zasady prawa administracyjnego

27.1.2010

Pojęcie

Zasady ogólne prawa administracyjnego to:

- reguły, dyrektywy o charakterze ogólnym, mające

podstawowe znaczenie dla całości prawa administracyjnego;

- „wyjęte przed nawias” klauzule generalne, odnoszące się

do całej gałęzi prawa administracyjnego;

- zasady nadrzędne, wydobyte z zespołu norm prawa

administracyjnego;

- uogólnienia norm prawnych.

27.1.2010

Przykłady

• - zasady konstytucyjne (np. z. demokratycznego państwa prawnego – art. 2 Konstytucji RP)

• - zasady pozakonstytucyjne (np. z. szybkości działania administracji – art. 12 k.p.a.)

• - zasady teoretyczne (np. z. decentralizacji)

• - zasady normatywne (np. z. legalności – art. 7 Konstytucji w części dotyczącej stwierdzenia, że

organy władzy działają na podstawie prawa)

• - zasady opisowe (np. z. zespolenia)

• - zasady dyrektywalne (np. z. prawdy obiektywnej – art. 7 k.p.a.)

• - zasady materialne (np. z. równości wobec prawa – art. 32 Konstytucji)

• - zasady ustrojowe (np. z. zespolenia)

• - zasady procesowe (np. z. dwuinstancyjności postępowania – art. 15 k.p.a.)

27.1.2010

ZASADA DEMOKRATYCZNEGO PAŃSTWA

PRAWA

• Podstawa w art. 2 Konstytucji RP

• Nie została normatywnie zdefiniowana

Podstawowymi jej założeniami są

- prymat prawa - poszanowanie praw i

- koncepcja formalna wolności obywateli

- koncepcja materialna

27.1.2010

• Naruszenie zasady praworządności powoduje nieważność

decyzji podatkowej, gdy ta została wydana bez podstawy

prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa

• „Art. 120 OP oznacza ponadto, że w postępowaniu

podatkowym nie ma zastosowania zasada, że dozwolone

jest wszystko to, co nie zostało przez prawo zakazane

(wyrok NSA z dnia 26 lutego 2001 r., III SA 167/2000)”

• Również w orzecznictwie NSA wskazuje się, że zasada

praworządności odnosi się do ścisłego przestrzegania

terminów wyznaczonych do załatwienia spraw (wyrok z

dnia 1 sierpnia 1985 r., SAB/Gd 21/85).

27.1.2010

formalna koncepcja państwa

prawnegoa) prawo w nim obowiązujące spełnia określone postulaty formalne,

b) organy państwa działają na jego podstawie i zgodnie z nim.

Prawem są jedynie normy generalne i abstrakcyjne, jednoznacznie wyznaczające sposoby postępowania.

Powinno być ogłoszone w należytym trybie i w należytej formie i obowiązywać pro futuro.

27.1.2010

formalna koncepcja państwa

prawnegoAkty prawne (i normy prawne) są uporządkowane hierarchicznie.

Istnieje możliwość kontroli zgodności aktów prawnych niższego rzędu a aktami rzędu wyższego oraz wyłączność ustawowej regulacji określonych materii.

Ingerencja państwa w sferę wolności i własności obywateli jest dopuszczalna jedynie na podstawie upoważnienia ustawowego.

27.1.2010

Koncepcja materialnego państwa

prawnego

jest uzupełnieniem formalnych elementów państwa prawnego przez pewne wartości.

Należą do nich: wolność jednostki, realizowana przez zagwarantowanie prawnej regulacji praw i wolności obywatelskich, demokracja (okresowe i powszechne wybory władz), słuszność prawa, realizacja zasad sprawiedliwości społecznej

27.1.2010

Zasady wywodzące się z zasady

demokratycznego państwa prawa

• Zasada praworządności (legalności)

• Zasada legalizmu

• Zasada równości wobec prawa

• Zasada lex retro non agit

• Zasada ochrony praw słusznie nabytych

• Zasada prawa do sądu

• Zasada subsydiarności

• Zasada proporcjonalności

27.1.2010

Zastosowanie zasad w prawie europejskim

Prawo Unii Europejskiej

Prawo pierwotne Prawo wtórne

- traktaty założycielskie WE i UE - rozporządzenia

- traktaty akcesyjne - dyrektywy

- ogólne zasady prawa wspólnotowego - decyzje

- zalecenia

- opinie

Podstawowe normy praworządnego i demokratycznego paostwa Zasady prawa procesowego

- zas.równości

- zas.pewności prawa

- zas. ochrony zaufania

- zas.proporcjonalności

- ne bis in idem- audiatur et altera pars- lex retro non agit

27.1.2010

Organy władzy publicznej działają na

podstawie i w granicach prawa (art. 7)

Zasada legalności

(związanie prawem; zasada wyłączności ustawy,

zasada prymatu ustawy)

Zasada legalizmu(zobowiązanie administracji

do działania)

27.1.2010

legalność

w procesie w procesie

stanowienia stosowania

prawa prawa

27.1.2010

• Zasada praworządności wymaga aby

organy prowadzące postępowanie

działały na podstawie przepisów

prawa, zarówno materialnego jak i

proceduralnego prawa

administracyjnego, wyjątkowo też

przepisy innych gałęzi prawa

materialnego, jeżeli stanowią

podstawę prawną decyzji.

27.1.2010

Art. 6 Kodeksu Postępowania

Administracyjnego

Organy administracji publicznej działają na

podstawie przepisów prawa.

27.1.2010

Art. 7 Kodeksu Postępowania

Administracyjnego

• W toku postępowania organy administracji

publicznej stoją na straży praworządności i

podejmują wszelkie kroki niezbędne do

dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego

oraz do załatwienia sprawy, mając na

względzie interes społeczny i słuszny interes

obywateli.

27.1.2010

Ustawa

z dnia 29 sierpnia 1997 r.

Ordynacja podatkowa

• Art. 120

Organy podatkowe działają na podstawie

przepisów prawa.

27.1.2010

Europejski Kodeks Dobrej Administracji

Art. 4

Zasada praworządności

Urzędnik działa zgodnie z zasadą praworządności, stosuje uregulowania i procedury zapisane w prawnych przepisach Wspólnot. Urzędnik zwraca w szczególności uwagę na to, aby decyzje dotyczące praw lub interesów pojedynczych osób posiadały podstawę prawną, a ich treść była zgodna z obowiązującymi przepisami prawnymi.

27.1.2010

przykład

Wyrok NSA z dnia 21 stycznie 1981 r., SA

754/80

„Podstawy prawnej decyzji administracyjnej w

zakresie reglamentacji działalności

gospodarczej nie mogą stanowić wytyczne

ministra”.

27.1.2010

• UE respektuje zasadę praworządności.

Zasada ta wykreowana jest bowiem przez

państwa członkowskie. Państwo podlega

prawu, które stanowi. Państwo nie stoi

ponad prawem.

27.1.2010

zasada równości

• Wszyscy są wobec prawa równi i wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne (art. 32 Konstytucji)

• Równość wobec prawa oznacza równość stosowania prawa

• Równość w prawie oznacza wymóg, by prawo nie zawierało w swej treści rozróżnień faworyzujących bądź dyskryminujących pewne grupy obywateli.

27.1.2010

Konstytucja RP

Równośd w znaczeniu formalnym, oznacza koniecznośd takiego samego traktowania przez prawo wszystkich adresatów norm,

bez wprowadzania jakiegokolwiek różnicowania. Tak rozumiana zasada równości wprowadza jednocześnie pewne ograniczenia, polegające przede wszystkim na niemożliwości uwzględniania zróżnicowania sytuacji faktycznej podmiotów.

Może się zdarzyd, że takie samo traktowanie różnych podmiotów prowadzid by mogło do naruszenia zasady

sprawiedliwości społecznej, a także pogarszania sytuacji niektórych podmiotów.

27.1.2010

Konstytucja RP

Równośd w znaczeniu materialnym, polega na tym, iż wszystkie podmioty charakteryzujące się daną cechą istotną, mają byd traktowane tak samo. Jednocześnie tak rozumiana zasada równości dopuszcza możliwośd

różnego traktowania różnych adresatów lub podmiotów znajdujących się w odmiennej sytuacji

faktycznej. Równośd w znaczeniu materialnym służy zagwarantowaniu równych szans poszczególnym

podmiotom.

reguła „mądrego rodzica” 27.1.2010

Zasada równości

w procesie stanowienia prawa

w procesie stosowania prawa

Organy adm. publ. powinny dbad o jednakowe traktowanie adresatów swoich działao, jeśli

pozostają oni w takiej samej sytuacji faktycznej i prawnej

27.1.2010

Zasada równości wobec prawa

Nie oznacza, że poszczególne podmioty

mają takie sameuprawnienia lub

obowiązki

Jakiekolwiek zróżnicowanietych praw musi mied

zawsze swoją podstawęustawową i uzasadnienie

27.1.2010

Obecnie przepisy dotyczące równego traktowania są zawarte m.in. w:

1) Kodeksie pracy

2) ustawie o swobodzie działalności gospodarczej

3) ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów

4) ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

5) ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie

27.1.2010

Obecnie przepisy dotyczące równego traktowania są zawarte m.in. w:

6) Kodeksie cywilnym

7) Kodeksie postępowania cywilnego

8) Kodeksie postępowania administracyjnego

9) Kodeksie wykroczeo

27.1.2010

zasada niedyskryminowania

• art. 5 Europejskiego Kodeksu Dobrej

Administracji.

• przy rozpatrywaniu wniosków jednostek i przy

podejmowaniu decyzji urzędnik zapewni

przestrzeganie zasady równego traktowania.

Pojedyncze osoby znajdujące się w takiej samej

sytuacji będą traktowane w porównywalny

sposób. W przypadku różnic w traktowaniu

urzędnik zapewni, aby to nierówne traktowanie

było usprawiedliwione obiektywnymi, istotnymi

właściwościami danej sprawy. 27.1.2010

zasada niedyskryminowania

• urzędnik powstrzyma się w szczególności od

wszelkiego nieusprawiedliwionego nierównego

traktowania osób fizycznych ze względu na ich

narodowość, płeć, rasę, kolor skóry,

pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy

genetyczne, język, religię lub wyznanie,

przekonania polityczne lub inne; przynależność

do mniejszości narodowych, posiadaną

własność, urodzenie, inwalidztwo, wiek, czy

preferencje seksualne

27.1.2010

prawo europejskie -zakaz dyskryminacji

Art. 12 TWE

ZAKAZANA jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależnośd paostwową

Orzeczenie z roku 2000 - C 333/97:

„z dyskryminacją mamy do czynienia wtedy i tylko wtedy, gdy do porównywalnych sytuacji

stosuje się różne zasady lub odwrotnie, gdy do różnych sytuacji stosuje się jedną tę samą

zasadę”27.1.2010

Szczegółowe zasady niedyskryminacji

Przepisy uszczegółowiają lub wprowadzają ograniczenia dla zastosowania zasady ogólnej z art. 12 TWE:

• Art. 39 TWE - przepływ pracowników

• Art. 49 TWE - swoboda świadczenia usług

• Art. 43 TWE – swoboda przedsiębiorczości

27.1.2010

Typy dyskryminacji

• BEZPOŚREDNIA- wtedy, gdy krajowy ustawodawca przyjmując zasady sprzeczne z przepisem traktatu, traktuje dane osoby w sposób mniej uprzywilejowany w stosunku do innych osób, które znajdują się w porównywalnych sytuacjach

• POŚREDNIA- występuje wówczas, gdy pozornie neutralne warunki, kryteria lub praktyki będą niekorzystne dla osób z przyczyn pochodzenia rasowego lub etnicznego, religii lub wyznania, niepełnosprawności, wieku lub orientacji seksualnej, o ile praktyka taka nie może zostad uznana obiektywnie za uzasadnioną prawem.

27.1.2010

Źródła zasady

• Karta Praw Podstawowych- rozdział 3 „równośd”• Europejska Konwencja Praw Człowieka i

Podstawowych Wolności art. 14• art. 12 - 13TWE• Dyrektywa 2000/43 WE w sprawie realizacji zasady

równego traktowania niezależnie od pochodzenia rasowego lub etnicznego

• Dyrektywa 2000/78 WE w sprawie ogólnych ram dla równego traktowania w zakresie zatrudnienia i wykonywania zawodu

• Art. 141 TWE

27.1.2010

Zakres przedmiotowy

Przynależnośd paostwowa, płed w zakresie jednakowego wynagrodzenia, płed we

wszystkich innych wymiarach, pochodzenie rasowe lub etniczne, wyznanie lub

przekonanie religijne, ułomnośd, wiek, orientacja seksualna

27.1.2010

Zakres podmiotowy

Zabronione dyskryminowanie pracowników, przedsiębiorców, usługodawców,

usługobiorców, producentów

27.1.2010

Zasada w praktyce sądowej

• Rozpatrywanie ewentualnych naruszeo zasady w ramach konkretnych okoliczności występujących w poszczególnych sprawach, różne traktowanie dopuszczalne np gdy jest to usprawiedliwione celem, której instytucje WE realizują jako częśd polityk WE

• Bezpośrednio skuteczny

27.1.2010

Zasada w praktyce sądowej

Aby odpowiedzied na pytanie, czy dane kryterium może stanowid podstawę różnicowania podmiotów prawa, należy rozstrzygnąd, czy kryterium to pozostaje w racjonalnym związku z celem i treścią danej regulacji

27.1.2010

Przykłady orzeczeo

• C-184/99 Grzelczyk – przynależnośd paostwowa

• C-117/01 K.B. przeciwko National Health Service Pensions Agency - prawa mniejszości seksualnych

• Sprawa C – 170/4 - Rosengren i inni przeciwko Riksaklagaren – faworyzowanie przedsiębiorstw paostwowych

27.1.2010

Przykłady orzeczeo

• Sprawa 120/78 Rewe-Zentral AG v.Bundesmonopolverwaltung fur Branntwein

(Cassis de Dijon)

• Sprawa 8/74 Procureur du Roi v. Benoit i Gustave Dassonville

• Sprawa C-164/07 James Wood przeciwko

Fonds de Garantie

27.1.2010

Zasada pewności prawa wraz z zasadąproporcjonalności stanowią szeroko rozumiane pojęcie bezpieczeństwa prawnego, które wiąże się z ideą rządów prawa (rule of law).

Nieodzownymi składnikami zasady pewności prawa są:

• zasada ochrony uprawnionego oczekiwania(uprawnionych oczekiwań)

• zasada nieretroakcji.

27.1.2010

Zasada pewności prawa

wspólna dla wszystkich paostw członkowskich

• Opiera się na założeniu, że stosowanie prawa do konkretnych sytuacji musi byd przewidywalne.

• Oznacza to, że podmioty prawa, zachowując się w określony sposób, czy też podejmując decyzje, muszą byd w stanie przewidzied, jakie prawo będzie miało zastosowanie w danej sytuacji, jakie będą prawne skutki tych zachowao.

27.1.2010

Co dla Unii Europejskiej oznacza

konieczność stosowania zasady

pewności prawa?

• Unia Europejska i jej instytucje nie mogą naruszać pozycji

prawnej podmiotów, których dalsze istnienie stanowi lub

może stanowić przedmiot ochrony;

• Chroniona jest pewność prawa i zaufanie do prawa;

• Trwałość ochrony zależy od okoliczności pojedynczych

przypadków oraz treści i celu przepisu, z którego wynika

potencjalnie chroniona pozycja.

27.1.2010

102/79 Commission vs. Belgium

“Państwa członkowskie zobowiązane są implementować dyrektywy w sposób zgodny z wymogami jasności i pewności, przyjmując odpowiednie przepisy krajowe; praktyki czysto administracyjne nie są do tego celu właściwe.”

27.1.2010

Zasada pewności prawa służy także do

kontroli działań państw członkowskich.

Orzeczenie Kühne (Kühne & Heitz,

C-453/00) nakreśla możliwość wzruszenia

ostatecznej decyzji administracyjnej, jeśli

okazała się ona sprzeczna z prawem

wspólnotowym.

27.1.2010

ETS podkreślił zasadę pewności prawa: prawo wspólnotowe nie

wymaga zatem zawsze wzruszenia niezgodnych z nim decyzji;

zgodnie z art. 10 istnieje obowiązek ponownego zbadania sprawy

zakończonej ostateczna decyzją, jeśli spełnione są przesłanki:

1. prawo krajowe przyznaje kompetencje organom administracyjnym do wzruszenia sprawy;

2. decyzja stała się ostateczna po orzeczeniu sądu ostatniej instancji;

3. orzeczenie opierało się na interpretacji prawa wspólnotowego, dokonanej bez wystąpienia z pytaniem prejudycjalnym;

4. interpretacja okazała się błędna w świetle późniejszych orzeczeń ETS, a osoba zainteresowana zwróciła się do organu administracyjnego niezwłocznie po uzyskaniu informacji o treści orzeczenia ETS.

Zasada pierwszeństwa i efektywności musi zatem uwzględniać zasadę pewności prawa i autonomięproceduralną państwa członkowskiego.

27.1.2010

Zgodnie z zasadą pewności prawa normy

prawne powinny być jasne i przewidywalne dla

wszystkich zainteresowanych podmiotów, stąd

np.:

1. aby akt WE wywierał skutki prawne, musi być oparty na odpowiedniej podstawie prawnej,

2. akt musi zawierać uzasadnienie i zostać notyfikowany wszystkim zainteresowanym podmiotom,

27.1.2010

Zgodnie z zasadą pewności prawa normy

prawne powinny być jasne i przewidywalne dla

wszystkich zainteresowanych podmiotów, stąd

np.:

1. nulla poena sine lege – przepis karny musi jasno określać zarówno przestępstwo, jak i karę; postanowienia prawa karnego nie mogą być stosowane w sposób ekstensywny ze szkoda dla oskarżonego (sprawy: 117/83 Könecke; C-74/95 i C-129/95 postępowanie karne przeciwko X, C-60/02 postępowanie karne przeciwko X),

2. prawo nie może działać wstecz; tylko w wyjątkowych wypadkach, gdy w grę wchodzi ważny interes publiczny i chronione jest uprawnione oczekiwanie zainteresowanych podmiotów (sprawy 63/83 Regina przeciwko Kent Kirk, 98/77 Racke).

27.1.2010

Zasada pewności prawa jest także częścią szerszej

koncepcji prawa do dobrej administracji, odzwierciedlonego

w art. 41 Karty Praw Podstawowych.

Artykuł 41

Prawo do dobrej administracji

1. Każdy ma prawo do bezstronnego i rzetelnego załatwienia jego sprawy w rozsądnymterminie przez instytucje, organy i agencje Unii.

2. Prawo to obejmuje:

- prawo każdej osoby do osobistego przedstawienia sprawy, zanim zostanie podjętyindywidualny środek mogący negatywnie wpłynąć na jej sytuację;

- prawo każdej osoby dostępu do akt jej sprawy, z zastrzeżeniem poszanowaniauprawnionych interesów poufności oraz tajemnicy zawodowej i handlowej;

- obowiązek administracji uzasadniania swoich decyzji.

3. Każda osoba ma prawo domagania się od Wspólnoty naprawienia, zgodnie zzasadami ogólnymi wspólnymi dla praw Państw Członkowskich, szkodywyrządzonej przez jej instytucje lub jej pracowników przy wykonywaniu ichfunkcji.

4. Każda osoba może zwrócić się pisemnie do instytucji Unii w jednym z języków

traktatowych i musi otrzymać odpowiedź w tym samym języku.

27.1.2010

Elementem zasady pewności prawa jest zasada ochrony uprawnionego

oczekiwania (ochrony zaufania). Oznacza ona, że środki podejmowane

przez WE nie mogą naruszać uprawnionego oczekiwania danego

podmiotu (czy grupy podmiotów), jeśli nie jest to uzasadnione

względami nadrzędnego interesu publicznego.

Zasada ochrony uprawnionego oczekiwania (podobnie jak zasady pewności prawa i nieretroakcji) może być stosowana:

jako reguła interpretacji przepisów,

dla unieważnienia aktu, jako podstawa skargi.

Aby powołać się na zasadę,

podmiot powinien

wykazać:

istnienie uprawnionego

oczekiwania,

Oraz, że poniósł stratę lub

znalazł się w niekorzystnej

dla siebie sytuacji, ponieważ

na tym oczekiwaniu polegał.

27.1.2010

Uprawnionym oczekiwaniem jest oczekiwanie rozsądnej osoby,

że nastąpią wydarzenia, jakie w normalnych okolicznościach

miałyby miejsce. Nie oznacza to niezmienności prawa!

Nie stanowi zatem naruszenia uprawnionego oczekiwania

zmiana przepisów na niekorzyść podmiotu:

przewidywalna np. ze względu na specyfikę danego sektora (sprawa 12/77

Toepfer przeciwko Komisja, zwłaszcza w zakresie wspólnej polityki

rolnej),

mieszcząca się w granicach zwykłego ryzyka gospodarczego (sprawa C-

331/88 Fedesa, handlowcy nie mogli rozsądnie oczekiwać, że stosowanie

substancji hormonalnych do produkcji zwierzęcej nie będzie zabronione, w

sytuacji gdy nie zakończyły się badania naukowe co do jego szkodliwości),

mająca na celu ukrócenie spekulacji, poprawienie obowiązującej

regulacji itp.

27.1.2010

Z ochrony uprawnionego oczekiwania korzysta podmiot, którego oczekiwania

opierają się na szczególnego rodzaju zapewnieniu ze strony instytucji lub

organów wspólnotowych. Owe szczególne gwarancje mogą polegać na swoistym

porozumieniu między władzami a danym podmiotem albo na pewnym trybie

postępowania, albo na wyraźnym zapewnieniu ze strony władz. Podmiot powinien

wskazać źródło swojego uprawnionego oczekiwania.

Sprawa 120/86 J. Mulder przeciwko Minister van Landbouw en Visserij.

• “Ponieważ ani przepisy rozporządzenia nr 1087/77, ani jego preambuła nie wskazują, aby zobowiązanie do zaprzestania produkcji mleka, zaciągnięte na podstawie tego rozporządzenia, mogło po jego wygaśnięciu stanowić przeszkodę dla wznowienia produkcji mleka przez zainteresowanych producentów, fakt, iż ci producenci mogą być, przez cały okres stosowania nowych rozporządzeń wprowadzających dodatkową opłatę na produkcję mleka, pozbawieni kwot referencyjnych, o których mowa w tych rozporządzeniach, narusza uprawnione oczekiwania tych producentów, że skutki systemu premii za zaprzestanie produkcji mleka, któremu się poddali, będą ograniczone.”

• “... gdy taki producent, jak w obecnej sprawie, został zachęcony przez środek Wspólnoty do zaprzestania produkcji mleka na określony czas, w interesie ogólnym, i za wypłatą premii, może on w sposób uprawniony oczekiwać, że po wygaśnięciu jego zobowiązania, nie będzie poddany ograniczeniom, które dotykają go w sposób szczególny, ponieważ skorzystał z możliwości oferowanej przez przepisy Wspólnoty.”

27.1.2010

zasada ochrony praw słusznie nabytych

• W systemie praworządnym, raz nabyte

prawo w drodze prawidłowego aktu

stosowania prawa lub aktu stanowienia

prawa, powinno być stabilne, a możliwość

jego modyfikacji powinna być ściśle

określona przez ustawę.

27.1.2010

Zasada ochrony praw słusznie

nabytychRaz nabyte „dobrze” prawo, tj. ustalone w drodze

prawidłowego aktu stanowienia prawa lub aktu stosowania prawa, powinno być stabilne, a możliwości jego odjęcia i modyfikacji, jeśli mogą w ogóle istnieć, powinny być ściśle określone przez ustawę.

Art. 155 Kpa pozwala na uchylenie lub zmianę prawidłowej decyzji administracyjnej, na mocy której strona nabyła prawo, wyłącznie za jej zgodą

27.1.2010

Zasada ochrony praw słusznie

nabytychWzruszanie prawomocnych decyzji organów

administracji może mieć podstawę tylko w

przewidzianych prawem, nadzwyczajnych środkach,

działalność organów administracji, by cieszyła się

zaufaniem społeczeństwa musi być konsekwentna, a

akty wydawane przez organy administracji – trwałe

27.1.2010

przykład

• „Zasada poszanowania praw nabytych jest jedną z fundamentalnych

zasad demokratycznego państwa prawnego. Odstępstwa od tej zasady

są możliwe tylko w wypadku wyraźnego ich włączenia do treści

umowy (wówczas uzyskują podstawę w woli stron - volenti non lit

iniuria) lub uznania ich przez ustawę (wówczas legitymowane są

przez wolę parlamentu - oczywiście gdy ustawa zgodna jest z

konstytucją)”.

• Orzeczenie TK z 18 października 1994 r., OTK 1994, cz. II, poz. 36.

27.1.2010

Wyrok SN z dnia 4 listopada 1994 r.

dla zbadania, czy w wypadku zastosowania niższejstawki celnej wskutek błędu funkcjonariuszacelnego strona działała w zaufaniu do zgodnościz prawem zapadłej decyzji, zasadnicze znaczeniemają następujące czynniki:

1. stwierdzenie poczucia zaufania u zainteresowanego;

2. określenie obiektywnych i odpowiadających prawu okoliczności pozwalających na powstanie takiej świadomości;

3. ustalenie odpowiedniego zachowania się stron stosunku prawnego, wskazującego iż zainteresowany postępował uczciwie i rzetelnie oraz nie doszło do zmowy lub nawet popełnienia przestępstwa

27.1.2010

sfery, w których możliwe jest bezpośrednie

działanie zasady ochrony zaufania

sfera stabilizacji

stosunków ustanowionych

przez oficjalną wypowiedź

organu

administracji (urzędnika),

a przede wszystkim

przez ostateczną decyzję

administracyjną

sfera wyrównywania strat

wywołanych w majątku

obywatela przez odwołanie

lub zmianę wypowiedzi

27.1.2010

Zasada lex retro non agit- zasada nieretroakcji

27.1.2010

Źródło zasady: prawo rzymskie

• de tempore futuro legem loqui - „ustawa wypowiada się co do czasu przyszłego” Aulus Gellius

• lex praeteritum indulgat, in futurum vetat - „ustawa co do przeszłości wybacza, na przyszłośd zakazuje” Ulpianus

• omnia constituta non praeteritis calumniam faciunt, sed futuris regulam ponunt - „ustawy nie dotyczą przeszłych niesprawiedliwości, lecz stwarzają zasady na przyszłośd”

• omnes leges non ea, quae anteriore tempore acta sunt, damnant, sed in futurum observanda constituunt - „ustawy nie skazują za to co zdarzyło się w przeszłości, lecz tworzą zasady do przestrzegania na przyszłośd”

• conveniat leges futuris regulas imponere, non praeteritis calumnaes excitare - „stosowne jest, aby ustawy tworzyły reguły na przyszłośd, a nie odnawiały dawne spory”

• leges et constitutiones futuris certum est dare formam negotiis, non ad facta praeterita revocari - „zadaniem ustaw i konstytucji jest nadawanie kształtu przyszłym czynnościom, a nie przywoływanie przeszłych spraw”

• quae in posterum tantummodo observari censemus - „czego przestrzegania nakazujemy w przyszłości”

27.1.2010

Zakres zakazu działania prawa wstecz:

• prawo jako regulator przyszłych zachowao prawnych

• ochrona praw nabytych

• teoria umowy społecznej Johna Locke'a

• pewnośd prawa

27.1.2010

zasada lex retro non agit

• oznacza, że nie należy stosować norm

prawnych nakazujących stosowanie nowo

ustanowionych norm do zdarzeń zaistniałych

przed wejściem w życie tych nowych norm, z

którymi prawo nie wiązało dotąd skutków

prawnych, przewidzianych przez te normy.

27.1.2010

zasada lex retro non agit

• W razie wątpliwości należy przyjąć, że każdy

przepis normuje przyszłość, a nie przeszłość.

Dopuszczalne są wyjątki od tej zasady wtedy,

gdy wymagają tego względy sprawiedliwości

społecznej albo gdy chodzi o modyfikację

prawa podmiotowego na korzyść obywateli,

ale zawsze muszą być one przewidziane w

przepisach prawa.

27.1.2010

przykład

• ustawa o wychowaniu w trzeźwości (...) wprowadziła opłaty od wydawanych zezwoleń dla sprzedawców napojów alkoholowych. Obowiązek wnoszenia opłat za korzystanie z zezwoleń dotyczył również tych sprzedawców, którzy uzyskali zezwolenie przed dniem jej wejścia w życie. TKuznał, że ustawa o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi jest niezgodna z artykułem 2. Konstytucji. Trybunał orzekł, że zasada niedziałania prawa wstecz została naruszona, ponieważ obowiązek wnoszenia opłat za korzystanie z zezwoleń został nałożony także na sprzedawców już je posiadających. Sprzedawcy ci straciliby dotychczasowe zezwolenie, w przypadku niewniesienia takiej opłaty. (Orzeczenie TK z dnia 15 września 1998 r., OTK ZU 1998 r., Nr 5, poz. 64).

27.1.2010

prawo europejskie - zasada lex retro non agit odnosi się głównie do aktów prawa wtórnego

Akty prawne WE nie powinny wywoływad skutków prawnych zanim nie zostaną one oficjalnie ogłoszone, czyli zanim jednostki nie otrzymają okazji poznania ich treści.

W orzeczeniu z 2007 r dotyczącym braku tłumaczeo aktów wspólnotowych na język nowego paostwa członkowskiego w sprawie C-161/06 Scoma Lux odpowiadając na pytanie prejudycjalne sądu czeskiego, Trybunał stwierdziłwyraźnie, że jedyną autentyczną wersją aktu wspólnotowego jest wersja opublikowana w Dzienniku Urzędowym UE, co oznacza, że nie można powoład się wobec jednostek na wersję elektroniczną wcześniejszą od tej publikacji.

27.1.2010

Zasada nieretroakcji w prawie karnym

Zasada nieretroakcji ma charakter absolutny z prawie karnym.

W orzeczeniu w sprawie 63/83 Kent Kirk, ETS wyłączyłmożliwośd retroaktywnego skutku przepisów prawa karnego, stwierdzając, że zasada absolutnej nieretroakcji przepisów karnych stanowi „jedną z zasad wspólnych wszystkim porządkom prawnym paostw członkowskich oraz jest określona w art.7 Europejskiej Konwencji o ochronie Praw Człowieka i podstawowych wolności; zajmuje ona miejsce wśród ogólnych zasad prawa, których ochronę zapewnia ETS”

27.1.2010

W odniesieniu do regulacji w innych dziedzinach prawa zakaz retroakcji nie ma charakteru absolutnego.

W sprawie 98/78 Racke, w której powodowie skarżyli rozporządzenia, których datę wejścia w życie określono na 14 dni przed publikacją, ETS stwierdził, że „wyjątkowo środek może mied retroaktywny skutek – polegający na tym, że obowiązuje przed datą publikacji – jeśli wymaga tego osiągnięcie zamierzonego celu, a uprawnione oczekiwania zainteresowanych podmiotów są właściwie respektowane. „Skutek retroaktywny środka może byd uzasadniony koniecznością zapewnienia stabilności rynku.

Charakter zasady w innych dziedzinach prawa

27.1.2010

Wyjątki od zasady:

Środek może skutkowad retroaktywnie, pod warunkiem, że:

- jego retroaktywny charakter jasno i wyraźnie wynika z jego treści lub z celów ogólnego systemu, którego jest częścią ;

- Jest to uzasadnione istnieniem ważnego interesu wspólnotowego;

- W należyty sposób ochronione zostało uprawnione oczekiwanie podmiotów, których dotyczy

27.1.2010

Zasada otwartości i

przejrzystości

OBYWATEL ORGAN

prawo do tego

by wiedzieć

prawo dostępu

do informacji

obowiązek

udzielania

informacji

obowiązek

uzasadnienia

podjętego

rozstrzygnięcia

27.1.2010

Otwartość administracji można zdefiniować

jako dostępność do administracji, czy też

możliwość „zbadania z zewnątrz”

administracji jako całości,

przejrzystość administracji należy zaś odnieść

bezpośrednio do jej działań.

27.1.2010

zasada jawności

• oznacza prawny obowiązek wykonywania

administracji publicznej w sposób jawny

zapewniający możliwość kontroli społecznej.

27.1.2010

Zasada

Sprawowanie

administracji powinno

być jawne

ustawa z dnia 6 września

2001r. o dostępie do

informacji publicznej

Wyjątek

tylko w sytuacjach wyjątkowych i prawem przewidzianych można zastrzec poufność informacji

ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych

27.1.2010

PODSTAWOWE ZASADY DOSTEPU DO INFORMACJI PUBLICZNEJ(u.d.i.p.)

• ZASADA I

• nieograniczony podmiotowo zakres prawa do informacji (każdy); art. 2 ust. 1

• ZASADA II

• bezpłatność dostępu do informacji publicznej; art. 7 ust. 2 i 15

• ZASADA III

• zakaz żądania wykazywania się interesem prawnym lub faktycznym przez wnioskodawcę; art. 2 ust. 2

• ZASADA IV

• obowiązek udzielenia informacji aktualnej (w ujęciu podmiotowym i przedmiotowym); art. 3 ust. 2

• ZASADA V

• zasada jawności obrad organów kolegialnych pochodzących z wyborów powszechnych (z tym wiąże się prawo do otrzymania protokółów z obrad

tych organów, jak i prawo do rejestrowania ich przebiegu); art. 3 ust. 3 i 18

• ZASADA VI

• obowiązek zapewnienia możliwości kopiowania, wydruku czy przesłania lub przeniesienia na powszechnie stosowany nośnik, informacji publicznej;

art. 12 ust. 2

• ZASADA VII

• prawo odmowy udostępnienia informacji przetworzonej, w razie braku szczególnej istotności tego przetworzenia dla interesu publicznego; art. 3 ust. 1

pkt 1

27.1.2010

zasada jawności w prawie europejskim

Do czasu podpisania Traktatu z Maastricht, dostęp do informacji o działaniu instytucji wspólnotowych

był poważnie ograniczony.

Dopiero Traktat amsterdamski przyniósł widoczną poprawę w zakresie wypełniania zasad jawności

i przejrzystości, wprowadzając w art. 1 ust. 2 TUE zapewnienie jednostce możliwości

uzyskania swobodnego dostępu do potrzebnych informacji.

27.1.2010

zasada jawności w prawie europejskim

traktat ten wprowadził jeszcze dwa istotne postanowienia:

• art. 21 zd. 3 TWE – każdy obywatel UE może pisemnie zwrócić się do każdej z instytucji wspólnotowej w dowolnym z oficjalnych języków UE, a organ zobowiązany jest do udzielania pytającemu pisemnej odpowiedzi w tym samym języku

• art. 255 TWE regulujący prawo dostępu do dokumentów wspólnotowych: „ Każdy obywatel UE, a także każda osoba fizyczna i prawna zamieszkała lub mająca siedzibę w państwie członkowskim ma prawo dostępu do dokumentów PE, Rady oraz KE z zastrzeżeniem zasad ochrony interesu publicznego lub prywatnego i zasad udostępnienia dokumentów w regulaminach instytucji.

27.1.2010

Kodeks publicznego dostępu do dokumentów

Komisja i Rada uzgodniły Kodeks postępowania w sprawach związanych z dostępem do dokumentów Komisji i Rady.

Stanowi on podstawę systemu publicznego dostępu do dokumentów.

Kodeks i jego zasady wprowadzenia w życie stosują się tylko do dokumentów tworzonych przez te instytucje. Ponadto Kodeks określa 5 obowiązujących wyjątków od tej zasady. Zaliczamy do nich: interes publiczny, prywatność, tajemnica handlowa i przemysłowa, ochrona finansowych interesów Wspólnoty orazochrona poufności na życzenie osób trzecich lub państw członkowskich.

27.1.2010

Przesłanki ograniczeo

• Interes publiczny - rozumiany w szczególności jako bezpieczeostwo publiczne, obronnośd, stabilnośd pieniądza, stosunki z innymi paostwami, interesy finansowe i ekonomiczne. Obejmuje również kwestie poufności obrad w celu zapewnienia efektywnego funkcjonowania administracji czy wyłączeniu dokumentów będących w fazie przygotowawczej.

• Prawa osób trzecich – stanowią ograniczenie zasady jawności i przejrzystości ze względu na ochronę danych osobowych oraz innych wrażliwych danych m.in. pochodzenie rasowe i etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, kwestie stanu zdrowia czy orientacji seksualnej.

27.1.2010

Inne dokumenty regulujące jawnośd i przejrzystośd administracji Unii Europejskiej

• Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, a w szczególności jej art. 41 (prawo do dobrej administracji) i art. 42 (prawo dostępu do dokumentów)

• rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji

• orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (ETS) i Sądu Pierwszej Instancji w sprawie dostępu do dokumentów, a w szczególności orzeczenia Sądu Pierwszej Instancji w sprawie Bavarian Lager Co. Ltd przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich (sprawa T-194/04) oraz Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Królestwo Szwecji i Maurizio Turco przeciwko Radzie Unii Europejskiej (sprawy połączone C-39/05 P i C-52/05 P (tzw. orzeczenie ETS w sprawie Turco)

• dokumenty sporządzone przez Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie dostępu do dokumentów, a także przez Europejskiego Inspektora Ochrony Danych

27.1.2010

Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001

• Celem jest zapewnienie możliwie najpełniejszej skuteczności prawa publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji Europejskiej oraz ustanowienie zasad i procedur ograniczenia tego dostępu.

• Zakres przedmiotowy rozporządzenia obejmuje dokumenty, a więc jakąkolwiek treśd, bez względu na formę jej ujęcia, która dotyczy działalności i decyzji pozostających w sferze kompetencji określonej instytucji. Prawo dostępu obejmuje dokumenty wewnętrzne, np.: dokumenty określające strukturę instytucji, dokumenty przygotowawcze sporządzane w trakcie procesu legislacyjnego czy też sprawozdania.

• Ma zastosowanie do dokumentów trzech organów: Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji. Jednak zgodnie z art. 2 ust. 3 -rozporządzenie stosuje się do wszystkich dokumentów posiadanych (sporządzonych, otrzymanych lub po prostu będących w posiadaniu) przez daną instytucję, we wszelkich sferach działalności Unii Europejskiej.

27.1.2010

Kontrola sądowa oraz działalnośd Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich

• Z punktu widzenia obywateli bardziej korzystne jest wniesienie skargi do organu sądowego (ETS i SPI) ze względu na wiążący charakter jego orzeczeo. ETS jednak nie wydaje dokumentów, jedynie anuluje decyzje odmowne co w związku z przewlekłym postępowaniem zniechęca do tej drogi dochodzenia swych praw.

• Liczba skarg na brak przejrzystości wnoszonych do Europejskiego Ombudsmana jest większa niż kierowanych do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Przyczyną tego jest przede wszystkim krótszy czas rozpatrywania skargi oraz jej nieodpłatny charakter.

• Jednak Europejski Rzecznik jako instytucja pozasądowa może podejmowad jedynie działania na rzecz polubownego rozwiązania sytuacji spornej, ewentualnie w przypadku braku woli stron kierowad zalecenia lub raporty do Parlamentu w celu podjęcia działao prawnych zmierzających do uniknięcia w przyszłości podobnej sytuacji.

27.1.2010

Bavarian Lager Co. Ltd przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich (sprawa T-194/04)

Wnioski Sądu Pierwszej Instancji

• Sama okoliczność, iż dany dokument dotyczy interesu

chronionego przez jeden z wyjątków nie jest

wystarczająca dla uzasadnienia stosowania tego

wyjątku. Ryzyko naruszenia chronionego interesu

powinno być racjonalnie możliwe do przewidzenia.

• W kwestii danych uznawanych za prywatne, sama

okoliczność iż dokument będący przedmiotem wniosku o

udzielenie dostępu skierowanym na podst.

Rozporządzenia 1049/2001, zawiera dane osobowe nie

oznacza bezwzględnie, że mamy do czynienia z

narażeniem prywatności lub integralności fizycznej

osoby.27.1.2010

Prawo do sąduArt. 45 Konstytucji

Każdy ma prawo do

sprawiedliwego i jawnego

rozpatrzenia sprawy bez

nieuzasadnionej zwłoki przez

właściwy, niezależny,

bezstronny i niezawisły sądArt. 77 ust. 2 Konstytucji

Ustawa nie może nikomu

zamykać drogi sądowej

dochodzenia naruszonych

wolności lub praw

Art. 184 Konstytucji

NSA oraz inne sądy

administracyjne sprawują

kontrolę działalności

administracji publicznej;

kontrola obejmuje też zgodność z

ustawami uchwał organów ST i

aktów normatywnych terenowych

org. adm. rządowej

Art. 176 Konstytucji

Postępowanie sądowe

jest co najmniej

dwuinstancyjne 27.1.2010

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału (SK 49/05, SK 68/06, SK 29/05,

SK 1/06, P 19/04, P 11/07, SK 4/06, SK 7/06, SK 16/05, SK 57/05,

SK 54/05, P 39/06), na treść konstytucyjnej zasady prawa do sądu

składają się w szczególności:

• prawo dostępu do sądu - stanowi prawo do uruchomienia procedury

przed sądem, który ma być organem niezależnym, niezawisłym i

bezstronnym,

• prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej -

zakłada ukształtowanie jej zgodnie z wymaganiami sprawiedliwości i

jawności,

27.1.2010

• prawo do wyroku sądowego - to prawo do uzyskania

wiążącego rozstrzygnięcia danej sprawy przez sąd

w rozsądnym terminie.

W 2007 r. Trybunał uzupełnił i rozszerzył dotychczasową

linię orzeczniczą odnoszącą się do prawa do sądu

oprawo do odpowiedniego ukształtowania ustroju i

pozycji organów rozpoznających sprawy (SK 7/06,

SK 16/05).

27.1.2010

Treścią prawa jest uprawnienie do rozstrzygnięcia

sprawy dotyczącej jednostki przez bezstronny i

niezależny sąd ustanowiony przez ustawę.

Oznacza to, że jednostka mocą swej woli odpowiednio

uzewnętrznionej (wytoczenie powództwa, wniesienie

środka zaskarżenia) może zobowiązać właściwe

organy państwowe (sądy) do podjęcia przewidzianych

w ustawie działań, potrzebnych do rozpoznania

sprawy i wydania orzeczenia.

27.1.2010

Działania administracji publicznej

podlegające zaskarżeniu:• Decyzja administracyjna

• Postanowienie administracyjne

• Niebędące decyzjami ani postanowieniami akty lub czynności z

zakresu admin. Publicznej, dotyczące uprawnień lub obowiązków

wynikających z przepisów prawa

• Pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane

w indywidualnych sprawach

• Akty prawa miejscowego

• Inne akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich

związków

• Akty nadzoru

• Bezczynność administracji

27.1.2010

Przykłady:

• Podatnik, którego rzecz lub prawo zostało obciążone zastawem

skarbowym sprzecznie z prawem, może po uprzednim wezwaniu na

piśmie naczelnika urzędu skarbowego, który zastaw ten ustanowił,

do usunięcia naruszenia prawa, skierować skargę do sądu

administracyjnego na podstawie art. 3 § 2 pkt. 4 w zw. z art.52 § 3

p.p.s.a.

• Każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone

uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie

z zakresu administracji publicznej, może - po bezskutecznym

wezwaniu do usunięcia naruszenia - zaskarżyć uchwałę do sądu

administracyjnego. Art. 101 ust.1 Ustawy o samorządzie gminnym.

27.1.2010

Karta Praw Podstawowych

Artykuł 47

Prawo do skutecznego środka prawnego i do

sprawiedliwego procesu sądowego:

Każdy, czyje prawa i wolności zagwarantowane przez

prawo Unii zostały naruszone, ma prawo do skutecznego

środka prawnego przed sądem zgodnie z warunkami

określonymi w niniejszym artykule.

27.1.2010

W sprawie C – 50/00 ETS orzekł:

Wspólnota Europejska jest wspólnotą opartą na zasadzie

prawa, w ramach której instytucje podlegają rewizji

sądowej co do zgodności ich aktów z Traktatem oraz z

ogólnymi zasadami prawa, które obejmują również

prawa fundamentalne.

Jednostki są zatem uprawnione do efektywnej ochrony

sądowej praw, które wywodzą ze wspólnotowego

porządku prawnego i prawo takiej ochrony stanowi

jedną z ogólnych zasad prawnych mających swoje

źródło w konstytucyjnych tradycjach wspólnych

Państwom Członkowskim. Prawo to również zostało

sformułowane w art. 6 i 13 Konwencji o ochronie praw

człowieka i podstawowych wolności.27.1.2010

Europejska Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności

Artykuł 6 - Prawo do rzetelnego procesu sądowego

1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzeniajego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły ibezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jegoprawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo ozasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemusprawie karnej.

Artykuł 13 - Prawo do skutecznego środka odwoławczego

Każdy, kogo prawa i wolności zawarte w niniejszej Konwencjizostały naruszone, ma prawo do skutecznego środkaodwoławczego do właściwego organu państwowego takżewówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swojefunkcje urzędowe.

27.1.2010

Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych

Artykuł 14

Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego

rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny i

bezstronny sąd, ustanowiony przez ustawę, przy

orzekaniu co do zasadności oskarżenia przeciw niemu w

sprawach karnych bądź co do jego praw i obowiązków w

sprawach cywilnych.

27.1.2010

Europejski Kodeks Dobrej Administracji

Artykuł 19

Informacja o możliwościach odwołania

1. Wydana przez instytucję decyzja, która może mieć

negatywny wpływ na prawa lub interesy pojedynczej osoby,

zawiera informację o możliwościach złożenia odwołania od

wydanej decyzji. Podaje się w szczególności rodzaj

środków odwoławczych, organy, do których możne je

wnosić oraz terminy ich wnoszenia.

2. W decyzjach należy zamieścić w szczególności adnotację o

możliwości wszczęcia postępowań sądowych oraz

skierowania zażaleń do rzecznika praw obywatelskich

zgodnie z warunkami ustalonymi w art. 230 i 195 traktatu

ustanawiającego Wspólnotę Europejską.27.1.2010

jednostka ma ograniczone możliwości korzystania ze

środków procesowych w ramach struktur UE dla ochrony

swych praw podstawowych.

Nie może wszcząć postępowania przed Trybunałem

Sprawiedliwości przeciwko państwu członkowskiemu,

gdyż może to zrobić tylko Komisja lub inne państwo

członkowskie (art. 226 i 227 TWE). Jednostce pozostaje

zawiadomienie Komisji o naruszeniu, lecz Komisja

swobodnie decyduje o tym, czy wszcząć właściwą

procedurę.

27.1.2010

Gdyby z kolei chodziło o naruszenie praw podstawowych

przez akt wspólnotowy, osoby fizyczne lub prawne mają

jedynie ograniczoną legitymację procesową w

postępowaniu o unieważnienie takiego aktu na

podstawie art. 230 TWE:

Trybunał Sprawiedliwości kontroluje legalność aktów

uchwalonych wspólnie przez Parlament Europejski i Radę,

aktów Rady, Komisji i EBC, innych niż zalecenia i opinie, oraz

aktów Parlamentu Europejskiego zmierzających do wywarcia

skutków prawnych wobec podmiotów trzecich.

27.1.2010

W tym celu Trybunał jest właściwy do orzekania w zakresie

skarg wniesionych przez Państwo Członkowskie, Parlament

Europejski, Radę lub Komisję, podnoszących zarzut braku

kompetencji, naruszenia istotnych wymogów proceduralnych,

naruszenia niniejszego Traktatu lub jakiejkolwiek reguły

prawnej związanej z jego stosowaniem lub nadużycia władzy.

Każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść, na tych samych

warunkach, skargę na decyzje, których jest adresatem oraz

na decyzje, które mimo przyjęcia w formie rozporządzenia lub

decyzji skierowanej do innej osoby dotyczą jej bezpośrednio i

indywidualnie.

Skargi przewidziane w niniejszym artykule powinny być

wniesione w terminie dwóch miesięcy, stosownie do

przypadku, od daty publikacji aktu lub jego notyfikowania

skarżącemu lub, w razie ich braku, od daty powzięcia przez

niego wiadomości o tym akcie.27.1.2010

Osoby fizyczne oraz prawne mogą także wnieść skargę

na zaniechanie działania na postawie artykułu 232

TWE :

Jeśli Parlament Europejski, Rada lub Komisja, z naruszeniem

niniejszego Traktatu, zaniechają działania, Państwa

Członkowskie i inne instytucje Wspólnoty mogą wnieść

skargę do Trybunału Sprawiedliwości w celu stwierdzenia

tego naruszenia.

27.1.2010

Skarga ta jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy dana instytucja

została uprzednio wezwana do działania. Jeśli w terminie

dwóch miesięcy od tego wezwania instytucja nie zajęła

stanowiska, skarga może być wniesiona w ciągu następnych

dwóch miesięcy.

Każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść sprawę do

Trybunału Sprawiedliwości, na warunkach określonych w

poprzednich akapitach, stawiając zarzut jednej z instytucji

Wspólnoty, iż zaniechała wydania aktu skierowanego do niej,

innego niż zalecenie lub opinia.

27.1.2010

Zasada proporcjonalności

(adekwatności, miarkowania)Państwo i organy administracji:

- powinny ingerować w prawa obywateli w sposób rozsądny i racjonalny i nie nadużywać przysługujących im środków i kompetencji, szkodząc w ten sposób obywatelowi

- Podejmując działanie powinny miarkować cele i wymierzane dolegliwości, a także proporcje między ochroną interesu publicznego i interesu indywidualnego

27.1.2010

Zasada proporcjonalności

Nakazy:

1)przydatności, określany także nakazem

odpowiedniości – wymagający aby

przewidziany przez prawo środek działania

czy zastosowany instrument był zdatny do

osiągnięcia wyznaczonego celu;

27.1.2010

Zasada proporcjonalności

2) konieczności, (niezbędności) – zgodnie z nim

podjęta ingerencja nie może wykraczać poza to, co

jest niezbędne do realizacji celu. Kierując się tym

nakazem, administracja powinna sięgać po najmniej

uciążliwe dla praw i wolności jednostki środki;

„Wymóg konieczności jest spełniony, jeżeli ustanowione

ograniczenia są zgodne z zasadą proporcjonalności.

Oznacza to, że: 1) środki zastosowane przez prawodawcę

muszą być w stanie doprowadzić do zamierzonych celów;

2) muszą być niezbędne dla ochrony interesu, z którym są

powiązane; 3) ich efekty muszą pozostawać w proporcji

do ciężarów nakładanych na obywatela (wyrok TK z dnia

9 czerwca 1998 r., K 28/97).

27.1.2010

Zasada proporcjonalności

3) proporcjonalności, określany także jako nakaz

proporcjonalności w ścisłym tego słowa znaczeniu.

Nakaz ten dotyczy utrzymania właściwej relacji między

celem działania a ciężarem i dolegliwościami

stosowanych środków.

27.1.2010

Zasada proporcjonalności

art. 31 Konstytucji, ust. 3 stanowi się, że „ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw”.

27.1.2010

Zasada proporcjonalności

Do zasady tej nawiązuje także art. 228 ust. 5 Konstytucji nakazujący, by działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego odpowiadały stopniowi zagrożenia i zmierzały do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa.

Można także wskazać na powiązanie zasady proporcjonalności z treścią art. 7 K.p.a., wyrażające się w zachowaniu właściwej relacji pomiędzy ochroną interesu społecznego i słusznego interesu obywateli.

27.1.2010