudnie wróżb i magii, • Mikołajki - wręczanie drobnych upominków przez

Mikołaja, połączone z dobrą i wesołą zabawą, • Wigil ia w świetlicy - impreza słowno-muzyczna: dzie­

ci recytują krótkie wierszyki lub fragmenty insceni­zacji, wszyscy wspólnie śpiewają kolędy, dzielą się opłatkiem i składają życzenia,

• Zabawa karnawałowa, • Dzień Dziecka - impreza sprawnościowa z różnymi

konkursami, zabawą i słodkim poczęstunkiem.

W miarę potrzeb organizujemy również inne, bar­dziej kameralne, imprezy dla dzieci. Nauczycielki świetli­cy zawsze aktywnie współpracują ze środowiskiem lo­kalnym, z osiedlowymi klubami - KWADRAT i PIAST, z osiedlową biblioteką BOLEK I LOLEK. Placówki te od wielu lat organizujądla uczniów naszej świetlicy z klas I-III liczne konkursy i imprezy okolicznościowe: konkur­sy recytatorskie, plastyczne, modelarskie, warsztaty re-cytatorsko-plastyczne, spotkania integracyjne z udziałem osób niepełnosprawnych.

Dzieci z klas I-III, uczęszczające do świetlicy, z za­angażowaniem biorą udział w licznych konkursach orga­nizowanych przez słupskie szkoły podstawowe. Są to między innymi konkursy plastyczne: „Zwierzęta przyja­ciółmi człowieka" (organizator SP 1), „Barwy wiosny w origami" (SP 4), „Odgłosy morza" (SP 8), „Boże Na­rodzenie w origami" (SP 6) oraz konkursy wiedzy przy­rodniczej, organizowane przez SP 1 w Słupsku.

Nauczyciele świetlicy j u ż od wielu lat w ramach swojej pracy dydaktyczno-wychowawczej sprawująopie-kę nad studentami z Akademii Pomorskiej w Słupsku odbywającymi praktyki studenckie. Zapoznanie z zasa­dami funkcjonowania świetlicy, z charakterem j e j pracy oraz prowadzenie zajęć dla przyszłych pedagogów, dzie­lenie się wiedzą, doświadczeniem i przekazywanie cen­nych wskazówek młodym adeptom zawodu nauczyciel­skiego - to również nasza praca.

W czasie ferii zimowych, a także w czasie waka­cji w świetlicy organizowane są dla dzieci z klas I-VI półkolonie. Nauczycielki pracujące podczas zajęć fe­ryjnych i wakacyjnych odpowiedzialne są za przygoto­wanie programu atrakcyjnych form spędzania czasu wolnego. W ramach współpracy z osiedlowym klubem KWADRAT, Słupskim Ośrodkiem Kultury, biblioteką przy tym ośrodku, Miejskim Centrum Kultury, ucznio­wie biorą udział w różnych konkursach plastycznych, bawią się na dyskotekach, uczestniczą w warsztatach pracy twórczej, a w świetlicy SP 10 biorą udział w za­jęciach sportowych, komputerowych, a także uczest­niczą w wycieczkach autokarowych. W czasie waka­cji atrakcji dla uczniówjest jeszcze więcej. Dzieci jeżdżą do Parku Wodnego w Darłówku, zwiedzająokolice Słup­ska, biorą udział w grillowaniu itp.

Od wielu j u ż lat SP 10 współpracuje z czteroma polskimi szkołami podstawowymi na Litwie i Łotwie. Każdego roku na przełomie września i października przyjeżdża do naszej szkoły, w ramach tzw. praktyk językowych, trzydziestoosobowa grupa uczniów z klas II-VI z zaprzyjaźnionych szkół wraz ze swoimi nauczy­cielami - opiekunami. Dzieci przebywają u nas dwa tygodnie, chodzą na lekcje do poszczególnych klas, wraz z uczniami z SP 10 doskonaląjęzyk polski. Przed i po skończonych lekcjach goście przebywając w świetlicy i uczestnicząc w różnych ciekawych formach spędza­nia czasu wolnego, nawiązują przyjaźn ie z nauczycie­lami i dziećmi z klas I-III tam przebywającymi. W dni wolne od nauki organizowane są dla naszych gości wy­cieczki, w czasie których poznająoni ciekawe miejsca Słupska i jego historię. Dzieci zwiedzająrównież okoli­ce miasta oraz dalsze zakątki Pomorza: Gdańsk, Szym­bark, Smołdzin, Kluki. Jadą też do wioski indiańskiej w Runowie, do gospodarstwa agroturystycznego do Krzemienicy i Parku Wodnego w Darłówku. Goście uczestniczą również w wyjściu do teatru TĘCZA na spektakle i do kina Millenium na seanse filmowe. Spo­tkają się także w Urzędzie Miasta z Prezydentem Słup­ska.

Nasza świetlica to miejsce spokoju, bezpieczeń­stwa, zrozumienia, życzliwości, a przede wszystkim sprawowania opieki nad dziećmi i udzielania im pomo­cy w trudnych chwilach, gdy tego potrzebują. Staramy się tak pracować, aby podopieczni zawsze z chęcią przychodzili do świetlicy, miło i ciekawie spędzali w niej swój wolny czas. -f

Jolanta Matuszek, Agnieszka Kost, Marta Krywuć, Małgorzata Węc

nauczycielki świetlicy w Szkole Podstawowej nr 10 w Stupsku

INFORMATOR OflNMTOM 24

1/2009 INFORMACJE • OPINIE - PROPOZYCJE

Cztery pory roku w świetlicy szkolnej

Szkoła jest drugim, po domu rodzinnym, środowi­skiem wychowawczym, które ma zapewnić dziecku prawidłową opiekę i wychowanie. Świetlica szkolna spełnia w tym procesie szczególną rolę. Stwarzając warunki swobodnego, indywidualnego rozwoju, zaspa­kaja potrzeby: akceptacj i, poczucia bezpieczeństwa, ko­munikowania i aktywności. Dzieci wykonują ulubione zajęcia, zgodnie ze swoimi potrzebami, których zaspo­kajanie planowo i systematycznie jest organizowane przez nauczycieli. Indywidualna praca dziecka w świe­tlicy łączy się z grupowymi formami wychowania. Dzieci przychodzące do świetlicy mają możliwość wyboru za­jęć, dołączenia się do dużego zespołu, małej grupy lub jednego kolegi. W zajęciach świetlicowych uczestniczą dzieci z różnych klas i różnych grup wiekowych (I-III). Ta różnica wieku i różnorodność stopni rozwoju jest jedną z podstaw samowychowania.

W bieżącym roku szkolnym do świetlicy szkolnej jest zapisanych 91 uczniów z klas I-III. Dodatkowo do świetlicy uczęszczaj ą dzieci, które nie są zapisane, ale przebywajątu w oczekiwaniu na gimnastykę korekcyjną ćwiczenia logopedyczne, zespół wyrównawczy, koło re­cytatorskie, SKS, lekcje po basenie oraz dzieci nie-uczęszczające na religię. Świetlica otwarta jest codziennie, od 7 do 16. Uczniowie pracująw trzech gru­pach, pod opieką trzech nauczycieli.

Świetlica jest dzieci i dla dzieci, i to one mają czuć się u siebie i robić to, co j e interesuje. Wybór formy pracy musi zatem wynikać z konkretnego zapotrzebo­wania. Stąd duża różnorodność tychże form oraz ko­nieczność ich ciągłego przetwarzania i dostosowywania do potrzeb dzieci.

W roku szkolnym 2008/2009 świetlica SP 6, wspo­magając rozwój psychofizyczny ucznia, prowadzi dzia­łalność opiekuńczo-wychowawcząpoprzez:

1. Realizację planu opiekuńczo-wychowawcze-go na rok szkolny 2008/2009 pod hasłem: „Cztery pory roku w zajęciach świetlięowych"

Plan ten jest skorelowany z planem pracy dydak­tycznej szkoły, programem wychowawczym i profilak­tycznym szkoły oraz z programem zajęć integracyjnych „Świetlica bez barier".

W ramach tego planu realizowane są zajęcia te­matyczne: umysłowe, plastyczne, przyrodniczo-ekolo-giczne, czytelnicze, umuzykalniające i sportowo-ruchowe (gry i zabawy świetlicowe, turnieje wiedzowe,

mOHMMOR OiMMOM

quizy, zgaduj-zgadule, zabawy ruchowe przy muzyce, inscenizacje, zmagania sportowe w sali gimnastycznej tematycznie związane z porami roku).

Zabawy i gry świetlicowe odpowiadająpotrzebom i psychice dzieci na różnym etapie rozwoju. Są znane i praktyczne, łatwe w przeprowadzeniu, a równocześnie angażująwyobraźnię dzieci, kształcą i rozwijają dzie­cięcą psychikę, ćwiczą spostrzegawczość, wyrabiają orientację i uczą umiejętności współdziałania w grupie.

Zabawy sportowo-ruchowe uatrakcyjniają pobyt dzieci w świetlicy. Oprócz tego, że mają one walory kształcące, pobudzajątwórczo aktywność dziecka, sta­nowią odprężenie po trudnej i ciężkiej pracy na lekcjach oraz pozwalająwyzbyć się napięć emocjonalnych i roz­wijają sprawność fizyczną.

Turnieje wiedzowe, zgaduj-zgadule, quizy zmuszają natomiast do logicznego myślenia, rozwijają spostrze­gawczość, doskonalą koncentrację uwagi, uczą prawi­dłowej analizy i syntezy czytanego tekstu.

2. Realizację programu zajęć integracyjnych „Świetlica bez barier"

Program zajęć integracyjnych „Świetlica bez ba­rier" stanowi poszerzenie planu opiekuńczo-wychowaw­czego świetlicy i jest realizowany od 2002 roku przez Renatę Matysiak i Ewę Litwiniuk.

Celem nadrzędnym opracowanych przez nas zajęć integracyjnych było przełamanie barier i znalezienie pięk­na w kontaktach z osobami niepełnosprawnymi.

Poprzez kształtowanie prawidłowych więzi emocjo­nalnych dziecko w normie mogłoby stworzyć klimat bez­pieczeństwa i przynależności do grupy rówieśniczej, w której dziecko upośledzone czułoby się w pełni ak­ceptowane.

Opracowując tę innowację, chciałyśmy, aby mię­dzy dziećmi wytworzyła się autentyczna i samoistna wieź emocjonalna, by integracja nie stała się dla uczestników zajęć sloganem, ale wartością głęboko zakorzenioną w ich sercach, którą będą kierować się w swoim co­dziennym życiu.

Głównym celem programu zajęć integracyjnych „Świetlica bez barier" jest: • integracja dzieci ze świetlicy SP 6 z dziećmi niepeł­

nosprawnymi z Ośrodka Szkolno-Wychowawcze­go w Słupsku,

• nauka tolerancj i i akceptacj i drugiego człowieka, * kształtowanie umiejętności komunikacji międzyludzkiej,

25

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009

• zdobywanie umiejętności nawiązywania i utrzymy­wania kontaktów rówieśniczych,

• rozwijanie umiejętności współpracy w grupie kole­żeńskiej podczas wspólnej zabawy.

Na początku roku szkolnego spośród dzieci zapisa­nych do świetlicy szkolnej zostaje wyłoniona grupa 10 uczniów, w wieku 7-9 lat, która bierze udział w realiza­cji programu. Równocześnie w Ośrodku Szkolno-Wy­chowawczym zostaje wybrana grupa 8 uczniów z umiarkowanym stopniem upośledzenia. Obie grupy spo-tykająsię na comiesięcznych zajęciach w świetlicy szkol­nej SP 6. Każde dziecko po odbytych zajęciach ma możliwość oceny spotkań w formie graficznej na uprzed­nio przygotowanych emblematach. Oceny uczniów zostają zebrane i podsumowane w końcowej (ewalu­acyjnej) części programu. Uczestnictwo dzieci w zaję­ciach z niepełnosprawnymi uczniami z OSW jest całkowicie dobrowolne.

Przeprowadzone zajęcia łączą w sobie elementy zabaw umysłowych, manualnych, ruchowych ze śpie­w e m i tańcem. Tematyka zajęć jest dostosowana za­równo do wieku, jak i do możliwości dzieci.

3. Realizację treści przyrodniczo-ekologicz-nych w ramach działalności koła ekologicznego „Zieloną ścieżką"

W świetlicy szkolnej działa koło ekologiczne „Zie­loną Ścieżką". Jest ono prowadzone przez Ewę Litwi-niuk i zrzesza 15 uczniów z klas I-III. Spotkania odbywają się co dwa tygodnie w świetlicy. Głównym celem zajęć jest wyposażenie dzieci w umiejętność ob-serwacji własnego środowiska oraz zmian zachodzących w przyrodzie.

Podczas realizacji treści ekologicznych, dzieciom przekazywana jest rzetelna wiedza o stanie naszego śro­dowiska oraz zagrożeniach, jakie stwarza współczesna cywilizacja. Za pomocą pogadanek, burzy mózgów, fabryk pomysłów, analizy czasopism przyrodniczych, albumów, projekcji filmów, wycieczek dzieci są inspiro­wane i zachęcane do indywidualnych działań przyrodni­czych, rozbudza się w nich kreatywność.

Uczniowie klas I-III najchętniej i najskuteczniej poznająśrodowisko najbliższej okolicy poprzez bezpo­średnią obserwację-wówczas otoczenie najsilniej po­chłania ich uwagę. Podczas wycieczek dzieci zdobywają wiedzę bardziej efektywnie niż w czasie lekcji. Zajęcia terenowe służą zaznajomieniu dzieci z konkretnymi za­gadnieniami dotyczącymi ochrony przyrody: przykłada­mi negatywnego wpływu działalności człowieka na środkowisko, możliwościami ograniczenia ujemnych skutków działania, problemami ochrony środowiska.

W ramach koła organizowane są krótkie wycieczki przyrodnicze po najbliższej okolicy: do parku, do ogród­ków działkowych i warzywnych, do lasku. Taka forma zajęć nie tylko wzbogaca wiedzę, dostarcza nowych doświadczeń i przeżyć, ale przede wszystkim wpływa na integrację grupy, uczy, jak aktywnie wykorzystywać czas wolny.

4. Realizację zajęć „Metody dobrego startu" Zajęcia z „Metody dobrego startu" są prowadzone

przez Zofię Skrzypczak raz w tygodniu dla uczniów klas I. Mają one na celu usprawnienie funkcji psycho­motorycznych wzrokowych, słuchowych i ruchowych u dzieci. Utrwalająlateralizację i orientację w schema­cie ciała i przestrzeni. „Metoda dobrego startu" składa się z dwóch części: • pierwsza dotyczy pracy nad alfabetem i pomaga

w opanowaniu zestawu 22 liter, • w drugiej uczniowie z pomocą nauczyciela kreślą

proste wzory graficzne uporządkowane w g stopnia trudności.

5. Realizację programu Kinezjologii Edukacyj­n e j P. Dennisona

Ćwiczenia z Kinezjologii Edukacyjnej dla dzieci ze świetlicy prowadzi Zofia Skrzypczak. Mają one na celu wyciszenie i uspokojenie, uwolnienie od stresu i zmę­czenia, niwelację napięcia mięśniowego, wzmocnienie aktywności obu półkul mózgowych, co ułatwia proces nauczania i uczenia się. Ćwiczenia te odbywają się sys­tematycznie raz w tygodniu i korzysta z nich trzynasto­osobowa grupa dzieci ze świetlicy.

6. Realizacja zajęć z gimnastyki korekcyjnej Zajęcia z gimnastyki korekcyjnej dla dzieci ze świe­

tlicy prowadzi Zofia Skrzypczak. Zajęcia odbywają się raz w tygodniu i korzysta z nich 11 uczniów mających wady postawy.

7. Działalność Kola PCK Szkolne Koło PCK, działające przy świetlicy jest

prowadzone przez Zofię Skrzypczak i zrzesza 13 uczniów z klas III i IV. Spotkania koła odbywają się raz w tygo­dniu.

W pierwszym półroczu dzieci przygotowały dwa przedstawienia o tematyce zdrowotnej: • „Jaś i Małgosia inaczej" (o zdrowym odżywianiu się), • „Wojna z mikrobami" (dbanie o czystość).

Drugie półrocze przeznaczone będzie na realizację tematów o pierwszej pomocy przedmedycznej.

INFORMATOR OiMIttJOm 26

1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

8. Udział w ogólnopolskiej akcj i „Cała Polska czyta dzieciom"

Ponieważ głośne czytanie jest jednym z pod­stawowych elementów codziennych zajęć świe­tlicowych, nauczyciele świetlicy kontynuują czytanie w ramach ogólnopolskiej akcji „Cała Polska czyta dzieciom". W świetlicy, codziennie od 15 do 30 minut, głośno czytane sąbaśnie, wier­sze, opowiadania. Czytają nauczyciele, studenci z Akademii Pomorskiej w Słupsku oraz same dzie­ci. Głośnemu czytaniu towarzyszyły również in­scenizacje niektórych baśni, a podsumowaniem był turniej „W świecie baśni".

Podsumowanie Wszystkie opisane powyżej formy pracy wy-

magająod nauczyciela świetlicy ogromnego wy­siłku, wiedzy, wkładu czasu, a często nawet nakładów finansowych, ale właśnie ta praca przy­nosi nam najwięcej satysfakcji, bo zapłatąze stro­ny dzieci jest ich uśmiech. •

Renata Matysiak Ewa Litwiniuk

Zofia Skrzypczak nauczycielki świetlicy

w Szkole Podstawowej nr 6 w Słupsku

Świetlicowa praca twórcza

Świetlica szkolna Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wycho­wawczego w Lęborku, realizując swoje zadania wychowaw-czo-opiekuńcze i dydaktyczne, czynnie angażuje się w życie szkoły. Uczniowie bardzo chętnie uczestniczą w zajęciach wie­dząc, że zawsze spotka ich w świetlicy coś ciekawego m.in.: zajęcia plastyczne, informatyczne, teatralne, kulinarne, muzycz­ne, sportowe.

Staramy się urozmaicać zajęcia wprowadzając aktywizu­jące metody pracy z uczniem: • konkursy, • nowe techniki plastyczne z użyciem i wykorzystaniem pro­

fesjonalnych materiałów, • giy i zabawy interakcyjne, • samodzielne rozwiązywanie problemów, • przygotowywanie uroczystości szkolnych.

W trakcie zajęć uczniowie wykonują: kartki okazyjne, ozdo­by z gipsu, gliny, drewna, siana, masy papierowej i solnej, deco-upage, malująna płótnie obrazki. W okresach przedświątecz­nych przygotowując się w ten sposób do kiermaszów, w których corocznie biorą udział.

Wyroby naszych uczniów są upominkami wręczanymi w ramach podziękowań naszym sponsorom lub przedstawicie­lom zaprzyjaźnionych instytucji. Świetlicowe wytwory cieszą się dużym powodzeniem i zyskująuznanie wielu środowisk, do których dotarły. Cenione są ze względu na pomysłowość, nie­powtarzalność i staranne wykonanie. Dzięki takim zajęciom praca świetlicy przyczyniamy się do zdobycia funduszy na dalszą działalność artystyczną, a także do promocji naszej placówki w lokalnym środowisku. >

Danuta Rybak dyrektor SOSW w Lęborku

„Świetlica w Szkole"

KWARTALNIK WYCHOWAWCÓW ŚWIETLICY

Wydawca: Agencja SUKURS; www.sukurs.edu.pl

Ogólnopolski kwartalnik instrukcyjno-metodyczny i informacyjny. Pierwsze w Polsce czasopismo adresowane do nauczycieli wychowawców świetlicy. Zawiera praktyczne materiały ułatwiające pracę nauczyciela wychowawcy. Główne działy: Poznajmy się; Metodyk radzi; Awans zawodowy; Warsz­tat pracy; Zabawa na szóstkę; Zrób to z nami; Kalendarz świetliczanki; Scenariusze.

INfOiłMTOR OilMHOM 2 7

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009

Każdy dzień jest inny

W roku szkolnym 2008/2009 do świetlicy szkolnej w Zespole Szkół w Jezierzycach zapisano 60 uczniów ze szkoły podstawowej i 30 z gimnazjum. Większość z nich to dzieci i młodzież dojeżdżająca z pobliskich miejscowo­ści, pozostali to uczniowie klas I-III z osiedla - Jezierzy­ce, których rodzice pracują.

Świetlica funkcjonuje od 7.30 do 15.30. Pracuje w niej na zmianę dwóch nauczycieli. W pierwszych dniach września przeprowadzane sąpogadanki na temat bezpiecz­nej drogi dziecka do szkoły. Każdego roku w październiku świetlica organizuje apel jesienny dla klas I-III, IV- VI i klas gimnazjalnych, podczas którego wybierane sąnajciekaw-sze stroiki wykonane z liści, gałązek, owoców, warzyw, kasztanów itp. W jesiennym konkursie dzieci wykazują się niezwykłą pomysłowością. Zawsze towarzyszy temu zdarzeniu ciekawa część artystyczna, przygotowana przez uczniów klas młodszych. W listopadzie świetlica organi­zuje zabawę andrzejkowądla klas IV-VI i gimnazjalnych. W trakcie zabawy organizowane są konkursy m.in. na: plakat andrzejkowy i najciekawiej udekorowaną salę. Od kilku lat świetlica w okresie świątecznych organizuje kon­kurs kolęd i pastorałek dla uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum, który cieszy się bardzo dużąpopularnością. Dzieci starannie się do niego przygotowują. W styczniu tradycyjnie organizowany jest bal karnawałowy dla klas IV-VI i klas gimnazjalnych, podczas którego również prze­prowadzane sąkonkursy: tańca, na najciekawszy strój lub maskę karnawałową, na najładniej udekorowaną salę. Świetlica bierze również udział w przygotowaniu progra­mu na Święto Wiosny i Święto Szkoły.

Świetlica pełni też funkcję stołówki szkolnej. W róż­nych okresach obiady spożywa w niej od 40 do 180 uczniów. Wówczas nauczyciele świetlicy szczególną uwagę zwracają na właściwe zachowanie przy stole oraz kulturę spożywania posiłków, z czym wielu uczniów ma problemy. W świetlicy odbywają się także lekcje w ra­mach zastępstw za nauczycieli nieobecnych w szkole.

W ramach świetlicowych zajęć praktyczno-technicz-nych, wykonywane są gazetki tematyczne, systematycz­nie zmieniane dekoracje, przygotowywane laurki okoli­cznościowe np. z okazji Dnia Nauczyciela, Dnia Babci, Dziadka, Matki, Ojca oraz ozdobne kartki świąteczne. Wykonywane Są dekoracje na szybach okiennych i na sznurku. Do tego celu wykorzystywane sąpomysły z cza­sopisma „Młody artysta". Dzieci biorą również udział w konkursach plastycznych szkolnych i międzyszkolnych.

W ramach zajęć z czytelnictwa dzieci czytająbaśnie m.in. Andersena, baśnie regionu słupskiego, opowiada­nia, czasopisma: „Świerszczyk", „Komputerowa gratka", „Płomyczek", „Bravo", „Victor", „Football", „Przyroda polska". Na zajęciach czytane są lektury, wiersze, roz­

wiązywane zagadki, rebusy, quizy, krzyżówki, wyszuki­wane ciekawostki encyklopedyczne i naukowe. W tym celu dzieci korzystają ze szkolnej biblioteki.

Podczas zajęć umuzykalniaj ących uczniowie słuchają muzyki młodzieżowej i uczą się piosenek. W czasie wol­nym od innych zajęć oglądają wybrane filmy, programy edukacyjne, bajki. Mają także możliwość korzystania z komputera, grania w gry planszowe: szachy, warcaby, „Chińczyka", „Bingo", „Lotto". Dużym zainteresowaniem podopiecznych świetlicy cieszą się też gry edukacyjne, doskonalące sprawność manualną i rozwijające wyobraź­nię oraz zabawy logopedyczne kształcące prawidłową wy­mowę. Uczniowie składają też modele, różnego typu układanki, puzzle, wykorzystują w zabawie pomoce edu­kacyjne rozwijające koordynację wzrokowo-ruchową.

W ramach zajęć sportowo-rekreacyjnych, uczniowie grają w piłkę nożną, koszykową na sali gimnastycznej lub boisku, doskonalą grę w tenisa stołowego. Młodsi skaczą na skakankach, uczestniczą w zabawach ruchowych.

Dzieci, które mają problemy z nauką, mogą korzy­stać z pomocy nauczycieli świetlicy oraz pomocy kole­żeńskiej. W trakcie zajęć świetlicowych doskonalone jest czytanie, pisanie, recytacja wierszy, znajomość tabliczki mnożenia. Poprzez rozwiązywanie sudoku i testów na in­teligencję, rozwijane są też zdolności matematyczne dzie­ci i młodzieży.

* * *

W szkole w Jezierzycach pracuję od początku mojej kariery zawodowej tj. od 1982 roku. Zaczynałam pracę jako nauczyciel języka rosyjskiego. Po kilku latach podję­łam pracę w świetlicy. Moja praca daje mi satysfakcję, zwłaszcza kiedy pracuję z dziećmi młodszymi. One, w przeciwieństwie do starszych, chętnie podejmują wy­znaczane przeze mnie zadania. Dostarcza to nam wielu miłych wrażeń. Dzieci zwierzająmi się ze swoich proble­mów, tajemnic, sukcesów, smutków i radości. Mają do mnie zaufanie, a nasze relacje są bardzo dobre. Mniej sa­tysfakcji daje mi praca z gimnazjalistami, którzy sprawiają trudności wychowawcze. Oni najczęściej skupiają się na nauce, odrabianiu lekcji, lubiągrać w szachy, ping-ponga i piłkę nożną.

Uważam, iż praca w świetlicy to bardzo trudne i od­powiedzialne zadanie dla nauczyciela. Uczę dzieci podsta­wowych zasad zachowania, których większość nie wyniosła z domu rodzinnego. Często przypominam o prze­strzeganiu zasad higieny i o odpowiednim zachowaniu w miejscach publicznych. Niestety, nie wszystkie dzieci korzystają chętnie z moich rad, ale cieszę się, że przynaj­mniej niektóre z nich wyciągająodpowiednie wnioski i kie­dyś, mam nadzieję, będą mi za to wdzięczne. >

Izabella Łoś nauczycielka świetlicy

w Zespole Szkól w Jezierzycach

woitmmon oamniom 28

1/2009 INFORMACJE • OPINIE - PROPOZYCJE

Świetlica dla malucha i nie tylko

Instytucja świetlicy szkolnej jest specyficznym i nie­odłącznym elementem pracy każdej szkoły. Zadania przez nią realizowane określone są w statucie placówki i są zbieżne z j e j celami edukacyjnymi oraz opiekuńczo-wychowawczymi. Szczególną rolę świetlicy szkolnej zaczynamy dostrzegać w dobie powszechnie wydłużo­nych godzin pracy większości rodziców.

Świetlica szkolna - w ogólnym pojęciu - to poza­lekcyjna forma wychowawczo-opiekuńczej działalności szkoły. Zapewnia swoim wychowankom opiekę i po­czucie bezpieczeństwa, a także warunki do odrabiania lekcji, nauki własnej oraz organizuje różne formy spę­dzania czasu wolnego.

Świetlica funkcjonująca przy Zespole Szkół w Re-dzikowie pełni specyficzną rolę. W związku z tym, że w murach szkoły uczą się uczniowie z wielu ościennych miejscowości naszej gminy, między innymi z: Głobina, Warblewa, Kusowa, Płaszewka, Krępy, Bierkowa, Boi­skowa Wielkiego i Małego, Krzemienicy, od zakończe­nia zajęć do czasu ich odwozu autobusami do rodzimych miejscowości, szkoła ma obowiązek zapewnić im szcze­gólną opiekę i zorganizować czas wolny. Znaczącą rolę w tym zakresie pełni nasza świetlica. Spędzają w niej czas zarówno uczniowie szkoły podstawowej jak i gim­nazjalnej. Nasi najmłodsi chętnie biorą udział w zaję­ciach, podczas których śpiewają, czytają, recytują, malują, rysują, oglądają baj ki, rozwijająswoje zaintere­sowania, a także odrabiająprace domowe oraz pod okiem wychowawców kształtują swoją osobowość. Ogółem w zajęciach świetlicowych uczestniczy w bieżącym roku szkolnym 34 uczniów ze szkoły podstawowej oraz 118 uczniów klas gimnazjalnych.

Świetlica to nie tylko rozrywka, przyjemność i za­bawa. Systematycznie prowadzone są tu zajęcia edu­kacyjne, poznawcze, a także wyrównawcze.

Ważne miejsce zajmuje edukacja prozdrowotna. Organizujemy dla naszych podopiecznych spotkania z pracownikami służby zdrowia, podczas których ucznio­wie dowiadują się o możliwych i właściwych formach wypoczynku w czasie wolnym, o zasadach właściwego odżywiania się, o higienie ciała i umysłu, a także o zasa­dach poprawnego ubierania się w zależności od pory roku, warunków atmosferycznych. Wszystko to prze­kazywane jest uczniom w formach zabawowych tak, aby w jak najmniejszym stopniu zajęcia te przypominały jednostki lekcyjne. Realizowane są również tematy z za­kresu profilaktyki uzależnień, ze szczególnym uwzględ­nieniem problemu narkomanii i alkoholizmu. Swoją pomocą służą pedagog i psycholog szkolny. Organizo­

WOilMTOit OiUllMOM

wane są również konkursy plastyczne, których tema­tem jest profilaktyka uzależnień.

Gimnazjaliści stanowią „twardy orzech do zgiyzie-nia". Znaleźliśmy jednak sposób na ich aktywizację. Młodzież w wieku 13-16 lat należy umiejętnie zachęcić do właściwych form spędzania czasu wolnego i rozwi­jania zainteresowań. A b y ich uaktywnić, nawiązaliśmy współpracę z wieloma instytucjami, m.in.: Wydawnic­twem Len-Art w Głobinie, Schroniskiem dla Zwierząt w Słupsku oraz Gospodarstwem Hodowli Koni Artura Kiempy w Redzikowie. Uczniowie z zainteresowaniem poznają zasady funkcjonowania i pracę tych jednostek. Szczególnie chętnie uczestniczą w pracach gospodar­stwa hodowli koni, gdzie dzięki uprzejmości właściciela, poznajątajniki jazdy konnej. Nasi uczniowie, za sprawą tej współpracy, nawiązali nowe znajomości, zdobyli wiele nowych doświadczeń oraz poznali aktywne formy spę­dzania wolnego czasu. Ponadto, aby urozmaicić milu­sińskim czas spędzony w świetlicy, organizujemy spotka­nia z interesującymi ludźmi. Są to zarówno przedstawi­ciele ciekawych zawodów (takich jak: strażak, lekarz), jak i znane osoby z najbliższego otoczenia, np. członko­wie Koła Wędkarskiego „Słupia".

W planowaniu naszej pracy staramy się dostrze­gać i uwzględniać potrzeby uczniów. Wychodzimy na­przeciw oczekiwaniom wychowanków tak, aby w jak największym stopniu ich uaktywnić. Nasza działalność opiekuńczo-wychowawczą często wykracza poza mury szkolne.

W ramach pracy świetlicy organizowane są zaję­cia sekcji plastycznej z warsztatami, które odbywająsię w urokliwych miejscach okolicznego parku. W swojej twórczości uczniowie uwieczniająpiękno przyrody i oto­czenia. Istniejąca w świetlicy galeria prac plastycznych rozszerzana jest każdorazowo o nowe dzieła, także po organizowanych konkursach plastycznych. Rozwój uzdolnień plastycznych i wrażliwości estetycznej to nasz priorytet.

W naszej świetlicy działa również sekcja wędkar­ska „OKOŃ". Uczestniczące w j e j zajęciach dzieci uczą się reguł wędkowania zgodnie z obowiązującymi zasa­dami Polskiego Związku Wędkarskiego oraz nabierają szczególnego szacunku dla otaczającej nas przyrody. Ciekawie spędzony czas nad wodą, z wędką w dłoni, łączą z edukacją ekologiczną. Uczniowie uczestniczą w wędkarskich zajęciach szkolerfiowych i praktycznym wędkowaniu na pobliskim łowisku koło PZW „Słupia" „Pod Dębami". Wszystko to odbywa się w miłej, kole­żeńskiej atmosferze.

W świetlicy funkcjonuje również filmowy klub dys­kusyjny, w którego działalności szczególnie chętnie uczestniczągimnazjaliści. Oni też najczęściej korzystają z kącika czytelniczego. Na bieżąco, w ramach potrzeb, naszym wychowankom udostępnione są dwie pracow­

29

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009

nie informatyczne z dostępem do Internetu oraz „skom-puteiyzowana" biblioteka. Tradycyjnie w świetlicy działa kącik „lego-maniaka", który absorbuje bez reszty naj­młodszych i nie tylko. Uczniowie sami dbają o wystrój pomieszczenia świetlicy. To oni są autorami pomysłów i wykonawcami elementów dekoracji. Często są to nie­typowe, ale bardzo ciekawe pod względem kształtu i ko­lorystyki formy. Wychowankowie wspólnie z wycho­wawcami redagują i tworzą gazetki okolicznościowe. W świetlicy organizowane są również zabawy i dysko­teki dla uczniów oraz wiele innych imprez. Gimnazjali­ści „gustują" w dyskotekach, natomiast najmłodsi uczniowie - w balach kostiumowych - szczególnie w okresie karnawałowym.

Nasza świetlica wyposażona jest w stoły do tenisa stołowego oraz cały niezbędny osprzęt, który wykorzy­stywany jest zarówno przez przeciętnego ucznia, jak i członków sekcji tenisa stołowego.

Staramy się również otwierać na środowisko, w któ­rym funkcjonujemy. Często jesteśmy organizatorami lub współorganizatorami spotkań społeczności lokalnej, pod­czas których podejmowane są i rozpatrywane ważne dla niej tematy. Od wielu lat nasza świetlica jest współ­organizatorem „Konkursu Krasomówczego" dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych, na różnych szcze­blach terytorialnych: gminnym, powiatowym, wojewódz­kim.

Nie zapominamy również o pomocy wychowankom w nauce poprzez pracę indywidualną i zajęcia wyrów­nawcze. Sprawujemy opiekę nad „maluszkami" w cza­sie, gdy ich rodzice są w pracy.

Razem uczymy się, bawimy, rozwijamy zaintereso­wania, nabywamy coraz to nowych doświadczeń. Mamy świadomość tego, że wiele jeszcze zadań przed nami. Szukamy ustawicznie ciekawych i bardziej interesują­cych form pracy z wychowankami. Chcemy, aby nasza świetlica przyciągała coraz to większe rzesze uczniów. Mamy do zaoferowania różne, ciekawe formy spędza­nia wolnego czasu, sprzyjające rozwijaniu zaintereso­wań, a przede wszystkim służymy wychowankom swoim czasem, co w e współczesnym świecie nie zawsze może zapewnić rodzina. >

Zenon Bereżański Magdalena Kowalczyk

nauczyciele świetlicy w Zesple Szkól w Redzikowie

Wystarczy tylko chcieć

Jestem nauczycielem kontraktowym. W świetlicy Gimnazjum nr 2 w Słupsku pracuję drugi rok. Kiedy rozpoczynałam pracę zawodową, w głowie miałam mnóstwo pomysłów, które chciałam zrealizować. Po poznaniu młodzieży i zebraniu grupy osób chętnych do pracy na rzecz szkoły i środowiska lokalnego, przed­stawiłam zainteresowanym swój dodatkowy plan dzia­łań. Uczniowie byli bardzo chętni do pracy.

Pierwszym naszym przedsięwzięciem była akcja: „Sprzątamy opuszczone groby" na słupskim cmenta­rzu. Najpierw zbieraliśmy w szkole znicze, które mło­dzież z różnych klas przyniosła do świetlicy. Później, przed Świętem Zmarłych, z grupą uczniów poszliśmy na cmentarz. Wzięliśmy ze sobą wszystkie rzeczy po­trzebne do sprzątania grobów. Wybraliśmy opuszczo­ny rejon i zaczęliśmy go porządkować. Pracowaliśmy około 3-4 godzin. Na koniec na każdym grobie zapa­liliśmy znicz i pomodliliśmy się.

Drugim ważnym zadaniem, które zrealizowaliśmy była zabawa integracyjna z dziećmi niepełnosprawny­mi. Przygotowania do tego przedsięwzięcia rozpoczę­liśmy ponad miesiąc wcześniej od szkolnej zbiórki za­bawek, książek, artykułów papierniczych, słodyczy, puzzli i gier dla dzieci z Ośrodka Szkolno-Wychowaw­czego im. Marynarza Polskiego w Damnicy. Młodzież bardzo chętnie dzieliła się swoimi rzeczami. Przed świę­tami pojechaliśmy do Ośrodka i zorganizowaliśmy tam zabawę choinkową.

W roku 2008, goszcząc tym razem w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym im. UNICEF w Słupsku, urozmaiciliśmy naszą akcję loterią fantową na rzecz UNICEF-u. Zebrane pieniądze zostały przekazane dla dzieci z Konga: na szczepionki i żywność.

Kolejnym naszym przedsięwzięciem było zorga­nizowanie Dnia Babci i Dziadka. Przez miesiąc robili­śmy kwiaty (z liści, bibuły i chusteczek higienicznych), przygotowaliśmy również przedstawienie. 21 stycznia 2009 roku pojechaliśmy do Domu Pomocy Społecz­nej „Leśna Oaza". Kilka godzin spędziłyśmy z Pod­opiecznymi tego ośrodka. Dodam, że w zeszłym roku święto to wypadło podczas ferii, ale i tak moja grupa pojechała z życzeniami i kwiatami do podopiecznych „Leśnej Oazy".

woiłiuimoił 30

1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

Młodzież, którą mam pod opieką, chętnie też an­gażuje się w pracę na rzecz społeczności szkolnej. Przed świętami udekorowaliśmy pokój nauczycielski. Zadbaliśmy również o wystrój naszej świetlicy. W ze­szłym roku zebraliśmy pieniądze od różnych firm, Rady Rodziców i panowie konserwatorzy wyremontowali według mojego pomysłu salę. Udało nam się również pozyskać meble w bardzo dobrym stanie. Teraz świe­tlica jest przyjazna i pełna kolorów. Dodatkowo na ścianie zrobiliśmy galerię ze zdjęciami ze wspólnych wyjść. Fotografie cieszą oko i nie pozwalajązapomnieć 0 miejscach i ludziach, którzy potrzebująnaszej pracy, pomocy i obecności.

Inną formą pracy świetlicy są zajęcia w ramach zastępstw. Uczniowie mąjądo dyspozycji duży wybór gier i filmów. W świetlicy jest sprzęt audiowizualny, który otrzymaliśmy od Rady Rodziców. Dzięki temu młodzież wspólnie ogląda różnorodne filmy, a następ­nie dyskutuje n a ich temat. W czasie tych zajęć często proponuję także zabawy integracyjne, w których uczniowie chętnie biorąudział.

Dodatkowo od tego roku zajęłam się wolontaria­tem. Gdy studiowałam, byłam wolontariuszką. Opo­wieściami z tego okresu zachęciłam do działania uczen­nice z grupy świetlicowej. Teraz na wolontariat chodzimy razem. Grupę podzieliłam na trzy mniejsze. We wtorki chodzimy do szpitala na Oddział Pediatrii, gdzie funkcjonuje Przyszpitalna Filia Szkoły Podsta­w o w e j nr 9. W czwartki najpierw chodzimy do szpi­tala na Oddział Chirurgii Dziecięcej, a później - z trze­cią grupą-do Hospicjum. Dziewczyny są zadowolone 1 chętnie się angażują w te działania.

Z każdą kolejna akcją odkrywam, że mam coraz więcej do zaproponowania moim podopiecznym. Po­jawiają się n o w e pomysły na rozszerzenie zakresu na­szych działań. Jestem bardzo dumna z moich dziew­cząt, bo są o n e wrażliwe, dobre i bardzo uczynne. Chętnie włączają się w każdy mój projekt-wspiera­m y się nawzajem. Bardzo b y m chciała, aby uczennice znały problemy życia codziennego, b y miały świado­mość tego, c o dzieje się wokół. Wspólna pracy i ob­serwacja życia w różnych jego aspektach uczy mło­dzież jak pomagać innym, jak dzielić się; uwrażliwia na potrzeby i los drugiego człowieka i uświadamia mło­dym ludziom, że nie każdy jest taki sam.

Chciałabym, aby nigdy nie zabrakło mi pomysłów do pracy i młodzieży, która chętnie będzie brała udział w takich akcjach. Obecnie jest wielu zainteresowa­

INFORMATOR OMlHTOM

nych działaniami, które proponuję. Kilku osobom mu­siałam nawet odmówić, uzgadniając z nimi, że zapro­szę ich do udziału w następnych przedsięwzięciach.

Jestem młodym nauczycielem i wiem, że muszę rozwijać i wzbogacać swój warsztat pracy, dlatego też chętnie biorę udział w różnych szkoleniach. Uczestni­czyłam między innymi w warsztatach „Oddziaływania wychowawcze wobec dzieci krzywdzonych i ich ro­dzin". Zdobyta wiedza i umiejętności przydająmi się w różnych sytuacjach. Dzięki odbytym szkoleniom le­piej przygotowałam swoje podopieczne do wizyty w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym. Rozmawiając z uczniami na zajęciach integracyjnych, uświadamia­łam sobie, jak do nich dotrzeć. Te rozmowy przynoszą efekty - młodzież często przychodzi do mnie ze swo­imi problemami. Często też korzystam z doświadcze­nia zdobytego na kursach dotyczących pracy z dziec­kiem nadpobudliwym i agresywnym. Nie jestem z wykształcenia plastykiem, dlatego chętnie również uczestniczę w kursach, podczas których uczę się jak rozwijać w uczniach zdolności artystyczne i sama po­znaję różne sposoby tworzenia ozdób plastycznych (np. „Zwierzaki, stwory i inne potwory w origami", „Ozdoby wielkanocne z papieru", „Boże Narodzenie w origami z kół i kwadratów").

Przed nami (mną i moją grupą) kolejne przedsię­wzięcia na rzecz wolontariatu, a potem następne ak­cje. Chciałabym, aby te nasze wspólne działania stały się szkolną tradycją. Praca z uczniami daje mi dużo radości i satysfakcji, gdyż młodzi ludzie są twórczy i chętni do działania. Wystarczy tylko wyciągnąć do nich rękę, rozmawiać z nimi, pokazać, że są warto­ściowi i mają wiele do zaoferowania innym. Mimo że poświęcam swój prywatny czas, to wiem, że nie jest to czas stracony. Czuję się doceniona i potrzebna za każdym razem, gdy'słyszę od moich uczniów pytanie: „Pani Agnieszko,kiedy i d z i e m y . •

Agnieszka Szpakowska nauczycielka świetlicy

w Gimnazjum nr 2 w Słupsku

31

INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009

W ogrodzie kwiatów, mądrości i rodziny PROGRAM ŚWIETLICY SZKOLNEJ

Młody człowiek żyjący we współczesnym świecie musi przestrzegać wypracowanych przez społeczeństwo obowiązujących praw, zwyczajów oraz reguł. Powinien zatem posiąść umiejętności właściwego zachowania się w każdej sytuacji i miejscu, w którym przebywa.

Zajęcia w świetlicy szkolnej stwarzają możliwość po­znania wzorów zachowań, nakazów i zakazów, norm i przepisów, zasad i reguł życia w społeczeństwie. Celem programu „W ogrodzie kwiatów, mądrości i rodziny" jest kształtowanie właściwych postaw wśród młodzieży gim­nazjalnej oraz zwiększenie świadomości młodych ludzi w zakresie rozumienia spraw życia codziennego.

W zdobyciu tych umiejętności pomoże gimnazjali­ście praktyczna znajomość zasad savoir vivre'u, sztuki stosowania zasad dobrego wychowania, akcentowanie własnej indywidualności i osobowości. Młody człowiek dojrzewa wśród rodziny i bliskich. Dobre maniery zapewnią mu swobodę i poczucie bezpieczeństwa, pozwolą na luk­sus bycia sobą i wpłyną na budowanie prawidłowych re­lacji z ludźmi.

Nauczyciel posiadający wiedzę, obserwujący otacza­jący świat i ogólny rozwój wychowanka, udziela mu po­rad, daje proste recepty i pomaga wdrażać reguły tak po­trzebne do życia młodemu człowiekowi. Wskazuje, jak ostrożnie, rozsądnie wykorzystywać zasoby przyrody, w taki sposób, by gatunek ludzki i cywilizacja przetrwały. Należy wyposażyć gimnazjalistę w taką wiedzę i umiejęt­ności, aby umiał respektować potrzeby innych, okazywał sobie i innym szacunek, zawsze zachowywał się taktow­nie i życzliwie, a wskazówki nauczyciela wykorzystał, by wypracować sobie własny styl bycia.

Podmiotem programu jest wychowanek mający wąt­pliwości, zastanawiający się nad sobą, starający się żyć piękniej i lepiej, w zgodzie ze sobą i z innymi ludźmi oraz z naturą, a także prawidłowo wykorzystujący dobro wspól­ne, jakim jest środowisko przyrodnicze.

Realizując program opierający się na filozofii sztuki życia i godności człowieka, mam nadzieję przyczynić się do pozytywnych zmian w zachowaniu młodych ludzi.

Cele nadrzędne: • zapewnienie bezpieczeństwa życia i zdrowia wycho­

wanków świetlicy, • objęcie pomocą uczniów gimnazjum przebywających

w świetlicy szkolnej, • zagospodarowanie czasu wolnego wychowanków, • pogłębianie wiedzy z różnych dziedzin kształcenia

szkolnego i pozaszkolnego.

Cele szczegółowe: a. sprawne i profesjonalne działanie świetlicy, b. szybkie i efektywne reagowanie w sytuacjach trud­

nych, kryzysowych, c. tworzenie i rozpowszechnianie wzorów kultury by­

cia, życia i pomocy innym,

d. kształtowanie postaw otwartości wobec najbliższych i solidarności z drugim człowiekiem, tworzenie part­nerstwa w codziennym działaniu,

e. wychowanie prospołeczne, którego celem jest prze­kazanie młodzieży zwyczajów, obyczajów i wartości humanistycznych, ekologicznych,

f. rozpoznawanie i kształtowanie postaw oraz umiejęt­ności interpersonalnych u wychowanków, w tym:

- organizowanie pomocy w nauce, motywowanie, - diagnozowanie potrzeb i zainteresowań oraz odkry­

wanie talentów, - odczytywanie komunikatów płynących od młodych

ludzi, wynikających z ich problemów i radości, - diagnozowanie trudności dziecka, sytuacji domowej,

stanów emocjonalnych, motywów postępowania, - podejmowanie działań wspomagających proces ucze­

nia się (wizualizacja, fantazje, ćwiczenia odprężające) oraz pomoc wychowankom w sytuacjach szkolnych,

- obserwacja relacji ucznia z grupą oraz analiza jego stylu zachowania się w grupie,

- analiza przyczyn powstawania zachowań agresyw­nych u dzieci i młodzieży, a w sytuacjach konflikto­wych podejmowanie środków zaradczych,

- pobudzanie samoświadomości i doskonalenie umie­jętności porozumiewania się,

- rozwijanie zasobów inteligencji emocjonalnej - kształ­towanie postawy opartej na konstruktywnej pewno­ści siebie i wysokim poczuciu osobistej sprawności w działaniu, postawy budzącej szacunek i zaufanie,

- rozwijanie umiejętności dokonywania wyborów i po­dejmowania decyzji oraz rozumienia ich skutków,

- wyrażanie własnych opinii i przekonań w sytuacjach konieczności obrony swoich praw,

- kształcenie postaw asertywności w sytuacjach: spo­łecznych, towarzyskich, przyjmowania ocen, reago­wania na krytykę i atak, wyrażania uczuć,

g. wdrażanie w życie wartości powszechnie uznawa­nych, w tym:

- wartości życia ludzkiego, - wartości istotnych w wychowaniu dzieci i młodzieży

(rodzina, dom, ojczyzna, miłość, patriotyzm, honor, odpowiedzialność, szacunek-tolerancja, uczci­wość, umiar, humanitaryzm, solidarność, wolontariat),

- przygotowanie wychowanków do kontaktu wielokul­turowego, przeciwdziałanie postawom o rasistowskim i nacjonalistycznym podłożu,

- świadomego konsumowania dóbr materialnych i nie­materialnych oraz do racjonalnego korzystania z za­sobów Ziemi,

h. rozwijanie i motywowanie do rozwoju poprzez: - integrację zespołu świetlicowego i wspomaganie roz­

woju wychowanków, - różne formy pracy i sprawianie, by gimnazjalista od­

nosił sukcesy,

32 INFORMATOR OiUIMTOMf

1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE

- pobudzanie u wychowanków myślenia twórczego, in­dukcyjnego i dedukcyjnego, płynności słownej, zdol­ności abstrahowania, transformacji dokonywanych skojarzeń, fantazji, wyobraźni, poczucia estetyki,

- ciekawe spędzanie czasu wolnego, - rewalidację - terapię rysunkiem, zajęcia plastyczne,

teatralne i świetlicowe, - przygotowywanie do wystąpień publicznych - auto­

prezentacji.

Przewidywane osiągnięcia: • W zakresie wiedzy wychowanek powinien:

- podnieść wiedzę o zasadach bezpieczeństwa ruchu drogowego, rowerowego, pieszego,

- zwiększyć świadomość i zrozumieć problemy świa­towe wpływające na życie codzienne,

- pogłębiać wiedzę z zakresu obowiązujących dyscy­plin nauki szkolnej, wiedzy ogólnej, wiedzy humani­stycznej oraz z zakresu kultury, techniki, etyki postę­powania, estetyki itp.,

- zdobywać wiedzę o zasobach Ziemi i ochronie śro­dowiska naturalnego,

- poszerzyć wiedzę o zdrowiu człowieka i przyczynach wielu chorób, w tym wiedzę o rozprzestrzenianiu się HIV/AIDS, malarii i innych chorób zakaźnych.

• W zakresie postaw wychowanek powinien: - bezpiecznie i kulturalnie zachowywać się w świetli­

cy, w szkole i j e j otoczeniu, w transporcie zbioro­wym dowożącym uczniów do szkoły,

- uświadomić sobie, iż jest cząstką społeczności wielo­kulturowej, społeczności lokalnej oraz godnym na­stępcą znanych Polaków,

- prezentować postawę młodego Polaka pielęgnujące­go najcenniejsze wartości; otwartego na zdobywanie wiedzy i podnoszenie kultury,

- działać na rzecz rodziny, grupy, szkoły, społeczności lokalnej,

- opowiadać się za utrzymaniem pokoju na świecie,oka­zywać szacunek dla ludzi o odmiennej płci, kulturze, religii,

- dokonywać właściwych wyborów na co dzień, bez szkody dla siebie i innych,

- świadomie korzystać z zasobów Ziemi, dóbr kon­sumpcyjnych, usług materialnych i niematerialnych,

- działać na rzecz ochrony środowiska.

• W zakresie umiejętności wychowanek powinien:

z - zgodnie z przeznaczeniem korzystać z pomieszczeń i otoczenia szkoły, obiektów przyszkolnych, środków transportu zbiorowego, miejsc spotkań uczniów,

- na co dzień stosować zasady ruchu drogowego (ro­werowego i pieszego),

- angażować się w działania świetlicy szkolnej oraz na rzecz spraw i osób drugich,

- dbać o zdrowie przestrzegając zasad higieny, prawi­dłowego odżywiania, stosownego ubioru, unikania kontaktu z ogniskami i nosicielami chorób,

- wykorzystywać różne źródła wiedzy, w tym korzy­stać z technologii informacyjnej,

- współpracować z kolegami, wychowawcami, itp., - kreować postawy przyjazne Ziemi.

Tematyka, zagadnienia: 1. Bezpieczeństwo i higiena pracy, zabawy. 2. Bezpieczeństwo ruchu drogowego. 3. Nauka własna i samodzielna praca umysłowa. 4. Gry i zabawy towarzyskie - różne formy aktywności: • „Bawiąc, uczę się" - recepty na dobra zabawę w grupie

wychowawczej, • „Cenne życie bez używek i nałogów" - profilaktyka

uzależnień i sztuka asertywności, • „Nasz wernisaż" - magiczne obrazki, kleksy, stwor­

ki i potworki wymalowane kredką i pędzlem, • „To umiem najlepiej" - z magicznego materiału ręce

zrobią co wymyśli głowa, • „Pomysłowi przez cały rok"- zręczność rąk i umysłu: - bożonarodzeniowe pomysły i dekoracje (girlandy, kart­

ki świąteczne, opakowania i karnety do prezentów, proste ozdoby choinkowe, bombki, witraże, aniołki, kalendarze adwentowe, ozdoby),

- wielkanocne motywy dekoracji (pisanki, podstawki do jajek, koszyki, wielkanocne wianki, kartki świą­teczne, wycinanki z papieru, ja ja z masy solnej),

- jesienno-zimowe oraz wiosenne i letnie pomysły (pa­pierowe koszyki, kwiaty).

5. Pogłębianie wiedzy z różnych dyscyplin nauki szkol­nej i wiedzy ogólnej:

• codzienna „Minuta mądrości" - przysłowia o mądro­ści, człowieku, nauce i pracy - ich analiza i interpre­tacja oraz wskazówki z nich wypływające,

• „Dobre słowa, które nic nie kosztują" - przejawy grzeczności i życzliwości na co dzień,

• „Dom i uroczystości rodzinne" - uprzejmość.i po­prawność zachowania, styl bycia,

• „Uroda życia przez cały rok" - drobne przyjemności, które sprawiamy bliskim i sobie,

• „Spotkania i przyjęcia bez alkoholu i używek"- spo­tykamy się, zapraszamy i przyjmujemy gości,

• „Dobre maniery ułatwiają funkcjonowanie w szko­le"- savoir vivre w szkole i wśród nastolatków,

• „Kultura wypoczynku i rekreacji" - dobre maniery wobec natury są świadectwem osobistej kultury,

• „Pod parasolem mądrości"- uczeń na wsi uczy się, korzysta z Internetu, zdobyczy techniki i wiedzy,

• „Podróże. Którą drogą?" - udzielanie wskazówek i po-/ rad pedagogicznych wychowankom,

• „Ogród" - kwiaty i ogrody w różnych porach roku, • „Galeria postaci" - tutejsi, wielcy i mali, znani i lubiani. 6. Obchody świąt państwowych, lokalnych zgodnie

z „Kalendarzem wydarzeń w roku szkolnym". +

Janina Łowiecka nauczycielka świetlicy

w Zespole Szkół Publicznych - Gimnazjum w Przechlewie

INFORMATOR OiWIHTOM 33

1/2009

DOSKONALENIE NAUCZYCIELI

Odbyło się w ODN OD GRUDNIA 2008 DO STYCZNIA 2009

Kursy doskonalące: Warsztaty: Opracowanie programu rozwoju szkoły -5 godz., Zespół Szkół Gospodarki Żywnościowej i Agrobiznesu Lębork Kurs kierowników wycieczek szkolnych - 10 godz., SP Gołubie Specyficzne trudności w uczeniu się (dysleksja, dys-grafia, dysortografia, dyskalkulia)-10 godz., SP Trze­bielino Ocenianie wewnątrzszkolne i egzaminy zewnętrzne - analiza i interpretacja, budowanie programów na­prawczych -15 godz., Gimnazjum Starkowo Zachowania samobójcze młodzieży - diagnoza i po­moc psychologiczna - 1 6 godz., Gimnazjum Dębnica Kaszubska Emisja i higiena głosu - 8 godz., SP Borowy Młyn Rozwijanie umiej ętności wychowawczych nauczycie­l a - 15 godz., Zespół Szkół Budowlanych i Ogólno­kształcących Słupsk

W trakcie trwania: Studia podyplomowe „Oligofrenopedagogika" (uzu­pełniające) dla absolwentów kursu kwalifikacyjnego MENiS - 1 2 0 godz. przy współpracy z Wyższą Szkołą Humanistyczno-Ekonomiczną w Łodzi Kurs kwalifikacyjny z zakresu oligofrenopedagogiki - 270 godz., Zespół Szkół Tuchomie

W najbliższym czasie odbędą się kursy: Warsztaty muzyczno-liturgiczne - 20 godz., Parafia św. Maksymiliana Marii Kolbego Słupsk Jak motywować uczniów do czytania lektur szkol­nych - 10 godz., ODN Słupsk Zaburzenia a nauka j ęzyków obcych (dysleksja, ADHD, obniżenie sprawności intelektualnej) - 5 godz., ODN Słupsk

Prowadzimy nabór na kurs kwalifikacyjny: Oligofrenopedagogika

UWAGA:

Zgłoszenia na kursy oraz warsztaty przyjmu­jemy telefonicznie: 059 8423567, pocztą elek­troniczną: kursy@odn.slupsk.pl, pocztą trady­cyjną: ODN Słupsk, ul. Bałtycka 29 oraz oso­biście, codziennie w godzinach 800-1530

Inne kursy organizujemy na życzenie rad pe­dagogicznych zainteresowanych szkół. +

Ewa Misiewicz konsultant ds. dydaktyki muzyki

i doskonalenia nauczycieli (organizacja kursów) w ODN w Słupsku

Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Słupsku

we współpracy z

Miejskim Ośrodkiem Doradztwa Metodycznego w Słupsku

Parafią Rzymskokatolicką pw. św. M. M. Kolbego w Słupsku

organizują

SŁUPSKIE WARSZTATY LITURGICZNO-MUZYCZNE

27-28 lutego i 1 marca 2009 r.

Honorowy Patronat

Ordynariusz Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej JE biskup Edward Daj czak

ADRESACI: nauczyciele katecheci, osoby duchowne, muzycy, instruktorzy i uczestnicy chórów, zespołów muzycznych działających przy parafiach oraz wszy­scy zainteresowani muzyką wokalno-instrumentalną w kościele.

CEL WARSZTATÓW: rozwijanie wiedzy i zaintereso­wań muzyką religijną rozwijanie zainteresowań i uzdol­nień muzycznych,poznanie warsztatu pracy instruktora prowadzącego zespoły muzyczne, praca nad emisją gło­su, dykcją i rozwijaniem słuchu muzycznego.

MIEJSCE WARSZTATÓW: Parafia św. Maksymiliana Marii Kolbego, ul. Piłsudskiego 20, 76-200 Słupsk.

MOQMMOR OilMHOM 34

1/2009 DOSKONALENIE NAUCZYCIELI

O projektach edukacyjnych

d> PROJEKT Zachowania samobójcze młodzieży - diagnoza i pomoc psychologiczna

Od 19 września do 25 października 2008 r. 78 na­uczycieli (na 100 zakwalifikowanych) z 3 powiatów uczestniczyło w dwudziestogodzinnym kursie grantowym „Zachowania samobójcze młodzieży - diagnoza i pomoc psychologiczna". Zajęcia odbywały się w 4 grupach:

Nr grupy Powiaty Terminy Miejsce realizacji

I lęborski 19 i 20. 09.2008

ZS nr 3 w Lęborku, al. Wolności 32i

II słupski 26127 09.2008

Słupsk - ODN, ul. Bałtycka 29

III słupski lOi 11. 10.2008

Słupsk - ODN, ul. Bałtycka 29

IV bytowski 24 i 25. 10.2008

Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Bytowie, ul. Derdowskiego 3

Celem kursu było wyposażenie nauczycieli w wie­dzę na temat zachowań sprzyjających próbom samobój­czym wśród uczniów. Jednocześnie poruszane zagad­nienia miały dać tej grupie zawodowej wiedzę i umieję­tności, tak aby jak najskuteczniej mogła ona zapobiegać skutkom drastycznych wyborów młodych ludzi. Zajęcia przeznaczone były głównie dla osób chcących doskona­lić swoje umiejętności w zakresie rozpoznawania uczniów zagrożonych podjęciem próby samobójczej.

Program kursu składał się z trzech modułów: Moduł I: Zachowania samobójcze młodzieży -

zagadnienia teoretyczne. Wprowadzeniem do tego modułu był wykład umieszczony na platformie szkole­niowej MOODLE Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Słupsku. Po zapoznaniu się z tym materiałem, uczest­nicy mieli za zadanie rozwiązać test umożliwiający przej­ście do kolejnego modułu. Większość kursantów po raz pierwszy miała kontakt z e-lerningiem - ta forma edu­kacji sprawiła im wiele problemów. Były to zarówno trud­ności techniczne, organizacyjne jak i bariery psycholo­giczne.

Moduł II: Diagnoza i pomoc psychologiczna w sytuacji zagrożenia podjęciem próby samobójczej. Zajęcia odbyły się w formie warsztatowej. Zadaniem uczestników było wypracowanie wniosków w oparciu o własne doświadczenia, spostrzeżenia i niepokoje: *Co powinno zaniepokoić osoby dorosłe? *Portret adolescen-ta. *Okres dojrzewania - okres strat. * Objawy depre­

iNFonmron o$imbtom

sji: kryteria behawioralne, społeczne, emocjonalne i in­telektualne.

W module III: Sposoby i metody postępowania w szkole z uczniem o skłonnościach samobójczych podane zostały praktyczne informacje o tym, gdzie można uzyskać pomoc w sytuacjach zagrożenia życia. Istotną rzeczą było wskazanie 10 kroków postępowania z ucz­niem przejawiającym skłonności samobójcze, które każdy nauczyciel powinien znać.

Uwagi i wnioski prowadzących o przebiegu zajęć i efektach szkolenia: 1. Uczestnicy szkolenia ujawniali duży lęk przed pracą

warsztatową, niechętnie brali udział w scenkach tematycznych, nawet podczas analizy własnych doświadczeń związanych z tematyką suicydalną. Nastawieni byli wyłącznie na wysłuchanie przygo­towanych wykładów.

2. Kursanci oczekiwali gotowych schematów, algoryt­mów rozwiązań sytuacji trudnych, scenariuszy spo­tkań, które będą mogli zastosować do każdej inter­wencji kryzysowej i w każdym przypadku ucznia zgłaszającego się z trudnościami.

3. Zaledwie niewielka część uczestników szkolenia spełniła warunek zaliczenia testu z wiedzy ogólnej, przygotowanego na platformie. Uczestnicy nie za­poznali się również z materiałami teoretycznymi dostępnymi w formie wykładów na stronie interne­towej ODN, oczekując, że wiedza ta ponownie zo­stanie zaprezentowana na szkoleniu. Ograniczało to znacząco możliwości prowadzących w związku z tym, że proponowane zajęcia były podsumowa­niem i często nawiązaniem do zamieszczonych tam wiadomości.

4. Treści zawarte w programie pozwoliły na weryfi­kację własnych umiejętności interpersonalnych w obszarach: wychowania, opieki i działań profilak­tycznych. Osoby, które ukończyły kurs, będą mogły właściwie zastosować procedury postępowania w przypadku podjęcia próby samobójczej przez wy­chowanka. Będą umiały też stworzyć sieć wspar­cia oraz zaplanować działania profilaktyczne wo­bec ucznia potrzebującego pomocy.

PROJEKT Budowanie pozytywnych relacji i osiąganie sukcesów w komunikacji interpersonalnej

We wrześniu i październiku 2008 r. 91 nauczy­cieli (na 100 zakwalifikowanych) z 3 powiatów uczest­niczyło w piętnastogodzinnym kursie grantowym „Bu­dowanie pozytywnych relacji i osiąganie sukcesów w komunikacji interpersonalnej". Większość zajęć (10,5

35

DOSKONALENIE NAUCZYCIELI 1/2009

godz.) stanowiły ćwiczenia i warsztaty praktyczne, na­tomiast 4,5 godziny to seminaria i wykłady wyposażają­ce w wiedzę teoretyczną.

Zajęcia odbywały się w grupach:

Nr grupy Powiaty Terminy Miejsce realizacji

I słupski 19-20. 09.2008

ODN w Słupsku ul. Bałtycka 29

II lęborski 26-27. 09.2008

ZS Nr 3 w Lęborku al. Wolności 32i

III bytowski 10-11. 10.2008

Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Bytowie ul. Derdowskiego 3

IV słupski 24-25. 10.2008

ODN w Słupsku ul. Bałtycka 29

Wyposażenie nauczycieli w wiedzę i umiejętno­ści w zakresie efektywnej komunikacji społecznej to główny cel tego kursu. Zajęcia adresowano zarówno do osób, które j u ż miały wiedzę o różnych formach spo­łecznego porozumiewania się i chciały j ą poszerzać, jak i do tych, którzy nie mieli w tym zakresie umiejętności (kłopoty: w posługiwaniu się językiem niewerbalnym, z własnym ciałem w różnych sytuacjach, z błędnym od­czytywaniem sygnałów płynących od innych). W inten­cji autorów kursu było odwoływanie się do własnych predyspozycji i umiejętności interpersonalnych uczest­ników szkolenia. Miało się to przyczynić do głębszej we­ryfikacji ich umiejętności zawodowych. Miało też uświa­domić im potrzebę zmian i sprzyjać ich dokonywaniu. Założono, że po ukończeniu kursu nauczyciele będą mogli wykorzystać zdobytą wiedzę w konkretnych, zawodo­wych sytuacjach, w kontaktach interpersonalnych, w re­lacjach: uczeń - nauczyciel, nauczyciel - rodzic, nauczy­ciel-nauczyciel.

Program kursu składał się z czterech modułów: Moduł I: Integracja grupy. Podczas tej sesji wy­

pracowano kontrakt pracy w grupie oraz „kartę udanej grupy" czyli kanon zasad, którymi powinni kierować się j e j członkowie.

W m o d u l e II: Komunikacja w sensie społecz­nym, umiejętności interpersonalne nauczyciela -obszary przedstawiono najczęstsze problemy w skutecz­nej komunikacji i próbowano odpowiedzieć na pytania: *co zrobić, aby inni nas słuchali ? (co przeszkadza, a co pomaga w słuchaniu); *jakie są zasady udzielania i przyj­mowania informacji zwrotnej (jej znaczenie w systemie budowania relacji). Ponadto skonstruowano (przeanali­zowano) i omówiono ankiety: *„Oceń Twój sposób słu­chania"; * „Twój styl komunikacji".

Moduł III: Bariery w komunikacji społecznej. Zagadnienia omawiane to: * zachowania i komunikaty stanów ego; ^przykłady blokad komunikacyjnych: test „Nauczycielu, sprawdź, czy w rozmowach z uczniami stosujesz bariery komunikacyjne?; *12 blokad komuni­kacji interpersonalnej w g Th.Gordona; *postawy, zacho­wania zaburzające / utrudniające budowanie pozytyw­nych relacji w kontaktach: nauczyciel - uczeń, nau­czyciel - rodzic, nauczyciel - nauczyciel.

W ostatnim I V m o d u l e zostały przedstawione i omówione: Sposoby i formy kontaktów społecznych w relacjach uczeń - nauczyciel, nauczyciel - rodzic, nauczyciel - nauczyciel. Wskazano na cechy właści­wie zbudowanych kontraktów, np.: *warunki dotyczące funkcjonowania ucznia i sposobu kontaktu, *warunki kon­traktu w zakresie realizacji zadań z przedmiotu, *kon-trakty wychowawcze; * karta zachowań ucznia na za­jęciach lekcyjnych - diagnoza. Zwrócono też uwagę na trudne zachowania rodziców w rozmowach z nauczy­cielem, pułapki, w jakie może wpaść pedagog i jak sobie radzić w takich sytuacjach. Podsumowaniem tematu było podanie 15 rad dla nauczyciela budującego autorytet.

Uwagi i wnioski o przebiegu zajęć i efektach szkolenia:

• Po ukończeniu kursu uczestnicy mogą wykorzystać zdobytą wiedzę o właściwym stosowaniu komuni­kacji społecznej w konkretnych zawodowych kontaktach interpersonalnych, w relacjach: uczeń - nauczyciel, nauczyciel - rodzic, nauczyciel - na­uczyciel.

• Szczególnie istotna była możliwość przyjrzenia się własnym zachowaniom, postawom, umiejętnościom w sytuacjach symulacyjnych (bezpieczne przeżywa­nie roli). Pozwalała na to metoda warsztatowa, którą prowadzona była przeważająca cześć kursu.

• Dużym zainteresowanie uczestników cieszyły się zagadnienia: *metody mediacyjne, *pułapki w jakie może wpaść nauczyciel w kontaktach z rodzicami, * sposoby radzenia sobie w sytuacjach trudnych, * zawieranie różnorodnych kontraktów.

Zainteresowanych przedstawioną powyżej tema­tyką, zapraszam do udziału w szkoleniu. Wszelkie informacje organizacyjne (termin, miejsce,,koszt) zostaną ustalone w chwili zebrania grupy chętnych i uruchamiania kursu. +

Renata Kołosowska kierownik kursów gruntowych

konsultant ds. opieki i wychowania w ODN w Słupsku

INFORMATOR OflNI/ITOM 36

1/2009 DOSKONALENIE NAUCZYCIELI

Nowa podstawa programowa z matematyki KONFERENCJA W ŻERKOWIE

Prace nad budowaniem nowej podstawy progra­mowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogól­nego trwały niemal do końca grudnia ubiegłego roku.

Mimo to, już począwszy od października prowadzo­no cykl spotkań z dyrektorami szkół dotyczących roz­wiązań organizacyjnych w związku z planowanym wdro­żeniem od nowego roku szkolnego podstawy programowej w klasach I szkół podstawowych i w kla­sach I gimnazjów. Planowane również z nowym rokiem szkolnym zmiany w realizacji obowiązku szkolnego (roz­poczęcie nauki w szkole przez 6-latków) - aczkolwiek rozłożone na najbliższe 3 lata - były dla szkół dodatko­wym utrudnieniem pod względem logistycznym.

Ministerstwo Edukacji Narodowej i kuratoria oświa­ty planowały również w listopadzie i grudniu ubiegłego roku cykl 17 konferencji przedmiotowych - z języka polskiego, języków obcych, historii i WOS-u, matema­tyki, nauk przyrodniczych, a także wychowania przed­szkolnego i edukacji wczesnoszkolnej.

W dniach 27-28 listopada ubiegłego roku w Mic­kiewiczowskim Centrum Turystycznym w Żerkowie od­była się konferencja dla nauczycieli matematyki. Wzięli w niej udział nauczyciele, doradcy metodyczni, konsul­tanci z placówek doskonalenia nauczycieli i przedstawi­ciele kuratoriów. Najliczniej reprezentowane było wo­jewództwo wielkopolskie. Z rejonu działania Słupskiej Delegatury Kuratorium Oświaty obecne były 2 osoby.

Konferencję otworzyli dyrektor Wydziału SNP KO w Poznaniu - Barbara Zatorska i Wielkopolski Kurator Oświaty - Elżbieta Leszczyńska. Wykład uzasadniają­cy zmiany systemowe w kształceniu wygłosił gość honorowy konferencji, wiceminister edukacji narodowej prof. Zbigniew Marciniak. Oto główne tezy jego wystą­pienia: • wprowadzeniu reformy programowej sprzyja kon­

figuracja demograficzna (w 2009 roku jest najmniej liczna grupa 6-latków, a jednocześnie ze szkół „wy­chodzą" liczne roczniki uczniów);

• przesunięcie 6-latków do szkół zwolni miejsca w przedszkolach i pozwoli samorządom lokalnym sfinansować uczęszczanie do przedszkoli dzieciom młodszym;

• zaszły zm iany proporcj onalne w kształceń iu ponad-gimnazjalnym młodzieży (tylko 20% wybiera zasad­nicze szkoły zawodowe), jak też zmiany w pozio­mie przygotowania uczniów wybierających szkoły ponadgimnazjalne (znacząca przewaga uczniów

INF0RM70R OilNIHOM

mniej zdolnych) - stąd potrzeba dostosowania wy­magań programowych;

• nie ma spójności pod względem merytorycznym i for­malnym między przedmiotową podstawą progra­mową dla poszczególnych etapów kształcenia -pewne treści programowe powtarzane są w tym samym zakresie na wyższym etapie kształcenia; brak też jasnych równoważnych powiązań między podstawą programową, a wymaganiami egzamina­cyjnymi.

O „Założeniach nowej podstawy programowej i za­sadach j e j wprowadzania" mówił prof. Zbigniew Sema-deni. Celem jego wystąpienia było zaprezentowanie roz­wiązań organizacyjnych (siatki godzin) związanych z nauczaniem matematyki w szkole, a także przedsta­wienie filozofii konstruowanej podstawy programowej (nie tylko z matematyki). Jako specjalista od nauczania matematyki w edukacji wczesnoszkolnej, profesor zwra­cał uwagę na istotę kształcenia matematycznego i pro­blemy wynikające z wprowadzanej reformy (6-łatki w klasie I szkoły podstawowej): • „Podstawa programowa to zapis tego, czego pań­

stwo polskie zobowiązuje się nauczyć przeciętnie uzdolnionego ucznia"1;

• nowa podstawa programowa określa to, co uczeń powinien umieć, a więc opisuje, czego będzie się wymagać od ucznia; tak więc standardy wymagań egzaminacyjnych będą identyczne z zapisem w no­wej podstawie;

• podstawa określa zakres materiału dla danego eta­pu edukacyjnego - nie dzieli go na poszczególne kla­sy; wyjątkiem jednak będzie nowa klasa I, do której mają pójść 6-latki; specjalnie opracowane zostały osobne wymagania po I klasie, aby chronić dzieci przed zawyżonymi wymaganiami; należy ponadto pamiętać, że do nowej klasy IV będą chodzić dzieci w wieku obecnej klasy III;

• podstawa programowa dla edukacji początkowej określa minimalną wiedzę i minimalne umiejętności, jakie powinien posiadać uczeń przechodzący z kla­sy III do klasy IV; natomiast wiedzę, jakiej będzie mógł oczekiwać nauczyciel gimnazjum, określa podstawa dla klas IV-VI; w przypadku gimnazjum -nowa podstawa określa to, czego będzie się oczeki­wać na koniec tego etapu, czyli z jakim zasobem wia­domości i umiejętności uczeń gimnazjum będzie kon­tynuował kształcenie w szkole ponadgimnazjalnej;

• zapis wiadomości i umiejętności uczniów w nowej podstawie programowej wymaga od nauczycieli znajomości całej podstawy w zakresie danego przed­miotu; skomplikowana pod względem matematycz­nym zasada strukturalna podstawy2 może być wyjaśniona następująco: jeżeli na danym etapie

37

DOSKONALENIE NAUCZYCIELI 1/2009

kształcenia jest zapisane pewne wymaganie, to obo­wiązuje ono również na wyższych szczeblach, na­tomiast nie obowiązuje na szczeblu niższym od tego, w któiym się pojawiło;

• nauczyciel m a prawo uczyć więcej, niż jest to zapi­sane w podstawie, ale nie kosztem tego, czego bę­dzie się wymagać;

• w podstawie wyróżnia się cele kształcenia (sfor­mułowane jako wymagania ogólne) i treści naucza­nia (sformułowane jako wymagania szczegółowe);

• wymagania ogólne z matematyki dla klasy IV-VI szkoły podstawowej: I. Sprawność rachunkowa; II. Wykorzystanie i tworzenie informacji; III. Mo­delowanie matematyczne; IV. Rozumowanie i two­rzenie strategii;

• wymagania ogólne z matematyki dla gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych: I. Wykorzystanie i two­rzenie informacji; II. Wykorzystanie i interpretowa­nie reprezentacji; III. Modelowanie matematyczne; IV. Użycie i tworzenie strategii; V. Rozumowanie i argumentacja.

Dalszą część wystąpienia prof. Zbigniew Semade-ni poświęcił analizie przykładowych zapisów w podsta­w i e programowej z matematyki i ich interpretacji.

W drugim dniu konferencji odbyły się zajęcia w gru­pach tematycznych z podziałem na poszczególne etapy kształcenia. Autorzy tej relacj i pracowali w grupie II i III (szkoła podstawowa, klasy IV-VI) oraz w grupie VI i VII (szkoła ponadgimnazjalna). Dzięki życzliwości kon­sultantów z innych ośrodków, mogliśmy zapoznać się z wynikami prac w grupie 1 (szkoła podstawowa, klasy I-III) oraz w grupie IV i V (gimnazjum).

Jedyny wolny - późny zresztą - wieczór można było poświęcić na zwiedzenie przepięknie położonego w parku Centrum Turystycznego i ładnie oświetlonego ryneczku w niewielkim Żerkowie. +

Anna Butryn — nauczyciel w SP nr 9 w Słupsku Jerzy Paczkowski - konsultant w ODN w Słupsku

PRZYPISY: 1 . Na podstawie prezentacji przedstawianej na kon­ferencji „Podstawa programowa kształcenia ogólnego. Ma­tematyka, Zbigniew Semadeni, Żerków 27-28 XI 2008 i Kra-kĆW 3-4X11 2006" 2. Dwie zasady, które zostały przyjęte przy redagowaniu podstawy programowej:I. Jeżeli jakieś wymaga­nie znajduje się w podstawie dla szczebla n, to automatycznie jest też wymagane na szczeblu n + 1 («= 1,2,3). [I. Jeżeli jakieś wymaganie znajduje się w podstawie dla szczebla n+1, to au­tomatycznie wynika stąd, że nie jest wymagane na szczeblu n.

Umiejętności polskich trzecioklasistów K O N F E R E N C J A W J A C H R A N C E

W dniach 5-6 grudnia ubiegłego roku Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie zorganizowała konferencję „Umiejętności polskich trzecioklasistów na podstawie badań 2008". Organizowana ona była w ra­mach projektu III.l „Badanie umiejętności podstawo­wych uczniów trzeciej klasy szkoły podstawowej" (Dzia­łania 3.2 „Rozwój systemu egzaminów zewnętrznych", Priorytet III, PO KAPITAŁ LUDZKI).

Do udziału w konferencji zaproszono konsultantów z placówek doskonalenia nauczycieli odpowiadających za współpracę z nauczycielami kształcenia zintegrowa­nego (ewentualnie inną delegowaną osobę), nauczycieli doradców, przedstawicieli kuratoriów i przedstawicieli organów prowadzących.

W programie przewidywano: • prezentację wyników badań umiejętności językowych

i matematycznych polskich trzecioklasistów, jakie zostały przeprowadzone w 2008 roku,

• porównanie ich z wynikami badań PIRLS A z 2006 roku,

• omówienie kontekstu osiągnięć szkolnych uczniów (na podstawie badań),

• prezentację metod rozwijania umiejętności pisania, czytania i umiejętności matematycznych (podczas zajęć warsztatowych).

We wstępnym wystąpieniu przedstawiono proble­matykę badań, która obejmowała: • umiejętności językowe trzecioklasistów

!=> czytanie i rozumienie tekstu, •=> pisanie, •=> wykorzystanie zasobu j ęzykowego i wiedzy j ę-

zykowej; • umiejętności matematyczne

sprawność rachunkową, rozwiązywanie problemów,

O rozwiązywanie zadań matematycznych.

W projekcie uczestniczyło 4631 uczniów i 262 na­uczycieli wychowawców z 262 szkół. Zespołem badaw­czym kierowała dr hab. Małgorzata Żytko z Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego, a koor­dynatorem projektu CKE był dr Mirosław Dąbrowski.

Przy tak licznej populacji uzyskane wyniki były wia­rygodne i w porównaniu z wynikami PIRLSA 2006 po­kazywały pewne tendencje w przyswajaniu przez uczniów umiejętności językowych i matematycznych. Tendencje te potwierdzone zostały w badaniach dystan­

INFORMTOfl 0\'1MHT0M 38

1/2009 DOSKONALENIE NAUCZYCIELI

sowych (z opóźnieniem kilkumiesięcznym) przeprowa­dzonych wśród uczniów klas IV szkół podstawowych.

Członkowie zespołu badawczego podzielili się z uczestnikami konferencji wnioskami z badanych obszarów: • umiejętności czytania i rozumienia tekstu (tekst po-

pulamo-naukowy nie sprawia dzieciom trudności w jego zrozumieniu; analiza i rozumienie wiersza sprawiają znaczną trudność, podobnie jak i zrozu­mienie bajki, do której dość niefortunnie sformuło­wano pytania),

• umiejętności pisania (stosunkowo łatwo dzieci po­trafią uzupełniać tekst - zadania z luką, tworzyć pytania do tekstu, natomiast pewną trudność spra­wia im sformułowanie dłuższej wypowiedzi; dzieci zdecydowanie lepiej radzą sobie z dokończeniem tzw. „wprowadzenia" - kontynuowaniem opowia­dania czy napisaniem listu w konkretnej sprawie),

• wykorzystanie zasobu językowego i wiedzy grama­tycznej,

• wybrane umiejętności matematyczne (w wykorzy­staniu algorytmów na matematyce trzecioklasiści wykazują „mistrzowską" umiejętność, ale należy także mówić o słabej zaradności matematycznej; w rozwiązywaniu problemów zdecydowanie łatwiej uczniowie rozwiązują typowe zadania, w których mogą wykorzystać algoiytm, „pójść" po tzw. śla­dzie; im bardziej realistyczne treści zadania, tym większe trudności),

• konteksty osiągnięć uczniów (np. status socjoeko­nomiczny rodziny, uczęszczanie do przedszkola, siła motywowania uczniów). Tego samego dnia na zajęciach warsztatowych

uczestnicy konferencji podzieleni w g grup (nauczyciele doradcy, konsultanci, przedstawiciele kuratoriów, przed­stawiciele organów samorządowych), mogli przedsta­wić swojąopinie nt. „Od czego zależą umiejętności pol­skich trzecioklasistów?", a następnie na sesj i plakatowej zaprezentować i bronić swojego stanowiska.

Drugiego dnia każdy uczestnik konferencji brał udział w dwóch warsztatach, spośród zaproponowanych: • „O rozwijaniu umiejętności geometrycznych w kla­

sach I-III", • „Czy gra tylko bawi?", • „Rozwijanie umiejętności pisania - w świecie bajki", • „Rozwijanie umiejętności czytania-teksty literackie".

Podsumowując dwudniową konferencję w Ja­chrance kierownik zespołu badawczego, dr hab. Mał­gorzata Żytko przedstawiła rekomendacje, jakie zawar­te zostały w raporcie z badań prowadzonych w 2008 roku nad umiejętnościami polskich trzecioklasistów1:

INFORMATOR 0ŚWR10M

• niezbędne jest upowszechnienie edukacj i przedszkol­nej, ze szczególnym uwzględnieniem środowiska wiejskiego oraz innych obszarów zaniedbanych kul­turowo;

• korzystny dla rozwoju dziecka jest dłuższy okres pobytu w przedszkolu (3-4 lata);

• w klasach O-III szkoły podstawowej należy zdecy­dowanie więcej uwagi poświęcić rozwijaniu intelek­tualnej samodzielności i kreatywności dzieci;

• konieczne jest uświadomienie nauczycielom wagi ciągłego budowania motywacji dzieci do uczenia się oraz wyposażenie nauczycieli w wiedzę i narzędzia temu służące;

• w edukacji językowej dzieci w klasach O-III należy zwrócić większą uwagę na rozwijanie umiejętności wypowiadania się, dyskutowania, uzasadniania swo­jego punktu widzenia, czytania różnych rodzajów tekstów i wykorzystywanie w różnorodny sposób zawartych w nich informacji;

• koniecznie jest znaczne rozszerzenie, w porówna­niu z obecną praktyką, zakresu ćwiczeń językowych, wspomagających rozwój języka pisanego dziecka; więcej uwagi należy przywiązywać do strony se­mantycznej wypowiedzi niż do formalnej;

• w edukacji matematycznej dzieci w klasach O-III należy położyć zdecydowanie większy niż dotych­czas nacisk na rozwijanie umiejętności samodziel­nego rozwiązywania różnorodnych zadań teksto­wych (zwłaszcza nieschematycznych), dostrzegania prawidłowości i związków oraz wykorzystywania ich, posługiwania się posiadaną wiedzą w sytuacjach codziennych, a także tworzenie właściwych intuicji geometrycznych (również w obszarze obiektów prze­strzennych),

• wprowadzić zmiany w kształceniu nauczycieli w za­kresie edukacji matematycznej w klasach O-III, po­prawić (podnieść) jakość kształcenia nauczycieli, wspomagać nauczycieli w procesie doskonalenia kompetencji zawodowych (tu nacisk na rozwój umie­jętności analizowania praktyki edukacyjnej, dostrze­gania silnych i słabych stron stosowanych metod). •

Jerzy Paczkowski konsultant ds. matematyki, jakości, diagnozy

działalności szkół i placówek oświatowych w ODN w Słupsku

PRZYPISY: 1 . Na podstawie rozdziału „Rekomendacje", frag­ment raportu z badań w 2008 roku, s. 120-122 - maszynopis

39

DOSKONALENIE NAUCZYCIELI 1/2009

Forum nauczycieli zawodu

<f> Dylematy...

Od kilkunastu lat zajmuję się problematyką kształ­cenia zawodowego w szkołach średnich i policealnych. Z wykształcenia jestem inżynierem chemikiem. Po kil­kuletniej pracy w przemyśle spożywczym, na przełomie lat 80/90, podjęłam pracę w szkole. Zawsze intereso­wał mnie problem proporcji w kształceniu społeczeń­stwa. Niedawno miałam możliwość uczestniczyć w wykładzie na ten temat. Przedstawiono w nim infor­mację, że 80 % z nas to wykonawcy, natomiast 20 % to znakomicie wykształceni fachowcy.

W roku 1999 wprowadzono reformę edukacji po­przez stworzenie gimnazjów. Założono wówczas, że 16-latek potrafi j u ż sprecyzować swoje plany życiowe. Okazało się, że te opinie się nie potwierdziły. Pojawił się brak korelacji w kształceniu ogólnokształcącym i zawo­dowym.

Zastanawiamy się stale, dlaczego do szkół kształ­cących zawodowo przychodzi młodzież coraz „słabsza" i bez ambicji. Dziwi też bardzo niski poziom wiedzy matematycznej u uczniów techników. Od początku re­formy stopniowo likwidowane są klasy zawodowe, a młodzież uczęszcza do klas kończących się maturą. Uczniowie ci nie są zainteresowań i zdobywaniem i po­szerzaniem swojej wiedzy. Zlikwidowano również szkoły resortowe i przekazano j e pod opiekę finansową Mini­sterstwa Edukacji. Po 10 latach reformy okazało się, że były to błędne decyzje.

Innym problemem reformy szkolnictwa zawodowe­go jest kadra nauczycielska. Brak rewaloryzacji wyna­grodzeń spowodował, że wielu nauczycieli przedmiotów zawodowych odeszło do przemysłu. Młoda kadra inży­nierska nie chce nawet słyszeć o podjęciu pracy w szko­le. Problemem jest też niechęć nauczycieli do zdoby­wania uprawnień egzaminatorów zewnętrznych, ponie­waż sprawdzanie arkuszy egzaminacyjnych jest bardzo nisko opłacane, a praca odbywa się w czasie wakacji.

Jedną z pierwszych propozycji zmian w szkolnic­twie zawodowym (jeszcze przed wdrożeniem reformy) było wprowadzenie 3-letniego kształcenia ogólnokształ­cącego, zakończonego egzaminem dojrzałości. Po zda­niu matury otwierałyby się d w i e drogi dalszego kształcenia: studia lub zdobycie uprawnień technika w danym zawodzie. Niestety zrezygnowano z takich pla­nów. Zewnętrzny egzamin zawodowy nie uzyskał cer­tyfikatu unijnego, zabrakło również środków finansowych na tworzenie standaryzowanych pracowni, warsztatów,

gdzie miało odbywać się kształcenie i egzaminowanie. W tej chwili ministerstwo próbuje uporać się z narasta­jącymi, różnorodnymi problemami.

We współczesnej edukacji zawodowej liczy się zna­jomość uwarunkowań ekonomicznych i umiejętność zna­lezienia pracy przez absolwenta szkoły technicznej. Takim wymogom starają się sprostać powołane w Polsce cen­tra kształcenia praktycznego i ustawicznego. Stanowią one zaplecze kształcenia praktycznego, modułowego i warsztatowego. Ośrodki te specjalizują się w kształ­ceniu w ściśle określonych zawodach i przedstawiają ofertę szkoleń dla odległych regionów kraju. W centrach można zdobyć podstawowe uprawnienia zawodowe, podnieść swoje kwalifikacje oraz doskonalić umiejętno­ści w zakresie nowych technik i nowoczesnych techno­logii. Zajęcia mogą odbywać się tylko w standaryzo­wanych pracowniach i pod opieką kadry o wysokich kwalifikacjach.

Presja społeczna na kształcenie i zdobywanie kwa­lifikacji zawodowych na coraz wyższym poziomie edu­kacji jest bardzo duża. W wyniku tego do szkół średnich (kończących się maturą) napływa coraz więcej uczniów o mniejszych możliwościach intelektualnych, którzy nie mogą sprostać stawianym im wymaganiom. Dlatego trze­ba stworzyć alternatywną ofertę edukacyjną, która po­zwoli młodym ludziom zdobyć zawód i kroczyć własną drogą rozwoju, zgodną z zainteresowaniami oraz pre­dyspozycjami osobowościowymi. Taka oferta jest szansą na racjonalne wybory dla dużej grupy młodzieży. Nato­miast deficytom umiejętności i dewaluacji wiadomości ma zapobiegać właśnie kształcenie ustawiczne odbywa­jące się w centrach.

Ośrodki te współpracują z uczelniami wyższymi, szkołami ponadgimnazjalnymi, ośrodkami szkolno-wycho-wawczymi oraz wojewódzkimi i powiatowymi urzęda­mi pracy. W koncepcji funkcjonowania CKP-ów wyraźny jest cel edukowania: ku pracy, któremu towa­rzyszy motto „Im jesteś lepszy w zawodzie, tym atrak­cyjniejszy dla rynku pracy". Celowi temu sprzyja podnoszenie standardów nauczania oraz wykwalifiko­wana kadra - przede wszystkim techniczna.

Centra mogą zatrudniać kadrę techniczną pracu­jącą w przemyśle, co znacznie podnosi poziom kształce­nia praktycznego. Ośrodki te mająambicje bycia swoistą „wyspą zawodową" na regionalnym rynku pracy. Tym samym zmusza j e to do ciągłego unowocześniania i mo­dernizowania, przejętego kiedyś do warsztatów szkol­nych, zdekapitalizowanego majątku. Jest to bardzo ważne, ponieważ obecne warunki finansowe oświaty nie pozwalają na wyposażenie wszystkich szkół w kosz­towną aparaturę i sprzęt. Standard bazy dydaktycznej niejednokrotnie decyduje o atrakcyjności placówki na rynku usług szkolnych i jest elementem przetargowym przy naborze uczniów i słuchaczy.

4 0 INFORMATOR OimMOm

1/2009 DOSKONALENIE NAUCZYCIELI

Szkoły policealne to alternatywa dla maturzystów i absolwentów szkół średnich. Po dwóch latach nauki i zdaniu zewnętrznego egzaminu zawodowego można otrzymać uprawnienia do wykonywania danego zawo­du i uzyskać kwalifikacje porównywalne z kwalifikacja­mi absolwentów techników.

Rynek pracy cały czas się zmienia i ewaluuje. Roz­wój techniki, nauki i globalizacja wpływająna wymaga­nia, jakie pracodawcy stawiają kandydatom. Wymusza to również powstawanie nowych zawodów. Mamy do czynienia z dwoma, pozornie wykluczającymi się, pro­cesami: z dążeniem do wszechstronności, łączenia umie­jętności z różnych dziedzin oraz z koniecznością coraz węższej specjalizacji. Zawody przyszłości to profesje, które dopiero zaczynają być widoczne na rynku (np. analityk potrzeb klienta). Powstają i powstaną nowe zawody związane z kształceniem na odległość, wyma­gające jednoczesnej znajomości technologii informacyj­nej i potrzeb rynku edukacyjnego. Wzrośnie zapotrze­bowanie na nauczycieli biegle posługujących się kom­puterem i Internetem.

Nauczyciele zawodu zadają sobie wiele ważkich pytań o kształt i przyszłość kształcenia zawodowego, np.: • W jaki sposób zachęcić inżynierów do pracy

w oświacie? • Czy jesteśmy w stanie kształcić na poziomie euro­

pejskim? • Czy możemy ubiegać się o certyfikat Unii Europej­

skiej dla egzaminowania zewnętrznego? * Kto sfinansuje techniczną bazę dydaktyczną? • Jaki ma być udział przedsiębiorców w doinwesto­

waniu warsztatów?

Wiele z tych pytań niestety pozostaje bez odpowie­dzi. Podobnie bez odpowiedzi pozostaje bardzo ważne pytanie o to, w jaki sposób należy kształcić pracowni­ków - wykonawców, a w jaki specjalistów. Z tym nieła­twym problemem muszą się w końcu zmierzyć nasze władze resortowe. Uważam, że straciliśmy j u ż dużo cennego czasu... +

Małgorzata Buczak konsultant ds. poradnictwa zawodowego

w ODN w Stupsku

informator oświarom

& Studia, projekty, konkursy

W marcu 2008 roku ukończyłam trzysemestralne studia podyplomowe z „Podstaw Przedsiębiorczości" finansowane przez EFS. Nie były one dużym obciąże­niem dla mojego nauczycielskiego budżetu, gdyż uczest­nicy studiów opłacali tylko dojazdy na uczelnię i wyży­wienie. Zajęcia odbywały się na Uniwersytecie Gdań­skim na Wydziale Ekonomicznym w Sopocie. Dla mnie nowością były zajęcia dydaktyczne realizowane w for­mie zajęć zdalnych na Platformie Edukacyjnej UG -Moodle. Muszę przyznać, że pierwsze spotkanie z tym sposobem zdobywania wiedzy dla nauczyciela z pod­stawowymi umiejętnościami informatycznymi jest du­żym wyzwaniem, które warto i trzeba podjąć. Dzięki takim doświadczeniom każdy belfer ma szansę nadą­żyć za nowoczesnością. Zachęcam do zapoznania się z ofertą studiów podyplomowych finansowanych z EFS-u realizowanych przez UG: www.univ.gda.pl

Poniżej przedstawiam Państwu ofertę pedagogicz­nych studiów podyplomowych, ponieważ okazuje się, że w dobie kryzysu gospodarczego praca w szkole, pu­blicznym lub prywatnym studium policealnym może być ciekawą propozycją dla inżynierów. Polecam również uwadze różne konkursy i projekty edukacyjne, które mogą uatrakcyjnić pracę z młodzieżą.

Bezpłatne „Studia podyplomowe przygoto­wujące do wykonania zawodu nauczyciela przedmiotów zawodowych"

Uniwersytet w Białymstoku, Uniwersytet Szcze­ciński oraz firma Combidata Poland zapraszają do udzia­łu w bezpłatnych, kwalifikacyjnych, pedagogicznych stu­diach współfinansowanych przez UE w ramach Euro­pejskiego Funduszu Społecznego, Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013. Priorytet III, Poddziałanie 3.3.2 „Efektywny system kształcenia i doskonalenia nauczycieli". Zajęcia będą realizowane w Białymstoku, Olecku, Trójmieście i Szczecinie co, mamy nadzieję, uła­twi mieszkańcom wyżej wymienionych województw wzięcie udziału w toku nauczania.

Celem studiów jest przygotowanie uczestnika, nie-posiadającego dotychczas przygotowania pedagogicz­nego, do pracy w szkole w charakterze nauczyciela przedmiotów (grup przedmiotów) zawodowych. Pozwoli to osobom aktywnym zawodowo na rozwój swoich umiejętności oraz na pozyskanie nowych perspektyw zatrudnienia. Osoba kończąca studia podyplomowe, uzy­ska stosowne uprawnienia do nauczania w szkole.

41

DOSKONALENIE NAUCZYCIELI 1/2009

Uczestnicy studiów. Oferta skierowana jest do osób posiadających wyższe wykształcenie kierunkowe (m.in. techniczne, ekonomiczne, administracyjne, rolni­cze), pragnących uzupełnić j e o kwalifikacje pedago­giczne - uprawnienia nauczyciela przedmiotów zawo­dowych. Do udziału w studiach zapraszane są osoby mieszkające w województwach: podlaskim, warmińsko-mazurskim, pomorskim, zachodniopomorskim.

Studia realizowane będą w trybie trzysemestralnym. Rozpoczną się w semestrze letnim 2009, zakończą się w semestrze zimowym 2010 roku.

Program studiów podzielony jest na 3 bloki: • Podstawy meiytoryczne przygotowania pedagogicz­

nego, w tym: psychologia, pedagogika, metodyka nauczania przedmiotów zawodowych, emisja głosu (300 godzin dydaktycznych),

• Najnowsze technologie i osiągnięcia w obszarze przedmiotów zawodowych (20 godzin dydaktycz­nych),

• Kompetencje z technologii informacyjno-komunika-cyjnej (40 godzin dydaktycznych).

Szczegółowe informacje: www.studia.eduportal.pl

Ogólnopolski konkurs „Oszczędności pod lupą"

Narodowy Bank Polski (NBP) w e współpracy z Centralnym Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli, Internetowym Serwisem Antyplagiatowym Plagiat.pl Sp. z o.o., NBPortalem—partnerem internetowym, a tak­że pod patronatem medialnym „Gazety Szkolńej" oraz gazety codziennej „Dziennik" ogłasza ogólnopolski kon­kurs na pracę pisemną dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazj alnych.

Celem konkursu jest zachęcenie młodzieży do zgłębiania wiedzy z ekonomii oraz nabycie umiejętności praktycznegojej wykorzystania.

Adresatami konkursu są nauczyciele i uczniowie publicznych oraz niepublicznych gimnazjów i szkół po-nadgimnazjalnych (licea profilowane, licea ogólnokształ­cące, technika, zasadnicze szkoły zawodowe, z wyłą­czeniem szkół dla dorosłych).

Tematy: • dla uczniów gimnazjów: „Mój pomysł na oszczę­

dzanie i skuteczne wykorzystywanie własnych za­sobów finansowych",

• dla uczniów szkół ponadgimnazj alnych: „Metody oszczędzania i inwestowania na podstawie dostęp­nych na polskim rynku produktów finansowych".

Harmonogram realizacji konkursu: • ogłoszenie konkursu - 30 stycznia 2009 r. • termin nadsyłania prac - 13 marca 2009 r. (liczy

się data stempla pocztowego).

• ogłoszenie wyników konkursu i uroczystość wrę­czenia nagród - czerwiec 2009 r. (dokładny termin i miejsce zostaną podane na stronie internetowej NBP).

Szczegółowe informacje: www.nbp.pl

Projekt „Własność to odpowiedzialność"

Ministerstwo Skarbu Państwa i Centrum Edukacji Obywatelskiej zaprasza do udziału w projekcie „Wła­sność to odpowiedzialność". Projekt skierowany jest do gimnazjów i szkół ponadgimnazj alnych z całej Polski.

Celem projektu jest wykształcenie w młodych lu­dziach odpowiedzialności za własność prywatną. Uczniowie uczestniczący w projekcie poznają prawa i obowiązki wynikające z prawa własności, dowiedzą się, jak dbać o własność. Zespoły uczniowskie wraz z opie­kunami będą mogły realizować różnorodne projekty po­święcone szeroko rozumianej własności prywatnej czy prywatyzacji.

Projekt będzie trwał do końca marca 2009. Zgło­szenia należy dokonać za pośrednictwem strony inter­netowej : www.ceo.org.pl/portal/b_wto_zglosze-nie_do_projektu

W ramach projektu organizowany jest jednocześnie konkurs dla uczniów. Jego celem jest przybliżenie za­gadnień związanych z własnością prywatną. O formie prac konkursowych decydują uczestnicy - mogą być to prace plastyczne (komiksy, plakaty, gry planszowe i in­teraktywne itd.), eseje, filmy, audycje radiowe itp.

Zachęcamy również nauczycieli do udziału w kon­kursie na przygotowanie najlepszych scenariuszy zajęć poświęconych własności prywatnej i odpowiedzialności wynikającej z prawa własności. Scenariusze należy prze­syłać w dwóch kategoriach wiekowych: dla uczniów gimnazjów oraz uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Zadaniem nauczycieli jest przygotowanie scenariusza wraz z materiałami pomocniczymi do lekcji. Najlepsze opracowania, wyłonione przez komisję konkursową, zo­staną wydane w formie publikacji.

Autorzy najciekawszych projektów uczniowskich i scenariuszy otrzymają nagrody rzeczowe oraz zostaną zaproszeni do zaprezentowania efektów swojej pracy podczas gali finałowej w Ministerstwie Skarbu Państwa. Wszystkie szkoły uczestniczące w projekcie otrzymają dyplomy oraz zaświadczenia potwierdzające udział.

Szczegółowe informacje: www.ceo.org.pl

„Dzień przedsiębiorczości" - pierwszy dzień Twojej kariery

„Dzień przedsiębiorczości" będzie organizowany w Polsce po raz szósty 2 kwietnia 2009 przez Fundację

INFOiłMTOR OiUllMOM 42

1/2009 DOSKONALENIE NAUCZYCIELI

Młodzieżowej Przedsiębiorczości, przy współpra­cy z Kancelarią Prezydenta RP. Program jest skie­rowany do uczniów szkół ponadgimnazj alnych i sprzyja podejmowaniu przez młodych ludzi traf­nych decyzji w planowaniu dalszej drogi edukacyj­nej i zawodowej. Projekt realizowany jest za po­średnictwem Internetu.

W „Dniu przedsiębiorczości" może wziąć udział każda szkoła ponadgimnazjalna. Program może być realizowany na poziomie wszystkich klas. Nie ma także limitu dotyczącego liczby uczniów mogących wziąć udział w programie.

Szczegółowe informacje: www.junior.org.pl

Komunikat OKE OKE prosi wszystkich egzaminatorów posia­

dających uprawnienia w zawodach robotniczych i zainteresowanych pracą w zespołach egzami­natorów egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w czerwcowej sesji 2009 r. o zgłosze­nie deklaracji pracy drogą elektroniczną nie póź­niej niż d o 31 marca 2009 r. (wtorek). Formularz deklaracji pracy w zespole egzaminatorów znajdu­j e się w Serwisie dla egzaminatorów.

Szczegółowe informacje: www.oke.gda.pl

Szkolna Internetowa Gra Giełdowa

SI IG to największy ogólnopolski projekt edu­kacyjny poświęcony inwestowaniu skierowany do młodzieży ponadgimnazjalnej. Co roku zaintereso­wanie konkursem wzrasta, a ostatnia edycja przy­ciągnęła uwagę blisko 20 tys. uczestników. Celem SIGG jest pogłębianie znajomości zarządzania fi­nansami wśród młodych ludzi. Służy temu interne­towa platforma edukacyjna, przy pomocy której uczniowie poznają zagadnienia teoretyczne zwią­zane z funkcjonowaniem giełdy.

Zdobytą wiedzę młodzież wykorzystuje od razu w praktyce. Jest to możliwe dzięki wirtualnemu sys­temowi transakcyjnemu, pozwalającemu na zain­westowanie 100 000 zł w akcje spółek notowa­nych na warszawskim parkiecie.

Szczegółowe informacje: sigg.gpw.com.pl +

Małgorzata Buczak konsultant ds. szkolnictwa zawodowego,

chemii, przedsiębiorczości w ODN w Słupsku

AKADEMIA POMORSKA INSTYTUT FILOLOGII POLSKIEJ

zaprasza wszystkich chętnych absolwentów studiów licencjackich i magisterskich

kierunków humanistycznych na

kwalifikacyjne studia podyplomowe przygotowujące do zawodu nauczyciela

Planowane rozpoczęcie studiów: kwiecień 2009 r.

Studia trwają I I I semestry i dają uprawnienia do naucza­nia w szkole podstawowej, gimnazjum i szkole ponadgimna-zjalnej. Opłata: 1400 zł/semestr. Dokumenty: podanie, kwestionariusz, 3 zdjęcia, dyplom ukoń­czenia studiów lub odpis. Zgłoszenia: przyjmuje kierownik studiów w sekretariacie in­stytutu polonistyki: ul. Arciszewskiego 21 b p . 51, wtorek: 13.30-15.00, czwartek: 12.00-15.00. Kontakt: (59) 840 53 26, codziennie od 8.00-15.00 4

Grażyna Różańska kierownik studiów AP w Słupsku

& Ogólnopolska Konferencja Metodyczna Nauczycieli Muzyki

Redakcja czasopisma „Wychowanie Muzyczne w Szkole" zaprasza do wzięcia udziału w konferencji metodycznej, która adresowana jest do nauczycieli muzyki szkolnictwa powszech­nego i instruktorów muzyki. Zapraszamy również przyszłych nauczycieli: studentów kierunku edukacja artystyczna w zakre­sie sztuki muzycznej, pokrewnych kierunków muzyczno-pe-dagogicznych i nauczycieli akademickich. Konferencja odbędzie się 17-18 kwietnia 2009 r.

Główny cel konferencji to podnoszenie kwalifikacji zawo­dowych, ale i integracja naszego środowiska. Chcielibyśmy, aby impreza była cykliczna i stała się miejscem, w którym przynaj­mniej raz w roku nauczyciele muzyki z całej Polski mogliby wymienić się poglądami na temat aktualnych problemów za­wodowych, skorzystać z doświadczenia najbardziej uznanych osób zajmujących się różnymi obszarami metodyki nauczania muzyki, jak również poznać opinie teoretyków nauczania mu­zyki.

W programie: • efekty nauczania muzyki w szkołach pod­stawowych i gimnazjach; • zmiany w podstawach programo­wych przedmiotu muzyka;* prezentacje nowych pakietów edukacyjnych WSiP, Wydawnictwa JUKA, Wydawnictwa Nowa Era oraz spotkania z ich autorami; • warsztaty metodyczne. +

Szczegółowe informacje: www.wychmuz.pl

informator oiwmom 43

1/2009

F I NTS_H

OLIMPIADY KONKURSY

IMPREZY

Ogólnopolski Konkurs Słowo daję w roku szkolnym 2008/2009

Organizatorzy, cele konkursu, zakres treści Stowarzyszenie Ojczyzny Polszczyzny i Wrocławskie

Centrum Doskonalenia Nauczycieli po raz trzeci zorgani­zowały w bieżącym roku szkolnym Ogólnopolski Konkurs Słowo dają. Opiekę merytoryczną nad konkursem spra­wuje zespół metodyków Centrum pod przewodnictwem profesora Jana Miodka. Patronatem Honorowym konkurs objęło: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Dolnośląski Kura­tor Oświaty. Głównym sponsorem jest Wydawnictwo Nowa Era (zagadnienia kształcenia j ęzykowego - grama­tyka, ortografia i interpunkcja, formy wypowiedzi opraco­wane są zgodnie z Podstawą programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i Wiedzą o języku polskim w zreformowanej szkole pod redakcją Agniesz­ki Mikołajczuk i Janiny Puzyniny, wyd. Nowa Era, War­szawa 2004).

Celem konkursu jest: rozbudzanie zainteresowania uczniów językiem ojczystym; popularyzowanie poprawnej polszczyzny, szczególnie w pisaniu i opowiadaniu; dosko­nalenie praktycznych umiejętności językowych, w tym or­tograficznych i interpunkcyjnych; rozwijanie językowych uzdolnień dzieci; pozyskiwanie sojuszników w krzewieniu kultury języka uczniów.

Udział w konkursie Konkurs jest adresowany do uczniów szkół podsta­

wowych w Polsce i z zagranicy. Nauczyciele poloniści or-ganizująeliminacje szkolne: pisemne i ustne. Szkolni koor-dynatorzyprzesyłajądo ośrodka rejonowego wyniki uczest­ników etapu szkolnego, decydujące o zakwalifikowaniu do Etapu Rejonowego.

Rejonowy Etap Konkursu

14 stycznia 2009 roku ośrodki doskonalenia na­uczycieli, koordynujące konkurs w swoim rejonie, prze­prowadziły Mały Finał Konkursu, który był podsumo­waniem zarówno Etapu Szkolnego, jak i części pierw­szej Etapu Rejonowego. W tegorocznym Etapie Re­jonowym udział wzięło 11 szkół podstawowych repre­zentujących dawne województwo słupskie. Zadania pisemne (zamknięte i otwarte) wykonywało 51 uczniów.

Komisja Konkursowa kierowana przez dr Ewę Urbańską-Mazuruk przyznała jedną I nagrodę, dwie równorzędne II oraz jedno wyróżnienie.

Najwięcej punktów (maksymalna suma punk­tów po części pisemnej i ustnej - 50) zdobyły: • Kinga Żebryk ze Szkoły Podstawowej nr 3

w Słupsku-43 pkt. (nauczyciel prowadzący: Do­rota Jankowska),

• Aleksand ra Orzechowska ze Szkoły Podstawo­w e j nr 1 w Słupsku - 42 pkt. (nauczyciel prowa­dzący: Elżbieta Fijałkowska),

• Aleksandra Bączykze Szkoły Podstawowej nr 6 w Słupsku-42 pkt. (nauczyciel prowadzący: Lidia Sadowska).

Wyróżnieniem uhonorowano: Nelę Pakułę ze Szkoły Podstawowej nr 2

w Miastku za zdobycie 39 pkt. (nauczyciel prowadzą­cy: Joanna Zabrocka).

R e j o n słupski w f i n a l e Ogólnopolskiego Konkursu Słowo daję reprezentować będzie Kin­ga Żebryk.

W trzeciej edycji Konkursu brali udział, podobnie jak w latach poprzednich, uczniowie szkół podstawo­wych województwa pomorskiego. W poprzednich la­tach nasi uczniowie zdobywali w zmaganiach konkur­sowych bardzo dobre miejsca: w roku szkolnym 2006/ 2 0 0 7 - V miejsce zajęła uczennica Szkoły Podstawo­wej nr 5, przygotowywana przez Katarzynę Porębę-Lisowiec, a w roku 2007/2008 laureatką konkursu została, zdobywając III miejsce, Anita Wiśniewska ze Szkoły Podstawowej nr 2 w Miastku - uczennica Jo­anny Zabrockiej. Zwycięstwa te sątym bardziej zna­czące, że młode miłośniczki języka polskiego pokona­ły kilka tysięcy uczestników zawodów szkolnych i re­jonowych - uczniów nie tylko polskich szkół podsta­wowych.

44 INFOitmTOIł OiUIWTOVM

1/2009 OLIMPIADY • KONKURSY • IMPREZY

Ogólnopolski Etap Konkursu

Ogólnopolska Komisja Konkursowa na pod­stawie sprawozdań Koordynatorów Rejonowych ustaliła listę finalistów dopuszczonych do udziału w Ogólnopolskim Finale Konkursu, który odbę­dzie się w Zakładzie Narodowym im. Ossoliń­skich (Ossolineum) 6 i 7 marca 2009 r. Krajo­w y Finał składa się z dwóch części, podobnie jak eliminacje na dwóch poprzednich etapach. Lau­reaci konkursu zostaną wyłonieni spośród finali­stów części I - pisemnej oraz po spełnieniu wy­magań stawianych im w części ustnej. Komisja Konkursowa pod przewodnictwem profesora Jana Miodka ogłosi listę laureatów Ogólnopolskie­go Finału.

Finał Konkursu W Finale weźmie udział 31 laureatów Eta­

pów Rejonowych wyłonionych spośród 10 tysię­cy uczniów z 351 szkół podstawowych w kraju oraz ze szkół polskich w Wilnie i w e Lwowie. W pierwszym dniu uczestnicy konkursu w czę­ści pisemnej zawodów rozwiążą test, potem będą uczestniczyć w zajęciach z Michałem Malinow­skim - kustoszem Muzeum Opowiadaczy Histo­rii, spotkają się z profesorem Janem Miodkiem, wysłuchają wykładu na temat rękopisów Pana Tadeusza przechowywanych w Ossolineum. Organizatorzy przewidzieli również zwiedzanie Wrocławia, między innymi Rynku i Ostrowu Tum­skiego.

7 marca dzieci przystąpią do Finału Konkur­su, który będzie odbywał się w trzech turach. Przed ogłoszeniem wyników uczestnicy obejrzą przedstawienie zespołu teatralnego Parnas z Gim­nazjum Językowego w e Wrocławiu. Zwycięzcom Konkursu zostaną wręczone nagrody (lista lau­reatów zostanie ogłoszona na stronie interneto­w e j Stowarzyszenia Ojczyzny Polszczyzny). Wystąpienie profesora Jana Miodka zakończy III Etap Ogólnopolskiego Konkursu Słowo dają. +

Koordynator Rejonowy Konkursu

Jolanta Gierszewska konsultant ds. edukacji humanistycznej

w ODN w Słupsku

VII Międzyszkolny Konkurs Wiedzy o HIV/AIDS

DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

5 grudnia 2008 r. w Szkole Podstawowej nr 2 w Słupsku, przy współpracy z Wydziałem Zdrowia i Spraw Społecznych, zorganizowano już po raz kolejny Międzyszkolny Konkurs Wie­dzy o HIV/AIDS. Cieszył się on jak zwykle dużą popularno­ścią wśród uczniów. Spotkali się na nim reprezentanci więk­szości słupskich szkół podstawowych (zgodnie z regulaminem organizatorzy konkursu nie wystawili własnej drużyny).

Koordynatorami konkursu były: Beata Jabłońska-Szczy-pińska - nauczyciel przyrody i wychowania do życia w rodzi­nie, Elżbieta Wolff - nauczyciel przyrody, Ewa Maleszka -wicedyrektor SP 2, nauczyciel przyrody. Ponadto swoją obec­nością uświetniły turniej: przedstawiciel Wydziału Zdrowia i Spraw Społecznych - Teresa Duszyńska oraz doradca meto­dyczny MODM - Mirosława Mikołajczak.

Uczestnikami konkursu były trzyosobowe zespoły uczniow­skie słupskich szkół podstawowych.

Celem rywalizacji było: • propagowanie podstawowej wiedzy dotyczącej HIV/AIDS, • zdobycie niezbędnych infor­macji do podejmowania przemyślanych decyzji dotyczących własnego zdrowia, • kształtowanie tolerancji wobec nosicieli wirusa HIV i osób chorych na AIDS.

Źródłami informacji dla uczniów przygotowujących się do konkursu były: • ogólnie dostępne broszury o HIV/A1DS, • popularnonaukowa literatura zawierająca informacje o HIV/ AIDS, • powszechnie dostępne filmy edukacyjne.

Turniej przebiegał w dwóch etapach: • zespołowe rozwią­zywanie testu (20 zadań zamkniętych), • zespołowe rozwiązy­wanie krzyżówki.

W przerwie pomiędzy poszczególnymi konkurencjami go­ście obejrzeli krótkie przedstawienie poświęcone wpływowi uzależnień na życie człowieka, przygotowane przez szkolny kabaret „5 minut dla nas", kierowany przez Eleonorę Kro-czyńską.

Prace uczniów oceniła komisja składająca się z zaproszo­nych gości i nauczyciela przyrody w SP 10 - Marię Wentę.

Poziom wiedzy dotyczącej tematyki HIV/AIDS wśród uczniów szkół podstawowych okazał się bardzo wysoki. Suma punktów otrzymanych z testu i opracowanego dodatkowego zadania zdecydowała o zajętym miejscu. I miejsce w konkur­sie zdobyli przedstawiciele Szkoły Podstawowej nr 3, II miej­sce - uczniowie Szkoły Podstawowej nr 9, III miejsce -uczniowie Szkoły Podstawowej nr 8.

Teresa Duszyńska wręczyła nagrody główne ufundowa­ne przez Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych, -f

Beata Szczypińska, Elżbieta Wolff organizatorzy i koordynatorzy konkursu w Szkole Podstawowej nr 2 w Słupsku

INFOtUUlMOR OillMttTOM 45

OLIMPIADY • KONKURSY - IMPREZY 1/2009

V międzyszkolny konkurs „Cała Europa kolęduje"

Do wspólnego kolędowania zaprosił wszystkich szkolny Klub Europejski „Euromaniacy", działający w Szkole Podstawowej nr 2 w Słupsku j u ż od 2000 roku. Impreza odbyła się po raz pierwszy 17 grudnia 2004 roku. V edycj a miała miej sce 10 stycznia 2009 roku.

Koordynatorami konkursu były: Monika Fortuńska - nauczyciel języka angielskiego, opiekun Klubu Euro­pejskiego; Eleonora Kroczyńska - nauczyciel języka an­gielskiego i polskiego, nauczyciel-bibliotekarz; Magda­lena Czernichowska - nauczyciel języka polskiego.

Cele konkursu: • mobilizowanie uczniów do zdobywania wiedzy i po­

znawania dorobku kulturowego innych krajów; • rozwijanie umiejętności korzystania z różnych źródeł

wiedzy na temat państw europejskich; • poszerzenie wiedzy p kulturze i cywilizacji europej­

skiej; • pobudzan ie do rozwij an ia zainteresowań; • podnoszenie motywacji do nauki języków obcych; * poszukiwanie wspólnych źródeł kultury i obyczajo­

wości wszystkich państw europejskich.

Warunki uczestnictwa: Każda szkoła uczestnicząca w konkursie mogła być

reprezentowana przez dwóch wykonawców (mogły to być również 2 zespoły, składające się maksymalnie z 10 osób). Każdy z reprezentantów szkoły wykonywał jedną kolędę w dowolnym języku państw europejskich (z jed­noczesnym zastrzeżeniem, że nie mógł to być język pol­ski). Mile widziane było użycie instrumentów muzycz­nych lub podkładu muzycznego.

Do konkursu zgłosiło się 11 wykonawców z 7 słup­skich szkół podstawowych:

Lp. Wykonawca Tytuł kolędy Opiekun

1. SP 9 - zespół Ihr Kindlein Dorota „Ich Troje" Kommet Pietrzak

2. SP 1 - solista Kling Agata Justyna Glockchen Machowiec Bednarczyk kling /

3. SP 6 - zespół Last Emilia „Sing" Christmas Semeniuk

4. SP 3 - solista Last Ewa Agnieszka Christmas Chowaniec Sazon Marek Ocha

5. SP 4 - solista Si lent Night Danuta Aleksandra Jankowicz Barcikowska Tomasz

Ozdoba

46

6. SP 9 - zespół Alle Jahre Dorota „Sympatyczne Mikołaje"

wieder Pietrzak

7. SP 8 - zespół „Słoneczka"

Les anges dans nos campagnes

Iwona Sazon

8. SP 1 - solista Lasst uns froh Agata Justyna Bastek und munter

sein Machowiec

9. SP 6 - solista White Emilia Laura Cybula Christmas Semeniuk

10. SP 4 - solista Happy Marzena Michalina Christmas Nowicka-Orlicka Robak

11. SP 5 - solista Rockin' Beata Aleksandra Around the Kamińska Hulecka Christmas

Tree

Jury w składzie: Beata Poświętna - muzyk, Li­lianna Iwińska-Reginia- doradca metodyczny MODM w Słupsku, Eleonora Kroczyńska - nauczyciel języka angielskiego w SP 2 w Słupsku ustaliło werdykt:

W kategorii zespół I miejsce: „Słoneczka" z SP 8, II miejsce: „Sing" z SP 6, III miejsce: „Ich Troje" z SP 9.

W kategorii solista I miejsce: Ola Hulecka z SP 5, II miejsce: Aleksandra Barcikowska z SP 4, III miejsce: Laura Cybula z SP 6.

Wszyscy uczestnicy bawili się wspaniale! Było dużo śmiechu i dobrej zabawy. „Spóźniony" Mikołaj miał w za­nadrzu coś dla każdego. Wszyscy uczestnicy oraz ich opiekunowie obdarowani zostali świątecznymi nagrodami oraz dyplomami dla szkół. Nauczyciele otrzymali podzię­kowania. Gościnnie wystąpił zespół wokalny „Marze­nie" oraz szkolny kabaret „5 minut dla nas". Młodzi ar­tyści umilili uczestnikom czas oczekiwania na werdykt jurorów.

Organizatorzy szczególnie dziękują następującym instytucjom: Santander Consumer Bankowi,Towarzy­stwu Ubezpieczeniowemu Uniqua, Biuru Promocji i In­tegracji Europejskiej Urzędu Miejskiego w Słupsku, Ener-dze Czarni Słupsk, Radzie Rodziców SP 2 w Słupsku -za ufundowanie bardzo atrakcyjnych nagród. Dzieci mia­ły uśmiechy na twarzach, a o to przecież chodziło. Jubi­leuszowa impreza była bardzo udana. Organizatorzy kon­kursu już teraz serdecznie zapraszają na kolejne spotkanie z europcj ską kolędą za rok! >

Monika Fortuńska koordynator konkursu

w Szkole Podstawowej nr 2 w Słupsku

HVF0f?M/IT0ft OiUllMOM

1/2009 OLIMPIADY - KONKURSY • IMPREZY

Konkurs na najpiękniejszą szopkę betlejemską

Od szesnastu lat Muzeum Pomorza Środkowego organizuje konkurs: Boże Narodzenie w twórczości pla­stycznej dzieci i młodzieży. Przez kilkanaście lat był on rozgrywany w wielu kategoriach prac plastycznych np. stroik, podłaźnik, kartka świąteczna, ozdoby choin­kowe. Od 2006 roku mamy tylko jedną kategorię prac - szopka betlejemska.

W konkursie od początku uczestniczy wiele szkół ze Słupska i gminnych placówkach podległych Staro­stwu Słupskiemu. Wśród szkół słupskich na szczególną uwagę zasługuje nauczycielka plastyki Violetta Miś i j e j uczniowie z Gimnazjum nr 2 w Słupsku, od których od wielu lat otrzymujemy największą liczbę prac i najwię­cej prac z tej szkoły zostaje zawsze nagrodzonych.

W 2008 r. odbył się XVI Konkurs: Boże Narodze­nie w twórczości plastycznej dzieci i młodzieży.

19 grudnia 2008 r. komisja w składzie: Dorota Si-korska-Łaźny (artysta plastyk), Anna Brochocka (hi­storyk sztuki), Magdalena Lesiecka (etnograf), Janina Cydzik-Brzezińska (historyk — sekretarz jury), oceniła prace w kategorii: SZOPKA BETLEJEMSKA. Prace oceniane były w dwóch kategoriach wiekowych: szkoły podstawowe i gimnazja.

Na konkurs wpłynęło łącznie 70 prac ze słupskich szkół podstawowych nr 3, nr 6, nr 8, Gimnazjum nr 2 w Słupsku, 7 gimnazjów, 5 szkół podstawowych i 2 świe­tlic wiejskich podległych Starostwu Słupskiemu.

Otrzymaliśmy mnóstwo ciekawych szopek pach­nących świerkiem i owocami, wykonanymi z ciasta pier­nikowego, przystrojonych orzechami, ziarnami zbóż, papierowymi ozdobami i kwiatami.

W ocenie szopek liczyła się zgodność z tradycją, forma, bogate zdobienie (orzechy, jabłka, papierowe łań­cuchy, kwiaty i inne ozdoby z bibułki czy papieru) oraz wykorzystanie naturalnych materiałów (np. owoców, traw, gałązek, szyszek), a także pomysły nowatorskie.

Ogółem do nagród i wyróżnień wytypowano 13 prac autorów indywidualnych i zbiorowych.

Nagrodzone i wyróżnione prace można było podzi­wiać w holu Zamku Książąt Pomorskich od 20.12.2008 r. do 7.01.2009 r. Wręczenie nagród odbyło się 21.02. 2009 r. Uroczystości towarzyszyły występy dzieci z klas: skrzypiec, wiolonczeli i instrumentów perkusyjnych, Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia w Słupsku.

inf0rm/i70r otlni/itom

LAUREACI KONKURSU

SZKOŁY PODSTAWOWE

I nagroda: • Koło Zuchowe - SP w Nożynie, opiekun Marzena

Klasa.

II nagroda: • Koło Plastyczne „Do dzieła" - SP nr 2 w Ustce,

opiekun Aldona Feszler. III nagroda: • Adrianna Krawczyk, Sebastian Bernacki, Michał Bia-

kowski, Damian Słomczyński - Świetlica wiejska w Gałęzinowie, opiekun Dorota Pożdżał.

Wyróżnienia: • Justyna Fischer - kl.Va, SP w Redzikowie, opiekun

Alicja Machnicka-Jarosińska, * Jakub Moraczyński - kl. Vd, SP nr 3 w Słupsku, opie­

kun Wioletta Małachowska, • Koło Plastyczne „Do dzieła" - SP nr 2 w Ustce,

opiekun Aldona Feszler.

GIMNAZJA I nagroda: • Dawid Sauermann, Wojciech Wojciechowicz - Gim­

nazjum nr 2 w Słupsku, opiekun Nelly Kobyłecka. II nagroda: • Katarzyna Derek - Gimnazj um nr 2 w Słupsku, opie­

kun Nelly Kobyłecka.

III nagroda: • Alicja Kowal, Renata Jaśkiewicz, Marlena Jaszek

- Gimnazjum w Główczycach, opiekun Małgorzata Mikulak.

Wyróżnienia: • Ilona Sitkowska, Alicja Sitkowska, Aleksandra Sit-

kowska, Magdalena Szranowiat, Paweł Okrój, Justyna Karolewska -Społeczne Gimnazjum w Szczypkowicach, opiekun Barbara Środa,

• Kinga Skrzyp ińska, Magda N atora - Gimnazj um nr 2 w Słupsku, opiekun Nelly Kobyłecka,

• Paulina Lewandowska - Gimnazjum nr 2 w Słup­sku, opiekun Nelly Kobyłecka,

• Wioletta Czerwonka — kl. III, Gimnazjum w Syce-wicach, opiekun Teresa Kozak. •

Janina Cydzik-Brzezińska Dział Edukacji i Promocji

Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku

47

OLIMPIADY • KONKURSY • IMPREZY 1/2009

VI Międzyszkolny Przegląd Jasełek Szkół Podstawowych w Słupsku

W Państwowym Teatrze Lalki „Tęcza" w Słupsku przy współpracy z Wydziałem Oświaty, Wydziałem Kultury i Sportu, ParafiąNSJ oraz Szkołą Podstawową nr 2 w Słupsku, zorganizo­wano j u ż po raz kolejny Międzyszkolny Przegląd Jasełek Szkół Podstawowych. Festiwal Jasełek odbył się 12 stycznia 2009 r. na scenie teatralnej.

Cieszył się on jak zwykle popularnością wśród uczniów. Uczestnikami przeglądu były piętnastoosobowe zespoły uczniow­skie reprezentujące słupskie szkoły podstawowe z klas I-VI.

Celem prezentacji jasełek było: • podtrzymywanie tradycji związanej ze świętami Bożego Na­

rodzenia, • pobudzenie do twórczej aktywności i zaprezentowanie dorob­

ku artystycznego innym szkołom. Źródłem informacji dla uczniów przygotowujących się do

przeglądu jasełek było Pismo Święte Nowego Testamentu. Uczest­nicy prezentowali przedstawienie trwające maksymalnie 20 minut.

Komisja, w skład której wchodzili przedstawiciele: Teatru Lalki „Tęcza", Wydziału Kultury i Sportu w Słupsku oraz ksiądz z para­fii usteckiej, ustaliła werdykt: • I miejsce zajął zespół ze Szkoły Podstawowej nr 3, przygoto­

wany przez siostrę Mariolę Latowską i Annę Lewandowską; • I I miejsce przyznano zespołowi ze Szkoły Podstawowej nr 9

przygotowanemu przez siostrę Rafaelę Kowalską; • I I I miejsce otrzymał zespół ze Szkoły Podstawowej nr 2,

przygotowany przez Karolinę Nar loch i Renatę Bukowską; " Jury wyróżniło uczniów ze Szkoły Podstawowej nr 6, przy­

gotowanych przez Annę Kamińską-Nowak, Emilię Semeniuk i Jacka Boruckiego. Podczas obrad komisji wystąpił gościnnie zespół „Marzenie",

pod kierunkiem Katarzyny Sawickiej i Anny Pietruszewskiej z SP nr 2 w Słupsku.

Nagrody ufundowane przez Urząd Miasta, Teatr Lalki „Tę­cza" i Parafię NSJ w Słupsku wręczyli: Małgorzata Sobczyk -dyrektor teatru, Kazimierz Skiba - dyrektor SP nr 2 oraz koordy­nator przeglądu - Krzysztof Krawiec z SP nr 2 w Słupsku.

Festiwal Jasełek stał się okazją do sprawdzenia umiejętności artystycznych. Uczniowie wykazali się swoimi talentami i umie­jętnościami. Zauważono wrażliwość uczniów na piękno słowa, dźwięku i obrazu, bogate walory plastyczne przedstawień, wła­ściwy dobór tekstów i bardzo dobre przygotowanie aktorskie. Ten najbardziej popularny sposób świętowania Bożego Narodzenia wpisał się j u ż na stałe w kalendarz uroczystości szkolnych, -f

Krzysztof Krawiec koordynator przeglądu, nauczyciel religii

w Szkole Podstawowej nr 2 w Słupsku

MUZEUM POMORZA ŚRODKOWEGO W SŁUPSKU

zaprasza

(f> „Z przeszłości Słupska". Pierw­sza w muzeum ekspozycja stała poświęcona dziejom miasta. Wystawa nie ukazuje historii w sposób podręcznikowy, lecz sygnalizuje wy­brane zagadnienia oraz zjawiska, które wystę­powały w mieście nad Słupią za przyczyną nie­łatwej historii, w której punkt zwrotny stanowiła II wojna światowa. Eksponaty pochodzą głów­nie z okresu od XVII do II połowy XX wieku, ale prezentowane są także obiekty starsze - pre­historyczne i średniowieczne. Wiele prezento­wanych muzealiów wiąże się z konkretnymi miejscami: obiektami sakralnymi, budynkami urzędów, siedzibami bractw, restauracjami. Na wystawie zobaczyć można około 650 eks­ponatów.

(f> Serwis prasowy. W 20 rocznicę pierwszych wolnych wyborów parlamentarnych w powojennej Polsce oraz powołania w Słup­sku Komitetu Wyborczego Solidarność, byli członkowie KO w Słupsku, Zarząd Regionu NSZZ Solidarność i Muzeum Pomorza Środko­wego w Słupsku wspólnie z historykami Aka­demii Pomorskiej w Słupsku planują zorganizo­wanie spotkania oraz konferencji dotyczącej tych przeobrażeń w kraju i regionie.

W związku z tym prosimy Państwa, na­ocznych świadków tamtych dni bądź bliżej za­interesowanych tematem i posiadających jakieś pamiątki, o udostępnianie swoich materiałów, którymi posłużymy się przy opracowaniu histo­rycznym tematu, a także w przygotowywani u okolicznościowej wystawy, którą zaprezentu­jemy w muzeum. Poszukujemy plakatów, za­wiadomień, ulotek i ogłoszeń związanych z kam­panią wyborczą, dokumentów pracy waszego KO (list członków, uchwał etc.), a przede wszystkim zdjęć, nagrań filmowych czy ma­gnetofonowych, które będzie można wykorzy­stać przy audio-wizualnej oprawie obchodów tych historycznych wydarzeń.

Inicjatorzy oczekują także zgłoszeń osób chętnych do wzięcia udziału w spotkaniu pla­nowanym na 5 czerwca 2009 r. w Sali Rycer­skiej Zamku Książąt Pomorskich w Słupsku. Kontakt z organizatorami: Jerzy Lisiecki, tel. 728 165 274, lub MPŚ w Słupsku (059) 842 40 81, muzeum@muzeum.slupsk.pl •

M i e c z y s ł a w J a r o s z e w i c z dyrektor MPŚ w Słupsku

48 iNFonmroa ommtom

1/2009 OLIMPIADY • KONKURSY • IMPREZY

XXII Edycja konkursu „Mój las"

W bieżącym roku szkolnym odbywa się XXII edy­cja dwuetapowego konkursu „Mój las", organizowane­go przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Le­śnictwa i Drzewnictwa oraz Ligę Ochrony Przyrody. 14 stycznia 2009 roku nastąpiło rozstrzygnięcie konkur­su na szczeblu regionalnym, organizowane przez Zarząd Okręgowy LOP (dawny wojewódzki).

Konkurs prowadzony jest w kategoriach wiekowych: Kategoria I - młodzież szkół podstawowych klas I-III (wiek 7-10 lat), Kategoria II - młodzież szkół podstawowych klas IV-VI (wiek 11-12 lat), Kategoria III - młodzież gimnazjów (wiek 13-15 lat), Kategoria IV - młodzież liceów ogólnokształcących oraz pogimnazjalnych szkół zawodowych (wiek 16-18 lat).

W poszczególnych grupach wiekowych obowiązy­wała odpowiednio tematyka: 1. Zwierzęta i ptaki żyjące w lasach mojego regionu

i ich rola w przyrodzie. 2. Być przyjacielem lasu i przyrody - co przez to rozu­

miesz? 3. Uzasadnij określenie - Lasy zielonymi płucami kraju. 4. Znaczenie różnorodnych funkcj i lasu dla gospodar­

ki, środowiska i społeczeństwa. Komisja w składzie: przewodnicząca - Irena Czyż,

członkinie - Grażyna Arciszewska, Małgorzata Utig, Marzena Żywiecka, rozpatrzyła 124 prace, które wpły­nęły z 23 szkół, w tym: • grupa 1 - 2 8 prac z 7 szkół, * grupa II - 32 prace z 8 szkół, • grupa III - 17 prac z 4 szkół, • grupa IV - 48 prac z 4 szkół.

Nagrody otrzymali: grupa I • I miejsce: Alicja Jaskulska i Angelika Kucharczak

ze Szkoły Podstawowej w Chamowie, • II miejsce: Julia Grochulska i Kamila Kubik ze Szkoły

Podstawowej nr 3 w Słupsku, • wyróżnienia: Natalia Madurąjska i Natalia Karbow-

nik, Maja Szadkowska i Maciej Jankiewicz - wszy­scy z Zespołu Szkół w Główczycach, Rene Hank i Kacper Kilianek ze Szkoły Podstawowej nr 3 w Słupsku.

grupa II • I miejsce: Ewelina Lichota i Katarzyna Prusak ze

Szkoły Podstawowej w Chamowie, • II miejsce: Joanna Żywicka i Mikołaj Stróźiński ze

Szkoły Podstawowej nr 3 w Słupsku, • wyróżnienia: Bartosz Kozielski i Michał Samołyk ze

Szkoły Podstawowej nr 3 w Słupsku, Piotr Wysmyk

intoilmtoil oiwimom

1 Kacper Gołacki z I Społecznej Szkoły Podstawo­wej w Słupsku.

grupa III • I miejsce: Aleksandra Starynowicz z Gimnazjum nr

2 w Słupsku, • II miejsce: Klaudia Murawska z Gimnazjum nr 3

w Słupsku, • wyróżnienie: Nicola Leończyk z Gimnazjum nr 3

w Słupsku. grupa IV • I i II miejsce nie zostało przyznane. • Wyróżniono j edynie bez wysyłani a na etap central­

ny prace: Anny Gruszeckiej z Zespołu Szkół Agro­technicznych w Słupsku, Bartłomieja Kleszcza i Alicji Nowak z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Słupsku. Na etapie centralnym Główny Sąd Konkursowy

wyłoni laureatów I, II i III stopnia i ogłosi wyniki kon­kursu w terminie do 15 kwietnia 2009 roku. Uroczyste wręczenie nagród laureatom oraz ogłoszenie tematów następnej edycji konkursu nastąpi w terminie do 15 czerwca 2009 r.

Wszystkie prace konkursowe zakwalifikowane do szczebla centralnego, zarówno nagrodzone jak i pozo­stałe nie będą zwracane autorom; zostaną przekazane do Ośrodka Kultury Leśnej w Gołuchowie.

Przy ocenie prac konkursowych na szczeblu regio­nalnym i centralnym sądy konkursowe kierują się na­stępującymi kryteriami: * wartością merytoryczną pracy, • formą opracowania pracy, • samodzielnością w opracowaniu pracy oraz orygi­

nalnością ujęcia tematu, " ogólną estetyką pracy, • pomysłowością szaty graficznej.

Ponadto należy pamiętać, iż obowiązkowo praca musi zawierać następujące elementy: • spis treści, " wstęp, • część merytoryczną pracy (rozwinięcie tematu), • podsumowanie, wnioski, • bibliografię.

W bieżącym roku komisja zwróciła szczególną uwagę na bardzo piękne prace z I i II grupy wiekowej. Natomiast wyraźnie obniżył się poziom prac z IV grupy wiekowej. Wiele z nich nie spełniało wymogów formal­nych dotyczących konstrukcji pracy, wartość meryto­ryczna i estetyczna również budziła zastrzeżenia. +

Irena Czyi przewodnicząca Komisji konkursowej

konsultant ds. ekologii i promocji zdrowia w ODN w Słupsku

49

OLIMPIADY • KONKURSY • IMPREZY 1/2009

W krainie moich marzeń...

Konkurs plastyczny i literacki W krainie moich marzeń organizowany jest z okazji obchodów 50-lecia przyszpitalnej Szkoły Filialnej działającej przy Szkole Pod­stawowej nr 9 w Słupsku. Ideą przedsięwzięcia j est uka­zanie poprzez prace plastyczne i literacki barwnego świata dziecięcej wyobraźni małych pacjentów.

Organizatorem konkursów jest Szkoła Podstawo­w a nr 9 w Słupsku, Szkoła Filialna. Patronat sprawuje prezydent miasta Słupska - Maciej Kobyliński i Sławo­mir Ziemianowicz - Starosta Słupski.

KONKURS PLASTYCZNY - REGULAMIN 1. Cele konkursu: • rozwijanie zdolności plastycznych, • rozwijanie wyobraźni, • pobudzanie do aktywności twórczej, • poznanie i stosowanie nowych technik plastycznych, • uwrażliwienie dziecka na otaczający świat marzeń, • relaksowanie dzieci poprzez zajęcia manualne, • odreagowanie negatywnych emocji związanych

z pobytem w szpitalu. 2. Uczestnikami mogą być uczniowie szkoły podsta­

wowej i gimnazjum podlegający hospitalizacji. 3. Prace oceniane będą w trzech kategoriach wieko­

wych: • klasy O-III szkoły podstawowej, • klasy IV-VI szkoły podstawowej, • klasy I-III gimnazj um.

Jedna szkoła może zgłosić do konkursu maksymal­nie 10 prac w każdej kategorii.

4. Uczeń wykonuje indywidualnie dowolną techniką tyl­ko jedną pracę plastyczną (wyłączając prace z ma­teriałów nietrwałych).

5. Format pracy: A 4 lub A3. 6. Nauczyciele odpowiedzialni: Monika Miodek, Lilia

Połóg, Anna Bajer. 7. Prace konkursowe należy przesłać do 20 marca

2009 r. (decyduje data stempla pocztowego) na ad­res: Szkoła Podstawowa nr 9, ul. Małachowskiego 9, 76-200 Słupsk. Na kopertach prosimy dopisać: Monika Miodek — Konkurs Plastyczny.

8. Obowiązkiem opiekuna plastycznego jest wypełnie­nie karty zgłoszeniowej.

9. Do 8 kwietnia 2009 r. placówki zostaną powiado­mione o wynikach konkursu plastycznego.

10. Nagrody i dyplomy za udział w konkursie zostaną wręczone 20 maja 2009 r. lub wysłane pocztą.

11. Biorąc udział w konkursie uczestnik wyraża zgodę na zastosowanie się do niniejszego regulaminu.

12. Szczegółowe informacje o konkursie można uzyskać pod telefonem: 600 598 060 - Monika Miodek.

13. Organizatorzy zastrzegająsobie prawo do nieodpłat­nego reprodukowania i udostępniania prac konkur­sowych.

KONKURS LITERACKI - REGULAMIN

1. Cele konkursu: * rozładowanie napięcia spowodowanego przebywa­

niem w szpitalu, " wzbudzanie pozytywnych emocj i, • relaksowanie dzieci poprzez zajęcia literackie, • rozwijanie twórczej inwencji i wyobraźni, • rozwijanie zdolności literackich, • uwrażliwienie dzieci na świat marzeń, • promocja szkoły. 2. Uczestnikami mogą być hospitalizowani uczniowie

szkoły podstawowej i gimnazjum województwa po­morskiego, zachodniopomorskiego i warmińsko-mazurskiego.

3. Uczestnicy będą podzieleni na trzy kategorie wie­kowe:

• klasy O-III szkoły podstawowej, • klasy IV-VI szkoły podstawowej, • klasy I-III gimnazjum. 4. Uczeń samodzielnie wykonuje pracę literacką. Ozna­

cza to, że prace nadesłane na Konkurs muszą być pracami własnymi, wcześniej nienagradzanymi i nie­publikowanymi.

5. Każda praca zgłoszona do konkursu powinna za­wierać następujące informacje:

" imię i nazwisko autora pracy, • wiek i klasę, • pełną nazwę i adres szkoły przyszpitalnej, * imię i nazwisko opiekuna, * telefon opiekuna. 6. Prace powinny mieć formę wydruku komputerowego. 7. Kryteria oceny: • sposób ujęcia tematu, • oryginalność pomysłu, • poprawność formy, stylistyki, ortografii. 8. Odpowiedzialni nauczyciele: Katarzyna Wiłucka-

Haczkowska, Iwona Kowanda, Iwona Poźniak. 9. Prace konkursowe należy przesłać do 20 marca

br. (decyduje data stempla pocztowego) na adres: Szkoła Podstawowa nr 9, ul. Małachowskiego 9,76-200 Słupsk.

8. Na przesyłkach prosimy dopisać: Katarzyna Wiłuc-ka-Haczkowska - Konkurs Literacki.

9. Prace nie będą odsyłane do uczestników Konkursu. 10. Do 8 kwietnia 2009 r. placówki zostaną powiado­

mione o wynikach Konkursu.

INFORMlITOił OiWlHOM 50

1/2009 OLIMPIADY • KONKURSY • IMPREZY

11. Nagrody i dyplomy za udział w konkursie zostaną wręczone 20 maja 2009 r. lub wysłane pocztą.

12. Szczegółowe informacje o konkursie można uzyskać pod numerem telefonu: 604 532 469 - Katarzyna Wiłucka-Haczkowska.

13. Biorąc udział w konkursie, uczestnik wyraża zgodę na zastosowanie się do niniejszego regulaminu.

14. Wszystkie zgłoszone prace stają się własnością or­ganizatora.

15. Organ izatorzy zastrzegaj ą sobie prawo do nieodpłat­nego publikowania i udostępniania prac. -f

Katarzyna Wiłucka-Haczkowska nauczycielka Filii Szpitalnej

SP 9 w Słupsku

(fi Póki nie jest za późno KONKURS NA PROJEKT EDUKACYJNY

Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambino-wicach-Opolu ogłasza konkurs na projekt edukacyjny Póki nie jest za późno. Konkurs adresowany jest do nauczy­cieli i uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i po-nadgimnazjalnych w kraju. Ma na celu m.in. rozbudzenie zainteresowania historią i współczesnym stanem miejsc, obiektów i znaków pamięci na terenie Polski oraz losami ludzi z nimi związanych. Dla laureatów przewidziane są atrakcyjne nagrody. Prace przyjmowane będą do 15 kwietnia 2009 r. Uroczyste ogłoszenie wyników i wrę­czenie nagród nastąpi 28 maja 2009 r. >

S z c z e g ó ł o w e i n f o r m a c j e : www.cmjw.pl

& Konkurs fotograficzny „Biblioteka - dobre miejsce dla człowieka"

Organizatorem jest redakcja miesięcznika „Biblio­teka w Szkole" i kwartalnika „Biblioteka - Centrum Infor­macji". Konkurs ma charakter otwarty, jest bezpłatny i przeznaczony dla nauczycieli i uczniów szkół podsta­wowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.

Zrób zdjęcie swojej bibliotece. Pokaż, że jest to miej­sce przyjazne, otwarte, gdzie dzieją się ciekawe rzeczy i czujesz się dobrze. Po prostu, że biblioteka to dobre miej­sce dla człowieka. Na zdjęcia czekamy od 1 lutego 2009 r. do 30 czerwca 2009 r. Ogłoszenie wyników nastąpi do końca września 2009 r. S z c z e g ó ł o w e i n f o r m a c j e : www.bibliotekawszkole.pl

INFORMMOfi OiUllMOM

(fi XV Samorządowy Konkurs Nastolatków Ośmiu Wspaniałych

Słupsk 2009 Z REGULAMINU:

Cel: Promowanie pozytywnych zachowań, działań, po­staw dzieci i młodzieży oraz upowszechnianie młodzieżowego wolontariatu. Organizatorzy: Prezydent Słupska, Starosta Powiatu Słupskiego, Burmistrzowie i wójtowie Powiatu Słup­skiego, Komisja Oświaty, Kultury, Sportu i Turystyki Rady Miejskiej w Słupsku, Kuratorium Oświaty, delegatura w Słup­sku, Młodzieżowe Centrum Kultury w Słupsku, Poradnie Psy­chologiczno-Pedagogiczne w Słupsku. Warunki uczestnic­twa: * W Konkursie „Ósemeczka" mogą uczestniczyć dzieci szkół podstawowych w wieku 10-13 lat. * Konkurs „Ósemka" przeznaczony jest dla uczniów gimnazjów oraz szkół ponad­gimnazjalnych (w uzasadnionych przypadkach możliwe jest przesunięcie granicy wieku - młodzież starsza pracująca lub bezrobotna). Działania zasługujące na wyróżnienie: 1. Konsekwentna pomoc potrzebującym, 2. Podejmowanie służby na rzecz społeczeństwa i środowiska, 3. Zachęcanie rówieśników do działań prospołecznych, 4. Podejmowanie działań na TAK, aby w naszym życiu społecznym było mniej agresji i brutalności, a więcej życzliwości. 5. Aktywna posta­wa w przeciwdziałaniu uzależnieniom wśród młodzieży. Prze­bieg: Konkurs przeprowadzany jest w dwóch etapach: 1 etap - na szczeblu lokalnym, II etap - na szczeblu ogólnopolskim. Komunikat: Kandydatów ze Słupska należy zgłaszać do Wy­działu Oświaty UM w Słupsku (pokój 201) do 13.03.2009 r. (piątek). Materiały dotyczące pozostałych kandydatów or­ganizatorzy gminni wyślą do Wydziału Polityki Społecznej Powiatu Słupskiego. Zgłoszenie winno zawierać 2 zdjęcia, opi­nię każdego laureata- nie więcej niż 70 słów- charakterysty­kę ze wskazaniem jego niezwykłości na tle rówieśników, wy­mienienie pól aktywności, potwierdzenie aktywności przez śro­dowisko, w którym kandydat działa.

S z c z e g ó ł o w e i n f o r m a c j e : www.emcek.pl

tfi VI Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Marty Aluchny-Emelianow

pod Patronatem Prezydenta Miasta Słupska

Organizatorzy Młodzieżowe Centrum Kultury w Słup­sku i Związek Literatów Polskich Oddział w Słupsku zaprasza do udział w konkursie młodych poetów w wieku od 16 do 25 lat. Cele konkursu to: pobudzanie aktywności twórczej w dziedzinie poezji, promocja utalentowanych poetów, inte­gracja środowisk literackich, promowanie miasta Słupska i re­gionu słupskiego. Uczestnicy powinni przesłać na adres or­ganizatora zestaw pięciu wierszy, które nie były dotąd publi­kowane w wydawnictwach zwartych i czasopismach ogólno­polskich oraz nie zostały nagrodzone w innych konkursach. Nadsyłane wiersze powinny być napisane w języku polskim. Termin nadsyłania prac konkursowych upływa 01.03.2009. S z c z e g ó ł o w e i n f o r m a c j e : www.emcek.pl

(1X1)

51

1/2009

KSIĄŻKI CZASOPISMA

IttBCiotelęa poleca...

ffll Krasowicz-Kupis G.: Psychologia dysleksji. War­szawa: 2008 Problem dysleksji u dzieci budzi niezwykle dużo emo­cji, zarówno w społeczeństwie, jak i w kręgach profe­sjonalnie związanych z dysleksją. Zainteresowanie na­ukowców zjawiskiem dysleksji trwa od ponad stu lat. Ostatnio, dzięki możliwościom prowadzenia nowych badań funkcjonowania mózgu nawet wyraźnie wzra­sta. Dysleksją z naukowego, poznawczego punktu wi­dzenia jest ciągle nierozwiązaną zagadką, a przez to coraz bardziej fascynującym problemem, któiy staje się przedmiotem nowych, interdyscyplinarnych badań, ale także burzliwych sporów. Niniejsza publikacja to war­tościowe dzieło, które przyczyni się do podniesienia po­ziomu edukacji w zakresie poznania problematyki dys­leksji oraz do skorygowania wielu błędnych opinii na ten temat. Książka jest niezbędnym źródłem informa­cji dla studentów psychologii, pedagogiki, logopedii, nauczycieli i rodziców dzieci z dysleksją.

0 3 Dysleksją: teoria i praktyka. Red. nauk. Govin Reid, Janice Wearmouth. Gdańsk: 2008 W niniejszej książce przedstawione są najnowsze kon­cepcje teoretyczne dotyczące dysleksji oraz rozwija­nia umiejętności czytania i pisania, a także wskazanie, w jaki sposób można j e zastosować w praktyce. Za­równo w teoretycznej, jak i praktycznej części książki przedstawiono wiele przykładów badań naukowych oraz metod, które powinni uwzględnić nauczyciele pra­cujący z uczniami dyslektycznymi. Publikacja została opracowana z myślą o tym, by pomóc osobom zajmu­jącym się zawodowo edukacją - zwłaszcza praktyku­

jącym nauczycielom - rozważać własne postrze­ganie teoretycznych i praktycznych aspektów dysleksji oraz ich związku z kształceniem wspo­mnianych kompetencji. Książka składa się z dwóch części. Pierwsza dotyczy teoretycznych zagadnień związanych z dysleksją, zaś w dru­giej autorzy omawiają praktyczne sposoby roz­wiązywania problemów dotyczących tego zabu­rzenia.

6 3 Cattabeni G.: Dziecko przybyłe z daleka: ad­opcja i rodzina zastępcza.Warszawa: 2008 Znalezienie rodziny adopcyjnej lub zastępczej to dla wielu dzieci jedyna szansa na uniknięcie dłu­goletniego pobytu w sierocińcu. Tym formom opieki nad opuszczonymi dziećmi poświęca się dzisiaj coraz więcej osób. Wiążą się z tym jed­nak wielorakie trudności prawne, organizacyjne, psychologiczne, wychowawcze, społeczne. Ksią­żka jest praktycznym, atrakcyjnie ujętym porad­nikiem, adresowanym głównie do rodziców ad­opcyjnych i zastępczych, osób zainteresowanych podjęciem takich form opieki nad dzieckiem, do­radców rodzinnych, pedagogów, psychologów, nauczycieli, wychowawców i duszpasterzy. Wy­danie polskie zostało poszerzone o wskazówki bibliograficzne oraz listę wybranych krajowych ośrodków adopcyjno-opiekuńczych.

ffll Góralczyk E.: Moje dziecko w szkole. War­szawa: 2008 Autorki niniejszej publikacji koncentrują się na najtrudniejszych problemach związanych z wła­ściwym funkcjonowaniem dziecka w szkole. Podpowiadają rodzicom, czym naprawdę jest sukces szkolny, od czego zależy, jaka jest rola rodziców, w jakie umiejętności powinni wyposa­żyć dziecko, by ułatwić mu adaptację w szkole wśród rówieśników i nauczycieli. Dzięki tej książ­ce lepiej można zrozumieć dziecko i jego potrze­by, budować z nim dobry kontakt, łatwiej nawią­zać współpracę z nauczycielem. Jest to lektura obowiązkowa dla wszystkich zatroskanych ro­dziców i wychowawców, którym zależy na wła­ściwym funkcjonowaniu dzieci w szkole. +

Wybrała Elżbieta Pliszka konsultant ds. informacji pedagogicznej

i wydawnictw w ODN w Stupsku

INFORMATOR OilNIMOM 5 2

1/2009 KSIĄŻKI •CZASOPISMA

Z życia regionu słupskiego

Varia subiektywne

Bałtycka Biblioteka Cyfrowa

W grudniu 2008 r. w Miejskiej Bibliotece Publicz­nej odbyło się uroczyste otwarcie Bałtyckiej Biblioteki Cyfrowej. Celem BBC jest scalenie oraz prezentacja w Internecie zasobu cyfrowego zbiorów regionalnych, stanowiących kulturowe dziedzictwo Pomorza. W tej idei ważna jest także ochrona zbiorów bibliotecznych, poprzez ograniczenie udostępniania oryginałów w ta­kiej skali, jak dotychczas.

Dzięki digitalizacji zbiorów i udostępnianiu ich on-line Biblioteka Cyfrowa pozwoli skorzystać z archiwa­liów użytkownikom w kraju i poza granicami. Ponadto umożliwi dostęp do zbiorów osobom niepełnosprawnym (słabowidzącym, niewidomym, z ograniczeniami ruchu).

Uczestnikami projektu od 8 grudnia 2008 r. są Miej­ska Biblioteka Publiczna, Archiwum Państwowe w Ko­szalinie oraz Oddział w Słupsku, a także Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku.

Kolekcję biblioteki cyfrowej stanowią: czasopisma i gazety, druki ulotne, kartografia, książki, medale, pocz­tówki i zdjęcia. Do 22 stycznia 2009 r. BBC wykazy­wała 198 publikacji, a łączna liczba czytelników przekroczyła ponad 21 tysięcy.

Najczęściej czytane publikacje to archiwalne ga­zety i czasopisma: Głos Miasta Słupska, Gryf - cza­sopismo społeczno-kulturalne wydawane w Słupsku oraz niemieckie: Kreisblatt des Stolper Kreises z 1891. Wśród najczęściej czytanych publikacji znalazła się książka Richarda Schuppiusa z 1928 r. Die familien-namen von Stolp und umgebung in 16 Jahrhundert, dotycząca szesnasto wiecznej demografii Słupska. Du­żym powodzeniem cieszą się książki Mariana Majkow­skiego Na skraju Pomorza i Z pustek w świat oraz Słownik historyczny miast i wsi woj. słupskiego Al i­cji Świetlickiej i Elżbiety Wisławskiej, atakże publikacja tego samego duetu Znani słupszczanie - szkice bio­graficzne z powojennych dziejów miasta.

Ciekawostką są medale wybite z okazji Festiwalu Planistyki Polskiej w Słupsku, pocztówki, zdjęciam.in. z parady Reichswehry przed słupskim Ratuszem, bene-fisu prof. Andrzeja Cwojdzińskiego - twórcy Festiwalu Planistyki Polskiej w Słupsku.

wormmor minimom

Plany wprowadzenia kolejnych publikacji są bar­dzo bogate. Na warsztat digitalizatorów wejdą: Domy grobów słupskich pod redakcją Andrzej a Obecnego, kroniki szkolne, Materiały do poznania regionalizmu słupskiego, miesięcznik Pomerania, Informator o słup­skich instytucjach kulturalnych i wiele innych intere­sujących wydawnictw.

Projekt utworzenia regionalnej biblioteki cyfrowy pojawił się w e wrześniu 2006 r. podczas trwania 40. Festiwalu Planistyki Polskiej w Słupsku. W roku 2007 powstała Pracownia Digitalizacj i MBP w Słupsku. Fun­dusze (i to całkiem niemałe) pozyskano z samorządu lo­kalnego, z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Naro­dowego w ramach programu Mecenat 2007 i 2008 na wniosek projektowy Bałtycka Biblioteka Cyfrowa -zachowanie, prezentacja i ochrona dziedzictwa Po­morza.

BBC zlokalizowana jest w Bibliotece przy ul. Grodz­kiej 3 w Słupsku. Uczestnictwo w BBC jest otwarte dla wszystkich instytucji regionu i ma służyć uczniom, stu­dentom, nauczycielom, naukowcom, praktycznie wszyst­kim mieszkańcom Pomorza. Zasób publikowany w BBC jest dostępny dla wszystkich użytkowników Internetu nieodpłatnie.

Adres elektroniczny: bibliotekacyfrowa.eu; wystar­czy także wpisać hasło w googlach „Bałtycka Bibliote­ka Cyfrowa". Dane kontaktowe: Miejska Biblioteka Publiczna w Słupsku, ul. Grodzka 3 ;tel. 059 8405821; www.mbp.slupsk.pl; e-mail: dlibra@mbp.slupsk.pl.

*Informacje zaczerpnęłam ze strony internetowej BBC.

Wspomnienia o Słupsku

Pocztą pantoflową dotarła do mnie wiadomość o książce Z królewskiego miasta Dzisna przez Słupsk do Wrocławia Edmunda Kuzinowicza. Autor jest eme­rytowanym lekarzem Kliniki Ortopedycznej w e Wrocła­wiu, człowiekiem który spisał wspomnienia po osiem­dziesiątce, imponując czytelnikowi nieprawdopodobną wręcz pamięcią.

Książka Edmunda Kuzinowicza przedstawia obraz międzywojennej Dzisny, dawnego królewskiego mia­steczka na Wileńszczyźnie; sporo uwagi poświęca okre­sowi okupacji sowieckiej i niemieckiej Dzisny.

Bardzo interesujące są późniejsze losy autora wspo­mnień, przedstawione w krótkim wprowadzeniu i trzech zasadniczych częściach. W rozdziale „Jak budowałem

53

KSIĄŻKI •CZASOPISMA 1/2009

potęgę III Rzeszy" ukazuje swój pobyt na robo­tach przymusowych w Niemczech.

Jednak szczególny powód, dla którego książ­ka w Słupsku przekazywana jest z rąk do rąk, to trzyletni pobyt autora w naszym mieście. Czyta­łam ten rozdział bardzo emocjonalnie, tym bardziej, że j a k autor, jestem absolwentką Liceum Ogólno­kształcącego nr 1 przy ulicy Szarych Szeregów. Jak żywe stawały m i przed oczami postaci nauczy­cieli, czy woźnego - pana Wasylko, którego po­piersie wyrzeźbił absolwent tej szkoły - Jan Konarski, wreszcie mury samego Liceum nad Słu­pią. Z kart pamiętnika jawi się miasto Słupsk, któ­rego urodę, p o m i m o zniszczeń i biedy, autor podkreśla na każdym kroku.

Jako młody człowiek przybył tu w 1945 r. i po­został d o ukończenia szkoły i zdobycia matury w 1948 r. W lipcu tego roku wyjechał do Wrocła­wia, z którym związał swoje dorosłe życie. Wyje­chał za miłością szkolną, niezwykłej urody panną LaląKmitto, która później została panią Kuzino-wicz.

Topografia miasta, wszechobecne wojska so­wieckie, rozruch pierwszych zakładów pracy, po­wstanie administracji, zaopatrzenie i trudy dnia codziennego pierwszych powojennych lat opisuje szczegółowo i bardzo szczerze.

Doznania i przeżycia autora, który z daleka od rodzinnych stron szuka swojego miejsca na zie­mi, są podobne d o tysięcy innych, których po w o j , nie spotkał podobny los. Jednak bardzo osobiste wątki, pierwsze porywy serca, indywidualny kli­mat i nastrój wspomnień, czynią j e wspaniałym i niepowtarzalnym dokumentem tamtych dni.

To bardzo ważny przyczynek do powojennej historii Słupska, dlatego warto polecić tę pozycję wszystkim, którym losy miasta sąbliskie. Mam nadzieję, ż e książka ta zostanie zakupiona nie tyl­ko do bibliotek publicznych i szkolnych, ale także do prywatnych zbiorów słupszczan.

*Kuzinowicz Edmund. Z królewskiego miasta Dzisna przez Słupsk do Wrocławia. Dzieciń­stwo, młodość w okresie okupacji i pierwsze lata po wojnie. Wrocław: 2008 •

Elżbieta Wisławska Miejska Biblioteka Publiczna w Słupsku

poleca...

BYC NAUCZYCIELEM [Trudności wychowawcze w czasie zmian społeczno-kul­turowych] Autor: Speck Otto ISBN: 83-89120-82-8 Wydano. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne „Autor prowokuje do pogłębionej refleksji i dyskusji nad moral­nymi aspektami wychowania w czasie narastającej rezygna­cji, pesymizmu i poczucia bezradności w toku oddziaływań pedagogicznych wielu wychowawców - rodziców, nauczycieli czy instytucjonalnych opiekunów dzieci i młodzieży."

STRES W ZAWODZIE NAUCZYCIELA Autor: Kretschmann Rudolf ISBN: 83-89120-71-2 Wydano: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne Wielu nauczycieli czuje się zestresowanych pracą. Warunki lokalowe w szkołach, ubogie zaplecze dydaktyczne, niskie płace i małe wsparcie ze strony społeczeństwa - wszystkie te czynniki nie tylko utrudniają realizację nauczycielskich ambicji, ale uniemożliwiają godne życie. Nie na wszystko mamy wpływ. Autorzy książki wskazująjednak te sfery życia zawodowego, które można samemu kształtować, by zaradzić wypaleniu w pracy i odnaleźć jej sens.

NAUCZYCIEL Z PASJĄ. JAK ZACHOWAĆ ENTUZJAZM I ZA­ANGAŻOWANIE W PRACY Autor: Christopher Day ISBN: 978-83-7489-137-0 Wydano: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne Nauczanie to zajęcie dla odważnych, wymagające energii, poświęcenia i determinacji. Podstawądobrego nauczania jest pasja, objawiająca się między innymi poświęceniem i entu­zjazmem, z jakimi nauczyciel traktuje swoich uczniów oraz nauczany przez siebie przedmiot.

ZOSTAŃ NAWIEDZONĄ NAUCZYCIELKĄ [Czyli jak uczyć, żeby nauczyć] Autor: Joanna Białobrzeska ISBN: 83- 89957-07-8 Wydano: Warszawa 2006 Autorka poradnika - nauczycielka, wydawca, dyrektor przed­szkola i szkoły podstawowej - dzieli się z czytelnikami auten­tycznym doświadczeniem. Opowiada o własnych wątpliwo­ściach, marzeniach i codziennej pracy. Podpowiada, jak zor­ganizować przestrzeń w sali i na szkolnym korytarzu; jak od­różnić prawopółkulowca od lewopółkulowca; jak pracować z dziećmi zdolnymi oraz tymi, które mają trudności w uczeniu się; jak przygotować przedszkolaka do roli ucznia i jak ułożyć biznes plan. Jednocześnie jest to książka, która zawiera wielką dawkę optymizmu, doładowuje „nauczycielskie akumulatory".

Księgarnia: www. rtike. codn. edu.pl (D.I.)

54 INFOMI/IMOR oimarom

1/2009 KSIĄŻKI • CZASOPISMA

To warto przeczytać W Y B Ó R Z E ZBIORÓW PBW W SŁUPSKU

ŚWIETLICE SZKOLNE

Artykuły z czasopism: 1. Aktywność twórcza w świetlicy / Wałecka Grażyna // Nowe

w Szkole. - 2002, nr 10, s. 11-13 2. Autorefleksja i autoanaliza pracy w świetlicy / Gąbczyń-

ska Katarzyna //Świetlica w Szkole. - 2008, nr 2, s.27 3. Baza i wyposażenie świetlicy szkolnej / Kulka Ewelina //

Świetlica w Szkole. - 2008, nr 1, s. 11 4. Cudakowe zagadki / Wowk M., Pinecka A. // Życie Szkoły.

- 2004, nr 7,s.48-51 5. Czwartkowe poranki z książką: rozwijanie czytelnictwa

wśród dzieci klas młodszych / Myślińska Joanna // Świe­tlica w Szkole. - 2008, nr 1, s. 14-15

6. Ćwiczenia grupowe: scenariusz zajęć świetlicowych dla uczniów gimnazjum / Pasikowska Barbara // Świetlica w Szkole.-2008, nr 4, s.9-10

7. Dlaczego Syrenka jest herbem Warszawy: scenariusz za­jęć świetlicowych / Wolniewicz Hanna // Wszystko dla szkoły. - 2006, nr 10, s.21

8. Dobre myślenie o sobie: scenariusz zajęć świetlicowych / Krasówka Beata // Świetlica w Szkole. - 2009, nr 1, s.28

9. Dokąd na wakacje?: zajęcia świetlicowe, [wkładka] / Duda Barbara // Wychowanie na co dzień. - 2005, nr 6, s.l-7

10. Duchy polskich zamków: scenariusz zabawy bibliotecz-no-świetlicowej / Petiuk E., Kamińska E. // Biblioteka w Szkole.-2003, nr 3, s.10-11

11. Edukacja czytelnicza w świetlicy szkolnej / Komisarczyk-Światła Maria // Wszystko dla szkoły. - 2004, nr 10, s.9-11

12. Gry i zabawy logiczne: scenariusz zajęć dla gimnazjum / Gębczyńska Katarzyna //Świetlica w Szkole.-2008, nr 1, s.27

13. Gry i zabawy świetlicowe/KIaś Kinga// Remedium. - 2003, nr 10, s.13

14. Gry i zabawy świetlicowe : ćwiczenia fizyczne na małej powierzchni. Cz. 3/Klaś Kinga//Remedium.-2004, nr 1, s.13

15. Gry i zabawy świetlicowe. Cz. 2 /Klaś Kinga// Remedium. -2003, nr 11, s.13

16. Gry świetlicowe / Sypiański Wojciech // Informator Oświa­towy. - 2007, nr 4, s.29-33

17. Jak pracuję w świetlicy szkolnej / Wiśniewska-Zosiuk Ewa // Nowa Szkoła. - 2007, nr 6, s.29-31

18. Jak rozwijam zainteresowania w świetlicy? / Kłósko Wie­sława // Nauczycielska Edukacja. - 2005, nr 5, s. 15

19. Jak świetlica SP w Nędzy zapuściła korzenie w lokalny grunt / Kuśka Mirosława // Dyrektor Szkoły. - 2003, nr 7-8, s.12-13

20. Koncepcja pracy świetlicy szkolnej, [wkładka] / Wiśniew­ska-Zosiuk Ewa // Wychowanie na co dzień.-2007, nr7-8, s.VII-VIII

21. Kuferek rozmaitości : program zajęć świetlicowych / Rolka Justyna // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 4, s.14-16

22. Mały Bury Miś chciałby mieć przyjaciela :,konspekt zajęć świetlicowych / Dudek Marzenna // Wszystko dla szkoły. - 2004, nr 2, s.2-3

23. Metody pracy w świetlicy szkolnej. / Ryszczyk Yioletta // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2003, nr 9, s.48-50

24. Miejsce pedagoga w świetlicy / Anielska A., Wróblewska V. //Edukacjai Dialog. - 2001, nr 6, s.41-42

INFORMHOil OiMMTOM

25. Moja babcia i mój dziadek (scenariusz zajęć świetlicowych) / Wolniewicz Hanna // Wszystko dla szkoły. - 2007, nr 1, s.5-6

26. Muzyka uczy i relaksuje (autorski program pracy w świe­tlicy) / Biegajczyk Beata // Nowa Szkoła. - 2007, nr 7, s.22-25

27. Na jesiennym straganie (scenariusz zajęć świetlicowych) / Wolniewicz Hanna // Wszystko dla szkoły. - 2007, nr 1, s.12

28. Nasza świetlica - propozycje programowe / Jabłońska Bo­żena // Wszystko dla szkoły. - 2002, nr 9, s.24

29. Nie pal przy mnie! (scenariusz zajęć świetlicowych w ra­mach wychowania zdrowotnego) / Skwarko Małgorzata // Wszystko dla szkoły. - 2007, nr 6, s.5-7

30. O pracy w świetlicach / Wałęsa E., Brewka E., Brzezińska-Cielepa E. // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2004, nr 2, s.48-53

31. Organizacja czasu wolnego w świetlicy szkolnej / Barczak Wioletta // Życie Szkoły. - 2002, nr 4, s.202-206

32. Origami w świetlicy i nie tylko... / Trawczyńska Jolanta // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2003, nr 4, s.33-34

33. Ortografia na wesoło - zasady pisowni „rz": scenariusz zajęć świetlicowych / Wolniewicz Hanna // Wszystko dla szkoły. - 2006, nr 11, s.19-20

34. Pedagogika zabawy w świetlicy szkolnej / Rakowiecka Anna // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2003, nr 3, s.45-46

35. Pierwszak w świetlicy - gry interakcyjne / Krasówka Beata // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 4, s.8

36. Plan pracy świetlicy szkolnej w gimnazjum / Szczepanek Ewa // Świetlica w Szkole. - 2009, nr 1, s.7

37. Plan pracy świetlicy w szkole podstawowej / Kędra Jolan­ta // Świetlica w Szkole. - 2009, nr 1, s.5-7

38. Plan pracy w świetlicy szkolnej w gimnazjum. Cz. 1 / Spo-rek Beata// Świetlica w Szkole. - 2008, nr 1, s.4-5

39. Plan pracy w świetlicy szkolnej w gimnazjum. Cz. 2 / Spo-rek Beata// Świetlica w Szkole. - 2008, nr 3, s.6-8

40. Podróże z legendą: cykl zajęć czytelniczych w świetlicy szkolnej szkoły podstawowej / Bieniaszek Renata // Świe­tlica w Szkole. - 2008, nr 2, s.11-12

41. Podróżujemy - scenariusze zajęć twórczych / Bartosik M., Piaskowska K. // Wszystko dla szkoły. - 2003, nr 3, s.l-4

42. Powitanie Wiosny: scenariusz zajęć świetlicowych / Bed-narska-Zielińska Bożena// Świetlica w Szkole.-2009,nr 1, s.26

43. Poznajmy się / Jabłońska Bożena//Nowa Szkoła. - 2005, nr 5, s.58-60

44. Praca opiekuńczo-wychowawcza świetlic / Kołosowska Renata // Informator Oświatowy. - 2006, nr 2, s.21-22

45. Prawo o świetlicy / Rudnik Jacek U Świetlica w Szkole. -2008, nr 2, s.2

46. Profilaktyczne znaczenie świetlicy szkolnej / Godyła Beata // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 2, s.25-26

47. Progrąm zajęć sportowo-rekreacyjnych na świetlicy szkol­nej dla klas I-III / Oborska M., Fronczek E. // Lider. - 2001, nr 6, s-18-19

48. Programy komputerowe wzbogacają zajęcia w świetlicy / Zając-Zielińska Anna // Problemy Opiekuńczo-Wycho­wawcze. - 2001, nr 6, s.40-42

49. Przechowalnia dzieci i... nauczycieli? / Kuzitowicz Włodzi-sław // Gazeta Szkolna. - 2008, nr 25-26, s.4

50. Psychologiczne aspekty pracy świetlicowej / Godyla Be­ata// Świetlica w Szkole. - 2009, nr 1, s.14-15

55

KSIĄŻKI •CZASOPISMA 1/2009

51. Ptasie radio: projekt działania lokalnego dla dzieci uczęsz­czających do świetlicy szkolnej / Wiśniewska A., Parat-Szymańska M. // Wszystko dla szkoły. - 2004, nr 4, s. 13-15

52. Refleksje świetlicowe / Szperlich Ewa, Lehman Maria // Psychologia w Szkole. - 2008, nr 3, s. 145-148

53. Scenariusz zajęć świetlicowych - tor przeszkód, z elemen­tami gimnastycznymi i równowagi / Dolata Anna // Lider. -2003, nr 1, s.20

54. Scenariusz zajęć z elementami socjoterapii / Kamińska Gra­żyna // Lider. - 2002, nr 11, s.9-11

55. Spotkanie opłatkowe z rodzicami w świetlicy szkolnej: ja­sełka/ Demkiewicz Barbara// Świetlica w Szkole. - 2008, nr 4, s.17-18

56. Świat bajek. Jak miło spędzić wolny czas? / Białkowska Marzena // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 4, s. 12-13

57. Świetlica bez barier : program integracyjny / Matysiak R., Żurawska M. // Informator Oświatowy. - 2003, nr 4, s.17-18

58. Świetlica i j e j problemy. / Ratyńska Maria // Gazeta Szkol­na. -2004, nr 9, s.13

59. Świetlica szkolna (zestawienie bibliograficzne w wyborze -z czasopism 2000 - 2006) / Klukowska Danuta // Wszystko dla szkoły. - 2007, nr 5, s.15-16

60. Świetlica szkolna jako placówka opiekuńczo-wychowaw-cza/Frączak Zofia // Problemy Opiekuńczo-Wychowaw­cze. - 2008, nr 8, s.48-51

61. Świetlica szkolna nadal szansą do wykorzystania / Kmita Danuta // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2003, nr 10, s.41-45

62. Świetlica szkolna organizatorem czasu wolnego uczniów / Wojciechowska Elżbieta // Informator Oświatowy. - 2005, nr 3, s.32

63. Świetlica w gimnazjum / Odalska Elżbieta // Problemy Opie­kuńczo-Wychowawcze. - 2005, nr 4, s.42-44

64. Świetlica w szkole ponadpodstawowej / Nowakiewicz Te­resa // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2002, nr 4, s.44-46

65. Świetlica ważnym ogniwem funkcjonowania placówki: Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Słupsku / Korejwo M., Pietkiewicz E., Lasek-Sobolewska A. // Infor­mator Oświatowy. - 2006, nr 2, s.25-26

66. Świetlice szkolne / Nawrocka Barbara // Gazeta Szkolna. -2001, nr 49, s. 10-11

67. Świetlice szkolne - przechowalnia dzieci czy pozalekcyjne formy wspomagania ich rozwoju / Safuta Beata // Dyrek­tor Szkoły. - 2003, nr 6, s.34-35

68. Święto Niezapominajki. Tradycje ludowe: konspekt zajęć wychowawczych w świetlicy szkolnej / Dombrowska-Pie-trzykowska Barbara // Wszystko dla szkoły. - 2005, nr 2, s.6-8

69. Święto pieczonego ziemniaka: scenariusz zajęć świetlico­wych / Maryn i ak M., Mencel I. // Wszystko dla szkoły. -2005, nr 7-8, s.III

70. Techniki usprawniające czytanie: scenariusz zajęć świetli­cowych dla gimnazjalistów / Dworecka Aleksandra // Wszystko dla szkoły. - 2008, nr 3, s.22-23

71. Terapeutyczna i profilaktyczna działalność świetlicy / Ka­mińska Grażyna // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2002, nr 4, s.39-44

72. Terapia plastyką, [świetlica terapeutyczna w Zespole Szkół Specjalnych nr 10 w Krakowie] / Wiśniewska Lidia // Pro­blemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2003, nr 7, s.50-51

73. Tor przeszkód z elementami gimnastycznymi i równowagi: scenariusz zajęć świetlicowych / Dolata Anna // Wszyst­ko dla szkoły. - 2003, nr 2, s. 18

74. Tworzymy świetlice / Zaworska Katarzyna // Nowe w Szko­le. - 2002, nr 9, s.23

75. W poszukiwaniu zimy. Scenariusz zajęć świetlicowych / Maliszak Janina // Życie Szkoły. - 2003, nr 2, s.96-99

76. W świetlicy szkolnej / Makuch Anna // Życie Szkoły. -2005, nr 7, s.20-22

77. Ważne ogniwo opiekuńcze, wychowawcze i dydaktyczne / Redzisz Liliana // Gazeta Szkolna. - 2007, nr 28-29, s.31

78. Wolontariat w świetlicy szkolnej: alternatywna forma spę­dzania czasu wolnego przez młodzież / Pulikowska Renata // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 1, s.12-13

79. Współpraca wychowawcy świetlicy szkolnej z rodzicami wychowanków / Bułaś Lidia // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 3, s.22-24

80. Wstydliwy temat świetlic / Zajdel Krzysztof // Edukacja i Dialog. - 2004, nr 7, s.57-59

81. Wychowawca świetlicy - nauczyciel „drugiej kategorii"? / Godyła Beata // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 3, s.26

82. Wykorzystanie komputera do poznania biblioteki szkol­nej: scenariusz zajęć bibliotecznych dla dzieci przebywa­jących w świetlicy szkolnej lub dla uczniów nauczania zin­tegrowanego / Sobolewska Beata // Biblioteka w Szkole. -2006, nr 10, s.20

83. Wyprawa do Krain Przeszłości, Teraźniejszości i Przyszło­ści (scenariusz zajęć świetlicowych) / Bartosik Marzena, Piaskowska Katarzyna // Wszystko dla szkoły. - 2007, nr 1, s.15-16

84. Z kulturą na ty: scenariusz zajęć świetlicowych dla dzieci klas I-III / Kita Agnieszka, Bryg Danuta // Wszystko dla szkoły. - 2006, nr 3, s.2-3

85. Zabawy rozwijające aktywność twórczą dzieci: zajęcia otwarte dla wychowawców świetlic szkół podstawowych / Sinicka Joanna // Wszystko dla szkoły. - 2006, nr 11, s.7-8

86. Ziemia - to co najwyższe, najdłuższe, największe: scena­riusz zajęć świetlicowych / Roloff Krystyna // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 2, s.23

Pozycje zwarte: 1. Sowisło Maryla. Dla dobra dziecka: o warsztacie pracy

nauczyciela-wychowawcy. - Kraków: „Impuls", 2007. - 185 s.

2. Maciołek Beata. Liście wielkiego drzewa życia: program wychowawczy świetlic. - Rzeszów: „Fosze", 2007. - 64 s.

3. Niektóre obszary pracy opiekuńczo-wychowawczej i edu­kacyjnej szkoły oraz środowiska lokalnego / pod red. Te­resy Wilk. - Kraków: „Impuls", 2007. - 166 s.

4. Ftirl Elke. Teatr w przedszkolu i świetlicy: od pierwszego pomysłu do przedstawienia / [tł. Agnieszka Skwara]. - Kielce : „Jedność", 2004. - 139 s.

Opracowanie:. Wioletta Pająk Wydział Informacyjno-Bibliograficzny

PB W w Słupsku

56 mormhor 0wm70m

1/2009 KSIĄŻKI - CZASOPISMA

WIZERUNEK NAUCZYCIELA

Artykuły z czasopism: 1. Autorytet nauczyciela - kryzys czy nowa jakość / Sko­

nieczka Elżbieta // Życie Szkoły. - 2006, nr 8, s.42-46 2. Autorytet nauczyciela - możliwości i ograniczenia / Ka-

mińska-Juckiewicz Małgorzata // Nowa Szkoła. - 2008, nr 8, s. 3 4-42

3. Bliskie spotkania z Nemezis, [nerwice i stres nauczyciela] / Studnis Leszek // Gazeta Szkolna. - 2003, nr 37, s.21

4. Być nauczycielem / Głowiński Marek // Remedium. - 2001, nr 12, s.10-12

5. Cechy osobowości a praca nauczyciela / Kuskowska Bo­żenna// Gazeta Szkolna. - 2003, nr 18, s. 16-17

6. Co stresuje nauczycieli? / Pyżalski Jacek // Remedium. -2008, nr 7-8, s.6-7

7. Czy nauczyciel - to (jeszcze) brzmi dumnie? / Olczak Alina // Nowa Szkoła. - 2008, nr 3, s.46-48

8. Czy pytamy glinę, jakim chce być garnkiem? [relacje na­uczyciel - uczeń]/Czakon Dorota // Edukacja i Dialog. -2007,nr 6, s.31-38

9. Dekalog nauczyciela / Hamer Hanna // Charaktery. - 2001, nr 7, s.60

10. Dlaczego nauczycielom trudno zasłużyć na szacunek? / Groenwald Maria // Nowa Szkoła. - 2002, nr 5, s.28-31

11. Dobry nauczyciel / Klimowicz Anna // Edukacja i Dialog. -2007, nr 7, s.9-10

12. Dobry nauczyciel / Wojda Elżbieta // Edukacja i Dialog. -2001, nr 8, s.9-11

13. Gdy braknie energii i chęci do pracy... / Kozłowski Walde­mar // Nowa Szkoła. - 2005, nr 9, s.31-35

14. Integracja środowiska nauczycielskiego / Mastalski Ja­nusz // Nowa Szkoła. - 2006, nr 8, s.29-34

15. Intuicja i inteligencja emocjonalna w doświadczeniach na­uczycieli / Kozłowski Waldemar // Edukacja. - 2002, nr 4, s.41-50

16. Jak nauczyciel powinien rozmawiać z rodzicami, żeby ro­dzice chcieli z nim rozmawiać / Bober Ewa // Nowa Szkoła. -2002, nr 10, s.20-23

17. Kompetencje nauczyciela w Unii Europejskiej / Sielatycki Mirosław // Gazeta Szkolna. - 2005, nr 29-30, s.1,10-11

18. Komunikacja w pracy nauczyciela / Gwizdek Bożena, Soł­tys Elżbieta// Remedium. - 2006, nr 1, s.8-9

19. Ku skuteczniejszemu nauczaniu / Lachowicz Lesław // Li­der. - 2003, nr 10, s.3-5

20. Lekcja twórczej krytyki i motywowania uczniów / Stry-charska-Gać Beata // Nowa Szkoła. - 2005, nr 2, s.45-49

21. Między powołaniem a wypaleniem / Nawrot Jacek // Pro­blemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2005, nr 4, s.28-33

22. Mistrz jest blisko swego ucznia / Jagieła Jarosław // Psy­chologia w Szkole. - 2008, nr 3, s.13-20

23. Mocno zachwiana równowaga płci. [w zawodzie nauczy­ciela}/Jurkiewicz Ewa//Gazeta Szkolna.-2007, nr 22-23, s.6

24. Mój wymarzony obraz nauczyciela wychowania fizyczne­go - alfabet fair play / Bodasińska Anna, Kowalski Woj­ciech // Lider. - 2008, nr 2, s.8

25. Nauczyciel czy aktor? [stres w pracy nauczyciela] / Kno-pik Grzegorz // Edukacja Pomorska. - 2003, nr 5, s.10

26. Nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej / Zegnałek Kazimierz // Życie Szkoły. - 2006, nr 3, s.4-9

27. Nauczyciel kontra klasa / Wnęk Joanna A. // Edukacja i Dialog. - 2007, nr 6, s.64-66

informator oiwimom

28. Nauczyciel w kręgu uczniowskiego śmiechu / Dudzikowa Maria // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2005, nr 4, s.45-51

29. Nauczyciel z powołania... i dobrze wykształcony / Żegna-łek Kazimierz // Życie Szkoły. - 2008, nr 8, s.5-11

30. Nauczyciele a reforma oświaty / Atamańczuk Kazimiera // Nowe w Szkole. - 2002, nr 5, s.8-13

31. Nauczyciele na trudnym rynku pracy - skazani na... suk­ces? / Fazlagić Jan // Edukacja i Dialog. - 2007, nr 8, s.6

32. Nauczycielskie ideologie edukacji jako kategoria analitycz­na w pedeutologii / Chomczyńska-Rubacha Mariola // Kwartalnik Pedagogiczny. - 2003, nr 4, s.7-23

33. Nauczycielstwo to styl życia: rozmowa z psychiatrą, prof. dr hab. med. Jackiem Bombą, [psychiczne problemy zawo­du nauczyciela, nauczyciel w rodzinie] / Białek J., Żak P. // Psychologia w Szkole. - 2004, nr 1, s. 17-26

34. Niedostosowanie w szkole jako skutek zaburzonej relacji interpersonalnej / Krajewska Anna // Problemy Opiekuń­czo-Wychowawcze. - 2004, nr 9, s.3-11

35. Niewłaściwi ludzie w niewłaściwym miejscu, [agresja na­uczycieli] / Poraj Grażyna // Psychologia w Szkole. - 2006, nr 2, s.69-81

36. O budowaniu dobrych relacji / Krzemianowski Zenon // Nowa Szkoła. - 2006, nr 6, s.25-29

37. O etyce zawodu nauczyciela / Jabłonko Olga A. // Wszyst­ko dla szkoły. - 2007, nr 4, s.9-11

38. O osobowości nauczyciela słów kilka / Prugar Małgorzata // Życie Szkoły. - 2001, nr 2, s.81-82

39. O potrzebie odchodzenia od wiedzy potocznej, [pułapki myślenia „potocznego" w pracy nauczyciela, konieczność pogłębiania wiedzy i autentycznej refleksji] / Dudzikowa Maria // Psychologia w Szkole. - 2004, nr 1, s.3-15

40. O rozumieniu uczniów / Han sen David // Kwartalnik Peda­gogiczny. - 2004, nr 1-2, s.43-59

41. O zasobach nauczyciela / Kossakowska Marlena // Prze­gląd Oświatowy. - 2008, nr 2, s.15-16

42. Odwaga bycia kreatywnym / Skorecka Lucyna // Życie Szkoły. - 2006, nr 2, s.12-14

43. Orientacje teleologiczne nauczycieli / Kunicka Małgorza­ta U Forum Oświatowe. - 2005, nr 1, s.70-93

44. Osobowościowe uwarunkowania funkcjonowania nauczy­cieli w sytuacji zmiany społecznej / Appelt Karolina // Fo­rum Oświatowe. - 2006, nr 1, s.5-25

45. Osobowość autorytarna / Mika Stanisław // Psychologia w Szkole. - 2004, nr 4, s.l 13-120

46. Osobowość nauczyciela / Sięka Halina // Gazeta Szkolna. -2001,nr6, s. 18

47. Osobowość nauczyciela (w opinii uczniów województwa mazowieckiego) / Żegnałek Kazimierz // Nowa Szkoła. -2005, nr 5, s.14-20

48. Poczucie skuteczności profesjonalnej nauczycieli o róż­nym stażu w zawodzie / Gaś Zbigniew // Przegląd Psycho­logiczny. - 2002, nr 1, s.57-74

49. Polski nauczyciel: postępowy czy... skuteczny? / Fazlagić Amir Jan // Edukacja i Dialog. - 2007, nr 7, s.22-23

50. Potrzeby psychiczne licealistów a postrzeganie nauczy­ciela / Napora Elżbieta // Problemy Opiekuńczo-Wycho­wawcze. - 2001, nr 8, s.30-31

51. Prestiż zawodowy nauczyciela / Woźniak Joanna // Polo­nistyka. - 2007, nr 10, s.44-48

52. Przygotujemy cię do zajęć, wychowawco... / Tatarowicz Jan//Nowa Szkoła. - 2001, nr 1, s.50-54

57

KSIĄŻKI - CZASOPISMA 1/2009

53. Refleksja w pracy nauczyciela / Stępień Elżbieta // Nowe w Szkole. - 2001, nr 2, s.2-3

54. Sami przywróćmy zaufanie, [prestiż zawodu nauczyciela] / Jurkiewicz Ewa// Gazeta Szkolna. - 2007, nr 22-23, s.3

55. Sami uporajmy się ze stresem. Rec. Rudolf Kretschman [ i in.]. Stres w zawodzie nauczyciela. - Gdańsk: Gdańskie Wydaw. Psychol., 2003. - 183 s. / Kocój Barbara // Nowa Szkoła. - 2004, nr 5, s.52-54

56. Są nawet szczęśliwi nauczyciele... / Czemierowska Ewa, Soboń Jadwiga // Psychologia w Szkole. - 2005, nr 4, s.83-90

57. Skromne czy asertywnie: poziom osiągnięć szkolnych i styl autoprezentacji jako wyznaczniki ustosunkowania na­uczycielek do uczniów / Szmajke Andrzej // Przegląd Psy­chologiczny. - 2002, nr 1, s.123-139

58. Smak kluczowych kompetencji ucznia / Sawiński Julian Piotr// Biologia w Szkole. - 2007, nr 6, s.47-53

59. Stres i praca nauczyciela / Jurkowski Marek // Edukacja Pomorska. - 2003, nr 5, s.1-2

60. Stres w pracy nauczyciela / Gruszczyńska Ewa // Psycho­logia w Szkole. - 2005, nr 1, s.131-136

61. Style funkcjonowania nauczycieli w sytuacji zmiany spo­łecznej / Appelt Karolina // Forum Oświatowe. - 2005, nr 2, s.5-23

62. Szkic do portretu nauczyciela gimnazjum / Popławska Agata //Nowa Szkoła. - 2006, nr 8, s.38-42

63. Tolerancja i odpowiedzialność nauczyciela / Nikitorowicz Jerzy // Kwartalnik Pedagogiczny. - 2000, nr 1-2, s.163-174

64. Twórczy nauczyciel = twórczy uczeń? / Smogorzewska Joanna// Nowa Szkoła. - 2008, nr 3, s.35-37

65. W stronę emancypacyjnego autorytetu / Dudzikowa Ma­ria// Polonistyka. - 2002, nr 3, s.132-136

66. Warsztat i umiejętności zawodowe nauczyciela w poza-werbalnym komunikowaniu się z osobami upośledzonymi umysłowo / Turek Justyna // Szkoła Specjalna. - 2006, nr 4, s.288-297

67. Wychowanie - technologia czy spotkanie? Rola dyspozy­cji osobowościowych nauczyciela-wychowawcy w dyna­mice procesu / Boćwińska-Kiluk Beata // Kwartalnik Peda­gogiczny. - 2006, nr 3, s.25-41

68. Wypaleni ludzie / Świętochowski Waldemar // Charaktery. - 2001, nr 1, s.42-43

69. Wzór osobowy nauczyciela w opinii uczniów i rodziców / Sarud Małgorzata// Dyrektor Szkoły. - 2002, nr 12, s.21-22

70. Zachowania asertywne w pracy nauczyciela. Cz. 1 / Lis Barbara // Wychowanie Techniczne w Szkole. - 2005, nr 3, s.5-7

71. Zachowania asertywne w pracy nauczyciela. Cz. 2 / Lis Barbara // Wychowanie Techniczne w Szkole. - 2005, nr 4, s.21-24

72. Zawód : nauczyciel / Małkowicz Katarzyna // Edukacja i Dialog. - 1993, nr 8, s.14-18

73. Zmotywowana klasa, czyli jak nauczyciel może spełnić swoje marzenia/ Grygier Urszula//Nowa Szkoła. -2008, nr 3, s.28-34

74. Zwierciadło pedagogicznego oporu - autoportret nauczy­ciela. Cz. 2 / Kurzępa Jacek // Remedium. - 2008, nr 7-8, s.8-10

75. Zwierciadło pedagogicznego oporu - portret nauczyciela. Cz. 1 / Kurzępa Jacek // Charaktery. - 2008, nr 6, s.1-3

Pozycje zwarte: 1. Rutkowiak Joanna. Dynamika przemian społecznych - dy­

namika zmiany nauczyciela [referat + dyskusja]. W: Forum oświatowe, 1(26),2002 /red. tomu Zbigniew Kwieciński. -Wwa: Polskie Towarzystwo Pedagogiczne; Olsztyn:Wy-daw. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego,2002.-77-11 Os.

2. Nasze czasy wołają o świętych nauczycieli: 70 Ogólnopol­ska Pielgrzymka Nauczycieli i Wychowawców [...] / [red. Eugeniusz Jankiewicz; Krajowe Duszpasterstwo Nauczy­cieli]. - Zielona Góra: „Warsztaty w Drodze", 2007. - 117 s.

3. Dróżka Wanda. Nauczyciel, autobiografia, pokolenia: stu­dia pedeutologiczne i pamiętnikoznawcze. - Kielce: Wy-daw. Akademii Świętokrzyskiej, 2002. - 320 s.

4. Nowi nauczyciele na nowe czasy: z doświadczeń kształce­nia nauczycieli w Uniwersytecie Wrocławskim 2000-2005 / MartaKochan-Wójcik i in-Wrocław: „MarMar",2005.- 365s.

5. O chrześcijańską tożsamość nauczyciela tu i teraz: 66. Ogól­nopolska Pielgrzymka Nauczycieli i Wychowawców, Ja­sna Góra, 1-2 lipca 2003 / [red. Eugeniusz Jankiewicz], -Zielona Góra: Ogólnopolskie Stowarzyszenie Nauczycieli „Warsztaty w Drodze": KDN, 2003. - 73 s.

6. Prucha Jan. Pedeutologia. W: Pedagogika. T. 2, Pedagogi­ka wobec edukacji, polityki oświatowej i badań nauko­wych / red. nauk. Bogusław Śliwerski. - Gdańsk: Gdańskie Wydaw. Pedagogiczne, 2006. - 293-316 s.

7. Chodkowska Maria, Kazanowski Zdzisław. Socjopedago-giczne konteksty postaw nauczycieli wobec edukacji inte­gracyjnej. - Lublin: Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skło-dowskiej, 2007. - 252 s.

8. Stanisławiak Ewa. Stereotypowe wizerunki „dobrego ucznia" i „dobrej uczennicy" u uczniów i nauczycieli. W: Młodzież a dorośli: napięcia między socjalizacją a wycho­waniem / red. Roma Kwiecińska, Mirosław Szymański. -Kraków: AP; Radom: Instytut Technologii Eksploatacji, 2001.-434-441 s.

9. Kretschmann Rudolf. Stres w zawodzie nauczyciela / przekł. Joanna Mink. - Gdańsk: Gdańskie Wydaw. Psychologicz­ne, 2003.- 183 s.

10. Mendecka Grażyna. Uczeń i nauczyciel - odrębne byty życia szkolnego. W: Młodzież a dorośli: napięcia między socjalizacją a wychowaniem / red. nauk. Roma Kwieciń­ska, Mirosław J. Szymański. - Kraków: AP; Radom: Insty­tut Technologii Eksploatacji, 2001. - 84-96 s.

11. Dyrda Beata. Uczeń twórczy w percepcji badanych na­uczycieli. W: Dylematy edukacji artystycznej. T. 2 [...] / pod red. nauk. W. Limont i K. Nielek-Zawadzkiej. - Kra­ków: „Impuls", 2006. - 130-140 s.

12. King Gail. Umiejętności terapeutyczne nauczyciela/ przekł. Jolanta Bartosik. - Gdańsk: Gdańskie Wydaw. Psycholo­giczne, 2003. - 120 s.

13. Szymański Mirosław J. Wartości młodzieży, jej nauczycieli i rodziców. W: Młodzież a dorośli: napięcia między socjali­zacją a wychowaniem / red. nauk. Roma Kwiecińska, Mi­rosław J. Szymański. - Kraków: AP; Radom: Instytut Tech­nologii Eksploatacji, 2001. - 46-59 s.

14. Koźmiński Grzegorz. Wizerunek nauczyciela: jak kreować własny wizerunek, nauczycielski savoir vivre, etyka zawo­dowa. - Piła: „K&K", 2004. - 63 s. +

Opracowanie: Dorota Czapiewska Wydział Udostępniana

PB W w Słupsku

INFOaMffTOil OMIPTOM 58

DRUK PRENUMERATY

INFOMmaTORH OWIHOWtCO Biuletynu Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Słupsku

P R E N U M E R A T A R O C Z N A W Y N O S I 60 Z Ł

nazwa oaDiorcy . nr rachunku odbiorcy

nr rachunku odbiorcy cd. nazwa ocmiorćy ca.

nr racnunKu oaDiorcy odbiorca

"O

nr racnunku zleceniodawcy (przelew) / Kwota słownie (wpłata) kwota

nazwa zleceniodawcy zleceniodawca:

nazwa zleceniodawcy ca

tytułem

tytułem cd.

N A R O K

Opłata: stempel dzienny

Opłata: pieczęć, data i podpis(y) zleceniodawcy

Prosimy o: • wypełnienie formularza

drukowanymi literami (maszynowo lub ręcznie)

• wpisanie cyfr każdą w osobnej kratce i nie przekreślanie niewypełnionych pól

>

1 0 5

Fd 5 Q LU Z 1 O £L 0

1 O

nr rachunku odbiorcy

nr rachunku odbiorcy cd.

zleceniodawca:

stempel dzienny

Opłata:

nazwa odoiorcy

nazwa ocmiorcy cd.

nr racnunku odbiorcy

waluta

nr racnunku zleceniodawcy (przelew) / kwota słownie (wpłata)

nazwa zleceniodawcy

nazwa zleceniodawcy ca

tytułem

tytułem cd.

N A R O K

Opłata:

pieczęć, data i podpis(y) zleceniodawcy

moamroR oamaiom 59

otnzmuin INF OHM UT OH OiV\llttTOV\IV /FST oostiptw

> Biblioteka Narodowa - Ośrodek ISSN p r e n u m e r a a

> Biblioteka Jagiellońska - Sekcja Egzemplarza Obowiązkowego u d o s t ę p n i a n i e <

> Mediateka Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie w B i b l i o t e c e O D N > Pomorskie Kuratorium Oświaty w Gdańsku j w P e d a g o g i c z n e j > Delegatura Pomorskiego Kuratorium Oświaty w Słupsku B i b l i o t e c e W o j e w ó d z k i e j > Urząd Marszałkowski w Gdańsku - Departament Polityki Społecznej w S ł u p s k u > Okręgowa Komis ja Egzaminacyjna w Gdańsku > i n n e ośrodki doskonalenia w kraju > prenumeratorzy (placówki oświatowe i indywidualni czytelnicy) > autorzy publ ikacj i

wsnnzdmi om puiuowmmven p i w u n a e i Ę

> Artykuły i opracowania przeznaczone do pu­blikacji należy dostarczać w postaci wydruku komputerowego i dyskietki zawierającej zapi­sany tekst.

> Tekst nie powinien przekraczać 6 stron forma­tu A4. Powinien być napisany czcionką wielko­ści 12 pkt, z zachowaniem marginesu i podwój­nego odstępu między wierszami (lub 3 strony formatu A4, czcionka wielkości 12 pkt i z za­chowaniem pojedynczego odstępu między wierszami).

> Tekst należy podpisać własnoręcznie. Ponadto konieczne są następujące informacje: a) imię i nazwisko autora, b) miejsce pracy i ewentual­nie pełniona funkcja (nauczyciel przedmiotu, pedagog, dyrektor, wicedyrektor itp.), c) adres domowy i (ewentualnie) numer telefonu.

> Do tekstu należy dołączyć oświadczenie stwier­dzające, że materiał nie był opublikowany.

> Tabele, wzory matematyczne i rysunki należy stosować tylko, gdy jest to niezbędne.

> Należy stosować ogólnie przyjęte oznaczenia i symbole; unikać skrótów.

> Tekst powinien być komunikatywny, nienagan­ny pod względem poprawności językowej.

> W wykazie literatury podać należy te pozy­cje, z których autor korzystał, tj. książki, cza­sopisma, inną dokumentację.

> W przypadku artykułów o tematyce ogólnej (teoretycznej) oraz cytowania innych autorów bibliografa jest obowiązkowa (wzór opisu bi­bliograficznego na stronie www.odn.slupsk.pl

UWAGA: > Prosimy poprzedzać opisem sytuacji dydak­

tycznej w danym zespole uczniów: • konspekty, • scenariusze zajęć, • scenariusze imprez szkolnych.

INFORMATOR OMIttTOm NR 1/09 IKN 1505-0900 Z E S P Ó Ł R E D A K C Y J N Y : Jolanta Gierszewska, Dorota Iwanowicz, Renata Kołosowska, Lech Kowalewski, Jerzy Paczkowski, Elżbieta Pliszka, Iwona Poźniak, Marzena Tuliszka, Maria Grażyna Wieczorek W S P Ó Ł P R A C A : Małgorzata Buczak, Jerzy Byczkowski, Irena Czyż, Elżbieta Dudka, Władysława Hanuszewicz, Małgorzata Kowalska, Tamara Anna Kropiowska, Halina Krupa, Grażyna Maciejewska, Ewa Misiewicz, Grażyna Przybylak, Zofia Pstrągowska-Misiuk, Dorota Werbińska, Elżbieta Wild, Marek Wróblewski, Bożena Żuk S K Ł A D K O M P U T E R O W Y : Dorota Iwanowicz K O R E K T A : Iwona Poźniak W Y K O N A N I E T E C H N I C Z N E : Marta Jedlińska O K Ł A D K A : Drukarnia BOXPOL W Y D A W C A : Ośrodek Doskonalenia. Nauczycieli w Słupsku, uł. Bałtycka 2 9 , tel/fax sekretariat ( 0 5 9 ) 8 4 2 - 3 5 - 6 7 , centrala ( 0 5 9 ) 8 4 2 - 3 4 - 6 2 , redakcja ( 0 5 9 ) 8 4 2 - 4 2 - 1 8 ; www.odn.slupsk.pl; e-mail: wydawnictwo@odn.slupsk.pl; kursy@odn. slupsk.pl; sekretariat@odn. slupsk.pl Zastrzegamy sobie prawo do skracania tekstów i do nadawania im własnych tytułów. Materiały prosimy przesyłać na dyskietkach lub e-mailem: wydawnictwo@odn.slupsk.pl Numer zamknięto 25.02.2009 r.

60 intormhor os mimom

.

immrn

Podręczniki Nowej Ery gotowe na nową podstawę programową Już dziś mamy dla każdego nauczyciela konkretną propozycję - podręcznik zgodny z jego oczekiwaniami, potrzebami i możliwościami oraz z wytycznymi MEN, Aby każdy nauczyciel mógł poświęcić się temu, co najważniejsze

- pracy z uczniem. My zatroszczymy się o resztę.

f • . lotkania fizyką śONdm

towa zMaite-

infolinia: 0 801 88 10 10, 058 721 48 00 www.nowaera.pl