>>> Raport: Ekologia w przemyśle – technologie ABB str. 16...„Nowy Przemys∏” uhonorowali...

>>> Raport: Ekologia w przemyśle – technologie ABB str. 16

www.abb.pl

ISS

N 1

644-

4094

Styczeƒ 2007 nr 19

01-40 okladka 5-2-07 17:24

Spis treÊci

Redakcjai wydawca

Dzisiaj – Magazyn dla klientów ABB

ABB Sp. z o.o.ul. ˚egaƒska 1, 04-713 Warszawa

Redaktor prowadzàcy i sekretariat redakcji:S∏awomir Dolecki, tel. kom.: 604-101-366e-mail: [email protected]

Korespondencja z wydawnictwem:Departament KomunikacjiABB, ul. ˚egaƒska 104-713 Warszawa

10 • Modernizacja ważnego węzłaenergetycznego

11 • Otwarcie stacji 110/15 kV Wolbórz

12 • Akademia Automatyki pod szyldem ABB

14 • Dobre lata są wciąż przed nami

TECHNOLOGIE22 • Proste zarządzanie

24 • Zmiany zawsze niosą nadzieję

26 • „Priorytet” musi być dobrze widoczny

28 • Trwalsze od betonu, mocniejsze od stali

PRODUKTY30 • Trzy fazy pod pełną kontrolą

32 • Napęd ABB – unikalne rozwiązanie

33 • Umowy serwisowe

34 • Pomiary zawartości tlenu

36 • Elektromagnetyczne licznikiwody ze zdalnym odczytem

38 • Agregaty sprężającei prądotwórcze

39 • Kable i akcesoriastr. 39

str. 8

RAPORT16 • Technologia a ekologia

19 • Prawa fizyki pozostają niezmienne

20 • Energooszczędne bezpieczniki

20 • Czy musi hałasować i truć?

str. 5

str. 28

str. 22

str. 24

Fot. na ok∏adce: Arch. ABB

WYDARZENIA3 • Gdańska rafineria chce być

bardziej przyjazna środowisku

4 • Rekomendacja dla DOCWin

4 • Połączenie spółek ABB w Polsce

4 • IX Kongres Służb Utrzymania Ruchu

5 • ABB realizuje dostawy 11 agregatów sprężających

6 • Leadership Challenge po raz pierwszy

6 • Zdalne sterowanie rozdzielnicami Safering

6 • Aparatura dla budownictwa mieszkaniowego

6 • O automatyce i napędach ABB na sympozjum „Chemia 2007”

7 • Rozdzielnice Unigear na pokładzie morskiego olbrzyma

8 • Prąd dla Orląt

8 • Bydgoszcz ma nową stację

8 • Pierwsza dostawa nagrodzonego na targach rozłącznika NXBD

10 • Ekologiczne transformatory z ABB

10 • Nowa stacja Niepołomnice 2 dla grupy Energetycznej Enion

02-03 sptr.qxd 5-2-07 17:30

Styczeƒ 2007 Dzisiaj 3

Grupa Lotos SA

Gdańska rafineriachce być bardziej

przyjazna środowisku

Wydarzenia

Firma ABB podpisa∏a kontrakt z Grupà Lotos SA obejmujàcy in˝yniering, dostaw´ i budow´instalacji odsiarczania oleju nap´dowego (HDS) w Gdaƒsku. Inwestycja o wartoÊci 130 milionów dolarów stanowi cz´Êç Kompleksowego Programu Rozwoju Technicznego, którego bud˝et wynosi 1,3 miliarda dolarów.

Grupa Lotos zaczęła realizacjęprogramu w kompleksie gdań-skiej rafinerii, by podnieść sku-teczność ich funkcjonowania,

a także by spełnić rosnące wymaganiaw stosunku do przyjaznych środowiskunaturalnemu jej produktów. Wybudowa-nie instalacji odsiarczania umożliwi firmiespełnienie unijnych wymagań jakościo-wych dla olejów napędowych, które będąobowiązywały od 2009 roku, określają-cych dopuszczalną zawartość siarki

w oleju napędowym poniżej 10 ppm(10 jednostek siarki na milion jednostekoleju napędowego).Projekt będzie wdrażany w szybkim tem-pie, a uruchomienie instalacji planowanejest na początek 2009 roku.Technologia odsiarczania jest oparta na li-cencji Chevron Lummus Global i pozwolirafinerii zwiększyć produkcję do około2,3 mln ton oleju napędowego rocznie. Taliczba wzrośnie po uzupełnieniu projektuo nową instalację destylacji ropy naftowej.

Grupa Lotos jest drugą co do wielkościrafinerią w Polsce, sprzedającą ropę naf-tową oraz jej produkty pochodne zarów-no w sprzedaży hurtowej, jak i poprzezsieć dystrybucji detalicznej, włączającw to dużą sieć stacji serwisowych na tere-nie całego kraju.Firmą odpowiedzialną za inżyniering,dostawę sprzętu i materiałów, roboty bu-dowlane i zarządzanie budową, włączającw to rozruch, jest ABB Lummus Globalw Wiesbaden w Niemczech.

Fot.:

Arc

h. A

BB/G

RUPA

LOTO

S/A.

Step

han

ABB Lummus Global jest mi´dzynarodowà organizacjà, która zajmuje si´ ropà i gazem, rafinacjà ropynaftowej oraz przemys∏em petrochemicznym. Projekty i us∏ugi realizowane przez Lummus Globalobejmujà m.in. zak∏ady przeróbki i rafinacji gazu oraz przedsi´biorstwa petrochemiczne, chemicznei polimerowe. Âwiatowa sieç zintegrowanych centrów projektowych ABB Lummus Global jestw stanie zaoferowaç najbardziej zaawansowane us∏ugi w zakresie technologii procesowych,zarzàdzania projektami, in˝ynieringu, zdobywania kontraktów oraz us∏ugi projektowe. Sà onezlokalizowane w strategicznych miejscach na Êwiecie, w Chinach, Czechach, Niemczech, Holandii,Singapurze oraz USA i wspierane przez joint ventures w Rosji i Arabii Saudyjskiej. Wspólne systemy,praktyki i procedury stosowane w tych biurach pozwalajà na maksymalne wykorzystanieposiadanych zasobów oraz bezproblemowà realizacj´ projektów na ca∏ym Êwiecie.

» ABB Lummus Global «

02-03 sptr.qxd 5-2-07 18:02 Page 3

Forum „Zmieniamy Polski Prze-mys∏“ na sta∏e wpisa∏o si´ ju˝ dokalendarza najwa˝niejszych im-prez gospodarczych. Na poczàtku

lutego 2007 roku, ju˝ po raz siódmy, Pol-skie Towarzystwo Wspierania Przedsi´-biorczoÊci zaprosi∏o do dyskusji przedsta-wicieli zarzàdów czo∏owych polskich przed-si´biorstw, przedstawicieli rzàdu, parla-mentu, administracji publicznej i mediów.GoÊçmi specjalnymi byli przedstawicielezarzàdów czo∏owych firm europejskich –g∏ównie z sektora paliwowo-energetyc-znego. Podczas tegorocznego sympozjumspotka∏o si´ ponad tysiàc specjalistówz ró˝nych sektorów przemys∏u, a sesje na-ukowo-techniczne odbywa∏y si´ równole-gle we wszystkich salach konferencyjnychwarszawskiego Hotelu Sheraton. Dyskuto-wano m. in. o gospodarczych wyzwaniachdla Polski i Europy oraz poruszano proble-

my polityki energetycznej Unii Europejskiej.Podczas Forum, wydawcy miesićznika„Nowy Przemys∏” uhonorowali „Tych, któ-rzy zmieniajà polski przemys∏”. WÊród dzie-sićiu laureatów znalaz∏a si´ firma ABB w Polsce, w imieniu której nagrod´ odebra∏prezes zarzàdu Miros∏aw Gryszka. W uza-sadnieniu organizatorzy napisali,˝e wyró˝nienie przyznano za„ponadprzeci´tne efektyprowadzonej restrukturyzacji,systematyczne wdra˝anienowoczesnych technologii,znaczàcy wzrost eksportu, a nade wszystkopostaw´ konse-kwentnego, odpowiedzial-nego inwe-stora i praco-dawcy”.

O d 4 do 7 grudnia ub.r. w CentrumKongresowym „Warszawianka”w Jachrance odby∏ si´ IX Kongres

S∏u˝b Utrzymania Ruchu. To cyklicznespotkanie bran˝owe organizowane jestprzez polskie przedstawicielstwo mi´dzy-narodowej firmy Insitute for InternationalResearch. Najwa˝niejszà cz´Êcià kongre-

su by∏a trwajàca dwa dni konferencja,w której uczestniczyli przedstawiciele fir-my ABB z Dywizji Automatyki Proceso-wej: Przemys∏aw Tomys – dyrektor Dywi-zji, Jacek Dzie˝ak – kierownik ds. serwisuoraz Waldemar Sochacki – kierownikds. realizacji projektów.Dynamiczny rozwój krajowych strukturserwisu automatyki oraz starania Prze-mys∏awa Tomysa sprawi∏y, ˝e w konferen-cji wzià∏ udzia∏ Mika Kuhmonen, pracow-nik ABB Finlandia i Êwiatowej klasy eks-pert w zakresie wdra˝ania projektów utrzy-mania ruchu. Mika Kuhmonen wystàpi∏z prelekcjà na temat „World Class Manu-facturing”, t∏umaczàc ide´ i zasady WCMoraz korzyÊci p∏ynàce z jej wdro˝enia.

Agnieszka Gabrysiak

Nagroda miesićznika „Nowy Przemys∏” dla ABB

Ten, który zmieniapolski przemys∏

Wydarzenia» Komunikat «Po∏àczenie spó∏ek ABB w Polsce

1 grudnia 2006 roku do ABB Sp. z o.o. z siedzibà w Warszawie przy∏àczone zosta∏y

dwie elblàskie spó∏ki: ABB Zamech Marine Sp. z o.o.

i ABB Zamech Gazpetro Sp. z o.o.Po∏àczenie tych trzech spó∏ek ABB

w jeden podmiot prawny jest kolejnymetapem trwajàcego od kilku lat procesu

konsolidacji spó∏ek ABB w Polsce.Od tej chwili w Polsce sà dwie spó∏ki ABB:

ABB Sp. z o.o. z siedzibà w Warszawiei szeÊcioma oddzia∏ami na terenie kraju oraz

firma Entrelec Polska Sp. z o.o. z siedzibà w Nowej Wsi L´borskiej.

Struktura biznesowa ABB pozostaje w niezmienionym kszta∏cie. Dotychczasowa

dzia∏alnoÊç biznesowa firm w∏àczonych w struktury ABB Sp. z o.o. jest kontynuowana

w ramach Dywizji Automatyki ProcesowejABB w Polsce.

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

/Arc

h. II

R

Wroc∏awskie Centrum Technik Rozdziel-czych zdoby∏o zamówienie o wartoÊci

na wykonanie projektu i dostaw´ 150 pól rozdzielnic MNS wyposa˝onych w modu∏ywysuwne z mikroprocesorowym kontroleremnap´dów UMC-22. Za poÊrednictwem duƒskiego ABB aparaty trafià w sierpniu br. do firmy FLSmidth&Co.

» Kontrakt «

4

mlneuro

IX Kongres S∏u˝b Utrzymania Ruchu

1,1

04-07 w.qxd 6-2-07 11:07 Page 4


Dostawy dla PGNiG i Mosenergo

A˝ 11 agregatów spr´˝ajàcych sprzeda∏y w ubieg∏ym rokuelblàskie zak∏ady ABB. Dwa z nich trafià na rynek rosyjski,pozosta∏e b´dà pracowaç na potrzeby polskich kopalƒ gazunale˝àcych do PGNiG.

Wszystkie kontrakty przewidujàzaprojektowanie, wykonanie,monta˝ i uruchomienie agre-gatów. Us∏uga taka zwana

jest packagingiem. Dwa urzàdzenia trafi∏yju˝ na rynek rosyjski, gdzie pod koniecgrudnia 2006 roku oddane zosta∏y do eks-ploatacji rosyjskiejfirmie energetycz-nej OAO Mosener-go, stajàc si´ pierw-szym projektem te-go typu realizowa-nym przez ABB narynku rosyjskim. Za-mówione przezMosenergo agrega-ty majà spe∏niaç rol´ tzw. boosterów gazupaliwowego na potrzeby turbiny gazowej.W sk∏ad ka˝dego agregatu wchodzi silnikelektryczny produkcji ABB nap´dzajàcyspr´˝ark´ t∏okowà Dresser-Rand typu4,5 VIP 2-1 oraz instalacje gazu technolo-gicznego, oleju smarnego, os∏ona aku-styczna z wentylacjà i aparatura kontrolno-

-pomiarowa. Moc ka˝dego z agregatówwynosi 250 kW. Pozosta∏e dziewi´ç jedno-stek wykonywanych jest na zamówieniePolskiego Górnictwa Naftowego i Gazow-nictwa. Majà one umo˝liwiç wydobyciegazu ze z∏ó˝ zlokalizowanych w naszymkraju. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazow-

nictwo stara si´ bo-wiem sukcesywniezwi´kszaç wydoby-cie i wykorzystaniezasobów krajowegogazu ziemnego,choç g∏ównym do-stawcà gazu na ry-nek Polski niezmien-nie pozostaje Rosja.

Niestety znajdujàcy si´ tam gaz ma zbyt ni-skie ciÊnienie, by bez wspomagania mo˝-na go by∏o t∏oczyç do sieci krajowej. Stàdpotrzeba zainstalowania w kopalniachagregatów spr´˝ajàcych. Agregaty ABBtrafià do kopalƒ w Tarnowie, Dzikowie, Ku-ry∏ówce, Palikówce i Wilkowie.

AR

Agregatyumo˝liwià

wydobycie gazuz polskich z∏ó˝

ZaproszenieFo

t. na

kolum

nach

: Arc

h. A

BB/A

rch.

IIR

ABB serdecznie zaprasza do odwiedzenia stoiska firmy podczas Targów

Automatyki i Pomiarów „Automaticon 2007”.

Odb´dà si´ one w dniach 13–16 marca 2007 roku

w warszawskim Centrum Expo XXI.

Stoisko ABB oznaczone b´dzie symbolem A8/B5.

ABB realizuje dostawy 11 agregatów sprężających

04-07 w 2-2-07 13:32 Page 5

6 Dzisiaj Styczeƒ 2007

Wydarzenia

Instytut Techniki Budowlanej w War-szawie wyda∏ orzeczenie potwierdza-jàce przydatnoÊç programu kompu-terowego DOC Win do projektowa-

nia instalacji i urzàdzeƒ elektrycznych.Program zosta∏ opracowany przez w∏o-skà fabryk´ ABB SACE i umo˝liwia do-bór elementów wyposa˝enia instalacjielektrycznej NN zgodnie z normami, we-d∏ug których sà dokonywane obliczenia iwymiarowanie urzàdzeƒ.Orzeczenie instytutu potwierdza tak˝e,˝e wszystkie elementy dodatkowe – jakbazy danych i biblioteki elementów go-towych – równie˝ posiadajà certyfikatyparametrów znamionowych. Nie tylkosamo oprogramowanie i wszystko, cozosta∏o do niego do∏àczone, ale tak˝edokonywane obliczenia instalacji elek-trycznej NN i SN spe∏niajà wymogi nor-my wieloarkuszowej PN-IEC 60364– „Instalacje elektryczne w obiektach bu-dowlanych”.ITB prowadzi badania nauko-we i prace rozwojowe w celuzapewnienia jakoÊci polskie-go budownictwa oraz ochro-ny interesów u˝ytkownikówobiektów budowlanych. In-stytut jako jedyny w Polscejest uprawniony do wyda-wania aprobat, orzeczeƒi certyfikatów dla wyrobówz zakresu in˝ynierii elek-trycznej.

Agnieszka Gabrysiak

Rekomendacjadla DOC Win

Zamojska Korporacja Energetycznaod kilku lat realizuje program mo-dernizacji stacji miejskich 15 kVoparty na zastosowaniu rozdziel-

nic w izolacji SF6 typu Safering. Niedawno,po raz pierwszy, firma ABB wykona∏a dotego typu rozdzielnicy system zdalnegosterowania, który pozwala sterowaç ∏àczni-kami w ka˝dym polu z pozycji stacji orazz pozycji dyspozytora. Pierwsze urzàdze-nia, wyposa˝one w system zdalnego ste-rowania, uruchomiono na prze∏omie paê-dziernika i listopada 2006 roku.Kompleksowà ofert´ obejmujàcà projekttechniczny, monta˝ elementów wykonaw-czych na budowie oraz rozruch przygoto-wa∏ Adam Haraziƒski. Ze strony ABB koor-dynacjà prac oraz uzgodnieniami z podwy-

konawcami i inwestorem kierowa∏Ryszard Czuchaj, dyrektorBiura Regionalnego w Lubli-nie.Projekt dotyczy∏ dwóch sta-cji – 15 kV Be∏˝ec-Natura oraz15 kV Krasnystaw-Szpital. Sàone bardzo istotne dla Zak∏a-du Energetycznego ZamoÊç,gdy˝ obaj odbiorcy wymagajàniezawodnego zasilania wenergi´ elektrycznà. Dlategote˝ prace wykonywano w so-

boty i niedziele. W szpitalu nowy systeminstalowano trzy godziny i w tym czasiezasilanie obiektu zabezpiecza∏ agregat prà-dotwórczy. W firmie Natura czas wy∏àcze-nia trwa∏ siedem godzin, jednak przestójten wykorzystany zosta∏ na konserwacj´maszyn. Ca∏e zadanie zosta∏o wykonane wspólniez podwykonawcami: Energozamem Za-moÊç i Mikronikà Poznaƒ.

Ryszard Czuchaj

Pod koniec stycznia br. zakoƒczy∏o si´w P∏ocku XIII Sympozjum Naukowo--Techniczne „Chemia 2007“. Ponad

trzystu uczestników omawia∏o na sesjachplenarnych oraz w ramach paneli tematycz-nych zagadnienia nurtujàce sektor naftowyoraz chemiczny. Zastanawiano si´ – mi´dzy innymi – nadproblemami zwiàzanymi z konkurencyjno-Êcià, bezpieczeƒstwem, planowanymi in-westycjami i modernizacjami, nowymi roz-wiàzaniami technologicznymi i procesamiprywatyzacyjnymi.O poprowadzenie dwóch wyk∏adów popro-szono specjalistów z ABB. Jacek Regulskimówi∏ o „Zarzàdzaniu alarmami w procesieprodukcyjnym“, natomiast Maciej Wn´kporuszy∏ temat „Zintegrowanych syste-mów diagnostyki nap´dów“.

Aparaturadla budownictwamieszkaniowego

Od listopada 2006 do stycznia2007 roku ABB realizowa∏adostawy aparatury niskich na-

pi´ç dla budownictwa mieszkaniowe-go do firmy Budimex-Dromex. Zamó-wienie obejmowa∏o szafki mieszkanio-we podtynkowe i wyposa˝enie doszafek natynkowych, aparatur´ do roz-dzielnic pi´trowych oraz kompletnerozdzielnie g∏ówne. WartoÊç zamówie-nia wynios∏a 200 tys. z∏otych. Rozdziel-nie b´dà wykorzystane do wybudowa-nia infrastruktury energetycznej na no-wym osiedlu mieszkaniowym Che∏m-ska 9 w Warszawie ETAP A. Inwesto-rem jest Budimex NieruchomoÊci,a wykonawcà Budimex-Dromex.

ZE ZamoÊç

Zdalne sterowanierozdzielnicami Safering

JACEK REGULSKI

Fot.:

Arc

h. A

BB

Fot.:

BM

P

O automatyce i nap´dach ABBna sympozjum „Chemia 2007”

04-07 w 5-2-07 15:24 Page 6


Kontenerowiec Emma Maersk

We wrzeÊniu 2006 roku operator kontenerowy Maersk Line odebra∏ z duƒskiej stoczni OdenseSteel Shipyard nowy kontenerowiec M/S EMMA MAERSK, b´dàcy najwi´kszym i jednym z najbardziej przyjaznych Êrodowisku statków tego typu na Êwiecie. Zosta∏ on wyposa˝ony w najwytrzymalsze obecnie rozdzielnice Êrednich napi´ç typu Unigear ZS1.

Gdy w styczniu 2006 roku roz-dzielnice Unigear pozytywnieprzesz∏y próby udarowe zgod-nie z normà NAV30-A001, sta∏y

si´ idealnym rozwiàzaniem dla superno-woczesnych statków. Testy wykaza∏y, ˝eUnigear jest odporna na szeÊciokrotneuderzenie m∏otem o wadze 1500 kg spusz-czonym z wysokoÊci od 65 do 110 cm. Za-równo pomi´dzy udarami, jak i po zakoƒ-czeniu próby Unigear pracowa∏a prawid∏o-wo, nie wykazujàc oznak zniszczenia. Energia wyzwolona podczas testów symu-lowa∏a podwodny wybuch, który by∏byw stanie wyrzuciç standardowej wielkoÊcistatek ponad powierzchni´ wody i z∏amaçgo na pó∏. Ponadto Unigear jest jedynà roz-dzielnicà Êrednich napi´ç, która przesz∏apróby laboratoryjne mi´dzynarodowychagencji (IEEE 693-1997 oraz Lloyd’s Regi-ster), otrzymujàc certyfikaty potwierdzajà-ce jej odpornoÊç na trz´sienia ziemi orazekstremalne warunki panujàce na pe∏nymmorzu.Rozdzielnice Unigear ZS1 stanowià dosko-na∏e po∏àczenie wielu komponentów,m.in. systemu zabezpieczajàcego REF542plus, wy-∏àczników pró˝-niowych VD4,Vmax lub wy∏àcz-ników gazowych HD4.

Fot.

Za zg

odà

A.P.

Moll

er –

Mae

rsk

EMMA MAERSK MA 397 m DŁUGOŚCI, 56 m SZEROKOŚCI I MOŻE POMIEŚCIĆNA POKŁADZIE 11000 STANDARDOWYCH, SZEŚCIOMETROWYCH KONTENERÓW.

Rozdzielnice Unigear na pokładzie morskiego

olbrzyma

04-07 w 5-2-07 18:07 Page 7


Wydarzenia

Pod koniec 2006 roku ABBzakoƒczy∏a kompleksowà

modernizacj´ stacjielektroenergetycznej

Bydgoszcz-Pó∏noc. W ramach prac ABB

wybudowa∏a, bez przerwy zasilania dla

odbiorców miejskich, nowàwn´trzowà stacj´

110/15 kV. Inwestycjarealizowana by∏a

na zlecenie KoncernuEnergetycznego ENEA.

Po 35 latach pracy stacja elektro-energetyczna w D´blinie docze-ka∏a si´ gruntownej moderniza-cji. Dzisiaj obiekt ten nale˝y do

najnowoczeÊniejszych w po∏udniowo--wschodniej cz´Êci Polski.G∏ówny Punkt Zasilania 110/15 kV D´blinzosta∏ wybudowany w 1981 roku.Zapewnia dostawy pràdu dla trzeciej cz´-Êci powiatu ryckiego, w tym dla lotniskawojskowego, gdzie mieÊci si´ Wy˝szaSzko∏a Oficerska Si∏ Powietrznych, zwa-na Szko∏à Orlàt, oraz Polskich Kolei Paƒ-stwowych. – Ze starej stacji pozosta∏y jedynie dwatransformatory 16 MVA ka˝dy, natomiastca∏a aparatura i sterowanie zosta∏y wy-mienione na nowoczesne – t∏umaczyZdzis∏aw Moniszka, kierownik Posterun-ku Energetycznego D´blin.Wykonaniem dokumentacji projektowej

oraz modernizacjà stacji zaj´∏a si´firma ABB. Kontrakt podpisano

w kwietniu 2006 roku, a ju˝pod koniec paêdziernika ca∏acz´Êç elektryczna zosta∏a za-

koƒczona. Demonta˝ starych urzàdzeƒoraz wszystkie prace porzàdkowe trwa∏ydo po∏owy grudnia.– Ze wzgl´du na koniecznoÊç utrzyma-nia zasilania dla D´blina przebudowastacji wykonywana by∏a w ruchu – mówiMaciej Sedivy z krakowskiego Oddzia∏uABB, szef projektu. – WybudowaliÊmyjednà sekcj´ nowej stacji na wolnymterenie, nast´pnie przepi´liÊmy zasilanieze starej cz´Êci. Z drugà sekcjà by∏opodobnie.GPZ D´blin, nale˝àcy do Lubelskich Za-k∏adów Energetycznych Lubzel SA, zasi-lany jest dwoma liniami 110 kV z Rykoraz Pu∏aw. Stacja pracowa∏a w uk∏adzieH1, natomiast modernizacja pozwoli∏ana zastosowanie znacznie bardziej funk-cjonalnego uk∏adu H5, mi´dzy innymiprzez zastosowanie pi´ciu modu∏ówCOMPASS.Nad ca∏oÊcià prac czuwali in˝ynierowiez krakowskiego oddzia∏u ABB , projekto-waniem zajmowa∏a si´ firma Karent, na-tomiast prace elektryczne i ogólnobu-dowlane wzi´∏a na siebie spó∏ka Elbudz Lublina.

SZAFY ZABEZPIECZAJĄCE MODUŁY COMPASS

D´blin

Pràddla Orlàt

Modernizacja GPZ

Bydgoszczma nową

stację

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

Pierwsza dostawa n

08-09 deblin bydgoszcz.qxd 2-2-07 13:48 Page 8


Kontrakt na budow´ „pod klucz”jednej z 15 stacji WN/SN nale˝à-cych do majàtku Rejonu Energe-tycznego Bydgoszcz podpisano

w listopadzie 2004 roku. W ramach umo-wy ABB zdemontowa∏a w ca∏oÊci istniejà-cà stacj´ 110/15 kV (napowietrznà roz-dzielni´ 110 kV, budynek RSN, stanowi-ska transformatorów) i wybudowa∏a naistniejàcym terenie budynek stacyjny z po-mieszczeniami dla rozdzielni 110 i 15 kVoraz kablowni 110 i 15 kV (na osobnychpoziomach).

W bryle budynku znajdują się dwie komo-ry o wysokości 10 m dla transformatorówmocy, pomieszczenia dla transformato-rów rozdzielczych i rozdzielnic potrzeb w∏a-snych i telekomunikacji oraz zaplecze sani-tarne i socjalne. ABB wykona∏a wszystkieprojekty wykonawcze oraz uzyska∏a po-zwolenie na budow´. Obok budynku postawiono dwa nowe s∏u-py kablowe 110 kV, z których poprowadzo-no linie kablowe 110 kV do R110 – GIS.Dzi´ki temu uzyskano zwartà bry∏´ budyn-ku bez wyprowadzeƒ napowietrznych szy-

noprzewodów. Dla wyprowadzeƒ kabli SNwybudowano dwa podwójne tunele kablo-we o ∏àcznej d∏ugoÊci blisko 80 m, o wy-miarach wewn´trznych 2 m (wys.) i 1,5 m(szer.) – ka˝dy z 4 kana∏ów, wyposa˝onew konieczne instalacje.

Zbudowano 15 nowych wyprowadzeń ka-blowych SN z połączeniami do zewnętrz-nych sieci, a w sàsiedniej stacji Bydgoszcz--Wschód wymieniono zabezpieczenia linii110 kV zasilajàcej Bydgoszcz-Pó∏noc.Wykonano nowe drogi wewn´trzne,oÊwietlenie oraz ogrodzenie terenu. Nie-ruchomoÊç o powierzchni 6700 m2 zosta∏awyburzona, a na odzyskanym terenie o po-wierzchni oko∏o 4000 m2 zasiano traw´oraz posadzono 30 drzew i 125 krzewówozdobnych.Przy budowie nowej stacji zwracanoszczególnà uwag´ na dopasowanie jej ar-chitektury do obowiàzujàcego planu zago-spodarowania przestrzennego okolicy,który przewiduje m.in. wybudowaniew pobli˝u miasteczka uniwersyteckiego.

Andrzej Go∏àb,Andrzej Gabler

Wgrudniu 2006 rokuABB dostarczy∏a,po raz pierwszy

w Polsce, roz∏àcznik SectosNXBD w izolacji SF6. Umowao wartoÊci oko∏o 800 tys. z∏o-tych zosta∏a podpisana 2 listo-pada 2006 roku i obejmowa∏adostaw´, monta˝ i uruchomie-nie kompletnych stanowisk roz-∏àcznikowych Êredniego napi´-cia sterowanych telemechanikàradiowà. Odbiorcà aparatu, któ-ry zdoby∏ z∏oty medal podczasMi´dzynarodowych targów Biel-skich Energetab we wrzeÊniu2006 roku, by∏ Koncern Energe-tyczny ENEA SA.

W sumie ABB zainstalowa∏a8 punktów roz∏àcznikowychz wykorzystaniem podwójne-go roz∏àcznika NXBD i 3 roz-∏àczników typu NXB. Realiza-

cj´ kontraktu poprzedza∏y liczneprezentacje techniczno-handlowe

roz∏àczników, a powykonawcze od-biory techniczne przeprowadzone przezprzedstawicieli ENEA SA potwierdzi∏yprawid∏owe wykonanie robót instalacyj-nych. Inwestycja zosta∏a zrealizowanaprzy wspó∏udziale firm: Centrum Zaopa-trzenia Energetyki PAS Czarnowo,IT Serwis z Zielonej Góry, EnergobudLeszno, Energobud Pi∏a, Mikronika Po-znaƒ oraz Energolinia Poznaƒ.

Andrzej Gabler

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

a nagrodzonego na targach roz∏àcznika NXBD

ROZDZIELNICA GAZOWA GIS 110 kV

TRANSFORMATOR MOCY Z ABB W ŁODZI

08-09 deblin bydgoszcz.qxd 2-2-07 13:49 Page 9


Wydarzenia

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

Zak∏ad Energetyczny w Olsztyniezamówi∏ w fabryce ABB w ¸odzitransformator mocy o napićiu110 kV wype∏niony specjalnym,biodegradalnym p∏ynem ekolo-

gicznym MIDEL 7131. Jest to ju˝ ósmytransformator z p∏ynem MIDEL dostarczo-ny polskiemu odbiorcy od 2002 roku, kiedyto ∏ódzka fabryka wyprodukowa∏a pierwszytaki transformator o mocy 16 MVA.Kilka tygodni wczeÊniej ABB dostarczy∏apodobny transformator, równie˝ z p∏ynemMIDEL, do Elektrowni Wodnej D´be w po-bli˝u Warszawy. Co spowodowa∏o, ˝e w∏a-Ênie w tych dwóch miejscach zainstalowa-no transformatory z biodegradalnym p∏y-nem izolacyjnym? W obu przypadkach de-cydowa∏y wzgl´dy ekologiczne.Obie jednostki zosta∏y zainstalowane w po-bli˝u zbiorników wodnych, gdzie jakakol-wiek nieszczelnoÊç kadzi z olejem mo˝espowodowaç ska˝enie cieków wodnych,gleby oraz wód gruntowych. Dotychczaszabezpieczeniem przed wyciekiem by∏a bu-

dowa zbiorników absorpcyjnych pod trans-formatorem. Jednak takie rozwiàzanie jestkosztowne (zbiorniki muszà mieç pojem-noÊç od kilku do kilkudziesićiu metrówszeÊciennych) lub bardzo trudne do wyko-nania, szczególnie na terenach podmo-k∏ych lub bagnistych.P∏yn MIDEL ulega prawie ca∏kowitej biode-gradacji ju˝ po oko∏o 30 dniach od momen-tu przedostania si´ do Êrodowiska, zwyk∏yolej transformatorowy pozostaje w glebieprzez wiele lat i jego ewentualna utylizacjajest bardzo pracoch∏onna i kosztowna.

Modernizacja wa˝nego w

Na poczàtku grudnia 2006 rokukrakowskie Biuro ProjektoweABB uzgodni∏o warunki wy∏àczeƒ

linii energetycznych zasilajàcych stacj´220/110/20 kV „Moszczenica” w Jastrz´-biu Zdroju. Sprawa nie by∏a prosta, alebardzo presti˝owa, bowiem stacja ta jestniezwykle wa˝nym w´z∏em energetycz-nym, a „Moszczenica” pierwszym zlece-niem biura realizowanym na Âlàsku. Przedmiotem umowy pomi´dzy ABBa GórnoÊlàskim Zak∏adem Energetycz-nym w Gliwicach, którego w∏aÊcicielemjest firma Vattenfall, jest wykonanie do-kumentacji technicznej modernizacjiwspomnianej stacji elektroenergetycz-nej. Uzgodnienie warunków wy∏àczeƒby∏o pierwszym etapem prac. Kolejnàcz´Êcià kontraktu jest opracowanie pro-

Nowa stacja Niepo∏omnice 2dla Grupy Energetycznej Enion

Wsierpniu 2006 roku ABB podpi-sa∏a kontrakt na budow´ „podklucz“ nowej stacji elektroener-

getycznej 110/15 kV Niepo∏omnice 2(MAN) wraz z dwutorowà linià zasilajàcà110 kV. Klientem jest Grupa Energetycz-na Enion SA Oddzia∏ w Krakowie, a samastacja b´dzie zasila∏a w energi´ elektrycz-nà stref´ przemys∏owà, w której zlokali-zowane b´dà zak∏ady produkcyjne, m.in.fabryka MAN.Generalnym wykonawcà inwestycji jestOddzia∏ ABB w Krakowie, a wartoÊç kon-traktu przekracza 13 mln z∏otych. Zgodniez umowà ABB wykona dokumentacj´projektowà oraz uzyska odpowiednie po-zwolenia na budow´, wybuduje stacj´

w uk∏adzie H4 wyposa˝onà w: 4 modu∏yCOMPASS, 2 od∏àczniki w polu sprz´g∏a,2 stanowiska transformatorów mocy,2 stanowiska transformatorów potrzebw∏asnych, budynek stacyjny, 24-polowàrozdzielnic´ ZS1 oraz systemy sterowa-nia i kontroli. Termin zakoƒczenia inwe-stycji to 30 marca 2007 roku.

Olsztyn

Ekologiczne transformatorMoc: 25/25 MVANapićie: 115/16,5 kVUk∏ad po∏àczeƒ: YNd11Napićie zwarcia: 11%Straty ja∏owe: 17 kWStraty obcià˝eniowe:130 kW

Data dostawy: 16.10.2006Odbiorca: Koncern Energe-tyczny ENERGA SA.Warunki dostawy: transportdo stacji Olsztyn-Pó∏noc,ustawienie i monta˝, próbyi pomiary pomonta˝owe,udzia∏ w uruchomieniu.

»Parametry«

»Kontrakt«

WYMIANA STAREGO TRANSFORMATORA NA NOWY, EK

10-11 stacje 2-2-07 13:59 Page 10


Wpaêdzierniku ub.r. uroczy-Êcie otwarto stacj´ transfor-matorowà 110/15 kV wmiejscowoÊci Wolbórz nie-

daleko Piotrkowa Trybunalskiego. W uro-czystoÊci uczestniczyli m.in. Bogdan Ste-faniak, cz∏onek zarzàdu Zak∏adu Energe-tycznego ¸ódê-Teren, Ryszard Potyra∏a,dyrektor Rejonu Energetycznego Piotr-ków Trybunalski oraz Henryk S´k, wójtgminy Wolbórz. Nowa stacja o wartoÊci7,5 mln z∏otych zapewni wysokiej jakoÊcizasilanie dla szybko rozwijajàcej si´ Gmi-ny Wolbórz.Stacja stanowi∏a jednà z najwi´kszych in-westycji ZE¸-T w 2006 roku. Umow´ nabudow´ „pod klucz” podpisano 3 paê-dziernika 2005 roku, natomiast pozwole-nie na budow´ wydano 21 marca2006 roku po uzyskaniu m.in. niezb´d-nych ekspertyz w zakresie wp∏ywu inwe-stycji na Êrodowisko. Nieco póêniej uzy-skano pozwolenie na budow´ linii 110 kVoraz wyprowadzeƒ kablowych 15 kV.Decyzja o budowie stacji w∏aÊnie w Wol-borzu zosta∏a podj´ta w wyniku wzrostuzapotrzebowania na energi´ elektrycznàw tym rejonie. Ju˝ obecnie dzia∏ajà tamcentra logistyczne firm Auchan oraz Part-ner Center, a kolejne tereny o powierzch-ni ponad 50 ha zosta∏y ju˝ wykupionepod nowe inwestycje. Brak dost´pu doenergii elektrycznej o wysokiej jakoÊcibardzo powa˝nie ograniczy∏by rozwójgminy i wzrost liczby miejsc pracy. Dlate-go na etapie planowania inwestycji i wy-kupywania gruntów nie by∏o ˝adnychprotestów okolicznych mieszkaƒców, awszelkie formalnoÊci by∏y bardzo spraw-nie za∏atwiane przez lokalne urz´dy.Obecnie zainstalowany transformatorma moc 10 MVA. Jednak ze wzgl´du naprzewidywany szybki wzrost zu˝ycia prà-

du przewidziano mo˝liwoÊç rozbudowystacji o kolejne pole i transformator. JakpodkreÊlano podczas otwarcia, rozbudo-wa sieci i to na najwy˝szym Êwiatowympoziomie jest niezb´dna, gdy˝ nied∏ugoodbiorcy b´dà mogli sami wybieraç do-stawc´ energii elektrycznej.Zastosowanie nowoczesnej aparaturyABB pozwoli∏o na zajćie niewielkiej po-wierzchni o wymiarach 50 x 53 m, przyczym miejsca wystarczy na jeszcze jednopole transformatorowe. Ponadto inwe-stycja jest bezpieczna pod wzgl´demekologicznym dzi´ki zastosowaniu spe-cjalnych urzàdzeƒ uniemo˝liwiajàcychprzedostanie si´ szkodliwych substancjido gleby.

Andrzej Gabler

ZE ¸ódê-Teren

Otwarciestacji 110/15 kV Wolbórz

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

Oczywiste jest, ˝e transformatory stosujà-ce p∏yn MIDEL majà prawie identyczne pa-rametry co jednostki wype∏nione konwen-cjonalnym olejem transformatorowym. Za-letà tego p∏ynu jest równie˝ to, ˝e do jegooceny podczas eksploatacji stosuje si´ ta-kie same badania i aparatur´ jak dla olejumineralnego, a co najwa˝niejsze – istniejemo˝liwoÊç diagnostyki stanu techniczne-go nape∏nionych nim jednostek za pomo-cà analizy chromatograficznej gazów roz-puszczonych w oleju (DGA).

Andrzej Gabler

o w´z∏a energetycznegojektów budowlanych oraz uzyskanie naich podstawie pozwolenia na budow´,a tak˝e przygotowanie dokumentacji wy-konawczej przebudowy ca∏ej stacji. Do-kumentacja jest wielobran˝owa, w jejsk∏ad wchodzà obwody pierwotne, ob-wody wtórne, cz´Êç konstrukcyjno-bu-dowlana i ∏àcznoÊç. Krakowskie biurowykonuje cz´Êç elektrycznà (obwodypierwotne i wtórne), a pozosta∏e elemen-ty sà zlecane zewn´trznym wspó∏pracu-jàcym firmom.Biuro Projektowe ABB koordynuje ca-∏oÊç prac. Ostatnim elementem zawartejumowy sà nadzory autorskie i nadzór bu-dowlany podczas prowadzenia prac mo-dernizacyjnych. Wszystkie prace powin-ny zostaç zakoƒczone do 10 paêdziernika2007 roku.

ory z ABB

WY, EKOLOGICZNY

»Kontrakt«Stacja zosta∏a zbudowana przezkonsorcjum firm ABB i SELPOL.Projekt cz´Êci stacyjnej wyko-na∏ Oddzia∏ ABB w Krakowie,projekt dwutorowej linii 110 kVoraz wyprowadzeƒ 15 kV – fir-ma SELPOL Projekt. Stacj´ wy-posa˝ono w modu∏ PASS M0DBB produkcji ABB (docelowodwa modu∏y), transformatormocy (docelowo dwa) oraz 11-polowà rozdzielnic´ ZS1 (do-celowo 32 pola). Przystosowa-na jest do pracy w systemiezdalnego sterowania i nadzoruz centrów dyspozytorskichw Be∏chatowie i ¸odzi.

10-11 stacje 2-2-07 14:00 Page 11


»Koszty«Âredni koszt 5-dniowego kursuz zakresu automatyki to oko∏o4-4,5 tys. z∏ (standardowykoszt „Kursu 2“ wynosi 8280 z∏). Cena obejmujeca∏odniowe szkolenie,materia∏y dydaktyczne(papierowe i elektroniczne),obiad i skromny pocz´stunek w ciàgu dnia, nie obejmujenatomiast noclegów, które uczestnicy muszàzorganizowaç sobie we w∏asnym zakresie. Dzi´ki dotacji z UniiEuropejskiej koszt ca∏egoszkolenia w ramach Akademii Automatyki (w sumie 9-dniowego) wynosi:■ dla du˝ych firm (powy˝ej

250 pracowników) – 600,21 z∏

■ dla ma∏ych i Êrednich firm (do 250 pracowników) – 300,11 z∏.

Co wa˝ne, w cen´ t´ wliczonesà tak˝e noclegi.

Szkolenia dotowane przez Uni Europejskà

Akademia Autompod szyldem AB

¸ódzkie Centrum Szkoleniowe ABB uzyska∏o dotacj´ UniiEuropejskiej. Dzi´ki niej, w ramach Akademii Automatyki,klienci b´dà zg∏´biaç swojà wiedz´ na temat systemówzarzàdzania przedsi´biorstwem. Dzi´ki unijnym pieniàdzomkoszt szkolenia zmniejszy∏ si´ ponaddziesi´ciokrotnie!

Zkursów przygotowywanychprzez Centrum SzkolenioweABB w ¸odzi korzystajà najcz´-Êciej obecni i potencjalni kliencifirmy, którzy chcà zapoznaç si´

z mo˝liwoÊciami oferowanych przez ABBsystemów lub poszerzyç swojà wiedz´ naich temat. Szkolenia te nie nale˝à jednakdo najtaƒszych, dlatego w spó∏ce od daw-na zastanawiano si´ jak obni˝yç koszty,które musi ponieÊç zainteresowana szko-leniem firma, wysy∏ajàc swojego pracow-nika na kurs. Najlepszym spo-sobem okaza∏y si´ dotacje ce-lowe z funduszy Unii Europej-skiej. Taki program istnieje ju˝w UE od kilku lat, a jego realiza-cjà i nadzorowaniem w Polscezajmuje si´ Polska AgencjaRozwoju Przedsi´biorczoÊci. O tego rodzaju dotacje w ra-mach Sektorowego Programu

Operacyjnego Rozwoju Zasobów Ludz-kich z Europejskiego Funduszu Spo∏eczne-go ubiega si´ co roku kilkaset polskichoÊrodków i firm szkoleniowych oraz uczel-ni wy˝szych. W 2006 roku pieniàdze przy-znano 180 podmiotom, wÊród którychznalaz∏a si´ ABB. To – oprócz pieni´dzy –tak˝e sygna∏, ˝e Unia Europejska uzna∏a∏ódzkie Centrum za dobry i wartoÊciowyoÊrodek szkoleniowy. Dzi´ki temu w styczniu 2007 roku ruszy∏aw ¸odzi Akademia Automatyki, realizujàca

Wydarzenia

Wi cej informacji: Rafał Pietrzak, tel.: 042 29 93 372e-mail: [email protected]

12-13 szkolenia.qxd 2-2-07 13:55 Page 12


Fot.

Arch

. ABB

Kurs 1 – dla kadry zarządzającej i menedżerów

„Nowoczesne technologie w zarzàdzaniuprzedsi´biorstwem produkcyjnym w czasie rzeczywistym na przyk∏adziesystemu AC 800 M Industrial IT ABB“ Zagadnienia:■ Trendy w nowoczesnych systemach

sterowania produkcjà.■ Opis nowatorskiej Platformy Industrial

IT ABB – ogólna koncepcja, czym jestIndustrial IT.

■ Jak minimalizowaç sytuacje kryzysowew przedsi´biorstwie produkcyjnym?

■ Jak osiàgaç wi´kszà wydajnoÊçprocesów produkcyjnych?

■ Personalizowanie obrazu sytuacji w przedsi´biorstwie w po∏àczeniu ze wspólnym dzia∏aniem w celuzwi´kszania produktywnoÊci.

■ Znaczenie szybszego podejmowaniadecyzji i dzia∏aƒ – wizualizacja zasobówfirmy i procesów produkcyjnych na wszechstronnych konsolachoperacyjnych.

■ Jak zapewniç maksymalnà wydajnoÊçprodukcji – gotowe narz´dzia Industrial IT.

■ Integrowanie informacji w celubogatszej prezentacji – narz´dzia do prezentacji danych produkcyjnych,generowanie raportów, przetwarzaniedanych, dane historyczne.

■ Jak skutecznie poprawiaç jakoÊç i czaswykonywania szar˝ produkcyjnych– narz´dzia systemowe Industrial IT.

■ Optymalizacja dost´pnoÊcii wydajnoÊci zasobów produkcyjnych:dzia∏ania konserwacyjne, redukcjaczasu napraw.

■ Industrial IT – otwarta architektura dla ca∏ych przedsi´biorstw.

■ Nowoczesne systemy sterowania a wp∏yw na Êrodowisko naturalne(dyrektywy i normy UE).

■ BezpoÊrednie korzyÊci p∏ynàce z zastosowania innowacyjnychsystemów sterowania produkcjà.

■ Wzorcowe wdro˝enia PlatformyIndustrial IT AC 800xA.

■ Pokaz i omówienie elementówsystemu Industrial IT – aplikacjaControlBuilder M Professionali Process Portal.

■ Zwiedzanie Zak∏adu TransformatorówMocy ABB Sp. z o.o. – prezentacjaPlatformy Industrial IT w praktyce.

Kurs 2 – szkolenie technicznedla automatyków, projektantów itp.

Część 1 – konfiguracja i programowanie„System AC 800 M i pakiet oprogramowa-nia in˝ynierskiego ControlBuilder M jakonowoczesne narz´dzie wspomagajàcezarzàdzanie procesami produkcyjnymi w przedsi´biorstwie“Zagadnienia:■ Ogólna charakterystyka zintegrowanego

systemu Industrial IT/Control IT. ■ Informacje na temat standardu

IEC61131-3 oraz rozszerzeƒ ABB.■ Typy danych i zmiennych.■ J´zyki programowania ST, IL, FBD, LD,

SFC.■ Korzystanie z funkcji i bloków

funkcyjnych.■ Tworzenie bloków funkcyjnych.■ Konfiguracja urzàdzeƒ.■ Wprowadzanie zmiennych na porty

wejÊç/wyjÊç.■ Zadania w sterowniku.■ ¸adowanie programu on-line.■ Zastosowanie obiektów typu Control

Modules.■ Tworzenie obiektów typu Control

Modules w aplikacjach i bibliotekach.■ Tworzenie interakcyjnych okien

dialogowych zwiàzanych z blokamifunkcyjnymi i obiektami typu ControlModules.

■ Wybrane bloki funkcyjne i obiekty typuControl Modules ze standardowychbibliotek.

■ Komunikacja.■ Przyk∏adowe projekty w kilku aplikacjach.■ Zarzàdzanie projektem, ochrona dost´pu. ■ Back up danych.■ Optymalizacja kodu.

Część 2 – obs∏uga i programowanie „Portal Procesowy (Process Portal)– zintegrowany interfejs cz∏owiek–system dla sterowania i zarzàdzania procesamiprzemys∏owymi w czasie rzeczywistym“Zagadnienia:■ Bloki funkcyjne – standardowe

i tworzenie w∏asnych.■ Elementy graficzne.■ Stacyjki sterownicze (Faceplates).■ Komunikacja.■ Zarzàdzanie alarmami.■ Zarzàdzanie zdarzeniami.■ Trendy (przebiegi czasowe).■ Stanowisko robocze – konfiguracja

i zarzàdzanie.■ Bezpieczeƒstwo.■ Manager Operacji Masowych.■ Dokumentacja.■ Eksport i import danych.

Akademia Automatyki – Innowacyjny systemzarzàdzania w przedsi´biorstwie produkcyjnym

matyki ABB

szkolenia pod has∏em „Innowacyjnysystem zarzàdzania w przedsi´bior-stwie produkcyjnym”. Pod tym szyl-dem oferowane sà dwa typy szkoleƒ.Pierwsze – skierowane jest do kadryzarzàdzajàcej i mened˝erów, a jego ty-tu∏ brzmi: „Nowoczesne technologiew zarzàdzaniu przedsi´biorstwem pro-dukcyjnym w czasie rzeczywistym naprzyk∏adzie systemu AC 800 M Indu-strial IT ABB”. Drugie szkolenie – typo-wo techniczne dla automatykówi osób odpowiedzialnych za utrzyma-nie ruchu w przedsi´biorstwach, dajemo˝liwoÊç dok∏adnego zapoznania si´z systemem AC 800 M, pakietemoprogramowania in˝ynierskiego Con-trolBuilder M oraz interfejsem stero-wania i zarzàdzania procesami prze-mys∏owymi w czasie rzeczywistymProcess Portal.

12-13 szkolenia.qxd 5-2-07 17:57 Page 13


Zwyników finansowych wynika, żefirmy obsługujące branżę energe-tyczną zarabiają coraz lepiej, ryneksię powiększa, a jednocześnie po-jawiają się głosy, że polska energe-

tyka zawodowa ma kłopoty z pieniędzmi nainwestycje, za kilka lat pojawią się braki mo-cy, a koniecznych modernizacji w sferze wy-twórczej nie ma za co finansować. Skąd tarozbieżność?Inwestycje sà ca∏y czas, choç oczywiÊcieniewystarczajàce. Tak naprawd´ dobre lataprzed firmami takimi jak ELEKTROBUDO-WA to przysz∏oÊç. Boom inwestycyjny

przyjdzie.

A znajdą się na to pieniądze?Muszà, bo Polska nie b´dzie przecie˝ im-porterem energii netto, b´dzie raczej eks-porterem. A konsumpcja energii roÊniei b´dzie ros∏a w najbli˝szym czasie. Prze-cie˝ 5-proc. przyrost PKB wymaga wzro-stu zu˝ycia energii elektrycznej.

Mówi się, że jeśli w ciągu najbliższych10 lat nic się nie wydarzy, to zaczną sięproblemy z energią w naszym kraju.Energetyka to bran˝a, w której plano-waç nale˝y w perspektywie 25–30 lat.10 lat to przewidywania Êredniookre-sowe, ale niestety zgadzam si´ z tàopinià. Mo˝e nawet si´ okazaç, ˝e

problemy na rynku producentówenergii zacznà si´ wczeÊniej.

Dzisiaj inwestycje prowadzi tylko BOTw Bełchatowie i PKE w Łagiszy. Patrząc

na perypetie, jakie towarzyszyły zdoby-waniu środków, to trzeba uznać rozpo-częcie prac niemalże za cud.Tak naprawd´ to realizowane sà inwestycjew ¸agiszy oraz w elektrowni Pàtnów II,gdzie powstaje nowy blok 460 MW. Miniejeszcze du˝o czasu, zanim w Be∏chatowierozpocznà si´ konkretne prace. A kolejnychprojektów niestety nie widaç.

Z czego to wynika?Moim zdaniem z zaniedbaƒ po stroniew∏aÊciciela, czyli Skarbu Paƒstwa, odktórego wymaga si´ jednoczeÊnie, bysensownie zorganizowa∏ ca∏y sektor,

którym zarzàdza.

Jest jeszcze kwestia finansowania.Czy banki są zainteresowane wej-ściem w takie inwestycje?

Ca∏y Êwiat – a Europa w szczególnoÊci– stoi dziÊ w obliczu takiego wyzwania

energetycznego i ekologicznego, któredotyczy w równej mierze ka˝dego z paƒstwcz∏onkowskich. Rzecz w tym, jak zapewniçEuropie dostawy czystej, a przy tymkonkurencyjnej energii w warunkach zmianklimatycznych, globalnego wzrostuzapotrzebowania energetycznego i niepewnoÊciprzysz∏ych dostaw. Wystarczy, ˝e jedno z paƒstwcz∏onkowskich uchyli si´ przed tym wyzwaniem,a skutki zaniechania dotknà wszystkich pozosta∏ych.Nawet problemy wywo∏ane poza Unià Europejskà mogàwywieraç wp∏yw na sytuacj´ ca∏ej UE. Europie trzeba zatemzdecydowanej polityki energetycznej. Podj´ty przez Komisj´przeglàd strategii energetycznej UE stanowi istotny krok kuskutecznej polityce energetycznej na miar´ Europy. (...)

Bruksela, 10 stycznia 2007

Rozmowa z Jackiem Faltynowiczem, prezesem zarzàdu ELEKTROBUDOWY SA

Dobre lata są wciąż przedDzisiaj z kilogramaw´gla w krajach

zachodniej Europy mo˝nauzyskaç 8 proc. wićej energiini˝ w Polsce. W zwiàzkuz tym nie ma pytania:„czy” proces modernizacjienergetyki nastàpi w Polsce,ale jest pytanie: „kiedy“.

Strategiaenergetyczna dla Europy

14-15 elektrobudowa.qxd 5-2-07 14:41 Page 14


OczywiÊcie. Przecie˝ wchodzà na ca∏ymÊwiecie. To jest pewna inwestycja, bo cojej mo˝e zagroziç?

A może sposobem na likwidację poten-cjalnego deficytu byłoby nie tyle budowa-nie nowych bloków, ile modernizacje ist-niejących, optymalizacja produkcji czy li-kwidacja strat na przesyle, które są dośćznaczne?Najlepszà ilustracjà tego zagadnienia b´-dzie polityka wdro˝ona przez kraje Unii Eu-ropejskiej i Polsk´ pod koniec lat 80. Âred-nia sprawnoÊç bloków w Unii wynosi∏awówczas 38 proc., w Polsce – 34 proc.Ró˝nica niewielka. Efekt jest jednak taki, ˝epo zakoƒczeniu modernizacji, w drugiej po-∏owie lat 90., sprawnoÊç polskich êróde∏osiàgn´∏a poziom 38 proc., a zachodnich46 proc., czyli z 4 zrobi∏o si´ 8 proc. ró˝nicy.A strategia modernizacji systemów wytwa-rzania przyj´ta w Polsce i na Zachodzie by-∏a zupe∏nie inna. Dzisiaj efekt jest taki, ˝ez kilograma w´gla mo˝na tam uzyskaç8 proc. wićej energii. W zwiàzku z tym niema pytania: „czy taki proces nastàpi w Pol-sce“, jest pytanie: „kiedy“.

A czym różniły się te koncepcje?Jedna teoria zak∏ada∏a burzenie starych elek-trowni i budowanie od podstaw nowych,druga – która zwyci ˝y∏a w Polsce – zak∏ada-∏a modernizacje istniejàcych bloków.

Może zadecydowała ekonomia?Ma∏o prawdopodobne. Prosz´ zauwa˝yç,˝e z ka˝dej jednostki pierwotnej, przy takichsamych kosztach sta∏ych i zmiennych ma-my 8 proc. energii wićej.

A czy to nie jest trochę tak, że zamiast za-brać się za porządki w branży, Polska po-szukuje zupełnie nowych źródeł energii?Niedawno Polskie Sieci Elektroenerge-tyczne podpisały umowę na udział w bu-dowie elektrowni atomowej w Ignaliniena Litwie.JeÊli ta elektrownia powstanie, a ma mieçmoc 3200 MW na czterech udzia∏owców,to wychodzi 800 MW dla nas, a w Polscejest teraz zainstalowane 34 000 MW. Mo˝-na zaryzykowaç twierdzenie, e to wielkoÊçpomijalna. OczywiÊcie z innych wzgl´dów,na przyk∏ad regulacyjnych, ta inwestycjajest potrzebna i uwa˝am, ˝e taka elektrow-nia powinna byç ju˝ dawno w Polsce wy-budowana. W naszym kraju pope∏niono

wiele b∏´dów wokó∏ energetyki atomowej,na przyk∏ad – o czym niewiele osób wie– wyposa˝enie elektrowni w ˚arnowcu zo-sta∏o sprzedane do jednego z krajów skan-dynawskich i dwa lata z rz´du by∏a to naj-bezpieczniejsza elektrownia atomowaw Europie.

Ale Żarnowiec nie był porażką technolo-giczną, raczej społeczną, socjologiczną...OczywiÊcie, ˝e tak. A teraz miejsce, na któ-rym mia∏a stanàç elektrownia, jest nie dowykorzystania, bo prawo zabrania zago-spodarowania takich fundamentów. Regu-lujà to odpowiednie przepisy, które mówià,kiedy ma byç wybudowany fundament,kiedy obcià˝ony, zabezpieczony przedwp∏ywami atmosferycznymi. Te okresy mi-n´∏y i jedno z najlepszych miejsc w Europiedo posadowienia elektrowni jàdrowej jestbezpowrotnie stracone.

Czy uważa Pan, że Europa będzie dążyłado pełnej liberalizacji rynku energii?Do liberalizacji na pewno, poniewa˝ wy-znaczone przez paƒstwa granice sà sym-boliczne, bo có˝ dla systemu energetycz-nego oznacza rzeka, która dzieli Polskí Niemcy. Rozdzielenie systemu energe-tycznego ma wić przes∏anki politycznei takich granic w ca∏ej Europie by∏o wiele,a skoro politycznie uda∏o si´ to pouk∏adaç,to wczeÊniej czy póêniej uda si´ pouk∏adaçgospodarczo.

A czy Polska ma szansę dobrze wyjść natym, że systemy energetyczne zostanąsprzężone?Prawdopodobnie tak, bo bioràc pod uwa-g´, ˝e dost´pnoÊç zasobów naturalnychjest u nas najwi´ksza w Europie i po ni˝-szej cenie wytwarzamy i przesy∏amy ener-gi´, to powinniÊmy byç konkurencyjni. Alekiedy to b´dzie i w jakim stopniu, tego niepotrafi´ oceniç.

Wynika z tego, że przed polską elektro-energetyką są same znaki zapytania: niewiadomo, kiedy będzie modernizacja,według jakiego modelu, nie wiadomo,czy właściciel odpowiednio wszystko zor-ganizuje, czy banki dadzą pieniądze, czytechnologia pozwoli na zwiększenie wy-dajności itd...Technologia pozwoli na pewno. Jest oczy-wiÊcie wiele znaków zapytania, ale funda-menty tego, by energetyka dobrze funk-cjonowa∏a sà. Po pierwsze jest du˝y rynek– 40 mln ludzi, którzy b´dà zu˝ywaç corazwićej energii, po drugie – sà osoby, któ-re potrafià zorganizowaç i zarzàdzaç wiel-kimi organizmami energetycznymi, jest in-frastruktura i pewne tradycje. OczywiÊcie,˝e z bankiem b´dzie trzeba negocjowaç,ale tak jest w ka˝dej dziedzinie. Je˝eli uda-∏o si´ PKE i BOT to innym te˝ si´ mo˝eudaç.

Rozmawia∏:S∏awomir Dolecki

Y

ed nami

Obecnie rozbudowywane sà dwieelektrownie: ¸agisza i Pàtnów II.Kolejnych projektów nie widaç.

14-15 elektrobudowa.qxd 2-2-07 14:35 Page 15


Najwi´kszym, ale jednocze-Ênie naj∏atwiejszym do wyeli-minowania problemem jestnadmierna energoch∏onnoÊçprocesu produkcyjnego.

Wià˝e si´ to ze zbyt du˝ym poborem mo-cy, do wyprodukowania której potrzeba ko-lejnych setek ton w´gla emitujàcych tysià-ce ton szkodliwych substancji. Metody nazminimalizowanie tego problemu sà dwie:pierwsza – ograniczenie zu˝ycia poprzezzastosowanie chocia˝by p∏ynnej regulacjipr´dkoÊci obrotowej maszyn i urzàdzeƒ, i druga – bardziej wyrafinowana – wdro˝e-nie zaawansowanej automatyki, która zop-tymalizuje proces technologiczny, pozwoligo lepiej kontrolowaç i zabezpieczy przednieprzewidywanymi zdarzeniami.– Rozwój energetyki wcià˝ oparty jest naêród∏ach konwencjonalnych – w´glu brunat-

nym i kamiennym, wi c ka˝dy wzrost pro-dukcji energii wià˝e si ze zwi kszeniemspalania, a wi c tak˝e z wi kszà emisjà za-nieczyszczeƒ do Êrodowiska – t∏umaczyMarcin Nowicki z Dzia∏u EnergoelektronikiABB w ¸odzi, który napisa∏ w swoim czasieprac´ magisterskà pt. „Modernizacja uk∏a-dów nap´dowych uk∏adów potrzeb w∏a-snych elektrowni”. – Du˝o daje podnoszeniesprawnoÊci bloków energetycznych, aleprzy rosnàcym zapotrzebowaniu na energito wcià˝ zbyt ma∏o. Wiele natomiast mo˝naosiàgnàç, poszukujàc oszcz´dnoÊci w zu˝y-ciu energii na potrzeby w∏asne elektrowni.

Każdy konwencjonalny producent energiiwykorzystuje 6–8 proc. wytworzonej mo-cy na potrzeby samej produkcji. To sà po-t´˝ne wielkoÊci, na przyk∏ad elektrowniaw Be∏chatowie, która wytwarza 4485 MW

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

; rys

. TM

Automatyzacja przemys∏u

Najwi´kszym trucicielem Êrodowiska jest przemys∏. I nie ma coliczyç na to, ˝e zaprzestanie swojej dzia∏alnoÊci, albo produkcjaw skali Êwiata zostanie ograniczona. Na szcz´Êcie jednakszefowie zak∏adów i fabryk w krajach rozwini´tych coraz lepiejrozumiejà, ˝e ochrona Êrodowiska staje si´ nieuniknionàkoniecznoÊcià, a technologia przychodzi im z pomocà. Dzi´kiwielu rozwiàzaniom przemys∏ staje si´ bardziej przyjaznyÊrodowisku, ale równoczeÊnie produkcja jest taƒsza,a zarzàdzanie przedsi´biorstwami znacznie ∏atwiejsze.

Niezatrzymaniew odpowiednim

momencieprocesu mo˝edoprowadziç

do du˝ej awarii

E

Raport

elektrowniewodne 2,9 %

elektrowniewodne

15 %

gaz 10 %

olej 10 %

w´gielbrunatny36,3 %

w´gielbrunatny 10 %

w´gielkamienny60,8 %

elektrowniejàdrowe36 %

w´gielkamienny 19 %

EUROPA

POLSKA

Struktura wytwarzaniaenergii elektrycznej

P rodukcja energii w Polsce w zdecydowanej wi´kszoÊciopiera si´ na w´glu kamiennym

i brunatnym. Wià˝e si´ to z ogromny-mi emisjami szkodliwych substancjido Êrodowiska. Rocznie w naszymkraju do atmosfery trafia 1,2 mln tondwutlenku siarki, z czego ponad po∏o-wa (prawie 700 tys. ton) emitowanajest przez energetyk´ zawodowà. Patrzàc jednak w niezbyt odleg∏à prze-sz∏oÊç, widaç zdecydowanà popraw´– jeszcze 10 lat temu emisja SO2

w Polsce wynosi∏a prawie 2,5 mln ton.Ale nawet tak zdecydowana poprawanie pozwoli nam spe∏niç dyrektywyunijnej 2001/80/WE, która zgodnie z traktatem akcesyjnym ma obowiàzy-waç od 1 stycznia 2008 roku. Przewi-duje ona ograniczenie emisji dwutlen-ku siarki w Polsce do 454 tys. tonrocznie.

Technologiaa ekologia

16-21 rapo eko2 5-2-07 14:27 Page 16


na dob´, dla w∏asnych celów zu˝ywa po-nad 300 MW energii elektrycznej w szczy-cie obcià˝enia! Dla porównania jedna zwi´kszych w Polsce, elektrownia wodnawe W∏oc∏awku, ma mo˝liwoÊci wytwórczena poziomie 160 MW.Tu w∏aÊnie pojawia si´ pole dzia∏ania dlaenergoelektroniki. Zdecydowanie ponadpo∏ow´ energii elektrycznej zu˝ywajà nap´-dy – pompy wody, ogromne wentylatory,które w elektrowniach osiàgajà moce rz´-du megawatów. Pracujà one zazwyczaj nape∏nej mocy, a ewentualne zmniejszenieich mo˝liwoÊci osiàga si´ tak zwanà meto-dà d∏awieniowà, co nie zmniejsza poborumocy, a jedynie „ciàg“ nap´du.Sposobem na zmian´ takiegorozwiàzania jest zastosowanieprzemienników cz´stotliwoÊci.Pozostaƒmy wić przy Be∏cha-towie, dla którego MarcinNowicki przygotowywa∏ w swo-jej pracy symulacje.

– Biorąc pod uwagę tylko sześć najwięk-szych napędów w tej elektrowni, może-my zaoszczędzić około 17 MW rocznie,a to pozwala na zmniejszenie emisjidwutlenku w´gla o 8,5 tys. ton – t∏umaczyin˝. Nowicki. – Prosz´ pami´taç, ˝e mówi-my tylko o jednej elektrowni.Koszt takiego urzàdzenia zwraca si´ zazwy-czaj po 5–7 latach, choç sà przypadki, ˝enast´puje to znacznie szybciej, tymczasem˝ywotnoÊç falownika szacuje si´ na co naj-mniej 20 lat.– Wykorzystanie tyrystorowych przetwor-nic cz´stotliwoÊci do regulacji pr´dkoÊci

ma, poza ograniczeniem zu˝ycia energiielektrycznej, tak˝e inne zalety, jak na przy-k∏ad mo˝liwoÊç bardzo dok∏adnej regulacjipr´doÊci obrotowej oraz komunikacji sie-ciowej, u∏atwiajàcej obs∏ug´ urzàdzeƒ – do-daje Marcin Nowicki. – Poza tym falownikigwarantujà ∏agodny rozruch, a tym samymmniejsze rozruchowe spadki napićia orazmniejsze zu˝ycie cz´Êci mechanicznych.

Zupełnie inaczej wygląda sprawa z za-awansowanymi technikami sterowaniatypu Advance Process Control. Tu obni˝e-nie energoch∏onnoÊci odbywa si´ niejakoprzy okazji optymalizacji procesu produk-

cyjnego. G∏ównym za∏o˝eniem tych rozwià-zaƒ jest – poza optymalizacjà procesu– równie˝ jego bezpieczne prowadzenie,co oczywiÊcie tak˝e przek∏ada si´ naochron´ Êrodowiska.– Zwi´kszenie bezpieczeƒstwa procesu mi-nimalizuje ryzyko wystàpienia awarii, któraw wi´kszoÊci du˝ych zak∏adów produkcyj-nych wià˝e si´ z mo˝liwoÊcià ska˝enia Êro-dowiska – mówi Jacek Regulski z ABB,specjalista od systemów automatyki.– OczywiÊcie nie mówi´ o skrajnych przy-padkach, gdy instalacja „wylatuje“ w po-wietrze i emisja do atmosfery jest ogromnai nieunikniona.

Ogólne stwierdzenie „automatyka“ kryjew sobie bardzo wiele ró˝nych rozwiàzaƒ,optymalizujàcych i zabezpieczajàcych pro-ces, zmniejszajàcych jego energoch∏on-noÊç i zwi´kszajàcych kontrol´ nad wszyst-kimi elementami linii technologicznej.Zaczàç nale˝y przede wszystkim od AssetManagement, pakietu programowego sys-temu 800xA firmy ABB. Rozwiàzanie toumo˝liwia pe∏ny monitoring i zarzàdzaniezasobami. W pierwszej kolejnoÊci dotyczyto urzàdzeƒ automatyki, ale kontrolowaçmo˝na tak˝e silniki, nap´dy czy wymiennikiciep∏a. Pozyskane informacje mogà byçwykorzystane do zarzàdzania pracà tych

urzàdzeƒ. Na przyk∏ad moni-toring czasu pracy silnika elek-trycznego pozwala na precyzyj-ne okreÊlenie jego stanu,pozwala tak˝e ustaliç z du˝àdok∏adnoÊcià, kiedy nale˝y wy-konaç przeglàd techniczny, bynap´d móg∏ pracowaç beza-

waryjnie. Dzi´ki temu eliminuje si´ poten-cjalne niebezpieczeƒstwo wystàpieniaawarii silnika, który przekroczy∏ czas gwa-rantowanej eksploatacji.

W największych zakładach przemysło-wych liczbę zainstalowanych mierników,czujników i analizatorów liczy si´ w dzie-siàtkach tysićy. Do tego dochodzà urzà-dzenia inteligentne, które sa-me potrafià si´ monitorowaçi diagnozowaç, przekazujàcpe∏nà informacj´ do syste-mu. Sprawuje on tak˝e bie-˝àcà kontrol´ nad wszelkimi

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

; rys

. TM

ENERGOELEKTRONIKA I AUTOMATYKA POZWALAJĄ ZAKŁADOM OSIĄGAĆ WYMIERNE KORZYŚCI, MINIMALIZUJĄC SZKODLIWOŚĆ DLA ŚRODOWISKA

Dobrze skonfigurowanysystem czyni produkcjéfektywniejszà i taƒszà

16-21 rapo eko2 5-2-07 14:28 Page 17

Raport


emisjami – spalinami, Êcie-kami czy odpadami. Liczbasygna∏ów jest tak ogromna,˝e do jej obs∏u˝enia koniecz-ny jest odr´bny system.Wszystko to mo˝na ogarnàç

na przyk∏ad za pomocà aplikacji Real TimeProcess Information, która dzia∏a w opar-ciu o standard OEE (Overall Equipment Ef-fectiveness). Dzi´ki temu w ka˝dej chwilidost´pna jest pe∏na informacja o produk-cji, jakoÊci, niezawodnoÊci, a tak˝e o „wà-skich gard∏ach“, jakie pojawiajà si´ w da-nej chwili na linii technologicznej. Dobraanaliza tych informacji pozwala na podej-mowanie dzia∏aƒ, które podnoszà efek-tywnoÊç produkcji, zmniejszajà straty i za-nieczyszczenia.

Kolejnym elementem zabezpieczeń sąsystemy blokadowe SIS (Safety Instru-mented Systems). Systemy blokadowe tow pewnym sensie ostatecznoÊç dla liniitechnologicznej. Jak sama nazwa wskazu-je, odpowiadajà one za blokowanie pracyurzàdzeƒ czy zatrzymanie procesu, jeÊli wy-st´puje niebezpieczeƒstwo awarii. Poja-wienie si´ stanu krytycznego natychmiastwywo∏uje dzia∏anie odpowiedniego progra-mu bezpieczeƒstwa.– Brzmi to mo˝e doÊç groênie, ale trzebapami´taç, ˝e w wielu przypadkach nieza-trzymanie w odpowiednim momencie cz´-Êci procesu mo˝e doprowadziç do du˝ejawarii – t∏umaczy Jacek Regulski.Wszystko jest oczywiÊcie przekazywanena bie˝àco do operatorów obs∏ugujàcychproces produkcyjny. Jednak liczba sygna-∏ów, danych, analiz, propozycji scenariuszydzia∏ania, czy wreszcie komunikatów o nie-prawid∏owoÊciach przekracza mo˝liwoÊcipercepcji ca∏ej armii in˝ynierów. Trzeba towić tak˝e oddaç „w rće“ systemu. Obs∏ugà komunikatów o zachowaniachodbiegajàcych od normy zajmujà si´ syste-my zarzàdzania alarmami. Porzàdkujà i kla-syfikujà one wszelkie komunikaty, majàcna uwadze, ˝e cz´sto nie jest wa˝ny w da-nym momencie dost´p do pe∏nej informa-cji, ale raczej umiej´tnoÊç i mo˝liwoÊç

szybkiego dotarcia do danych naprawd´wa˝nych. Systemom tym nie poÊwićimytu zbyt wiele miejsca, bowiem obszernymateria∏ na ten temat mo˝na znaleêçw tym wydaniu „Dzisiaj”‚ na stronie 26.

Wdrażanie w przedsiębiorstwach syste-mów zarządzania, bezpieczeństwa, moni-toringów czy zarządzania alarmami maswoje uzasadnienie ekonomiczne. Zresztàbez nich ˝adna firma nie zdecydowa∏abysi´ na takà inwestycj´. Ustalenie norm, po-ziomów, jakoÊci produkcji czy wreszcieanaliza zagro˝eƒ pozwalajà taniej i znaczniebezpieczniej prowadziç proces produkcyj-ny. Wyeliminowane zostajà sytuacje nie-bezpieczne, które nie tylko przynoszàwymierne straty firmom, ale stanowià za-gro˝enie dla Êrodowiska naturalnego. Dobrze skonfigurowany system czyni pro-dukcj´ efektywniejszà i taƒszà, a sam za-k∏ad przyjaêniejszy otoczeniu, a to jest milewidziane zarówno z punktu widzeniaochrony Êrodowiska, jak i w∏aÊciciela firmy.

Firma ABBstworzy∏a przepisywewn´trzne, któremówià o zakazie

stosowaniamateria∏ów

niebezpiecznych.Znajdujàce si´

w wykaziemateria∏y muszàbyç sukcesywnie

wycofywanez u˝ycia,

natomiast dlakonstruktorów

lista jestwskazówkà, jakich

materia∏ów niewolno im braç poduwag´ w trakcieprojektowania.

Wykaz materia∏ówniebezpiecznych,

w wi´kszoÊcidopuszczonych

prawnie do u˝ytku,jest inicjatywàABB w dà˝eniudo prowadzenia

produkcji w sposóbprzyjazny

dla Êrodowiskanaturalnego.

16-21 rapo eko2 5-2-07 14:29 Page 18


Modernizacja procesu technologicznego

Zmiany i modernizacje majàzwykle zwi´kszyç wydajnoÊçi poprawiç jakoÊç produktu.W przypadku fabryk pracujà-cych kilkanaÊcie czy kilkadziesiàt

lat prawie zawsze jedynym rozwiàzaniemjest wymiana linii technologicznej. Przez la-ta bowiem rozwin´∏a si´ nie tylko myÊl in˝y-nierska, ale nowe urzàdzenia pozwalajà nawi´kszà wydajnoÊç przy podobnych para-metrach, pobierajàc mniej energii (co czynije bardziej przyjaznymi Êrodowisku).Przyk∏adów na to mo˝na znaleêç wiele, nie-mal˝e w ka˝dej dziedzinie przemys∏u. W za-k∏adach ABB wPrzasnyszu trwaw∏aÊnie moderniza-cja linii do ciÊnienio-wego i pró˝niowe-go odlewania ˝y-wic. Stare, kilku-dziesićioletnieurzàdzenia zostanàzastàpione nowoczesnymi maszynami.

– Urządzenia te oprócz zwiększenia wy-dajności mają dawać znacznie mniej bra-ków, czyli przek∏adników, które podczasprób koƒcowych nie spe∏niajà zak∏adanychparametrów – t∏umaczy Mariusz Wilniew-czyc z ABB, kierownik badaƒ i rozwojuÊrednich napi´ç. – Z takimi aparatami jestpóêniej problem, gdy˝ trzeba je bezpiecz-nie utylizowaç. Zdarza si´ wić, ˝e zu˝ywa-jàc energi´ i materia∏y, produkujemy w ta-kim przypadku wyrób, który trzeba utylizo-waç, ponownie wykorzystujàc energi´!Przy okazji tak du˝ej modernizacji szefo-stwo zak∏adu podj´∏o decyzj´ o przygoto-waniu linii produkcyjnej do spodziewanychnowych, bardziej rygorystycznych wyma-gaƒ ochrony Êrodowiska. Zmieniony zosta-nie obieg „màczki kwarcytowej“, którà wy-korzystuje si´ jako jeden ze sk∏adników do-dawanych do ywicy. Nowe urzàdzenia b´-dà gwarantowa∏y zamkni´ty i hermetycznysposób podawania tego materia∏u.Projekt jest w∏aÊnie w trakcie ostatecznychuzgodnieƒ, a nowa linia powinna byç goto-wa do pracy ju˝ w po∏owie tego roku.Twierdzàc, ˝e dla kilkudziesićioletnichtechnologii jedynym rozwiàzaniem jest wy-miana linii produkcyjnej, nie bez powoduu˝yliÊmy okreÊlenia „prawie zawsze“. Mo˝-

na bowiem znaleêç przyk∏ady, gdy udajesi´ dwukrotnie zwi´kszyç wydajnoÊç i ob-ni˝yç zu˝ycie pràdu, wykorzystujàc jedy-nie... istniejàce od wieków prawa fizyki.

Taką modernizację przeprowadził w za-kładzie w Przasnyszu Bogusz Lewandow-ski, g∏ówny specjalista ds. rozwoju ABBw segmencie produkcji aparatury wysokie-go napićia. Poniewa˝ przez wiele lat inte-resowa∏ si´ ochronà Êrodowiska w prze-myÊle, aspekt ten jest mu szczególnie bli-ski. Gdy kilkanaÊcie miesićy temu wyczer-pa∏y si´ praktycznie mo˝liwoÊci zwi´ksze-

nia produkcji prze-k∏adników, firma pod-j´∏a decyzj´ o kupie-niu dodatkowego au-toklawu, który by∏„wàskim gard∏em“procesu. Decyzja wy-maga∏a zainwestowa-nia ok. 3 mln z∏otych.

W trakcie poszukiwania dostawcy urzàdze-nia Bogusz Lewandowski dokona∏ pew-nych wyliczeƒ, z których wst´pnie wynika-∏o, ˝e oczekiwane parametry mo˝na osià-gnàç, modernizujàc proces technologicznystarego autoklawu. Problem dotyczy∏ su-szenia i impregnacji uzwojeƒ wysokonapi´-ciowych. Jeden cykl trwa∏ nieprzerwanie240 godzin i poch∏ania∏ 8 MWh energii.

– Zacząłem zastanawiać się, jak z autokla-wu odprowadzana jest woda, gdzie si´skrapla, jakà drogà wydostaje si´ na ze-wnàtrz – opowiada in˝. Lewandowski.– NawiàzaliÊmy wspó∏prac´ z hydromete-orologiem z ABB ze Szwecji, który zajmujesi´ takimi procesami, przeprowadziliÊmyszczegó∏owe analizy i przy niewielkichzmianach procesu, w∏aÊciwie bezkoszto-wych, skróciliÊmy proces suszenia do112 godzin, a zu˝ycie energii do 5 MWh.Na razie pozosta∏oÊcià starego rozwiàzaniajest to, ˝e niektórymi czynnoÊciami trzebasterowaç rćznie, ale trwajà ju˝ prace nadwprowadzeniem pe∏nej automatyki.– Mo˝na poczyniç w zak∏adzie wieleoszcz´dnoÊci i ograniczyç szkodliwoÊçprodukcji, jeÊli tylko wnikliwie poszuka si´dobrego rozwiàzania – mówi Bogusz Le-wandowski. – Nam si´ to uda∏o, i wcale niemusieliÊmy obalaç ˝adnego prawa fizyki...

Modernizacje i zmianytechnologiczne linii

produkcyjnych zawszedyktowane sà wskaênikami

ekonomicznymi. Bardzocz´sto jednak, niejako przy

okazji, zyskuje na tymÊrodowisko naturalne.

PRZEKŁADNIKI WYSOKICH NAPIĘĆ

SzkodliwoÊçprodukcji cz´stomo˝na ograniczyç

prostà metodà

Prawa fizyki pozostają niezmienne

16-21 rapo eko2 5-2-07 14:32 Page 19

Raport


Standardowa konstrukcja kadzi 63-69 dB

Nowa kadê bez materia∏u dêwi´koch∏onnego 59 dB

Nowa kadê z materia∏em dêwi´koch∏onnym 56 dB

Ludzki krzyk 80 dB

Ludzka mowa 60 dB Klub nocny 105 dB

M∏ot pneumatyczny 110 dB

Próg bólu 140 dB

Ekologiczne transformatory

Najbardziej chyba charakterystycznym urzàdzeniemenergetycznym jest (obok linii przesy∏owej) transformator.

Gdy pracuje normalnie to buczy, a˝ strach podchodziç,a jak zacznie przeciekaç, albo – nie daj Bo˝e – zapali si´,

to lepiej trzymaç si´ od niego jak najdalej...

Czy musi hałasow

Przyk∏adowe poziomy nat´˝enia dêwi´kuPoziom nat´˝enia dêwi´ku to logarytmiczna miara nat´˝enia dêwi´ku w stosunkudo pewnej umownie przyj´tej wartoÊci odniesienia. Poziom nat´˝enia ha∏asu jestmierzony w decybelach. Poziom ten podwaja si´ co 10 decybeli.

Bezpiecznik to urządzenie w założe-niu bardzo proste. Czy można mó-wić zatem w jego przypadku o przy-jazności dla środowiska?Cechà bezpiecznika jest to, ˝e podczaspracy si´ grzeje, czego przyczynà sàwydzielane w nim straty mocy. Teore-tycznie nie sà to znaczàce wielkoÊci, bo– w zale˝noÊci od typu – straty te wyno-szà od kilkunastu do oko∏o 250 watów;Êrednio jest to moc wi´kszej ˝arówki.

Biorąc pod uwagę fakt, że zabezpie-cza duży transformator, którego stra-ty są nieporównywalnie większe, niema to chyba większego znaczenia?Wyglàda to niepozornie, ale prosz´ pa-mi´taç, ˝e przez ca∏à dob´, okràg∏y rokprzy ka˝dym transformatorze Êwiecàtrzy takie „˝arówki“. I jeÊli to zsumuje-my, okazuje si´, ˝e w skali kraju mamykilkadziesiàt tysićy takich poborów.Dlatego staramy si´ zwracaç uwag´ naten parametr i nasi konstruktorzy pracu-jà nad zmianami w bezpiecznikach, któ-re znacznie ograniczà te straty mocy.

A klienci są tym zainteresowani?Lepszy produkt to wyższa cena...G∏ównym za∏o˝eniem projektu, któryprzynosi ju˝ pierwsze zadowalajàceefekty, jest poprawa parametrów bezzwi´kszania kosztów produkcji. A je-Êli chodzi o naszych odbiorców, toprosz´ pami´taç, ˝e sà to zazwyczaj za-k∏ady energetyczne, które kupujà conajmniej kilka tysićy bezpieczników.Dla nich oszcz´dnoÊç jest wymierna,bo ograniczane sà w sumie znacznestraty. Zyskuje tak˝e Êrodowisko, bo-wiem ka˝da zaoszcz´dzona kilowato-godzina to mniej surowca do wytwo-rzenia energii i mniejsza emisja zanie-czyszczeƒ.

Energooszcz´dnebezpiecznikiRozmowa z Mariuszem Wilniewczycem z ABB, kierownikiem badań i rozwoju średnich napięć.

16-21 rapo eko2 5-2-07 14:35 Page 20


wać i truć?

formator. Du˝e jednostki rz´du 400 kV sàêród∏em ha∏asu dochodzàcego do 90 dB.Przyczynà tych odg∏osów jest magneto-strykcja oraz pracujàce pompy i wentylato-ry uk∏adu ch∏odzenia. Wyciszenie osiàgasi´ dzi´ki obni˝eniu indukcji w rdzeniu, wy-konaniu tzw. cichej kadzi, zastosowaniucichszych wentylatorów i ch∏odnic orazstosowaniu ekranów dêwi´koch∏onnych.

Warta bliższego przyjrzenia się jest opra-cowana przez inżynierów ABB i chronionapatentem konstrukcja cichej kadzi. Genero-wana przez rdzeƒ transformatora fala aku-styczna ulega pierwszemu t∏umieniu w ole-ju transformatorowym, nast´pnà przeszko-dà na jej drodze jest Êciana kadzi, która od-bija ok. 90 proc. padajàcej fali. Ha∏as, którys∏yszymy, to pozosta∏e 10 proc. W celu wyciszenia wykorzystano zjawiskoprostopad∏ego rozchodzenia si´ fali aku-stycznej w stosunku do Êcian kadzi. Ele-mentem konstrukcyjnym, który uleg∏ mo-dyfikacji by∏y usztywnienia transformatora.Kszta∏towniki ceowe zastàpiono usztyw-nieniami w kszta∏cie trójkàta równoramien-nego i wype∏niono je materia∏em dêwi´ko-ch∏onnym. Ten zabieg pozwoli∏ na ograni-czenie g∏oÊnoÊci o co najmniej 9 dB.

Transformatory, bez których niemo˝e istnieç infrastruktura elek-troenergetyczna, uprzykrzajà lu-dziom ˝ycie z dwóch powodów:

ha∏asujà i potrafià skutecznie zanieczyÊciçÊrodowisko. Dlatego konstruktorzy tychurzàdzeƒ starajà si´ maksymalnie ograni-czyç ich szkodliwoÊç.Wi´kszoÊç produkowanych na Êwiecietransformatorów nape∏niona jest olejemmineralnym, pochodzàcym z rafinacji ropynaftowej. Ma on niskà temperatur´ zap∏o-nu, przez co jest ∏atwopalny. Poza tym ule-ga powolnemu rozk∏adowi biologicznemu,a to ma kolosalne skutki w przypadku prze-niknićia do ziemi lub wody. Idealnym roz-wiàzaniem jest zapewnienie ca∏kowitejszczelnoÊci urzàdzenia. W praktyce jednakka˝da awaria niesie ryzyko wycieku. Jednà z metod zabezpieczajàcych jest bu-dowa zbiornika absorbcyjnego, który mo˝ezmagazynowaç wyciekajàcy olej. Jednak –co warto przypomnieç – w du˝ym transfor-matorze oleju mo˝e byç kilkadziesiàt ton,dlatego na terenach podmok∏ych lubw miastach trudno jest wybudowaç zbior-

nik o odpowiedniej pojemnoÊci.

Zupełnie innym kierunkiem roz-woju było poszukiwanie biode-

gradalnego płynu o parametrachtechnicznych zbli˝onych do oleju.

Do cieczy takich mo˝na zaliczyç:oleje silikonowe, estry organiczne

oraz p∏yny syntetyczne na bazie para-fin. Substancje te sà ma∏o aktywne

chemicznie, charakteryzujà si´ niskàpalnoÊcià i same nie podtrzymujà ognia.

Rozwiàzania takie stosowane sà w kra-jach zachodnich od kilkunastu lat, jednak

zapotrzebowanie na ekologiczne i bez-

pieczna dla Êrodowiska transformatoryprzysz∏o do Polski kilka lat temu. In˝yniero-wie z ∏ódzkiej fabryki transformatorówABB, po wielu testach wypuÊcili na rynekurzàdzenie wype∏nione biodegradalnymp∏ynem Midel 7131, tworzonym na bazieestrów. P∏yn z∏o˝ony jest z atomów w´gla,wodoru i tlenu, a produktami jego biode-gradacji i spalania sà w´giel i woda. Jegozaletà jest równie˝ to, e do oceny podczaseksploatacji stosuje si´ takie same badaniai aparatur´ jak dla oleju mineralnego. I conajwa˝niejsze, w przypadku awarii i wycie-ku do ziemi lub wody, p∏yn rozk∏ada si´w 99 proc. na czynniki nieszkodliwe dlaÊrodowiska w ciàgu 28 dni.

Zupełnie innym problemem jest hałas,charakterystyczne buczenie, które jesttym g∏oÊniejsze, im wi´kszà moc ma trans-

JEDEN Z EKOLOGICZNYCH TRANSFORMATORÓW ZOSTAŁ ZAINSTALOWANY W OLSZTYNIE

PRZEZNACZENIE TERENU OBIEKTY I GRUPY èRÓDE¸ HA¸ASU BEZ DRÓG I LINII KOLEJOWYCHpora dnia – przedzia∏ czasu odniesienia równy pora nocy – przedzia∏ czasu odniesienia

8. najmniej korzystnym godzinom dnia równy 1 najmniej korzystnej godzinie nocyTereny szpitali poza miastem 40 (poziom graniczny ha∏asu 60) 35 (poziom graniczny ha∏asu 50)Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej 45 (poziom graniczny ha∏asu 67) 40 (poziom graniczny ha∏asu 57)Tereny zabudowy zwiàzanej ze sta∏ym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i m∏odzie˝y 45 (poziom graniczny ha∏asu 60) 40 (poziom graniczny ha∏asu 50)Tereny szpitali w miastach 45 (poziom graniczny ha∏asu 60) 40 (poziom graniczny ha∏asu 50)Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego 50 (poziom graniczny ha∏asu 67) 40 (poziom graniczny ha∏asu 57)Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z us∏ugami rzemieÊlniczymi 50 (poziom graniczny ha∏asu 67) 40 (poziom graniczny ha∏asu 57)Tereny zabudowy zagrodowej 50 (poziom graniczny ha∏asu 67) 40 (poziom graniczny ha∏asu 57)ÂródmieÊcia miast pow. 100 tys. mieszk. ze zwartà zabudowà mieszkaniowà i koncentracjà obiektów administracyjnych, handlowych i us∏ugowych 55 (poziom graniczny ha∏asu 67) 45 (poziom graniczny ha∏asu 57)

Wybrane dopuszczalne poziomy ha∏asu (dB) Dz. U. 2002 nr 8 poz. 81

Zmiana kszta∏tuusztywnieƒograniczy∏aha∏as o 9 dB

16-21 rapo eko2 5-2-07 14:36 Page 21


ELEKTROBUDOWA SA

Wielu chcia∏oby odkryçsekret rynkowego sukcesuELEKTROBUDOWY. Zarzàd

spó∏ki spraw´ kwitujekrótko: trzeba byç firmà

najwi´kszà, najlepszà,zdobywaç nowe kontrakty,

doskonale si´ z nichwywiàzywaç

i odpowiednio motywowaç

pracowników. Po prostu...

Gospodarczy prze∏om lat 80.i 90. by∏ dla ELEKTROBUDO-WY takim samym wstrzà-sem, jak dla wszystkichpaƒstwowych firm w Pol-

sce. Tak naprawd´ decyzje podj´te w cià-gu pierwszych dwóch, trzech lat nowej rze-czywistoÊci ekonomicznej mia∏y kolosalneznaczenie dla przysz∏oÊci spó∏ek.

Pomysły były różne, ich realizacja rów-nież. Dzisiaj widaç, ˝e koncepcja przygoto-wana dla ELEKTROBUDOWY okaza∏a si´s∏uszna – szybka i dobrze przeprowadzonaprywatyzacja oraz szcz´Êliwie wybrany in-westor strategiczny,którym zosta∏a grupafunduszy amerykaƒ-skich Enterprise In-vestors, przynios∏aefekty. Praktycznieod momentu wej-Êcia na gie∏d´ w1996 roku „s∏upki“obrazujàce obroty,wydajnoÊç czy zyski systematycznie wzra-stajà. I choç na poczàtku tej drogi – 17 lattemu – ELEKTROBUDOWA by∏a znaczniemniejsza ni˝ wiele elektromonta˝y, któredzia∏a∏y w tej samej bran˝y, dzisiaj katowic-ka firma jest tak du˝a, jak cztery kolejnew sumie. OczywiÊcie jawnym nadu˝yciemby∏oby przypisanie ca∏ego sukcesu dobrzewybranej koncepcji prywatyzacji. Spó∏kamia∏a i ma bowiem du˝e szcz´Êcie do ka-dry zarzàdzajàcej.

– W przypadku przedsiębiorstw giełdo-wych sukcesu nale˝y upatrywaç we wzro-Êcie wartoÊci akcji – t∏umaczy prezes zarzà-du spó∏ki Jacek Faltynowicz. – KapitalizacjaELEKTROBUDOWY jest obecnie na pozio-mie 500 mln z∏otych. W chwili gie∏dowegodebiutu by∏a dziesićiokrotnie mniejsza. Tonajbardziej wymierny wskaênik sukcesu.

Czynników, które sk∏adajà si´ na zwi´ksze-nie kapitalizacji jest co najmniej kilkanaÊcie,poczynajàc od ogólnej koniunktury gospo-darczej, poprzez o˝ywienie na rynku bu-dowlanym, zwiàzane z nap∏ywem unijnychdotacji, a˝ do polityki spó∏ki i jej wiarygod-noÊci na rynku. OczywiÊcie podstawà jestdzia∏alnoÊç operacyjna, bowiem od rzetel-noÊci pracowników i jakoÊci wykonanychprac zale˝à dalsze zlecenia.

– Zarządzanie spółką jest bardzo proste– trzeba znaleêç dobry kontrakt, zdobyç go,podpisaç, zrealizowaç inwestycj´, przeli-czyç zyski i rozejrzeç si´ za nast´pnym kon-

traktem – mówiz uÊmiechem pre-zes Faltynowicz. I choç trudno nieprzyznaç mu racji,sprawa nie jest takprosta. Drćzonypytaniami prezes za-rzàdu przyznajewreszcie, ˝e w kilku

aspektach ELEKTROBUDOWA ró˝ni si´ odinnych firm, i to w∏aÊnie jest elementem jejsukcesu. Przede wszystkim jednà z pod-stawowych, choç niepisanych zasad, jestwzajemne przekazywanie wiedzy i kompe-tencji. Nowy pracownik lub taki, który zmie-nia miejsce pracy, musi przestrzegaç jed-nej zasady: „nie wiesz jak, nie rób“, jednakjego wiedz´ i umiej´tnoÊci natychmiastuzupe∏niajà nie tylko brygadziÊci, ale tak˝ekoledzy. Dzi´ki temu bardzo szybko nawetnowy pracownik staje si´ pe∏nowartoÊcio-wym cz∏onkiem profesjonalnego zespo∏u.

Rzecz druga, która może wydawać siędziwna, to specyficzna, raczej ma∏o sfor-malizowana struktura organizacyjna. Reali-zacja zleceƒ opiera si´ przede wszystkimna doÊwiadczeniu, umiej´tnoÊciach, a tak-˝e kreatywnoÊci ludzi. Kierownik projektu

Sukces firmygie∏dowej to

wzrost wartoÊcijej akcji

Proste zarządzanie

Technologie

fot.

A.St

epha

n/Ar

ch. A

BB/A

rch.

ELE

KTRO

BUDO

WA

Nowe kontraktyTylko w tym roku Elektrobudowapodpisa∏a trzy znaczàcekontrakty:� z grupà Vattenfall na

wykonanie prac elektrycznychw warszawskich zak∏adach,wartoÊç dwuletniej umowy– 22 mln z∏,

� z holdingiem BOT na dostaw´stacji energetycznych dlaKopalni W´gla BrunatnegoBe∏chatów, wartoÊç kontraktu– 24,4 mln z∏,

� z firmà Rafako na wykonanieinstalacji elektrycznych syste-mu odsiarczania spalinw Elektrowni Jaworzno,wartoÊç zlecenia wynosi14,5 mln z∏.

22-23 elektro.qxd 5-2-07 14:48 Page 22


Pó∏ wieku na rynkunie korzysta z precyzyjnego opracowanialub instrukcji, która wyznacza∏aby mu „wie-lokrotnie sprawdzony plan dzia∏ania“. Topozwala nie tylko na indywidualnà obs∏ug´ka˝dego klienta, ale tak˝e daje ∏atwoÊçp∏ynnego dostosowania si´ do zmiennychoczekiwaƒ rynku. JeÊli do tego doliczymyprzyzwoite wynagrodzenie oraz przejrzystyi dobry system motywacyjny, to przestajedziwiç, e kontrakty ELEKTROBUDOWY sàrealizowane terminowo i dobrze.

ELEKTROBUDOWA SA to dziś potentatna polskim rynku. Spó∏ka jest lideremw zakresie produkcji przemys∏owych stacjikontenerowych Êredniego napićia, maznaczàcy udzia∏ w rynku rozdzielnic Êred-niego napićia, jest niemal niedoÊcignionaw Europie w jakoÊci rozdzielnic dla górnic-twa, realizuje wiele kompleksowych zleceƒdla energetyki zawodowej i przemys∏u.WÊród jej kontrahentów znaleêç mo˝nam.in.: Orlen, Lotos, rafineri´ Trzebinia, kon-cerny energetyczne BOT i PAK, zak∏adyazotowe i wiele kopalƒ. – Wszystkie liczàce si´ firmy oferujà dziÊprodukty porównywalnej, wysokiej jakoÊci,wić to przestaje wystarczaç do zdobyciadobrego kontraktu – t∏umaczy Jacek Falty-nowicz. – Coraz cz´Êciej dla odbiorcy zna-czenie ma tak˝e kompleksowoÊç obs∏ugii wartoÊç dodana, jakà oferuje spó∏ka.

ELEKTROBUDOWA zapewnia nie tylkoprojekt i wykonanie, ale gwarantuje tak˝eobs∏ug´ serwisowà i niemal natychmiasto-wà reakcj´ w przypadku awarii. Nasi zlece-niodawcy wiedzà, ˝e jesteÊmy w stanie wciàgu dwóch dni zorganizowaç nawet kil-kunastoosobowà ekip´ monterskà. ELEKTROBUDOWA, która wiele lat temuÊwiadczy∏a us∏ugi na ca∏ym Êwiecie, po1990 roku ograniczy∏a si´ do dzia∏alnoÊciw Polsce. Teraz jednak firma znowu wy-chodzi poza granice, na razie po sàsiedzku.Wspólnie z Tavrida Electric powo∏a∏a spó∏-k´ Kruelta, której obszarem dzia∏ania jestRosja. Po trzech latach spó∏ka ma sprzeda˝na poziomie 17 mln dolarów, a zysk nettoprzekroczy∏ milion. To dopiero poczàtek,w najbli˝szych latach celem ekspansji majàstaç si´ kraje zachodniej Europy i segmentenergetyki zawodowej, tradycyjnie obs∏ugi-wanej przez ELEKTROBUDOW¢.

A przyszłość nieco dalsza? Prezes Falty-nowicz zastanawia si´ chwil´ i mówi,˝e chcia∏by stworzyç najwi´kszà spó∏k´w bran˝y w tej cz´Êci Europy. Po krótkiejanalizie okazuje si´ jednak, ˝e Elektrobu-dowa... jest ju˝ najwi´ksza.– No wić chcia∏bym, ˝eby ELEKTROBU-DOWA by∏a przynajmniej dwa razy wi´kszani˝ dzisiaj – kwituje krótko.

S∏awomir Dolecki

■ 1953 – powstanie Przedsi´biorstwaMonta˝u Elektrycznego ELEKTROBU-DOWA, realizujàcego prace monta˝o-we w zakresie instalacji elektrycznychi urzàdzeƒ elektroenergetycznychprowadzonych w wi´kszoÊci polskichelektrowni i elektrociep∏owni.■ 1992 – firma przekszta∏ca si´ w jed-noosobowà spó∏k´ Skarbu Paƒstwa.■ 1995 – prywatyzacja na drodze pu-blicznej oferty sprzeda˝y akcji.■ 1996 – uzyskanie certyfikatuISO 9001 w zakresie projektowania,produkcji i monta˝u urzàdzeƒ i instala-cji elektrycznych.■ 2000 – restrukturyzacja firmy: redefi-nicja strategii, zmiana struktury organi-zacyjnej, poprawa efektywnoÊci orazniezb´dna redukcja zatrudnienia.■ 2002 – uzyskanie CertyfikatuSystemu JakoÊci wed∏ug wymagaƒAQAP oraz Certyfikatu na systemzarzàdzania ÊrodowiskiemISO 14001/EN ISO 14001.■ 2003 – powo∏anie w Petersburgu fir-my Kruelta, wspólne przedsi´wzićieELEKTROBUDOWY i Tavridy Electric.■ 2005 – powstaje nowe centrum biz-nesu Rynek Automatyki.

ELEKTROBUDOWA SA ZAANGAŻOWANA BYŁA W PRACE PRZY WARSZAWSKICH „ZŁOTYCH TARASACH” ORAZ INWESTYCJE PREZENTOWANE PONIŻEJ

fot.

A.St

epha

n/Ar

ch. A

BB/A

rch.

ELE

KTRO

BUDO

WA

22-23 elektro.qxd 5-2-07 15:26 Page 23


Technologie

Dobra wspó∏pracaFirma Agtel jest dla ABB niezwykle

ważnym partnerem i jednym z największych klientów w regionie.Współpraca ta koncentruje się głów-nie na wykorzystaniu podzespołówABB podczas wykonywania prac instalacyjnych oraz sprzedaży produktów w hurtowniach spółki.Wśród odbiorców największą popularnością cieszy się aparaturawysokich i średnich napięć:ograniczniki przepięć, przekładniki i rozłączniki. Z korzyścią dla obufirm sprzedaż aparatury ABB przez Agtel stale rośnie.

Agtel Sp. z o.o.

Poczàtek lat dziewi´çdziesiàtychwymusi∏ na niemal wszystkichdu˝ych przedsi´biorstwachpaƒstwowych koniecznoÊçpodjćia zdecydowanych dzia-

∏aƒ restrukturyzacyjnych. Pot´˝ne firmymusia∏y dzieliç si´ na mniejsze, znaczniepr´˝niej dzia∏ajàce spó∏ki. Tylko to, tak na-prawd´, dawa∏o szans´ na odnalezieniesi´ w zupe∏nie nowej sytuacji. Podobnà decyzj´ podj´∏y tak˝e w∏adzezamojskiego Zak∏adu Energetycznego.W 1991 roku powo∏a∏y do ˝ycia spó∏kÁgtel, która mia∏a przejàç na siebie projek-towanie, budow´, konserwacj´ i naprawysieci energetycznych. Okaza∏o si´ jednak,˝e w tej bran˝y nie by∏a to decyzja zbyt po-wszechna, poza zamojskà spó∏kà-córkà,podobna powsta∏a jedynie w Bia∏ymsto-ku, natomiast zak∏ady w innych rejonachnie wprowadzi∏y takiego rozwiàzania.

Zmiany zawszeniosą nadziejęGdy 16 lat temu Polska wchodzi∏a w zupe∏nie nowàrzeczywistoÊç gospodarczà, przed wieloma firmami pojawi∏ysi´ obiecujàce perspektywy. Nie wszystkie potrafi∏y jewykorzystaç, ale u˝ytek, jaki z transformacji zrobi∏a spó∏kaAgtel, nale˝àca do zamojskiej energetyki, jest godny podziwu.

fot.

A.St

epha

n/Ar

ch. A

BB

PRZYGOTOWANE DO SPRZEDAŻY PRZEKŁADNIKI ABB

HURTOWNIA AGTEL W ZAMOŚCIU

24-25 zamosc!!!.qxd 5-2-07 11:38 Page 24


– Do dzisiaj naszym największym partne-rem jest Zamojska Korporacja Energe-tyczna – mówi Andrzej Górny, prezes za-rzàdu spó∏ki. – Jednak wydzielenie z zak∏a-du pozwoli∏o na znaczne rozszerzenie dzia-∏alnoÊci i poszukiwanie zleceƒ poza na-szym pierwotnym rynkiem. Z perspektywyczasu musz´ stwierdziç, ˝e by∏a to bardzodobra decyzja, zresztà potwierdzajà jà na-sze osiàgnićia.Dzisiaj firma jest jednym z najwi´kszychw regionie po∏udniowo-wschodnim projek-tantów i wykonawców sieci energetycz-nych Êredniego i niskiego napićia. Jednakzakres dzia∏alnoÊci zmienia∏ si´ w minio-nych latach, czasami nawet zaskakujàco.Agtel mia∏ w swojej historii nawet dwulet-nià przygod´ z mediami, spó∏ka kapita∏owozaanga˝owa∏a si´ w rozg∏oÊni´ radiowà iwydawanie gazety. Jednak g∏ówny profildzia∏alnoÊci, choç rozbudowywa∏ si´ z bie-giem czasu, wcià˝ zwiàzany jest z us∏uga-mi na rzecz energetyki zawodowej.

– Nasza działalność bardzo często wyni-kała z doraźnych potrzeb, które późniejprzeradzały się w sprawnie działające biz-nesy – t∏umaczy prezes Górny. – Na przy-k∏ad podczas wielu prac niezb´dne okazy-wa∏y si´ roboty budowlane, wić z czasemzacz´liÊmy Êwiadczyç takie us∏ugi. Pozatym przechodzàc na w∏asny rachunek, zo-staliÊmy zobowiàzani do samodzielnegozaopatrywania si´ w materia∏y, uznaliÊmywić, ˝e bioràc wićej, uda si´ wynegocjo-waç ni˝sze ceny, a to, czego nie wykorzy-stamy, mo˝emy odsprzedaç dalej.I tak krok po kroku Agtel sta∏ si´ drugà codo wielkoÊci hurtownià elektrotechnicznàw Polsce po∏udniowo-wschodniej oraz jed-nà z wi´kszych firm budownictwa kubatu-

rowego w regionie. A dzia∏alnoÊç, która po-jawi∏a si´ niejako „przy okazji“, pozwala dzi-siaj szefom firmy chwaliç si´ wybudowa-niem kilku szkó∏, banków, biurowca by∏egourz´du wojewódzkiego, siedziby Korpora-cji Energetycznej oraz niemal wszystkichrejonów energetycznych w okolicy.Mimo tak pokaênego portfolio nadal70 proc. prac i zleceƒ Agtel realizuje narzecz Zamojskiej Korporacji Energetycz-nej, która ma ponad 80 proc. udzia∏óww spó∏ce. Jednak zamiany, jakie nast´-pujà w energetyce, napawajà w∏adzespó∏ki optymizmem. Powo∏ana niedaw-no Wschodnia Grupa Energetycznaskupia – obok Zamojskiej KorporacjiEnergetycznej – Bia∏ostocki Zak∏adEnergetyczny, ZE Warszawa-Teren,ZE Okr´gu Radomsko-Kieleckiego,Lubelskie Zak∏ady Energetycznei Rzeszowskie Zak∏ady Energetycz-ne. I choç ju˝ dzisiaj firma niemal40 proc. swoich us∏ug realizujepoza terenem województwa lu-belskiego, to poszerzenie natural-nej strefy dzia∏ania mo˝e przynieÊçkolejne profity.

– Ze względu na te zmiany podjęliśmy de-cyzję o koncentrowaniu się na naszej pod-stawowej działalności i odchodzeniu odinwestycji, do których nie jesteÊmy przygo-towani, na przyk∏ad medialnych – t∏umaczyAndrzej Górny. – ChcielibyÊmy w najbli˝-szej przysz∏oÊci pe∏niç podobnà – jak dzisiaj– rol´, ale wobec ca∏ej grupy energetycz-nej. Mamy ku temu doskona∏e predyspozy-cje: umiej´tnoÊci, doÊwiadczenie, zaple-cze, kapita∏ i uznanà mark´. To jest kieru-nek naszego rozwoju na najbli˝sze lata.

S∏awomir Dolecki

W MAGAZYNACH FIRMY ZNALEŹĆ MOŻNA WIELE PRODUKTÓW ABB

fot.

A.St

epha

n/Ar

ch. A

BB

Staramy si´zmieniaç firm´

wraz z transformacjànaszej gospodarki, wcià˝poszukujemy miejsca na rynku i nowychobszarów dzia∏alnoÊcizwiàzanych z energetykàzawodowà. Zmiany sà na sta∏e wpisane w naszàstrategi´ i wychodzi nam to na dobre. Zresztà w j´zyku mandaryƒskimzmiana i szansa oznaczanesà tym samym ideogramem.

Andrzej Górny, prezes

zarzàdu Agtel

Sp. z o.o.

24-25 zamosc!!!.qxd 5-2-07 11:39 Page 25


TechnologieSystem zarzàdzania alarmami

Sama, choçby najbardziej za-awansowana automatyka pro-cesu produkcyjnego, nie za-pewnia jeszcze bezpieczeƒ-stwa. Zawsze pozostaje bo-

wiem ostatni element systemu – przezwielu zwany z∏oÊliwie najbardziej krytycz-nym – „czynnik ludzki”. Oprzyrzàdowanie li-nii technologicznej tysiàcami czujników,mierników i analizatorów pozwala na do-starczenie do systemu pe∏nej informacji.Liczba danych na temat stanu urzàdzeƒ,temperatury, ciÊnienia, zawartoÊci gazówczy pr´dkoÊci przep∏ywu jest tak pot´˝na,˝e cz∏owiek nie jest w stanie ich ogarnàç.Tu na pomoc przychodzi w∏aÊnie automa-tyka dla przedsi´biorstw, na przyk∏ad ofe-rowany przez ABB system 800xA.– Alarmy to wszystkie sygna∏y o nieprawi-d∏owoÊciach pojawiajàcych si´ w procesieprodukcyjnym – t∏umaczy Jacek Regulski,

„Priorytet” musi byćdobrze widoczny

Zarzàdzanie alarmami topodstawa bezpieczeƒstwaka˝dego zak∏adu przemys∏owego.B∏´dna analiza lub zbyt wiele sygna∏ów mo˝e byçpoczàtkiem pot´˝nej katastrofy.

Jedna z najwi´kszych awarii w histo-rii przemys∏u petrochemicznegomia∏a miejsce 24 lipca 1994 roku

w Wielkiej Brytanii. W rafinerii w MilfordHaven, nale˝àcej do koncernu Texaco,nastàpi∏a seria eksplozji i pot´˝ny po˝ar,który trwa∏ ponad dwie doby. K∏opoty z zak∏adzie zacz´∏y si´ ju˝ wcze-snym rankiem, gdy po burzy elektroma-gnetycznej zak∏ócona zosta∏a pracaw´z∏ów destylacji próêniowej, butameru,a tak˝e fluidalnego krakingu katalityczne-go. Chwil´ póêniej z powodu po˝aru wy-wo∏anego wy∏adowaniem atmosferycz-nym, wy∏àczono w´ze∏ destylacji ropy.BezpoÊrednià przyczynà wybuchu, którynastàpi∏ w kilka godzin póêniej, by∏o b∏´d-

ne zadzia∏anie automatyki i brak reakcjinadzoru. Palny ciek∏y w´glowodór by∏wcià˝ pompowany do aparatu proceso-wego, na wyjÊciu z którego nastàpi∏o nie-po˝àdane zamknićie uszkodzonego za-woru wylotowego. Jedynà drog´ ujÊciaw´glowodoru stanowi∏ uk∏ad upustu ci-Ênienia z odprowadzeniem do pochodni.Poniewa˝ uk∏ad ten nie by∏ zaprojektowa-ny do obs∏u˝enia takiej iloÊci cieczy,zniszczony zosta∏ separator pochodni i ru-rociàg wylotowy, co spowodowa∏o kolej-ne po˝ary i w efekcie pot´˝ny wybuch.Eksplozja w Texaco’s Milford Haven Refi-nery spowodowa∏a obra˝enia u 26 osób,znaczàce straty w produkcji oraz znisz-czenia oszacowane na 48 mln funtów.

Szczegó∏owa anliza przyczyn wypadkuwskaza∏a dwa podstawowe problemy,jakie wystàpi∏y w zak∏adzie: niespraw-noÊç wyposa˝enia technicznego – zam-kni´ty zawór sterujàcy rozpoznany zosta∏przez uk∏ad sterowania jako otwarty,oraz êle zorganizowanà obs∏ug´ alar-mów. Okaza∏o si´, ˝e a˝ 87 proc.wszystkich komunikatów mia∏o wysokipriorytet, natomiast zaledwie 13 proc.ocenianych by∏o przez system jako „nis-kiej wa˝noÊci”. Ta powódê alarmówzmniejszy∏a skutecznoÊç operatorów. W ciàgu ostatnich 11 minut przed eks-plozjà dwaj operatorzy musieli rozpo-znaç, potwierdziç i obs∏u˝yç 275 „priory-tetowych” komunikatów.

Katastrofa w rafinerii Texaco w Milford Haven

WIELU KATASTROF MOŻNA BYŁO UNIKNĄĆ, REAGUJĄC NA POJAWIAJĄCE SIĘ NIEPRAWIDŁOWOŚCI

26-27 alarm 5-2-07 15:02 Page 26


specjalista od systemów automatyki ABB.– Dziennie pojawiajà si´ ich setki i ka˝dawymaga interwencji operatora.Sà wÊród nich komunikaty, w których sys-tem informuje, ˝e pewne wartoÊci zosta∏ynieznacznie przekroczone (pojawia siálarm), ale automatyka skorygowa∏a ju˝ pa-rametry i sytuacja wróci∏a do normy.WÊród nich zupe∏nie niespodziewanie mo-˝e pojawiç si´ jednak informacja o bardzokrytycznym i gwa∏townym przekroczeniuwskaêników, a system nie jest w stanie sa-modzielnie zareagowaç. Pytanie wićbrzmi: czy w nat∏oku alarmów operator b´-dzie w stanie b∏yskawicznie wy∏apaç ko-munikaty naprawd´ wa˝ne?– Jednym z podstawowych zadaƒ syste-mu jest klasyfikacja sygna∏ów i umo˝liwie-nie operatorowi szybkiego dotarcia do klu-czowych dla procesu alarmów – mówi Ja-cek Regulski. – Ustawienie priorytetów,

okreÊlenie praw pierwszeƒstwa i redukcjamniej istotnych informacji pozwalajà naodcià˝enie operatora od zb´dnej pracy.Dzi´ki temu jest on w stanie reagowaç nazdarzenia, które tej reakcji rzeczywiÊciewymagajà. Niestety, oficjalnych norm i regulacji, któ-rym powinna podlegaç klasyfikacja alar-mów w przemyÊle, nie ma. Jedynym doku-mentem jest opracowany przez organizacjÉEMUA Kodeks Dobrej Praktyki nr 191, mó-wiàcy o projektowaniu, zarzàdzaniu i insta-lowaniu systemów zarzàdzania alarmami. – Przewodnik mówi o tym, e w ka˝dym za-k∏adzie przemys∏owym powinna byç stwo-rzona i przestrzegana procedura zarzàdza-nia alarmami – t∏umaczy Jacek Regulski.– Na szcz´Êcie jednak wszyscy powa˝niezainteresowani bezpieczeƒstwem w prze-myÊle, w tym ABB, starajà si´ te wytycznewykorzystywaç w praktyce. AS

SELEKCJA ALARMÓW POZWALA OPERATOROWI NA SZYBSZĄ REAKCJĘ W KRYTYCZNEJ SYTUACJI

Geneza awarii

Zadania operatora

Liczba alarmów na dob´wg. sektorów przemys∏u

awariasprz´tu36 %

problemyprocesowe

22 %

b∏àdcz∏owieka42 %

144

9

10

1

80/15/5

1200

50

220

6

25/40/35

1500

100

180

9

25/40/35

2000

65

350

8

25/40/35

900

35

180

5

25/40/35

EEUMA Oil&Gaz PetroChem Power inne

Ârednia alarmóww ciàgu dnia

Ârednia alarmówpozostajàcych

„Peak” alarmówprzez 10 min

Ârednia alar-mów w inter-wale10 min

Rozk∏ad %(Low/Med//High)

Priorytety operatora w zależności od stanu instalacji: Optymalizacja procesu (ważne) Prowadzenie produkcji (bardzo ważne) Przeciwdziałanie zniszczeniu sprzętu (pilne) Zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony środowiska (krytyczne)

NORMALNY

ZAK¸ÓCONY

NIESTABILNY

ODSTAWIENIE

Z∏e sterowaniei marnowanie energii

Wzrost kosztuwsaduoraz nadmierne zu˝ycieenergii

Wzrost zu˝ycialub zniszczenie sprz´tu

Wypadki, zadzia∏anie systemu bezpieczeƒstwa (ESD), zanieczyszczenie Êrodowiska

Alarmy przeoczone

Staninstalacji

Alarmy krytyczne

Alarmy k∏opotliwe

Alarmy utrzymujàce si´

Poziom docelowy

M isją organizacji EEMUA (Equipment Engineering andAssociation Users Materials) jest poprawa jakości i bez-pieczeństwa oraz obniżenie kosztów obsługi systemów

usprawniających zarządzanie w zakładach przemysłowych. Misja EEMUA realizowana jest poprzez:� rozbudowywanie i nadzór sieci informacyjnej oraz koordy-

nowanie współpracy pomiędzy użytkownikami w zagad-nieniach, które nie stanowią dla nich bepośredniej konku-rencji,

� interpretację i wskazanie praktycznych zastosowań regulacjiprawnych,

� promocję nowoczesnych rozwiązań inżynierskichi przekonywanie do stosowania sprawdzonych rozwiązań,

� przygotowanie i publikację standardów i specyfikacjitechnicznych oraz przeprowadzanie szkoleń w tym zakresie,

� współpracę w zakresie tworzenia krajowychi międzynarodowych standardów, oraz regulacji prawnych.

Firma ABB czynnie uczestniczyw pracach EEMUA, jest człon-

kiem komitetu Instrumentation andControl oraz komitetu Alarm Mana-

gement for the ProcessIndustries. Pracownicy firmy za-angażowani są w promowaniei ulepszanie systemów, uczestni-czą w konferencjach i semina-riach, a także dzielą się swojąwiedzą podczas szkoleń. Najbliższe spotkanie, współor-ganizowane przez ABB, „Zarzą-dzanie alarmami w praktyce”zostanie zorganizowanew Leeds w Wielkiej Brytaniiw maju tego roku.

Alarmy wed∏ug ABBStowarzyszenie na rzecz bezpieczeƒstwa

26-27 alarm 5-2-07 15:02 Page 27

28

Sztandarowa barierkaMarek Malinowski, prezes zarządu C.D.K. Polska, dystrybutora produktów firmy Alpha:Produkt, który oferujemy, ma szansę odnieść na naszymrynku sukces. Barierka zabezpieczająca z tworzywa jestbezpieczniejsza dla osób, które się z nią stykają, pozatym jest lżejsza, jej wytrzymałość jest porównywalnado stali, a nie wymaga konserwacji. To doskonała pro-pozycja dla firm, które często muszą budować barierywokół terenów niebezpiecznych, prac monterskichczy budowlanych. Przy wszystkich swoich zaletachnasza barierka ma jeszcze jeden – koronny atut – jesttańsza od podobnej konstrukcji stalowej o połowę. W konkursie magazynu „Rynek Chemiczny” nasz wyrób został uhonorowany nagrodą „Złoty Orbital” za nowoczesny kształt i funkcjonalność.

Przedsi biorstwo Zagraniczne Alpha

PrzyzwyczailiÊmy si´ patrzeç natworzywa sztuczne przez pry-zmat produktów AGD – misekczy koszy na Êmieci lub zaba-wek dla dzieci, na przyk∏ad wia-

derek i ∏opatek – mówi in˝. Roman Serafin,dyrektor Zak∏adu Przetwórstwa TworzywSztucznych Alpha. – Tymczasem Êwiattworzyw sztucznych rozwinà∏ si´ w ostat-nich latach w sposób nieprawdopodobny.Dzisiaj mo˝emy wykonywaç z nich ele-menty twarde i odporne jak stal czy beton,niepalne i wytrzymujàce temperatury do400 stopni, przewodzàce pràd lub dosko-nale izolujàce, odpowiednio elastyczne,

niebywale lekkie a przy tym bardzo este-tyczne o nieograniczonej kolorystyce.

Trudno się więc dziwić, że przy takichmożliwościach po tworzywa coraz chęt-niej sięga przemysł, bazujàcy do niedawnana stali czy betonie. Skrupulatnie wykorzy-stuje to krakowska firma Alpha, która za-czyna∏a jeszcze w latach 80. ubieg∏ego wie-ku od produkcji plastikowychzamków b∏yskawicznych.

Trwalsze od betonu, mocniejsze od stali

Rynek konstrukcyjnych tworzyw sztucznych rozwija si´ w Polsce zaledwie od kilku lat. Jednak po wyroby z lekkich, mocnych i trwa∏ych materia∏ów si´ga coraz ch´tniej dzia∏ajàcy

w naszym kraju przemys∏ motoryzacyjny, budownictwo i elektrotechnika. Tworzywa w wielu dziedzinach ˝ycia zaczynajà wypieraç tradycyjne materia∏y.

MarekMalinowski,prezes zarzàduC.D.K.

Roman Serafin, dyrektorZak∏adu Przetwórstwa

Tworzyw Sztucznych

fot.

A.St

epha

n/Ar

ch. A

BB

28-29 alpha krakow 5-2-07 10:43 Page 28


Produkcja VisiVolt’aPowo∏ane 10 lat temu centrum technolo-giczne z roku na rok zwi´ksza∏o swoje mo˝-liwoÊci techniczne. Dzisiaj Zak∏ad Przetwór-stwa Tworzyw Sztucznych w Dobczycach,wybudowany dwa lata temu, jest jednymz najwi´kszych w kraju, ze sprzeda˝à mie-sićznà na poziomie miliona euro.G∏ównymi odbiorca-mi fabryki sà prze-mys∏ motoryzacyjnyi elektrotechniczny.Na hali spotkaç mo˝-na charakterystycz-ne loga wi´kszoÊciobecnych w Polscefirm samochodo-wych. Powstajà tamnadkola, os∏ony silnika i amortyzatorów,a nawet plastikowe elementy ramion wy-cieraczek do aut wszystkich typów.

– Zdecydowana większość naszej sprze-daży to usługi zlecone – mówi dyr. Serafin.– ChcielibyÊmy jednak byç postrzegani narynku nie tylko jako firma przetwórcza two-rzyw sztucznych, ale równie˝ jako innowa-cyjne przedsi´biorstwo rozwijajàce produk-cj´ pod w∏asnà markà. Bioràc pod uwagńasze zdolnoÊci produkcyjne i zapleczetechniczne, w∏asne wyroby powinny w cià-gu trzech lat stanowiç co najmniej20 proc. sprzeda˝y.Na razie powsta∏ jednoosobowy zalà˝ekbiura konstrukcyjnego, które w przy-sz∏oÊci ma sk∏adaç si´ z co najmniej 10in˝ynierów. Mimo skromnego zespo∏udo produkcji wdro˝ono ju˝ pierwsze sa-

modzielne opracowanie – barierk´ za-bezpieczajàcà. RównoczeÊnie roÊnie

sprzeda˝ pacho∏ków ostrzegawczych dladrogowców, przygotowywanych tak˝ew kolorach ˝ó∏to-czarnym dla zak∏adów pra-cy i u˝ytku wewnàtrz hal i magazynów.

Inż. Serafin nie ukrywa, że zakład ma bar-dzo ambitne plany rozwojowe. W przy-sz∏ym roku ruszy budowa drugiej hali pro-dukcyjnej. Na razie elementem strategiijest podnoszenie kwalifikacji pracowników– kontrolerów jakoÊci, ustawiaczy, pomoc-ników ustawiaczy i mistrzów. Cz´Êç osób

koƒczy szko∏y wy˝-sze w Krakowie lubRzeszowie, pozosta-∏ym firma organizujeraz w miesiàcu ca∏o-dniowe szkolenie.– Przekazujemy na-szym pracownikomwiedz´ o najnow-szych tendencjach

w zakresie przetwórstwa tworzyw sztucz-nych – wylicza dyr. Serafin. – Staramy si´tak˝e wychodziç poza sfer´ technologiii zapraszamy na wyk∏ady osoby z ró˝nychdziedzin, na przyk∏ad niedawno goÊci∏u nas szef jakoÊci firmy Toyota.

Takie podejście z pewnością ułatwiawdrażanie coraz nowocześniejszych tech-nologii. W∏aÊnie uruchamiana jest maszy-na do wtrysku dwukomponentowego, naj-bli˝sze plany przewidujà zakup urzàdzeƒ dorozdmuchu technicznego, czyli technologii,w jakiej produkuje si´ na przyk∏ad opako-wania do napojów. Jest to proces bardziejskomplikowany, chocia˝by ze wzgl´du naniewielkà gruboÊç produktu, a wić mini-malnà tolerancj´.Plany sà dalekosi´˝ne, na razie jednakMarek Malinowski z firmy C.D.K z dumàpokazuje barierk´ zabezpieczajàcà. Topierwsza od poczàtku do koƒca w∏asnaprodukcja zak∏adu. JeÊli uda si´ zrealizo-waç plany, ten niepozorny kawa∏ek tworzy-wa otworzy przez firmà Alpha zupe∏nie no-we mo˝liwoÊci. S∏awomir Dolecki

Wdobczyckim zak∏adzie po-wstaje jeden z najnowszychproduktów firmy ABB

– wskaênik napićia VisiVolt. Do fa-bryki dostarczane sà wszystkie pod-zespo∏y, natomiast tu – po wykona-niu jednego z elementów – urzàdze-nie jest montowane i testowane. Topierwszy wymierny efekt wspó∏pracyfirm ABB i Alpha. Wyglàda jednakna to, ˝e nie ostatni. SzeÊç elemen-tów z tworzyw trafia ju˝ do ró˝nychzak∏adów ABB w Polsce, kolejnychszeÊç przechodzi okres walidacjii w najbli˝szym czasie ruszy ich pro-dukcja. W podkrakowskim Zak∏adziePrzetwórstwa Tworzyw Sztucznychb´dà powstawa∏y m.in. ró˝ne obudo-wy przek∏adników pràdowych.

Przemys∏ corazch´tniej si´gapo produktyz tworzyw

fot.

A.St

epha

n/Ar

ch. A

BB

28-29 alpha krakow 5-2-07 15:35 Page 29


Zanik fazy w uk∏adzie z pracujàcymsilnikiem trójfazowym mo˝na wy-kryç podczas monitoringu niesyme-

trii faz. Normalnie silnik nie mo˝e byç w∏à-czony, dopóki przekaênik monitorujàcy niewykryje w∏aÊciwej sekwencji faz L1-L2-L3

i napi cia mieszczàcego si w odpowied-nim zakresie wartoÊci Umin/Umax. Oznaczato, ˝e nie wystàpi∏o obni enie, podwy˝sze-nie lub zanik napi cia fazowego.

Podczas pracy silnika, w przypadku poja-wienia si b∏ du b´dàcego wynikiem zani-ku fazy (L2) wywo∏anego np. przez zadzia-∏anie roz∏àcznika, wartoÊç pràdu fazowegoIL2 spada do zera, a napi cie fazowe UL2

zmniejsza si o wartoÊç ∆U. WartoÊçszczàtkowa napi cia UL2 mo˝e dochodziçnawet do 95 proc. wartoÊci znamionowejnapi cia fazowego, w zale˝noÊci od typusilnika czy obcià˝enia. W takim przypadku,standardowy przekaênik monitorujàcy tyl-ko zaniki faz mo˝e nie wykryç zaniku fazyw pracujàcym silniku.

Aby wykryç taki b∏àd, wymagany jestprzekaênik z funkcjà monitoringu niesyme-trii faz. Po wykryciu niesymetrii napi ç,

przekaênik monitorujàcy wy∏àczy silnik, zabezpieczajàc go przed uszkodzeniem.

Zanik napićia w uk∏adzie z pracujàcym silnikiem

Jedno- i wielofunkcyjne przekaêniki do monitori

Trzy fazy pod pełn

Produkty

Kontrola trójfazowych uk∏adów zasilania zabezpieczaprocesy produkcyjne i urzàdzenia przed uszkodzeniami

oraz daje wymierne oszcz´dnoÊci. Produkowany przez ABBprzekaênik CM-MPS jest wielofunkcyjnym urzàdzeniem

monitorujàcym trójfazowe uk∏ady zasilania. Dost´pny jest w wykonaniach z lub bez monitoringu przewodu

neutralnego, kontroluje zaniki i kolejnoÊç faz, obni˝enia i podwy˝szenia napi´ç oraz niesymetri´ faz.

30-31 3fazy.qxd 5-2-07 12:52 Page 30


fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABBWi cej informacji:

Jakub Matasek, tel.: 022 51 64 454e-mail: [email protected]

oringu parametrów zasilania

łną kontrolą Skutki uszkodzenia przewodu neu-tralnego zale˝à od rodzaju obcià-˝enia i sposobu poboru pràdu.

W ka˝dym przypadku wartoÊç pràdu INp∏ynàcego w przewodzie neutralnym,mo˝e zostaç obliczona zgodnie z Pierw-szym Prawem Kirchhoffa, jako sumawektorowa wszystkich pràdów fazo-wych. W uk∏adzie symetrycznym warto-Êci wszystkich pràdów fazowych IL1, IL2

i IL3 sà takie same i przesuni´te o tensam kàt 120° elektrycznych. Z rachunkuwektorowego dla tego przypadku wyni-ka, ˝e pràd IN p∏ynàcy przez przewódneutralny ma wartoÊç zero w dowolnejchwili. Oznacza to, ˝e uszkodzenie prze-wodu neutralnego nie powoduje szkodli-wych skutków i dla obcià˝eƒ symetrycz-nych nie jest konieczne monitorowaniestanu przewodu neutralnego. W systemach z niesymetrià faz – któresà najcz´Êciej spotykane – pràdy IL1, IL2

i IL3 ró˝nià si co do wartoÊci i fazy; war-toÊci napi ç fazowych UL1, UL2 i UL3 orazwynikajàca z nich wartoÊç UN sà nadal ta-kie same. Ró˝nica pràdów fazowych po-woduje przep∏yw pràdu wyrównawczegoIN, p∏ynàcego przez przewód neutralny.Uszkodzenie przewodu neutralnego (roz-∏àczenie punktu gwiazdowego) zatrzymaprzep∏yw pràdu wyrównawczego,co spowoduje zmian´ wartoÊci napi çw poszczególnych fazach.

Oznacza to, ˝e napićie fazowe w ga∏´ziz odbiornikiem o niskiej impedancji spa-da, a roÊnie w ga∏´zi z odbiornikiemo wy˝szej impedancji. W∏aÊnie dlategozbyt wysokie napićie pojawiajàce si´w jednej z ga∏´zi mo˝e uszkodziç lub na-wet zniszczyç pod∏àczony odbiornik.Obni˝enia napi´ç w ga∏´ziach mogàwywo∏aç ró˝ne konsekwencje w zale˝-noÊci od obcià˝enia. Trójfazowe prze-kaêniki monitorujàce z mo˝liwoÊcià kon-troli przewodu neutralnego oferujà bez-piecznà i niezawodnà ochron´ w przy-padku jego uszkodzenia.

Uszkodzenie przewodu neutralnego

Wsieciach trójfazowychnajcz´Êciej spotyka si´dwa sposoby po∏àcze-nia odbiorników: po∏à-czenie w gwiazd´ lub

w trójkàt. W przypadku po∏àczeniaw gwiazd´, trzy ga∏´zie odbiornikapod∏àczone sà do trzech faz zasilaniai do punktu wspólnego (gwiazdowego),do którego pod∏àczony jest równie˝przewód neutralny. W przypadku po∏àczenia w trójkàt, od-biorniki pod∏àczone sà do sàsiednich faznapićiowych. Nie wyst´puje w tymuk∏adzie przewód neutralny.

W celu wykrycia b∏´dów w uk∏adzie zasi-lania, w uk∏adach trójfazowych monitoro-wanych jest wieleparametrów. Naj-cz´Êciej do tego ce-lu wykorzystywanesà przekaêniki moni-torujàce (jedno- lubwielofunkcyjne). Te-stowane sà nast´-pujàce parametry:

� Kolejność faz:Wp∏ywa na kierunek obrotów wirnika sil-nika. Niew∏aÊciwa kolejnoÊç faz podczasza∏àczania lub ich zmiana podczas pracysilnika mo˝e uszkodziç lub zniszczyç nietylko pod∏àczony silnik, ale równie˝ inneelementy toru nap´dowego i urzàdzenianap´dzane. Dlatego szybkie wykrycie nie-w∏aÊciwej kolejnoÊci faz jest szczególniewa˝ne w przypadku maszyn zawierajà-cych cz´Êci wirujàce i ruchome: pomp,nap´dów wrzecion, pi∏ i innych.

� Zaniki faz:Mo˝e je spowodowaç zadzia∏anie roz-∏àcznika. Zaniki faz mogà skutkowaç sta-nami nieustalonymi w instalacji, na przy-k∏ad: silniki mogà niew∏aÊciwie starto-waç lub pobierajà potrzebnà energi´ tyl-ko z pozosta∏ych faz. Skutkiem takichzjawisk mo˝e byç ewentualne uszkodze-nie silnika, a znaczne nagrzewanie si´przewodów zasilajàcych mo˝e wywo∏açpo˝ar.

� Obniżenia i podwyższenia napięć:Podwy˝szenia napi´ç powodujà nagrze-wanie si´ pod∏àczonych odbiorników i je-Êli nie sà w por´ wykryte i zdiagnozowa-

ne, mogà uszkodziç lub nawet zniszczyçpod∏àczony odbiornik. Obni˝enia napi´çmogà skutkowaç stanami nieustalonymiw instalacji, np. stycznik mo˝e byç w nie-zdefiniowanej pozycji prze∏àczania, spo-wodowanej pracà w „zabronionym“ za-kresie napićiowym.

� Niesymetria:JeÊli uk∏ad zasilania jest niesymetrycznyz powodu nierównomiernego obcià˝enia,silnik przekszta∏ca cz´Êç pobranej mocyw moc biernà. Znacznie zmniejsza si´sprawnoÊç uk∏adu. Ponadto silnik nara˝o-ny jest na du˝e stresy termiczne i w przy-padku, gdy skutki niesymetrii nie sà wy-kryte przez dodatkowe przekaêniki termi-storowe, mo˝e zostaç zniszczony.

� Uszkodzenieprzewodu neutral-nego:W przypadku obcià-˝enia symetrycz-nego uszkodzenieprzewodu neutral-nego nie wywo∏ujeszkodliwych skut-

ków dla uk∏adu. JeÊli przewód neutralnyzostanie uszkodzony przy obcià˝eniu nie-symetrycznym, fluktuacje napićiowezachodzàce w poszczególnych fazachmogà powa˝nie uszkodziç pod∏àczoneodbiorniki.

Pami´tajàc o tym, ˝e dost´pnoÊç energiielektrycznej jest bardzo wa˝na dla za-pewnienia ciàg∏oÊci produkcji, a skutkizmian podstawowych parametrów na-pićia cz´sto wià˝à si´ z przestojamii znacznymi kosztami, warto rozwa˝yçwdro˝enie kontroli trójfazowych uk∏adówzasilania. Instalacja mo˝e byç przeprowa-dzona przy minimalnych nak∏adach,a proponowana przez ABB seria siedmiuprzekaêników CM, ka˝dy o ró˝nej funk-cjonalnoÊci, zapewnia ekonomiczny mo-nitoring systemów trójfazowych, zabez-pieczajàc urzàdzenia i przynoszàc wy-mierne korzyÊci.

Monitoringsieci gwarantujebezpieczeƒstwo

urzàdzeƒ

30-31 3fazy.qxd 2-2-07 15:22 Page 31

ProduktyPrzemiennik cz´stotliwoÊci o niskiej zawartoÊci harmonicznych

Napęd ABB – unikalne

rozwiązanie

Wprowadzony na rynekw 2006 roku produkt sta-nowi silnà konkurencj´dla uk∏adów z wielouzwo-jeniowymi transformato-

rami czy zestawami filtrów pasywnych. Jakuda∏o si´ stworzyç produkt o tak zintegro-wanej budowie, pozwalajàcy oszcz´dziç nawielopulsowym oprzyrzàdowaniu? Ca∏a ta-jemnica to trzy podstawowe cechy: Aktyw-na Jednostka Zasilajàca, BezpoÊrednie Ste-rowanie Momentem i filtry LCL.Nap´dy regeneracyjne cz´sto sà nazywa-ne czterokwadrantowymi. W zale˝noÊci odtego, czy silnik ma przyspieszaç czy hamo-waç – energia mo˝e p∏ynàç w obu kierun-kach. Umo˝liwia to Aktywna Jednostka Za-silajàca. AJZ to tak˝e gwarancja bardzo ni-skiego poziomu harmonicznych pràdu i na-pićia. W przeciwieƒstwie do uk∏adów pa-sywnych, umo˝liwia kontrol´ przebiegu

pràdu, co ma ogromny wp∏yw na niski po-ziom harmonicznych, bliski jednoÊci wspó∏-czynnik mocy, a nawet kompensacja mocybiernej sieci. Wszystko to w szerokim za-kresie obcià˝enia. Ponadto dzi´ki AJZ prze-miennik mo˝e utrzymywaç sta∏e napićiena szynie DC, uniezale˝niajàc je w wi´k-szym stopniu od wahaƒ sieci. Odpowied-nie prze∏àczanie tranzystorów mostka zasi-lajàcego mo˝e zapewniç nawet wy˝sze na-pićie dla silnika ni˝ to, którym przemiennikjest zasilany. Oznacza to mniejsze pràdyi oszcz´dnoÊç na kablach silnika.Podsumowujàc, Aktywna Jednostka Zasi-lajàca to radykalne obni˝enie poziomu ge-nerowanych harmonicznych. Bez dodatko-wych filtrów i bez koniecznoÊci stosowaniadrogich rozwiàzaƒ wielopulsowych. Korzy-Êci nie da si´ nie zauwa˝yç – mniej zajmo-wanego miejsca, prostota instalacji i du˝aoszcz´dnoÊç czasu i pieni´dzy.Spe∏nienie rygorystycznych norm (tj. G5/4czy IEE 519) sta∏o si´ mo˝liwe przez po∏à-czenie dwóch pozosta∏ych technologii:BezpoÊredniego Sterowania Momentem(DTC) i filtrów LCL. Technika DTC to opa-tentowane przez ABB rozwiàzanie zapew-niajàce sta∏y moment obrotowy przy szyb-ko zmieniajàcym si´ obcià˝eniu. Natomiastfiltry LCL w znacznym stopniu redukujàwy˝sze harmoniczne napićia.Po∏àczenie opisanych cech nap´dówumo˝liwia redukcj´ harmonicznych pràdo-wych do 5 proc., podczas gdy standardo-wy przemiennik 6-pulsowy z d∏awikiemsieciowym to harmoniczne rz´du30–50 proc. Tak znaczàce ograniczenieharmonicznych w ca∏ym zakresie cz´stotli-woÊci czyni z nap´du ABB unikalne rozwià-zanie na rynku. Jest wić jedynym 6-pulso-wym przemiennikiem cz´stotliwoÊci majà-cym tak niewielki negatywny wp∏yw nasieç energetycznà.

Poprawa jakości napięcia w sie-ciach energetycznych to pod-

stawowa troska przemysłu. Nieli-niowe obciążenia, jak zasilaczeurządzeń czy fluorescencyjneoświetlenie, wprowadzają znacznezakłócenia do sieci. Powoduje toprzegrzewanie się czy uszkodzeniabardziej wrażliwych urządzeń zasi-lanych z tej samej sieci. Niektóresektory w przemyśle, jak choćbyoczyszczalnie czy przepompownie,muszą ograniczyć poziom wpro-wadzanych do sieci zakłóceń, byuniknąć zniszczenia urządzeń w bli-sko położnych obiektach. Inne, jakprzemysł chemiczny, papierniczyczy metalowy, mogą zwiększyćswe zyski przez bardziej optymalnei efektywne wykorzystanie energii.

Walkaz zak∏óceniami

In˝ynierowie ABB poczyniliciekawà obserwacj´ – kliencistosujà nap´dy regeneracyjne,przy czym nie wykorzystujàmo˝liwoÊci zwrotu energii dosieci. Decydujàcy jest bardzoniski poziom harmonicznychprzez nie generowanych. Efektem tych obserwacji jestwprowadzenie do ofertynowego typu nap´dów.

Wi cej informacji: Piotr MaÊcibroda, tel.: 042 29 93 351e-mail: [email protected]

32-33 przemienniki.qxd 6-2-07 9:20 Page 32


fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

Uproszczenie i usystematyzowanie wspó∏pracy

Umowy serwisowe

Mówiàc najproÊciej – to dokument szczegó∏owo opisujàcy zasadywspó∏pracy pomi´dzy ABB a klientem. Jej podstawowymi, choçnieobligatoryjnymi, elementami sà:� sta∏a gotowoÊç gwarantujàca czas reakcji serwisu od zg∏osze-

nia awarii do momentu pojawienia si´ serwisanta na obiekcie;� sta∏y i szybki dost´p do cz´Êci zamiennych do urzàdzeƒ

obj´tych umowà serwisowà, z gwarancjà dokonania na-prawy przez serwisanta na miejscu instalacji;

� okresowe przeglàdy techniczne obejmujàce szczegó∏o-we sprawdzenie urzàdzeƒ oraz przedstawienie raportuz przeglàdu, zawierajàcego m.in. zalecenia co do dalszejeksploatacji lub wprowadzenia dzia∏aƒ prewencyjnych.

Czym jest umowa serwisowa?

Firma ABB ma w ofercie serwiso-wej wiele produktów, majàcychbezpoÊredni zwiàzek z przeciw-dzia∏aniem awariom urzàdzeƒ.Podstawà oferty serwisu auto-

matyki ABB staje si´ narz´dzie, pozwalajà-ce na znaczne uproszczenie oraz usyste-matyzowanie dzia∏aƒ serwisowych u klien-ta, którym jest umowa serwisowa.

Istotną rzeczą w każdej umowie serwiso-wej jest szybkie i w miar´ dok∏adne okre-Êlenie ewentualnych kosztów naprawy,dlatego te˝ dodatkowym elementem,oprócz stawek godzinowych pracy serwisuzawartym w prawie ka˝dej umowie, mo˝ebyç cennik typowych cz´Êci zamiennych,z cenami obowiàzujàcymi w ca∏ym czasietrwania umowy.Sk∏adnikami umów serwisowych mogàstaç si´ równie˝ elementy szczegó∏owoopisywane w poprzednich wydaniachkwartalnika „Dzisiaj”:� Inventory Access™ – prowadzenie ma-

gazynu krytycznych cz´Êci zamiennychdla przemienników cz´stotliwoÊci;

� zestawy prewencyjne oraz programyprewencyjne z zaleceniami okresowejwymiany starzejàcych si´ podzespo∏ów.

Oferta sta∏ych umów serwisowych zawie-rana jest ze wszystkimi u˝ytkownikamiurzàdzeƒ lub instalacji dostarczonych w ra-mach projektów realizowanych przez ABB.Ka˝da umowa przygotowywana jest indy-widualnie, a wszelkie kwestie techniczne,majàce wp∏yw na zakres umowy, uzgad-niane sà bezpoÊrednio z zainteresowanymklientem.

Korzyści płynące z podpisanej umowyserwisowej mogà okazaç si´ nieocenione.Wszelkie prace planowe, takie jak przeglà-dy czy wymiany podzespo∏ów, sàprzeprowadzane w uzgodnionymterminie, u˝ytkownik nie musiwić pami´taç o przeprowadze-niu jakichkolwiek szczegó∏o-wych uzgodnieƒ, co czasamimog∏oby umknàç jego uwadze.W sytuacjach awaryjnych, gdywymagane sà szybkie dzia∏a-nia, u˝ytkownik nie musi si´ za-stanawiaç, gdzie i do kogo nale-˝y si´ zwróciç. Przez ca∏y rok,24 godziny na dob´ i 7 dni w tygo-dniu dost´pny jest telefon, podktórym dy˝uruje serwisant ABB.Zg∏oszenia przyjmowane sà

zawsze telefonicznie. Potwierdzenie na piÊ-mie jest oczywiÊcie wymagane, lecz mo˝ebyç przes∏ane w dogodnej chwili.

Wszyscy klienci, mający umowy serwiso-we z ABB, majà zawsze zapewnionà po-moc fachowego serwisu w gwarantowa-nym czasie od kilku do kilkunastu godzinod chwili zg∏oszenia awarii. Umowy serwi-sowe sà jednym z wa˝niejszych elemen-tów, pozwalajàcych na znaczne ogranicze-nie kosztów zwiàzanych z nieoczekiwany-

mi i nieplanowanymi postojami, skutku-jàcymi wielokrotnie ogromnymi

stratami w produkcji.

Wielokrotnie zwracaliÊmy Paƒstwa uwag´ na problemy zwiàzane z procesami starzenia si´zainstalowanych urzàdzeƒ oraz wp∏yw tego zjawiska na bezawaryjnà prac´ instalacjiprzemys∏owych. Dzisiaj opiszemy doskona∏y sposób radzenia sobie z bie˝àcymi problemamiutrzymania urzàdzeƒ w dobrej kondycji oraz zapobiegania ich niespodziewanym awariom.

Wi cej informacji: Marcin Góralski, tel.: 0 601 655 508; e-mail: [email protected], Tomasz Kopka, tel.: 0 603 720 653; e-mail: [email protected]

32-33 przemienniki.qxd 2-2-07 15:19 Page 33

Do pomiaru zawartoÊci tlenuwykorzystywane sà technikibazujàce na ró˝nych zasadachpomiarowych. Najcz´Êciej sto-sowane sà metody oparte

o w∏asnoÊci magnetyczne tlenu, elektro-chemiczne i cyrkonowe ogniwa. Przydat-noÊç tych rozwiàzaƒ pomiarowych jestuzale˝niona od rozmaitych czynników,mi´dzy innymi rodzaju mierzonego gazu,temperatury, ciÊnienia, instalacji czy wa-runków otoczenia. Firma ABB ma w swo-jej ofercie wiele rozwiàzaƒ ciàg∏ego pomia-ru zawartoÊci tlenu dostosowanych doró˝nych aplikacji i wymogów. PrzeÊledêmymo˝liwoÊci ich wykorzystania na kilkuprzyk∏adach.

Kontrola efektywności spalaniaAby móc kontrolowaç efektywnoÊç spala-nia w ró˝nego rodzaju kot∏ach i piecach,nale˝y znaç poziom zawartoÊci tlenu i tlen-ku w´gla w spalinach. Majàc t´ wiedz´,mo˝na odpowiednio regulowaç stosunekpaliwo-powietrze i w ten sposób regulo-

waç proces spalania. W wi´kszoÊci przy-padków wystarczy mierzyç tylko st´˝enietlenu w spalinach (drugi czynnik jest zale˝-ny od zawartoÊci tlenu). Do tego celu ma-sowo wykorzystywane sà sondy cyrkono-we. Metoda polega na pomiarze ró˝nicypotencja∏ów na dwóch elektrodach ogni-wa st´˝eniowego, gdzie elektrolitem jestrozgrzany powy˝ej 600°C tlenek cyrkonu, ajako gaz referencyjny jest stosowane po-wietrze, które ma sta∏à zawartoÊç tlenuwynoszàcà ok. 20,96 proc. obj´toÊci. Po-miar jest realizowany w trybie in-situ, tzn.uk∏ad mierzàcy ma bezpoÊredni kontaktz mierzonym gazem. Sondy cyrkonowe sàzabudowywane do wn´trza przekroju po-miarowego. Proponowane przez ABB sondy cyrkono-we sà prawdziwie in-situ uk∏adami pomia-rowymi. Ustrój pomiarowy tych sond znaj-duje si´ na koƒcowej cz´Êci sondy, tu˝ zawysokosprawnym filtrem ceramicznym.Powoduje to, ˝e realny czas odpowiedzijest stosunkowo krótki – obejmuje g∏ównieczas dyfuzji spalin przez filtr. Dla dostoso-

Tlen stosowany jest w wielu procesach

technologicznych, na przyk∏ad podczas spalania

lub utleniania. Przy innychdzia∏aniach jego obecnoÊç

mo˝e byç niewskazana, a w niektórych przypadkach

wr´cz niebezpieczna. Istotny staje si´ wi´c ciàg∏ypomiar tlenu, umo˝liwiajàcyregulacj´ lub zabezpieczenie

instalacji technologicznej.


Produkty

Analityka procesowa – przeglàd oferty ABB

Pomiary zawartości tlenu

MECHANIZM POMIAROWY MAGNOSA 106

34-35 anlityka.qxd 2-2-07 15:16 Page 34


fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

wania si´ do potrzeb klientów i wymogówtechnologicznych sondy produkowane sàw kilku wersjach:� ZFG2 stosowanej na kana∏ach spalin, ko-

minach, wsz´dzie tam, gdzie temperatu-ra jest poni˝ej 600°C;

� ZGP2 dla aplikacji o wy˝szych tempera-turach (600-1400°C);

� EXFG i EXPG, gdzie w warunkach ze-wn´trznych wy-st´puje strefa za-gro˝ona wybu-chem (uwaga: zewzgl´du na ogrze-wanie uk∏adu po-miarowego, sondcyrkonowych niewolno u˝ywaç dopomiaru gazówpalnych);

� AZ 100 jako ekonomiczna alternatywadla instalacji opalanych gazem bàdê lek-kim olejem;

� SMA90 z dodatkowym pomiarem zawar-toÊci CO2 (pomiar zawartoÊci frakcji pal-nych).

Monitoring emisjiRegulacje prawne nakazujà prowadzeniedla niektórych instalacji energetycznychi spalania odpadów prowadzenie ciàg∏egomonitoringu emisji spalin. W takim przy-padku bardzo wa˝nym pomiarem pomoc-niczym jest okreÊlanie zawartoÊci tlenuw spalinach. W wielu aplikacjach zosta∏ysprawdzone rozwiàzania:� pomiar elektrochemicznym czujnikiem

jako integralnym uk∏adem analizatoraUras 14/26; jest to najcz´Êciej stosowa-ne rozwiàzanie, umo˝liwiajàce jednocze-Ênie realizacj´ pozosta∏ych pomiarów za-wartoÊci SO2, NOX, CO, CO2;

� analizator Magnos17/27 wykorzystujàcymetod´ termomagnetycznà niewra˝liwàna wibracje lub Magnos 106/206 z trady-cyjnym mechanicznym uk∏adem magne-tycznym;

� sonda cyrkonowa ZFG2 (pomiar in-situ).Wymienione analizatory majà certyfikatyTUV i MCERTS potwierdzajàce ich wyko-rzystanie do monitoringu emisji.

Zabezpieczenie elektrofiltraW instalacjach, gdzie st´˝enie tlenku w´-gla jest wysokie (powy˝ej 1 proc. obj´to-Êci), istnieje realna groêba wywo∏ania eks-plozji w elektrofiltrze. Jest to uzale˝nioneod stosunku zawartoÊci tlenku w´gla i tle-nu. Po przekroczeniu granicznej wartoÊcielektrofiltr jest wy∏àczany. Dlatego te˝ wramach zabezpieczenia jest zalecane pro-wadzenie pomiaru gazów idàcych do elek-trofiltra z pomiarami zawartoÊci O2 i CO. Wproponowanej aplikacji pomiar jest wyko-nywany w trybie ekstrakcyjnym (gaz jestzaciàgany z punktu pomiarowego do ana-lizatora) z sondà poboru próbki cyklicznie

przedmuchiwanà spr´˝onym powietrzem.Urzàdzenia pomiarowe to Uras 26 (pomiarCO zakresy: 0–2 i 0–5 proc. obj´toÊci)i Magnos 27 (pomiar O2 zakres 0–10 proc.obj´toÊci).

Przemysł petrochemiczny i chemicznyPraca instalacji, w której gazami proceso-wymi sà gazy palne, zawsze jest zagro˝ona

mo˝liwoÊcià utwo-rzenia si´ mieszaninywybuchowej i wywo-∏ania eksplozji. Prze-ciwdzia∏aniem temuzjawisku jest niedo-puszczanie do wnika-nia tlenu (z powie-trza) do wn´trza in-stalacji. Jednak˝e

w celach bezpieczeƒstwa poziom tlenujest monitorowany (czym mniejszy, tym le-piej). Wià˝e si´ to najcz´Êciej z zastosowa-niem analizatorów przystosowanych dopracy w strefie zagro˝onej wybuchem.Sprawdzonym rozwiàzaniem dla takichuk∏adów jest prosty w obs∏udze analizatorEL6010 Magnos Ex, wykonany w wersjiEEx d dla strefy Z1, bez koniecznoÊci sto-sowania zabezpieczajàcego powietrzaprzedmuchowego.

Pomiary czystości gazówPrzy produkcji gazów tech-nicznych (np. tlenu spawal-niczego) istotnym kryteriumjakoÊciowym jest spraw-dzanie czystoÊci wytwarza-nych gazów. Spotkaç si´ tumo˝na z dwoma zagadnie-niami dotyczàcymi pomia-rów zawartoÊci tlenu:� pomiar iloÊciowy w czy-

stym tlenie;� pomiar Êladowych zawar-

toÊci (ppm) w innych ga-zach.

Dla pierwszej aplikacji naj-cz´Êciej stosowane sà ana-lizatory bazujàce na para-magnetycznych w∏aÊciwo-Êciach czàsteczek tlenu(Magnos 206) z zaw´˝onymzakresem pomiarowym 99–100 proc. obj´toÊci. W przypadku drugiego po-miaru, gdzie ˝àdany zakrespomiarowy mo˝e byç bar-dzo niski (0–1 ppm) wyma-gane jest zastosowanie bar-dzo precyzyjnego i dok∏ad-nego urzàdzenia. W ofercie ABBznajduje si´ analizator ZO23, bazujàcy na

metodzie ogniwa cyrkonowego, w którymplatynowe elektrody tego ogniwa zosta∏yzdeaktywizowane (zmniejszone w∏asnoÊcikatalityczne platyny). Efektem tego jestwi´ksza stabilnoÊç pomiaru i zmniejszonawra˝liwoÊç na wyst´powanie innych ga-zów, np. 1 ppm tlenu zostanie poprawniezmierzony w obecnoÊci 10 ppm wodorulub metanu.

Analizator tlenu medycznegoW zastosowaniach medycznych tlen musispe∏niaç wymogi Farmakopei Europejskiej.OkreÊlono w niej, jakie sà konieczne po-miary dla ka˝dej partii produkowanego tle-nu. Otó˝ nale˝y mierzyç zawartoÊç tlenu,tlenku w´gla, dwutlenku w´gla i wilgotno-Êci gazu. Odpowiedni uk∏ad wraz z syste-mem przy∏àczy oraz kalibracji zosta∏ opra-cowany w ABB i bazuje na analizatorach:�Magnos 206 z zakresem pomiarowym

99–100 proc. obj´toÊci dla tlenu.�Uras 26 do pomiaru zawartoÊci CO

(0–50 ppm) i CO2 (0–300 ppm);�wilgotnoÊciomierza z zakresem pomiaru

0–100 ppm.

Wi cej informacji: Janusz Dzielendziak, tel.: 071 34 75 625e-mail: [email protected]

ABB oferujewiele rozwiàzaƒciàg∏ego pomiaruzawartoÊci tlenu

6

34-35 anlityka.qxd 2-2-07 15:17 Page 35

Produkty

AquaMaster by∏ pierwszymw Êwiecie przep∏ywomierzemelektromagnetycznym zasila-nym bateryjnie. Do tego mo-mentu przedsi´biorstwa wo-

dociàgowe wykorzystywa∏y przep∏ywomie-rze elektromagnetyczne jedynie na sie-ciach magistralnych i tranzytowych na ruro-ciàgach o du˝ychÊrednicach. Idea u˝y-cia tej technologii dowykrywania nie-szczelnoÊci i pomia-rów rozliczeniowychna sieciach rozdziel-czych i przy∏àczachwodociàgowych by-∏a jeszcze w roku1999 nowatorska. Od tego czasu sprzeda˝przep∏ywomierzy AquaMaster wzros∏a dowielu tysićy sztuk. W tym czasie ros∏y tak˝e oczekiwania klien-tów. Dzisiaj wymagajà oni, aby przep∏ywo-mierz podawa∏ nie tylko informacj´ na te-mat przep∏ywu aktualnego i sumaryczne-go, ale tak˝e aby by∏ cz´Êcià systemu za-rzàdzania i analizy danych, a zatem dostar-cza∏ dane, które umo˝liwia∏yby efektywnezarzàdzanie siecià wodociàgowà i osiàga-nie oszcz´dnoÊci. W∏aÊnie takie mo˝liwo-Êci daje nowy AquaMaster.

Przepływomierze bateryjne AquaMasterzapewniają wysoką dokładność pomiaru– ±0,5 proc. Dla porównania typowy prze-

p∏ywomierz mechaniczny zapewnia do-k∏adnoÊç na poziomie ±2 proc. W warun-kach krajów zachodnich, gdzie koszt wodyjest wy˝szy ni˝ w Polsce, oznacza to, ˝ew aplikacjach rozliczeniowych dla Êrednicpowy˝ej DN100 koszt przep∏ywomierzazwraca si´ w czasie krótszym ni˝ miesiàc.Dla przyk∏adu wymieniajàc przep∏ywomierz

mechaniczny o Êred-nicy DN150 o do-k∏adnoÊci ±2 proc.na przep∏ywomierzAqua-Master, opera-tor mo˝e zaoszcz´-dziç w ciàgu mie-siàca 4730 dolarówza nierozl iczanàwczeÊniej wod´.

Prostà konsekwencjà tego faktu jest to, ˝eobecnie przedsi´biorstwa wodociàgowezamieniajà przep∏ywomierze mechanicznena AquaMastery nawet dla tak ma∏ych roz-miarów rurociàgu jak DN40.

Dalsze oszczędności i zwiększenieilości wody fakturowanej wynikajà z po-szerzenia zakresu pomiarowego przep∏y-womierzy AquaMaster, zarówno dla prze-p∏ywów minimalnych, jak i maksymalnych.W szczególnoÊci unikalna mo˝liwoÊç po-miaru przep∏ywów minimalnych od pr´d-koÊci kilku milimetrów na sekund´ umo˝li-wia dokonanie dok∏adnych pomiarów prze-p∏ywów nocnych, dotychczas praktycznieniemierzalnych za pomocà liczników me-

W dobie globalnegoocieplenia i coraz

wi´kszych problemówz zasobami naturalnymi,

straty wody pitnejpowstajàce w sieciachwodociàgowych stajà

si´ powa˝nymproblemem

ekologicznymi ekonomicznym. Jako

narz´dzie dominimalizacji tych strat

ABB zaprojektowa∏arewolucyjny, zasilany

bateryjnieprzep∏ywomierz

elektromagnetycznyAquaMasterTM.


AquaMasteru∏atwia

zarzàdzaniewodociàgami

Poza cechami bezpośrednio przekładającymi się na korzyści ekonomiczne, przepływomierze AquaMaster mają także wieleinnych zalet, takich jak:■ Brak części ruchomych, co eliminuje konieczność obsługi okresowej i bardzo poprawia stabilność długookresową.

Nie występuje też typowe dla przepływomierzy mechanicznych zjawisko obrastania elementów wirnika, zwiększające tarcie,co z kolei może w dłuższym czasie zaniżać wskazania licznika mechanicznego, a zatem powodować, że wystawianeodbiorcom rachunki będą zaniżone w stosunku do rzeczywistego zużycia wody.

■ Znacznie niższe koszty instalacji wynikające z braku konieczności stosowania dodatkowych zaworów odcinających, czyby-passów koniecznych przy instalacji przepływomierzy mechanicznych.

■ Stopień ochrony IP68 zarówno dla wersji kompaktowej jak i rozłącznej, umożliwiający zakopanie przepływomierzabezpośrednio w ziemi bez konieczności budowy studzienki lub też instalację w studzienkach podtapianych.

■ Wyjątkowo duża dynamika zakresu pomiarowego 1000:1 zapewnia wysoką dokładność pomiaru zarówno dla przepływówminimalnych, jak i maksymalnych, i co istotne, zgodność z nową dyrektywą europejską MID (Measuring InstrumentsDirective) umożliwiającą zastosowanie przepływomierza do celów rozliczeniowych.

■ Możliwość pomiaru w obu kierunkach z tą samą dokładnością i trzy zintegrowane liczniki przepływu w przód, w tył i netto.

Wysoka dok∏adnoÊç i niskie koszty instalacji

AquaMasterTM

Elektromagnetyczne licznize zdalnym odczytem

36-37 aqua.qxd 2-2-07 15:14 Page 36


fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

chanicznych. Daje to tak˝e pewnoÊç b∏y-skawicznego wykrywania nieszczelnoÊci,co dla opisanego przyk∏adu mo˝e powodo-waç zwielokrotnienie oszcz´dnoÊci.

Przepływomierze AquaMaster posiadająwbudowany zegar czasu rzeczywistego,mogà byç tak˝e wyposa˝one w zintegro-wany miernik ciÊnienia w rurociàgu, we-wn´trzny data-logger zapisujàcy aktualnewartoÊci licznika, przep∏ywu i ciÊnieniaz rozdzielczoÊcià do 15 minut, a tak˝e wbu-dowany modu∏ GSM umo˝liwiajàcy trans-mitowanie tych danych do systemu cen-tralnego automatycznie lub na ˝àdanieu˝ytkownika. Bezpieczeƒstwo danych zapewnia mi´dzyinnymi bateryjne zasilanie lub bateryjnepodtrzymanie, a tak˝e automatyczny back--up aktualnych wartoÊci liczników z pami´-ci przetwornika do pamići czujnika. Prze-p∏ywomierz AquaMaster nie wymaga do-konywania parametryzacji przez u˝ytkow-nika. Jest kalibrowany w fabryce na mokroi dostarczany do klienta z certyfikatem ka-libracji. CzynnoÊci rozruchowe sprowadza-jà si´ do zainstalowania go na rurociàgu.Rozbudowany wyÊwietlacz lokalny poka-zuje m.in. aktualne parametry przep∏ywu,wartoÊci liczników, stan ∏adowania po-

szczególnych baterii, czy te˝ informacjediagnostyczne. Wersja przep∏ywomierza AquaMasterExplorer z wbudowanym modemem GSMumo˝liwia przesy∏anie danych pomiaro-wych z przep∏ywomierza znajdujàcego si´w dowolnym miejscu do centralnej bazydanych znajdujàcej si´ na serwerze ABB.Autoryzowani u˝ytkownicy majà dost´p dodanych za poÊrednictwem zwyk∏ej przeglà-darki internetowej. Poza typowymi funkcja-mi przeglàdu danych z poszczególnychprzep∏ywomierzy, u˝ytkownicy mogà doko-nywaç analizy pomiarów pod ró˝nym kà-tem, a tak˝e eksportowaç je np. do forma-tu Excela. FunkcjonalnoÊç ta wraz z mo˝li-woÊcià pomiaru wyjàtkowo ma∏ych prze-p∏ywów nocnych umo˝liwia m.in. efektyw-ne wykrywanie nieszczelnoÊci i podjćiedzia∏aƒ naprawczych cz´sto na wiele mie-sićy przed pojawieniem si´ widocznegowycieku na powierzchni ziemi.

Całości dopełnia urządzenie CalMaster 2do weryfikacji parametrów przepływo-mierza AquaMaster w miejscu instalacji(z dok∏adnoÊcià do 1 proc.). Jest to jedynetego typu urzàdzenie umo˝liwiajàce spraw-dzenie przep∏ywomierzy zasilanych bateryj-nie bez potrzeby ich demonta˝u.

Wi cej informacji: Artur Kucyba∏a, tel.: 0 605 067 674e-mail: [email protected]

Przep∏ywomierzprzekazuje

dane za pomocàwiadomoÊci

SMS do systemu

analizy danych,opartego

na przeglàdarceinternetowej.Pozwala to

szybkoi skuteczniewykrywaç

nieszczelnoÊci.

SYSTEM ANALIZYDANYCH DLAPRZEPŁYWOMIERZAAQUAMASTEREXPLORER

PRZEPŁYWOMIERZELEKTROMAGNETYCZNY

AQUAMASTER Z ZASILANIEM BATERYJNYM

niki wody

36-37 aqua.qxd 2-2-07 15:15 Page 37


Wi cej informacji: Zdzis∏aw Sendrowski, tel.: 0 29 75 33 223e-mail: [email protected]

Urzàdzenia specjalistyczne

Agregatyspr´˝ajàce i pràdotwórcze

Elblàski oddzia∏ ABB jest jedynàw ca∏ej Grupie ABB na Êwieciejednostkà, która zajmuje si´kompleksowym projektowa-

niem, doborem podzespo∏ów, oprzyrzà-dowaniem w niezb´dne instalacje i sys-temy oraz monta˝em agregatów spr´˝a-jàcych i pràdotwórczych.G∏ównym zadaniem agregatu spr´˝ajà-cego jest podnoszenie ciÊnienia gazu.Potrzeba taka pojawia si´ na przyk∏adwówczas, gdy jego wydobycie z pod-ziemnych z∏ó˝ nie jest mo˝liwe ze wzgl´-du na zbyt niskie ciÊnienie. Podobniemo˝e byç podczas t∏oczenia gazu podziemi´, w celu stworzenia zapasów ma-gazynowych. Taki rodzaj zastosowaniaagregatów wydaje si´ byç najbardziejoczywisty, ale niejedyny. Odbiorcamitych urzàdzeƒ sà tak˝e elektrownie, któ-re muszà podawaç do turbiny gaz pali-wowy o odpowiednim ciÊnieniu. Wów-czas agregat spr´˝ajàcy gaz paliwowyokreÊla si´ mianem „boostera”. Agregaty produkcji ABB trafiajà tak˝e dorafinerii, gdzie s∏u˝à do podnoszenia ciÊ-nienia gazu wykorzystywanego do celówtechnologicznych w procesach petro-chemicznych. Niewàtpliwie znacznie szersze zastoso-wanie majà agregaty pràdotwórcze. Sàone niezb´dne wsz´dzie tam, gdzienie ma sta∏ego êród∏a pràdu lubprzerwy w jego dostawie po-wodujà zatrzymanie wa˝-nych procesów technolo-gicznych. SzeÊç takichurzàdzeƒ, wyprodukowa-nych przez ABB, zabez-piecza trzy t∏ocznie ga-

zu na gazociàgu jamalskim. Te kilkuna-stohektarowe obiekty, odpowiedzialneza podnoszenie ciÊnienia gazu podczasjego przesy∏u, wyposa˝one w wieleskomplikowanych instalacji i systemówmogà funkcjonowaç bezpiecznie w du˝ejmierze dlatego, ˝e agregaty pràdotwór-cze w ka˝dej chwili gotowe sà do przej´-cia odpowiedzialnoÊci za dostawy ener-gii elektrycznej. Bez wàtpienia najbardziej obrazowymprzyk∏adem koniecznoÊci posiadania ta-kiego urzàdzenia sà szpitale, a w szcze-gólnoÊci ich bloki operacyjne i oddzia∏yintensywnej terapii.Agregaty zarówno spr´˝ajàce, jak i prà-dotwórcze mogà, oczywiÊcie opróczswoich podstawowych zadaƒ, daç do-datkowe korzyÊci. Poniewa˝ podczaspracy tych urzàdzeƒ wytwarza si´ ener-gia cieplna, to agregat mo˝na wyposa˝yçw dodatkowà instalacj´ odzysku ciep∏a.Tak si´ stanie w przypadku instalacji dlakopalni gazu ziemnego w Wilkowie. Cie-p∏o powstajàce przy okazji pracy agrega-tu zostanie wykorzystane do celówgrzewczych.

Produkty

Budowa i wyposa˝enie

ABB oferuje najwy˝szejjakoÊci kable, akcesoria

kablowe oraz us∏ugi zwiàzanez zastosowaniem systemów

kablowych. Asortymentobejmuje kable ziemne

i podmorskie do pràdu sta∏ego i zmiennego, jak te˝ du˝y

wybór akcesoriów.

1. Kable ziemne:� kable wysokiego napięcia z izola-

cją z polietylenu usieciowanegoXLPE na napięcia do 420 kV (AC),

� lekkie kable wysokiego napięciaHVDC dla prądu stałego na napię-cia do 300 kV.

2. Kable podmorskie:� kable z izolacją z polietylenu usie-

ciowanego (XLPE) na napięciaprzemienne do 420 kV,

� kable podmorskie z izolacją papie-rową do 600 kV napięcia stałego,

� lekkie kable wysokiego napięciadla prądu stałego (HVDC) na na-pięcia do 300 kV.

3. Akcesoria kablowe:� przyłącza kablowe� złącza kablowe� zakończenia kablowe

Oferta ABB:

G łównymi podzespołami agregatu sprężającego gaz są kompresor, nazywanyinaczej sprężarką, oraz jego napęd, którym może być silnik gazowy, elek-tryczny lub turbina gazowa. Dobór napędu uzależniony jest od rodzaju sprę-

żarki, a te dzielą się na tłokowe i wirowe. Sprężarki wirowe mają zastosowanie głów-nie w dużych przepływach gazu i jego niskim sprężu, odwrotne niż sprężarki tłoko-we. Czynnikami, które decydują o rodzaju i typie dobieranych urządzeń, są parame-try pracy: skład gazu, ciśnienie ssania i tłoczenia, temperatura ssania i strumień ga-zu, a także wymagana moc, dostępne źródło energii oraz indywidualne preferencjeodbiorcy. Napęd i sprężarka lub generator prądu (w przypadku agregatu prądotwór-czego) montowane są na ramie bazowej, łączone sprzęgłem i wyposażane w nie-zbędne systemy i urządzenia procesowe, takie jak systemy dla kompresora,napędowe, filtrów, chłodzenia, a także w systemy pomocnicze, do których należąm.in. system przeciwpożarowy czy system detekcji gazu.

38-39 ag 2-2-07 15:08 Page 38


fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

PODMORSKIE KABLE PRĄDU STAŁEGO PRZYGOTOWYWANE DO ZAŁADUNKU NA STATEK

Ârednie i wysokie napi cia

Kable i akcesoria F

irma ABB jest jednym z pionie-rów rozwoju kabli Êredniego i wy-sokiego napićia stosowanychw systemach przesy∏u i dystrybu-cji energii elektrycznej. Kable te

sà stosowane do przesy∏u pràdu w wieluinstalacjach na ca∏ym Êwiecie. Jednymz przyk∏adów jest po∏àczenie do wysokona-pićiowego przesy∏u na napićiu sta∏ym450 kV (HVDC) o d∏ugoÊci 270 km pomi´-dzy Polskà a Szwecjà. Od wczesnych latsiedemdziesiàtych ABB produkuje kablew izolacji polimerowej i do tej pory dostar-czy∏a prawie 7 tys. km kabli ziemnychw izolacji z polietylenu usieciowanegoXLPE na napićia ponad 100 kV i jest to do-Êwiadczenie, na którym mo˝na polegaç.Lekkie kable ziemne dla pràdu sta∏ego nanapićia do 300 kV (HVDC) pozwalajà naprzesy∏ mocy od 10 do 1000 MW na du˝eodleg∏oÊci. Kable te sà lekkie i solidne, dla-tego te˝ szczególnie odpowiednie douk∏adania w trudnych warunkach. Jednàz najd∏u˝szych instalacji tego typu jest po-∏àczenie zwane Murray Link o d∏ugoÊci2x180 km, ∏àczàce australijskie stany Vic-toria i South Australia.ABB jest jednym z najbar-dziej doÊwiadczo-

nych na Êwiecie producentów kabli pod-morskich dla pràdu przemiennego (do600 kV) oraz pràdu sta∏ego HVDC (do300 kV). Wiedza, jakà zgromadzono w trak-cie realizacji podmorskich instalacji kablo-wych, jest równie˝ bardzo u˝yteczna dla re-alizacji instalacji „farm wiatrowych“, usytuo-wanych na morzu. Kable te bardzo dobrzenadajà si´ do zasilania morskich platformwiertniczych. W pierwszej po∏owie 2004 ro-ku ABB zbudowa∏a dwa podmorskie wyso-konapićiowe ∏àcza kablowe o d∏ugoÊci68 km dla zasilania platformy wydobyciagazu Troll A Gas na Morzu Pó∏nocnym.W zakresie przy∏àczy, z∏àczy oraz zakoƒ-czeƒ kablowych ABB oferuje szeroki zakrestypów na napićia od 12 kV do 420 kV.Przy∏àcza mogà byç kàtowe lub proste nanapićia 12–24 kV i pràdy 250–630 A. Z∏à-cza kablowe na napićia od 12 do 362 kVmogà byç trój- lub jedno˝y∏owe, do kabli zizolacjà XLPE lub z izolacjà papierowà. Za-

koƒczenia kablowe na napićia od 12 do420 kV mogà byç wn´trzowe lub napo-wietrzne, do kabli z izolacjà papierowà lubz XLPE, wykonane jako porcelanowe lubkompozytowe.Wszystkie kable oraz akcesoria kabloweoferowane przez ABB sà niezawodne, naj-wy˝szej jakoÊci oraz produkowane za po-mocà najnowszych technologii. PonadtoABB organizuje szkolenia i kursy w zakresieprac instalacyjnych dla kabli energetycz-nych oraz certyfikuje instalatorów.Dzi´ki temu sieci i syste-my kablowe ofe-r o w a n eprzez ABBsà równie˝niezawodnei pracujà bez-a w a r y j n i eprzez wiele dzie-siàtków lat.

ABB oferuje ca∏e systemy kablowedla sieci elektroenergetycznych

38-39 ag 2-2-07 15:11 Page 39

ISS

N 1

644-

4094

Dostarczamy wi´cej

Zaawansowany system automatyki800xA dla Energetyki Wytwórczej

Sterowanie i wizualizacja – to proste.

ABB zapewnia oprócz tego:

� optymalizacj´ wykorzystania zasobów wytwórczych

elektrowni/ elektrociep∏owni/ ciep∏owni,

� integrowanie informacji w celu

u∏atwienia podejmowania decyzji,

� zabezpieczenia technologiczne bloków/ kot∏ów energetycznych z certyfikatem SIL,

zintegrowane z systemem DCS,

� informacje dla operatora nie tylko z nadzorowanego procesu, lecz dost´p on-line m.in.

do instrukcji eksploatacji, schematów technologicznych, logiki sterowania,

� wydajne narz´dzie in˝ynierskie i diagnostyczne.

Wi´cej informacji: www.abb.pl

ABB Sp. z o.o. Oddzia∏ we Wroc∏awiuul. Bacciarellego 54 51-649 Wroc∏aw tel. 071 / 34 75 611© Copyright 2007 ABB

Power and productivity™for a better world™

01-40 okladka 5-2-07 15:21 Page 40

>>> Raport: Ekologia w przemyśle – technologie ABB str. 16...„Nowy Przemys∏” uhonorowali...

Documents

Transcript of >>> Raport: Ekologia w przemyśle – technologie ABB str. 16...„Nowy Przemys∏” uhonorowali...